Numer 1/2011 (4) Cena 21 Zł

Numer 1/2011 (4) cena 21 zł

a G9bX

APELAPEL OO KonkursKonkurs nana artykułartykuł Redakcja PPA ogłasza konkurs na Na autora zwycięskiego artykułu czeka ARTYKUŁY!ARTYKUŁY! napisanie artykułu do Polskiego Pisma atrakcyjna nagroda. Może on wybrać Amigowego. Temat artykułu powinien jedną spośród trzech nagród: pasować do profilu pisma i powinien Drodzy Czytelnicy, ● oryginalny AmigaOS 4.1, być wstępnie uzgodniony z redakcją (np. e-mailowo na adres kontaktowy ● licencję na system MorphOS 2.x na Czekamy na Wasze artykuły, które [email protected]). Artykuł zgłoszony do wskazany komputer, zasilają bazę artykułów do kolej- konkursu nie może być krótką notką, ● scandoubler Indivision ECS. nych numerów. Przed nadesła- orientacyjne minimum to 10 000 zna- ków oraz ilustracje. Oprócz tego tradycyjnie każdy autor niem artykułu prosimy o skonsulto- artykułu zakwalifikowanego do druku wanie tematu z redakcją. Artykuły Redakcja zakwalifikuje zgłoszone arty- otrzyma bezpłatny (papierowy lub, na kuły, a następnie wybierze zwycięzcę. życzenie, elektroniczny) egzemplarz prosimy nadsyłać w postaci plików pisma. Termin nadsyłania artykułów tekstowych (ASCII) wraz z dołą- Zastrzegamy sobie prawo do wydruko- wania każdego ze zgłoszonych artyku- upływa 31 maja 2011 roku. czonymi obrazkami lub zdjęciami łów w Polskim Pismie Amigowym. (format PNG lub JPG). Propozycje Artykuł wybrany do druku nie może być Przy ocenie artykułów będziemy brali oraz sugestie należy nadsyłać na nigdzie opublikowany ani przed, ani rok pod uwagę atrakcyjność tematu, styl pisania, wnikliwe podejście do opisy- adres podany w stopce redak- po wydaniu go drukiem w PPA. Oczy- wiście zwycięski artykuł ma gwaran- wanych zagadnień, przygotowanie ilu- cyjnej. towany druk w naszym pismie. stracji. Zapraszamy do udziału!

2 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 Wiadomości z kraju i ze świata Polskie Pismo Amigowe WW numerzenumerze Redaktor naczelny: Sebastian Rosa. Zespół redakcyjny: Grzegorz Kraszew- Wiadomości ...... 3 ski, Grzegorz Murdzek, Piotr Sadowski, Krzysztof Żegleń, Konrad Czuba. Reportaż z premiery komputera AmigaOne X1000 ...... 5 Korekta: Aleksander Piotr Chyliński. E-UAE, czyli Amiga pod MorphOS-em...... 7 Skład: Sebastian Rosa Amiga Forever 2010 ...... 11 Kontakt: [email protected], http://ppa.pl. Woodruff and the Schnibble of Azimuth ...... 14 Skład pisma wykonywany jest w programie OpenOffice 3. Druk na urządzeniach Instalacja AmigaOS 4.0 na A4000D...... 16 cyfrowych firmy Ricoh. AmigaSYS4 AGA ...... 17 Polskie Pismo Amigowe jest wydawane w wolnym czasie członków redakcji i DualBoot - MorphOS i MacOS X na jednym dysku ...... 18 autorów. Redakcja nie gwarantuje regu- Indivision ECS ...... 20 larnego ukazywania się kolejnych nume- rów. Cena jaką płacisz za pismo pokrywa The Curse of Monkey Island ...... 22 jedynie koszty jego wydawania, pismo nie przynosi zysków. Instalacja Fedory 10 i 11 na Pegasosie 2 ...... 24

Poglądy wyrażane w artykułach są po- 12 pytań do Zespołu Natami...... 26 glądami ich autorów i niekoniecznie od- Krzyżówka, rozwiązanie konkursów ...... 27 powiadają stanowisku redakcji. Komiks ...... 28 Prawa autorskie artykułów należą do ich autorów. Przedruk i publikacja w formie elektronicznej wyłącznie za zgodą redakcji. Pojawiające się w artykułach słowne i graficzne znaki towarowe firm trzecich są użyte wyłącznie w celach informacyjnych OdOd redakcjiredakcji i pozostają własnością tych firm. PPA nie jest gospodarczo związane z żadną z tych firm. Na Wasze ręce składamy czwarty numer na- muth" oraz "The Curse of Monkey Island", któ- szego magazynu. Nie ma co ukrywać, że po- rych na "klasykach" ze świeczką szukać, lecz wstawał on w otoczeniu problemów, z którymi wyśmienity ScummVM sprawia, że stają one © Polski Portal Amigowy 2010-2011. na szczęście sobie poradziliśmy. Pozostaje przed nami otworem. Tux (maskotka Linuksa) © Larry Ewing, mieć nadzieję, że kolejne numery będą się Simon Budig i Anja Gerwinski. ukazywały bez tego rodzaju zdarzeń. Zapoczątkowany w poprzednim numerze cykl 12 pytań kontynuujemy tym razem w rozmowie http://www.ppa.pl Numer czwarty stoi pod znakiem... wszystkie- z zespołem Natami. W tym numerze skupiamy go po trochu. Każdy znajdzie coś dla siebie. się na opisie procesora, który będzie zastoso- Zatwardziali klasykowcy powinni zaintereso- wany w tym sprzęcie. wać się recenzją AmigaSYS4 AGA oraz scan doublera Indivision ECS, a z kolei emulujący Oczywiście to nie koniec atrakcji, a szybki rzut AmigaOS 4.1 Amigę z całą pewnością znajdą pożytek z re- okiem na spis treści z pewnością przyciągnie cenzji pakietu Amiga Forever 2010. Uchylając uwagę nie jednej osoby. Pamiętajcie jednak, Classic rąbka tajemnicy zdradzę, że w kolejnym nume- że to, co znajdzie się w kolumnie powyżej za- rze pojawi się suplement do tego tekstu, tak leży tylko i wyłącznie od Was. "Polskie Pismo Firma Hyperion-Entertainment zapowiedziała więc zainteresowani tematem mają już na co Amigowe" to magazyn tworzony przez Was dla podczas AmiWest 2010 wydanie AmigaOS 4.1 czekać. Co się zaś jeszcze tyczy emulacji, za- Was. Jeżeli nie będzie komu pisać, nie będzie dla Amig klasycznych. W listopadzie rozpoczął praszamy do recenzji, połączonej z krótką czego czytać, gdyż pismo nie będzie się poja- się nabór na betatesterów, a od grudnia, na szkółką, dotyczącej E-UAE. Autor opierał się wiać. Apelujemy o nadsyłanie tekstów. Przy- blogu belgijskiej firmy, Darren Eveland, za- co prawda na swoim doświadczeniu z perspek- pominamy również o cennych nagrodach za mieszcza nowe informacje dotyczące postępu tywy użytkowania programu pod MorphOS-em, artykuł, który zdaniem redakcji okaże się naj- prac, nowych funkcjonalności oraz wydajności lecz z całą pewnością posiadacze AmigaOS lepszy. Sądzimy, że jest to odpowiednia moty- tej wersji systemu. 4.x również znajdą pożytek z tego tekstu. wacja do tego, aby jednak postarać się skrob- nąć te kilka zdań. Dla siebie samego i dla in- http://blog.hyperion-entertainment.biz/ Nie zapomnieliśmy też o graczach. Nasz eta- nych. towy recenzent gier przedstawia kolejne dwie pozycje "Woodruff and the Schnibble of Azi- X1000 – nowe informacje przez określony czas dostarczyć procesory dla Firma A-EON Technology oficjalnie poinfor- pewnej grupy klientów P.A. Semi. Firma Vari- mowała o procesorze jaki zostanie zastoso- sys, producent AmigaOne X1000, należała do wany w AmigaOne X1000. Będzie to PWRfi- tej grupy i miała poniekąd zapewnienie o do- cient PA6T-1682M produkcji P.A. Semi. Jest to stępności pewnej określonej liczby proceso- procesor 64-bitowy, dual-core 2 GHz. Firma rów. Obecnie linia produkcyjna procesorów jest P.A. Semi została w 2008 roku kupiona przez już nieaktywna. Apple, która planowała zlikwidować linię pro- dukcyjną procesorów. Z uwagi jednak na zapo- http://www.a-eon.com/ trzebowanie rynków docelowych (wojsko i użytkownicy przemysłowi), Apple zgodziło się

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 3 Wiadomości z kraju i ze świata

Sam 460ex już w Hollywood MorphOS 2.7 Hollywood sprzedaży Designer 3.0 MorphOS Team upublicznił nową wersję two- Od 28 stycznia 2011 roku firma ACube Sys- Po trzech latach prac pojawiła się nowa wersja rzonego przez siebie systemu operacyjnego. tems Srl oficjalnie rozpoczęła sprzedaż płyt programu Hollywood Designer. Jest to pakiet Oprócz poprawek zauważonych błędów oraz głównych Sam460ex z systemem AmigaOS pozwalający w prosty sposób tworzyć różnego nowych funkcji system od wersji 2.7 wprowa- 4.1 update 2. Płyty główne w wersji z proceso- rodzaju aplikacje działające pod kontrolą Hol- dza wsparcie dla komputerów PowerMac G4 rem taktowanym 1,15 GHz i w zestawie z sys- lywood. Program przeszedł całą masę zmian, (7410, 7450, 7448). System można pobrać ze temem mają być dostępne w cenie 749 euro aby wymienić tylko te najważniejsze: strony MorphOS Team. (plus VAT i koszty wysyłki). ● obsługa zdarzeń action events, http://www.morphos-team.net/news.html System AmigaOS 4.1 dostarczany wraz z ● wprowadzenie nieskończonej liczby efektów komputerem nie jest jeszcze w pełni funkcjo- oraz animacji odtwarzanych jednocześnie, nalny, bazuje na drugiej aktualizacji, rozbudo- ● niezależnie działające efekty strony i efekty wanej pod kątem Sam460ex. Dostępne są ste- obiektów, AmiWest 2010 rowniki (z akceleracją 2D oraz obsługą DDC) ● widok miniaturek wszystkich slajdów projek- do następujących serii kart graficznych Rade- tu, onHD: R500 (ze wsparciem dla kompozycji), ● obsługa trybu prezentacji z wykorzystaniem W dniach 22-24 października 2010 w Sacra- R600 i R700 (Radeon HD 4350 - 4650). Ste- klawiszy, mento odbyła się kolejna edycja AmiWest. rownik dźwięku zostanie upubliczniony na ● niezależny silnik renderowania tekstu, który Jest to największe poza Europą spotkanie do- OS4Depot w późniejszym terminie. Sterowniki sprawia, że na każdym systemie wygląda on tyczące tematów amigowych i okołoamigo- do SATA dostarczone są w wersji beta, pełna identycznie, wych. Swoją obecnością imprezę zaszczycili znajdzie się w kolejnym uaktualnieniu syste- ● możliwość obracania i zniekształcania tek- Mathew Leaman z Amigakit, Chuck Washburn mu. stu, z Grasshoppers, Jens Schoenfeld z Individual ● obsługa prawdziwej przezroczystości, Computers, Thomas i Hans-Joerg Frieden http://www.acube-systems.biz/news.php?id=79 ● wbudowany silnik skalowania pozwalający oraz Ben Hermans z Hyperion Entertainment. wypromować projekt na dowolny tryb roz- Ci ostatni zapowiedzieli wydanie AmigaOS 4.1 dzielczości, dla Amig klasycznych (testy rozpoczęły się w ● możliwość zmiany wskaźnika myszy pod- grudniu). Na spotkaniu obecny był również czas prezentacji, Trevor Dickinson z A-EON, który został popro- ● możliwość zagnieżdżenia plików GIF ANIM szony o wygłoszenie przemówienia i prezenta- w projekcie, cję AmigaOne X1000. Gościnnie pojawił się ● w wersji dla systemu MorphOS - obsługa także Carl Sassenrath z pierwszą wersją alfa charakterystycznych cech MUI 4.0, portu Rebola 3 (czytaj niżej). Firma ACube ● obsługa punktów zakotwiczenia obiektów, Systems zaprezentowała swoje najmłodsze ● obsługa kodowania UTF-8 dla wszystkich dziecko - Sam460ex (czytaj niżej). Oprócz obiektów tekstowych, oglądania nowinek sprzętowych i dyskusji z ● projekty można zapisywać do postaci plików przybyłymi gośćmi, Steven Solie prowadził Rebol 3 AVI. seminarium dla programistów dotyczące zmian wprowadzonych w AmigaOS 4.x w za- Program dostępny w cenie 69 euro. Osoby Dla systemu AmigaOS 4.1 pojawiła się pierw- posiadające wersję 2.x zapłacą 20 euro mniej. kresie amigowego API. Podczas wykładu, w sza wersja alfa Rebola. Jest to wieloplatfor- formie przykładów, zaprezentowano ciekawsze mowy język skryptowy współtworzony przez http://www.airsoftsoftwair.de/ elementy systemu, co przyciągnęło uwagę Carla Sassenratha. Obecna wersja nie była tych, którzy nie są zainteresowani wyłącznie dokładnie testowana. Może zawierać błędy i programowaniem. działać mało stabilnie. Należy również pamię- tać, że trzecia odsłona Rebola także jest w Po AmiWest w sieci zamieszczono mnóstwo stadium alfa. zdjęć, wywiadów oraz sfilmowanych relacji prezentujących poszczególne momenty spo- http://www.rebol.com/ tkania.

Nowe karty procesorowe Icaros Desktop Individual Computers przygotowało nowe karty procesorowe dla Amigi 600 i Amigi 1200. Mo- DigiBooster 3 Paolo Besser przygotował nową wersję dys- dele ACA 1230 są wyposażone w procesory trybucji Icaros Desktop. Wśród nowości w 68030 taktowane odpowiednio zegarami 25 publiczne wersji 1.2.6 znajdziemy m. in. grę SuperTu- MHz i 28 MHz. Za główny cel podczas projek- xKart, uaktualnione wersje programów AmiFIG towania sprzętu nie stawiano wydajności pro- testy Suite, ProTrekkr i inne, dodano serwer VNC, cesora, lecz rozszerzenie dostępnej pamięci. programy QuickCD-Rip i QuickRecord. Dodat- Bazą będzie odpowiednio 32 MB dla A600 i 64 kowo zaktualizowano pliki systemowe, uak- MB dla A1200. Model dla A1200 nie jest wypo- Po długim okresie wewnętrznych testów Digi- tywniono zsuwanie ekranów na sterownikach sażony w MMU (wersja z MMU być może po- Booster 3 wchodzi w fazę testów publicznych. Głównym ich celem jest sprawdzenie stabilno- Nouveau (tylko dla kart GeForce), dodane ob- jawi się w szybszej wersji dostępnej w przy- ści i wydajności programu na różnych syste- sługę sieci bezprzewodowych, rozszerzono szłości), lecz oferuje kopiowanie Kickstartu do możliwości Directory Opusa. Poprawiono rów- pamięci Fast. mach i konfiguracjach. Ze strony programu można pobrać wersje demonstracyjne pro- nież zgłaszane błędy w zakresie konfiguracji gramu skompilowane dla AmigaOS 4.x oraz DHCP, niewłaściwej lokalizacji niektórych pli- http://www.icomp.de/home/indexe.htm MorphOS-a. Warto pamiętać, że nie są to tzw. ków, a także usunięto stare i nierozwijane ste- release candidates. Udostępnione programy rowniki. Pełen wykaz zmian oraz archiwum nie zawierają wielu funkcji. Przed instalacją na- znaleźć można na oficjalnej stronie dystrybucji. leży zapoznać się z dokumentacją. Dostępna jest również wersja „Light”.

http://www.digiboosterpro.de/ http://www.icarosdesktop.org/

4 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 Reportaż z premiery komputera AmigaOne X1000 ReportażReportaż zz premierypremiery komputerakomputera AmigaOneAmigaOne X1000X1000 podczas Vintage Computer Fair w Bletchley Park pod Londynem Projekt AmigaOne X1000 był w wielkim stylu zapowiadany jako następca Amigi. My niżej podpisani, specjalnie dla czytelników PPA, po- jechaliśmy na imprezę pod nazwą Vintage Computer Fair, która odbyła się w Bletchley Park pod Londynem, aby przekazać wiadomo- ści z pierwszej ręki.

Sama impreza została zorganizowana dla ko- lekcjonerów i pasjonatów starego sprzętu elek- tronicznego oraz pamiątek z czasów II wojny światowej. Przy zakupie biletów miła pani, sły- sząc pytanie o premierę najnowszego komputera AmigaOne X1000, nie wiedziała gdzie nas skierować. Już się obawialiśmy, że nie trafili- śmy tam, gdzie trzeba, lecz na szczęście pa- nowie w informacji przypominającej strzelnicę byli zorientowani w temacie i nakierowali nas na tajemniczy, biały namiot.

Na namiocie było tylko skromne logo "Amiga" jeszcze z czasów Escomu. W środku kłębił się tłum zwiedzających. Szybko namierzyliśmy Trevora Dickinsona, który zgodził się poświę- cić kilka minut na wywiad. Kilka minut rozrosło się do prawie pół godziny - Trevor to niesamo- wicie miły człowiek, który odpowiedział na najbardziej frapujące nas pytania. Wywiad w wersji polskiej i angielskiej został zamieszczony na łamach portalu PPA tuż po imprezie. Płyta główna AmigaOne X1000 Nie omieszkaliśmy również "dotknąć" Amiga- Następnie mieliśmy w planie namierzyć braci PPA w przeglądarce OWB. Przedstawiciele One X1000. Na komputerze działał tylko sys- Frieden i zadać im kilka pytań odnośnie rozwo- ACube nie byli tak rozmowni, jak Trevor Dic- tem, karta sieciowa jeszcze nie miała sterow- ju AmigaOS. Niestety nie udało się, ale za to kinson i nie pozwolili się sfotografować, ale na ników i niestety nie było też zainstalowanego kilka pytań zadaliśmy przedstawicielom firmy kilka pytań odpowiedzieli. Poniżej to, co zare- Timberwolfa. Sprzęt i system były jeszcze we ACube Systems, która jest producentem płyt jestrowaliśmy. wczesnej wersji rozwojowej. Jak się później głównych serii Sam. Na ich stoisku był prezen- dowiedzieliśmy, nawet sam Trevor do dnia towany najnowszy model Sam460ex z proce- Kiedy będzie dostępna w sprzedaży płyta premiery nie wiedział, że braciom Frieden uda- sorem 1.2 GHz. Sprawdziliśmy i rzeczywiście główna Sam460ex? ło się w ostatniej chwili uruchomić AmigaOS działało sporo, a przede wszystkim działała 4.1 na tej maszynie. karta sieciowa i można było uruchomić stronę Płytę główną Sam460ex będzie można kupić pod koniec września 2010 roku (premiera nieco się przesunęła – odbyła się w dniu 28 stycznia 2011 roku – przyp. red.).

Czy nie obawiacie się konkurencji ze strony AmigaOne X1000? Różnice są dosyć spore i przemawiają na korzyść sprzętu spod znaku A-EON.

Nie obawiamy się. Nasz produkt jest skiero- wany do innej grupy użytkowników - mniej za- możnych, którzy też chcą używać systemu AmigaOS, a procesor 1.2 GHz wystarczy im do większości zastosowań.

Czy płyty z serii Sam są jeszcze gdzieś sprzedawane poza rynkiem Amigi?

Tak, sprzedajemy je też do innych zastoso- wań. Klienci AmigaOS to niejedyni odbiorcy.

W jakim kierunku będzie się rozwijała linia Sam?

Chcielibyśmy dodać szybszy procesor i zmie- ścić naszą płytę w obudowę od laptopa, tak aby model Sam był uzupełnieniem oferty Ami-

AmigaOne X1000 w akcji

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 5 Reportaż z premiery komputera AmigaOne X1000

gaOne X1000. Idealnie byłoby, gdyby X1000 był komputerem stacjonarnym o dużej mocy, a nasze rozwiązaniem mobilnym.

Nasz plan został wykonany na 66.6%. Braci Frieden nadal nie mogliśmy namierzyć, więc postanowiliśmy rozejrzeć się po namiocie i zo- baczyć najciekawsze eksponaty. Można było m. in. poużywać microA1 oraz AmigaOne G4- XE. Nie zabrakło także stanowisk z grami, gdzie można było stoczyć pojedynek w "Stunt Car Racer" (szczęście mi dopisywało tylko do momentu wypadnięcia z toru - po powrocie na tor mój brat Richard, wytrawny gracz w SCR, nie dał mi szans). Na stoisku AmigaKit można było zaopatrzyć się w karty procesorowe do Amigi klasycznej, różne przejściówki oraz na- być komputer Amiga 1200 w zestawie Magic. Był dostępny do używania system MorphOS oraz AROS. Jak więc widać można było zoba- czyć wszystkie systemy amigowe i wywodzące się z Amigi jakie powstały po upadku Commo- dore - bez jakiejkolwiek wrogości, jaką czasem spotkamy na forach internetowych.

Na koniec spotkaliśmy w amigowym namiocie rodaków - ludzi ze sceny C-64 i małego Atari. Przyjechali zobaczyć wystawę historycznych komputerów i przy okazji wpadli na naszą im- prezę. Przegląd starych maszyn Poza amigowym namiotem można było po- Projekt komputera AmigaOne X1000 jest z komercyjnym, a inne idą jak ciepłe bułeczki. oglądać inne stare komputery, np. legendarny całą pewnością jednym z większych wydarzeń Trzeba mieć nadzieję, że produkt z firmy A- ZX 81 czy komputer Archimedes - pierwszy od upadku Commodore. Jest szansa, że po- EON odniesie sukces, a zarobione pieniądze komputer z architekturą RISC dostępny tylko w wstanie dedykowany sprzęt, który dorówna będą przeznaczone na rozwój platformy sprzę- Wielkiej Brytanii i w krajach Wspólnoty Brytyj- konkurencyjnym produktom z rynku PC. Nie- towej i systemu operacyjnego AmigaOS. skiej. Warto napisać kilka słów o tym ostatnim, stety na początek będzie wyprodukowanych gdyż była to maszyna bardzo podobna do zaledwie 250 sztuk po dość wysokiej cenie. Amigi i być może wzorowana na naszym kom- Obecnie rynek Amigi nie jest rynkiem komer- Nicholas i Richard Piotrowscy puterze. Wyposażony był w procesor 8 MHz, cyjnym, a jedynie hobbystycznym. Jest jednak układy specjalizowane, a jego produkcja od- nadzieja, że linia produktów będzie się rozwija- bywała się w latach 1987 – 1994 (co za zbież- ła. Osoby, którym los Amigi leży na sercu wy- ność dat i faktów). Głównie stosowany był w łożyły spore fundusze, aby reaktywować mar- edukacji - poza szkolnictwem nie odniósł więk- kę. Może nie są to środki tak wielkie, jak może szego sukcesu. Z ciekawych eksponatów war- wyłożyć Sony albo IBM, jednak należy pamię- to wymienić również replikę "Bomby Turinga" - tać, że bez takich zapaleńców nie byłoby roz- takie bomby pomagały rozszyfrować informa- woju ani nie powstawałyby nowe produkty. Nikt cje szyfrowane przez niemiecką Enigmę. Sam nie wie czy dany produkt odniesie sukces ryn- Alan Mathison Turing miał niewątpliwy wkład w kowy. Niektóre produkty, pomimo wielkich na- powstawanie pierwszych komputerów. Jeszcze kładów (np. wspomniany komputer Archime- przed wojną przedstawił teoretyczny projekt des - najpopularniejszy komputer edukacyjny swojego komputera. w Wielkiej Brytanii), nie sprzedają się na rynku

Specjalnie dla czytelników PPA!

AROS też był! Trevor Dickinson udziela wywiadu.

6 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 Amiga pod MorphOS-em, czyli E-UAE

E-UAEE-UAE czyli Amiga pod MorphOS-em

Większość, jeśli nie każdy, z użytkowników MorphOS-a swoją przygodę z amigowaniem rozpoczął od Amigi "klasycznej". Po uruchomieniu MorphOS-a i nacieszeniu się "amigowym feelingiem" oraz prędkością i jakością aplikacji działających natywnie, nadchodzi czas, żeby przetestować Trance, czyli emulator procesora 68k zawarty w systemie. Z Ami- netu pobieramy i uruchamiamy kilka progra- mów. Wszystkie pisane "pod system" działają tak, jak na "klasyku", lecz z zawrotną dla nich prędkością. W pewnym momencie, spragnieni rozrywki, uruchamiamy jakąś amigową grę i... po paru sekundach mamy pierwszą "zwieszkę" nowego systemu. Co się stało? Gry bardzo często pisane były bez wykorzystania systemowych bibliotek, odwołując się bezpośrednio do układów specjalizowanych Amigi, których Trance niestety nie emuluje. Nie pozostaje nam nic, oprócz wciśnięcia przycisku "reset", aby po kilku chwilach znów ujrzeć świeżo uru- chomionego Ambienta. Zawsze możemy za- pomnieć o kilku "trefnych" programach, a gry amigowe zastąpić innymi działającymi natywnie pod MorphOS-em. Cóż jednak zrobić, jeśli E-UAE zintegrowane z Ambientem. koniecznie chcemy uruchomić "trefny" program, a bez cotygodniowej partyjki w "The Set- W plikach konfiguracyjnych E-UAE każda liwość posiadania w emulowanym środowisku tlers" czujemy się chorzy? Tutaj z pomocą nowa linia jest oddzielną opcją, a linie rozpo- kilku partycji. Kolejna linia określa ścieżkę do- przyjdzie nam emulator Amigi UAE, a dokład- czynające się od znaku "#" traktowane są jako stępu do pliku kickstartu. Następna opcja do- niej jego rozbudowana, multiplatformowa wer- komentarz (nie mają wpływu na działanie emu- tyczy działania emulowanego blittera. Jej włą- sja nazwana E-UAE. latora). Pierwsza linia ustawia parametr "file- czenie powoduje zwiększenie zapotrzebowa- system", który pozwala nam na montowanie nia na moc procesora, lecz może być przydat- E-UAE - z czym to się je? folderów z dysku MorphOS-a jako partycje ne przy niektórych grach, wymagających do- dysku emulowanej Amigi. Opcja "rw" oznacza, kładniejszej emulacji. Kolejna opcja określa że dana partycja będzie dostępna zarówno do typ emulowanego procesora. Do wyboru Przed rozpoczęciem zabawy w emulację mu- odczytu, jak i do zapisu dla programów uru- mamy 68000, 68020, 68040, 68060. Do więk- simy zaopatrzyć się w kilka rzeczy. Przede chomionych w emulatorze (dostępna jest też szości "klasycznych" gier wystarczy 68000 i wszystkim potrzebujemy samego emulatora opcja "ro" oznaczająca partycję tylko do odczy- 68020. Pamiętajmy, że kickstarty 3.0 i 3.1 wy- oraz pliku ze zgranym kickstartem Amigi. Ten tu, przydatna podczas montowania dysków CD magają co najmniej procesora 68020. ostatni uzyskamy przy pomocy naszego "kla- i DVD). "Workbench:" określa nam nazwę par- syka" i załączonego do emulatora programu tycji, a "Programs:emulation/UAE/HardDisks/ Następne opcje odpowiadają za ustawienie "transrom". Dla wygodnych pozostaje prostsze Workbench" ścieżkę dostępu do katalogu, któ- wyświetlania obrazu. Najważniejsze jest usta- rozwiązanie - zakupienie pakietu "Amiga Fore- ry będzie zamontowany. Warto pamiętać, że wienie rozdzielczości ekranu oraz włączenie ver" firmy Cloanto. Sposób użycia programu parametrów "filesystem" możemy w pliku kon- lub wyłączenie trybu pełnoekranowego. Para- "transrom" jest dokładnie omówiony w doku- figuracyjnym zawrzeć kilka, co daje nam moż- metry "sound" pozwalają nam na zmianę mentacji do E-UAE, a informacje o pakiecie "Amiga Forever" znajdziemy na stronie firmy filesystem=rw,Workbench:Programs:emulation/UAE/HardDisks/Workbench Cloanto. Po pobraniu emulatora i zaopatrzeniu kickstart_rom_file=PROGDIR:Roms/kick.rom immediate_blits=no się w odpowiedni plik kickstartu (opierając się cpu_type=68020 na swoich doświadczeniach polecam przygo- gfx_width=320 tować zarówno kickstart 1.3 z A500, jak i kick- gfx_height=256 gfx_lores=yes start 3.0/3.1 z A1200) czas na rozpakowanie gfx_linemode=none archiwum emulatora. Znajdziemy w nim kilka gfx_center_horizontal=smart podkatalogów oraz kilka plików. Najważniejsze gfx_center_vertical=smart z nich to: gfx_fullscreen_amiga=no gfx_fullscreen_picasso=no •● Amiga - tutaj znajdują się programy sound_bits=16 sound_channels=stereo przeznaczone dla Amigi, w tym "transrom" sound_frequency=44100 o którym wspominałem wcześniej; cpu_speed=max •● Bonus - kilka ciekawych rzeczy chipset=aga #gfx_vsync=false przygotowanych specjalnie dla systemu fastmem_size=8 MorphOS przez autora portu E-UAE- chipmem_size=4 Fabiena Coeurjoly'a; z3mem_size=8 •● Conf - tutaj znajdziemy przykładowe pliki floppy_speed=0 konfiguracyjne emulatora; # joy where n is lowlevel unit in amigaos target. In SDL target it's be the •● Roms - w tym katalogu umieszczamy enumeration order. posiadane przez nas pliki kickstartu; joyport0=mouse joyport1=joy1 •● e-uae - plik wykonywalny emulatora. # overlay display Zanim przejdziemy do konfiguracji emulatora, amiga.use_overlay=yes należy skopiować pliki z kickstartem do kata- # screen type (public, custom or ask) logu Roms. W katalogu Conf znajdziemy kilka amiga.screen_type=custom plików konfiguracyjnych, które możemy wyko- # slow and endianess issue.Better don't use rzystać do uruchomienia emulatora. Omówmy #sdl.use_gl=yes plik A1200.conf przedstawiony na listingu pierwszym. Listing 1

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 7 Amiga pod MorphOS-em, czyli E-UAE

ustawień dźwięku. Zmiana częstotliwości lach powinniśmy ujrzeć ekran kickstartu. Klasycznych (niestety bez CDTV i CD32). Te- próbkowania oraz przełączenie z trybu stereo raz wystarczy tylko załadować predefinowane na tryb mono może znacząco przyspieszyć Co dalej? ustawienie (np. A500), "umieścić" obraz dys- emulację na słabszych maszynach. Dodatko- kietki w DF0: oraz kliknąć w "Start" i możemy wo emulację można przyspieszyć całkowicie Po uruchomieniu emulatora mamy dostępnych cieszyć się ulubioną grą. wyłączając dźwięk. Robi się to umieszczając w kilka skrótów klawiaturowych, m. in.: pliku konfiguracyjnym opcję "sound_output= •● Ctrl + Alt + F1 - zmiana dysku w stacji DF0:; Niestety rhLaunch nie jest pozbawiony wad. none". Opcja "cpu_speed" pozwala ustalić •● Ctrl + Alt + F2 - zmiana dysku w stacji DF1:; Problem stanowi uruchomienie za jego pomo- prędkość emulowanego procesora. Domyślne •● Ctrl + Alt + Q - zamknięcie emulatora; cą emulacji CDTV i CD32 oraz brak możliwo- ustawienie "max" pozwala na osiągnięcie •● Ctrl + Alt + lewy Shift + R - reset ści konfiguracji twardego dysku emulowanej przez emulowany procesor większej prędkości emulowanej Amigi. "przyjaciółki". Z tego powodu polecam utwo- niż ma jego rzeczywisty odpowiednik. Niektóre rzenie pliku konfiguracyjnego ".uaerc", w któ- gry jednak "nie lubią" tego ustawienia. Wtedy Pod emulowaną Amigą możemy zainstalować rym skonfigurujemy partycję z zainstalowanym warto spróbować zmienić ten parametr na "re- AmigaOS oraz wszystkie potrzebne nam pro- WB. Dzięki temu, aby pracować pod Work- al", co ustawi prędkość emulowanego proce- gramy. Oczywiście można też uruchamiać gry i benchem, wystarczy uruchomić E-UAE. Na- sora na zgodną z rzeczywistym. Zmieniając programy bezpośrednio z plików ADF i DMS tomiast rhLaunch przeznaczmy do uruchamia- następny parametr - "chipset" - możemy okre- "umieszczając" je w emulowanej stacji. Jednak nia gier/programów, które posiadamy w formie ślić rodzaj układów specjalizowanych naszej uruchamianie emulatora spod Shella okazuje plików ADF/DMS. emulowanej "przyjaciółki". Do wyboru mamy się po pewnym czasie bardzo niewygodne. wszystkie dostępne w Amigach klasycznych Można to rozwiązać na dwa sposoby: albo Zapewne jednak szybko znajdzie się ktoś, kto chipsety, czyli: OCS (A1000, A500), uruchamiając E-UAE za pomocą skryptu za- zakrzyknie: "Tak samo mogę na PC za pomo- OCS_Agnus (chipset OCS z tzw. "Fat Agnu- wierającego komendę uruchamiającą, albo... cą WinUAE!". Rzeczywiście, te sposoby uru- sem"), ECS (A500+, A600), AGA (A1200, za pomocą zwykłego dwukliku. Wystarczy za- chamiania emulatora bardzo "uwidaczniają" A4000). Kolejne trzy parametry odpowiadają pisać plik konfiguracyjny w głównym katalogu fakt korzystania z emulacji. Spróbujmy więc za ustawienia pamięci. Ustawić możemy roz- E-UAE pod nazwą ".uaerc" (koniecznie z krop- troszeczkę "ukryć" emulator przed naszymi miar pamięci Fast ("fastmem_size"), Chip ką na początku!). Częstsze używanie E-UAE oczami... ("chipmem_size") oraz Z3Fast ("z3mem_size"). ukaże nam jednak kilka wad tych sposobów Ostatnią opcją w tym "bloku" jest uruchamiania. "Żonglowanie" plikami konfigu- "Integracja" E-UAE z Ambientem, "floppy_speed" odpowiedzialna za prędkość racyjnymi i skryptami uruchamiającymi może emulowanej stacji dyskietek. Wartość podaje- doprowadzić do skrajnej rozpaczy nawet naj- czyli MIME types w praktyce my procentowo w przedziale od 100% - 800%. bardziej cierpliwych amigowców. Aby uniknąć tych niemiłych aspektów emulacji, możemy Zanim zaczniemy, musimy sobie przygotować Opcje "joyport" umożliwiają nam "podłączenie" użyć... dwa pliki konfiguracyjne. Jeden o nazwie urządzeń wskazujących do emulowanego A500.conf z konfiguracją emulacji Amigi 500 komputera. Do wyboru mamy: oraz drugi - A1200.conf z konfiguracją emulacji rhLaunch, czyli GUI w MUI Amigi 1200. Moje pliki konfiguracyjne są •● none - nic nie jest podłączone do portu; przedstawione na listingach 2 i 3. •● mouse - myszka; RhLaunch to GUI do E-UAE napisane przy •● joy1, joy2 - kolejne joysticki/pady pomocy MUI. Umożliwia zmianę wszystkich Aby "zintegrować" emulację z Ambientem, wy- obsługiwane przez MorphOS-a; kluczowych dla emulacji opcji bez "zabawy" w korzystamy katalog "Bonus" z archiwum E- •● kbd1 - joystick emulowany przez klawisze edycję pliku konfiguracyjnego. Po rozpakowa- UAE. Znajdziemy w nim katalog "Ambient" bloku numerycznego: 2, 4, 6, 8 jako kierunki niu i uruchomieniu programu, należy przystą- zawierający przykładową konfigurację MIME oraz 5 jako fire; pić do jego konfiguracji. Najpierw musimy typów. Kopiujemy ten katalog do SYS:Prefs/. •● kbd2 - joystick emulowany przez klawisze wskazać ścieżki dostępu do E-UAE, plików z Następnie wchodzimy do ustawień Ambienta kursora oraz prawy klawisz Ctrl i Alt jako kickstartami oraz naszego zbioru plików (prawy przycisk myszy na górnej belce Am- fire; ADF/DMS. Aby tego dokonać, przechodzimy bienta, menu Ustawienia->Ambienta). Prze- •● kbd3 - joystick emulowany przez klawisze T, do zakładki "Settings". Po wpisaniu ścieżek w chodzimy do zakładki "MIME" i tam odnajdu- B, F, H jako kierunki oraz lewy Alt jako fire. odpowiednie pola restartujemy rhLaunch. jemy typ "x-adf". Wybieramy "Edytuj". Pokaże Podczas ponownego uruchomienia program nam się okienko "Edytora MIME", w którym Kolejne opcje są specyficzne dla "systemów automatycznie przeskanuje podane ścieżki mamy do wyboru dwie akcje: "Run in UAE (A- amigopodobnych" i pozwalają na konfigurację oraz doda do swojej bazy wszystkie nasze pliki 1200)" oraz "Run in UAE (A500)". Obie musi- ekranu dla E-UAE. Możliwe jest uruchomienie - zarówno posiadane przez nas kickstarty, jak i my wyedytować zmieniając ścieżkę dostępu emulacji na ekranie publicznym (public), wła- obrazy dyskietek. Warto tutaj wspomnieć, że do E-UAE oraz odpowiedniego pliku konfigu- snym (custom) lub wyświetlenie requestera z rhLaunch bez problemów radzi sobie z podka- racyjnego. "Edytor akcji" oraz miejsce gdzie pytaniem o tryb (ask) za każdym razem, kiedy talogami. dokonujemy edycji są pokazane na obrazku. uruchomiamy E-UAE. Z opcji nie wymienio- Możemy również zmienić "Typ zdarzenia" we- nych do tej pory warto wspomnieć o "floppyX", Teraz możemy przejść bezpośrednio do konfi- dług własnych preferencji (np. uruchamianie dzięki której możemy ustawić "zawartość" sta- guracji emulacji. Korzystając z GUI mamy pliku ADF za pomocą dwukliku może wywołać cji DFX: oraz o "amiga.floppy_path", dzięki któ- możliwość wyboru: kickstartu emulowanej ma- emulator z konfiguracją A500 zamiast A1200). rej możemy zmienić domyślną ścieżkę do pli- szyny, rodzaju jej procesora, prędkości emula- Ważne jest, żeby zostawić odznaczoną opcję ków obrazów dyskietek (domyślny katalog re- cji procesora, rodzaju chipsetu, ilości pamięci "Nie otaczaj argumentów cudzysłowem", dzię- questera zmiany dysku). Posiadacze pakietu (Chip, Slow, Fast, Z3 Fast), podłączonych ki czemu nie będziemy mieli problemów z pli- Amiga Forever powinni też ustawić opcję urządzeń wskazujących (mysz, joystick, emu- kami, których nazwa zawiera znak odstępu. "kickstart_key_file" podając ścieżkę dostępu lowany joystick), dysków włożonych do czte- Obie akcje możemy skopiować dla typu pliku do pliku-klucza Kickstartu. rech stacji (DF0: - DF3:) oraz sposobu wyświe- "x-dms", dzięki czemu pliki skompresowane tlania. Możemy też załadować konfiguracje programem DMS również zostaną uruchomio- Emulator E-UAE posiada o wiele więcej opcji przygotowane przez autora programu - do wy- ne przez E-UAE. Zapisujemy wszystkie usta- konfiguracyjnych, jednak te wyżej podane po- boru mamy zestaw predefiniowanych ustawień wienia i... czas na test! Wchodzimy do katalo winny nam wystarczyć do podstawowej pracy. odpowiadających wszystkim modelom Amig gu, w którym posiadamy pliki Zainteresowanym głębszym poznaniem za- ADF, "dwukilkamy" na pierw- gadnienia polecam lekturę dokumentacji E- szą ofiarę i jeśli wszystko wy- UAE. konaliśmy poprawnie po chwili ujrzymy uruchomioną grę! Po przejściu przez konfigurację, czas na uru- Bez zabawy w pliki konfigura- chomienie emulatora. Aby E-UAE uruchomił cyjne, bez "wyklikiwania" się z zadaną przez nas konfiguracją, musimy ustawień w rhLauncherze. Po uruchomić go z parametrem: prostu "klik, klik" i mamy uru- chomioną każdą grę/demko z -f <ścieżka_do_pliku_konfiguracji> Amigi klasycznej. To się na- zywa "kompatybilność"!

Przykładowo: "SYS:Applications/e-uae/e-uae -f Problem z obrazami dyskietek PROGDIR:Conf/a1200.conf". Po kilku chwi- rhLaunch mamy więc już załatwiony. Co

8 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 Amiga pod MorphOS-em, czyli E-UAE

#Emulacja a500 #emulacja a1200 ● "uaeconfig" - wpisujemy ścieżkę dostępu kickstart_rom_file=SYS:Applications/ kickstart_rom_file=SYS:Applications/ do pliku konfiguracyjnego E-UAE z euae/Roms/kick.a500 euae/Roms/kick.a1200 ustawioną konfiguracją, która umożliwi immediate_blits=no immediate_blits=no cpu_type=68000 cpu_type=68020 uruchomienie zainstalowanego gfx_width=768 gfx_width=1280 Workbencha; gfx_height=256 gfx_height=512 ● "uaestarttime" - wpisujemy liczbę sekund gfx_lores=no gfx_lores=no gfx_linemode=none gfx_linemode=none potrzebnych do uruchomienia się gfx_center_horizontal=smart gfx_center_horizontal=smart Workbencha pod emulacją; gfx_center_vertical=smart gfx_center_vertical=smart ● "path_classic" - wpisujemy ścieżkę dostępu gfx_fullscreen_amiga=yes gfx_fullscreen_amiga=yes gfx_fullscreen_picasso=yes gfx_fullscreen_picasso=yes do katalogu z programami dla "klasyka"; sound_bits=16 sound_bits=16 ● "path_in_uae" - wpisujemy nazwę partycji, sound_channels=stereo sound_channels=stereo pod którą mamy w E-UAE zamontowany sound_frequency=44100 sound_frequency=44100 katalog z programami dla klasyka. cpu_speed=real cpu_speed=max chipset=ecs chipset=aga gfx_vsync=true #gfx_vsync=false Po wprowadzeniu tych zmian do skryptu zapi- fastmem_size=1 fastmem_size=8 sujemy go jako "SYS:Prefs/Ambient/scripts/ chipmem_size=1 chipmem_size=4 uaeexe.rexx". Teraz czas na edycję MIME typu #z3mem_size=0 z3mem_size=0 floppy_speed=800 floppy_speed=0 "x-morphos-globalaction-file", której dokonu- amiga.floppy_path=WORK:Klasyk amiga.floppy_path=WORK:Klasyk jemy w poznanym już przez nas edytorze MIME. Zmieniamy tam ścieżkę dostępu do # joy where n is lowlevel unit in # joy where n is lowlevel unit in amigaos target. In SDL target it's amigaos target. In SDL target it's skryptu, ponieważ podana domyślnie odnosi be the enumeration order. be the enumeration order. się do urządzenia MOSSYS:, w którym zgod- joyport0=mouse joyport0=mouse nie z zaleceniami twórców systemu, lepiej nic joyport1=kbd1 joyport1=kbd3 nie zmieniać. Resztę pozostawiamy bez # overlay display # overlay display zmian. Aby nasz skrypt zadziałał zgodnie z amiga.use_overlay=yes amiga.use_overlay=yes naszymi oczekiwaniami, wymagana jest jeszcze odpowiednia konfiguracja emulatora oraz # screen type (public, custom or # screen type (public, custom or ask) ask) systemu emulowanej Amigi. Konfigurację emu- amiga.screen_type=ask amiga.screen_type=ask latora zmieniamy w pliku, który ustawiliśmy w zmiennej "uaeconfig" naszego skryptu. Pole- # slow and endianess issue.Better # slow and endianess issue.Better don't use don't use cam ustawienia typowe dla emulacji A1200 #sdl.use_gl=yes #sdl.use_gl=yes (68020, AGA, 2 lub nawet 4 MB Chip) + 8 MB pamięci Fast. Bardzo ważne jest, żeby ustawić Listing 2 - a500.conf Listing 3 - a1200.conf dwie partycje: jedną, na której zainstalujemy system oraz drugą, pod którą montujemy kata- jednak z programami rozprowadzanymi w for- ● "uaedir" - wpisujemy ścieżkę dostępu do log z programami dla "klasyka". Pamiętajmy, mie zwykłych plików (jak np. wspomniane we katalogu(!) E-UAE; aby ścieżki dostępu oraz nazwy partycji zga- wstępie programy pobrane z Aminetu czy gry ● "uaepath" - wpisujemy ścieżkę dostępu do dzały się z tymi, które podaliśmy w skrypcie zainstalowane za pomocą WHDLoad)? Tutaj z pliku uruchamiającego E-UAE; "uaeexe.rexx". Najważniejsze linie pliku konfi- pomocą przyjdzie nam królewski język pro- guracyjnego współpracującego ze skryptem z gramowania, czyli Arexx! listingu 4 są przedstawione na listingu 5.

E-UAE, MIME types i Arexx /* $VER: 1.0 */ Kopiując katalog Ambient z katalogu ”Bonus” parse arg path E-UAE skopiowaliśmy, oprócz akcji dla plików options results ADF, również akcję globalną, odnoszącą się do wszystkich plików. W edytorze MIME znaj- options failat 6 dziemy ją pod nazwą "x-morphos-globalaction- signal on syntax file". Odpowiada ona za opcję "Run in UAE" zawartą w menu kontekstowym każdego pliku. uaeport = "UAE" /* don't touch this one */ Kliknięcie w tę opcję uruchamia skrypt "u- uaedir = "System:Applications/euae"/*sciezka do katalogu euae*/ aeexe.rexx", który również jest dostarczony uaepath = "System:Applications/euae/e-uae"/*sciezka do pliku wraz z emulatorem. Niestety skrypt ten jest uruchamiajacego euae*/ uaeconfig = "System:Applications/euae/.uaerc"/*sciezka do pliku bardzo "kapryśny" i nie zawsze działa prawi- konfiguracyjnego euae*/ dłowo. Dlatego przygotowałem własny skrypt uaestarttime = 8/*czas do uruchomienia AOS pod uae*/ oparty na oryginalnym. Główna zmiana doty- path_classic = "Work:Klasyk"/*sciezka do katalogu z programami dla klasyka*/ czy pobierania ścieżki dostępu do uruchamia- path_in_uae = "MOS"/*nazwa dysku pod uae z programi dla kasyka*/ nego programu. W mojej wersji skryptu wyma- p = pos('.info', path) gane jest, aby programy, które chcemy uru- if p > 0 then do chamiać pod E-UAE znajdowały się w okre- path = substr(path, 1, p -1) ślonym katalogu (mogą być też w podkatalo- end gach tego katalogu), dzięki czemu można p = pos(path_classic, path) uniknąć bałaganu i wymieszania się aplikacji z if p > 0 then do "klasyka" z tymi na MorphOS-a. Skrypt ten jest path = substr(path, p) end przedstawiony na listingu 4. parse var path path_classic'/'path Zanim jednak zaczniemy go używać, musimy path = path_in_uae':'path dokonać pewnych zmian dotyczących ścieżek if pos(' '||uaeport, show('p')) = 0 then do dostępu do E-UAE oraz programów "na kla- pragma('D', uaedir) syka". Edytujemy więc zmienne: address command 'run > nil: '||uaepath||' -f '||uaeconfig /*address command 'waitforport '||uaeport*/ address command 'wait '|| uaestarttime #konfiguracja współpracuj±ca ze end skryptem uaeexe.rexx filesystem=rw,SystemAOS:Work:Klasyk/ system31 address UAE UAEEXE 'wbrun '||path filesystem=rw,MOS:Work:Klasyk cpu_type=68020 exit chipset=aga show_leds=false syntax: chipmem_size=4 fastmem_size=8 say "Error in line" sigl ":" errortext(rc)

Listing 5 Listing 4

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 9 Amiga pod MorphOS-em, czyli E-UAE

Ostatnim krokiem, który musimy wykonać, stety jest to tylko jest odpowiednia konfiguracja Workbencha za- emulacja, więc instalowanego na emulowanej Amidze. Same- użyte przeze mnie go procesu instalacji Workbencha opisywał nie wcześniej określe- będę, skupię się jedynie na dostosowaniu go nie "kompatybil- do pracy z naszym skryptem. Komunikacja ność" może być między Ambientem, a E-UAE odbywa się za odczytane jako pomocą Arexxa i specjalnego programu lekkie nadużycie. "uae_rcli", który znajdziemy w podkatalogu Główną wadą E- "amiga" katalogu emulatora. Musimy go sko- UAE jest brak ob- piować do katalogu "C" na partycji systemowej sługi JIT na sys- emulowanej Amigi oraz dopisać do startup-se- temach opartych o quence (znajdziemy go w katalogu S: emulo- procesory Po- wanej Amigi). Ważne jest, aby uruchamianie werPC. Powoduje "uae_rcli" odbyło się po wykonaniu komendy to małą prędkość "LoadWB", więc za tą komendą dodajemy: emulacji, silnie za- "run >NIL: c:uae_rcli". Na koniec potrzebujemy leżną od mocy programu "WBRun", który znajdziemy na Ami- procesora. Na necie. Kopiujemy "WBRun" do katalogu C oraz moim Macu mini "parm.library" do katalogu Libs na partycji sys- (G4 1,42 GHz) temowej emulowanej Amigi. Po dokonaniu udało mi się uzy- Edytor akcji Ambienta tych wszystkich zabiegów jesteśmy gotowi do skać prędkość po- sprawdzenia naszego rozwiązania. równywalną z Amigą 1200 wypo- Odnośniki Wchodzimy do katalogu, gdzie znajdują się sażoną w pamięć programy dla "klasyka". Klikamy w ikonkę jed- Fast. Nie jest to http://morphos-files.net/download/E-UAE - archiwum z E-UAE nego z nich prawym przyciskiem myszki i wy- zawrotna pręd- http://www.amigaforever.com - pakiet Amiga Forever bieramy "Run in UAE". Powinien uruchomić kość, ale moim http://natmeg.stamey.at/downloads/rhLaunch/rhlaunch.lha - rhLaunch się Workbench pod emulacją, a po paru chwi- zdaniem wystar- http://aminet.net/util/cli/WBRun_fix.lha – WBRun lach wybrany przez nas program. W razie nie- czająca do pod- http://www.rcdrummond.net/uae/ - Oficjalna strona E-UAE powodzenia należy sprawdzić ścieżki dostępu stawowych zasto- podane w pliku konfiguracyjnym i skrypcie "u- sowań (większość aeexe.rexx" oraz ewentualnie zwiększyć czas softu pisana "bez oczekiwania na uruchomienie się Workbencha systemu" dobrze podany w skrypcie. Warto tutaj zauważyć, że działa na takiej konfiguracji). Kompatybilność nikom MorphOS-a przywiązanym do klasycz- jeśli na naszej emulowanej Amidze zainstalu- emulatora jest bardzo duża - jeszcze nie trafi- nego softu i wspaniałych amigowych gier. jemy pakiet WHDLoad, to będziemy mogli łem na grę/program, którego nie udałoby mi Emumaniacy mosiści - do boju! uruchamiać gry zainstalowane za jego pomocą się uruchomić. E-UAE niestety jest nieco mniej "bezpośrednio" spod Ambienta. Jest to bardzo rozbudowany niż jego starszy brat - WinUAE. wygodne dla każdego fana amigowych gier. Brakuje pewnych opcji konfiguracji i, co mnie Filip "widelec" Maryjański najbardziej boli, emulacji dźwięku stacji dys- Podsumowanie ków. Jednak obiektywnie oceniając, połącze- nie Trance z dobrze skonfigurowanym E-UAE Podane sposoby na korzystanie z E-UAE po- pozwala na uruchomienie każdego oprogra- zwalają wygodnie oraz prawie "niezauważal- mowania napisanego dla "klasycznej" Amigi. nie" korzystać z dobrodziejstw emulatora. Nie- Rozwiązanie to polecam wszystkim użytkow-

Superfrog atakuje!

10 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 Amiga Forever 2010 AmigaAmiga ForeverForever 20102010

Z moich obserwacji wynika, że wciąż istnieje spora grupa ludzi darzących sympatią naszą "przyjaciółkę", jednakże z różnych względów nieposiadająca oryginalnego sprzętu. Jednym szkoda miejsca na "rupiecia", jak to wdzięcz- nie określają, innym w rozwijaniu hobby prze- szkadzają sprawy rodzinne bądź zawodowe, a jeszcze inni chcieliby po prostu pograć od czasu do czasu w stare gry czy pooglądać kla- syczne dema. Co zrobić w takim przypadku? Specjalnie z myślą o tym gronie użytkowników Amigi firma Cloanto wydaje od kilkunastu już lat pakiet Amiga Forever.

Sprawca całego zamieszania...

Cloanto znane jest amigowcom od dawien dawna za sprawą całkiem udanego programu graficznego Personal Paint. Do swoich doko- nań na amigowym poletku firma dorzuca rów- nież pakiet emulujący komputery Amiga. Obecne, najświeższe wydanie Amiga Forever MenuBox nosi oznaczenie 2010. Produkt jest znany na rynku od roku 1997, kiedy to Cloanto wydało Przyczyna jest prozaiczna – kupując pakiet Plus Edition – pakiet przeznaczony do samo- pierwszą odsłonę pakietu w postaci płyty CD z Cloanto otrzymujemy estetycznie wydany pro- dzielnego wypalenia na płytce CD–R, cena ok. dołączoną dyskietką i naklejką z Boing Ballem. dukt, od razu skonfigurowany i gotowy do uży- 30 USD. Ta wersja zawiera o wiele więcej – Zawierał on emulatory UAE i Fellow oraz li- cia, a przy tym zawierający sporo dodatkowe- oprócz emulatora wyposażona jest w system cencjonowane obrazy kickstartu i Workben- go oprogramowania. 1.3, 3.x, możliwość uruchomienia bezpośred- cha. Ostatnia wersja 2010 to już bardzo roz- nio z płyty, galerię zdjęć oraz program do budowany i dobrze wyposażony zestaw, skła- Po drugie – całość jest jak najbardziej legalna, transferu danych między PC a Amigą – Amiga dający się nawet z trzech płytek (CD i dwie bowiem Cloanto posiada prawa do rozpo- Explorer. DVD). Produkt cieszy się dość znacznym wszechniania amigowego systemu i progra- uznaniem na rynku, a składa się na to kilka mów. Oznacza to, że możemy np. pliki kick- Premium Edition – najbogatsza wersja spo- czynników. startu pochodzące z AF wykorzystać w dowol- śród wszystkich, dostępna w formie fizyczne- nym innym emulatorze, w WHDLoad (folder go produktu (jedna płytka CD i dwie DVD). W Po pierwsze – ktoś by mógł zapytać, dlaczego Devs:Kickstarts) bądź też np. użyć ich do uru- zasadzie jest to wersja Plus Edition poszerzo- płacić za coś, co można dostać za darmo (np. chomienia chociażby takiego Minimiga! na o dodatkowe materiały wideo. Całość to pobierając emulatory Amigi z sieci czy też z około 10 GB danych w cenie 49,95 USD. krążków dołączanych do czasopism o tematy- Po trzecie – decydując się na zakup bardziej ce komputerowej – ot choćby niedawno, na rozbudowanej wersji pakietu otrzymujemy 25–cio lecie Amigi, taki prezent zaserwował mnóstwo ciekawych dodatków w postaci głów- Instalujemy! polskim czytelnikom magazyn CHIP)? nie filmów, ale nie tylko (o tym dalej). Uruchomienie AF jest banalne – po włożeniu Dla grupy osób wymienio- pierwszej z płyt (CD) do napędu ukazuje się nych wyżej jest to więc ab- nam okienko instalatora – MenuBox. Można tu solutny "must have", a dla wybrać czy chcemy uruchomić emulację bez- osób chcących poznać pośrednio z płyty, czy też zainstalować opro- środowisko Amigi – jak gramowanie na dysku komputera. Można też najbardziej polecany star- zainstalować program do wymiany danych ter. Amiga Explorer, przejrzeć dokumentację bądź też zawartość katalogów. Jest również odno- Zestaw Amiga Forever śnik do strony producenta. można nabyć u wielu dys- trybutorów bądź też na Instalacja odbywa się w sposób standardowy którejś z aukcji interneto- dla Windows i przebiega bez żadnych kompli- wych. Jeśli ktoś woli tań- kacji. Wypada dodać, że Cloanto pomyślało o szą wersję dystrybuowaną osobach chronicznie chorych na systemy spod poprzez internet, to naj- znaku Microsoftu, więc jeśli ktoś tak woli bądź prościej dokonać zakupu też po prostu posiada inny system operacyjny na oficjalnej stronie pakie- a ma procesor Intela, to może uruchomić AF tu. Do wyboru mamy: uruchamiając komputer z napędu CD - płyta jest bootowalna i zawiera specjalnie skrojoną Value Edition – najprost- wersję Linuksa (Knoppix) o nazwie KX Light. sza wersja przeznaczona Po uruchomieniu otrzymujemy działający sys- do pobrania ze strony pro- tem Amigi, a sam Linux jest zwyczajnie dla ducenta za niecałe 10 użytkownika niewidoczny. Zaletą jest szybkość USD. Do instalacji po- działania, a także dostęp do innych dysków trzebny jest system Win- zamontowanych w komputerze (jednakże tylko dows. Zawiera jedynie w trybie do odczytu, co należy uznać za plus – emulator, środowisko 1.3, można eksperymentować do woli bez obawy o po około 50 gier i dem. utratę danych). Użytkownicy komputerów spod Wersja raczej dla minima- znaku nadgryzionego jabłuszka (z procesorem listów. Intela) w końcu się uśmiechną – KX Light uruchamia się bez jakichkolwiek problemów – od- Player – centrum dowodzenia Amiga Forever 2010 pada więc męczenie się z powolnym E–UAE! KX Light można również zainstalować na dys-

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 11 Amiga Forever 2010

ku. W tym ostatnim przypadku, korzy- kietowi Picasso96. stając z programu instalacyjnego MediaBox, Sam system zawiera wystarczy kliknąć w ikonkę żółtego kwiatka i mnóstwo zainstalo- naszym oczom powinien ukazać się tzw. Play- wanego dodatkowe- er. Cóż to takiego ten Player? W skrócie moż- go oprogramowania. na go określić jako "centrum dowodzenia" pa- Jest więc AWeb, kietem AF. TurboText, DOpus, DirDiff oraz Personal Główne okno programu składa się z pięciu za- Paint w wersji 7.1. kładek, dzięki którym mamy możliwość wyboru Dzięki zainstalowa- i natychmiastowego uruchomienia interesują- nemu UAE–Control cego nas programu. W sekcji "Games", jak mamy dostęp do wir- nazwa wskazuje, znajdziemy gry gotowe do tualnych stacji dys- uruchomienia. Oprócz mniej czy więcej trafio- kietek, a przy pomo- nych pozycji, znaleźć tu możemy tak znane ty- cy AmigaAMP-a po- tuły, jak "Mortal Kombat", serię "Kick Off", "Ter- słuchamy muzyki. ramex", "Traps ‘n Treasures" i wiele innych. Domyślnie skonfigu- Każdy tytuł posiada przypisaną do niego grafi- rowano napęd CD– kę (zrzut ekranu z gry), podstawowe dane o Rom, więc mamy wydawcy, roku i typie gry (platformówka, spor- dostęp do szerokiej towa, akcja itp.). Można też przeczytać krótki palety oprogramo- opis gry lub przenieść się na stronę www da- wania na srebrnych Demo "Ocean Machine" uruchomione w AF 2010 nego produktu (o ile strona taka istnieje). Uru- krążkach. Graczy chomienie programu odbywa się poprzez wy- ucieszy wiadomość, że przygotowano wspo- sama klasyka: Boing, Juggler itp.) oraz najcie- bór tytułu i wciśnięcie dużego, okrągłego przy- mniany wcześniej folder Devs:Kickstarts z od- kawszy z nich – folder "Shared". Zawiera on cisku "Play" w dolnej części okna – otworzy się powiednio spreparowanymi już obrazami kick- obrazy partycji systemowych AF i pliki .hdf z wówczas nowe okno z emulowaną grą czy startu, wymaganymi przez niektóre gry (trzeba systemem (w wersji 1.3, 2.1 i 3.1) gotowe do demem. jednak pobrać ze strony WHDLoad pakiet in- bezpośredniego podpięcia pod dowolny emula- stalacyjny). Nie ma też problemu z siecią i ob- tor. W podfolderze "adf" znajdują się pliki w Pozostałe zakładki umożliwiają wybór tytułów sługą poczty dzięki implementacji TCP/IP. Cały formacie .adf z chyba wszystkimi możliwymi scenowych, filmów i zdjęć. W sekcji "Applica- system wygląda tak, jak powinien i tak też się odmianami systemu, poczynając od wersji 1.0. tions" można dokonać wyboru jednego z sys- sprawuje. W szufladzie "rom", jak sama nazwa mówi, na- temów, którego chcemy w danej chwili uży- leży poszukiwać obrazów kickstartu – a jest w wać. Mamy szeroki wachlarz możliwości, po- Wymagania: czym wybierać: jest A500, A1200, CDTV, cząwszy od A1000, poprzez A500, A1200 aż CD32, a nawet Amiga 3000 oraz wersja Kick- do instalacji gotowych pakietów AmigaSYS lub ● System: Windows XP, Windows Vista, startu 0.7 - w sumie 21 obrazów plus plik AmiKit. Bez żadnego problemu uruchomimy Windows 7 (wersje 32 i 64 bit), Mac OS X, rom.key niezbędny dla niektórych emulatorów. również emulację Amigi CDTV i CD32. Linux lub komputer z procesorem Intel (dla wersji KX Light) Jako swoisty bonus należy natomiast trakto- Obsługa całości jest bardzo intuicyjna i nie ● Procesor min. 750 MHz (1 GHz zalecany) wać katalog "Gallery". Znajdziemy w nim wiele ● 512 MB pamięci (1 GB zalecane) wymaga żadnej konfiguracji czy ingerencji ze ● 400 MB wolnego miejsca na dysku interesujących rzeczy, między innymi patent o strony użytkownika - po prostu wybieramy to, ● DirectX dla Windows w wersji min. 8.0 numerze 4777621 (domyślcie się, co to), kopię co nas interesuje i naciskamy "Play". Duże ● Nośnik: 1 x CD, 2 x DVD (wersja Premium) Byte (temat przewodni – Amiga), artykuł o Tri- brawa dla Cloanto za prostotę i wygodę obsłu- posie, Lorraine, a także nagrania dźwiękowe gi. Opcje konfiguracyjne samego Playera nie (np. Bernda Schmidta o historii UAE). są zbyt wyszukane w porównaniu z np. WinU- AE, niemniej zawierają minimum niezbędne do Płytki, płytki... Większość obrazów dyskietek jest przygoto- prawidłowej i wygodnej pracy z pakietem. Do wana w postaci plików o rozszerzeniu RP9 ustawień dostaniemy się z górnej belki pro- Płyta CD wypełniona jest po brzegi wszelkiej (RetroPlatform). Jest to nic innego jak archiwa gramu (Tools – Options). Można więc ustawić maści oprogramowaniem. Najbardziej interesu- ZIP, zawierające nawet po kilka obrazów dys- wyświetlanie powiadomień, powiązać odpo- jące foldery to te o nazwach "Archives", "Ami- ków poszerzone o dodatkowe informacje typu wiednie rozszerzenia plików z programem, ga Files" i "Gallery" – polecane jest ich do- obrazek z gry czy pliki pomocy. Na załączo- wybrać drukarkę, joysticki itp. kładne przejrzenie. Pierwszy z nich zawiera nym obrazku widać wyraźnie czym jest ten oprogramowanie systemowe w postaci spako- format – wystarczy zmienić rozszerzenie pliku Dostarczony przez Cloanto system AmigaOS wanych plików; znajdziemy tu AHI, Picasso96, z .rp9 na .zip i rozpakować go, by dostać się 3.x to w zasadzie mieszanka OS 3.1, OS 3.5 i MagicWB, GlowIcons, MUI i wiele innych. "A- do zawartości. W tym przypadku jest to zawar- 3.9 (jak to sam producent określa). Ekran miga Files" podzielony jest na podfoldery za- tość pliku RP9 z grą "Black Viper". Widać wy- Workbencha możemy uruchomić w wysokich wierające gry i dema (nostalgikom polecam raźnie, że jest to obraz HDF z grą, ekran z gry, rozdzielczościach dzięki zainstalowanemu pa- obraz dyskietki o nazwie "First Demos" – plik z opisem gry oraz tzw. manifest.

KX Light w akcji "Soccer Kid" w okienku Playera

12 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 Amiga Forever 2010

Oczywiście przy pomocy Playera możemy Pierwsze uruchomienie środowiska 3.x również samodzielnie tworzyć pliki RP9, które później możemy dołączyć do istniejącej już w AF biblioteki. Wybierając z górnej belki Playera opcję "Tools – RP9 Manager" dostaniemy się do prostego konwertera - wystarczy wybrać folder z programem do konwersji i miejsce do- celowe i to już wszystko – po chwili otrzymamy plik RP9. Lista formatów, które możemy skon- wertować jest imponująca: ADF, ADZ, ISO, LHA i wiele innych.

Ważnym programem, który przeciętnemu użytkownikowi na pewno się przyda, jest Ami- ga Explorer. Program ten umożliwia wymianę danych między Amigą a PC poprzez złącze szeregowe. Możliwy jest dostęp do partycji systemowej Amigi, nagrywanie w locie dyskietek z plików ADF i wiele innych opcji. Oczywi- ście w tym celu potrzebujemy odpowiedniego kabla, tzw. null modem.

Jak już wspomniano, pakiet Amiga Forever 2010 w wersji Premium zawiera jeszcze dwie płyty DVD. Obie są po brzegi wypełnione ma- teriałem wideo i zdjęciami (tylko płyta DVD nr 2). Co ciekawego tu znajdziemy? Jest film z premierowej prezentacji Amigi, wywiad z Jay- em Minerem oraz historia Amigi. Znaleźć można również wywiad z Davem Haynie oraz jego kultowy już dokument "The Deathbed Vi- gil" traktujący o ostatnich dniach firmy Com- modore. W sumie – ponad 330 minut materia- łu wideo! Całości dopełnia galeria zdjęć (Ami- ga Faces) i jest tego naprawdę spora ilość – ● kompleksowy pakiet do emulacji Amigi są zdjęcia z Amiga Expo, World of Amiga, Pia- z bogatą bazą dodatkowego neta Amiga i cała masa innych, składających oprogramowania się na historię tego komputera. Płytki są prze- ● prostota obsługi i łatwość instalacji znaczone dla regionu 0, czyli da się je odtwo- ● wysoka zgodność z oryginałem rzyć w każdym stacjonarnym odtwarzaczu ● materiały bonusowe DVD lub też na komputerze. Czego chcieć ● wsparcie techniczne producenta i więcej? Może tylko wygodnego fotela i ciepłej możliwość aktualizacji herbaty, aby jeszcze bardziej umilić sobie czas przed telewizorem.

Podsumowanie RP9 Manager ● niezadowalający poziom emulacji w Amiga Forever stanowi, jak na razie, Wielka w tym zasługa firmy Cloanto, która przypadku innych systemów najbardziej udaną próbę stworzenia włożyła mnóstwo wysiłku w zdobycie operacyjnych niż Windows kompletnego pakietu emulującego Amigę. Za odpowiednich licencji oraz jednym zamachem dostajemy emulator (w zadbała o prostotę i wygodę wersjach na różne systemy operacyjne), użytkowania. Z niecierpliwo- Odnośniki do stron związanych z Amiga Forever: dodatkowe oprogramowanie i materiały ścią czekamy na wersję bonusowe traktujące o "przyjaciółce". Kawał Amiga Forever 2011. ● http://www.amigaforever.com/ - strona producenta ze historii w pigułce, a raczej na trzech płytach. szczegółowymi informacjami oraz sklep online Wyrazistości nadaje całości estetyczne ● http://www.facebook.com/AmigaForever - Amiga Forever na Marcin "Emu" Skawiński Facebooku wydanie pakietu, możliwość uaktualnienia do ● http://twitter.com/amigaforever - Amiga Forever na Twitterze nowej wersji oraz niesamowita wręcz ● http://www.retroplatform.com/ - informacje na temat formatu RP9 zgodność z oryginałem. Wrażenie jest pełne, a radość z zabawy z pakietem bardzo duża.

AF 2010 umożliwia jednoczesne uruchomienie kilku okien na raz Zawartość pliku w formacie RP9 po rozpakowaniu

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 13 Woodruff and the Schnibble of Azimuth WoodruffWoodruff andand thethe SchnibbleSchnibble ofof AzimuthAzimuth

Każdy z nas z pewnością grał kiedyś w grę z serii "Goblins". Słucham? No, może faktycznie nie każdy, ale z pewnością większość. Ech... Dobra, zacznę jeszcze raz...

Niejeden z nas z pewnością grał kiedyś w grę z serii "Goblins". Jego pierwsze skojarzenia z tym tytułem to zapewne "nie dająca się pomy- lić z niczym grafika", "spora dawka humoru" oraz "narastająca frustracja podczas klikania wszystkim na wszystko". Ktoś mógłby w tym momencie skwitować moją dotychczasową wypowiedź wymownym "Tobo, tobo-tobo, tobo..." i pukaniem się w głowę. Faktycznie, ar- tykuł ma być wszak o Woodruffie, a plotę o ja- kichś goblinach. Ale! Irracjonalizm sytuacji jest mniejszy niż mogłoby się wydawać i to nie tylko dlatego, że też piszemy o przygodówce, będącej zresztą dziełem tych samych twórców (Coktel Vision) i stworzonej jako czwartej w kolei (1991: "Gobliiins", 1992: "Gobliins 2", 1993: "Goblins 3", 1994: "The Bizzare Adventures of Woodruff and the Schnibble"). W przekonaniu, że mamy do czynienia z czwartą częścią "Go- blinów" utwierdzamy się bowiem (i to bardziej serii "Goblins") tylko jedną postacią, zrezy- lewym przyciskiem wskazujemy Woodruffowi z każdą kolejną chwilą), gdy tylko zaczniemy w gnowano również z systemu "plansz", które miejsce, w które ma się udać, postać, z którą nią grać. Ale do rzeczy. pokonywało się liniowo. Miasto Leglublip-blep chcemy prowadzić rozmowę oraz przedmioty (zacznijcie się przyzwyczajać - język, którym do zebrania. Prawym otwieramy inwentarz (po O co chodzi? posługują się bohaterowie gry jest mocno po- wyjęciu przedmiotu wygląd kursora nieznacz- wykręcany) w miarę postępu w grze odkrywa nie się zmieni). Tu wspomnę o kilku interesu- W grze wcielamy się w postać Woodruffa, coraz to nowe lokacje, tak że w ostatecznym jących rzeczach - nasz bohater w trakcie roz- przybranego synka profesora Azymuta. Na- rachunku człowiek zaczyna błądzić i kręcić się grywki wzbogaci się o trzy urządzenia, z któ- ukowiec został właśnie porwany i uwięziony zupełnie bez sensu, a przedmiotów w plecaku rych będzie musiał korzystać - barometr (me- przez niecnego Bigwiga i jego pomagierów. W za dużo, żeby próbować "wszystko na wszyst- teozon), tobozon i transportozon. Najciekaw- ostatniej chwili nakłada jednak kilkuletniemu kim" - zresztą Woodruff wyczynia wtedy różne szy z nich jest ten drugi, łączący w sobie funk- brzdącowi prototyp wibromana (urządzenia do obraźliwe gesty, co po kilkunastym razie za- cje wideofonu, organizera i faksu. Zamiast cyfr postarzania/odmładzania) i ukrywa go w koszu czyna irytować. wystukujemy odpowiednie sylaby (korzystamy na śmieci. Nieletni świadek porwania już po z nich również bezpośrednio w lokacjach, kilku chwilach w dość spektakularny sposób Sterowanie otwierając zamki kodowe drzwi i skrytek). osiąga pełnoletność. Z luką w pamięci, w obci- Oprócz tego w naszym schowku znajdziemy słej i dość niekompletnej odzieży rozpoczyna Grę na współczesnych amisystemach uru- również pudełka (na drobiazgi, papiery, moce, poszukiwania własnej tożsamości, zaginione- chamiamy za pomocą ScummVM. Po bajecz- zdjęcia, magiczne sylaby Buzuków i zaklęcia) go ojca, tajemniczego Sznibla oraz pomsty na nie prostej (sprowadzającej się do wskazania oraz kreator zaklęć (układamy je z poznanych zepsutym do szpiku kości Bigwigu (pomsty, katalogu z zainstalowaną grą) konfiguracji magicznych sylab). Trzeba przyznać, że gdyby dodajmy, za rozprutego serią z pistoletu plu- wszystko działa bez zarzutu, szkoda tylko, że nie pudełka, pod koniec gry nasza kolekcja szowego misia naszego bohatera). nie da się wczytać zapisanego stanu gry bez- przedmiotów zajmowałaby chyba pół planszy. pośrednio z poziomu menu ScummVM. W Poruszamy się (co stanowi pewną nowość w trakcie rozgrywki posługujemy się myszką - Po najechaniu wskaźnikiem na górną krawędź ekranu uzyskujemy dostęp do trzech ukrytych przycisków: obsługa (opcje zapisu/odczytu stanu, zakończenia rozgrywki oraz wersji gry), przedmioty (przegląd inwentarza) oraz opcje (możliwość wyłączenia muzyki oraz - dla tych, których gra wciągnęła na maxa - wgląd w datę, godzinę i długość bieżącej sesji gry). Skoro je- steśmy przy krawędziach ekranu - mała cie- kawostka: niektóre lokacje mieszczą się na kilku ekranach (w poziomie lub pionie). Po przesunięciu kursora do krawędzi okna/ekranu (w zależności od trybu w jakim uruchomiliśmy grę) widok płynnie się przesuwa, ukazując niewidoczną dotąd część planszy. Grę testo- wałem pod ScummVM w wersji dla Windows oraz MorphOS i muszę z nieskrywaną satys- fakcją przyznać, że ta druga radzi sobie ze scrollingiem ekranu zdecydowanie lepiej - pod Windows w okienku trzeba się czasem solid- nie napocić.

14 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 Woodruff and the Schnibble of Azimuth

Oprawa Grafikę wyróżnia znana z serii "Goblins" wyra- zista kreska i charakterystyczny, karykaturalny wygląd postaci oraz lokacji. W połączeniu z podwyższoną (640x480 pikseli) rozdzielczo- ścią i bajecznie kolorową grafiką dają one re- welacyjny efekt końcowy. Jeśli dodamy do tego świetną animację postaci to wiemy już, że czeka nas prawdziwa uczta dla oka. Jeśli chodzi o udźwiękowienie, to zacznę od najsłab- szego punktu, czyli tzw. muzyki. W rzeczywi- stości czeka nas wsłuchiwanie się w zapętlone sample - co prawda dość dobrze oddające mroczny, industrialny klimat ponurego miasta przyszłości, ale po pewnym czasie nużące. Istnieje jednak (o czym wspominałem wyżej) możliwość jej wyłączenia, więc osoby z wraż- liwymi uszami i słabymi nerwami będą w stanie grę ukończyć. Dźwięki są bogate, dobrze dobrane i gdzie trzeba (wyraźnie można od- różnić po odgłosie człapania czy Woodruff ma obuwie, czy biega boso), ale prawdziwą wi- sienką na torcie są... można się przy tym przekonać, że głos w polskiej wersji został Dialogi trafniej dobrany do postaci)

Jak przystało na czasy, w których powstała, Podsumowanie gra posiada "mówione" dialogi (wyłącznie - nie ma możliwości równoczesnego wyświetlania Nie jestem szczególnie zagorza- napisów). I tu niespodzianka - łatwo wejść w łym fanem przygodówek, ale posiadanie wersji zlokalizowanej - tak tak, udało mi się kilka w życiu ukoń- wszystkie postacie z gry potrafią nawijać po czyć. "Woodruff and the Schnib- naszemu, a wychodzi im to całkiem zgrabnie. ble of Azimuth" (albo, posługując Głosy postaci dobrane są moim zdaniem bar- się nazwą z rynku USA - "The dzo udanie, a dialogi - jak przystało na zakrę- Bizzare Adventures of Woodruff coną przygodówkę ze studia Coktel Vision - and the Schnibble") nie wypada potrafią zdrowo rozbawić. Humoru ogólnie jest na ich tle źle - jest ładnie wyko- w grze dość sporo, czy to w nawiązaniach do nana, naładowana sporą dawką kultury masowej, czy świata gier komputero- humoru i pełna niespotykanych wych (znajdzie się też gratka dla miłośników gdzie indziej rozwiązań. Cieka- Monty Pythona). Ba, układając teksty autorzy wość co będzie dalej pcha nas pomyśleli o naszym komputerowym światku - do przodu i naprawdę chce się świadczy o tym na przykład wypowiedź Wo- grę ukończyć (choć sceptycznie odruffa: "Ta tabliczka ku pamięci jest zrobiona podchodzę do tego, czy uda się z morfoplastiku - ale tandeta!" to bez pomocy solucji). Jako cie- kawostkę dodam fakt, że gra Łyżka dziegciu bardzo podoba się dzieciom - gdy ją przecho- dziłem, trudno było mi opędzić się od asysty moich pędraków. Wszyscy miłośnicy serii "Go- Niestety, gra posiada kilka słabych punktów. blins", którzy jeszcze nie spróbowali, po- Zalicza się do nich frustrująco wysoki poziom winni zagrać w nią obowiązkowo, a i po- trudności (niedowiarkom radzę zagrać bez zostałym z pewnością nie zaszkodzi. pomocy solucji) i fakt, że są miejsca, gdzie bohater bez ostrzeżenia nadzieje się na "Game Over" - nadaje to grze Konrad Czuba pewnego dreszczyku emocji, ale w związku z tym warto często zapisywać stan (i to nie na jednej pozycji). Należy się rów- nież nastawić na to, że (przy- najmniej, póki nie znajdziemy transportozonu) trzeba ● duża dawka humoru będzie się zdrowo nacho- ● rewelacyjne połączenie dzić między lokacjami grafiki i animacji dające (warto opracować i zapa- wyśmienity efekt końcowy miętać sobie pewne "trasy", ● wysoka grywalność którymi będziemy się prze- potęgowana przez mieszczać). Pewne problemy ciekawość gracza do sprawia też niedoskonałe dalszego eksplorowania spolszczenie (np. według dia- gry logu dostajemy "meteozon", który w inwentarzu opisany jest niespodziewanie jako "barometr", jedne postacie wymawiając imię Bigwig czytają je po polsku, inne - po angielsku itp.). W polskiej wersji ● zbyt wysoki poziom językowej niektórym dialogom braku- trudności je też płynności - słychać drobne przerwy ● niedopracowane w pół wyrazu, a jednej kwestii brakuje w ogóle spolszczenie - Woodruff wypowie ją po angielsku (nie ma jednak tego złego co by na dobre nie wyszło - .

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 15 Niedoświadczonego użytkownika instalacja AmigaOS 4.0 na A4000D

Niedoświadczonego użytkownika InstalacjaInstalacja AmigaOSAmigaOS 4.04.0 na A4000D

Na łamach PPA opublikowana została świet- nia partycji należy wykorzystać "OS4 template" na seria artykułów opisujących instalację Ami- z MediaToolbox. Następnie usuwamy trzecią gaOS 4.0 na Amidze 4000. Niniejszy tekst jest partycję i zaraz za partycją SWAP tworzymy niejako niezależną kontynuacją tych artykułów nową dla OS 3.9. Wszystkie partycje muszą oraz zbiorem prywatnych uwag zebranych się zmieścić poniżej granicy 4 GB, bo tyle wi- podczas swojej "walki" z Amigą 4000D i Ami- dzi Amiga po starcie bez sterowników. Pozo- gaOS 4.0. stałe partycje tworzymy dowolnie. Tutaj ważna uwaga na temat SFS-a. O tym systemie plików Moje założenia narosło wiele różnych legend. Faktem jest, że na mojej konfiguracji źle działały aplikacje za- Aby lepiej zrozumieć niniejszy tekst, najpierw instalowane na partycji z tym system plików. trzeba uzmysłowić sobie, do czego chce się Nie oznacza to jednak, że SFS jest zły - po wykorzystać Amigę 4000. Czasy, kiedy był to prostu trzeba przetestować go na swojej konfi- demon szybkości już dawno minęły, a karty guracji i dokładnie przeczytać jego dokumen- CyberStorm PPC to dla mnie nieodzowny do- tację. Czasy, kiedy Amiga była jedynym kom- datek, choćby z powodu systemu w wersji 4.0 puterem w domu i trzymano na nim prace już a niedługo 4.1 (brawa dla Hyperionu za wspar- minęły, a robienie backupów na dyski USB, cie klasyków). O ile zgadzam się, że 4.0 to płyty CD/DVD czy kopiowanie po sieci nie jest zostały poprawione no i jest nowa wersja powiew teraźniejszości (gdy piszę te słowa niczym trudnym. Jeśli nie wiesz jaki system DvPlayera. Szczegóły znajdują się w pliku wersja 4.1 na klasyki jest w zapowiedzi, ale plików wybrać, to utwórz pozostałe partycje dla "ReadMe.pdf" w archiwum. Uwaga: IBrowse program beta testów jeszcze się nie OS 4.0 z takim systemem jak pierwsza party- dostarczany z systemem 4.0 nie potrafi po- rozpoczął), to jednak nadal lubię używać 3.9, cja. Jeśli OS 4.0 ma startować automatycznie prawnie pobrać plików ze strony Hyperionu i gdyż ma ten swoisty retro czar. Dlatego na (w przypadku gdy instalujemy jeszcze 3.9 lub właśnie dlatego potrzebny jest OWB. IBrowse swojej 4000D chcę mieć oba systemy zainsta- wcześniejszą wersję systemu), to partycji sys- nie jest także zalecany do rejestracji swojej li- lowane i koegzystujące ze sobą. temowej ustawiamy flagę "bootable" i priorytet cencji AmigaOS 4.0, dlatego najlepiej jest zana 1 lub dowolny inny pod warunkiem, że bę- rejestrować się z innego systemu operacyjne- Na mojej SAM440ep pod AmigaOS 4.1 Update dzie on wyższy od priorytetu partycji OS 3.9. go i popularnej przeglądarki takiej jak IE, Fire- 2 używam głównie kilku aplikacji takich jak Po tych zabiegach, wszystkie partycje należy Fox, Opera czy Chrome. YAM, OWB czy CodeBench. W przypadku 4.0 sformatować za pomocą opcji "Quick Format" na Amidze 4000D lista aplikacji wygląda ina- installera. 4. Jeśli masz odpowiednio dużo pamięci, ak- czej. Nadal korzystam z YAM-a i OWB, lecz tualizację możesz rozpakować do RAM dysku. jeśli strona na to pozwala, to wolę IBrowse. Wybór systemu plików i jego konfiguracji jest o Ułatwi to i przyspieszy instalację. Także tutaj mam zainstalowany oficjalny SDK tyle ważny, że wiele programów ma długie na- w wersji 51.15 (nadal można go pobrać ze zwy i ścieżki dostępu. Jeśli wybrany system 5. Po instalacji robimy restart i mamy gotowy strony Hyperionu po zarejestrowaniu się). Z ko- plików nie będzie ich wspierał ani instalacja, do współczesnego używania system 4.0. W lei pod 3.9 używam StormC PPC i używałem ani rozpakowanie archiwum aplikacji się nie celach diagnostycznych warto uruchomić także YAM-a i IBrowse. Piszę "używałem", powiedzie. Z drugiej strony nie każdy system Rangera (pobieramy go z OS4 Depot) i zoba- gdyż po instalacji 4.0 stwierdziłem, że dostęp plików obsługiwany przez 4.x jest dostępny z czyć jakie informacje o naszym systemie są do poczty pod jedną wersją systemu w zupeł- poziomu 3.9. Warto o tym pamiętać dzieląc dostępne. Jeśli zamierzasz programować, to ności mi wystarczy. Oczywiście mam także za- dysk na poszczególne partycje. niezbędny będzie SDK, który także jest do po- instalowany NDK oraz ADCD 2.1. brania z sekcji "Downloads" ze strony Hype- Po resecie... rionu. W chwili pisania tego artykułu najnow- Moja konfiguracja sza publicznie dostępna wersja to 53.20. Jed- Po resecie system AmigaOS 4.0 powinien nak w podkatalogu "Older Versions" na stronie Obecnie używam Amigi 4000D w oryginalnej wstać i być gotowy do pracy. Teraz kilka uwag znajdziesz także wersję 53.13, która działa obudowie z kartą CyberStormPPC 233 MHz odnośnie użytkowania gołego systemu. poprawnie pod 4.0. Podczas jej instalacji po- 060/50, Mediatorem 4000Di i kartami PCI: Vo- jawiają się błędy, ale należy je zignorować, oDoo 3, SoundBlaster 128 i kartą sieciową 1. Skonfiguruj sieć (oczywiście, jeśli masz kar- gdyż kompilator GCC mimo to działa popraw- RealTek. Dodatkowo w slocie Zorro Mediatora tę sieciową) korzystając z opcji stosu Road- nie. mam zainstalowaną kartę Deneb. Poza Zor- Show. Nie zapomnij dodać domyślnej bramy RAM wiele więcej już nie da się włożyć. Prze- (default gateway). Ja niestety zapomniałem i Co dalej? szkodą jest sama obudowa, liczba wolnych straciłem kilka minut na sprawdzaniu, dlacze- slotów, długości kart, no i przede wszystkim go sieć nie działa. Oczywiście można wybrać Teraz można się cieszyć systemem 4.0. O tym ciepło wydzielane przez wszystkie dodatki, a także opcję DHCP zamiast statycznego nada- jak mieć na jednym komputerze zainstalowane zwłaszcza kartę CSPPC, kartę graficzną oraz wania adresu IP. wersje AmigaOS 3.9 i 4.x można napisać Mediatora. Kilka słów wymaga zworka WINSI- osobny artykuł. Ja z tym poczekam do ukaza- ZE Mediatora w takiej konfiguracji. Otóż EL- 2. Pobierz OWB - bez niego nie pobierzesz ak- nia się wersji 4.1 dla klasyków. BOX zaleca jej zwarcie. W takim przypadku u tualizacji systemu 4.0. Programu nie musisz mnie Deneb (po instalacji i otwarciu wszystkich instalować - wystarczy, że rozpakujesz ar- jego zworek) powoduje restart systemu. Dopie- chiwum do utworzonego wcześniej przez Cie- alekc ro wykorzystanie opcji disable ROM pozwala bie katalogu. na normalny start. Piszę o tym, gdyż zauważy- łem, że Deneb zachowuje się różnie w różnych 3. Wejdź na stronę Hype- konfiguracjach - niektórzy użytkownicy z po- rion Entertaiment i zalo- dobną konfiguracją twierdzą, że u nich ta karta guj się. Z sekcji "Down- działa bez dodatkowych zabiegów. loads" wybierz: "Amiga- OS 4.x->AmigaOS 4.0 Instalacja AmigaOS 4.0 for Classic Amigas" i pobierz plik "AmigaOS_ To, czego oryginalna, oficjalna instrukcja (do- 4.0_February2008_updat łączona do AmigaOS 4.0) ci nie powie, e.lha". Ta aktualizacja zwłaszcza jeśli jesteś mało doświadczonym poprawia błędy związane użytkownikiem, to jak podzielić dysk, tak aby z obsługą Mediatora i systemy 4.0 i 3.9 mogły koegzystować. Pro- Voodoo. Sterowniki dla ponuję następujący proces. Podczas tworze- karty RealTek 8029 także

16 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 AmigaSYS4 AGA AmigaSYS4AmigaSYS4 AGAAGA

Każdy użytkownik Amigi klasycznej, który in- Pliki z archiwum należy wypakować na booto- kiem, za co autorowi należą się ogromne sło- stalował na swoim sprzęcie AmigaOS wie, iż walną partycję dysku twardego Amigi i zrestar- wa uznania. Co prawda nie każdemu muszą "goły" system nie zachwyca zarówno opro- tować komputer. O tym jak przenieść pliki na pasować wszystkie "bajery" oraz ustawienia, gramowaniem, jak i wyglądem. Oczywistym dysk, dowiesz się z artykułów zamieszczonych jednak nie stanowi problemu ich usunięcie, jest, że od systemu oczekuje się "nieco wię- na portalu lub też pytając na forum. zmiana bądź też zamiana na inny program - w cej" niż kilka kolorów, kalkulator i zegar. Z cza- końcu system nadal pozostaje systemem a sem pojawiały się oczywiście różne upiększa- Po resecie pojawi się menu wyboru wersji sys- sprawa konfiguracji zależy od upodobań użyt- cze, jak i narzędzia czyniące system bardziej temu jaki ma działać z pakietem AmigaSYS. kownika. przystępnym oraz używalnym. Jednakże insta- Do wyboru wersje 3.0/3.1 lub 3.1 od Amiga Fo- Mateusz "Logan" Smoter lacja oraz konfiguracja wszelkiego rodzaju do- rever. Następnie zostaniemy poproszeni o datków może doprowadzić do konsternacji dysk "Workbench" systemu, którego włożenie nawet najbardziej wytrwałych. Z pomocą przy- należy potwierdzić klawiszem Enter. Gdy insta- chodzi rozwijany od kilku lat pakiet "Amiga- lator rozpozna poprawność dysku, kolejnym SYS" w obecnej wersji oznaczony numerem 4 wyborem będzie język instalowanego systemu i dostępny także dla użytkowników "klasyków". (w tym także polski), po czym rozpocznie się Z racji, iż pakiet przeznaczony jest na chipset właściwy proces instalacyjny. W pewnym mo- AGA, cieszyć się nim mogą jedynie posiada- mencie konieczne będą kolejne opcje do za- cze A1200 i A4000. Zacznijmy jednak od tego, znaczenia: czym jest ów pakiet. ● tryb wyświetlania i rozdzielczość (PAL, NTSC, DblPAL, DblNTSC), ● układ klawiatury oraz język systemu (również polski do wyboru), ● procesor i karta turbo dostępne w komputerze (020, 030, 040, 060), ● styl ikon używanych w Przykładowe oprogramowanie systemie (MagicWB, zawarte w pakiecie NewIcons). Łatki systemu i tzw. "upiększacze": Po tej wstępnej konfiguracji - MCP instalator poprosi o dysk "E- - MUI xtras", którego włożenie, tak - VisualPrefs jak poprzednio, potwierdzić - Birdie należy klawiszem Enter. Po - Tinymeter rozpoznaniu poprawności wersji instalator skopiuje po- Użytki: zostałe komponenty, po - Multiview - SnoopDos czym instalacja dobiegnie - Scout AmigaSYS4 tuż po instalacji końca, a Ty zostaniesz po- - SysInfo proszony o reset komputera. - VirusZ Otóż AmigaSYS to gotowy i skonfigurowany AmigaSYS zainstalowany, co w moim przy- - WordPad pakiet oprogramowania dla systemu AmigaOS padku zajęło dokładnie 6 minut. - JoinSplitter w wersji 3.x. Oznacza to, iż po instalacji - FileMaster otrzymujesz przygotowany i oprogramowany Aby zainstalować uaktualnienie do pakietu (w system. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie, obecnej wersji 1.3), wystarczy rozpakować ar- Gry: - Dynamite szczególnie dla początkujących i nieco zagu- chiwum LhA w dowolnym miejscu i uruchomić - BlockOut bionych użytkowników "klasyka". Co więcej - instalator aktualizacji z poziomu systemu. - Xtreme Racing pakiet jest zupełnie darmowy i rozwijany rów- - WbSteroids nież na inne platformy jak chociażby konsola Warto dodać, iż pakiet obsługuje także Ami- X-box, PC (z wykorzystaniem WinUAE) oraz gaOS 3.9. Aby móc zainstalować ten system, Emulatory: Amithlon. Skupmy się jednak na Amidze kla- wystarczy zamontować odpowiedni CD-ROM. - AmiGameBoy sycznej. Warto także dodać, iż pakiet jest System po wykryciu napędu sam zapyta czy - CoolNES wciąż wspierany i rozwijany. Do czwartej wersji zaktualizować system do wersji 3.9. - ShapeShifter dostępne są dwa uaktualnienia (poprawki za- uważonych błędów oraz aktualizacje wielu Wrażenia programów) oraz trwają prace nad piątą od- słoną AmigaSYS. Pierwsze, co zadziwia po instalacji pakietu, to jego szybkość działania. Optymalizacja stoi na Jak podaje strona internetowa pakietu, mini- dobrym poziomie, przez co wygoda użytkowa- malne wymagania AmigaSYS to procesor nia jest bardzo duża. Zadziwia również stopień 68020/14 MHz 2 MB Chip + 4 MB Fast oraz 80 rozbudowania. AmigaSYS zawiera mnóstwo MB wolnego miejsca na dysku. Ja testowałem programów użytkowych oraz systemowych, pakiet na komputerze wyposażonym w proce- gier, emulatorów. Bez najmniejszego problemu sor 030/50 MHz 2 MB Chip + 32 MB Fast. (za pomocą czterech kliknięć) zmienić może- my tapetę (w formatach GIF, PNG, JPEG, IFF Instalacja i innych), odsłuchać ulubione MOD-y czy też napisać dowolny Instalacja pakietu nie powinna przysporzyć tekst lub zagrać w problemów, jednak na wszelki wypadek przy- grę. Pakiet posia- Odnośniki bliżę jak sobie z tym poradzić. Aby jednak doda praktycznie prowadzić do instalacji, należy pobrać pakiet wszystko, czego http://www.amigasys.com - oficjalna strona pakietu ze strony w jednej z dostępnych wersji (ISO, potrzeba, aby cie- http://amigasys.condor.serverpro3.com/downloadamiga.html - archiwa z pakietem LhA, HDF). Osobiście wybrałem wersję LhA. szyć się klasy-

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 17 DualBoot - MorphOS i MacOS X na jednym dysku

DualBootDualBoot -- MorphOS i MacOS X na jednym dysku

W ostatnim czasie możemy obserwować temowa), zaś ostatnia partycja będzie prze- dynamiczny rozwój systemu MorphOS. Sys- znaczona na system MacOS X. Wielkość par- tem jest regularnie uaktualniany do coraz tycji 1 ustalamy na 60 MB – w tym celu wpisu- nowszych wersji, które powoli, lecz sukcesyw- jemy w polu "Size" najpierw 0.1 i naciskamy nie zwiększają możliwości systemu. Od wersji tabulator lub klikamy gdziekolwiek (narzędzie 2.4 system – oprócz wcześniej już obsługiwa- przejdzie do trybu ustalania wielkości w mega- nych komputerów Pegasos czy Efika – można bajtach), a następnie 60. Wielkość partycji 2 i uruchomić na niektórych komputerach Apple z 3 ustalamy według własnych potrzeb pamięta- procesorem PowerPC G4. W obecnej wersji jąc o tym, że z reguły oprogramowanie w sys- (2.6) są to wszystkie komputery Mac Mini temie MacOS X jest większe objętościowo, za- oparte na architekturze PowerPC oraz niektóre tem potrzebuje więcej miejsca na dysku. Na- komputery eMac czy PowerMac G4. Pomimo zwy partycji ustalamy według własnego uzna- Rys. 3 – Ustawienia partycji systemowej tego, że sprzęt ten lata świetności ma już za nia. Nasze działania zatwierdzamy przyci- sobą, pod kontrolą systemu MorphOS całkiem skiem "Partition" i powinniśmy uzyskać coś W celu zamontowania partycji w systemie uru- dobrze daje sobie radę w codziennych zasto- podobnego do sytuacji przedstawionej na ob- chamiamy narzędzie "Mounter" umieszczone sowaniach, takich jak korzystanie z Internetu razku 1. Po założeniu partycji wychodzimy z na płycie MorphOS Boot w katalogu Tools. W czy też obróbka zdjęć zrobionych podczas wa- programu i możemy kontynuować instalację górnej części okna wybieramy kontroler, do kacji. systemu MacOS. którego jest podpięty dysk (można metodą chybił-trafił, można też zerknąć do IWizarda – System MorphOS pomimo wielu zalet takich jest on zaznaczony obok modelu dysku, nad jak szybkość działania czy też niskie zapotrze- partycjami). Po zaznaczeniu partycji DH0 wy- bowanie na pamięć i dysk ma jednak pewną bieramy system plików "Mac HFS" (to ważne, wadę – pewne braki w oprogramowaniu. żeby wybrać akurat ten system plików) i klika- Ograniczona liczba osób zaangażowanych w my "Zamontuj" (rys. 4). Jeśli partycja DH1 nie rozwój zarówno systemu, jak i oprogramowa- jest zamontowana, montujemy ją także. Moun- nia sprawia, że powstanie zaawansowanego ter powinien automatycznie wykryć jej system programu graficznego, takiego jak Photoshop plików (SFS). Wychodzimy z Mountera i prze- czy procesora tekstu o możliwościach progra- chodzimy do formatowania, do którego narzę- mu Microsoft Word jest w najbliższym czasie dzie ("Format") możemy znaleźć w otwartym nierealne. Tego typu luki w oprogramowaniu uprzednio katalogu Tools. Partycję DH0 należy bardzo łatwo można uzupełnić instalując na KONIECZNIE nazwać "Boot" (jak pokazano na komputerze system MacOS X obok systemu rys. 5), zaś partycję DH1 nazywamy wedle MorphOS. Artykuł ten ma na celu przybliżenie uznania. Do formatowania najlepiej używać Wam sposobu instalacji tych dwóch systemów opcji "Szybkie formatowanie" – normalne for- na jednym dysku. matowanie zwykle nie ma sensu. Następnie w Rys. 1 – Efekt działania DiskUtility oknie IWizarda klikamy "Dalej". IWizard powinien automatycznie wybrać przygotowaną pod Instalacja systemów "od zera", na Kolejnym etapem jest instalacja systemu Mor- system partycję. Po naciśnięciu przycisku "Za- pustym dysku phOS. Instalację przeprowadza się za pomocą instaluj" MorphOS zostanie umieszczony na programu IWizard – należy nacisnąć przycisk partycji (rys. 6). Najprostszym sposobem instalacji systemów "Instaluj" w oknie, które pokaże się po uru- MacOS X i MorphOS razem jest ich instalacja chomieniu systemu z płyty. Instalator popro- Instalacja systemu MorphOS z na czystym dysku. Potrzebne do instalacji wadzi nas przez kolejne kroki, aż do momentu elementy to: pojawienia się ekranu "Dyski twarde". W oknie zachowaniem istniejącej instalacji koniecznie należy zaznaczyć opcję "Manually", systemu MacOS X ● komputer PowerMac/eMac/Mac Mini zgodny aby przejść do ręcznego podziału dysku na z systemem MorphOS, partycje – podział automatyczny zniszczy ist- Instalowanie systemu MorphOS obok już ist- ● płyta z systemem MacOS X (ja użyłem niejącą tablicę partycji! Po kliknięciu "Dalej" niejącego systemu MacOS jest nieco trudniej- systemu w wersji 10.4), zaznaczamy pierwszą partycję (tę zajmującą sze niż instalacja obu systemów od zera. Pod- ● płyta z systemem MorphOS w wersji 60 MB) i w oknie edycji wpisujemy jako nazwę stawowym problemem jest konieczność zmia- obsługującej nasz komputer (w moim "DH0", a system plików ustalamy na HFS, tak ny wielkości partycji bez jej formatowania. Nie- przypadku w wersji 2.6). jak pokazano to na obrazku 2. Podobnie edytu- stety nie da się tego zrobić spod instalatora jemy partycję przeznaczoną na system Mor- Na początku uruchamiamy instalator systemu phOS – zmieniamy nazwę na "DH1", system MacOS X z płyty (po włączeniu i usłyszeniu plików na SFS oraz upewniamy się, że mamy dźwięku należy przytrzymać klawisz "c" na zaznaczone pola "Boot (A/UX)" oraz "Mount klawiaturze). Jeśli nasz komputer ma napęd (A/UX)" (rys.3). Możemy też zmienić nazwę CD z tacką i nie ma przycisku wysuwania (jak partycji z MacOS X na DH2, aby uzyskać do- np. w PowerMacach Quicksilver i nowszych), stęp do niej pod systemem MorphOS. Na koń- należy też przytrzymać lewy przycisk myszki, cu zapisujemy zmiany w tablicy partycji przyci- co spowoduje wysunięcie tacki napędu. Alter- skiem "Zapisz..." pod ikonką dysku z lewej natywny sposób uruchomienia komputera z strony okna i zatwierdzamy zmiany. Uwaga! płyty to wywołanie bootmenu przyciskiem "Alt" Nie klikaj jeszcze przycisku "Dalej"! Najpierw i wybranie graficzne odpowiedniego nośnika należy zamontować partycje. (jeśli jest niewidoczny, należy nacisnąć przycisk odświeżania), trzymając oczywiście LPM, jeśli wysunięcie tacki jest konieczne.

Po uruchomieniu się instalatora z górnego menu "Utilities" wybieramy "Disk Utility". Z pola po lewej wybieramy zainstalowany w komputerze dysk i w razie potrzeby kasujemy zawarte na nim dane opcją "Erase". Następ- nie w sekcji "Partition" wybieramy z listy rozwijalnej "3 partitions". Partycje 1 i 2 będą partycjami dla systemu MorphOS (odpowiednio: Rys. 2 – Ustawienia partycji startowej Rys. 4 – Montowanie partycji w systemie partycja uruchamiająca system i partycja sys- MorphOS-a Rys.5 - Formatowanie partycji startowej

18 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 DualBoot - MorphOS i MacOS X na jednym dysku

"Zapisz" pod ikonką dysku z lewej strony okna i zatwierdzamy zmiany. Na tym etapie jeszcze nie klikamy "Dalej"! Kolejnym etapem instalacji będzie zamontowanie i sfor- matowanie partycji. Sposób postępowania zo- stał opisany w części tekstu dotyczącej instalacji systemów na czystym dysku – tutaj jest on analogiczny. Po wykonaniu tych czynności klikamy w programie IWizard "Dalej" i możemy dokończyć instalację systemu MorphOS.

Rys. 6 – Iwizard gotowy do instalacji systemu Rys. 8 – Zmiana rozmiaru partycji z systemem MacOS X systemu MacOS X 10.4 i starszego – dopiero w polu "Label" wpisujemy "Boot". Efekt na- w DiskUtility z systemu w wersji 10.5 wprowa- szych działań powinien przypominać to, co po- dzono taką możliwość, a nie każdy ma dostęp kazano na rys.9. Zmiany zatwierdzamy przyci- do płyty z tym systemem. Z pomocą przycho- skiem "Add". Podobnie dodajemy główną par- dzi nam linuksowy program GParted, który tycję MorphOS-a z tą różnicą, że zostawiamy znajdziemy na przykład na płycie z systemem ją niesformatowaną (z listy "File system" wy- Ubuntu. Obraz płyty można pobrać za darmo bieramy "unformatted"), wielkość natomiast ze strony podanej w ramce z odnośnikami. ustalamy według własnego uznania – zwykle będzie to jedna partycja zajmująca całe wolne Elementy potrzebne do instalacji to: miejsce (nic nie stoi jednak na przeszkodzie, Rys. 11 – Ustawienia partycji MacOS X w aby na przykład zrobić mniejszą partycję sys- IWizardzie ● komputer PowerMac/eMac/Mac Mini zgodny temową (ok. 500 MB wystarczy) i partycję na z systemem MorphOS z zainstalowanym już całą resztę danych). Po zatwierdzeniu zmian Uwagi końcowe systemem MacOS X, klikamy w głównym oknie programu na gadżet ● płyta z systemem Ubuntu PowerPC lub zielonego "ptaszka" (rys. 10). GParted zapyta MorphOS został już zainstalowany na dysku, innym Linuksem startującym z płyty (ja czy aby na pewno zatwierdzić zmiany, odpo- zatem możemy się cieszyć z nowego systemu użyłem Ubuntu w wersji 10.04), wiadamy klikając "Apply" i po chwili (dłuższej na naszym Macintoshu. Niestety, bez rejestra- ● płyta z systemem MorphOS w wersji lub krótszej, zależy jak ułożone są dane na cji system będzie działał z pełną prędkością obsługującej nasz komputer (w moim partycji z systemem MacOS) możemy cieszyć tylko 30 minut – po tym czasie należy zrese- przypadku w wersji 2.6). się dyskiem wstępnie przygotowanym do insta- tować komputer. Jeśli chcesz się pozbyć tej lacji systemu MorphOS. niedogodności – zarejestruj system. Jeśli Mor- Na samym początku warto zrobić kopię zapa- phOS spodobał ci się na tyle, że chcesz, aby sową ważnych dla nas danych istniejących na Resetujemy system i uruchamiamy MorphOS- uruchamiał się automatycznie po starcie kom- dysku. Niestety operacja zmiany rozmiaru par- a z płyty instalacyjnej. Po uruchomieniu insta- putera, bez wybierania go z bootmenu, należy tycji jest ryzykowna i może skończyć się utratą lacji dochodzimy do okna "Dyski twarde" – za- dokonać pewnych zmian w OpenFirmware wszystkich danych, szczególnie gdy nastąpi znaczamy tam opcję "Manually" i klikamy "Da- komputera. Aby wejść do OpenFirmware po awaria zasilania podczas pracy programu par- lej". W następnym oknie klikamy na partycji z włączeniu Macintosha i usłyszeniu dźwięku tycjonującego. Przezorny zawsze ubezpieczo- systemem MacOS X (z reguły jest to pierwsza startowego przytrzymujemy klawisze Com- ny, więc radzę jednak zgrać istotne dane na partycja umieszczona zaraz za obszarem pu- mand+Option+O+F (na klawiaturze pecetowej inny dysk. stym), nadajemy jej nazwę (np. DH0), upew- są to "lewy Alt"+"windows"+"O"+"F") aż pokaże niamy się, że wybrany system plików to HFS i się biały ekran OpenFirmware. Na początku musimy sprawdzić, która partycja jest partycją "Boot", co zrobimy poprzez wydanie komendy: dir hd:x,\\

gdzie x to cyfra od 2 w górę. Pamiętaj, że OpenFirmware rozróżnia wielkość liter, zatem nie można zamiast "hd" napisać "HD". Na partycji "Boot" znajdują się pliki boot.img oraz bootinfo.txt, jeśli widzimy je na ekranie po wyda- Rys. 7 – Wejście w opcje edycji niu komendy oznacza to, że właśnie znaleźli- Rys. 9 – Tworzenie partycji startowej systemu Po uruchomieniu systemu Linux z płyty (po- śmy naszą partycję uruchamiającą. Wpisuje- MorphOS nownie – aby uruchomić z niej system - przy- my zatem: trzymujemy "c" lub "Alt" na klawiaturze po setenv boot-command boot usłyszeniu dźwięku startowego, wysuwanie hd:x,\\bootinfo.txt tacki to przytrzymanie w tym momencie LPM) uruchamiamy program GParted lub podobny – gdzie zamiast "x" wpisujemy cyfrę znalezionej w systemie Ubuntu znajduje się w menu Sys- przez nas partycji. Warto też wyłączyć próbę tem – Administration. Po włączeniu możemy uruchomienia komputera przez sieć, co spo- przystąpić do zmiany wielkości partycji syste- woduje nieco szybsze uruchamianie się kom- mowej, a robimy to klikając prawym przyci- putera. Robimy to komendą: skiem myszy na partycji i wybierając opcję setenv skip-netboot? true "Resize/Move" (tak jak to pokazano na rys. 7). W nowo otwartym oknie odznaczamy opcję "Round to cylinders" i zmieniamy rozmiar par- Na końcu zapisujemy zmiany za pomocą ko- tycji używając suwaka bądź wpisując nowy jej mendy Rys. 10 – Zatwierdzenie efektu edycji tablicy rozmiar w polu "New size (MiB)". Należy pozo- reset-all partycji stawić istniejące już 128 MB umieszczone odznaczamy pole "Boot (A/UX)" (rys. 11). Za- przed partycją - przestrzeń ta jest potrzebna I to już wszystko! Teraz po włączeniu Macinto- twierdzamy zmiany przyciskiem "Ok" i prze- systemowi MacOS X (rys. 8). Zmiany zatwier- sha automatycznie uruchomi się system chodzimy do 60-megabajtowej partycji uru- dzamy klikając w przycisk "Resize/Move". Na- MorphOS. stępnie zakładamy partycję uruchamiającą chamiającej. Tutaj nazywamy partycję np. systemu MorphOS w sposób podobny do edy- DH1, odznaczamy pole "Boot (A/UX)" i cji poprzedniej z tą różnicą, że wybieramy tym zmieniamy system plików na HFS, jeśli nie Damian Karwot razem opcję "New" z menu kontekstowego. W jest to zrobione (rys. 2). Ostatnią partycję, tę nowym oknie upewniamy się, że opcja "Round przeznaczoną dla systemu MorphOS, nazy- Artykuł powstał na bazie poradnika "Quick and unofficial Mor- to cylinders" jest wyłączona. Następnie w polu wamy np. DH2, system plików dla tej partycji phOS & Mac OS X dual boot guide for Apple Mac Mini Po- ustawiamy na SFS i zaznaczamy pola "Boot werPC" autorstwa Jacka Piszczka. Autorowi dziękuję za napi- "New size (MiB)" wpisujemy wartość 60, z listy sanie instrukcji i udzielenie zgody na swobodne przetłuma- rozwijalnej "File system" wybieramy "hfs", zaś (A/UX)" oraz "Mount (A/UX)" (rys. 3). Klikamy czenie.

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 19 Indivision ECS IndivisionIndivision ECSECS

Użytkownicy Amig klasycznych, szczególnie pasjonaci gier i dem, od lat zadają sobie pytanie: jak uzyskać obraz wysokiej jakości z wbu- dowanych układów Amigi? Nowe trendy w tej dziedzinie wyznacza firma Individual Compu- ters ze scandoublerami Indivision. Do udanej serii w roku 2009 dołączył nowy model - Indivi- son ECS. Jak nazwa sugeruje, przeznaczony jest dla Amig wyposażonych w ten typ układów specjalizowanych. W Indivision ECS zastosowano nowatorskie podejście do problemu ge- nerowania obrazu. Zamiast przetwarzać obraz wygenerowany za pomocą układu Denise, po- stanowiono... generować obraz na scandoublerze za pomocą układu FPGA. Instalacja

Procedura instalacji w Amigach 500, 500+, 2000, 3000, CDTV jest bardzo prosta - polega na wyjęciu układu Denise, umieszczeniu go w podstawce na scandoublerze, po czym włoże- niu całości w podstawkę Denise na płycie głównej. Wymagane jest posiadanie układu Agnus ECS (model 8372 lub 8375), układ De- nise może występować w dowolnej wersji (tak- że OCS). Nieco więcej zachodu wmontowanie przysporzy posiadaczom A600. Układ Denise w tym modelu znajduje się w obudowie PLCC i umieszczony jest na płycie głównej metodą Scandoubler nie wymaga instalacji oprogra- dla układów specjalizowanych, aby wygenero- montażu powierzchniowego. Rozwiązaniem mowania, ale na stronie firmy Individual Com- wać obraz wewnątrz własnej pamięci. Przez jest zakup rozszerzenia Individial Computers puters znajdziemy opcjonalne programy do układ FPGA duplikowana jest funkcjonalność A603, na którym znajduje się podstawka pod konfiguracji scandoublera i aktualizacji układu Denise. Scandoubler posiada własną pamięć, scandobuler. Sygnały potrzebne dla działania FPGA. która jest dostępna z poziomu układów Amigi. scandoublera znajdują się na złączu pod klap- Dzięki takiej konstrukcji istnieje możliwość ką, więc w tej konfiguracji nie ma potrzeby in- Użytkowanie zmiany częstotliwości nie tylko odświeżania stalowania układu Denise w podstawce na In- poziomego, ale także odświeżania pionowego. division ECS. W przypadku trybów PAL wynosi ona 50 Hz. Możliwość oglądania trybów PAL na nowocze- Gdy korzystamy z Indivision ECS, istnieje Płytka drukowana jest niewielka i ma nietypo- snym monitorze to podstawowa funkcjonal- możliwość podniesienia tej częstotliwości powy wygląd. Związany jest on ze sposobem ność, której każdy oczekuje od scandoublera. wyżej 60 Hz. Jest to istotne, jeżeli używamy montażu scandoublera. W różnych modelach Większość tego rodzaju urządzeń produkowa- nowoczesnego monitora LCD, gdyż część z Amigi, wokół układu Denise, umieszczone są nych w latach 90. XX w. zajmowała się jedynie nich nie akceptuje częstotliwości mniejszych inne elementy, które wymusiły właśnie taki trybami o częstotliwości odświeżania pozio- niż 60 Hz. Dzięki Indivision ECS na typowym kształt. Niestety w czterech przypadkach nie mego 15,7 kHz, przepuszczając bez zmian monitorze VGA możliwe jest wyświetlenie pra- udało się uniknąć kolizji: tryby o wyższych częstotliwościach. Dzięki wie każdej rozdzielczości generowanej przez temu tryby PAL były "podwajane" do częstotli- układy ECS - działają wszystkie tryby i sterow- ● w Amidze 1000, bezpośrednio nad układem wości 31,4 kHz, co pozwalało na ich wyświe- niki monitorów, które wchodzą w skład Amiga- Denise, znajduje się zasilacz, który tlenie na monitorach VGA. Częstotliwość od- OS 3.1. Wyjątkiem jest sterownik monitora uniemożliwia instalację w tym miejscu. Firma świeżania pionowego nie była zmieniana. Było A2024, który wymaga dodatkowej elektroniki Individual Computers sprzedaje osobno to rozwiązanie, które pozwalało na zachowanie po stronie monitora. adapter, który wyprowadza niezbędne prostej konstrukcji scandoublera i było wystar- sygnały z podstawki układu Paula. czające dla wówczas produkowanych monito- Aby w pełni wykorzystać tryby o wysokiej roz- ● w Amidze 2000 z płytą główną rev 4 rów CRT. dzielczości, zalecane jest posiadanie karty tur- wymagane jest przeniesienie bo. Procesor 68000 jest za wolny, aby praca kondensatora w inne miejsce (inne wersje Zasada działania Indivision ECS różni się od na ekranach większych niż PAL Hi-Res była płyty nie wymagają tej modyfikacji). przedstawionej wyżej. Wykorzystuje on dane wygodna. Warto skorzystać z tych możliwości, ● w Amidze 3000 trzeba przenieść baterię na wewnętrznej szynie Amigi, przeznaczonej gdyż praca w wysokich rozdzielczościach jest zegara lub wymienić ją na płaską. ● w Amidze 3000T konieczne jest umieszczenie pod scandoublerem dwóch Czym jest scandoubler? dodatkowych podstawek, aby wynieść go ponad komponenty znajdujące się na płycie Do wyświetlania obrazu z Amigi można wykorzystać zwykły telewizor. Jego użytkowanie jako głównej. monitora do Amigi przez dłuższy czas jest męczące dla oczu. Do dyspozycji użytkownika są jedynie tryby graficzne PAL/NTSC, a jakość obrazu uzyskanego nawet za pomocą dobrego Do ustawienia jest jedna zworka, służąca do kabla SCART pozostawia wiele do życzenia. Z drugiej strony, Amigę można podłączyć do wyboru, który ze scandoublerów Indivision bę- monitora VGA za pomocą prostej przejściówki, jednak użycie takiej przelotki złącza wideo dzie używany jako podstawowy - w sytuacji DB-23 do VGA DE-15 pozwala na wykorzystanie Amigi jedynie w trybach, które są akcepto- gdy w komputerze zainstalowane są dwa takie wane przez monitory VGA. Dzięki temu można dość wygodnie pracować na ekranie Work- urządzenia. Nie ma tutaj pomyłki - scandoubler bencha, ale nie pozwala to na uruchomienie większości gier i produkcji scenowych, które za- był od początku projektowany z myślą o ob- kładają, że działać będą w trybie PAL. Scandobuler jest urządzeniem, pozwalającym na wy- słudze dwóch niezależnych monitorów ("dual- świetlanie trybów PAL/NTSC na monitorach VGA. Większość pozwala dalej korzystać z try- head"). Można to osiągnąć poprzez zakup bów VGA (np. "Productivity") bez potrzeby przełączania przewodów lub stosowania dodatko- dwóch egzemplarzy Indivision ECS - umiesz- wych przejściówek. cza się je wówczas jeden na drugim w podstawce Denise.

20 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 Indivision ECS

nać, że i tak Indivision ECS radzi sobie z monitorami LCD najlepiej spośród do tej pory dostępnych scandoublerów.

Bajery

Indivision ECS ma jeszcze kilka ciekawych funkcjonalności, które odróżniają go od do- tychczas produkowanych scandoublerów.

W układzie FPGA zaimplementowano sprzę- towe tryby chunky, co bardziej zbliża Indivision ECS do karty graficznej niż scandoublera. Firma Individual Computers zdobyła doświad- czenie w wyświetlaniu trybów chunky na ukła- dach Amigi podczas tworzenia karty Graffiti. W Indivision ECS zastosowano rozwinięcie po- mysłów z tej karty. Dzięki temu Indivision jest też wstecz kompatybilny z oprogramowaniem dla Graffiti. W porównaniu z pierwowzorem ma jednak sporo zalet: prostsza konfiguracja, wię- cej rozdzielczości, większa głębia koloru. Otrzymujemy szereg dodatkowych trybów chunky o głębokości 8, 15 i 16 bit. Paleta kolo- rów układów ECS ograniczona jest do 4096 kolorów, więc tryby 15 i 16 bitowe są sprzęto- wo konwertowane do 12 bitów. Na stronie Indi- vidual Computers znajduje się przykładowy program wykorzystujący te możliwości. Za jego pomocą można oglądać pliki BMP w roz- dzielczości 1024x768 w 12 bitach. Jak wiadomo konwersja grafiki "chunky" do formatu pla- narnego wymaga sporej mocy obliczeniowej, więc skorzystają tu zwłaszcza posiadacze słabszych konfiguracji. Ilość oprogramowania przeznaczonego dla karty Graffiti jest skromna (kilka gier, emulator ShapeShifter), a korzystać z nowych trybów oferowanych przez Indivision ECS potrafi na razie jedynie wspominany program do wyświetlania obrazków.

Miłym ukłonem w stronę maniaków retro jest możliwość symulacji wyglądu obrazu telewi- zyjnego (w formie poziomych linii lub kropek). Inną ciekawostką jest wbudowany debugger, w którym można podejrzeć m. in. obecną paletę kolorów i wartości różnych rejestrów Indivision. Podsumowanie znacznie wygodniejsza (więcej miejsca na bla- ekran. Nie przeszkadza to wcale w niskich Indivision ECS można polecić zarówno pasjo- cie Workbencha) i mniej męcząca dla oczu rozdzielczościach, ponieważ przeskalowane natom gier, demosceny, jak i osobom korzysta- (wyższa częstotliwość odświeżania). Na Ami- piksele są dość duże. W trybie PAL LoRes, jącym często z oprogramowania działającego necie znajdziemy też paczkę z dodatkowymi podczas grania i oglądania dem artefakty na ekranie Workbencha. Za jego zakupem sterownikami HighGFX. Po jego zainstalowa- związane ze skalowaniem są praktycznie nie- przemawia wysoka jakość obrazu i możliwości, niu mamy do dyspozycji szereg dodatkowych zauważalne. Problem ten jest dokuczliwy, gdy które nie były dostępne w dotychczasowych trybów o rozdzielczościach do 1024x768 (lub wyświetlane są wyższe rozdzielczości (im konstrukcjach. Nie należy Indivision ECS roz- 1280x720 poprzez eksperymentalny sterownik wyższa rozdzielczość tym bardziej). Niestety patrywać tylko jako scandoubler, gdyż to urzą- HD720 dla monitorów o proporcjach 16:9). Z przy skalowaniu zawsze występuje rozmycie dzenie daje znacznie więcej. Może nie jest to racji posiadania tylko jednego egzemplarza In- obrazu. Częściowo zaradzić temu można uru- karta graficzna, ale to najlepsze, co można division nie mogłem przetestować trybu dual- chamiając tryby, które odpowiadają propor- obecnie uzyskać w oryginalnych obudowach head, ale oprogramowanie do konfiguracji wy- cjom monitora (np. w przypadku proporcji 4:3 "małych" modeli Amigi z chipsetem ECS. Pro- daje się go w pełni obsługiwać. trzeba wybrać tryb Productivity 640x480 za- ducent przewiduje dalsze aktualizacje firmwa- miast Hi-Res Laced 640x512). Niektóre moni- re, więc można oczekiwać np. nowych sterow- Wrażenia tory pozwalają na wyłączenie skalowania, co ników monitorów. też rozwiązuje te problemy, lecz powoduje, że Odczucia podczas użytkowania Indivision ECS nie jest wykorzystywana cała przestrzeń ma- Pudełko w którym dostarczany jest scando- są bardzo pozytywne. Głównie dzięki znakomi- trycy. ubler, zawiera oprócz samej płytki scandobule- tej jakości obrazu. Na monitorze CRT obraz ra kabelek z gniazdem żeńskim VGA (DB15) jest stabilny, bardzo wyraźny, bez zniekształ- Skutkiem ubocznym podwyższonej częstotli- oraz dodatkowy przewód do połączenia masy ceń. Wszystkie obsługiwane tryby są dobrze wości odświeżania pionowego jest wrażenie komputera ze scandoublerem (co jest opcjo- wyświetlane, także te wyjątkowo egzotyczne. braku płynności, które może być zauważalne w nalne, ale w niektórych przypadkach może Nie występuje migotanie obrazu w trybach z programach, gdzie występuje przesuwanie zmniejszyć zakłócenia obrazu). przeplotem. W trybach Super-HiRes nie wy- ekranu ("scrolling" - najczęściej w grach). Jeśli stępuje wrażenie "znikania" pikseli, które zwy- posiadamy monitor akceptujący sygnał o od- Koszt Indivision ECS to około 99 euro (listo- kle czyniło je bezużytecznymi. świeżaniu 50 Hz (prawie wszystkie CRT i duża pad 2010). część LCD), to wystarczy wyłączyć podwyż- Podczas użytkowania monitora LCD sprawa szenie częstotliwości w oprogramowaniu Testy przeprowadzono na Amidze 600 z roz- wygląda trochę gorzej. Żadne tryby amigowe scandobulera. W innym wypadku trzeba się z szerzeniem pamięci A603. nie odpowiadają rzeczywistym rozdzielczo- tym pogodzić. ściom matryc. Większość monitorów LCD automatycznie skaluje obraz, aby wypełnić Mimo wspomnianych problemów trzeba przyz- Radosław "strim" Kujawa

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 21 The Curse of Monkey Island TheThe CurseCurse ofof MonkeyMonkey IslandIsland

Seria przygodówek z Małpią Wyspą w tytule części młodego pirata z pewnością znana jest amigowym miłośnikom Guybrusha Threepwooda tego gatunku. Urwała się ona jednak dla nas (chłopak trochę podrósł i wraz z wydaniem przez LucasArts części dru- zmężniał od poprzednich giej - "Monkey Island 2: Le Chuck's Revenge". części, aczkolwiek zgolił Na PC (a ostatnio również na konsole) ukazały zarost - w pewnym mo- się od tego czasu jeszcze trzy oficjalne części mencie gry można usły- sagi (nie licząc okraszonych nową oprawą szeć, że zrobił to "w ze- wznowień dwóch pierwszych gier oraz projek- szłym tygodniu"). W intrze tów nieoficjalnych). Na pohybel jednak lekce- widzimy go, jak dryfuje w ważącym nasze platformy producentom, za- magnetycznym samocho- gramy dziś w "The Curse of Monkey Island" na dziku z wesołego mia- naszych Amigach (oraz komputerach działają- steczka (tak - wiem, że cych pod kontrolą systemu MorphOS). Musi- brzmi to trochę surreali- my tylko zdobyć oficjalną, dwupłytową dystry- stycznie, ale autorzy gry bucję gry, a następnie zawartość krążków mieli jako punkt wyjścia zrzucić gdzieś na dysk (wystarczy katalog dziwaczne, domyślnie "RESOURCE" oraz pliki "COMI.LA#") i wska- zamknięte zakończenie zać tę ścieżkę w głównym okienku ScummVM, części drugiej) po wodach aby rozpocząć zabawę. Osobom słabo znają- Karaibów. Tym razem, dla cym język angielski polecam wersję spolsz- odmiany, znów będzie czoną (niestety, przetłumaczone są jedynie musiał się zmierzyć z przeklętym piratem Le- Elaine - wielkie oczy (straciła jednak moim napisy - dubbing jest niedostępny). Chuckiem, a przy okazji - ocalić swoją uko- zdaniem na atrakcyjności - najwyraźniej jed- chaną Elaine, którą to przez przypadek... ale nak obydwu jej adoratorom nie robi to większej O co chodzi? może nie zdradzajmy tak od razu, że chodzi o różnicy). Podwyższona rozdzielczość zdjęcie z niej klątwy związanej z przeklętym (640x480 pikseli) i bogactwo kolorów robią już Nie obeznanym z grami z tej serii spieszę wy- pierścionkiem zaręczynowym. Hmm... Co to ja na pierwszy rzut oka kolosalne wrażenie na jaśnić, iż mamy do czynienia z przygodówką miałem? A, tak - nie zdradzajmy. kimś, kto do tej pory grał w poprzednie części Twórcy gry dołożyli wiele (nawet w wersji VGA). Tła zostały bardzo sta- starań, aby miłośnicy serii rannie narysowane (z pewnością najpierw na poczuli się jak u siebie w papierze, a dopiero później przekonwertowano domu. Przede wszystkim - je na postać cyfrową) i naprawdę cieszą oko. przez grę przewija się sze- Animacji bohaterów także nie mam nic do za- reg postaci dobrze zna- rzucenia. No, może poza dość ślamazarnym nych z poprzednich czę- przemieszczaniem się Guybrusha. Zawsze ści. Oprócz wspomnia- można jednak rzecz przyspieszyć, wykonując nych Gurybrusha, Le- dwuklik na strzałce przenoszącej nas do innej Chucka i Elaine (która lokacji. Co dziwne, nasz inwentarz zdecydo- nota bene przeżyła dziwną wanie odstaje od całości grafiki (paletę ma metamorfozę i przypo- jakby uboższą, miejscami z ditheringiem), nie- mniała sobie, że wciąż które przedmioty mogłyby zostać narysowane kocha naszego bohatera), ładniej. Jednak mimo wszystko oprawa gra- pojawiają się również: ficzna jest prawdziwą ucztą dla oczu, zwłasz- Wally-kartograf (choć w cza że całości dopełniają filmowe przerywniki, nowej dla siebie roli), ka- łączące klasyczną animację z technikami 3D - płanka VooDoo, Stan niestety, sprzed przeszło dekady. (pewnie pamiętacie skąd trzeba go będzie wycią- Muzyka jest bardzo przyjemna dla ucha, nie typu "point'n click". Podobnie jak w części dru- gnąć), czy tubylec przeszkadza w rozrywce, a z pewnością nawet giej, użytkownik postawiony jest przed wybo- Lemonhead. Co więcej, w naszym inwentarzu mniej wprawne ucho wyłowi tu i ówdzie znane rem, czy chce zagrać w grę "uproszczoną", wciąż znajdują się balony wypełnione helem, z poprzednich części motywy (sami twórcy gry czy w trybie tzw. "megamonkey", który wzbo- napełnione pod koniec drugiej części. W grze mają do tematu przewodniego humorystyczny gacony jest o kilka/kilkanaście uprzykrzają- nie zabraknie również dobrze znanych poje- dystans, co można zauważyć w opowieści jed- cych życie (jednakowoż tak umiłowanych dynków na pirackie szable (w których nadzie- nego z piratów o prześladującej ich na pełnym przez fanatyków przygodowych łamigłówek) jemy się też na obelgi i cięte riposty), czy po- morzu melodii: "TA-TA-TADADADA-TA", przez zagadek. Zmienił się za to interfejs - w odróż- dróży między karaibskimi wysepkami. Ba, są którą niemalże postradał zmysły). Wszystkie nieniu od poprzednich tytułów na ekranie nie nawet nawiązania do dialogi, jak przystało na grę z 1997 roku są w ujrzymy ani listy czynności, ani inwentarza. słynnych "stump joke" oraz "ask me about Loom" Pierwsze dostępne jest po przytrzymaniu na - jednym słowem stara, przedmiocie/osobie lewego przycisku myszy dobra Monkey Island. (ukaże się wówczas gustowna złota moneta z trzema piktogramami: weź/popchnij, obejrzyj Oprawa oraz rozmawiaj/zjedz). Do "kieszeni" natomiast wchodzimy wciskając przycisk prawy. Ujrzymy W grafice gry widać naj- wówczas wszystkie zebrane przedmioty większe różnice względem umieszczone w eleganckiej skrzyni (co jest o tego, do czego zostaliśmy tyle dziwne, że bohater ewidentnie chowa przyzwyczajeni. Przede wszystkie - nawet dość sporawe - znalezione wszystkim - zerwano z re- przedmioty po prostu w spodniach). alistycznym (lub pseudo- realistycznym) wyglądem Jako pewna nowość, w trakcie gry pojawia się postaci. Teraz wszyscy są sekwencja bitwy morskiej (którą zresztą mo- bardziej "kreskówkowi", żemy prowadzić w trybie "uproszczonym" lub Guybrush ma zdecydowa- "wymagającym"), przypominająca trochę wal- nie pociągłą twarz i pa- kę okrętów w grze "Pirates!". W grze kierujemy tyczkowate nogi, LeChuck poczynaniami znanego z dwóch poprzednich - mięsiste wargi, zaś

22 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 The Curse of Monkey Island

pełni "mówione", choć można oczywiście (a w przypadku osób o słabych zdolnoś- ciach rozumienia angielskiego ze słuchu - zaleca się) włączyć również wyświetlanie tekstu. Humor Ta działka zasługuje na osobny akapit. Dowcip w grze jest wyśmienity. Gra pełna jest nawią- zań do innych szlagierów LucasArts (kto koja- rzy tekst "I sell these fine leather jackets"?) i nie tylko, zaś dialogi i humor sytuacyjny stoją na naprawdę wysokim poziomie. Może w trakcie gry człowiek nie zwija się na podłodze ze śmiechu, ale wyszczerzyć się, i owszem, zda- rzy - i to nierzadko. Aby jednak w pełni docenić dialogi, trzeba wykazać się niezłą angielszczy- zną. Podsumowanie

"The Curse of Monkey Island" to z pewnością gra dobra, dopracowana i bardzo elegancko wykonana. Gra się w nią bardzo przyjemnie - zagadki prezentują (zwłaszcza w trybie "zwy- kłym") akceptowalny poziom, a gracz z nie- cierpliwością oczekuje co będzie dalej. Inter- fejs, chociaż z początku wydaje się dziwaczny, opanowuje się szybko i przeszkadzał będzie chyba tylko największym maniakom dziewię- ciu, czy dwunastu "rozkazów" obecnych na ekranie. W grze (jak przystało na przygodówkę ze stajni LucasArts) nie można zginąć, można co najwyżej się trochę pogubić (pamiętajcie, że niektóre przedmioty można łączyć lub uży- wać jedne na drugich). Zdecydowanie polecam wszystkim amigowcom/mosowcom żądnym przygód i przygodówek.

Konrad Czuba

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 23 Instalacja Fedory 10 i 11 na Pegasosie 2 InstalacjaInstalacja FedoryFedory 1010 ii 1111 na Pegasosie 2 z MorphOS-em

Wiele osób posiadających Pegasosa 2 go to radziłbym unikać LVM-a, który jest do- Jeśli nie ma, nie przejmujemy się i startujemy chciałoby, oprócz wiodących w naszym świat- myślnie proponowany przez program instala- fedorę 2.6.27.5-117preDVD. Bardzo istotne, ku systemów, mieć zainstalowanego jakiegoś cyjny i utworzyć własny układ, gdzie partycja aby Fedora 10 była aktualna na tyle, na ile się Linuksa. Ja wybrałem Fedorę. Problem jest "/boot" powinna być koniecznie w ext3 (200 da przed przejściem na Fedora 11. Proponuję taki, że najnowsza Fedora 11 posiada błąd w MB wystarczy), a cała reszta w ext4. Proponu- po starcie poszukać w menu czegoś, co nazy- Anacondzie (programie instalacyjnym) unie- ję przeznaczyć na swap około 1 lub 2 GB, par- wa się terminal i wpisać "su". Wciskamy kla- możliwiający poprawną instalację. Jest jednak tycję "/" proponowałbym nieco zwiększyć, choć wisz "enter", wpisujemy hasło roota (to nie jest na to sposób. Może nie idealny, ale działa. to zależy ile rzeczy planuje się instalować (15 hasło, którego używamy do zalogowania się GB najczęściej wystarcza), na ostatnią, czyli do Fedory), a następnie: "/home", dać ile tylko możliwe (im więcej, tym Fedora 10 yum install yum-plugin-downloadonly lepiej). Partycja "PPC Prep" powinna być jako yum-plugin-upgrade-helper yum-plugin- Instalację Fedory 11 trzeba przeprowadzić tro- pierwsza i generalnie nie będzie do niczego aliases yum-plugin-fastestmirror yum- potrzebna. Wymaga jej jedynie program insta- plugin-priorities yum-plugin-merge- chę "na około" i z powodu błędu w programie conf yum-plugin-changelog instalacyjnym rozpocząć od instalacji wersji lacyjny, a jej rozmiar można ustawić na naj- poprzedniej - Fedory 10. Pierwszą niezbędną mniejszy z możliwych (np. 2 MB - więcej niż 9 rzeczą jest drugi dysk przeznaczony na Fedo- MB zostanie i tak odrzucone). Po chwili wpisujemy: rę. Jeśli był wcześnie używany z PC, to na yum upgrade pewno posiada MBR i nie mamy kłopotu, ale Zatwierdzamy wszystkie nasze ustawienia i jeśli był to dysk używany z Amigą, to trzeba się przechodzimy do dalszej części instalacji do- pozbyć amigowego RDB, zastępując go MBR. tyczącej wyboru oprogramowania. Można wy- Możemy tego dokonać na przykład wykorzy- brać albo "dostosuj oprogramowanie teraz", stując napisany dla systemu MorphOS pro- albo "dostosuj później". W kwestii środowiska gram HDConfig. graficznego mogę doradzić, że KDE będzie najwolniejsze i polecałbym Xfce4 lub Gnome, Kolejna sprawa to pobranie obrazu płyty DVD choć to już jest kwestią gustu. Domyślnie jest Fedory 10 oraz instalacja programu Grub2 (w ustawione Gnome. Teraz można sobie zrobić moim przypadku znalazło się to w katalogu przerwę, gdyż w zależności od ilości wybrane- Grub na partycji z systemem MorphOS). W go oprogramowania instalacja trwa od 35 do Fedora 11 domyślnym systemem plików jest 50 minut. Po jej zakończeniu możemy wyko- ext4, ale niestety w chwili pojawienia się Fedo- nać reset i uruchomić system MorphOS. ra 10 nie był on standardowo domyślny. Z tego względu należy do kernela instalacyjnego do- Montujemy partycję "/boot" i wyszukujemy pli- dać parametr ext4 i dodatkowo selinux=0 (o- ki: vmlinuz-2.6.27.5-117.fc10.ppc i initrd- czywiście o ile nie stawiamy serwera i po- 2.6.27.5-117.fc10.ppc.img. Przegrywamy je na trzebny jest nam normalny system do pracy). partycję z MorphOS-em. Następnie wchodzi- Następnie zmieniamy zawartość pliku my do grub.cfg i dopisujemy poniższe linijki: grub.cfg: menuentry "Fedora10 (2.6.27.5-117preDVD)" { Po pew- set root=(ide,1) nym cza- menuentry "Fedora10 (installDVD)" { linux /vmlinuz-2.6.27.5-117.fc10.ppc rhgb quiet root=UUID= XXXXXX sie powin- set root=(ide,1) video=radeonfb:1280x1024-8 ro linux /vmlinuz ext4 selinux=0 initrd /initrd-2.6.27.5-117.fc10.ppc.img niśmy initrd /ramdisk.image.gz } mieć zain- } stalowaną gdzie XXXXXX podany jest w pliku najnowszą wersję Fedory 10 na Pegasosie. Jako ciekawostkę wspomnę, że można też /boot/yaboot/yaboot.conf Wykonujemy reset i przez MorphOS-a spraw- dodać parametr reiserfs, czy jfs, o ile chcemy dzamy, czy nie trzeba nanieść poprawek w użyć do instalacji któregoś z tych systemów Wykonujemy reset i ponownie wpisujemy: Grubie dotyczących ewentualnego nowego plików. boot grub/grub prefix=(ide,1)/grub kernela. Jeśli pozostał stary, startujemy z Fe- dorą 10 i aktualizujemy do... Po pobraniu i wypaleniu płyty z Fedorą 10, ko- i wybieramy Fedora 10 (2.6.27.5-117preDVD). piujemy z płyty pliki vmlinuz i ramdisk.image- Fedora 11 .gz na partycję z systemem MorphOS. Na- Powinien wystartować system i możliwość stępnie wykonujemy reset i nie sugerując się ustalenia danych dotyczących końcowego W terminalu wpisujemy: instrukcją instalacji Fedory (bo i tak nie zadzia- procesu instalacji. Od teraz możemy cieszyć rpm -Uvh ła), wrzucamy płytę do napędu i przerywamy w się Fedorą 10. To jednak dopiero początek. ftp://download.fedora.redhat.com/pub/ OpenFirmware procedurę uruchamiania. W fedora/linux/releases/11/Fedora/ppc/o konsoli wpisujemy: s/Packages/fedora-release-11- Po pierwszym uruchomieniu systemu (powi- 1.noarch.rpm Boot grub/grub prefix=(ide,1)/grub nien po pewnym czasie wyskoczyć komunikat } o aktualizacji systemu) w menu wyszukujemy i uruchamiamy "Usługi" i odznaczamy Jeśli zobaczymy komunikat, że część plików Pojawi się okno, w którym wybieramy Fedora "firstboot". Resztę możemy dostosować we- została zapisana z postfixem .rpmnew, trzeba 10 (installDVD). Powinna rozpocząć się insta- dług poradnika przeznaczonego dla Fedory 10 będzie zastąpić oryginalne pliki właśnie nimi. lacja Fedory. W początkowym etapie wyskoczy (patrz ramka). Przykładowo: na pewno błąd, że tablica partycji na urządze- niu sda jest nieczytelna. NIE NALEŻY WY- mv /etc/yum.repos.d/fedora-upda- Po ukończeniu aktualizacji powinniśmy zre- tes.repo.rpmnew /etc/yum.repos.d/ BIERAĆ "TAK", bo zostaną utracone wszystkie startować system i z poziomu MorphOS-a fedora-updates.repo dane na dysku z MorphOS-em. Jeśli taki sam sprawdzamy partycję "/boot" czy mamy już do- Mv /etc/yum.repos.d/fedora.repo. komunikat będzie dotyczył dysku sdb, to jak instalowane nowe jądro. Powinno być vmlinuz- rpmnew /etc/yum.repos.d/fedora.repo najbardziej trzeba wybrać "tak" (oczywiście 2.6.27.25-170.2.72.fc10.ppc. Jeśli tak jest, to pod warunkiem, że sdb jest dyskiem dla Fedo- robimy dodatkowy wpis w grub.cfg: ry). menuentry "Fedora10 (2.6.27.25-170.2.72)" { set root=(ide,1) Kolejnym etapem instalacji jest partycjonowa- linux /vmlinuz-2.6.27.25-170.2.72.fc10.ppc rhgb quiet root= XXXXXX nie. Wybieramy "Utwórz indywidualny rozkład video=radeonfb:1280x1024-8 ro initrd /initrd-2.6.27.25-170.2.72.fc10.ppc.img partycji". Co do samego procesu instalacyjne-

24 POLSKIE PISMO AMIGOWE 2/20101/2011 Instalacja Fedory 10 i 11 na Pegasosie 2

Po zakończeniu procesu wpisujemy kolejno: I mamy Fedorę 11. Teraz reset no i odpowied- yum clean all nie modyfikacje przez MorphOS-a w Grubie yum groupupdate Base dotyczące odpowiedniego kernela i initrd. U yum upgrade mnie jest to: Pomocne może się okazać jeszcze kilka in- menuentry "Fedora11 (2.6.29.6-213pre)" { formacji dotyczących instalacji Fedory 11 set root=(ide,1) linux /vmlinuz-2.6.29.6-213.fc11.ppc rhgb quiet root=UUID=7d5da8d9-00f9- (patrz ramka). 48e3-8099-e3b43d026467 video=radeonfb:1280x1024-8 ro initrd /initrd-2.6.29.6-213.fc11.ppc.img Po aktualizacji niezbędne będzie wykonanie } następującego polecenia: cd /etc/rc.d/init.d; for f in *; Tylko że prawdopodobnie macie pobrany już do /sbin/chkconfig $f resetpriori- nowy kernel, więc trzeba go uwzględnić w ties; done Grubie. a następnie: Mam nadzieję, że opis jest w miarę czytelny. W miarę możliwości chętnie pomogę tym, któ- rpm -Uvh http://rpm.livna.org/livna- rzy będą mieli z tym problem. Przyznaję, że release.rpm http://download1.rpmfusion.org/free/f moim autorytetem w sprawach Fedory jest edora/rpmfusion-free-release-stable- Morgoth, dzięki któremu zainstalowałem po- .noarch.rpm prawnie Fedorę 11 i któremu dziękuję za oka- http://download1.rpmfusion.org/nonfre zaną pomoc. e/fedora/rpmfusion-nonfree-release- stable.noarch.rpm Tomasz "Arbuz" Rąkowski

Odnośniki ● http://torrent.fedoraproject.org/torrents//Fedora-10-ppc-DVD.torrent – plik torrent z Fedora 10 ● http://tbs-software.com/morgoth/files/grub-3.tar.gz – Grub2 ● http://forum.fedora.pl/index.php?showtopic=19629 – poradnik Fedory 10 ● https://www.redhat.com/archives/fedora-list/2009-June/msg00783.html - poradnik instalacyjny dotyczący Fedory 11

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 25 12 pytań... do Zespołu Natami

12 pytań do... ZespołuZespołu Natami...Natami... o... nowym procesorze z rodziny 68k

Czym jest N68050? powody braku kompatybilności ze starszym 68030! Teraz to marzenie ziści się z Natami. kodem 68k. Na przykład: 040 i 060 nie potrafią Jeśli masz procesor, taki jak 68030 taktowany 68050 (N050) to nowy procesor z rodziny 68k tak dobrze obsłużyć "złego", samomodyfikują- zegarem 500 MHz, wówczas twoja Amiga jest zaprojektowany przez członków zespołu Na- cego się kodu. My możemy naprawić więk- bardzo zwinnym i szybkim komputerem - nie tami. Działa wewnątrz FPGA razem z chipse- szość "złego kodu" poprzez wewnętrzny cache zapomnij, że jeszcze więcej mocy dają znacz- tem Natami. 68050 jest pierwszym proceso- snooping. 060 porzucił kilka instrukcji 68k. To nie ulepszone układy specjalizowane Natami! rem z naszej architektury 68k. Poza tym roz- jest łatwe do naprawy poprzez ponowne doda- N68050 jest pod naszą kontrolą i jeśli zoba- szerzymy architekturę do specyfikacji nie tych instrukcji. czymy, że potrzeba instrukcji XYZ, aby był lep- N68050E a później do N68070. N68050 bę- szy - po prostu dodamy ją. Mamy kontrolę nad dzie domyślnym CPU w systemie Natami. Jakimi atutami nad 040/060 może wykazać się szerokością i szybkością magistrali. Co więcej, Jednak jeśli użytkownik ma chęć, może rów- N68050? N68050 będzie mieć 64-bitowy interfejs pa- nież nabyć osobną kartę procesorową z praw- mięci. Z dzisiejszymi dostępnymi FPGA osią- dziwym 68060 dla swojej Natami, podłączaną W uporządkowaniu mocnych stron procesora gniemy około 133 MHz w N68050... Lecz za 2- do płyty poprzez szynę SyncZorro. pomoże poniższa lista: 3 lata to już inna opowieść. Technologia FPGA ● lepsza wydajność pamięci, rozwija się przez cały czas. Jak przedstawia się historia rozwoju ● większa pamięć podręczna procesora, N68050? ● możliwe większe częstotliwości, Jaka jest przyszłość procesorów 68k w ● większa przepustowość CPU, zdolna do FPGA (N68050, N68070)? Można powiedzieć, że rozpoczęła się ona w ładowania większej ilości dłuższych instrukcji 1998 roku, kiedy to Gunnar usiłował zaprojek- na takt. Dzięki temu długość instrukcji nie Planujemy różne wydania N68050. Chcemy tować swój pierwszy procesor 68k. Jednak ma wpływy na wydajność, ulepszać ten procesor z każdym wydaniem i ówczesne FPGA były zbyt małe, aby ukończyć ● wiele kompleksowych trybów EA jest dodawać więcej funkcji. Nasza wyjściowa wer- to zadanie. Właściwe prace nad 68070 rozpo- wykonywanych za darmo, czyli szybciej sja 68050 jest bardzo szybkim i potężnym pro- częły się dwa lata temu, kiedy to zrezygnowa- niż 68040, cesorem 68k. Planujemy dodać więcej kolejek liśmy z procesora Coldfire jako potencjalnego ● większość instrukcji jest wykonywana w rozkazów, a także dodać ulepszony FPU procesora dla Natami. Coldfire był interesują- jednym takcie, zgodny z 68k w przyszłych wydaniach. Potem cy, jednak nasze wyliczenia pokazały, że nasz ● dzielenie jest szybsze niż w 68040 i 68060, przejdziemy na model superskalarny z własny procesor będzie jeszcze lepszy. ● nowa funkcja: umiejętność "złączenia" N68070. Gdy nowe, ulepszone i szybsze dwóch instrukcji razem, aby wykonać je w FPGA pojawią się na rynku, nasza praca nad Pierwsza wersja "N68070" była zbliżona do jednym takcie, N070 stanie się jeszcze bardziej ekscytująca! krzyżówki 68000 i Coldfire. Naszym pierwszym ● nowa funkcja: zdolność złączenia BCC, Przypomnę tylko, że każdy posiadacz Natami pomysłem było użycie kolejki podobnej do tej z które przeskakuje jedną instrukcję tą będzie mógł pobrać nowe wersje z Internetu. Coldfire V3. Aby ulepszyć wydajność, zmienili- instrukcją, eliminując przez to źle W ten sposób Natami ulepsza koncept Amigi - śmy to i przerobiliśmy kolejkę rozkazów na przewidziane branche, zamiast kupować nowy sprzęt, można go po dłuższą. Naszym celem było osiągnięcie wyż- ● nowa funkcja: umiejętność dużej akceleracji prostu "pobrać". szego taktowania i sprawienie, by 68070 był odwołań do podprogramu (subroutine calls). pod każdym względem wydajniejszy od proce- Odwołania do podprogramów stają się Procesor 68k w FPGA i FPU? Co z kompa- sora 68060 Motoroli przy taktowaniu tą samą niemal darmowe, tybilnością z amigowym FPU? częstotliwością zegara. Pierwszym proceso- ● nowa funkcja: zdolność przyspieszania rem, który wypuścimy teraz jest N68050 (jest wyliczonych skoków, W naszym projekcie CPU mamy już przezna- już właściwie ukończony). N68050 jest wcze- ● nowa funkcja: umiejętność wykrycia czone miejsce, aby dodać koprocesor. Celu- sną wersją 68070, która posiada tylko jedną strumienia pamięci i zdolność do wykonania jemy w 100% kompatybilność z FPU Motoroli, kolejkę rozkazów (Integer pipeline). Aby za- wstępnego ładowania (prefetchingu). przy jednocześnie znacznie poprawionej wy- znaczyć wyraźnie tę różnicę, obniżyliśmy nu- dajności. Uważamy, że potrafimy stworzyć mer procesora. Jaka jest przewidywana wydajność N68050 FPU szybszy niż jakikolwiek istniejący FPU w porównaniu z innymi procesorami z ro- 68k. Posiadamy już działający prototyp takiego Wczesna i kompletnie niezoptymalizowana dziny 68k? Czy jest choć trochę szybszy FPU. Jednak ciągle jest wiele do zrobienia, wersja N68050 działała z prędkością 55 MHz, dzięki zastosowaniu nowej pamięci i niskiej aby go ukończyć, więc prosimy o cierpliwość. co było całkiem niezłym wynikiem jak na Ami- latencji? gę. Wkrótce osiągnęliśmy 100 MHz i wciąż Czy mogę uruchomić softcore już teraz? mieliśmy zapas mocy w FPGA którym wtedy Nasze oczekiwania względem wydajności są Jak to naprawdę działa? dysponowaliśmy. Teraz z większym FPGA bę- wysokie. Wydajność ma być lepsza niż we dziemy mogli uczynić go jeszcze szybszym. wszystkich klasycznych Amigach. Nasz zespół projektował nowy procesor na Na tym polega potęga FPGA. platformie deweloperskiej FPGA równolegle do Wydajność CPU może być rozpatrywana pod prac Thomasa Hirscha nad płytą Natami MX. Prace nad N68050 składały się z wielu róż- wieloma różnymi względami: są instrukcje typu Gdy płyty Natami będą w produkcji, będzie nych aspektów technicznych jak ulepszanie code-flow, wydajność pamięci, wydajność oczywiście potrzebne trochę czasu, aby zaim- "branch acceleration", przepisywanie pamięci arytmetyczna. Potem jest wydajność ładowa- plementować i przetestować softcore w Nata- podręcznej instrukcji, tworzenie test case'ów. nia kodu z pamięci podręcznej i wydajność mi - ten etap wciąż jest przed nami. Podczas Było to możliwe jedynie dzięki bardzo zaanga- kodu poza tą pamięcią. Warianty możliwych tego czasu mamy płyty procesorowe z Motoro- żowanym osobom! Szacujemy, że w ciągu kil- algorytmów sprawiają, że jest trudno wyrazić lą 68060 dla osób, które jak najszybciej chcą ku lat, używając nadchodzącej technologii wydajność CPU w jednej liczbie. mieć w swoich rękach w pełni działający sys- FPGA, uda nam się osiągnąć ponad 300 MHz tem Natami. Dlatego oferujmy zarówno proce- softcore (czyli procesor w FPGA). N68050 przybywa z wieloma ulepszeniami, sor typu softcore, jak i krzemowy procesor Mo- które poprawiają różne instrukcje i typy algo- torola 68060. Chcemy dać wybór użytkowni- Jaka jest kompatybilność N68050? Czy na rytmów. Jeśli naprawdę chcesz pojedynczą kom. Może być wiele powodów, dla których N68050 będzie działało więcej gier niż na liczbę - według naszego wewnętrznego testu mógłbyś chcieć uruchomić prawdziwy proce- 040/060 i dlaczego? SysInfo, pierwsza wersja N68050 wypada po- sor 68060 w swoim systemie. Mógłbyś potrze- równywalnie do 500 MHz Motoroli 68030. Je- bować go jako programista dla testów kompa- Naszym celem jest uzyskanie większej kompa- steśmy bardzo dumni z tego wyniku i gotowi tybilności lub chciałbyś uruchamiać inny sys- tybilności w porównaniu z 68040, jak i 68060. go jeszcze z czasem podbić. W starych, do- tem operacyjny niż AmigaOS lub może bę- 040 i 060 mają kilka drobnych (i dwa główne) brych czasach po prostu marzono o 500 MHz dziesz po prostu wolał używać tego samego

26 POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 12 pytań do... Zespołu Natami procesora, jaki miałeś w swojej starej Amidze. jest zaprojektowany, aby konkurować z naj- zapomnieć wszystkie te dema i wspaniałe Obecnie projektujemy Natami używając wła- nowszymi procesorami architektury x86/x64. gry? Teraz wszystko to powraca dzięki śnie karty procesorowej z 68060. Pomimo że N68050 jest bardzo "nowoczesny" naszemu nowemu N68050. Architektura 68k i używa najnowszych rozwiązań projektowych, jest naprawdę znacznie łatwiejsza i przyjem- Co się stanie z procesorem 68060 na karcie jest zaprojektowany, aby być najszybszym pro- niejsza w programowaniu. My w zespole Na- CPU po pobraniu softcore N050? cesorem 68k jaki kiedykolwiek powstał i jest tami jesteśmy bardzo podekscytowani i nie bardzo dobrze przystosowany, aby uwolnić możemy się doczekać, aż Natami będzie go- 68060 nie stanie się zupełnie zbędny. Wciąż środowisko Amigi od starych producentów towa, aby spróbować swoich umiejętności w może służyć jako wsparcie procesora N68050. sprzętu. Z naszym własnym projektem 68k programowaniu 68k! Nie zapomnij, że Natami To oznacza, że jeśli na przykład surfujesz po możemy uczynić Amigę niezależną. Stare ma już obsługę trybów chunky pixel, a Super- Internecie Awebem lub Netsurfem pliki JPEG Commodore było uzależnione od Motoroli w AGA jest o wiele szybsza niż AGA. Wystarczy mogą być "przekazane" do rozpakowania dla dostępie do szybkich i tanich procesorów 68k. powiedzieć, że Natami będzie potrafiła obsłu- 68060. Tak samo, jak to ma miejsce w przy- Wiemy, że Motorola zaprzestała ich produkcji i giwać gry niemożliwe do uruchomienia na nie- padku procesorów PowerPC, które są używa- rozwoju. Nowe procesory PowerPC mają tę których systemach PPC, nie wspominając już ne jako procesory asystujące w Amigach Po- samą zależność – która sprawia systemom o starych, dobrych Amigach klasycznych, werUP. Jak może wiesz, karty Cyberstorm opartym o PowerPC pewien problem. Poprzez dzięki niesamowitej przepustowości pamięci! PowerPC były wyposażone w procesor 68060 stworzenie własnego procesora możesz usu- Te nowe możliwości w parze z nowym proce- plus procesor PowerPC. System Amigi i 99% nąć tę zależność. To jest dobre, jako że spo- sorem 68k dadzą sprzętowi kompatybilnemu z programów działało na 68060. PowerPC było łeczność amigowa jest zbyt mała, aby przeko- Amigą kopa, jakiego było jej trzeba od dłuż- głównie używane, aby "przejąć" JPEG, MP3 i nać wielkie koncerny do wyprodukowania do- szego czasu! inne rodzaje dekodowania datatypów. Najpro- pasowanego do naszych potrzeb CPU. Z na- ściej to ujmując planujemy postąpić podobnie, szym softcore N68050 oddajemy Amigę tym, Ta nowa architektura 68k daje wyższą kompa- lecz tym razem używając czystej technologii do których zawsze należała – do amigowej tybilność i większą ogólną wydajność na Ami- 68k. Tak więc Natami może mieć dwa proce- społeczności. dze niż rozwiązanie typu Coldfire. Wiele gier i sory 68k, gdy prace nad N68050 zostaną programów odmawia działania na 040/060 z ukończone. Proszę zwrócić uwagę, że nasz nowy procesor powodu zmian w projekcie tych układów i bra- 68k jest łatwiejszy w programowaniu niż PPC. kujących instrukcji. Teraz z N68050 dostajesz Po co w ogóle tworzyć procesor 68k w To przywraca programistom wolność i ela- taką kompatybilność jaką zawsze chciałeś FPGA? styczność klasycznej Amigi 68k. Czy pamię- mieć. tasz przyjemność jaka płynęła z kodowania Wyjaśnijmy najpierw jedną rzecz – N68050 nie procesora 68k? Czy kiedykolwiek moglibyśmy Na zakończenie dodam, że Natami z naszą nową rodzinką procesorów 68k pomoże spo- łeczności amigowej i wszystkim osobom zainteresowanym klasyczną Amigą rozpocząć ten nowy etap, na który tak długo czekaliśmy. Ze- spół Natami Team pozdrawia wszystkich czy- Rozwiązanie krzyżówki telników PPA! Pytania zadał i w całość zebrał: z numeru 3 LittleWolf Rozwiązaniem krzyżówki z poprzedniego numeru jest hasło AMIGA RULEZ. Wśród osób, które nadesłały odpowiedzi, w drodze losowania, nagrodę w postaci książki „Cyfrowe marzenia” autorstwa Piotra Mańkowskiego ufundowaną przez Wydawnictwo Trio zdobył Łukasz Jeglorz. Nagrodę prześlemy pocztą po wcześniejszym skontaktowaniu się ze zwycięzcą. Gratulujemy!

Konkurs na krzyżówkę Przypominamy, że konkurs na sporządzenie krzyżówki, zapoczątkowany w pierwszym numerze naszego magazynu trwa nadal. Oczekujemy, że będzie to praca sensow- na, związana tematycznie z profilem czasopisma oraz Rozwiązanie konkursu portalu. Rodzaj i rozmiar krzyżówki dowolny (liczymy na Waszą inwencję, akceptujemy standardowe krzyżówki, na artykuł jolki, panoramiczne, rebusy, anagramy). Prace należy nadsyłać na adres redakcji w postaci plików graficznych (format PNG) wraz z określeniami oraz hasłami (odpowie- W odpowiedzi na nasz konkurs wpłynęły artykuły, które dziami) w osobnym pliku tekstowym (format ASCII). Pro- pozwoliły zapełnić ostatnie dwa numery naszego pisma. simy nie uzupełniać plików graficznych hasłami (odpowie- Podobnie jak i poprzednim razem, spośród opublikowa- dziami)! nych w numerze artykułów wybraliśmy ten, który naszym zdaniem zasłużył na specjalne wyróżnienie. Wybór zwy- Najlepsze prace zostaną nagrodzone publikacją krzy- cięzcy nie był łatwy, lecz ostatecznie, w drodze głosowa- żówki na łamach magazynu, a wytypowany przez jury nia, pierwsze miejsce przyznaliśmy Radosławowi Kuja- redakcyjne zwycięzca otrzyma dodatkowo nagrodę. wie za artykuł poświęcony „Indivision ECS”. Autor został doceniony za świeżość tekstu oraz rzetelność i przystęp- Redakcja zastrzega sobie prawo do zmiany objaśnień w ność stylu pisania. Tekst jest wnikliwy i zrozumiały. Z auto- krzyżówce przed publikacją, nieopublikowania krzyżówek, rem skontaktujemy się w celu ustalenia nagrody. Zwy- jeżeli uzna to za zasadne lub, w przypadku niskiego cięzcy gratulujemy. Pozostałym uczestnikom dziękujemy poziomu nadesłanych prac, całkowite anulowanie kon- za nadesłane artykuły i zachęcamy do dalszego udziału w kursu i nie przyznanie nagrody. konkursie.

Adres redakcji: [email protected]

POLSKIE PISMO AMIGOWE 1/2011 27 Rysunki i scenariusz: Bartek Żołyński (BagoZonde)

Jaki tytuł znajdzie się w nagłówkach porannych wydań gazet? Zdecyduj o dalszych wydarzeniach tej opowieści oddając głos w ankiecie na portalu PPA.