Załącznik do GMINA Uchwały Nr XI/106/12 Gnojnik 363 Rady Gminy w Gnojniku 32 – 864 Gnojnik z dnia 1 marca 2012 r. tel. 014 68 69 600 faks: 014 68 69 600 e-mail: [email protected] www.gnojnik.ug.pl

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI na lata 2012-2018

ZAWADA USZEWSKA, LUTY 2012 ROk SPIS TREŚCI

Wstęp ...... 3

1. Charakterystyka miejscowości Zawada Uszewska ...... 5 1.1. Położenie ...... 5 1.2 Ludność ...... 5 1.3 Historia ...... 8 1.4 Gospodarka ...... 10 1.5 Edukacja ...... 11 2. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości ...... 14 2.1 Kapitał społeczny i ludzki ...... 14 2.2. Dziedzictwo kulturowe ...... 16 2.3 Infrastruktura techniczna ...... 18 2.4 Skala występowania zasobów w sołectwie ...... 20 2.5 Wpływ zasobów na rozwój sołectwa Zawada Uszewska ...... 23 3. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości Zawada Uszewska...... 26 4. Planowane kierunki rozwoju sołectwa Zawada Uszewska ...... 29 5. Wykaz planowanych inwestycji ...... 32 6. Opis i charakterystyka obszaru o szczególnym znaczeniu dla mieszkańców ...... 35 7. Podsumowanie ...... 35

Literatura ...... 36 WSTĘP

Wieloletnie zaniedbania inwestycyjne polskiej wsi, ukształtowanej historycznie i politycznie nie tylko na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci, przyczyniły się do występujących obecnie dysproporcji pomiędzy obszarami wiejskimi naszego kraju, a obszarami wiejskimi innych krajów należących do Unii Europejskiej. Obszary wiejskie w Polsce stanowią aż 93,2% ogólnej powierzchni terytorialnej kraju. Ich znaczenie z punktu widzenia ekonomicznego, społecznego i środowiskowego jest ogromne. Po wejściu Polski w struktury europejskie są to również obszary unijne, mające wpływ na gospodarkę całej wspólnoty, w związku z czym objęte zostały Wspólną Polityką Rolną (WPR). Jedną z form pomocy są narzędzia finansowe w postaci funduszy strukturalnych, umożliwiające finansowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce, a tym samym dążenie do niwelowania występujących pomiędzy gospodarkami dysproporcji rozwojowych. W ramach finansowania z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz ze środków krajowych przeznaczonych na ten cel, w latach 2007 - 2013 będzie realizowany Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), w tym działanie pn. Odnowa i rozwój wsi. Celem działania Odnowa i rozwój wsi jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców polskiej wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umożliwi zatem zachowanie tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz atrakcyjności turystycznej i specyfiki obszarów wiejskich w Polsce. Plan Odnowy Miejscowości Zawada Uszewska jest jednym z ważniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i życia mieszkańców. Określa cele, priorytety i zasady wspierania rozwoju obszarów wiejskich, obejmując przy tym aspekty ekonomiczne, społeczne i gospodarcze tego rozwoju. Opracowany dokument jest zgodny z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 oraz z Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Gnojnik na lata 2007 - 2013. Zawada Uszewska jest jednym z sołectw gminy Gnojnik położonej w powiecie brzeskim województwa małopolskiego. Wieś, położona na wschód od Gnojnika, leży w niewielkiej odległości do Brzeska, z którym łączy ją sieć dróg lokalnych i droga krajowa nr 75 biegnąca z Brzeska do Nowego Sącza. Ta zaledwie kilkukilometrowa przestrzeń jaka dzieli Zawadę Uszewską od siedziby powiatu jest wielką zaletą dla mieszkańców sołectwa, które – podobnie jak tereny wiejskie w całym kraju – borykają się z wieloma problemami natury gospodarczej, technicznej i społecznej. Dużym atutem miejscowości jest położenie w atrakcyjnym przyrodniczo rejonie – obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Wiśnickiego oraz wzdłuż biegnącego przez Małopolskę zabytkowego Szlaku Architektury Drewnianej.

Celem nadrzędnym opracowania Planu Odnowy Miejscowości Zawada Uszewska jest sformułowanie podstawowych kierunków rozwoju wsi, które wpłyną na podniesienie standardu życia i pracy jej mieszkańców, podniesienie atrakcyjności i walorów turystycznych miejscowości, w tym jej możliwości inwestycyjnych oraz na zaspokojenie podstawowych potrzeb społecznych i kulturalnych.

Realizacja Planu przyczyni się do wzmocnienia działań służących zmniejszaniu istniejących dysproporcji w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Spowoduje to podniesienie standardu życia i pracy na obszarach wiejskich, wzrost ich atrakcyjności inwestycyjnej oraz podniesienie rangi Zawady Uszewskiej jako miejscowości o charakterze turystycznym. Bezpośrednim efektem realizacji zadań ujętych w dokumencie oraz zgodnych z wyznaczonymi kierunkami rozwoju będzie zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych, rozwój tożsamości społeczności wiejskiej oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego wsi polskiej.

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ZAWADA USZEWSKA ZAWIERA:  charakterystykę obecnej sytuacji na obszarze i inwentaryzację zasobów sołectwa,  opis i charakterystyka obszaru o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców  analizę stanu posiadanych zasobów z punktu widzenia możliwości rozwojowych,

co stanowiło podstawę do przeprowadzenia:

 analizy korzystnych i niekorzystnych cech wewnętrznych wsi oraz potencjalnych szans i zagrożeń występujących w bezpośrednim otoczeniu (SWOT), które mogą mieć wpływ na przyszłość miejscowości i jej mieszkańców,

w efekcie czego możliwe było:

 ustalenie wizji rozwoju miejscowości i określenie znaczenia posiadanych zasobów ze względu na kierunki rozwoju sołectwa,  wyznaczenie priorytetów rozwojowych, czyli kierunków rozwoju wsi – są to proponowane obszary działań, których realizacja może bezpośrednio przyczynić się do uzyskania efektów w postaci osiągnięcia celu głównego, jakim jest POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW MIEJSCOWOŚCI ZAWADA USZEWSKA,  wyznaczeniu inwestycji, które zostaną zrealizowane w sołectwie w latach 2011 – 2017.

Dokument zawiera wykaz planowanych inwestycji przeznaczonych do realizacji w latach 2010 – 2020 głównie w kontekście wykorzystania środków zewnętrznych pochodzących ze wsparcia w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Plan zawiera wykaz planowanych inwestycji do realizacji w latach 2010 – 2020, identyfikuje potrzeby i wskazuje główne kierunki rozwoju miejscowości. Planowane kierunki rozwoju sołectwa to ujęte w sposób syntetyczny zestawienie proponowanych działań mających niebagatelny wpływ na kształtowanie wizerunku miejscowości, wyeksponowanie jej walorów oraz stworzenie sprzyjających warunków do jej rozwoju. Plan Odnowy Miejscowości to usystematyzowany wykaz działań, których realizacja umożliwi kompleksowy rozwój wsi z wykorzystaniem dostępnych zasobów.

Dysponowanie Planem Odnowy Miejscowości umożliwi pełne wykorzystanie posiadanego potencjału i szans rozwojowych, w tym dostępu do środków pomocowych Unii Europejskiej i funduszy centralnych.

Efektem realizacji zadań ujętych w Planie Odnowy Miejscowości Zawada Uszewska na lata 2010 – 2020 będzie wizerunek nowoczesnej, estetycznej i zorganizowanej wsi przedstawiony w wypracowanej przez mieszkańców wizji wsi. Opisane w Planie działania powinny przynieść poprawę jakości życia mieszkańców wsi i służyć rozwojowi Gminy Gnojnik.

1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI ZAWADA USZEWSKA

1.1. POŁOŻENIE

Zawada Uszewska to miejscowość położona w południowej części Polski, na obszarze Pogórza Karpackiego, w górnym dorzeczu rzeki Uszwicy. Administracyjnie Zawada Uszewska jest jednym z 7 sołectw Gminy Gnojnik, zlokalizowanej w powiecie brzeskim, w północno – wschodniej części województwa małopolskiego. Zawada Uszewska od strony południowej graniczy z Biesiadkami i Gnojnikiem natomiast od strony północnej z Uszwią.

Rys.1 Mapa gminy Gnojnik.

Powierzchnia miejscowości wynosi ok. 5 km2, co stanowi 9% terytorium gminy. Jest to wieś małej wielkości w porównaniu do pozostałych sołectw gminy Gnojnik. Wieś usytuowana jest w dużej części na terenie pagórkowatym, położonym powyżej drogi powiatowej biegnącej w stronę Łoniowej, Czchowa i Zakliczyna. Druga zaś część wsi usytuowana jest po obu stronach drogi gminnej biegnącej do Uszwi. Krajobraz wsi wzbogaca rzeka Uszwica, dawniej zwaną Potokiem Lipnickim. Zawada Uszewska może być znakomitym miejscem do rekreacji i wypoczynku z uwagi na bliskość lasów. Zawada Uszewska zabudowana jest w układzie szeregowym. Domy ustawione są wzdłuż głównej drogi wiejskiej i zwrócone są do niej szczytami. Kilka budynków to obiekty drewniane, wzniesione w konstrukcji zrębowej, oszalowane i nakryte dachami dwuspadowymi. Charakterystyczne dla tych domów są elementy dekoracyjne wykonane z ozdobnie wycinanych desek nabijanych na malowane olejno ściany.

1.2 LUDNOŚĆ

Według danych Urzędu Gminy w Gnojniku za rok 2010 w sołectwie Zawada Uszewska faktycznie zamieszkuje 550 osób. Spośród wiejskiej populacji niedużą większość stanowią kobiety których jest 282. Uwzględniając podział ludności wg ekonomicznych kategorii wiekowych, w miejscowości Zawada Uszewska podobnie jak w całej gminie przeważają osoby w wieku produkcyjnym – wg danych z 2011 roku stanowią one 61% wszystkich mieszkańców wsi.

Tabela 1.2.2. Liczba ludności zamieszkałej w sołectwie Zawada Uszewska w latach 2004 – 2010. LICZBA LUDNOŚCI W LATACH 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 502 513 525 525 525 525 542 550

Źródło: dane liczbowe Urzędu Gminy w Gnojniku.

Zmiany liczebności mieszkańców wsi Zawada Uszewska nie przebiegały regularnie i miały charakter cykliczny. Mimo stałej liczy ludności w latach 2006 – 2009 obserwuje się tendencję wzrostową. Dużym problemem demograficznym jest zjawisko starzenia się społeczeństwa. Z roku na rok przybywa ludności w wieku poprodukcyjnym, a maleje liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym. Ubywa również osób w wieku produkcyjnym. Jest to zjawisko o charakterze globalnym, występuje na terenie całego kraju, przy czym na obszarach wiejskich cechuje się większym dynamizmem niż w miastach. Wynika nie tyle z ujemnego przyrostu naturalnego, co z migracji ludności (zwłaszcza ludzi młodych, posiadających lepsze kwalifikacje zawodowe i wykształcenie) ze wsi do miast. W ostatnich latach, w wyniku otwarcia rynków pracy w krajach Unii Europejskiej, zjawisko to uległo znacznemu nasileniu.

1.3 HISTORIA

Dawniej, kiedy była jeszcze miastem, powstała nowa wieś, która została nazwana Zawadą Uszewską. Jak niesie wieść, wzdłuż rynku w Uszwi, ciągnęło się błoto, które bardzo przeszkadzało w spacerowaniu po rynku. Błoto było więc zwadą dla mieszkańców Uszwi, więc nowa miejscowość została nazwana ,,Zawadą Uszewską''. Nazwa pojawia się w dokumentach z 1347r w postaci Zauada, a w 1581r Zawada, Zawada Uszewska lub Wielka. W tym czasie, gdy Uszew była miastem - Zawada była wsią, przyłączoną do tego miasta jako jego część. Do dziś zachowały się części wsi: Dział ( gwarą nazywany "Dzioł")-Zagórze, Czerwony Dół (potocznie nazywany "Piekło")-Potóczki i Racka. Wieś Zawada Uszewska należała do parafii Uszew i tak pozostało do dziś. W 1895 roku Jan Goetz - Okocimski wykupił od Funduszu Religijnego dwór uszewski oraz wsie Uszew i Zawadę Uszewską stając się w ten sposób ich właścicielem tabularnym. W 1934 roku wprowadzono gminy zbiorowe. Siedzibą jednej z takich nowo-utworzonych gmin została Uszew, wójtem Józef Łysakowski. Kolejna reforma samorządowa wprowadziła od 1955 roku w miejsce gmin gromady. Z ówczesnej gminy powstały 3 gromady: Biesiadki, Gnojnik i Uszew. Z chwilą przywrócenia gmin zbiorowych (1972) na siedzibę jej urzędu wybrano Gnojnik. Zdecydowało o tym lepsze położenie komunikacyjne, posiadanie wolnych pomieszczeń w budynkach po rozparcelowanych dworach oraz znaczny areał ziemi (tzw. "resztówka"), niezbędnej pod lokalizację przyszłych instytucji, zakładów usługowych i placówek handlowych o charakterze gminnym. W roku 1900 w Zawadzie Uszewskiej w budynku po zlikwidowanej karczmie powstała szkoła dwuklasowa. W tym samym budynku szkoła przetrwała do roku 1974. Od tego roku dzieci uczęszczają do szkoły w Uszwi. Ostatnim kierownikiem szkoły w Zawadzie Uszewskiej był pan Oleksy. W roku 1921 w Zawadzie Uszewskiej powstała Ochotnicza Straż Pożarna, która obecnie liczy 40 członków. Jej siedzibą są pomieszczenia w części Domu Ludowego. W okresie powojennym we wsi odbudowano zniszczony most, utwardzono żwirem drogę gminną Zawada - Biesiadki, wybudowano Dom Ludowy, uruchomiono punkt biblioteczny. W roku 1955 przeprowadzono elektryfikację wsi. W tych też latach w Zawadzie Uszewskiej powstała filia Gminnej Spółdzielni "Samopomoc chłopska", a następnie kółka rolnicze. W latach 1970 - 80 w Zawadzie Uszewskiej nasiliła się tendencja do opuszczania wsi i szukania dla siebie perspektyw w mieście. Ziemia straciła na wartości. Pozostawały coraz to większe obszary gruntów nieuprawionych. W tym czasie, w Zawadzie Uszewskiej powstała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna "Jeziorany", obejmująca do dziś przeszło 100 ha gruntów rolnych. Spółdzielnia ta na własne potrzeby magazynowe zajęła budynek szkolny doprowadzając do jego dewastacji. W roku 1984 społeczność Zawady Uszewskiej z inicjatywy urzędującego wówczas sołtysa Ryszarda Zycha wraz z ogromnym udziałem członków OSP podejmuje trud remontu tego budynku. Ponieważ architektura budynku musiała być zachowana a oficjalnego pozwolenia na wybudowanie nowego obiektu nie dało się uzyskać Komitet Społeczny decyduje by założyć nowe fundamenty obkopując stare. Na nowym fundamencie wymurowano nowe mury by tym samym rozburzyć drewniane ściany budynku. Potem dopiero uzyskano oficjalny projekt budynku i zakończono remont budynku w roku 1990. W roku 1987 powstaje nowa inicjatywa społeczna, celem poprawy warunków życiowych. Powstaje Społeczny Komitet Gazyfikacji. Trudne to były czasy dla mieszkańców wsi. Musieli oni w budowę gazociągu włożyć własne środki w wysokości odpowiadającej wartości 1 szt bydła. W tych latach to była kwota 1.700.000 zł. Komitet pozyskał dodatkowe środki, celem wsparcia mieszkańców. W roku 1992 zakończono gazyfikację z przyłączeniem 81 gospodarstw. W tych latach nikt już z Zawady Uszewskiej nie odchodzi do miasta. We wsi powstają nowe domy. W roku 1996 - 98 z kolejnej inicjatywy mieszkańców założono telefony w 93 gospodarstw. Inicjatywa społeczna we wsi nie ustaje. Dużym wyzwaniem jest dla społeczności teraz remont zniszczonego mostu i drogi powiatowej w stronę Biesiadek. Ostatnim wydarzeniem we wsi było otwarcie w wyremontowanym budynku szkolnym, Warsztatów Terapii Zajęciowej dla młodzieży niepełnosprawnej z inicjatywy Stowarzyszenia "Pomocna Dłoń".

1.4 GOSPODARKA

Zawada Uszewska to klasyczna małopolska wieś borykająca się z typowymi dla regionu problemami. Charakter rolnictwa określają tu nie tylko warunki siedliskowe (czynniki endo- i egzogeniczne), ale przede wszystkim struktura agrarna gospodarstw rolnych, rozłóg ziemi oraz procent osób zatrudnionych w rolnictwie jako w jednym z 3 sektorów ekonomicznych gospodarki narodowej.

Tabela 1.4.1 Struktura obszarowa gospodarstw rolnych w sołectwie Zawada w 2010 roku. GOSPODARSTWA ROLNE WG WYSZCZEGÓLNIENIE OBSZARU liczba %

< 1 ha 147 62,03 > 1 ha 90 37,97 RAZEM 237 100,00 Źródło: opracowanie własne na postawie danych Urzędu Gminy w Gnojniku

Problemem rolnictwa w Zawadzie Uszewskiej jest brak zachowanych proporcji pomiędzy czynnikami produkcji rolniczej, jakimi są: ziemia, praca i kapitał. W strukturze gospodarstw rolnych w Zawadzie Uszewskiej dominują gospodarstwa rolne o bardzo małych areałach, z niekorzystnym rozłogiem ziemi. Głównie są to gospodarstwa produkujące na własne potrzeby, o bardzo niskim stopniu specjalizacji. W rolnictwie daje znać o sobie niedoinwestowanie gospodarstw, złe wyposażenie w środki techniczne, nadmiar jest rąk do pracy. To z kolei rodzi problem natury społecznej, jakim jest ukryte bezrobocie.

Na dzień 10.12.2011 r. na terenie Zawady Uszewskiej zarejestrowanych jest 14 podmiotów gospdarczych. Większość prowadzi działalność budowlaną (blacharstwo dachowe, murarstwo, kamieniarstw), pozostałe to handel (1 - handel zwierzętami, 1 - handel odzieżą, 1 - handel ogólny) oraz usługi (1 - pielęgniarskie, 1 - zakłady naprawy samochodów).

Tabela 1.4.2. Liczba osób pozostających bez pracy w sołectwie Zawada Uszewska wg stanu na dzień 30 listopada 2011. BEZROBOTNI WYSZCZEGÓLNIENIE W SOŁECTWIE liczba %

Kobiety 18 72 Osoby 18 – 25 lat 8 32 Osoby powyżej 50 lat 3 12 Osoby bez kwalifikacji zawodowych 5 20 RAZEM BEZROBOTNI 25 100,00 Źródło: opracowanie własne na postawie danych Urzędu Gminy w Gnojniku

W rolnictwie w Zawadzie Uszewskiej – analogicznie zresztą jak w całym sektorze rolnym – występuje zjawisko dysparytetu dochodowego. Jest ono powodem występowania zjawiska dwuzawodowości. Na tle opisanych problemów ma miejsce pozytywna tendencja tzw. polaryzacji dwubiegunowej, odgrywająca wpływ na przyszły kształt rolnictwa jako części całej gospodarki narodowej. Zjawisko polaryzacji jest jednak procesem długotrwałym. Potrzeba upływu wiele lat aby sytuacja obszarowa gospodarstw rolnych uległa poprawie. Dla większości mieszkańców sołectwa głównym źródłem dochodów są dochody pochodzące z pozarolniczych form działalności, w tym przede wszystkim wszelkiego rodzaju emerytury, renty i zasiłki socjalne oraz praca zawodowa. W strukturze dochodów gospodarstw domowych w Zawadzie Uszewskiej marginesem są dochody z działalności rolniczej. Również z pracy najemnej w rolnictwie utrzymuje się mały odsetek mieszkańców sołectwa. Wysokość dochodów domowych zależne jest od wielu czynników, w tym: poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, czy wieku.

1.5 EDUKACJA Na terenie sołectwa nie ma szkoły podstawowej, gimnazjalnej ani przedszkola. Dzieci uczęszczają do Przedszkola, Szkoły Podstawowej i Gimnazjalnej w Uszwi. W wieku przedszkolnym i szkolnym jest to liczba 144 osób (77 dziewcząt i 67 chłopców).

W gimnazjum w Uszwi jest 6 oddziałów klas, w których łącznie uczy się 99 dzieci (w tym 35 dziewcząt), z czego z Zawady Uszewskiej 33 uczniów.

Tabela 1.5.1. Liczba uczniów – mieszkańcow Zawady Uszewskiej uczęszczających do Gimnazjum w Uszwi w roku szkolnym 2011/2012. ROK SZKOLNY KLASY liczba %

I 12 36 II 10 30 III 11 34 RAZEM 33 100,00 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Gnojniku.

W szkole podstawowej w Uszwi jest 11 oddziałów klas, w których łącznie uczy się 158 uczniów (w tym 90 dziewcząt), z czego z Zawady Uszewskiej jest 42 uczniów (30 dziewcząt oraz 12 chłopców). W przedszkolu w Uszwi znajdują się 3 oddziały i uczęszcza do niego ogółem 68 dzieci w przedziale wiekowym 4 – 6 lat. Spośród wszystkich podopiecznych przedszkola 15 osób to dzieci mieszkające w Zawadzie Uszewskiej. Publiczne Gimnazjum w Uszwi zostało powołane do istnienia w 1999 r. na mocy uchwały Rady Gminy w Gnojniku i początkowo mieściło się w budynku Szkoły Podstawowej. W 2003 r. otwarto nowy budynek Gimnazjum. Gimnazjum tworzy odpowiednie warunki dydaktyczne umożliwiające zdobywanie przez uczniów umiejętności określonych w standardach wymagań edukacyjnych. W szkole realizowane są trzy programy autorskie: regionalny, prozdrowotny i wychowanie do życia w rodzinie. Większość absolwentów gimnazjum podejmuje dalszą naukę w szkołach średnich w Brzesku. Gimnazjum posiada 7 sal lekcyjnych - pracowni przedmiotowych (w tym komputerową oraz językową) i kawiarenkę. Do dyspozycji gimnazjalistów są także: biblioteka, stołówka szkolna oraz sala gimnastyczna. Szkoła podstawowa posiada długoletnią tradycję. Przez lata szkoła przeszła wiele remontów i reorganizacji. Od 1999 do 2003 r w budynku szkoły podstawowej mieściło się gimnazjum. Szkoła posiada pracownię komputerową oraz Centrum Multimedialne. Szkołą realizuje projekty finansowane w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Przedszkole mieści się w dawnym budynku Urzędu Gminy, w którym znajduje się także świetlica wiejska i ośrodek zdrowia. Budynek był wielokrotnie zalewany - podczas powodzi w 1997r. Mimo remontów warunki w jakich przebywają dzieci są niezadowalające, nie spełniają podstawowych norm.

2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW SŁUŻĄCYCH ODNOWIE MIEJSCOWOŚCI.

2.1 KAPITAŁ SPOŁECZNY I LUDZKI

Zawada Uszewska posiada duży potencjał do działalności społecznej na rzecz swojej miejscowości. Potencjał ten nie jest jednak w pełni wykorzystywany, gdyż brak na terenie miejscowości organizacji pozarządowych. Na terenie gminy od 2001 roku działa jedyne jak do tej pory Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Potrzebującym i Zapobiegania Patologiom Społecznym "POMOCNA DŁOŃ", które od 2004 posiada statut organizacji pożytku publicznego. Stowarzyszenie działa na rzecz służby zdrowia i poprawy dostępności do usług medycznych, zwłaszcza mieszkańcom małych miejscowości, promuje idee integracji ludzi zdrowych i niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania - w tym upośledzonych umysłowo, aktywnie przeciwdziała wszelkiego rodzaju formom uzależnień, w szczególności alkoholizmowi, narkomani i nikotynizmowi, zapobiega agresji oraz przemocy fizycznej i psychicznej wśród młodzieży oraz wszelkich form przemocy w rodzinie, niesie pomoc ludziom bezdomnym, ubogim i niepełnosprawnym, prowadzi działalność oświatową i wychowawczą, pomaga ofiarom wypadków komunikacyjnych, a także organizuje letni i zimowy wypoczynek dla dzieci. Od grudnia 2004 Stowarzyszenie w Zawadzie Uszewskiej prowadzi Warsztat Terapii Zajęciowej. Patronem placówki został Brat Albert Chmielowski.Warsztat powstał dzięki intensywnym zabiegom Pani Prezes Stowarzyszenia Ewy Cierniak-Lambert. WTZ w Zawadzie Uszewskiej otacza codzienną opieką 40 osób niepełnosprawnych intelektualnie z powiatu brzeskiego i nie tylko. Głównym zadaniem Warsztatu jest rehabilitacja zawodowa i społeczna tych osób, pod fachowym okiem instruktorów terapii zajęciowej, która umożliwi im zdobycie odpowiednich wiadomości i umiejętności potrzebnych do samodzielnego funkcjonowania w przyszłości w społeczeństwie. Rehabilitacja prowadzona jest w ośmiu pracowniach: plastyczno - dekoratorskiej, krawiecko- dziewiarskiej, ślusarstwa i metaloplastyki, stolarsko-modelarska, rehabilitacyjnej, gospodarstwa domowego oraz muzykoterapii.

Jednym z zakładów opieki zdrowotnej z którego mogą korzystać mieszkańcy sołectwa jest Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Uszwi. Zakład ten nie jest jedyną placówką służby zdrowia funkcjonującą na terytorium gminy. Na terenie gminy funkcjonuje także Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Gnojniku. W ośrodku tym znajdują się apteka prywatna „Pod Dębem” oraz jedna apteka w centrum Gnojnika. Ponadto na terenie całej gminy działa kilka prywatnych gabinetów lekarskich. Opiekę szpitalną mieszkańcom Zawady Uszewskiej i okolicznych sołectw zapewnia Szpital Powiatowy im. L. Rydygiera w Brzesku. Pomoc społeczną na terenie miejscowości oraz całej gminy świadczy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Gnojniku (GOPS). Jest to instytucja o zasięgu lokalnym realizująca cele polityki społecznej państwa. Jej zadaniem jest wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności ludzkiej. Działania GOPS ukierunkowane są przede wszystkim na udzielnie pomocy finansowej, rzeczowej i usługowej, a także poradnictwa i pracy socjalnej. Zadania GOPS realizowane są przede wszystkim w oparciu o Ustawę z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593 z późn. zmianami). W roku 1923 w Zawadzie Uszewskiej powstała Ochotnicza Straż Pożarna, która obecnie liczy 40 członków. Jej siedzibą są pomieszczenia w części Domu Ludowego. Dysponuje dwoma samochodami pożarnymi typu Volkswagen T4 i Mercedes oraz sprawne motopompy. Strażakom z Zawady przyświeca dewiza: "Bóg - Honor – Ojczyzna" (napis na sztandarze). Napis ten przypomina członkom OSP o ich obowiązkach. Jednostka w Zawadzie jest jedną z najstarszych na terenie gminy Gnojnik. W lipcu 2001 roku odbyły się uroczystości związane z 80 rocznicą powstania. Założycielami OSP w Zawadzie Uszewskiej byli nieżyjący już mieszkańcy wsi: Jan Marzec - pierwszy komendant Piotr Ząbkowski - pierwszy prezes Stanisław Odroń Walenty Chwała Wojciech Pałka Wojciech Smutek Władysław Wąs Na pierwsze wyposażenie strażaków- ochotników z Zawady składały się: drewniany, kuty wóz i ręczna pompa.

Główną placówką prowadzącą działalność kulturalną na terenie Gnojnika oraz gminy jest Gminne Centrum Kultury. GCK jest prężnie działającą instytucją. Zarządza 6 wiejskimi świetlicami, z których jedna znajduje się w Zawadzie Uszewskiej. Świetlica wiejska w Zawadzie Uszewskiej istnieje od 1993 roku. Jej siedziba mieści się w Domu Ludowym w sali na parterze. Jest to centrum kulturalne wsi, gdyż wszystkie imprezy jakie odbywają się w Zawadzie są organizowane lub współorganizowane przeż świetlicę, która stanowi część Centrum Kultury w Gnojniku. Na codzień można tu przyjść zagrać na komputerze, skorzystać z internetu, pograć w bilarda, karty i inne gry, ale także rozwijać swoje pasje i zainteresowania uczęszczając na lekcje gry na instrumentach lub na różne warsztaty plastyczno – techniczne. Przy świetlicy gromadzą się także najaktywniejsi członkowie wsi, by przygotować godną reprezentację na Dni Gminy czy Dożynki. W okresie ferii zimowych i wakacji organizowane są zimowiska i półkolonie, w których licznie biorą udział maluchy jak również starsze dzieci z naszej wsi.

Wieś posiada zarówno liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe jak i historyczne. Nie skażone wiejskie środowisko naturalne w połączeniu z licznymi elementami zabytkowymi stanowią nie lada atrakcje turystyczne dla osób odwiedzających miejscowość. Teren wsi wraz z całym obszarem gminy Gnojnik jest objęty ochroną prawną, ponieważ znajduje się w południowej części Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Wiśnickiego. Obszar ten zajmuje powierzchnię 45210 ha, obejmując część Pogórza Wiśnickiego oraz Pogórza Wielickiego na zachód od Doliny Dunajca.

2.2 DZIEDZICTWO KULTUROWE

Zawada Uszewska ze względu na swoje położenie i niewielką powierzchnię korzysta z bogatego dzidzictwa kulturowego sąsiednich miejscowości, które mją duży wpływ na jej rozwój. Nad brzegiem rzeki, w osłonie olbrzymiego jesiona stoi kapliczka p.w. Matki Boskiej Fatimskiej. Od strony Uszwi napotkać można Krzyż Chrystusa Ukrzyżowanego i Figurę Jezusa. W sąsiedniej wsi Uszew można odnaleźć obiekty zabytkowe: zespół dworsko parkowy oraz kościół parafialny mieszczące się na Szlaku Architektury Drewnianej. Szlak ten, zlokalizowany w Małopolsce, ma długość 1500 km i obejmuje 237 zespołów architektonicznych, w skład których wchodzą: kościoły, cerkwie i kaplice, dzwonnice, spichlerze, wiejskie chałupy i szlacheckie dwory. Wszystkie obiekty na szlaku są odpowiednio oznakowane, a drogę do nich wskazuje ponad 600 drogowskazów. Obiekty te, w tym zabytkowy kościół w Uszwi, to dobra narodowe, które należy otaczać szczególną opieką i chronić, aby przetrwały w nienaruszonym stanie, aby były świadectwem historii i tradycji dla kolejnych pokoleń Polaków.

Kościół pw. św. Floriana w Uszwi prawdopodobnie powstał w końcu XIII w. Wraz z parafią został wymieniony w spisach świętopietrza z roku 1325. Obecny kościół parafialny pw. św. Floriana zbudowany został w 1806 r. w oparciu o zunifikowane plany nadesłane z Wiednia. Formą architektoniczną i skromnym wystrojem nawiązuje do stylistyki barokowo-klasycystycznej. Jest to obiekt jednonawowy, z węższym prostokątnym prezbiterium, przy którym po stronie północnej znajduje się niewielka, również murowana zakrystia, i z wieżą nadbudowaną nad zachodnią częścią nawy z dwoma pomieszczeniami po bokach oraz z kruchtą po stronie południowej. Jego wnętrze nakrywają żaglaste sklepienia wsparte na gurtach spływających na przyścienne filary, pomiędzy którymi znajdują się płytkie wnęki na pomieszczenie bocznych ołtarzy. Chór muzyczny podparty został dwoma prostymi filarami. Prezbiterium i nawę nakrywają dość płaskie dachy siodłowe. Wieżę wieńczy ośmioboczna nastawa z barokowym baniastym hełmem. Całość bryły dopełnia niewielka neogotycka wieżyczka na sygnaturkę. Wnętrze świątyni zdobi polichromia figuralna autorstwa Jana Witkowskiego. Stanowi ona tło dla barokowo-klasycystycznego ołtarza głównego z początków XIX w. z obrazami św. Floriana, Ukrzyżowania i Św. Trójcy w zwieńczeniu oraz czterech ołtarzy bocznych z XVIII w. z wizerunkami świętych: Józefa, Jakuba, Rocha i Matki Boskiej z Dzieciątkiem. I jest też XIX - wieczna drewniana chrzcielnica i rokokowa ambona z II połowy XVIII w. ozdobiona rzeźbą Chrystusa Dobrego Pasterza. Kolejny zabytek stanowi zespół dworsko parkowy. W Uszwi istnieje do chwili obecnej dawny dwór, obecnie plebania. Zbudowana została w XVIII w. Jest murowana, piętrowa, prostokątna, dwutraktowa. W Gnojniku również przetrwał do dziś dwór. Jest on murowany, parterowy. Został wybudowany w kształcie prostokąta. Pokryty jest dachem czterospadowym. Obramienia okien i boazerie wnętrza są neogotyckie z początku XIX w. Od południa dobudowano podest, a od wschodu ganek wsparty na kolumnach.

2.3 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Infrastruktura techniczna zlokalizowana na obszarze całej gminy Gnojnik jest jedną z mocnych stron Gminy Gnojnik. Pomimo braków w niektórych dziedzinach, w tym sieci wodociągowo – kanalizacyjnej, potrzeby mieszkańców są w większości przypadków zaspokojone.

Na terenie miejscowości brak obiektu sportowego. Najbliższy kompleks sportowy zlokalizowany jest w sąsiedniej miejscowości, a mianowicie w Uszwi. Teren stadionu w Uszwi obejmuje: boisko dla piłki nożnej o wymiarach 30 x 62 z nawierzchnią ze sztucznej trawy, boisko wielofunkcyjne do gry w koszykówkę i siatkówkę o wymiarach 19 x 32 z nawierzchnią z poliuretanu, budynek szatniowy wraz z sanitariatami, całość jest oświetlona i ogrodzona. Jednym z nielicznych odczuwalnych braków w infrastrukturze technicznej całej Gminy Gnojnik jest brak ujęcia komunalnego wody i dostępnej dla wszystkich mieszkańców Gminy sieci wodociągowej. Taka sytuacja panuje również w Uszwi, gdzie nie ma sieci wodociągowej. Całkowita długość sieci kanalizacyjnej w Gminie wynosi 10,9 km (w tym 8,4 km sieci rozdzielczej i 2,5 przyłączeniowej), co daje poziom skanalizowania 10%. Gmina posiada zbiorczą kanalizację sanitarną tylko w miejscowości Gnojnik; do sieci tej podłączone zostały najbardziej zagęszczone przysiółki Gnojnika. Podłączono w sumie 146 gospodarstw i obiektów użyteczności publicznej, z których odprowadzane jest do lokalnej oczyszczalni i oczyszczane około 90m3 ścieków na dobę. (stan na rok 2009). W sołectwie Zawada Uszewska konieczne jest uzupełnienie zwodociągowania wsi, obecnie tylko 6 gospodarstw domowych podłączonych jest do sdieci wodociagowej. Prorytet to także wybudowanie infrastruktury w zakresie odbioru ścieków komunalnych (obecnie tylko 2 gospodarstwa podłączone są do sieci kanalizacyjnej), co wpłynie na poprawę warunków mieszkalnych miejscowej ludności, przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa w zakresie higieny oraz bezpieczeństwa w zakresie ochrony środowiska naturalnego. Na terenie pobliskiego sołectwa Uszew zlokalizowane jest jedyne w Gminie składowisko odpadów komunalnych. Obecnie jest ono jednak na etapie zamknięcia. Gminny program selekcji odpadów sprawnie funkcjonuje. To system z tzw. segregacją „u źródła” (szkło, plastik), który obsługiwany jest przez jednego operatora, firmę „Dimarco” z Iwkowej. Niesegregowane odpady wywożone są na składowisko w Nowym Sączu. Mocną stroną Gminy Gnojnik w zakresie infrastruktury technicznej jest zaopatrzenie w gaz. Cały obszar gminy, w tym terytorium wsi Zawada Uszewska, zabudowany jest siecią gazociągu, do którego jest podłączonych prawie 100% gospodarstw (93 gospodarstwa). Gaz dostarcza do gminy Karpacka Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Tarnowie. Sieć telefonii stacjonarnej jest obsługiwana przez 2 operatorów. Są nimi: Telekomunikacja Polska S.A. oraz TeleNet S.A., której odsetek abonentów w całej gminie wynosi niemal 90%. Poza telefonią stacjonarną mieszkańcy wsi korzystają również z usług operatorów telefonii komórkowej. Jedyny w całej gminie przekaźnik telefoniczny zlokalizowany jest w sołectwie . Dzięki nadajnikom zlokalizowanym na terenie sąsiednich gmin, Biesiadki, podobnie jak teren całej gminy Gnojnik, znajduje się w polu zasięgu największych operatorów telefonii komórkowej w Polsce. Dużym problemem związanym z usługami telekomunikacyjnymi jest dostęp mieszkańców wsi do Internetu. Występują tu różnego typu bariery. Po pierwsze należą do nich naturalne (pagórkowaty krajobraz, zadrzewienie) i sztuczne (budynki mieszkalne i inne obiekty budowlane) przeszkody terenowe, które są dużym utrudnieniem dla niezależnych operatorów dostarczających Internet drogą radiową. Barierą są problemy natury ekonomicznej dotyczące tradycyjnej, kablowej technologii świadczenia usług internetowych. Brak niezależnych łączy telekomunikacyjnych będących niemal w 100% własnością Telekomunikacji Polskiej S.A. prowadzi do stosowania praktyk monopolistycznych przez tego operatora dotyczących dostawy sygnału internetowego i nadużyć w tym zakresie (windowanie cen, kiepskiej jakości połączenia, awarie sieci, itp.). Jest to jednak problem na skalę globalną całego kraju, który dotyczy przede wszystkim obszarów wiejskich w Polsce. Potrzeba tu kompleksowych rozwiązań prawnych, działania doraźne, jakie zastosować może gmina są jednak w stanie zniwelować taką sytuację.

W sołectwie uruchomione są publiczne punkty dostępu do Internetu, które są zlokalizowane w wiejskiej świetlicy. Korzystać z nich mogą mieszkańcy sołectwa i wszyscy zainteresowani. Niemniej jednak konieczne jest wyeliminowanie braków w zakresie dostępu do łącz internetowych dla klientów indywidualnych.

Infrastruktura drogowa w sołectwie Zawada Uszewska jest w stanie dobrym. Przez wieś przebiega jedna droga powiatowa, która ma położoną nową nawierzchnię. Droga „Zagoniowa” w 2011 r. na odcinku 570 m ma wykonaną nową nawierzchnię asfaltową, pozostały odcinek jest nieprzejezdny ze względu na powstałe czynne osuwisko. Droga „Na dole koło rzeki” miała w 2009 r. odnowioną nawierzchnię. Droga „W pole” na odciku zamieszkałym pokryta jest nawierzchnią asfaltową, pozostałą część prowadzącą w pola stanowi droga bita. Przez obszar całej gminy Gnojnik przebiega:  7,2 km odcinek drogi krajowej nr 75; stan techniczny drogi określa się jako dobry na długości 4,4 km i jako zły na długości 2,8 km; nawierzchnia drogi, o szerokości 7 m, wykonana jest z warstwy ścieralnej asfaltobetonu modyfikowanego,  1,15 km odcinek drogi wojewódzkiej nr 966 o przeciętnej szerokości 6,2 m; stan techniczny drogi określa się jako dostateczny, nawierzchnia wykonana jest z asfaltobetonu modyfikowanego.

Lokalne drogowe połączenia komunikacyjne w całej gminie, w tym na terenie sołectwa Zawada Uszewska, są obsługiwane przez prywatnych przewoźników. Jedyne utrudnienia w zakresie komunikacji pomiędzy gminami oraz połączeniami z siedzibą gminy – Gnojnikiem i powiatu – Brzeskiem, występują w obsłudze transportu publicznego w dni wolne od pracy oraz w godzinach nocnych.

2.4. SKALA WYSTĘPOWANIA ZASOBÓW W SOŁECTWIE

Tabela 3.1. Skala występowania zasobów w sołectwie Zawada Uszewska SKALA WYSTĘPOWANIA / OCENA GRUPA I RODZAJ ZASOBU BRAK MAŁA ŚREDNIA DUŻA

POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE, ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE  Dostępność komunikacyjna x  Walory krajobrazowe x  Walory klimatyczne x  Obszary cenne przyrodniczo x  Wody powierzchniowe x (cieki, rzeki, stawy)  Wody podziemne x  Gleby x  Kopaliny x  Kompleksy leśne x  Świat zwierzęcy x  Świat roślinny x ŚRODOWISKO KULTUROWE  Walory architektoniczne x i urbanistyczne  Obiekty architektury sakralnej x  Placówki kulturalne x  Walory ukształtowania x przestrzenni publicznej  Osobliwości kulturowe x  Miejsca, osoby i przedmioty x kultu  Szlaki zabytkowe x  Święta, odpusty i pielgrzymki x  Imprezy artystyczne x  Tradycje, obrzędy i miejscowa x gwara  Potrawy regionalne x  Legendy, podania i fakty x historyczne  Ważne postacie historyczne x  Zawody przeszłości x  Zespoły folklorystyczne x  Aktywność kulturalna x mieszkańców ZAPLECZE SPORTOWE I REKREACYJNE  Kluby sportowe x  Turnieje i zawody sportowe x  Obiekty sportowe i rekreacyjne x  Aktywność sportowa x mieszkańców ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE I TERENY INWESTYCYJNE  Działki pod zabudowę x mieszkaniową  Działki pod domki letniskowe x  Działki pod zakłady usługowe i x przemysłowe  Pustostany mieszkaniowe, x magazynowe, itp.  Tradycyjne obiekty gospodarskie x (spichlerze, kuźnie, młyny, itp.)  Place i miejsca publicznych x spotkań GOSPODARKA, ROLNICTWO  Miejsca pracy x  Zakłady produkcyjne x  Gospodarstwa rolne x  Uprawy, hodowle x  Odnawialne źródła energii x  Innowacyjność x  Aktywność gospodarcza x INFRASTRUKTURA TECHNICZNA  Sieć drogowa x  Sieć kolejowa x  Sieć wodociągowa x  Sieć kanalizacyjna x  Gospodarka odpadami x  Sieć gazowa x  Sieć energetyczna x  Sieć telekomunikacyjna x  Informatyzacja x TURYSTYKA  Miejsca noclegowe x  Restauracje, punkty x gastronomiczne  Możliwe do wykorzystania x odpady produkcyjne

 Gospodarstwa agroturystyczne x  Szlaki turystyki pieszej x  Ścieżki dydaktyczne x  Trasy rowerowe x  Trasy turystyki konnej x  Trasy narciarskie x  Kąpieliska x  Usługi turystyczne x  Aktywność turystyczna x MIESZKAŃCY, KAPITAŁ SPOŁECZNY  Autorytety i znane postaci we wsi x  Krajanie znani w regionie, w x kraju i zagranicą  Osoby o specyficznej wiedzy x i umiejętnościach  Placówki oświatowe x  Przedsiębiorcy x  Związki i stowarzyszenia x  Kontakty i współpraca x  Wykluczenie społeczne x  Aktywność społeczna x Źródło: opracowanie własne.

2.5 WPŁYW ZASOBÓW NA ROZWÓJ SOŁECTWA ZAWADA USZEWSKA

Tabela 5.1. Znaczenie występujących zasobów w związku z rozwojem sołectwa Zawada Uszewska ZNACZENIE/WPŁYW GRUPA I RODZAJ ZASOBU BRAK MAŁE ŚREDNIE DUŻE

POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE, ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE  Dostępność komunikacyjna x  Walory krajobrazowe x  Walory klimatyczne x  Obszary cenne przyrodniczo x  Wody powierzchniowe x (cieki, rzeki, stawy)  Wody podziemne x  Gleby x  Kopaliny x  Kompleksy leśne x  Świat zwierzęcy x  Świat roślinny x ŚRODOWISKO KULTUROWE  Walory architektoniczne x i urbanistyczne  Obiekty architektury sakralnej x  Placówki kulturalne x  Walory ukształtowania x przestrzenni publicznej  Osobliwości kulturowe x  Miejsca, osoby i przedmioty kultu x  Szlaki zabytkowe x  Święta, odpusty i pielgrzymki x  Imprezy artystyczne x  Tradycje, obrzędy i miejscowa x gwara  Potrawy regionalne x  Legendy, podania i fakty x historyczne  Ważne postaci historyczne x  Zawody przeszłości x  Zespoły folklorystyczne x  Aktywność kulturalna x mieszkańców ZAPLECZE SPORTOWE I REKREACYJNE  Kluby sportowe x  Turnieje i zawody sportowe x  Obiekty sportowe i rekreacyjne x  Aktywność sportowa x mieszkańców ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE I TERENY INWESTYCYJNE  Działki pod zabudowę x mieszkaniową  Działki pod domki letniskowe x  Działki pod zakłady usługowe i x przemysłowe  Pustostany mieszkaniowe, x magazynowe, itp.  Tradycyjne obiekty gospodarskie x (spichlerze, kuźnie, młyny, itp.)  Place i miejsca publicznych x spotkań GOSPODARKA, ROLNICTWO  Miejsca pracy x  Zakłady produkcyjne x  Gospodarstwa rolne x  Uprawy, hodowle x  Zasoby odnawialnych źródeł x energii  Innowacyjność x  Aktywność gospodarcza x INFRASTRUKTURA TECHNICZNA  Sieć drogowa x  Sieć kolejowa x  Sieć wodociągowa x  Sieć kanalizacyjna x  Oczyszczalnia ścieków x  Sieć gazowa x  Sieć energetyczna x  Sieć telekomunikacyjna x  Informatyzacja x TURYSTYKA  Miejsca noclegowe x  Restauracje, punkty x gastronomiczne  Możliwe do wykorzystania x odpady produkcyjne  Gospodarstwa agroturystyczne x  Szlaki turystyki pieszej x  Ścieżki dydaktyczne x  Oznakowane trasy rowerowe x  Oznakowane trasy turystyki x konnej  Oznakowane trasy narciarskie x  Kąpieliska x  Usługi turystyczne x  Aktywność turystyczna x MIESZKAŃCY, KAPITAŁ SPOŁECZNY  Autorytety i znane postaci we wsi x  Krajanie znani w regionie, w x kraju i zagranicą  Osoby o specyficznej wiedzy x i umiejętnościach  Placówki oświatowe x  Przedsiębiorcy x  Związki i stowarzyszenia x  Kontakty i współpraca x  Wykluczenie społeczne x  Aktywność społeczna x Źródło: opracowanie własne. 3. OCENA MOCNYCH I SŁABYCH STORN MIEJSCOWOŚCI ZAWADA USZEWSKA

Tabela 4.1. Analiza SWOT miejscowości Zawada Uszewska. MOCNE STRONY SŁABE STRONY  Gęsta, dobrze rozwinięta sieć dróg  Brak bazy oświatowej we wsi. gminnych oraz lokalizacja przy drodze Mieszkańcy korzystają z oferety powiatowej – sprawne połączenia z edukacyjnej Publicznego Przedszkola drogami powiatowymi, wojewódzkimi i oraz Szkoły Podstawowej, Gimnazjum w krajowymi, z siedzibą gminy i powiatu sąsiedniej miejscowości Uszew  Czyste środowisko naturalne, nie  Braki w ofercie sportowej – na terenie skażona przemysłem przyroda (gleby i miejscowości nie funkcjonuje żaden klub powietrze), atrakcyjne przyrodniczo sportowy. miejsca (sąsiedztwo kompleksów  Braki w infrastrukturze sportowej. Na leśnych) oraz piękne krajobrazy Pogórza terenie miejscowości nie ma żadnego Wiśnickiego – obszar całej gminy, w tym obiektu sportowego. wsi Zawada Uszewska objęty Obszarem Chronionego Krajobrazu Pogórza  Brak gospodarstw agroturystycznych. Wiśnickiego  Brak obiektów zabytkowych.  Korzystny ze względu na potrzeby  Problemy demograficzne wsi – produkcji rolnej klimat niekorzystne zjawisko starzenia się  Przebiegający przez obszar sołectwa społeczeństwa miejscowości oraz zbyt szlak turystyczny oznaczony kolorem duży udział w strukturze ludności osób czerwonym, biegnący przez najbardziej w wieku poprodukcyjnym, przy zbyt atrakcyjne tereny ziemi brzeskiej małej części osób w wieku produkcyjnym; migracja ludzi młodych i  Prężna działalność Gminnego Ośrodka dobrze wykształconych do ośrodków Pomocy Społecznej w Gnojniku – miejskich, a wzrost liczby osób starszych doświadczona kadra i posiadających niskie kwalifikacje  Ochotnicza Straż Pożarna w Zawadzie zawodowe Uszewskiej i remiza strażacka.  Problemy wsi i rolnictwa typowe dla  Działalność kulturalna w sołectwie obszarów wiejskich Małopolski, czyli: prowadzona przez Gminne Centrum małe obszarowo gospodarstwa rolne Kultury w Gnojniku – funkcjonująca tu prowadzące działalność produkcyjną wiejska świetlica w Zawadzie przeznaczoną na własne potrzeby, brak Uszewskiej, oraz corocznie gospodarstw towarowych, niekorzystny organizowane i odbywające się na rozłóg ziemi użytkowanej rolniczo, terenie gminy Dożynki Gminne (raz na 5 dysparytet osób zatrudnionych w lat odbywają się w Zawadzie rolnictwie, powszechne zjawisko Uszewskiej) dwuzawodowości, niska absorpcja zasobów pracy w rolnictwie i ukryte  Łatwy dostęp do specjalistycznych świadczeń zdrowotnych oraz dostępność bezrobocie agrarne, średniej jakości na terenie miejscowości zakładów gleby, brak kapitału własnego na podstawowej opieki zdrowotnej – inwestycje i rozwój, itp. ośrodek zdrowia w Uszwi i siedzibie  Niedostatecznie rozwinięte zaplecze gminy Gnojniku (w Gnojniku znajdują instytucjonalne dla agrobiznesu na się apteki) terenie gminy – brak instytucji z otoczenia rolnictwa, a także brak  Wysoki stopień zelektryfikowania i zgazyfikowania miejscowości, system integracji poziomej pomiędzy segregacji odpadów funkcjonujący na gospodarstwami terenie całej gminy, stopień  Niska aktywność na rynku pracy oraz zwodociągowania miejscowości na duży wskaźnik oficjalnego bezrobocia na poziomie 80% terenie sołectwa, w tym niska aktywność zawodowa mężczyzn, którzy stanowią ok. 75% wszystkich osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Brzesku  Braki w dostępie do edukacji – utrudniony dostęp mieszkańców do edukacji na poziomie średnim i wyższym, niski poziom wykształcenia miejscowej ludności i kiepskie przygotowanie zawodowe mieszkańców  Zagrożenia bezpieczeństwa wypływające z braku komisariatu policji w gminie  Brak wyznaczonych tras rowerowych i szlaków turystyki konnej, brak promocji i brak zaplecza noclegowego dla turystyki kwalifikowanej  Braki w infrastrukturze technicznej w sołectwie, w tym: nie rozwinięta sieć wodociągowa i kanalizacyjna, braki w infrastrukturze internetowej, zły stan techniczny dróg gminnych wymagających remontu bądź kompleksowej modernizacji oraz niewystarczającej ilość chodników dla pieszych wzdłuż głównych arterii komunikacyjnych – jest chodnik od 2005  Publiczna komunikacja drogowa nie funkcjonująca w dni wolne od pracy oraz w godzinach nocnych  Brak linii kolejowej na terenie całej gminy SZANSE ZAGROŻENIA  Sąsiedztwo z siedzibą gminy Gnojnik  Mała promocja miejscowości oraz bliskie położenie Brzeska – siedziby  Silna konkurencja turystyczna obszarów powiatu oraz centrum kulturalnego atrakcyjnych pod względem wypoczynku  Wykorzystanie bliskości rynków położonych w sąsiedztwie gminy, tj. Krakowa, Tarnowa, Brzeska i Nowego obszaru Wiśnicko – Lipnickiego Parku Sącza Krajobrazowego, Pogórza Ciężkowicko – Rożnowskiego z Parkiem  Rozwój oferty turystycznej w tym Krajobrazowym, Jeziorem Czchowskim agroturystyki– zwiększenie usług na Dunajcu, Dunajcem i Beskidem turystycznych (noclegi, baza Wyspowym gastronomiczna)  Silna konkurencja otaczających  Polityka rozwoju gminy Gnojnik ośrodków turystycznych pod względem z naciskiem na rozwój turystyki, posiadanych zabytków – zamek w a agroturystyki szczególnie Dębnie, Zamek w Nowym Wiśniczu, dwory w Bochni i Lipnicy Murowanej,  Sprzyjająca rozwojowi obszarów wiejskich polityka regionalna zamek w Tropsztynie i inne  Silna konkurencja ośrodków  Warunki przyrodnicze sprzyjające produkcji rolniczej, w tym rolnictwu gospodarczych zlokalizowanych w ekologicznemu oraz rozwojowi usług bezpośrednim otoczeniu sołectwa, w tym z zakresu turystyki wiejskiej siedziby gminy Gnojnika, powiatu – Brzeska i innych  Wzrost natężenia ruchu turystycznego związane ze zwiększonym  Konkurencja sołectwa posiadającego zainteresowaniem wypoczynkiem porównywalne warunki rozwoju w gospodarstwach agroturystycznych i doświadczenie w zakresie działalności agroturystycznej  Inwestycje w zakresie rozwoju infrastruktury wiejskiej, w tym  Obawy i niechęć mieszkańców związane infrastruktury turystycznej (baza z ryzykiem zakładania własnej noclegowa i gastronomiczna, działalności gospodarczej oznakowanie szlaków rowerowych oraz  Brak lub zbyt skromne środki własne budowa bądź adaptacja obiektów pod gminy uniemożliwiające bądź znacznie cele turystyczno – rekreacyjne) opóźniające realizację inwestycji na terenie sołectwa Zawada Uszewska  Działania promocyjne dotyczące obszaru całej gminy w tym sołectwa Zawada  Brak inwestycji kapitałowych w Uszewska agrobiznes  Współpraca w zakresie rozwoju turystyki  Wykluczenie informacyjne pomiędzy sołectwami gminy Gnojnik – wypracowanie wspólnej koncepcji rozwoju pod względem wykorzystania zasobów turystycznych i kulturalnych gminy  Stworzenie spójnej polityki promocji gminy pod kierunkiem jej rozwoju turystycznego i wykorzystania zasobów rolniczych w gminie  Chęć odkrywania nieznanych obszarów pod względem turystyki, z uwagi na niewielki ruch turystyczny i bliskość natury  Remont, modernizacja, budowa istniejącej lub budowa nowej infrastruktury technicznej na terenie gminy  Wykorzystanie bliskości rynków Krakowa, Tarnowa, Brzeska i Nowego Sącza  Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 szansą na pozyskanie zewnętrznych środków finansowych na niezbędne inwestycje. 4. PLANOWANE KIERUNKI ROZWOJU SOŁECTWA ZAWADA USZEWSKA

Gmina Gnojnik, w tym obszary wsi Zawada Uszewska, to piękne wiejskie krajobrazy, nie skażone środowisko naturalne i przyjaźni turystom mieszkańcy. Stosunkowo niewielka odległość od Krakowa i Brzeska umożliwia społeczności miejskiej oderwanie się od pracy i zgiełku miasta, dlatego te tereny stanowią doskonałą bazę wypadową nie tylko na weekendy, ale także na dłuższe pobyty. Turyści spędzający tutaj urlop cenią sobie przede wszystkim spokój, czyste powietrze i zdrową żywność. Obecnie zauważa się tendencję mieszkańców miast do kupowania terenów wiejskich w celach osiedleniowych, co dla miejscowości Zawada Uszewska jest szansą, która odpowiednio wykorzystana może przyczynić się niewątpliwie do rozwoju sołectwa. Do obszarów problemowych wsi, które hamują jej rozwój należą przede wszystkim: infrastruktura techniczna, w szczególności brak sieci wodociągowej oraz słabo rozwinięta sieć kanalizacji sanitarnej, stan lokalnych ulic, niewystarczająca liczba chodników zwiększających bezpieczeństwo pieszych użytkowników dróg. Przeprowadzona analiza wykazała także braki w bazie turystycznej: brak miejsc noclegowych. Mimo dogodnych warunków słabo rozwija się agroturystyka. Niepokojącym zjawiskiem są także emigracje młodych ludzi do większych ośrodków miejskich, spowodowane głównie brakiem alternatywnych do rolnictwa miejsc pracy. Zaniedbania we wskazanych obszarach powstałe na przestrzeni lat wynikają przede wszystkim z braku wystarczających środków w budżecie Gminy. Lokalne władze są zmuszone często analizować i wybierać spośród koniecznych inwestycji te, które skromny budżet Gminy jest w stanie pokryć. Dlatego ogromną szansę dla samorządów lokalnych stwarza nowy Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013, który umożliwia dofinansowanie inwestycji realizowanych głównie na terenach wiejskich. W związku z tym zidentyfikowano cele strategiczne i kierunki działań miejscowości, które wspomogą jej rozwój.

OBSZAR I POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE  Wykorzystanie lokalizacji miejscowości do promocji turystyki wśród mieszkańców pobliskich miast  Wykorzystanie walorów krajobrazowych miejscowości w rozwoju turystyki i wypoczynku

OBSZAR II ŚRODOWISKO KULTUROWE  Wykorzystanie walorów architektonicznych i urbanistycznych wsi do rozwoju kultury i promocji

 Umieszczenie tablic informacyjnych na temat zabytków i atrakcji godnych zobaczenia zlokalizowanych na terenie sołectwa i całej Gminy  Organizacja imprez kulturalnych pełniących ważną rolę w promocji sołectwa  Warsztaty rzemiosła artystycznego dla mieszkańców sołectwa  Zwiększenie aktywności kulturalnej mieszkańców

OBSZAR III ZAPLECZE SPORTOWE I REKREACYJNE

 utworzenie Ludowego Klubu Sportowego  Organizacja imprez i turniejów sportowych na terenie miejscowości  Promocja zdrowego trybu życia wśród mieszkańców sołectwa – wzrost aktywności sportowej

OBSZAR IV ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE I TERENY INWESTYCYJNE  Wyznaczenie terenów do lokalizacji domków letniskowych  Wyznaczenie miejsca publicznych spotkań (plac w strategicznej części miejscowości)

OBSZAR V GOSPODARKA, ROLNICTWO  Szkolenia w zakresie prowadzenia gospodarstwa ekologicznego  Rozwój agrobiznesu na bazie rolnictwa ekologicznego  Współpraca pomiędzy gospodarstwami  Szkolenia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej  Opracowanie bądź promocja miejscowego produktu (rolnictwo, gastronomia)

OBSZAR VI INFRASTRUKTURA TECHNICZNA  Inwestycje w poprawę jakości dróg lokalnych  Budowa chodników w miejscach o dużym natężeniu ruchu – wzrost bezpieczeństwa mieszkańców  Inwestycje w infrastrukturę wodociągową  Inwestycje w infrastrukturę kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz oczyszczanie ścieków  Działania propagujące program racjonalnej gospodarki odpadami – edukacja ekologiczna  Konserwacja sieci energetycznej i gazowej  Budowa parkingu w centrum wsi  Stworzenie warunków przyjaznym osobom niepełnosprawnym  Działania zmierzające do dywersyfikacji usług informatycznych w sołectwie

OBSZAR VII TURYSTYKA  Organizacja szkoleń dotyczących zasad funkcjonowania gospodarstwa agroturystycznego  Organizowanie szkoleń w zakresie obsługi ruchu turystycznego  Promocja turystyczna miejscowości  Stworzenie we współpracy z sąsiednimi wsiami zintegrowanego programu na rzecz rozwoju agroturystyki w gminie  Wyznaczenie szlaków turystyki pieszej i rowerowej oraz szlaków konnych (współpraca z ościennymi miejscowościami)

 Budowa małej architektury w stylu nawiązującym do cech właściwych wsi

OBSZAR VIII MIESZKAŃCY, KAPITAŁ LUDZKI  Szkolenia w zakresie wykorzystania zdolności i umiejętności mieszkańców  Organizowanie spotkań instruktażowych pn. „Jak skutecznie poszukiwać pracy” 5. WYKAZ PLANOWANYCH INWESTYCYJI

Tabela 7.1. Wykaz planowanych inwestycji w miejscowości Zawada Uszewska.

PLANOWANE PLANOWANE ŹRÓDŁO NAKŁADY LP. NAZWA INWESTYCJI LATA REALIZACJI FINANSOWA INWESTYCYJNE INWESTYCJI NIA W PLN

Budowa chodnika (od Domu 1 Ludowego w stronę miejscowości 2011-2012 500 000,00 PROW Uszew)*

Fundusze Budowa chodnika (od mostu w 2 2012-2013 300 000,00 zewnętrzne i stronę drogi krajowej nr 75) budżet gminy

Fundusze Remont budynku Domu 3 2012-2013 200 000,00 zewnętrzne i Ludowego budżet gminy

Fundusze Zagospodarowanie terenu przy 4 2013-2014 40 000,00 zewnętrzne i kaplicy w centrum wsi budżet gminy

Fundusze 5 Remont kapliczki 2013 -2013 30 000,00 zewnętrzne i budżet gminy

Fundusze Odnowa przydrożnych figurek i 6 2013 -2014 50 000,00 zewnętrzne i krzyży budżet gminy

Fundusze Utworzenie parkingu koło Domu 7 2014-2015 100 000,00 zewnętrzne i Ludowego budżet gminy

Fundusze Budowa wielofunkcyjnego boiska 8 2015-2016 1 000 000,00 zewnętrzne i sportowego budżet gminy Fundusze Budowa altanki i otwartego kącika 9 2016-2017 50 000,00 zewnętrzne i rekreacyjnego budżet gminy

Fundusze Remont budynku Warsztatów 10 2017-2018 500 000,00 zewnętrzne i Terapii Zajęciowej budżet gminy Źródło: opracowanie własne.

* - inwestycja będzie aplikowana do otrzymania dofinansowania w ramach PROW.

Rozwój sołectwa Zawada Uszewska uzależniony jest głównie od turystyki i to przede wszystkim turystyki aktywnej i agroturystyki. Z tego powodu bardzo istotne są projekty w bazę turystyczną, w tym w obiekty służące mieszkańcom do wypoczynku, oraz pozostałą infrastrukturę drogową, w szczególności chodniki.

Budowa chodnika (od Domu Ludowego w stronę miejscowości Uszew)* Jedną z inwestycji planowanych do realizacji w latach 2012-2018 jest budowa chodnika, przy krawędzi drogi wraz z odwodnieniem, a także przebudowę zjazdów indywidualnych i publicznych w centrum miejscowości. Zakres inwestycji obejmuje obszar od Domu Ludowego w stronę sąsiedniej miejscowości Uszew. Jest to inwestycja priorytetowa dla mieszkańców miejscowości, której realizacja zapewni większe bezpieczeństwo nie tylko im, ale także odwiedzającym miejscowość turystom. Chodnik zwiększy bezpieczeństwo osób starszych oraz dzieci w czasie wakacji jak również dzieci szkolnych.

Remont Domu Ludowego Dom Ludowy w Zawadzie Uszewskiej to obiekt służący nie tylko strażakom ochotnikom, ale także pozostałym mieszkańcom sołectwa Zawada Uszewska. Pełni więc także funkcje kulturalne i społeczne. Biorąc pod uwagę aktywność strażaków, nie tylko podczas akcji powodziowych, taka inwestycja jest konieczna. Obiekt ten również był wielokrotnie zalewany przez powodzie, jego stan nie jest zadowalający, wymaga zatem wymiany okien, wykonania elewacji, malowania pokrycia dachowego, oraz prac wewnątrz budynku: remont kuchni, wymiana posadzki.

Budowa chodnika (od mostu w stronę drogi krajowej nr 75) Budowa chodnika na odcinku od mostu w stronę drogi krajowej nr 75 jest konieczny, obecny stan infrastruktury drogowej nie jest zadowalający. Uzupełnienie infrastruktury technicznej o budowę chodników przyczyni się znacząco do poprawy bezpieczeństwa w tej miejscowości.

Zagospodarowanie terenu przy kaplicy w centrum wsi W centrum miejscowości Zawada Uszewska znajduje się kapliczka, która jest miejscem spotkań mieszkańców np. podczas nabożeństw majowych oraz w celach towarzyskich. Planuje się ustawienie w tym miejscu ławeczek, wykonanie parkingu.

Remont kapliczki Przedmiotowe zadanie polegać będzie na odnowie elewacji wewnętrznej oraz zewnętrznej.

Odnowa przydrożnych figurek i krzyży Na terenie miejswcowości Zawada Uszewska znajdują się liczne figurki i przydrożne krzyże, które pod wpływem upływu czasu, warunków atmosferycznych uległy zniszczeniu. Planuje się systematyczną odnowę tych „niemych świadków historii”.

Utworzenie parkingu koło Domu Ludowego Teren bezpośrednio przylegający do Domu Ludowego jest niezagospodarowany. Utworzenie w tym miejscu parkingu dla mieszkańców i turystów pozwoli na użytecznejego wykorzystanie.

Budowa wielofunkcyjnego boiska sportowego Zawada Uszewska nie posiada żadnego obiektu sportowego, co niekorzystnie wpływa na rozwój sportu i turystyki tej miejscowości. Dzieci, młodzież i dorośli mieszkańcy są zmuszeni korzystać z innych obiektów tego typu na terenie gminy. Jest to niebezpieczne szczególnie dla dzieci, gdyż najbliższy obiekt sportowy znajduje się w sąsiedniej Uszwi przy bardzo ruchliwej drodze. Utworzenie wielofunkcyjnego boiska sportowego przyczyni się do rozwoju mieszkańców sołectwa Zawada Uszewska, nie tylko pod względem zdrowotnym, ale również społecznym.

Budowa altanki i otwartego kącika rekreacyjnego Planowana inwestycja będzie znajdować się na terenie przy kapliczce pw. Matki Boskiej Fatimskiej, a polegać będzie na budowie obiektu małej architektury oraz utworzeniu miejsca pełniącego funkcje rekreacyjne.

Remont budynku Warsztatów Terapii Zajęciowej Przedmiotowy remont polegać będzie na wykonaniu nowej elewacji. OPIS I CHARAKTERYSTYKA OBSZARU O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA MIESZKAŃCÓW

Obszarem o szczególnym znaczeniu dla potrzeb mieszkańców jest centrum miejscowości Zawada Uszewska oraz teren bezpośrednio przylegający do Domu Ludowego. Dom Ludowy jest ogólnie dostępny dla wszystkich chętnych. Korzystają z niego strażay ochotnicy, znajduje się w nim także świetlica wiejska. W centrum miejscowości planuje się utworzenie chodnika, jest to sprawa kluczowa dla mieszkańców Zawady Uszewskiej. Jest to inwestycja planowana do realizacji w latach 2012-2013. Polegać ona będzie na budowie chodnika, wraz z odwodnieniem, a także przebudowie zjazdów indywidualnych i publicznych w centrum miejscowości. Zakres inwestycji obejmuje obszar od Domu Ludowego w stronę sąsiedniej miejscowości Uszew. Jest to bardzo ważna dla mieszkańców inwestycja. Jej realizacja zapewni większe bezpieczeństwo nie tylko im, ale także odwiedzającym miejscowość turystom. Chodnik zwiększy bezpieczeństwo osób starszych oraz dzieci w czasie wakacji jak również dzieci szkolnych. Dzięki budowie chodnika zwiększy się bezpieczeństwo na drodze. Inwestycja służyć będzie polepszeniu stanu infrastruktury technicznej, stanowić będzie dodatkowy atut zwiększający atrakcyjność miejscowości, który będzie służył nie tylko mieszkańcom ale także gościom odwiedzającym miejscowość Zawada Uszewska podczas świąt, imprez okolicznościowych. Kolejne zadanie, które jednak jest kosztowne, ale niezmiernie istotne to wykonanie remontu Domu Ludowego. Polegać on będzie na: wymianie okien, wykonaniu elewacji, malowaniu pokrycia dachowego, oraz prac wewnątrz budynku: remoncie kuchni, wymianie posadzki. Odnowiony Dom Ludowy w dalszym ciągu, przez kolejne lata służyć będzie mieszkańcom Zawady Uszewskiej, na cele społeczno – kulturalne.

Miejscowość Zawada Uszewska jako obszar wielokrotnie zalewany w wyniku powodzi wymaga szczególnych nakładów finansowych na obiekty użyteczności publicznej.

PODSUMOWANIE

Do zrealizowania wizji miejscowości Zawada Uszewska i jej rozwoju potrzebne będzie zaangażowanie mieszkańców, władz samorządowych, przedsiębiorców oraz placówek oświatowych. Dzięki zaangażowaniu funduszy zewnętrznych możliwe będzie przekształcenie sołectwa Zawada Uszewska w atrakcyjne, wygodne i bezpieczne miejsce do życia, wypoczynku, pracy i nauki. Zadania znajdujące się w Planie Odnowy Miejscowości Zawada Uszewska wpisują się w Strategię Rozwoju Gminy Gnojnik. Potwierdzona jest zgodność strategii gminnej z dokumentami strategicznymi na poziomie regionu i kraju, zatem niniejszy Plan również zgodny jest z tymi dokumentami. Stopniowa realizacja zadań znajdujących się w Planie pozwoli na poprawę jakości życia mieszkańców Zawady Uszewskiej, umożliwi rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, wzmocnienie współpracy sąsiedzkiej i ponad-lokalnej, a przede wszystkim wpłynie na wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej miejscowości. Wykonanie zadań wymienionych powyżej nie będzie możliwe bez udziału środków zewnętrznych, koszt realizacji tych zadań jest na tyle duży, iż środki budżetowe nie są w stanie go pokryć.

LITERATURA

1. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, Warszawa, czerwiec 2007 r. 2. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – materiał informacyjny, Warszawa, listopad 2006 r. 3. Mapa turystyczna Beskidu Wyspowego, Wydawnictwo Kartograficzne Compass, Kraków 2006. 4. Plan Rozwoju Miejscowości Gnojnik 2005 – 2010. 5. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Gnojnik na lata 2005-2013. 6. Sady R., Uszew. Z dziejów wsi, klucza i gminy, wyd. Gminny Ośrodek Kultury w Gnojniku, Kraków 1999 7. Strona internetowa: www.gnojnik.ug.pl 8. Strona internetowa: www.ck.gnojnik.pl 9. Strona internetowa: www.gimnazjum.uszew.pl 10. Strona internetowa: www.ospzawadauszewska.tnb.pl