Atlantikwall in Het Waddengebied Vertelt De Verhalen Achter Het Beton
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DE ATLANTIKWALL Informatie- en vakantiekrant met tips, routes en verhalen ATLANTIKWALL IN HET WADDENGEBIED VERTELT DE VERHALEN ACHTER HET BETON Plaatjes van kinderen, spelend op de bunkers in de duinen. Met oude fotoboeken van vakanties op de 8 Waddeneilanden, zou je er een rijke collage van kunnen 12 maken. Voor veel mensen is het een herkenbaar beeld. Routes: Bezoek de tien Veel minder mensen kennen de verhalen achter deze Den Helder en locaties betonnen monumenten. Het project ‘Atlantikwall in het Noarderleech Waddengebied’ wil die verhalen vertellen. 17 Graven naar het verleden Op tien locaties is de afgelopen Soms door menselijk handelen en tien jaar hard gewerkt om de ge- soms door weer, wind en tijd. Een schiedenis van het Waddengebied deel van deze betonnen kolossen in de Tweede Wereldoorlog zicht- is van zijn deklaag ontdaan en in- 19 baar te maken. Met veel enthou- gericht als museum. Ook langs de siasme, veel kennis en vooral heel kust is erfgoed opgeknapt, ge- Verbeten strijd in lucht veel tijd, zijn bunkers uitgegraven, renoveerd en soms in beeld terug- routes uitgestippeld en verhalen gebracht en er zijn tentoonstellin- en op zee verzameld. gen en bezoekerscentra geopend. Het meeste is gedaan door vrij- 23 willigers. Vooral op de eilanden, waar veel van het militaire erfgoed Lees verder Mooie ontmoetingen onder het zand was verdwenen. > op pagina 2 2 DE ATLANTIKWALL Voorwoord Vervolg van pagina 1 In ons land is al jaren een groeien- Bombardementen langrijke punten in de Duitse ver- de herinnering aan de Tweede Sommige bezoekers komen van de belangstelling voor de Twee- De bunkers in het Waddengebied dediging. Wereldoorlog ‘levend’ wordt ge- heinde en ver om de plek te bezoe- de Wereldoorlog. Dat geldt voor behoren tot de zogenaamde At- houden. Dat merken ook de vrijwil- ken waarover in de familie al de- Nederlanders, maar net zo goed lantikwall, een meer dan zesdui- Hernieuwde belangstelling ligers van Atlantikwall in het Wad- cennia verhalen gaan of waar een voor veel buitenlandse gasten. Na zend kilometer lange Duitse ver- Direct na de oorlog wilden bewo- dengebied. De belangstelling voor vader, grootvader of oom is omge- de oorlog was er amper aandacht dedigingslinie die het Europese ners van het gebied liefst zo min de musea en bezoekerscentra komen. Het laat zien hoe waarde- voor mens, verhaal en bouwwer- vasteland tegen een geallieerde mogelijk worden herinnerd aan de is groot. De Tigerstelling op Ter- vol deze locaties zijn en dat al het ken; alles stond in het teken van invasie moest beschermen. verschrikkingen van 1940-1945. schelling is zelfs een van de drukst werk van de afgelopen jaren meer vergeten en wederopbouw. Pas Bunkers werden verwaarloosd, bezochte attracties op het eiland. dan de moeite waard is geweest. de laatste jaren is er vooral voor Het Waddengebied speelde hierin bleven als ruïnes achter of ver- het ‘schurende erfgoed’ van onder een belangrijke rol. Het lag op de dwenen onder het zand. De dyna- meer de Duitse Atlantikwall weer route van de Engelse vliegtuigen miek van de Waddenzee, waardoor volop belangstelling. die de Duitse industrieterreinen en eilanden langzaam verplaatsen, Themaroutes vanuit elke locatie steden bombardeerden. Het Duit- hielp een handje. Een deel van het Op veel plekken won de natuur se leger probeerde de verwoes- erfgoed werd opgeslokt door de Vanuit alle bezoekerscentra en musea zijn routes stukje bij beetje terrein terug. tende vluchten vanaf de eilanden golven. uitgezet langs plekken die herinneren aan de Tweede Soms een handje geholpen door tegen te houden. Op het vasteland Maar naarmate de tijd verstreek, Wereldoorlog. In deze krant worden er twee uitge- de mens. Toch, als je goed kijkt, waren vooral Den Helder (met 88 nam de aandacht voor dit schu- licht. De route langs de Friese kust waarin de luch- zie je de sporen nog. Onnatuurlij- zware bunkers), de kazematten rende erfgoed toe. Steeds meer toorlog centraal staat en de route door Den Helder, ke hoogtes, betonresten, roestige op de Afsluitdijk en Termunten be- mensen vinden het belangrijk dat dat tijdens de oorlog grotendeels werd verwoest. ijzer of vreemde kuilen die duiden op een onderliggende bunker of barak. Of, iets moeilijker te ontdek- ken, de vele verbindingen tussen de bouwwerken: loopgraven of ondergrondse gangenstelsels. Toch duurde het tot 2011 voordat in het Waddengebied de tijd rijp was voor het vastleggen van de laatste getuigenissen, het bewa- DRIE GENERATIES BEZOEKERS ren van fysieke overblijfselen en De bunkers, de geschiedenis, de verhalen; de Atlantikwall in het Waddengebied trekt jong het ‘beleven’ van deze bewogen, nog zo tastbare geschiedenis. In en oud. Waarom bezoeken zij de bunkermusea en wat betekenen ze voor hen? België en aan de Franse kust bij Normandië is herinneringstoeris- me al decennia big business. Maar “We hebben twee jongens, die Rotterdammer had ik er eerst wel nu hebben we ook op de Wadden- vonden dat verborgen bunker- moeite mee dat Vlielanders rede- eilanden en langs de waddenkust complex natuurlijk een spannend lijk overweg konden met de bezet- maar liefst tien locaties die samen verhaal.” Twee keer per jaar komt ter. Maar ik leerde het ook van een het verhaal vertellen van de ‘At- de familie Ruiter naar Vlieland en andere kant te bekijken. Veel keus lantikwall in het Waddengebied’. volgde het graaf- en herstelwerk. hadden ze niet en met de heer- Met geld van het Waddenfonds en “Wat een gigantisch huzarenstuk.” sende armoede zorgden de Duit- de drie waddenprovincies heb- Helpen met graven ging niet van- sers voor wat broodwinning. Wat ben diverse musea, erfgoed- en uit woonplaats Rotterdam. Wel er op de wal precies gebeurde was natuurorganisaties de uitdaging pikte Willem Jan na een oproep nog niet bekend. De meeste solda- slagvaardig opgepakt. Samen met op Facebook een gietijzeren wa- ten hier waren ook maar gewone vele enthousiaste en deskundige terpomp op in Den Haag. “Op de jongens.” vrijwilligers is een veelomvattend veerboot stonden mensen wel miljoenenplan uitgevoerd. Met een even raar te kijken!” Daarnaast gaf “Ik ga hier altijd naar de doden- prachtig nieuw Atlantikwall Cen- hij een financiële bijdrage voor een herdenking. Alle graven worden trum in Huisduinen, bijzondere “ Het is natuurlijk een spannend verhaal” fornuis. “Zo kan iedereen op zijn netjes gehouden, ook van Engelse plekken om te bezoeken, en een manier een steentje bijdragen.” piloten en Duitse soldaten. Het is gevarieerd aanbod van lezingen, Vanaf de eerste rondleiding naar kers nog voor 90% onder het “Het is belangrijk dat de verhalen mooi hoe respectvol Vlieland om- rondleidingen, routes, lesmateri- Stelling 12H op Vlieland waren zand. Willem Jan vindt plekken aan de volgende generaties wor- gaat met de nagedachtenis.” aal en een uitgebreide website. En Willem Jan Ruiter en zijn gezin als deze even indrukwekkend als den verteld. Onze vrijheid en vre- marketingorganisatie Visit Wad- van de partij. Toen lagen de bun- belangrijk. de zijn niet vanzelfsprekend. Als den zorgt de komende jaren voor promotie in binnen- en buitenland. Met deze eenmalige informatie- “ Elke keer is er wel iets nieuws gedaan” belangrijk die radar was, hoe de krant boordevol verhalen sluiten Duitsers te werk gingen. En met we dit bijzondere project af. Dat Marco Reder uit Zwanenburg komt al zijn hele leven op Terschelling. name hoe Terschellingers dat be- kan niet zonder iedereen te be- Vroeger speelde hij wel bij de bunkers, maar verder had hij er nooit zo leefden. De Terschellingers en de danken die er op een of andere bij stilgestaan. Dankzij een campinggenoot werd hij echter een terug- Duitsers leefden toch wat langs el- wijze aan heeft bijgedragen. Niet kerende bezoeker van Bunker Museum Terschelling. kaar heen, ze konden meer dan op in de laatste plaats de enthousi- de wal hun eigen gang gaan.” astelingen die al vroegtijdig in de “Die campinggenoot is vrijwilliger schelling gemobiliseerd was.” verbindende kracht van dit project bij het museum, hij doet ook rond- “Het meest indrukwekkende vind “Soms kom ik met mijn vrouw, een geloofden. Tezamen met de pro- leidingen. Hij vertelde er steeds zo ik hoe de vrijwilligers met schep- andere keer met de kinderen. Of als jectteams op de locaties en het enthousiast over. Nu kom ik er re- pen en emmers al dat zand eruit er vrienden op bezoek zijn, dan is regieteam, waarvan ook ik deel gelmatig. Je leert er zoveel van. De hebben gehaald en hoe ze het het een ideaal uitje. Elke keer als je mocht uitmaken, zijn we erin ge- belangstelling komt ook wel door- verhaal laten zien. De rol van Ter- hier komt, is er wel weer iets nieuws slaagd dit ‘schurende erfgoed’ op dat mijn opa voor de oorlog op Ter- schelling in de Atlantikwall, hoe gedaan. Daardoor blijft het leuk.” een waardige en duurzame manier een plek te geven. In de collectie- ve herinnering, die ook na 75 Jaar Vrijheid onverminderd actueel is “ Zo kun je het je beter voorstellen” en als verhaal, dat nu weer voor een breed publiek toegankelijk is. Kornwerderzand vinden ze allemaal een interessante plek. Drie generaties van de familie Huitenga beleven de kazematten elk op hun eigen manier. Sil en zijn neef Desmond (samen opvallend, en dan ook nog van het op de foto) vonden het leuk om alle Nederlandse leger. “Het is een van gebouwen van Kazemattenmuse- de weinige plekken waar je dat um Kornwerderzand te bekijken. kunt zien uit die periode. Verder Om vanuit een geschutskoepel vind ik het museum gewoon cool hetzelfde uitzicht te hebben bij- vanuit mijn historische interesse.” voorbeeld als de soldaten. Sil: “Het Die interesse deelt Jort met zijn is leuk om te zien hoe het was. Dan grootouders. Oma Sadi: “Kinderen verschrikkelijk dat we in een we- een bevelhebber op afstand niet kun je het je beter voorstellen.” lijken oorlog soms te zien als een reld leven waar je ingesteld moet goed zicht heeft op de werkelijke Kees Terwisscha van Scheltinga, spannende bezigheid.