ARCHITECTUURREIS BSDIJQFM!!!!! DBMJGPSOJB TBO!GSBODJTDP!00!MPT!BOHFMFT!00!TBO!EJFHP!!! JOIPVETUBGFM ------ Introductie Architectuurgeschiedenis van de Verenigde Staten 006 Droomland Californië 026 Indeling reigids 030 ! ! !EFFM!J!TBO!GSBODJTDP! 032 Introductie Kunstzinnig San Francisco 034 Architectuur in San Francisco 036 -------------- Overzicht stadsdelen San Francisco 038 Stadsdeel A Downtown San Francisco 040 Stadsdeel Aa SoMa en Financial District 042 ALGEMENE INFO Yerba Buena Gardens 044 Contemporary Jewish Museum 046 Yerba Buena Center for the Arts 048 ---------- MoMA 050 ---- Morris Gift Shop (Xanadu Gallery) 053 MoAD 056 2 Transamerica Pyramid 058 Federal Building 060 Stadsdeel Ab Tenderloin 062 Asian Art Museum 064 St. Mary’s Cathedral 065 Victorian Houses 066 Stadsdeel Ac Russian Hill en Telegraph Hill 070 Muurschildering SF Art Institute 072 Uitbreiding SF Art Institute 073 Coit Tower 074 Stadsdeel Ad Golden Gate Park 076 M.H. de Young Museum 078 CA Academy of Sciences 082 Stadsdeel Ae Mission 084 Mission Dolores 086 JOIPVETUBGFM ------ Stadsdeel Af Mission Bay 088 William J Rutter Center UCSF 090 ! Stadsdeel B San Francisco Bay 092 Bay Bridge 094 Golden Gate Bridge 096 -------------- Angel Island 099 Alcatraz gevangenis 100 Treasure Island 102 Stadsdeel C op weg naar Palo Alto 104 ALGEMENE INFO San Francisco International Airport 106 Stadsdeel D ---------- Stadsdeel Da Palo Alto: Stanford University Campus 108 Hanna Residence 110 ---- Finn Center 113 Schwab Residential Center 114 3 Stadsdeel Db Palo Alto: Stanford University Campus 116 Clark Center 118 Center for Clinical Sciences Research 120 Stanford University Campus 121 Stadsdeel E op weg naar Napa Valley 122 Marin County Civic Center 124 Clos Pegase 126 Dominus Winery 128 JOIPVETUBGFM ------ EFFM!JJ!MPT!BOHFMFT! 130 Introductie Schizofreen Los Angeles 132 ! Een zieltogend Arcadië 134 Overzicht stadsdelen Los Angeles 154 -------------- Stadsdeel A Downtown LA 156 Caltrans District 7 Headquarters 158 Union Station 160 Dorothy Chandler Pavilion 161 ALGEMENE INFO Museum of Contemporary Art 162 Pershing Square 163 Cathedral of Our Lady of the Angeles 164 ---------- Walt Disney Concert Hall 166 ---- Los Angeles High Schoool for visual and performing art #9 168 4 Stadsdeel B Pasadena 170 Art Center College of Design 172 Art Center Wind Tunnel 173 Gamble House 175 Kubly House 180 Stadsdeel C Silver Lake 182 Barnsdall Hollyhock House 184 Ennis Brown House 187 Lovell Health House 190 Vanderleeuw Research House II 192 Stadsdeel D San Fernando Valley 194 Malin Residence (Chemosphere) 196 JOIPVETUBGFM ------ Stadsdeel E Hollywood 198 Case Study House #22 (Stahl House) 200 Schindler-Chase House 203 ! Stadsdeel F Beverly Hills I 206 Anderton Court Shop (nu Tallerico) 208 -------------- Prada Epicenter 209 Case Study House #21 210 Stadsdeel G Beverly Hills II 214 Goldstein - Sheats House 216 ALGEMENE INFO Stadsdeel H Brentwood 220 ---------- Getty Center 222 ---- Stadsdeel I Pacific Palisades 226 Eames House 228 5 Entenza House 232 Stadsdeel J Santa Monica 234 Stadsdeel K Venice 236 Chiat/Day Building 238 Stadsdeel L Culver City 240 Pittard-Sullivan of 3535 Hayden Avenue 242 National Boulevard Complex 243 Slash & Backslash 244 Stealth 245 Beehive 246 The Box 247 The Umbrella 248 JOIPVETUBGFM ------ Stadsdeel M Watts 250 Watts Towers 252 ! -------------- EFFM!JJJ!TBO!EJFHP 254 Overzicht stadsdelen 256 ALGEMENE INFO Stadsdeel A Garden Grove 258 Garden Grove Crystal Cathedral 260 Drive-in Church 261 ---------- Visitors Center 262 ---- Stadsdeel B Newport Beach 264 6 Lovell Beach House 266 Stadsdeel C La Jolla 268 Salk Institute for Biological Sciences 270 ! ! !OBXFSL! 274 Biografieën 276 Restaurants met een vleugje architectuur 312 Enkele ontspannen filmtips... 320 Praktisch 322 7 ---- ---------- INTRODUCTIE --------------! ------ BSDIJUFDUVVSHFTDIJFEFOJT!WBO!EF!WFSFOJHEF!TUBUFO BSDIJUFDUVVSHFTDIJFEFOJT!WBO!EF!WFSFOJHEF!TUBUFO ------ 1900-1930: het classicisme domineert Rond 1900 tekenen zich in de Amerikaanse architectuur drie hoofdrichtingen af: het dominante classicisme van de City Beautiful-beweging, de ingenieurskunst van ! de staalskelethoogbouw (Chicago School) en de verfijnde, regionale ambachtelijke bouw. De eerste richting beantwoordde aan het grootburgerlijke ideaal van stedelijke representatie, de tweede aan de eisen van de groeiende speculatie en de derde aan -------------- het individualisme en de huiselijkheid van de opkomende middenklasse. Het verlangen naar stedelijke vernieuwing en classicistische architectuur werd gesti- muleerd door het succes van de World’s Columbian Exhibition in Chicago in 1893. Daniel H. Burnham, verantwoordelijk voor het ontwerp van de tentoonstelling, schiep INTRODUCTIE het voorbeeld van een groot en sterk architectenbureau dat als een echte onderneming was georganiseerd. Dit bureau realiseerde niet alleen talrijke grootschalige gebouwen, waaronder het Union Station in Washington DC (1902-1908), maar ook gedetailleerde ---------- stedenbouwkundige ontwerpen, bijvoorbeeld voor Chicago (1909, met Edward H. ---- Bennett) en het toentertijd hoogste gebouw ter wereld, het Fuller ‘Flatiron’ Building in New York City (1901-1903). Het New Yorkse bureau McKim, Mead & White werkte op 8 een vergelijkbare wijze en specialiseerde zich eveneens in classicistische gebouwen. Daartoe behoren de glanzend witte koepels van het Rhode Island State Capitol in Province (1891-1903) en de grote overwelfde ruimten van Pennsylvania Station in New York (1902-1912). In de eerste twee decennia van de twintigste eeuw werden belangrijke classicistische gebouwen ontworpen door architecten die waren opgeleid aan de Ecole des Beaux- Arts van Parijs. Zo werd het Art Institute in Detroit (1922-1925) van de Franse immigrant Paul Philippe Cret (met Clarence Zantzinger, Charles Borie en Milton Medary) een pendant van de Public Library (1915-1921) van Cass Gilbert, eveneens in Detroit. In San Francisco omringde Arthur Brown jr. het stadhuis aan Civic Center Plaza met een half dozijn classicistische gebouwen. Andere klassiek interpreta- ties waren het ontwerp van de University of California in Berkeley (1904-1920) van John Galen Howard, het BSDIJUFDUVVSHFTDIJFEFOJT!WBO!EF!WFSFOJHEF!TUBUFO ------ Cleveland Civic center (1903) van Daniel Burnham en het visionaire McMillan-plan voor Washington DC (McKim, Burnham, Augustus Saint Gaudens en Frederick Law Olmsted jr., genoemd naar senator McMillan, 1902). Dit plan hield een nieuwe interpretatie in van het stedenbouwkundige ontwerp van Charles L’Enfant uit 1791, ! maar saneerde ook de Mall en was bepalend voor het classicistische aanzien van de belendende overheidsgebouwen. Verschillende aan de Ecole des Beaux-Arts opgeleide architecten behoorden tot de -------------- belangrijkste ontwerpers van eclectische wolkenkrabbers, onder wie Ernst Flagg. Zijn Singer Building in New York (1905-1908), met een mansardedak in Second Empire-stijl, was korte tijd het hoogste gebouw ter wereld. Willis Jefferson Polk, INTRODUCTIE wiens Call Building in San Francisco (1906) door een weelderige barokke koepel werd bekroond, voorzag het acht verdiepingen hoge Hallidie Building in dezelfde stad ---------- (1917-1918) van een voorbode van de glazen gordijnge- ---- vel. Het Woolworth Building in New York (1910-1913) van Cass Gilbert, bekleed met gotisch maaswerk van 9 terracotta, was de belichaming van de verticaliteit. Het gebouw zou als de ‘kathedraal van de commercie’ een plaats krijgen in het wereldbeeld van iedere Amerikaan. Zijn rivaal als ‘hoogste gebouw’ was de classicistisch vermomde Terminal Tower in Cleveland (1912-1930) van Graham, Anderson, Probst & White. Het winnende ontwerp van de Chicago Tribune Tower (1922) van Raymond Hood en John Mead Howells was een hoogtepunt in de eclectische vormgeving van wolkenkrabbers in staalskeletbouw. Hoods latere ontwerpen in New York, zoals het Daily News Building (1929-1930), illustreren zijn pogingen om los te komen van de historische iconografie en een stijl te vinden die paste bij de typologische en constructieve eisen van de wolkenkrabber. De getrapte stapeling van de bouwmassa’s, als uitvloeisel van de New Yorkse Zoning Law (1916), en de verticale en horizontale bundeling van vensters en gevelbekleding strookten met de staalskeletbouw. De kroon op deze wolkenkrabberstijl was het Rockefeller center (1929-1941), ontworpen door Hood en zes andere architecten- bureaus onder de gezamenlijke naam Associated Architects. Het complex, dat drie BSDIJUFDUVVSHFTDIJFEFOJT!WBO!EF!WFSFOJHEF!TUBUFO ------ blokken van Manhattan beslaat, omvat vier wolkenkrabbers en verschillende lagere gebouwen. De programmatische verscheidenheid aan kantoren, winkels en culturele instellingen bewerkstelligt een kloppend stedelijk leven, dat nog eens wordt versterkt door een promenade, een verdiept plein, een doorgaande straat en daktuinen. ! Hoewel de meeste grote bouwopdrachten aan het begin van de twintigste eeuw werden gekenmerkt door de classicistische vormen in de stijl van de Beaux-Arts, waren er ook uitzonderingen. Ralph Adams Cram en zijn partner Bertram Grosvernor Goodhue waren -------------- geheel toegewijd aan John Ruskins neogotiek, bijvoorbeeld in de West Point Academy in de staat New York (1903-1910), de St.-Thomaskerk in New York City (1906-1914) en de Byzantijns geïnspireerde Lovett Hall van Rice University in Houston (1910-1911). Ten behoeve van INTRODUCTIE zijn monumentale ontwerpen als de Los Angeles Public Library (1912-1926) en het Nebraska State Capitol in Lincoln (1920-1932) ontwikkelde Goodhue een