Ejons Kapak.Cdr
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
EJONS 4. INTERNATIONAL CONGRESS ON MATHEMATICS, ENGINEERING, NATURAL KIEV, 2018 AND HEALTH SCIENCES INSECT PESTS IN PISTACHIO PRODUCING AREAS OF TURKEY Cevdet KAPLAN, Mustafa Cemal CİFTCİ, Suna CAKMAK Siirt University, Faculty of Agriculture, Department of Plant Protection, Siirt, Turkey Corresponding author email: [email protected] ABSTRACT Pistachio (Pistacia vera) is one of the most important agriculture crops in Turkey and is an important source of income for famers. Pistachio production in Turkey ranks third in the world after Iran and the United States. One of the most important factors limiting yield and quality in pistachio growing areas is insects. Injurious insects can feed on fruites, leaves, buds, shoot, branches, trunk and root of pistachio trees causing weakening of trees, reduction fruit yield an even drying. The number of insect pest identified in the areas of pistachios in Turkey is around 50 species. However, about 10 of them can cause economic damage and applied control measures against them. The most common and widespread pistachio insect pests are psyllid (Agonoscena pistaciae Burckhardt & Lauterer), twig borer moth (Kermania pistaciella Amsel), the pistachio scale insects (Suturaspis pistaciae Lindinger, Pistaciaspis pistaciae Arch.), the pistachio root beetle (Capnodis cariosa pallas), bark (twig borer) beetle (Hylesinus (Megastigmus pistaciae Walker) and the stink bugs ( Acrosternum heegeri Fieber, Campylomma lindbergi (Hoberlandt). The control of most of these pistachio pests relies almost on pesticides. However, for most pistachio pests, sanitation procedures are the primary means of control. Key words: Pistachio pests, Pistacia vera, Turkey GİRİŞ Antep fıstığı (Pistacia vera) Türkiye’nin en önemli tarımsal ürünlerindendir. Üreticiler için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır. Dünyada Yakındoğu, Akdeniz Bölgesi ve Asya’nın batı bölgelerinde çoğunlukla yetiştirilmektedir. Dünyada en önemli Antepfıstığı üretimi yapan ülkeler ABD, İran, Türkiye ve Suriye’dir. Antepfıstığı “Altın Ağacı”, “Kralların Meyvesi”, “Yeşil Altın” gibi adlarla anılmaktadır. Antep fıstığı çerezlik olarak yaygın olarak tüketilmektedir. Ayrıca baklava ve çikolata yapımında da çok önemlidir. Özellikle kuru olarak ihraç edilerek üreticilere önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır. Antep fıstığı özel iklim istekleri nedeniyle her yerde yetişmemektedir. Bu durum Dünyadaki yetiştirici ülkeleri kısıtlarken Türkiye’de de ancak belirli yörelerde yetişebilmektedir. Antepfıstığı, periyodisite gösteren bir meyve türü olduğundan üretim yıllara ve ülkelere göre değişimler göstermektedir. Türkiye’de meyve veren 47.766 bin meyve vermeyen 19.466 bin ağaç olduğu ve bunlardan yıllara göre 78.000-170.000 ton meyve elde edilmektedir. Dünyadaki başlıca üretici ülkeler İran, ABD, Türkiye ve Suriye’dir. Tablo :1 Ülkeler İtibariyle Dünya Antep Fıstığı Üretimi (Ton) Pay (2016) Sıra Ülke 2015 2016 Değişim 1 ABD 127.000 317.515 150% 47,8% 2 Türkiye 145.000 160.000 10,3% 24,1% 3 İran 210.000 150.000 -28,6% 22,6% 4 Suriye 25.000 20.000 -20% 3,0% FULL TEXT BOOK www.ejonscongress.org www.iksadkongre.org Page 10 EJONS 4. INTERNATIONAL CONGRESS ON MATHEMATICS, ENGINEERING, NATURAL KIEV, 2018 AND HEALTH SCIENCES 5 Afganistan 5.000 5.000 0% 0,8% 6 Çin Halk 4.200 4.200 0% 0,6% Cumhuriyeti 7 Yunanistan 4.000 4.000 0% 0,6% 8 İtalya 2.500 2.500 0% 0,4% 9 Avustralya 1.150 1.150 0% 0,2% Genel Toplam 523.850 664.365 26,8% 100% Kaynak: Uluslararası Sert Kabuklu ve Kuru Meyve Konseyi – INC Tablo 2. Türkiye’de Antep fıstığı ağaç sayısı ve üretimi (2013-2017) Ağaç sayısı Yıllar (Bin) Üretim (Ton) Meyve veren Meyve vermeyen 2013 38.116 12.006 88.600 2014 39.330 11.153 80.000 2015 40.597 11.633 144.000 2016 42.570 17.193 170.000 2017 47.766 19.460 78.000 Kaynak: www.tuik.gov.tr/PreTablo?alt|_id=1001 Türkiye’de ağırlıklı olarak Antep fıstığı Güneydoğu, Akdeniz ve Ege Bölgelerinde yetiştirilmektedir. Antepfıstığı üretimi en çok Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Şanlıurfa, Mardin, Kilis, Diyarbakır ve Siirt ilinde yapılmaktadır. Siirt ilinde son yıllarda çok geniş alanda yeni Antep fıstığı bahçeleri kurulmaktadır Son yıllarda iklimde meydana gelen değişimler, Antep fıstığı üretim alanlarının giderek artması yeni zararlı türlerin ortaya çıkmasına yada mevcut olanların yoğunluklarının ve zarar derecelerin armasına neden olmuştur. Antepfıstığı üretiminde karşılaşılan en önemli sorunlardan biri de bitki koruma sorunlarıdır. Antepfıstığı yetiştiriciliğinde; ağaç kurumaları, çiçek ve meyve dökümleri iklimsel koşulların seyrine, fizyolojik etkenlere, bahçe içerisindeki erkek ağaçların sayısı ile hastalık etmenleri ve zararlı böcek türlerinin oluşturduğu zarar derecesine göre değişiklik göstermektedir. Özellikle zararlı böcek türleri çiçek ve küçük meyve dökümüne neden olan faktörler içerisinde önemli bir yer tutmasının yanı sıra, meyve tutumundan sonra da oluşturduğu zararlar nedeniyle verimi önemli ölçüde düşürmekte, ağacı zayıflatarak bir sonraki yılın ürün miktarını olumsuz yönde etkilemektedir. Nitekim Davatchi (1958), İran'da Antepfıstıklarında zararlı böcek türlerinin % 50 oranında ürün kayıplarına neden olduğunu bildirerek zararlı böcek türlerinin neden olduğu ürün kayıplarının önemini belirtmektedir. Türkiye’de Antepfıstığı ağaçlarında zararlı böcek türlerin tespiti ve mücadelesi ile ilgili yapılan bir çok çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmaların ( Günaydın, 1978; Mart et.all 1995; Bolu et. all 1999; Kaplan Çınar, 2000; Karadağ Mart, 2004; Bolu Uygun, 2005; Özgen Tok, 2009; Özgen ve Karsavuran, 2011) büyük bir kısmı Güneydoğu Anadolu bölgesinde yapılmıştır. Bu çalışmalarda 50’nin üzerinde zararlı böcek tespit edilmiştir. Ancak bunlardan bir kısmının Antepfıstığında gerçek zararlara neden olduğu tahmin edilmektedir. Antepfıstığını kullanan sektörlerin bazılarının düşük ilaç kalıntısı olamayan ürünleri tercih FULL TEXT BOOK www.ejonscongress.org www.iksadkongre.org Page 11 EJONS 4. INTERNATIONAL CONGRESS ON MATHEMATICS, ENGINEERING, NATURAL KIEV, 2018 AND HEALTH SCIENCES etmeleri son yıllarda Antep fıstığı bahçelerinde zararlılara karşı biyolojik ve entegre mücadele uygulamalarında artış gözlenmektedir. Bu çalışmada Siirt İlinde 2015-2017 yıllarında Antep fıstığı bahçelerinde yapılan gözlemlerde belirlenen Antep fıstığı zararlıları ve daha önceki yıllarda Türkiye’de Özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yapılan çalışmalar değerlendirilmiş ve önemli zararlı böcek türleri ile ilgili bilgiler verilmiştir. MATERYAL VE METOT Bu çalışma materyalini Siirt İlinde 2015-2017 yıllarında Siirt İli Antep fıstığı bahçelerinde yapılan surveylerde belirlenen böcek türleri ve önceki yıllarda Türkiye’de yapılan çalışmalarda belirlenen Antep fıstığında zararlı böcek türleri oluşturmuştur. Siirt Antep fıstığı bahçelerinde bulunan zararlı böcek türlerin tespiti için Antep fıstığı yetiştiriciliğinin yapıldığı Siirt Merkez, Aydınlar, Kurtalan, Eruh, Şirvan ve Pervari ilçelerinde ilçe merkezleri ve 24 köyde toplam 66 bahçede survey ve gözlemler yapılmıştır. Antepfıstığı bahçelerinde bulunan zararlı böcek türlerin tespitinde darbe yöntemi, gözle ile inceleme yöntemi, kültüre alma yöntemi ve eşeysel çekici tuzaklar kullanılmıştır. ARAŞTIRMA VE BULGULAR Türkiye’de ntep fıstığı üretim alanlarında 50’den fazla zararlı böcek türü belirlenmiştir. Belirlenen türlerin ancak bir kısmı zaman zaman belirli yörelerde önemli zararlara neden olmaktadır. Türkiye’de Antepfıstığı üretim alanlarında tespit edilen ve bazı durumlarda önemli zararlara neden olan böcek türleri Tablo 3’te verilmiştir. Ayrıca diğer böcekler ve kırmızı örümcekler Antep fıstığı ağaçlarında bazen önemli olabilmektedirler. Tablo 1. Antep fıstığı ağaçlarında görülen önemli zararlı böcek türleri Takım Tür Hemiptera Agonoscena pistaciae Burck. and Laut.) Suturaspis pistaciae (lind)) Lepidosaphes pistaciae (Archangelskaya) Anapulvinaria pistaciae Bodenheimer Eulecanium rugulosum Ashmead Campyloma lindbergi Hob Dolycoris baccarum L. Acrosternum heegeri Fieber Idiocerinus stali (Fieb.) Lepidoptera Kermania pistaciella Ams Thaumetopoea solitaria Frey. Schneidereria (=Recurvaria) pistaciicola Coleoptera Capnodis cariosa Pall. Sephenoptera tapesi Marseul Chatoptelis (Hylesinus) vestitus M.-R. Polydrusus roseiceps Pes. Labidostomis longimana Linnaeus,1758 Hymenoptera Megastigmus pistaciae Walk Dermaptera Forficula sp. FULL TEXT BOOK www.ejonscongress.org www.iksadkongre.org Page 12 EJONS 4. INTERNATIONAL CONGRESS ON MATHEMATICS, ENGINEERING, NATURAL KIEV, 2018 AND HEALTH SCIENCES Hemiptera En yaygın ve yoğun olan tür Agonoscena pistaciae Burck. and Laut.) ‘dir. Türkiye’nin Antepfıstığı üretimi yapılan tüm bölgelerinde yayılış göstermektedir. Kışı ergin dönemde geçirmekte bölgelere göre değişmek üzere nisan ayı başından ve ortalarından itibaren kışlamış erginleri görülür. Mayıs sonu ve haziran ayı başlarında nimf yoğunluğunda artış görülür. Ağustos ayı sonlarında sıcaklıklar azaldıktan sonra yoğunluğunda artış görülmektedir. Kasım ayına karda erginleri doğada görülmektedir. Najafpour et all. (2010). İran’da A. pistaciae’nin Antepfıstıklarında ana zararlı olduğunu, nisan- ekim ayı arasında doğada bulunduğu, yoğunluğun temmuz sonunda yükselmeye başladığını, Ağustos ve sonraki dönemde yoğunluğun yükseldiğini belirtmektedir. Yaprak psilidi’ne karşı ekonomik zarar eşiğini (20-30 nimf/yaprak) aştığında kimyasal mücadele yapılmaktadır. Son yıllarda biyolojik mücadelesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu zararlıya karşı Anthocoris minki kitle üretim çalışmaları devam etmektedir.. Suturaspis pistaciae Türkiye’nin tüm bölgelerinde yaygın olan