Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13808 — Poz. 2392

2392

UCHWA£A Nr XX/151/III/2008 RADY POWIATU POZNAÑSKIEGO

z dnia 25 czerwca 2008 r.

w sprawie: przyjêcia „Programu opieki nad zabytkami powiatu poznañskiego na lata 2008 – 2011”

Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 §1. 1. Przyjmuje siê „Program opieki nad zabytkami po- r. o samorz¹dzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. wiatu poznañskiego na lata 2008 – 2011” . 1592 ze zm.: Dz.U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62 poz. 558, 2. „Program opieki nad zabytkami powiatu poznañskie- Nr 113 poz. 984, Nr 200 poz. 1688, Nr 200 poz. 1688, Nr 214 go na lata 2008 – 2011” stanowi za³¹cznik do niniejszej poz. 1806, Dz.U. z 2003 r.; Nr 162 poz. 1568, Dz.U. z 2004 r.; uchwa³y. Nr 153 poz. 1271, Nr 102 poz. 1055, Nr 214 poz. 1806, Dz.U. z 2007 r. Nr 173 poz. 1218) w zwi¹zku z art. 87 ust. 3 i 4 ustawy §2. Wykonanie uchwa³y powierza siê Zarz¹dowi Powiatu z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad Poznañskiego. zabytkami (Dz.U. z 2003 r., Nr 162 poz. 1568, Dz.U. z 2004 r. §3. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie po up³ywie 14 dni od dnia Nr 96 poz. 959, Dz.U. z 2004 r. Nr 238, poz. 2390, Dz.U. z 2006 og³oszenia w Dzienniku Urzêdowym Województwa Wielko- r.; Nr 50 poz. 362, Nr 126 poz. 875) uchwala co nastêpuje: polskiego.

Przewodnicz¹cy Rady Powiatu Poznañskiego (–) Piotr Burdajewicz

Za³¹cznik Nr 1

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI POWIATU POZNAÑSKIEGO NA LATA 2008 – 2011

1. Wstêp ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowa- gi ekologicznej. 1.1. Cel opracowania powiatowego programu opieki nad zabytkami. 3) Zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowa- dzenie do poprawy stanu ich zachowania. „Program opieki nad zabytkami powiatu poznañskiego na lata 2008 – 2011” zosta³ opracowany celem realizacji zapisów 4) Wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walo- ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece rów krajobrazu kulturowego. nad zabytkami (Dz.U. 2003 r. Nr 162 poz. 1568 z póŸn. zm.). 5) Podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoœæ zabyt- Ustawa wprowadza obowi¹zek sporz¹dzania programów ków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych i edukacyj- opieki nad zabytkami zarówno na szczeblu wojewódzkim, nych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych wzrostowi powiatowym, jak i gminnym. Zgodnie z art. 87 ust. 1 cytowa- œrodków finansowych na opiekê nad zabytkami. nej wy¿ej ustawy Zarz¹d Powiatu sporz¹dza na okres 4 lat powiatowy program opieki nad zabytkami, który po uzyskaniu 6) Okreœlenie warunków wspó³pracy z w³aœcicielami zabyt- opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków przyjmuje Rada ków, eliminuj¹cych sytuacje konfliktowe zwi¹zane z wyko- Powiatu. Program og³aszany jest w wojewódzkim dzienniku rzystaniem tych zabytków. urzêdowym, a z jego realizacji Zarz¹d Powiatu sporz¹dza co 7) Podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie dwa lata sprawozdanie, które nastêpnie przedstawia Radzie miejsc pracy zwi¹zanych z opiek¹ nad zabytkami. Powiatu. Formu³uj¹c „Program opieki nad zabytkami powiatu po- G³ówne cele programów opieki nad zabytkami zosta³y znañskiego na lata 2008 – 2011” przyjêto zadania nale¿¹ce z okreœlone w art. 87 ust. 2 ustawy w nastêpuj¹cy sposób: mocy ustawy do obowi¹zków powiatu, m. in. opieki nad 1) W³¹czenie problemów ochrony zabytków do systemu zabytkami, do których poznañski posiada tytu³ prawny zadañ strategicznych, wynikaj¹cych z koncepcji przestrzen- oraz zarysowano ogóln¹ politykê powiatu poznañskiego w nego zagospodarowania kraju. dziedzinie opieki nad zabytkami, nie naruszaj¹c przy tym kompetencji poszczególnych gmin i praw w³aœcicieli. 2) Uwzglêdnianie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13809 — Poz. 2392

1.2. Podstawa prawna opracowania powiatowego progra- 7) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 9 lutego 2004 r. w mu opieki nad zabytkami. sprawie wzoru znaku informacyjnego umieszczanego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków W polskim ustawodawstwie zagadnienia zwi¹zane z zabyt- (Dz.U. z 2004 r. Nr 30, poz. 259). kami reguluj¹ nastêpuj¹ce akty prawne: 8) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 1 kwietnia 2004 r. - Ustawy: w sprawie nagród za odkrycie lub znalezienie zabytków 1) Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powiato- archeologicznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 71, poz. 650). wym (Dz.U. z 1998 r., Nr 91, poz. 1592, tekst jednolity z dn. - Inne: 27 10 27 – Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1592 z póŸn. zm.) 1) Europejska Konwencja o ochronie dziedzictwa archeolo- 2) Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i gicznego sporz¹dzona w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568, r. (Dz.U. z 1996 r. Nr 120, poz. 564). z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, poz. 2390, z 2006 r. Nr 50, poz. 362, Nr 126, poz. 875). 2) Konwencja w sprawie ochrony œwiatowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjêta w Pary¿u dnia 16 3) Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nierucho- listopada 1972 r. (Dz.U. z 1976 r. Nr 32, poz. 190 i 191). moœciami (Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543). 1.2.1. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytka- 4) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - prawo budowlane (Dz.U. mi. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z póŸn. zm.). Podstawowe regulacje w zakresie ochrony dziedzictwa 5) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospo- kulturowego zosta³y zawarte w Ustawie z dnia 23 lipca 2003 darowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717). r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, która w 6) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony œrodo- sposób kompleksowy reguluje kwestie zwi¹zane z prawn¹ wiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627). ochron¹ zabytków. Ustawa okreœla przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady finansowania 7) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych (Dz.U. Nr 92, poz. 880). przy zabytkach, a tak¿e organizacjê organów ochrony zabyt- - Rozporz¹dzenia: ków. Ustawa nak³ada na organy administracji rz¹dowej i samorz¹dowej obowi¹zek zapewnienia warunków prawnych, 1) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. organizacyjnych i finansowych dla ochrony dóbr kultury. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restaura- torskich, robót budowlanych, badañ konserwatorskich i W myœl zapisów ustawy ochrona zabytków polega na architektonicznych, a tak¿e innych dzia³añ przy zabytku podejmowaniu przez organy administracji publicznej dzia³añ wpisanym do rejestru zabytków oraz badañ archeologicz- maj¹cych na celu: nych i poszukiwañ ukrytych lub porzuconych zabytków 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i fi- ruchomych (Dz.U. z 2004 r. Nr 150, poz. 1579). nansowych umo¿liwiaj¹cych trwa³e zachowanie zabytków 2) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 6 czerwca 2005 r. oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwa- 2) zapobieganie zagro¿eniom mog¹cym spowodowaæ torskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku uszczerbek dla wartoœci zabytków; wpisanym do rejestru zabytków (Dz.U. z 2005 r. Nr 112, poz. 940). 3) udaremnianie niszczenia i niew³aœciwego korzystania z zabytków; 3) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na 4) przeciwdzia³anie kradzie¿y, zaginiêciu lub nielegalnemu wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Dz.U. wywozowi zabytków za granicê; z 2004 r. Nr 212, poz. 2153). 5) kontrolê stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 4) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 12 maja 2004 r. w 6) uwzglêdnianie zadañ ochronnych w planowaniu i zago- sprawie odznaki „Za opiekê nad zabytkami” (Dz.U. z 2004 spodarowaniu przestrzennym oraz przy kszta³towaniu œro- r. Nr 124, poz. 1304). dowiska. 5) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 19 kwietnia 2004 Ustawodawca wyró¿nia nastêpuj¹ce formy ochrony za- r. w sprawie wywozu zabytków i przedmiotów o cechach bytków: zabytków za granicê (Dz.U. z 2004 r. Nr 84, poz. 789). 1) wpis do rejestru zabytków; 6) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, woje- 2) uznanie za pomnik historii; wódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego 3) utworzenie parku kulturowego; wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za gra- nicê niezgodnie z prawem (Dz.U. z 2004 r. Nr 124, poz. 4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowa- 1305). nia przestrzennego. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13810 — Poz. 2392

Organami ochrony zabytków s¹: c) numizmatami oraz pami¹tkami historycznymi, a zw³asz- cza militariami, sztandarami, pieczêciami, odznakami, – minister w³aœciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa medalami i orderami; narodowego, w imieniu którego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje Generalny Konserwator Zabyt- d) wytworami techniki, a zw³aszcza urz¹dzeniami, œrodka- ków; mi transportu oraz maszynami i narzêdziami œwiadcz¹- cymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla – wojewoda, w imieniu którego zadania i kompetencje, w dawnych i nowych form gospodarki, dokumentuj¹cy- tym zakresie, wykonuje Wojewódzki Konserwator Zabyt- mi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego; ków. e) materia³ami bibliotecznymi; Jednoczeœnie w art. 5 ustawy zdefiniowane zostaje pojêcie opieki nad zabytkami, która sprawowana jest przez jego f) instrumentami muzycznymi; w³aœciciela lub posiadacza i polega przede wszystkim na g) wytworami sztuki ludowej i rêkodzie³a oraz innymi zapewnieniu warunków: obiektami etnograficznymi; 1) naukowego badania i dokumentowania zabytku; h) przedmiotami upamiêtniaj¹cymi wydarzenia historycz- 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i ne b¹dŸ dzia³alnoœæ wybitnych osobistoœci lub instytu- robót budowlanych przy zabytku; cji. 3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w 3) zabytki archeologiczne bêd¹ce, w szczególnoœci: jak najlepszym stanie; a) pozosta³oœciami terenowymi pradziejowego i histo- 4) korzystania z zabytku w sposób zapewniaj¹cy trwa³e za- rycznego osadnictwa; chowanie jego wartoœci; b) cmentarzyskami; 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku c) kurhanami; oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. d) reliktami dzia³alnoœci gospodarczej, religijnej i arty- Artyku³ 3 ustawy podaje definicjê zabytku rozumianego stycznej. jako nieruchomoœæ lub rzecz ruchom¹, ich czêœci lub zespo³y, bêd¹ce dzie³em cz³owieka lub zwi¹zane z jego dzia³alnoœci¹ Ochronie mog¹ podlegaæ nazwy geograficzne, historyczne i stanowi¹ce œwiadectwo minionej epoki b¹dŸ zdarzenia, lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub których zachowanie le¿y w interesie spo³ecznym ze wzglêdu jednostki osadniczej. na posiadan¹ wartoœæ historyczn¹, artystyczn¹ lub naukow¹. Zgodnie z art.18 ustawy, ochronê zabytków i opiekê nad W myœl regulacji ustawowej ochronie i opiece podlegaj¹, zabytkami uwzglêdnia siê równie¿ przy sporz¹dzaniu i aktu- bez wzglêdu na ich stan zachowania: alizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania 1) zabytki nieruchome bêd¹ce, w szczególnoœci: przestrzennego województw, analiz i studiów z zakresu zago- a) krajobrazami kulturowymi; spodarowania przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania prze- b) uk³adami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespo³a- strzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowa- mi budowlanymi; nia przestrzennego. Ustalenia te dotycz¹ w szczególnoœci c) dzie³ami architektury i budownictwa; zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otocze- nia, zabytków nieruchomych znajduj¹cych siê w gminnej d) dzie³ami budownictwa obronnego; ewidencji zabytków i parków kulturowych. e) obiektami techniki, a zw³aszcza kopalniami, hutami, 1.2.2. Zadania i kompetencje organów powiatu w zakre- elektrowniami i innymi zak³adami przemys³owymi; sie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. f) cmentarzami; g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej Szczegó³owy zakres zadañ i kompetencji organów samo- zieleni; rz¹du powiatowego w odniesieniu do problematyki ochrony h) miejscami upamiêtniaj¹cymi wydarzenia historyczne dóbr kultury zosta³ uregulowany przede wszystkim w dwóch b¹dŸ dzia³alnoœæ wybitnych osobistoœci lub instytucji. ustawach: 2) zabytki ruchome bêd¹ce, w szczególnoœci: Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powiato- wym. a) dzie³ami sztuk plastycznych, rzemios³a artystycznego i sztuki u¿ytkowej; Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. b) kolekcjami stanowi¹cymi zbiory przedmiotów zgroma- dzonych i uporz¹dkowanych wed³ug koncepcji osób, Artyku³ 4 ust. 1 ustawy o samorz¹dzie powiatowym zawie- które tworzy³y te kolekcje; ra generaln¹ zasadê, ¿e powiat wykonuje okreœlone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13811 — Poz. 2392

Ustawodawca wymienia wœród 22 kategorii zadañ pu- w zakresie niezbêdnym dla zachowania tego zabytku; blicznych powiatu kulturê i ochronê dóbr kultury. Katalog ten 9) odnowienie lub uzupe³nienie tynków i ok³adzin architekto- ma charakter zamkniêty, rozszerzyæ go mo¿e jedynie przepis nicznych albo ich ca³kowite odtworzenie, z uwzglêdnie- ustawy szczególnej. niem charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki; Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i 10) odtworzenie zniszczonej przynale¿noœci zabytku, je¿eli opiece nad zabytkami w art.103 okreœla wy³¹czne kompeten- odtworzenie to nie przekracza 50% oryginalnej substancji cje starosty w zakresie powo³ywania spo³ecznych opiekunów tej przynale¿noœci; zabytków. Na wniosek wojewódzkiego konserwatora starosta ustanawiania spo³ecznych opiekunów zabytków lub cofa takie 11) odnowienie lub ca³kowite odtworzenie okien, w tym oœcie¿- ustanowienie. Równoczeœnie starosta prowadzi listê spo³ecz- nic i okiennic, zewnêtrznych odrzwi i drzwi, wiêŸby dacho- nych opiekunów zabytków. Osobie fizycznej pe³ni¹cej funkcjê wej, pokrycia dachowego, rynien i rur spustowych; spo³ecznego opiekuna zabytków starosta wydaje legitymacjê 12) modernizacjê instalacji elektrycznej w zabytkach drewnia- spo³ecznego opiekuna zabytków, natomiast osobie prawnej nych lub w zabytkach, które posiadaj¹ oryginalne, wyko- lub innej jednostce organizacyjnej nieposiadaj¹cej osobowo- nane z drewna czêœci sk³adowe i przynale¿noœci; œci prawnej, pe³ni¹cej funkcjê spo³ecznego opiekuna zabyt- ków, starosta wydaje zaœwiadczenie, które zawiera informacjê 13) wykonanie izolacji przeciwwilgociowej; o nadaniu uprawnieñ opiekuna. 14) uzupe³nianie narysów ziemnych dzie³ architektury obron- Na mocy art. 12 ustawy starosta, w uzgodnieniu z woje- nej oraz zabytków archeologicznych nieruchomych o w³a- wódzkim konserwatorem zabytków, mo¿e umieszczaæ na snych formach krajobrazowych; zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru znak informuj¹- 15) dzia³ania zmierzaj¹ce do wyeksponowania istniej¹cych, cy o tym, i¿ zabytek ten podlega ochronie. oryginalnych elementów zabytkowego uk³adu parku lub Zgodnie z art. 50 ust. 3 ustawy w przypadku wyst¹pienia ogrodu; zagro¿enia dla zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, 16) zakup materia³ów konserwatorskich i budowlanych, nie- polegaj¹cego na mo¿liwoœci jego zniszczenia lub uszkodze- zbêdnych do wykonania prac i robót przy zabytku wpisa- nia, starosta, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabyt- nym do rejestru, o których mowa w pkt 7-15; ków, mo¿e wydaæ decyzjê o zabezpieczeniu tego zabytku w formie ustanowienia czasowego zajêcia do czasu usuniêcia 17) zakup i monta¿ instalacji przeciww³amaniowej oraz prze- zagro¿enia. W przypadku, gdy nie jest mo¿liwe usuniêcie ciwpo¿arowej i odgromowej. zagro¿enia, zabytek nieruchomy mo¿e byæ na wniosek woje- Dotacja mo¿e byæ udzielona w wysokoœci do 100% nak³a- wódzkiego konserwatora zabytków wyw³aszczony przez sta- dów koniecznych na wykonanie przez wnioskodawcê prac rostê na rzecz Skarbu Pañstwa lub gminy w³aœciwej ze konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych wzglêdu na miejsce po³o¿enia tego zabytku, w trybie i na przy zabytku wpisanym do rejestru. £¹czna kwota dotacji zasadach przewidzianych w przepisach o gospodarce nieru- udzielonych przez organ stanowi¹cy powiatu nie mo¿e prze- chomoœciami. kraczaæ wysokoœci 100 % nak³adów koniecznych na wykona- Ustawodawca w art. 81 dopuszcza mo¿liwoœæ udzielenia nie tych prac lub robót. Organy uprawnione do udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty dotacji prowadz¹ wykazy udzielonych dotacji oraz informuj¹ budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru przez organ siê wzajemnie o udzielonych dotacjach. stanowi¹cy powiatu, na zasadach okreœlonych w podjêtej 2. Uwarunkowania zewnêtrzne ochrony zasobów dzie- przez ten organ uchwale. Dotacja na prace konserwatorskie, dzictwa kulturowego. restauratorskie i roboty budowlane zgodnie z art. 77 mo¿e obejmowaæ nak³ady konieczne na: 2.1. Krajowa polityka w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego. 1) sporz¹dzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich; 2.1.1. Za³o¿enia wynikaj¹ce z krajowego programu ochro- 2) przeprowadzenie badañ konserwatorskich, architektonicz- ny zabytków i opieki nad zabytkami. nych lub archeologicznych; Opracowanie krajowego programu ochrony jest ustawo- 3) wykonanie dokumentacji konserwatorskiej; wym obowi¹zkiem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowe- 4) opracowanie programu prac konserwatorskich i restaura- go. W dostêpnych dokumentach najwa¿niejsze pod wzglê- torskich; dem merytorycznym s¹ nastêpuj¹ce zasady postêpowania konserwatorskiego: 5) wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami prawa budowlanego; - zasada primum non nocere; 6) sporz¹dzenie projektu odtworzenia kompozycji wnêtrz; - zasada maksymalnego poszanowania oryginalnej sub- stancji zabytku i wszystkich jego wartoœci (materialnych i 7) zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabyt- niematerialnych); ku; - zasada minimalnej niezbêdnej ingerencji (powstrzymywa- 8) stabilizacjê konstrukcyjn¹ czêœci sk³adowych zabytku lub nia siê od dzia³añ niekoniecznych); ich odtworzenie Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13812 — Poz. 2392

- zasada zgodnie z któr¹ usuwaæ nale¿y to (i tylko to), co na nów, a tak¿e wykorzystanie przez nie potencja³u zwi¹zanego orygina³ dzia³a niszcz¹co; z posiadanym dziedzictwem kulturowym. Wymieniono m. in.: - zasada czytelnoœci i odró¿nialnoœci ingerencji; Dzia³anie 1.2. Kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekre- - zasada odwracalnoœci metod i materia³ów; acyjne i inne cele spo³eczne. - zasada wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepsz¹ Program „Polskie regiony w europejskiej przestrzeni kul- wiedz¹ i na najwy¿szym poziomie. turowej”. Zasady powy¿sze dotycz¹ i winny obowi¹zywaæ nie tylko Minister Kultury zaanga¿owa³ siê w proces tworzenia i konserwatorów zajmuj¹cych siê technologiczn¹ stron¹ re- realizacji projektów z funduszy strukturalnych poprzez stwo- stauracji dzie³ sztuki, konserwatorów-architektów lub urbani- rzony przez siebie program „Polskie regiony w europejskiej stów, ale równie¿ pracowników urzêdów konserwatorskich przestrzeni kulturowej”, zainicjowany i realizowany przez czy te¿ pracowników samorz¹dów, zw³aszcza w zakresie Narodowe Centrum Kultury. Program zosta³ uruchomiony ju¿ opiniowania i przyznawania œrodków na realizacjê progra- na pocz¹tku 2003 r., jednak¿e istotny dla realizacji dzia³ania mów i projektów zwi¹zanych z ochron¹ zabytków. 1.2. modu³ wspierania projektów strukturalnych pojawi³ siê 2.1.2. Narodowy program kultury „Ochrona zabytków i dopiero we wrzeœniu 2003 r. Program jest realizowany w dziedzictwa kulturowego” na lata 2004-2013. ramach istniej¹cych sektorowych programów operacyjnych, na podstawie których rozdysponowane zostan¹ fundusze W ramach opracowywania strategicznych dokumentów strukturalne przyznane Polsce przez Uniê Europejsk¹. G³ów- programowych rozwoju spo³eczno-gospodarczego pañstwa nym celem programu jest przygotowanie potencjalnych przyjêta zosta³a przez Radê Ministrów w dniu 21 wrzeœnia wnioskodawców do opracowania kompleksowych projektów 2004 r. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004- do wspó³finansowania ze œrodków funduszy strukturalnych. 2013 (w 2005 r. Ministerstwo Kultury przygotowa³o Uzupe³- Aby zapewniæ spe³nienie powy¿szych kryteriów przez projek- nienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004- todawców, w ramach programu organizowane s¹ specjali- 2020), bêd¹ca rz¹dowym dokumentem tworz¹cym ramy dla styczne szkolenia, podczas których przygotowuj¹ oni konkret- nowoczesnego mecenatu pañstwa w sferze kultury, a przede ne projekty, które maj¹ zamiar realizowaæ w swoich regio- wszystkim dla nowoczeœnie pojmowanej polityki kulturalnej, nach. funkcjonuj¹cej w warunkach rynkowych, a tak¿e dla wspólno- ty Polski z Uni¹ Europejsk¹. Program „Promesa Ministra Kultury”. G³ównym celem strategii jest dzia³anie na rzecz zrówno- Beneficjenci mog¹ ubiegaæ siê o dofinansowanie wk³adu wa¿onego rozwoju kulturalnego regionów w Polsce. w³asnego do projektów realizowanych w ramach funduszy strukturalnych i innych funduszy europejskich w ramach Dokumentem s³u¿¹cym wdro¿eniu Narodowej Strategii programu „Promesa Ministra Kultury”. Minister Kultury, Rozwoju Kultury w sferze materialnej spuœcizny kulturowej widz¹c wielk¹ szansê dla rozwoju kultury w skutecznym Polski jest „Narodowy Program Kultury „Ochrona zabytków wykorzystaniu œrodków z funduszy strukturalnych, podj¹³ i dziedzictwa kulturowego”. Dokument ten wytycza strategicz- decyzjê o udziale w monta¿u finansowym wk³adu krajowego ne cele polityki pañstwa w sferze ochrony zabytków: wybranych projektów kulturalnych, realizowanych w ramach – przygotowanie skutecznego systemu prawno-finansowe- programów operacyjnych i inicjatyw wspólnotowych. go wspierania ochrony i opieki nad zabytkami; W ramach programu dofinansowane bêd¹ inwestycje – podjêcie prac nad kompleksowym systemem edukacji na s³u¿¹ce m. in. ochronie polskiego dziedzictwa narodowego. rzecz dziedzictwa; Wniosek mo¿e byæ z³o¿ony przez instytucje i osoby prawne, które mog¹ byæ beneficjentami zgodnie z opisem poszczegól- – poszukiwanie instrumentów wzmacniaj¹cych efekty dzia- nych priorytetów i dzia³añ zawartych w programach operacyj- ³alnoœci s³u¿by konserwatorskiej; nych i uzupe³nieniach programów operacyjnych. – ograniczenia uznaniowoœci konserwatorów poprzez na³o- Dzia³anie 1.3. Zwiêkszenie roli zabytków w rozwoju tury- ¿enie na nich odpowiedzialnoœci za niezgodne z prawem styki i przedsiêbiorczoœci poprzez tworzenie zintegrowanych postêpowanie; narodowych produktów turystycznych. – intensyfikacja ochrony i upowszechniania dziedzictwa Priorytet 2. Edukacja i administracja na rzecz ochrony i kulturowego, w tym szczególnie kompleksowa poprawa zachowania dziedzictwa kulturowego. stanu zabytków nieruchomych. Dzia³anie 2.1. Rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie W programie przyjêto nastêpuj¹ce priorytety: œwiadomoœci spo³ecznej w sferze ochrony dziedzictwa kultu- Priorytet 1. Aktywne zarz¹dzanie zasobem stanowi¹cym rowego. Dzia³anie bêdzie realizowane dziêki podnoszeniu materialne dziedzictwo kulturowe. wykszta³cenia kadr zatrudnionych w sferze ochrony dziedzic- twa kulturowego. Realizowane dzia³ania maj¹ na celu materialn¹ poprawê stanu zabytków, ich adaptacjê i rewitalizacjê oraz zwiêkszenie Ponadto bêd¹ podejmowane dzia³ania maj¹ce na celu dostêpnoœci do nich mieszkañców, turystów i inwestorów. podnoszenie zainteresowania spo³eczeñstwa problematyk¹ Realizacja dzia³añ pozwoli na zwiêkszenie atrakcyjnoœci regio- ochrony zabytków poprzez m. in. ochronê, dokumentacjê, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13813 — Poz. 2392

popularyzacjê dziedzictwa kultury ludowej oraz aktywizacjê Za³o¿enia zawarte w „Strategii...” uwzglêdnione zosta³y w spo³ecznoœci wiejskich, np. poprzez „Program gin¹ce zawo- „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa dy”. wielkopolskiego”, przyjêtym uchwa³¹ Sejmiku Województwa Wielkopolskiego nr XLII/628/2001 z dnia 26 listopada 2001 r. Dzia³anie 2.2. Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturo- wego przed nielegalnym wwozem, wywozem i przewozem „Program opieki nad zabytkami powiatu poznañskiego na przez granice. Podprogram „Absent Patrimonium”. Program lata 2008-2011” zgodny jest z wyznaczonymi w w/w Planie przewiduje budowê sieci informacji wirtualnej o zabytkach celami polityki przestrzennej, zasadami ich realizacji oraz wywo¿onych i zaginionych. przyjêtymi kierunkami dzia³añ polityki przestrzennej w zakre- sie ochrony dziedzictwa kulturowego. Za jedn¹ z g³ównych W dniu 6 wrzeœnia 2005 r. Rada Ministrów przyjê³a kolejny zasad zagospodarowania przestrzennego województwa wiel- dokument strategiczny: kopolskiego uznano zachowanie dziedzictwa kulturowego i Sektorowy program operacyjny: Rozwój kultury i zacho- wpisanie go w struktury przestrzenne i otaczaj¹cy krajobraz. wanie dziedzictwa kulturowego. Charakteryzuj¹c najcenniejsze zasoby dziedzictwa kulturowe- go wymieniono nastêpuj¹ce obiekty z terenu powiatu po- Program ten rozwija cele Narodowego Planu Rozwoju, znañskiego: okreœlaj¹c priorytety, kierunki i wysokoœæ œrodków przezna- czonych na realizacjê zadañ infrastrukturalnych z zakresu – wpisane do rejestru zabytków uk³ady urbanistyczne miast kultury i szkolnictwa artystycznego o charakterze ponadregio- Buk, Kostrzyn Wlkp., Kórnik i Bnin, Mosina, Murowana nalnym, które bêd¹ uruchamiane z udzia³em funduszy struk- Goœlina, Pobiedziska oraz Swarzêdz, turalnych. Zasady wdra¿ania programu opieraj¹ siê na regu- – dzie³a o najwiêkszym znaczeniu artystycznym: pa³ac w ³ach okreœlonych dla funduszy strukturalnych oraz na krajo- Rogalinie oraz zamek w Kórniku wraz z parkami, wych regulacjach dotycz¹cych finansów publicznych, pomo- cy publicznej i podzia³u odpowiedzialnoœci w realizacji polityki – dzie³a zgromadzone w muzeum Narodowym w Poznaniu dotycz¹cej ochrony i zachowania dziedzictwa kultury pomiê- – oddzia³ w Rogalinie oraz w Muzeum PAN w Kórniku, dzy samorz¹dami a Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodo- – miejsca dokumentuj¹ce dzia³alnoœæ zakonu cystersów (tzw. wego. Program koncentruje siê na dzia³aniach o charakterze Szlak Cysterski). ponadregionalnym wa¿nych z punktu widzenia polityki kultu- ralnej pañstwa. Ma byæ uzupe³nieniem dzia³añ z zakresu Za najwa¿niejsze zadania w zakresie ochrony œrodowiska kultury realizowanych w ramach programów regionalnych kulturowego uznano: oraz komplementarny do dzia³añ z zakresu kultury mo¿liwych – wyodrêbnienie w województwie obszarów o wysokich do realizacji w ramach innych programów sektorowych. walorach œrodowiska przyrodniczego i kulturowego (m. in. 2.2. Wojewódzka polityka w dziedzinie ochrony dziedzic- rejon Poznania z wyodrêbnieniem obszaru obejmuj¹cego twa kulturowego. Rogalin i Kórnik, Wielkopolski Park Narodowy i Park Krajobrazowy „Puszcza Zielonka” oraz rejon Grodziska 2.2.1. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego Wlkp. z otaczaj¹cymi miastami, m. in. m. Buk) do roku 2020 – rewaloryzacjê oœrodków miejskich i wiejskich o du¿ym Kierunki rozwoju województwa wielkopolskiego zosta³y znaczeniu kulturowym i historycznym, m. in. Buku, Kórni- okreœlone w „Strategii rozwoju województwa wielkopolskie- ka i Puszczykowa, go”, przyjêtej przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego w 2000 r. W rozdziale „Projekcja rozwoju g³ównych dziedzin” – wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza zabytkowe uk³a- (podrozdzia³ „Przestrzeñ”) m. in. omówiono zagadnienie dy urbanistyczne (m. in. w Mosinie), „Zachowanie i rozwój œrodowiska kulturowego”. Okreœlone – ochronê miejsc szczególnie cennych dla kultury narodo- zosta³y trzy podstawowe cele, zwi¹zane z ochron¹ i popraw¹ wej (wymienionych wy¿ej jako najcenniejsze zasoby dzie- stanu œrodowiska kulturowego: dzictwa kulturowego, – Ochrona istniej¹cego zasobu materialnego i duchowego, – ochronê i zagospodarowanie pod k¹tem turystycznym – Kszta³towanie przestrzeni kulturowej, zabytków i historycznych miejsc na szlakach kulturowych, m. in. na szlaku cysterskim. – Kszta³towanie œwiadomoœci. 2.2.3. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na Wœród dzia³añ zmierzaj¹cych do realizacji w/w celów lata 2007-2013 wymieniono m. in. wspóln¹ politykê w zakresie ochrony œrodowiska kulturowego na terenie ca³ego regionu, uwzglêd- „Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata nienie znaczenia zabytków w urbanistyce i planowaniu prze- 2007-2013” jest dokumentem opracowanym w zwi¹zku z strzennym, objêcie ochron¹ uk³adów przestrzennych miast i Rozporz¹dzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 wsi, powo³ywanie Parków i Rezerwatów Kulturowych oraz r. ustanawiaj¹cym przepisy ogólne dotycz¹ce Europejskiego szereg przedsiêwziêæ zwi¹zanych z popularyzacj¹ wiedzy o Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu regionie i rozwojem turystyki. Spo³ecznego i Funduszu Spójnoœci. Krajow¹ podstawê prawn¹ dla jego opracowania i realizacji stanowi ustawa o zasadach 2.2.2. Plan zagospodarowania przestrzennego Wojewódz- prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006 r. (Dz. U twa Wielkopolskiego z 2006 r., nr 227, poz. 1658). Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13814 — Poz. 2392

Problemy zwi¹zane z ochron¹ dziedzictwa kulturowego raf. p.w. Matki Boskiej Wniebowziêtej z lat 1923-28 w Pusz- zawarte s¹ w VI Priorytecie Programu – „Turystyka i œrodo- czykowie, koœció³ paraf. p.w. Œw. Trójcy z 2 po³. XV w. i koœció³ wisko kulturowe”. G³ównym celem priorytetu jest wykorzy- fil. NMP Niepokalanie Poczêtej z 1905 r. w Stêszewie oraz stanie œrodowiska przyrodniczego i kulturowego dla zwiêk- koœció³ paraf. p.w. Œw. Marcina z XVII/XVIII w. w Swarzêdzu). szenia atrakcyjnoœci regionu, celami szczegó³owymi – wzrost W trzech miastach zachowa³y siê ratusze: w Kórniku (z ok. po³. udzia³u turystyki w gospodarce regionu oraz wzrost udzia³u XIX w.), Bninie (po³. XVIII w.) i Swarzêdzu (2 po³. XIX w.). We kultury w ¿yciu mieszkañców. Jednym z dwóch pól interwen- wszystkich miastach zachowa³o siê wiele obiektów u¿ytecz- cji jest tu – obok wsparcia rozwoju infrastruktury na terenach noœci publicznej (szko³y, szpitale, poczty, dworce kolejowe turystycznych – dziedzictwo kulturowe. W tym przypadku itp.) oraz liczne domy mieszkalne z XIX oraz pocz. XX w. okreœlono dwie kategorie interwencji – Ochrona i zachowanie Luboñ znany jest z architektury przemys³owej (zbudowana w dziedzictwa kulturowego oraz Rozwój infrastruktury kultural- latach 1909-14 fabryka chemiczna im. dr Maya, dzie³o znane- nej. go architekta Hansa Poelziga oraz dwie inne fabryki z pocz¹t- ku XX w., ob. Wielkopolskie Zak³ady Przemys³u Ziemniacza- 3. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego powiatu. nego). Z kolei zabudowa Puszczykowa – g³ównie pensjonaty 3.1. Zabytki nieruchome na terenie powiatu poznañskie- i wille pochodzi z pocz. XX w. oraz z okresu miêdzywojenne- go. go. W myœl art. 6 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad Wœród obiektów zabytkowych najliczniej reprezentowane zabytkami za zabytki nieruchome uznaje siê krajobraz kultu- s¹ obiekty sakralne. Obok wymienionych wy¿ej koœcio³ów rowy, uk³ady urbanistyczne i ruralistyczne, zespo³y budowla- miejskich istniej¹ liczne œwi¹tynie rozrzucone po okolicznych ne, dzie³a architektury i budownictwa, dzie³a budownictwa wioskach. Do licz¹cych siê w skali kraju nale¿y zaliczyæ obronnego, obiekty techniki, cmentarze, parki, ogrody i inne wzmiankowany ju¿ w XIII w. koœció³ i klasztor cysterek w formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upamiêtniaj¹ce wyda- Owiñskach. PóŸnobarokowy koœció³ p.w. Œw. Jana Chrzciciela rzenia historyczne b¹dŸ dzia³alnoœæ wybitnych osobistoœci lub w swej obecnej postaci pochodzi z okresu odbudowy zespo³u instytucji. przez znanego architekta Pompeo Ferrariego. Jest to budowla centralna, na planie czworoboku, nakryta wspart¹ na czterech Pod wzglêdem bogactwa dóbr kultury powiat poznañski potê¿nych filarach kopu³¹. Wnêtrze zdobi polichromia wyko- charakteryzuje siê du¿¹ zasobnoœci¹, stanowi¹c¹ znacz¹c¹ nana przez Adama Swacha. Zabudowania poklasztorne omó- czêœæ potencja³u kulturowego Wielkopolski. W wojewódzkiej wione zostan¹ szczegó³owo w rozdziale poœwiêconym obiek- ewidencji zabytków nieruchomych znajduje siê oko³o 4750 tom zabytkowym stanowi¹cym w³asnoœæ powiatu poznañ- obiektów, z których blisko 500 wpisanych jest do rejestru skiego. zabytków województwa wielkopolskiego. Zdecydowana wiêk- szoœæ obiektów pochodzi z XIX i z I po³. XX w. W sumie na terenie powiatu poznañskiego znajduj¹ siê 52 koœcio³y wpisane do rejestru zabytków. Reprezentuj¹ one Na terenie powiatu zachowa³o siê 11 historycznych uk³a- wszystkie style architektoniczne jakie wystêpowa³y w Wielko- dów urbanistycznych: Buk, Kostrzyn, Kórnik i Bnin, Luboñ, polsce na przestrzeni dziejów. Do najstarszych obiektów Mosina, Murowana Goœlina, Pobiedziska, Puszczykowo, Stê- sakralnych nale¿y póŸnoromañski koœció³ paraf. p.w. Naro- szew oraz Swarzêdz. Wiêkszoœæ z nich powsta³a w œrednio- dzenia NMP z 1 po³. XIII w. w Tulcach oraz gotyckie koœcio³y wieczu: Buk lokowany by³ w 1289 r., Kostrzyn – w 1251, Bnin paraf. p.w. Œw. Wawrzyñca z ok. 1580 r. w Niepruszewie, p.w. – na prze³omie XIV/XV w., Mosina – w 1302 r., Murowana Narodzenia NPM z 1510-17 w Sobocie, p.w. Œw. Barbary z Goœlina – w 1389 r., Pobiedziska – w 1257 r. i Stêszew – przed 1463 r. w Tomicach, p.w. Œciêcia Œw. Jana Chrzciciela z 1531- 1394 r. W czasach póŸniejszych powsta³y miasta: Kórnik – w 46 w Chojnicy (ruina) i p.w. Wszystkich Œwiêtych z 1464 r. w XVI w., Swarzêdz – w 1638 r. i Luboñ oraz Puszczykowo Tarnowie Podgórnym. Interesuj¹ce s¹ równie¿ barokowe (wspó³czeœnie). Miasta powsta³e w œredniowieczu i w czasach koœcio³y.w. NMP Szkaplerznej z lat 1778-89 w Iwnie, p.w. Œw. nowo¿ytnych kszta³towane by³y wg tych samych regu³. Ich Miko³aja z lat 1770-75 w Siedlcu i p.w. ŒŒ Marcina i Piotra z centra stanowi¹ czworoboczne najczêœciej rynki, otoczone XVI w. , rozbud. w k. XVII i na pocz. XVIII w. w Konarzewie. siatkê przecinaj¹cych siê pod k¹tem prostym ulic. Natomiast Na uwagê zas³uguj¹ te¿ historyzuj¹ce obiekty z XIX i pocz. XX miasta najm³odsze – Luboñ i Puszczykowo powsta³y w ode- w. p.w. Œw. Floriana w Wirach, p.w. ŒŒ Marcina i Wincentego rwaniu od tej tradycji jako tzw. „miasta-ogrody”. w Skórzewie, p.w. Œw. Marcelego w Rogalinie czy p.w. Œw. W miastach podziwiaæ mo¿na wiele zabytków architektury Miko³aja w ¯ydowie. Istotn¹ grupê stanowi¹ koœcio³y drew- sakralnej (dziewiêtnastowieczne koœcio³y paraf. p.w. Œw. Sta- niane, których na terenie powiatu jest 14. S¹ to koœcio³y m. nis³awa i poewangelicki oraz synagoga w Buku, koœció³ paraf. in. p.w. Œw. Jadwigi z 1610 r. w £odzi, p.w. Œw. Miko³aja z 3 p.w. ŒŒ. Piotra i Paw³a z 1 po³. XVI w. w Kostrzynie, koœció³ æw. XVI w. w Wierzenicy, p.w. Œw, Marii Magdaleny z 1623 paraf. p.w. Wszystkich Œwiêtych z 1437 r. w Kórniku, koœció³ r. w D³ugiej Goœlinie, p.w. Œw. Micha³a Archanio³a z 1749 r. poewangelicki z lat 1826-27 w Bninie, koœció³ poewangelicki w Uzarzewie, p.w. NMP Wniebowziêtej z 1743 r. w Czerlejnie, z lat 1908-10 w Luboniu, koœció³ paraf. p.w. Œw. Miko³aja z p.w. Œw. Katarzyny z 1818 r. w Wêglewie, p.w. Œw. Jadwigi 1839 r. oraz synagoga z ok. 1870 r. w Mosinie, koœció³ paraf. z 1762 r. w Siekierkach Wielkich, p.w. Œw. Kazimierza z lat p.w. Œw. Jakuba z XV/XVI w. i koœció³ poewangelicki z lat 1737-38 w Gu³towach i p.w. Wszystkich Œwiêtych z lat 1760- 1784-1803 w Murowanej Goœlinie, koœció³ paraf. p.w. Œw. 62 w Kleszczewie, a tak¿e grupa koœcio³ów poewangelickich Micha³a Archanio³a zapewne z XIII/XIV w. i dziewiêtnasto- z tego czasu w Zakrzewie, Jerzykowie, Rokietnicy, Jeziorkach wieczny koœció³ poewangelicki w Pobiedziskach, koœció³ pa- i Tarnowie Podgórnym. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13815 — Poz. 2392

Jedn¹ z cech charakterystycznych krajobrazu kulturowego neogotyckie obiekty w Bêdlewie, Krzeœlicach, Lusowie Szre- powiatu poznañskiego jest du¿a iloœæ pa³aców i dworów (w niawie, neorenesansowe – w Wojnowie, Iwnie, Biedrusku, ewidencji figuruje 107 obiektów; w rejestrze zabytków – 64) Modrzu czy Nagradowicach. Do interesuj¹cych siedzib nale¿¹ oraz zwi¹zanych z nimi zabudowañ s³u¿ebnych. Najstarsz¹ te¿ pa³ace w Napchaniu, Strykowie, Czerlejnie i in. Wokó³ rezydencj¹ jest powszechnie znany neogotycki zamek w Kór- pa³aców i dworów rozci¹ga³y siê parki. Na terenie powiatu niku (obecnie siedziba Biblioteki Kórnickiej PAN). Jego po- poznañskiego zachowa³o siê ich ponad sto, z czego 80 wpi- cz¹tki siêgaj¹ XV w. Swoj¹ dzisiejsz¹ formê uzyska³ on w sano do rejestru zabytków. Najstarsze pochodz¹ z 2 po³. XVIII wyniku przebudowy wg koncepcji Tytusa Dzia³yñskiego w w. (Rogalin, Konarzewo, Gu³towy, i Siedlec). Najwiêcej zacho- latach 1843-65. Wokó³ zamku rozci¹ga siê park angielski. Nie wanych parków pochodzi z XIX w. S¹ to z regu³y za³o¿enia mniej znan¹ siedzib¹ jest wzniesiony dla Raczyñskich osiem- krajobrazowe, jedynie w Rogalinie zachowa³ siê czêœciowo nastowieczny pa³ac w Rogalinie (oddzia³ Muzeum Narodowe- regularny park francuski. Najbardziej malownicze parki zacho- go Poznaniu). Z uwagi na znaczenie obu obiektów dla dziejów wa³y siê – oprócz wspomnianego ju¿ Rogalina – w Nieprusze- kultury i architektury polskiej planowane jest wpisanie ich na wie, Strykowie, Wojnowie, Lusowie, Nieszawie, oraz w Kór- listê Pomników Historii. Obok Kórnika i Rogalina na terenie niku (park dendrologiczny). powiatu zachowa³a siê grupa barokowych rezydencji z XVII i Rezydencjom z regu³y towarzysz¹ zabudowania folwarcz- XVIII w.: pa³ac w Konarzewie z lat ok. 1689-99, pa³ac w ne. Na terenie powiatu zewidencjonowane zosta³y 94 zespo³y Gu³towach z lat ok. 1780-86 i pa³ac w Siedlcu z lat ok. 1770- lub ich pozosta³oœci. Do rejestru zabytków wpisano zaledwie 75. Z XVIII w. pochodz¹ szachulcowe dwory w £opuchowi ok. kilka z nich. S¹ to zespo³y w Iwnie, Szreniawie, Wojnowie, 1870 r. i Radzewie z 1 po³. XVIII w. Najwiêcej zachowanych Cieœlach, Bêdlewie i Wierzonce. pa³aców i dworów pochodzi z XIX i pocz. XX w. Nale¿¹ do nich m. in. klasycystyczne rezydencje w Owiñskach i Jankowicach, Wykaz zabytków nieruchomych na terenie powiatu po- znañskiego*

:Ã7<0Ã: 7<3Ã2%,(.78 /,&=%$ 5(-(675=( =$%<7. : Ã8. $'<Ã85%$1,67<&=1(   Ã8. $'<Ã585$/,67<&=1(  Ã=$%8'2:$Ã0,(6=.$/1$   Ã2%,(.7<Ã6$.5$/1( Ã Ã   Ã Ã   Ã Ã Ã;9,;9,,,Ã    Ã Ã;,;Ã Ã ÃÃ    Ã   Ã Ã   Ã Ã Ã Ã Ã Ã   Ã%8'2:1,&7:2Ã2%5211(   Ã Ã Ã Ã   Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã2%,(.7<Ã8 <7(&=12 &,Ã38%/,&=1(- Ã   Ã Ã Ã Ã Ã Ã   Ã   Ã Ã Ã   Ã Ã Ã   Ã   Ã2%,(.7<Ã35=(0<6 2:(Ã,Ã*2632'$5&=( Ã Ã Ã Ã  Ã Ã  Ã Ã Ã Ã Ã   Ã Ã Ã  Ã   Ã Ã Ã   Ã  Ã   Ã  Ã Ã   Ã   Ã3$ $&(Ã,Ã':25<   Ã=(632 <Ã)2/:$5&=1(   Ã   Ã   Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13816 — Poz. 2392

à   à   à   à  à   à  à à  à à à   à   Ã%8'2:1,&7:2Ã:,(-6.,(à :Ã=$*52'$&+   à   à   à  à  à  à  Ã3$5.,   à à à à à à   à à à   Ã&0(17$5=(   à    à  à  à   à 

* na podstawie zweryfikowanych danych z Raportu o – Stêszew, gm. loco – koœció³ p.w. œw. Trójcy (barok) stanie zabytków w powiecie poznañskim, oprac. przez pra- – Owiñska, gm. Czerwonak - koœció³ p.w. Œw. Jana Chrzci- cowników Wojewódzkiego Urzêdu Ochrony Zabytków w ciela (barok) Poznaniu w 2005 r. – Tomice, gm. Stêszew – koœció³ p.w. Œw. Barbary (gotyk, 3.2. Wykaz zabytków ruchomych na terenie powiatu po- renesans, barok, rokoko) znañskiego – Tulce, gm. Kleszczewo – koœció³ p.w. Narodzenia Naj- Zabytki ruchome znajduj¹ siê g³ównie w zabytkowych œwiêtszej Marii Panny (gotyk, renesans, barok) obiektach sakralnych, dworach i pa³acach oraz muzeach zlokalizowanych na terenie powiatu poznañskiego. W ewiden- – Wierzenica, gm. Swarzêdz – koœció³ p.w. Œw. Miko³aja cji konserwatorskiej znajduje siê niemal 2000 obiektów z (barok, historyzm XIX w.) czego w rejestrze zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jest ponad 360 obiektów wpisanych do rejestru za pomoc¹ 41 decyzji. Wiele decyzji dotyczy ca³ych zespo³ów Lista obiektów objêtych œcis³¹ ochron¹ konserwatorsk¹ w zabytków sk³adaj¹cych siê na cenne wyposa¿enie koœcio³ów. wy¿ej wymienionych obiektach nie jest jeszcze zamkniêta. Najbogatsze wyposa¿enie i elementy wystroju œwi¹tyñ (dato- Planowane s¹ kolejne wpisy do rejestru zabytków kolejnych wane od œredniowiecza po wiek XIX) znajduj¹ siê w nastêpu- elementów wyposa¿enia i wystroju w koœcio³ach w: Czerlej- j¹cych miejscowoœciach: nie, Gu³towach, Iwnie, Kostrzynie, Siedlcu, Siekierkach, Tul- cach (2 obiekty) a tak¿e w Chludowie (gdzie dotychczas – Czerlejno, gm. Kostrzyn Wlkp. – koœció³ p.w. Najœwiêtszej wpisane zosta³y 3 obiekty). Marii Panny Wniebowziêtej oraz ŒŒ. Idziego i Katarzyny (gotyk, barok) Wiele zabytkowych zespo³ów wyposa¿enia i wystroju koœcio³ów w: Buku, Bninie, Cerekwicy Dopiewie, Kicinie, – Gu³towy, gm. Kostrzyn Wlkp. – koœció³ p.w. Œw. Kazimie- Komornikach, Konarzewie, Lusowie, Murowanej Goœlinie, rza (rokoko) Niepruszewie, Rogalinie, Rogalinku, Pobiedziskach, Puszczy- – Iwno, gm. Kostrzyñ – koœció³ p.w. Matki Boskiej Szkaplerz- kowie, Sobocie, Stêszewie (koœció³ p.w. Najœwiêtszej Marii nej (gotyk, renesans, barok) Panny Niepokalanie Poczêtej), Skórzewie, Tarnowie Podgór- nym, Uzarzewie, Wirach i ¯ydowie znajduje siê w ewidencji – Kleszczewo, gm. loco – koœció³ p.w. Wszystkich Œwiêtych konserwatorskiej. (barok, rokoko) Ciekawe elementy z wyposa¿enia wnêtrza i wystroju za- – Kostrzyn, Wlkp. gm. loco – koœció³ p.w. ŒŒ Piotra i Paw³a chowane zosta³y, prócz rezydencji w Rogalinie (gm. Mosina) (gotyk, renesans, barok) i Kórniku (gm .loco), w pa³acach w: – Siedlec, gm. Kostrzyn – koœció³ p.w. Œw. Miko³aja (barok) – Bêdlewie (gm. Stêszew) – neogotycka siedziba rodu Po- – Siekierki Wielkie, gm. Kostrzyñ – koœció³ p.w. Œw. Jadwigi tockich wzniesiona w 1866 r. ob. w³. PAN z zachowanym (renesans, barok) wystrojem wnêtrz ( hall, jadalnia, salon) Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13817 — Poz. 2392

– Iwnie (gm. Kostrzyn) – neorenesansowa pa³ac Miel¿yñ- – Konarzewie (gm. Dopiewo) – barokowy pa³ac z koñca XVII skich z ok. po³.XIX w. z zachowan¹ dekoracj¹ wnêtrz oraz w. wzniesiony dla Jêdrzeja Radomickiego z zachowan¹ zabytkowymi powozami dekoracj¹ sztukatorsk¹ i malarsk¹ z prze³omu XVII/XVIII w. – Gu³towach (gm. Kostrzyn) - barokowo - klasycystyczny pa³ac Bniñskich wzniesiony w l. 1780-86 wg proj. Ignacego Licznie reprezentowane na obszarze powiatu poznañskim Graffa z zachowanym wystrojem sali balowej (freski au- s¹ obiekty kultu takie jak kapliczki, krzy¿e i figury przydro¿ne torstwa Antoniego Smuglewicza), salonu marmurowego (w gm. Kostrzyn najwiêcej – 37 kapliczek) oraz pe³noplastycz- i hallu ne rzeŸby (œw. Nepomucena w Konarzewie, Chrystusa Bole- œciwego w Buku, „Siewcy” w Luboniu).

Zabytki ruchome w ewidencji i rejestrze zabytków*

/ Ã / Ã Ã / Ã /  * Ã Ã  %   &     '   .     .   . Ã:      .     /    0     0 Ã*     3   3  5   6     6 Ã/     6     7 Ã3    5    

* na podstawie zweryfikowanych danych z Raportu o malarstwo polskie z XVI – XIX w. (w tym portrety rodzinne, stanie zabytków w powiecie poznañskim, oprac. przez pra- miniatury na pergaminie sprzed 1530 r.), malarstwo obce z cowników Wojewódzkiego Urzêdu Ochrony Zabytków w XVI-XIX w. (szko³a w³oska, niemiecka, holenderska, flamandz- Poznaniu w 2005 r. ka, hiszpañska i francuska) rzeŸby i grafiki z XVI-XIX w., militaria (m.in. kompletna zbroja husarska, trzy husarskie kopie z po³. XVII w., broñ wschodnia), zbiór starych sreber, Wa¿n¹ rolê w upowszechnianiu historii Wielkopolski przez porcelana (g³ównie z manufaktur miœnieñskiej i berliñskiej), gromadzenie, opracowywanie, konserwacjê i udostêpnianie fajanse polskie i obce, tkanina artystyczna, monety, banknoty, zbiorów pe³ni¹ dwa muzea w Rogalinie (Odzia³ Muzeum odznaki, medale, kolekcja etnograficzna z Australii i Polinezji Narodowego w Poznaniu) i w Kórniku (Odzia³ Polskiej Akade- z XIX w. Wœród kolekcji dotycz¹cych dziejów Polski znaleŸæ mii Nauk). mo¿na rêkopisy polskich królów (od Przemys³a II do Stanis³a- wa Poniatowskiego) i artystów (Mickiewicza, Chopina, S³o- KÓRNIK gm. loco – Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii wackiego). Zbiory wystawiane s¹ w sieni i dziesiêciu salach Nauk mieœci siê w otoczonym parkiem (z egzotycznymi gatun- parteru oraz holu I piêtra, zaaran¿owanych jako muzeum kami drzew i krzewów) neogotyckim zamku wzniesionym w wnêtrz z epoki romantyzmu (nawi¹zuj¹cych m.in. do wystroju po³owie XIX w. (z zachowaniem reliktów XVI i XVIII wiecznych mauretañskiej Alhambry). budowli) przez Tytusa Dzia³yñskiego. W 1924 r. jego wnuk W³adys³aw Zamoyski utworzy³ fundacje Zak³ady Kórnickie i ROGALIN gm. Mosina – Odzia³ Muzeum Narodowego w przekaza³ narodowi polskiemu ca³y maj¹tek wraz z bibliotek¹ Poznaniu. i zbiorami muzealnymi. Fundacja zniesiona zosta³a w 1952 r., Muzeum mieœci siê w malowniczo po³o¿onej póŸnobaro- a rok póŸniej opiekê nad zamkiem przejê³a PAN.W 2002 r. kowej rezydencji rodu Raczyñskich. Po II wojnie œwiatowej w Fundacja Zak³ady Kórnickie zosta³a restytuowana. 1949 r. otworzono w niej oddzia³ poznañskiego Muzeum W wnêtrzach kórnickiego zamku eksponowane s¹ kolekcje Narodowego. W 1991 r. ostatni prawowity spadkobierca zgromadzone przez Tytusa Dzia³yñskiego, jego syna Jana i Rogalina Edward Bernard Raczyñski przekaza³ rezydencjê wnuka W³adys³awa Zamoyskiego. Przede wszystkim s¹ to wraz ze zbiorami malarstwa utworzonej przez siebie fundacji meble XVII-XIX w. (m.in. gdañskie, holenderskie, bretoñskie), imienia Raczyñskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13818 — Poz. 2392

Obszerne za³o¿enie pa³acowo parkowe sk³ada siê z: baro- – Muzeum Rolnictwa i Przemys³u – Rolno- Spo¿ywczego w kowo – klasycystycznego pa³acu w typie entre cour et jardin, Szreniawie, którego budowê rozpoczêto ok. 1770, a ukoñczono na pocz. – Muzeum pod Totemem – Pracownia Literacka Arkadego XIX w. Poprzedzon¹ owalnym gazonem budowlê tworzy: Fidlera w Puszczykowie, korpus g³ówny (zwieñczony mansardowym dachem) po³¹czo- ny æwierækolistymi galeriami z dwiema oficynami. W zabyt- – Punk Etnograficzny w wiatraku w Rogierówku, kowych wnêtrzach eksponowane s¹ meble, dzie³a sztuki i – Muzeum Regionalne w Stêszewie, rzemios³a. W pó³nocnej oficynie znajduje siê galeria portre- tów rodzinnych oraz Gabinet Londyñski stanowi¹cy rekon- – Skansen i Muzeum Pszczelarstwa w Swarzêdzu. strukcjê jednego z wnêtrz mieszkania zajmowanego do œmier- 3.3. Zabytki archeologiczne. ci w 1993 r. przez Edwarda Raczyñskiego – ostatniego prezy- denta RP na uchodŸctwie. W skrzydle po³udniowym ogl¹daæ Dobre warunki glebowe i hydrograficzne sprawi³y, i¿ na mo¿na wnêtrza zwi¹zane z najdawniejszymi w³aœcicielami przestrzeni dziejów obszar dzisiejszego powiatu poznañskie- Rogalina od rokokowego saloniku z czasów Kazimierza Ra- go cechowa³o niezwykle intensywne osadnictwo. Na terenie czyñskiego do wnêtrza w stylu Ludwika XVI. Bogata kolekcja powiatu odnotowano ³¹cznie 6225 stanowisk archeologicz- malarstwa gromadzona przez Edwarda Aleksandra Raczyñ- nych, czyli pozosta³oœci terenowych pradziejowego i histo- skiego od l. 80 XIX w. jest eksponowana w specjalnie na ten rycznego osadnictwa, na których wydzielono 7468 faktów cel zbudowanym pawilonie (w l. 1909-10). Galeria Rogaliñska osadniczych (grodzisk, osad, punktów i œladów osadniczych prezentuje dzie³a malarstwa polskiego z prze³omu XIX i XX w. oraz cmentarzysk) o ró¿nym przyporz¹dkowaniu chronolo- m. in. Jana Matejki, Jacka Malczewskiego, Olgi Boznañskiej giczno-kulturowym. Najwiêcej faktów osadniczych zlokalizo- i Leona Wyczó³kowskiego oraz malarstwa zachodnioeuropej- wanych jest na terenie gminy Pobiedziska (968), Kostrzyn skiego z tego samego okresu, w tym dzie³a takich twórców (855) i Mosina (723). Iloœæ faktów osadniczych w pozosta³ych jak: Paula Delaroche’a, Claude Monet’a, Friedricha Overbecka gminach przedstawia siê nastêpuj¹co: Buk – 340, Czerwonak Wzd³u¿ osi za³o¿enia pa³acowego rozmieszczono od frontu: – 213, Dopiewo – 412, Kleszczewo – 335, Komorniki – 134, uje¿d¿alniê, stajniê i wozowniê w której eksponowane s¹ Kórnik – 594, Luboñ – 79, Murowana Goœlina – 545, Puszczy- zabytkowe powozy.Za pa³acem znajduje siê XVIII wieczny kowo – 42, Rokietnica – 391, Stêszew – 493, – 455, ogród w typie francusko-holenderskim , za którym rozci¹ga Swarzêdz – 326, Tarnowo Podgórne – 573. siê angielski park krajobrazowy ze s³ynnym skupiskiem wie- Do rejestru zabytków wpisane zosta³y 52 obiekty (grodzi- lowiekowych dêbów. Barokowy ogród zdobi¹ rzeŸby Augu- ska, osady i cmentarzyska) z terenu gmin powiatu poznañ- styna Schöpsa. skiego: Buk – 1 osada, Dopiewo – 1 grodzisko, 11 osad i 1 cmentarzysko p³askie, Komorniki – 1 osada, Kostrzyn – 6 grodzisk, Kórnik – 3 grodziska, Murowana Goœlina – 2 grodzi- Wiele ciekawych obiektów dotycz¹cych historii regionu i ska i 6 osad, Pobiedziska – 4 grodziska, 5 osad i 1 cmenta- poszczególnych miejscowoœci znaleŸæ mo¿na w nastêpuj¹- rzysko p³askie, Rokietnica – 1 grodzisko, 2 osady i 1 cmenta- cych placówkach: rzysko p³askie, Stêszew – 1 osada, Suchy Las – 1 grodzisko, – Izba Muzealna PTTK Ziemi Bukowskie w Buku, Swarzêdz – 1 grodzisko i 1 osada, Tarnowo Podgórne – 2 grodziska. Zestawienie stanowisk archeologicznych zewiden- – Izba Regionalna Ziemi Goœliñskiej w Murowanej Goœlinie, cjonowanych i wpisanych do rejestru zabytków archeologicz- – Muzeum Œrodowiska Przyrodniczego i £owiectwa w Uza- nych przedstawiono w tabeli 4.3.1. rzewie, 3.3.1. Zestawienie liczbowe stanowisk archeologicznych – Muzeum Martyrologiczne w ¯abikowie, zewidencjonowanych i wpisanych do rejestru zabytków na terenie powiatu poznañskiego.* – Muzeum Misyjno-Etnograficzne Misjonarzy Werbistów w Chludowie,

:Ã Ã , 67$12:,6.$Ã$5&+(2/2*,&=1(  

à   à   à   à 

* wg M. Dernoga, Raport o stanie zabytków archeologicznych fakty osadnicze zarejestrowane na terenie powiatu poznañskie- w województwie wielkopolskim, „Wielkopolski Biuletyn Konser- go wi¹¿¹ siê ze œrodkow¹ i m³odsz¹ epok¹ kamienia. Stanowi- watorski”, t. 3, cz. 1, Poznañ 2006 Poznaniu w 2005 r. ska o takiej chronologii znajduj¹ siê m. in. w gminach Buk, Czerwonak, Mosina, Puszczykowo, Tarnowo Podgórne, Luboñ i Osadnictwo zwi¹zane jest z ciekami wodnymi, z regu³y grupuje Rokietnica. Wystêpuje stosunkowo wiele stanowisk z epoki br¹- siê wzd³u¿ dolin rzecznych oraz na wyniesieniach. Najstarsze zu i epoki ¿elaza (kultura ³u¿ycka oraz okres wp³ywów rzymskich Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13819 — Poz. 2392

– kultura przeworska). Stanowiska takie zarejestrowano nieomal du¿ych walorach turystyczno - krajobrazowych. Zestawienie we wszystkich gminach powiatu. Na omawianym obszarze zde- stanowisk o w³asnej formie krajobrazowej przedstawiono w cydowanie dominuje osadnictwo zwi¹zane z intensyfikacj¹ pro- tabeli 4.3.2. cesów osadniczych we wczesnym i póŸnym œredniowieczu. 3.3.2. Wykaz stanowisk archeologicznych o w³asnej formie Charakterystyczne dla tego czasu grodziska stanowi¹ obiekty o krajobrazowej*

/  0,(-6&2:2 *0,1$ 2%6=$5Ã$=3 2%,(.7  % %   1 %   ' '   * .   * Ã Ã .   * Ã Ã .   : . Ã:    6 . Ã:    7 . Ã:    6 . Ã:    * Ã Ã . Ã:    6 . Ã:    ' . Ã:   "  * Ã Ã . Ã:    . Ã Ã .   . Ã Ã .   . .   0 0   6 0 Ã*   * 0 Ã*   ' Ã* 0 Ã* "  0 Ã* 0 Ã* "  3 3   * Ã Ã 3   * Ã Ã 3   . Ã* 3   3 5   3 5  . 6   0 Ã Ã 6   0 Ã Ã 6 "  6 6   % Ã Ã* 6 Ã/   8 6 

* na podstawie zweryfikowanych danych z Raportu o – weryfikacja grodzisk; stanie zabytków w powiecie poznañskim, oprac. przez pra- – inwentaryzacja i weryfikacja cmentarzysk kurhanowych i cowników Wojewódzkiego Urzêdu Ochrony Zabytków w megalitycznych; Poznaniu w 2005 r. – badania ratownicze stanowisk niszczonych lub zagro¿o- nych. Do najwa¿niejszych zadañ zwi¹zanych z ochron¹ zabytków 3.4. Krajobraz kulturowy. archeologicznych nale¿y przeciwdzia³anie niszczeniu stano- wisk archeologicznych i nawarstwieñ kulturowych, uwzglêd- 3.4.1. Obszarowe wpisy do rejestru zabytków. nianie przy wydawaniu zezwoleñ na budowê opinii i decyzji – Uk³ad urbanistyczny miasta Buk Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, zachowanie i rewa- loryzacja stanowisk o w³asnej formie krajobrazowej (grodzisk, – Uk³ad urbanistyczny miasta Kostrzyn Wlkp. kurhanów, pozosta³oœci siedzib obronnych) oraz edukacja – Uk³ad urbanistyczny miasta Mosina mieszkañców powiatu na temat wartoœci znalezisk archeolo- gicznych i potrzeby ich zachowania. Dzia³ania konserwator- – Uk³ad urbanistyczny miasta Murowana Goœlina skie w zakresie ochrony zabytków archeologicznych na tere- – Uk³ad urbanistyczny miasta Pobiedziska nie Wielkopolski prowadzone s¹ w czterech p³aszczyznach: – Uk³ad urbanistyczny miasta Swarzêdz – badania osadnicze w celu uwiarygodnienia danych Arche- ologicznego Zdjêcia Polski; – Uk³ad urbanistyczny miasta Stêszew (zakoñczenie postê- powania przygotowawczego) Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13820 — Poz. 2392

– Uk³ad urbanistyczny miasta Puszczykowo (wpis planowa- W ewidencji konserwatorskiej znajduje siê 158 cmentarzy, ny) tylko 4 z nich wpisano do rejestru zabytków. Wszystkie posiadaj¹ karty ewidencyjne, konieczna jest jednak ich wery- – Uk³ad urbanistyczny miasta Luboñ (wpis planowany) fikacja i uaktualnienie. Stan zachowania cmentarzy katolickich 3.4.2. Parki kulturowe. nie budzi zastrze¿eñ, problemem jest tylko dokonywana ze wzglêdów bezpieczeñstwa eliminacja starego zadrzewienia. – Na obszarze powiatu nie istnieje ¿aden park kulturowy. W stanie z³ym s¹ natomiast przewa¿nie nieczynne cmentarze Planowane jest utworzenie Cysterskiego Parku Kulturowe- ewangelickie. Obiekty te s¹ zaniedbane, zaroœniête dzik¹ go Owiñska – Radojewo – we wrzeœniu 2002 r. gminy roœlinnoœci¹, ich uk³ad przestrzenny jest zatarty, nagrobki – znajduj¹ce siê na terenie planowanego Cysterskiego Par- zdewastowane. Dobrym rozwi¹zaniem by³oby objêcie tych ku Kulturowego podpisa³y list intencyjny w sprawie jego cmentarzy opiek¹ przez szko³y w celu ich uporz¹dkowania i powo³ania. Ostatnio zaproponowano utworzenie Kórnicko w³aœciwego wyeksponowania. -Zaniemysko – Rogaliñskiego Parku Kulturowego. Na terenie powiatu zachowa³y siê dwie synagogi. Obie 4. Uwarunkowania wewnêtrzne opieki nad zasobami wpisane s¹ do rejestru zabytków. Stan zachowania i sposób dziedzictwa kulturowego. u¿ytkowania synagogi w Mosinie nie budzi zastrze¿eñ, wska- 4.1. Stan zachowania zabytków nieruchomych i archeolo- zane jest jedynie przeprowadzenie drobnych prac remonto- gicznych. G³ówne postulaty konserwatorskie. wych. Synagoga w Buku mimo przeprowadzenia remontu kapitalnego nie jest u¿ytkowana i ulega ponownej degradacji. Stan zachowania obiektów w poszczególnych gminach i Konieczne jest przeprowadzenie ponownego remontu oraz zasadnicze postulaty konserwatorskie zosta³y szczegó³owo znalezienie w³aœciwego sposobu u¿ytkowania obiektu. przedstawione w Raporcie o stanie zabytków w powiecie poznañskim. Z zabytków wpisanych do rejestru stan zacho- Zespo³y rezydencjonalno-parkowe. Zabudowania folwarcz- wania substancji zabytkowej (nale¿y tu podkreœliæ ¿e nie jest ne. on to¿samy ze stanem technicznym) 58 obiektów okreœliæ Stan zachowania dworów i pa³aców na terenie powiatu mo¿na jako bardzo dobry, stan 174 obiektów – jako dobry, jest bardzo zró¿nicowany. Niektóre z budynków ostatnio stan 165 obiektów – jako dostateczny, stan 70 obiektów – jako poddano pracom restauracyjnym. Ich stan nie budzi zastrze- z³y, stan 14 obiektów – jako bardzo z³y. ¿eñ. Do najlepiej zachowanych nale¿¹ pa³ace w Siedlcu i Urbanistyka i ruralistyka. Z³otnikach, zamek w Kórniku, dwory w Krerowie, Szreniawie czy Wojnowie. Szereg obiektów jest jednak w stanie katastro- Najwiêkszym problemem niewielkich miast po³o¿onych falnym. Wiele z nich straci³o swój dawny wystrój, zmieniono przy historycznych szlakach w s¹siedztwie Poznania s¹ prze- ich uk³ady wnêtrz. Do najgorzej zachowanych obiektów nale- biegaj¹ce przez te oœrodki rozbudowane trasy komunikacyjne ¿y pa³ac w Nieszawie, zameczek na wyspie jez. Goreckiego, o du¿ym nasileniu ruchu, powoduj¹ce znaczne zniszczenia dwory w Bolechowie, £opuchowie i Wierzenicy. Najwa¿niej- obiektów zabytkowych. St¹d jednym z g³ównych zadañ jest sze zadania to opracowanie dla tych obiektów studiów histo- eliminacja ruchu tranzytowego ze staromiejskich centrów. ryczno-architektonicznych oraz przeprowadzenie badañ archi- Kolejnym problemem jest wprowadzanie do historycznych tektonicznych, w dalszej kolejnoœci – wykonanie dokumenta- miast nowoczesnej zabudowy wielkokubaturowej. Proces ten cji budowlanej i konserwatorskiej oraz przeprowadzenie prac powinien zostaæ zahamowany, obiekty dysharmonijne – remontowych i modernizacyjnych z zachowaniem lub przy- modernizowane lub likwidowane. Nowa zabudowa w obrêbie wróceniem pierwotnego uk³adu wnêtrz. Czêsto konieczne jest historycznych zespo³ów powinna byæ dostosowana do archi- znalezienie w³aœciwego sposobu u¿ytkowania obiektu (np. tektury zabytkowej. Nale¿y podj¹æ szeroko zakrojone dzia³ania przeznaczenie na cele hotelowe, szkoleniowo-konferencyjne i w celu rewaloryzacji i rewitalizacji miast. Koniecznym jest in.). Tak¿e inne zabudowania zespo³ów (oficyny itp.) wyma- tak¿e objêcie ochron¹ prawn¹ uk³adów ruralistycznych. gaj¹ przeprowadzenia prac remontowych. Architektura sakralna. Cmentarze. Stan zachowania koœcio³ów jest zró¿nicowany. Koœcio³y miejskie na ogó³ zachowane s¹ w stanie dobrym, parafie dysponuj¹ œrodkami zapewniaj¹cymi nale¿yte utrzymanie budynków. W stanie bardzo dobrym zachowa³y siê koœcio³y w Buku, Kostrzynie, Kórniku i Stêszewie. Du¿e problemy z utrzymaniem w odpowiednim stanie zabytkowych œwi¹tyñ maj¹ natomiast niektóre parafie wiejskie. Specjalnego podej- œcia wymagaj¹ zw³aszcza koœcio³y drewniane, w których systematycznie przeprowadzaæ trzeba zabiegi konserwacyjne. Dodatkowo obiekty te nale¿y obj¹æ programem wykonania instalacji antyw³amaniowych i przeciwpo¿arowych. Do zacho- wanych bardzo dobrze œwi¹tyñ wiejskich nale¿¹ koœcio³y w Komornikach, Krerowie, Czerlejnie, Iwnie, Siekierkach, Bia³ê- ¿ynie, Tarnowie Podgórnym, Cerekwicy i Sobocie. Natomiast w stanie bardzo z³ym (ruina) zachowa³ siê koœció³ w Chojnicy. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13821 — Poz. 2392

Nieszawa – pa³ac i park. Stan obecny. Stan zabytkowych parków jest bardzo zró¿nicowany. Nie- które zachowane s¹ w stanie dobrym, doœæ du¿a grupa – w stanie dostatecznym. Najwiêcej jest jednak parków w stanie z³ym. Poniewa¿ czêsto stanowi¹ one jedyny zadrzewiony teren w miejscowoœci – dlatego nale¿y zachowaæ istniej¹cy drzewostan oraz d¹¿yæ do przywrócenia parkom ich dawnej œwietnoœci. Wiêkszoœæ parków wymaga sporz¹dzenia aktual- nych inwentaryzacji drzew oraz projektów rewaloryzacji, obej- muj¹cych odtworzenie dawnego drzewostanu, nasadzenia uzupe³niaj¹ce oraz usuwanie z ich terenu obiektów dyshar- monijnych. Po wykonaniu w/w prac nale¿y systematycznie przeprowadzaæ zabiegi pielêgnacyjne w celu niedopuszczenia do ponownej degradacji. Problemy zwi¹zane z utrzymaniem budynków folwarcz- Owiñska – jeden z pawilonów Zak³adu dla Ob³¹kanych. nych wynikaj¹ g³ównie ze z³ego stanu ich zachowania, braku Stan przed 1939 i obecnie. œrodków na remonty a tak¿e trudnoœci ze znalezieniem w³a- œciwego nowego sposobu ich u¿ytkowania. W celu prawid³o- wej ochrony zespo³ów folwarcznych nale¿y wpisaæ je do W takich wypadkach konieczne jest opracowanie stosow- rejestru zabytków oraz przystosowaæ je do nowych funkcji, nej dokumentacji historyczno-architektonicznej i budowlano- zachowuj¹c dawn¹ kompozycjê podwórza oraz charakter remontowej, nastêpnie – przeprowadzenie prac restaurator- zabudowy. skich. W skrajnych przypadkach nale¿y podj¹æ kroki prawne w celu przymuszenia w³aœcicieli lub u¿ytkowników do prze- prowadzenia remontów. Domy mieszkalne. Budynki u¿ytecznoœci publicznej. Wiêkszoœæ zabudowy mieszkalnej znajduje siê w z³ym stanie technicznym i wymaga pilnych prac remontowych i modernizacyjnych. W ka¿dym przypadku nale¿y zakres i prze- bieg prac uzgadniaæ ze s³u¿bami konserwatorskimi w celu unikniêcia stosowania niew³aœciwych technologii i materia- ³ów (termoizolacja, nowa stolarka drzwiowa i okienna, pokry- cie dachów, kolorystyka elewacji itp.) powoduj¹cych utratê pierwotnego charakteru budynków. Budynki u¿ytecznoœci publicznej zachowa³y siê w stanie zró¿nicowanym. Obiekty u¿ytkowane zgodnie ze swoj¹ pierwotn¹ funkcj¹ (ratusze, szko³y, poczty itp.) zachowane s¹ na ogó³ w stanie dobrym, nie zagra¿a im zniszczenie. Jednak szereg obiektów w zwi¹zku z przekszta³ceniami w³asnoœciowymi i zmian¹ pierwotnego sposobu u¿ytkowania s¹ przebudowywane i modernizowane w sposób niew³aœciwy lub ulegaj¹ szybko postêpuj¹cej dewa- stacji. Przyk³adem mog¹ byæ tu zabudowania d. zak³adu psychiatrycznego w Owiñskach. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13822 — Poz. 2392

lokalnych (rozwój lokalnej przedsiêbiorczoœci, tworzenie miejsc pracy i dodatkowych Ÿróde³ dochodów, ochrona tradycyjnych zawodów), korzystanie z lokalnych zasobów (walorów przy- rodniczych, kulturowych, bazy noclegowej i ¿ywieniowej oraz innych produktów miejscowych), a tak¿e wspieranie i ochro- na dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Trasy szlaków w wielu miejscach przecinaj¹ siê i pokrywaj¹ siê ze sob¹, pozwalaj¹c zarówno na koncentrowanie siê na temacie wio- d¹cym, jak i jednoczesne zwiedzanie obiektów o zró¿nicowa- nej tematyce. Czynne szlaki turystyczne przebiegaj¹ce przez powiat poznañski promuj¹ cenne pod wzglêdem artystycznym bu- dowle oraz za³o¿enia parkowo – rezydencjalne, wydarzenia historyczne, œlady dawnej i obecnej wytwórczoœci, obszary o – Kasyno Oficerskie. Stan przed 1918 r. i du¿ych walorach przyrodniczych wa¿ne dla celów rekreacyjno obecnie. – poznawczych mieszkañców powiatu, województwa, a tak¿e turystów z innych regionów Polski i Europy.

Budownictwo przemys³owe. Istniej¹ce szlaki turystyczne na obszarze powiatu poznañ- skiego mo¿na podzieliæ na: kulturowe, samochodowe, rowe- Zabudowania najcenniejszych zespo³ów architektury prze- rowe, piesze, wodne i konne. Poni¿ej zostan¹ scharakteryzo- mys³owej na terenie powiatu poznañskiego – obu fabryk w wane najwa¿niejsze spoœród nich. Luboniu – zachowane s¹ w zadowalaj¹cym stanie technicz- nym. Wskazane jest opracowanie programu rewitalizacji te- renów fabrycznych oraz przywrócenie zachowanym obiektom CHARAKTERYSTYKA SZLAKÓW ich pierwotnej formy. A) Szlaki kulturowe Wiêkszoœæ obiektów architektury przemys³owej (m. in. budynki fabryczne, magazyny, cegielnie, m³yny, budynki ko- – Szlak œw. Jakuba – jest najwa¿niejszym szlakiem kulturo- lejowe, zw³aszcza przy nieczynnych liniach kolejowych) w wym Europy. Od IX wieku w pó³nocnej czêœci Pó³wyspu zwi¹zku z przekszta³ceniami w sferze gospodarki wymaga Iberyjskiego oraz we francuskich Pirenejach zaczê³y po- szczególnej troski konserwatorskiej oraz znalezienia w³aœci- wstawaæ drogi, którymi z ca³ej Europy zmierzali pielgrzymi wego sposobu ich u¿ytkowania. Konieczne jest zabezpiecze- do grobu œw. Jakuba Starszego w Santiago de Compostel- nie budynków przed dalsz¹ dewastacj¹ oraz przygotowanie la. Drogi, którymi zmierzali przez ponad 1000 lat pielgrzy- projektów adaptacji do nowych celów. Niejednokrotnie za- mi do Santiago jak pisa³ Goethe „ukszta³towa³y Europê”. chodzi potrzeba rewitalizacji terenów poprzemys³owych. W 1982 r. Rada Europy uzna³a „Camino de Santiago” pierwszym szlakiem europejskim o donios³ym znaczeniu w rozwoju ca³ego kontynentu i zaapelowa³a o odtwarzanie Zabytki archeologiczne. i utrzymanie dawnych szlaków p¹tniczych. W Polsce roz- poczêto odtwarzanie historycznych traktów do Santiago w Stan zachowania 49 zabytków archeologicznych wpisa- 2005 r. z inicjatywy Fundacji Wioski Franciszkañskiej oraz nych do rejestru zabytków jest zró¿nicowany. Wg Raportu o Bractwa œw. Jakuba Aposto³a. Pierwsza powsta³a Droga stanie zabytków w powiecie poznañskim 13 obiektów zacho- Dolnoœl¹ska której przed³u¿eniem jest odtworzona w 2007 wanych jest w stanie bardzo dobrym, 5 obiektów wymaga r. historyczna trasa pielgrzymkowa Gniezno –Poznañ – znakowania i ods³oniêcia rzeŸby, 3 obiekty wymagaj¹ zabez- Zgorzelec – Praga. Szlak ten by³ wymieniany m.in. przez pieczenia i uzupe³nienia ubytków w rzeŸbie. W 22 obiektach Jörga Gaila z Norymbergii w roku 1563. D³ugoœæ trasy nale¿y wykonañ badania sonda¿owe w celu ustalenia stanu wynosi 490 km i na terenie Wielkopolski biegnie przez substancji zabytkowej. W piêciu przypadkach wymagana jest Gniezno – Lednicê – Poznañ – Leszno. zmiana zagospodarowania terenu. Proponuje siê wpisanie do rejestru zabytków 518 stanowisk oraz wykreœlenie jednego Znak: bia³a muszla z czerwonym krzy¿em œw. Jakuba. obiektu (grodzisko w D¹brówce, gm. Dopiewo). Przebieg: D¹brówka Koœcielna – Murowana Goœlina (ko- 4.2. Szlaki turystyczne. œció³ p.w. œw. Jakuba) - Dziewicza Góra – Kicin – Gruszczyn – Poznañ – Rogalin Terytorium powiatu poznañskiego pokrywa gêsta sieæ szlaków turystycznych, które stanowi¹ jedn¹ z istotniejszych – Szlak Cysterski – biegnie przez ca³¹ Europê ³¹cz¹c ze form promocji dziedzictwa kulturowego i wykorzystania jego sob¹ miejsca zwi¹zane z klasztorami cysterskimi. Jego po- potencja³u. Wyznaczone s¹ przez g³ównie przez PTTK (a tak¿e wstanie zainicjowa³a w 1990 r. Rada Europy w ramach samorz¹dy wojewódzkie, powiatowe, gminne, stowarzysze- programu „Europejskie Szlaki Kulturowe” maj¹cego pog³ê- nia i organizacje pozarz¹dowe) s³u¿¹ do uprawiania turystyki biaæ poczucie wspólnej to¿samoœci kulturowej pomiêdzy i stanowi¹ produkt turystyczny ³¹cz¹cy kraje, regiony, miej- narodami Europy. Trasa szlaku cysterskiego w Wielkopolsce scowoœci oraz ich mieszkañców. G³ównymi zadaniami inicjo- prowadzi od W¹growca poprzez Poznañ do Przemêtu i dalej wanych i istniej¹cych szlaków s¹: wspieranie spo³ecznoœci na po³udnie lub pó³noc. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13823 — Poz. 2392

Przebieg: prowadzi z Poznania poprzez Kórnik, Rogalin, Puszczykowo, Wielkopolski Park Narodowy i Szreniawê, sk¹d wraca do Poznania. C) Szlaki rowerowe – Europejska Trasa rowerowa EuroVelo nr 2 (trasa Berlin – Poznañ – Gniezno), nr 9 (trasa Poznañ – Zaorle). EuroVelo to europejska sieæ szlaków rowerowych – projekt Europej- skiej Federacji Cyklistów, którego celem jest budowa dwunastu d³ugodystansowych szlaków rowerowych bie- gn¹cych przez ca³¹ Europê. Odcinek w województwie Wielkopolskim koordynowany jest przez Miêdzygminny Zwi¹zek Turystyczny „Wielkopolska Goœcinna” (na grani- cy woj. Wielkopolskiego i Dolnoœl¹skiego) oraz Zwi¹zek Znak: narys planu koœcio³a cysterskiego. Miêdzygminny Puszczy Zielonki. Przebieg: Murowana Goœlina – Owiñska (opactwo cyste- Znak: oznaczenia literowe rek) – Poznañ. Przebieg: Puszczykowo – Luboñ – Poznañ – Puszcza Zie- W dn. 7.X.2007 r. otwarto „Cysterski Szlak Rowerowy” lonka – Gniezno. licz¹cy 143 km na trasie W¹growiec – Tarnowo Pa³uckie – – Transwielkopolska Trasa Rowerowa – prowadzi do najdal- £ekno – D¹brówka Koœcielna – Owiñska – Poznañ. szych krañców wielkopolskiej ziemi (Okonek –Poznañ - – Szlak Romañski – to ogólnopolski szlak promuj¹cy najstar- Siemianice 500 km). sze w Polsce budowle sakralne zwi¹zane z pocz¹tkami Znak: czarny rower z zielonym paskiem. pañstwa polskiego oraz Monarchi¹ Piastowsk¹ jest czê- œci¹ ogólnoeuropejskiego projektu o nazwie „Romane- Przebieg: pó³nocny odcinek szlaku liczy blisko 200 km sque Europe”. Ten kulturowo-historyczny szlak obejmuje Wiedzie z Parku So³ackiego w Poznaniu poprzez Szamotu³y i swoim zasiêgiem dwanaœcie polskich województw, na Pi³ê w stronê pó³nocnej granicy regionu. terenie których znajduje siê sto kilkadziesi¹t zabytków Po³udniowa czêœæ trasy liczy 280 km Punktem wyjœcia jest romañskich lub ich reliktów. Ze wzglêdu na ogromny jezioro Maltañskie w Poznaniu. Dalej trasa przecina teren obszar przebiegu trasy ³¹cz¹cej siê poza granicami kraju powiatu poznañskiego, biegnie w kierunku miejscowoœci z podobnymi szlakami kulturowymi. Dotychczas opraco- Tulce, Œrody Wlkp., Mi³os³awia. Koniec szlaku ma miejsce w wano zasadnicze zrêby szlaku biegn¹ce przez wojewódz- Siemianicach, najdalej wysuniêtym na po³udnie miasteczku w two wielkopolskie, ³ódzkie i kujawsko-pomorskie i œwiêto- Wielkopolsce. krzyskie. – Rowerowy Pierœcieñ Powiatu Poznañskiego – to trasa Znak: sylweta koœcio³a na bia³ym tle. doko³a miasta Poznania licz¹ca 173 km. Przebieg :Gniezno – Ostrów Lednicki – Poznañ – Tulce Znak: czarny rower na pomarañczowym tle. (Koœció³ Narodzenie NMP). Przebieg: Mosina, Stêszew, okolice Tarnowa Podgórnego, – Szlak Piastowski – ³¹czy szereg miejscowoœci zwi¹za- Murowana Goœlina, Kostrzyn, Kórnik. nych z Pocz¹tkami Pañstwa Polskiego. Nazwa trasy wi¹¿e siê z dynasti¹ Piastów, która panowa³a na ziemiach polskich w – Ziemiañski Szlak Rowerowy – przez powiat poznañski okresie wczesnego œredniowiecza. Przebieg szlaku wyzna- biegnie równie¿ wariant „Ziemiañskiego Szlaku Rowero- czaj¹ najwa¿niejsze miejsca piastowskiej Polski. Zosta³ on wego” Poznañ – Mosina – Czempiñ licz¹cy 271,9 km wytyczony w 1960 r. Znak: czarny rower z zielon¹ strza³k¹ Znak: stylizowany orze³ piastowski Przebieg szlaku: od Poznania i Mosiny przez Czempiñ do Przebieg: trasa ma kszta³t ósemki i biegnie z Poznania S³onina i dalej w kierunku Leszna b¹dŸ Gostynia. przez Pobiedziska, Ostrów Lednicki, Gniezno, Rogowo, G¹sa- – Nadwarciañski Szlak Rowerowy – trasa wzd³u¿ brzegów wê, Biskupin, Wenecjê, ¯nin, Lubostroñ, Pakoœæ, Koœcielec Warty ³¹cz¹ca Poznañ Z Uniejowem d³. 250 km Kujawski, Inowroc³aw, Kruszwicê, Strzelno, Kwieciszewo, Wylatowo, Mogilno, Trzemeszno, Orchowo, Witkowo, Grzy- Znak: Rower na bia³ym tle z niebieskim paskiem. bowo, Wrzeœniê, Neklê, Giecz, Gu³towy, Swarzêdz i Poznañ. Przebieg: Poznañ – Puszczykowo – Mosina. B) Szlaki samochodowe – Szlaki rowerowe Puszczy Zielonki : Du¿y Pierœcieñ Rowe- – Trasa Kórnicka – trasa dla zmotoryzowanych licz¹ca 80 rowy (51,7 km) i Ma³y Pierœcieñ Rowerowy (35,4 km) km. Znak: DPR z sylwet¹ roweru na niebieskim tle, MPR z Znak: szeœciok¹tne tablice z sylwet¹ zamku w Kórniku. sylwet¹ roweru na czerwonym tle. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13824 — Poz. 2392

Przebieg: DPR :Czerwonak – D¹brówka Koœcielna – BrzeŸ- dowego odznacza siê wielk¹ malowniczoœci¹ krajobrazu i no-Uchorowo – Starczanowo. bogactwem flory i fauny. Ró¿norodne formy polodowcowej rzeŸby terenu wraz z licznymi rynnami jezior pokrywaj¹ MPR: Murowana Goœlina – Kamiñsko – Zielonka – G³êbo- sosnowe bory i mieszane lasy g³ównie dêbowo-grabowe, ³êgi czek – K¹ty - Wojnowo – D³uga Goœlina – Starczanowo wi¹zowo – sosnowe z czarn¹ olszyn¹. Wyró¿niono kilkanaœcie D) Szlaki wodne. gatunków zbiorowisk leœnych i zaroœlowych oraz kilkadziesi¹t zespo³ów roœlin wodnych i b³otnych. Florê tworz¹ g³ównie – Wielka Pêtla Wielkopolski – licz¹cy 690 km szlak kajakowy gatunki œrodkowosyberyjskie i eurosyberyjskie takie jak d¹b na Warcie. Pocz¹tek szlaku zaczyna siê w Koninie, a dalsza bezszypu³kowy, grab pospolity, sosna zwyczajna i jarzêbina, jego droga biegnie przez miejscowoœci: Poznañ i Miêdzy- a z roœlin zielonych: zawilec gajowy piêciornik, piêciornik chód do Santoka pod Gorzowem Wielkopolskim, w któ- bia³y, wielkokrzew pomorski czy w¹krota zwyczajna. O bogac- rym Warta ³¹czy siê z Noteci¹. twie fauny zamieszkuj¹cej obszar Wielkopolskiego Parki Na- E) Szlaki konne. rodowego stanowi ponad 150 gatunków ptaków – najliczniej- szy jest puszczyk, 3.000 gatunków owadów oraz 40 gatunków – Wilczy Szlak – prowadzi ze Stêszewka przez Puszczê ssaków w tym rzadko spotykane bobry i wydry oraz wiele Zielonkê do Lubniewic na Ziemi Lubuskiej (240 km). gatunków gadów i p³azów. Obecnie na obszarze Parku znaj- Znak: bia³y prostok¹t z sylwetk¹ konia. duje siê 18 obszarów œcis³ej ochrony, obejmuj¹cy najbardziej wartoœciowe obszary naturalnych zespo³ów leœnych, lêgo- F) Szlaki piesze. wisk ptasich, jezior, obszarów wodno-torfowiskowo-bagien- Szlaki przeznaczone do uprawiania turystyki pieszej wyty- nych, œwietlistej d¹browy i borów. czone przede wszystkim w atrakcyjnych krajobrazowo i przy- rodniczo obszarach. Parki krajobrazowe Znak: kolorowe linie na bia³ym tle. – Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka – zosta³ utworzony w Szlaki uatrakcyjniaj¹ œcie¿ki dydaktyczne: 1993 i liczy 23 tys. ha (wraz z otulin¹) .Obejmuje obszar – „Dziewicza Góra”, leœny pomiêdzy Poznaniem, Murowan¹ Goœlin¹, Skokami, Pobiedziskami i Kiszkowem. Rozci¹ga siê na obszarze – „Zbiorowisko Roœlinne wokó³ Jeziora Zielonka”, pasma œrodkowopoznañskiej moreny czo³owej z najwy¿- – im. Maksymiliana Jackowskiego we Wronczynie, szym wyniesieniem - Dziewicz¹ Gór¹ (143 m n.p.m.) oraz pasmem moreny dennej z polodowcowymi jeziorami ryn- – z Osowej Góry do Jezior, nowymi. Puszcza Zielonka jest najwiêkszym kompleksem – nad jezioro Budzyñskie, leœnym okolic Poznania. W wiêkszoœci s¹ to bory iglaste oraz w mniejszej iloœci bory mieszane. Na obszarze Parku – Nadwarciañska Œcie¿ka Dydaktyczna, znajduje siê 27 jezior. Najwiêksze z nich to Jezioro Ko³at- – Leœna Szko³a dzia³aj¹ca przy Oœrodku Muzealno-Dydak- kowsko – Stêszewskie. Park Krajobrazowy „Puszcza Zie- tycznym w Jeziorach. lonka” odznacza siê du¿ym zalesieniem (78% powierzch- ni). Wœród 12 typów siedliskowych lasu jakie mo¿na 4.3. Chronione wartoœci przyrodnicze krajobrazu kulturo- wyró¿niæ dominuj¹ siedliska lasu oraz boru mieszanego wego. œwie¿ego. Przez tereny parku przebiegaj¹ wschodnie gra- Na terenie powiatu poznañskiego znajduje siê wiele cen- nice naturalnego wystêpowania buku, klonu, jaworu i nych przyrodniczo obszarów, dlatego te¿ dla ich ochrony oraz brekinii. W runie leœnym wystêpuje reliktowy ¿ywiec dzie- dla zachowania ma³o zmienionych przez cz³owieka swoistych wiêciolistny, lilia z³otog³ów, wawrzynek wilcze³yko, czer- cech krajobrazu maj¹cych znaczenie dla zachowania unikato- niec gronkowy, roœliny ciep³olubne (dziewiêæsi³ bez³ody- wych typów œrodowiska, utworzono na terenie powiatu ró¿ne gowy, oman wierzbnolistny i kosmaty, sasanka ³¹kowa) i formy ochrony zgodne z ustaw¹ o ochronie przyrody z dnia rzadkie roœliny wodne i torfowiskowe (rosiczki, grzybienie 16 kwietnia 2004 r. W ustawie przewidziano nastêpuj¹ce bia³e, gr¹¿el ¿ó³ty). Na terenie parku stwierdzono wystê- formy ochrony przyrody: powanie 134 lêgowych gatunków ptaków wœród których na uwagê zas³uguj¹: bocian czarny, ¿uraw, kania ruda, dziêcio³ œredni, siniaka, orze³ bielik, lerka oraz rzadka na Parki narodowe terenie Wielkopolski muchówka ma³a. Faunê Parku wzbo- gacaj¹ jelenie, daniele, sarny, dziki, zaj¹ce, lisy, borsuki, WIELKOKOPOLSKI PARK NARODOWY – zosta³ utworzony kuny, bobry, wydry oraz wêdruj¹ce ³osie. Najcenniejszym w 1957 r. na obszarze trzech gmin: Luboñ, Mosina i Stêszew. pod wzglêdem przyrodniczym fragmentem leœnym jest Ochron¹ zosta³a objêta powierzchnia wynosz¹ca 14 840 ha obszar uroczyska Maruszka (ok. 500 ha), po³o¿onego miê- wraz z otulin¹ rozci¹gaj¹ca siê na terenie Pojezierza Poznañ- dzy P³awnem a Ludwikowem. Roœnie tu las sosnowo- skiego i obejmuj¹ca czêœæ Pojezierza Poznañskiego, fragment dêbowy z domieszk¹ grabów, buków, brzóz, olszy, jesio- Poznañskiego Prze³omu Warty i Pradoliny Warciañsko – nów, klonów, lip i wi¹zów, w wieku 110-150 lat. Drzewo- Odrzañskiej. Ukszta³towany w okresie tzw. zlodowacenie stany te ma³o zdeformowane w przesz³oœci, maj¹ charak- ba³tyckiego obszar dzisiejszego Wielkopolskiego Parku Naro- ter zbli¿ony do naturalnego. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13825 — Poz. 2392

Œrodkowa czeœæ Puszczy to teren zarz¹dzany przez Leœny – Rezerwat krajobrazowy, czêœciowy „Jezioro P³awno” w Zak³ad Doœwiadczalny Akademii Rolniczej w Poznaniu. Pro- gm. Murowana Goœlina o pow. 16,71 ha za³o¿ony w 1978 wadzone s¹ tutaj prace naukowe i dydaktyczne, a miejscem r. Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego „Puszcza szczególnym jest unikalne Arboretum Leœne, które istnieje w Zielonka”. miejscowoœci Zielonka od 1979 roku. Zorganizowano je w – Rezerwat florystyczny, czêœciowy „Jezioro Czarne” w gm. dwóch czêœciach metodycznych: jako park krajobrazowo- Murowana Goœlina o pow. 16,70 ha za³o¿ony w 1978 r. dendrologiczny i arboretum drzewostanowe. Na 82 ha zgro- Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego „Puszcza madzono oko³o 800 gatunków oraz odmian i krzewów, zarów- Zielonka”. no krajowych jak i pochodzenia obcego, ze szczególnym uwzglêdnieniem gatunków chronionych. – Rezerwat leœny , czêœciowy „Las mieszany w nadleœnic- twie £opuchówko” w gm. Murowana Goœlina o pow. 10,83 ha za³o¿ony w 1962 r. Znajduje siê na terenie Parku – Rogaliñski Park Krajobrazowy –zajmuje powierzchniê Krajobrazowego „Puszcza Zielonka”. 12.750 ha (z otulin¹) g³ównie na terenie gmin: Mosina, – Rezerwat leœny, czêœciowy „Klasztorne Modrzewie ko³o Brodnica, Œrem i Kórnik. Powsta³ w 1997 r. celem ochrony D¹brówki Koœcielnej” w gm. Murowana Goœlina o pow. starorzecza Warty z najwiêkszym w Europie skupiskiem 6,20 ha za³o¿ony w 1962 r. Znajduje siê na terenie Parku wielowiekowych dêbów szypu³kowych. W dolinie Warty Krajobrazowego „Puszcza Zielonka”. wystêpuj¹ charakterystyczne ³êgi nadrzeczne, poroœniête zbiorowiskami roœlinnoœci wodnej, szuwarowej, ³¹kowej i – Rezerwat florystyczny, czêœciowy „¯ywiec Dziesiêciolistny” zaroœli wierzbowych. Wœród bogatej flory nadwarciañ- w gm. Murowana Goœlina o pow. 10,51 ha za³o¿ony w skich rozlewisk i mokrade³ uwagê przyci¹gaj¹ okaza³e 1974 r. Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego liœcie gr¹¿eli ¿ó³tych i grzybienie bia³ych. Obszary te „Puszcza Zielonka”. zamieszkuje wiele gatunków ptaków takich jak: bocian – Rezerwat krajobrazowy, czêœciowy „Jezioro Dêbiniec” w bia³y, bocian czarny, rybitwa czarna, b³otniak stawowy, gm. Pobiedziska o pow. 37,08 ha za³o¿ony w 1959 r. kokoszka wodna i ³yska. Wystepuje równie¿ czapla siwa i Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego „Promno”. kormoran czarny. Na terenie parku znajduj¹ siê dwa rezerwaty. – Rezerwat florystyczno- faunistyczny - œcis³y„Dr¹¿ynek” w gm. Pobiedziska o pow. 6,45 ha za³o¿ony w 1954 r. – Park Krajobrazowy Promno – znajduje siê w wiêkszoœci w Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego „Promno”. gm. Pobiedziska. Zajmuje 2077 ha i zosta³ utworzony w 1993 r. Charakteryzuje siê polodowcowym krajobrazem – Rezerwat krajobrazowy, czêœciowy „Krajkowo” w gm. morenowym w wiêkszoœci poroœniêtym lasem z malow- Mosina o pow. 159,19 ha za³o¿ony w 1958 r. Znajduje siê niczymi jeziorkami. Jego osobliwoœci¹ jest stanowisko na terenie Rogaliñskiego Parku Krajobrazowego. k³okci wiechowatej nad Jeziorem Dr¹¿ynek, uwa¿ane za – Rezerwat florystyczny, czêœciowy „GoŸdzik Siny w Grzyb- najwiêksze w Wielkopolsce. nie”, gm. Mosina o pow. 3,87 ha za³o¿ony w 1964 r. Znajduje siê na terenie Rogaliñskiego Parku Krajobrazo- wego. Obszary Chronionego Krajobrazu – Rezerwat torfowiskowy, czêœciowy „Torfowisko Gogu- – Obszaru Chronionego Krajobrazu „Biedrusko”(w obrêbie lec”, gm. Suchy Las o pow. 5,29 ha; za³o¿ony w 2001 r. poligonu) gm. Suchy Las – Rezerwat leœny, czêœciowy „Okr¹glak”, gm. Pobiedziska o – Obszar Chronionego Krajobrazu rynny jeziora Lusowskie- pow. 6,09 ha, za³o¿ony w 1954 r. go i doliny rzeki Samy gm. Tarnowo Podgórne – Rezerwat leœny, czêœciowy „Las liœciasty w Promnie” gm. – Obszar Chronionego Krajobrazu Paw³owicko-Sobockiego, Pobiedziska o pow. 8,15 ha, za³o¿ony w 2002 r. Znajduje gm.Rokietnica siê na terenie Parku Krajobrazowego „Promno”. – Obszar Chronionego Krajobrazu doliny rzeki Wirynki, gm. Komorniki Europejska Sieæ Ekologiczna „Natura 2000” – Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Niepruszewskie- go, gm. Dopiewo Sieæ obszarów Natura obejmuje obszary specjalnej ochro- ny ptaków i specjalne obszary ochrony siedlisk. Na terenie – Obszar Chronionego Krajobrazu Zlewni Jezior Zaniemy- powiatu poznañskiego s¹ to: sko- Kórnickich gm. Kórnik – ostoja w Biedrusku (teren poligonu z wy³¹czeniem obsza- Rezerwaty przyrody ru miejscowoœci) – obszar siedliskowy – Rezerwat florystyczny, czêœciowy „Œnie¿ycowy Jar” w – Rogaliñska Dolina Warty na terenie Rogaliñskiego Parku gm. Murowana Goœlina o pow. 2,89 ha za³o¿ony w 1975 Krajobrazowego – obszar siedliskowy r. – ostoja Wielkopolska na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego – obszar siedliskowy Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13826 — Poz. 2392

– ostoja doliny Samicy – obszar ptasi Zdecydowana wiêkszoœæ pomników przyrody to wiekowe drzewa: dêby, wi¹zy, platany, klony, buki, lipy, jesiony, sosny – ostoja Rogaliñska (w granicach Wielkopolskiego Parku i inne. Czêsto drzewa pomnikowe znajduj¹ siê na obszarach Narodowego i Rogaliñskiego Parku Krajobrazowego) – objêtych ochron¹ przyrody (Wielkopolski Park Narodowy, obszar ptasi Rogaliñski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy „Puszcza Zielonka”) oraz na terenie zabytkowych parków, cmentarzy i ogrodów. Pomniki przyrody to nie tylko pojedyncze cenne U¿ytki ekologiczne drzewa, ale równie¿ ich grupy (np. Dêby Marianowskie w gm. U¿ytki ekologiczne to zas³uguj¹ce na ochronê pozosta³oœci Suchy Las, Platany Swadzimskie w gm. Tarnowo Podgórne, ekosystemów, maj¹cych znaczenie dla zachowania ró¿norod- aleje np: Swadzimska, Batorowska i Pa³acowa w gm. Tarno- noœci biologicznej. Na terenie powiatu poznañskiego s¹ to: wo Podgórne), a tak¿e g³azy narzutowe (cmentarz w Rogalin- ku gm.Mosina) czy Ÿróde³ko wodne (gm. Stêszew). – Mokrad³a nad Jeziorem Kamiñskim, gm. Murowana Go- œlina, obrêb Jezioro Kamiñsko, pow. 5,57 ha, utworzony Do najciekawszych pomników przyrody nale¿¹ rosn¹ce w w 2003 r. zakolach Warty rogaliñskie dêby (licz¹ce ponad 500 lat) oraz dêby szypu³kowe na obszarze Wielkopolskiego Parku Narodo- – G³êbocko, Uchorowo, Zielonka, gm. Murowana Goœli- wego. Wœród pomników przyrody na omawianym terenie na, obrêb G³êboczek, pow. 37,5 ha, utworzony 2003 r. znajduj¹ siê tak znane obiekty jak d¹b „Bartek” w Owiñskach (gm. Czerwonak), którego wiek ocenia siê na 500 lat, 200- letnia robinia akacjowa, sosna pospolita „Parasol” i prawie Pomniki przyrody 160-letni jarz¹b brekinia (wszystkie w gm. Pobiedziska) oraz Na terenie powiatu poznañskiego ochron¹ indywidualn¹ cis rosn¹cy przy pa³acu w Murowanej Goœlinie. w postaci wpisania do rejestru pomników przyrody objêto 439 obiektów. Najwiêcej pomników przyrody znajduje siê w p³n.-wsch. czêœci powiatu (gminy: Czerwonak, Murowana Iloœæ pomników przyrody w poszczególnych gminach Goœlina i Pobiedziska) i na jego p³d. krañcu (gm. Mosina). powiatu poznañskiego*

/  * , Ã

 %   &   '   .   .   . Ã:    .   /   0   0 Ã*   3   3   5   6   6 Ã/   6   7 Ã3  5  

*Stan na 2007 r. wg danych Wojewódzkiego Konserwato- ju turystyki na terenie zwi¹zku Miêdzygminnego Puszcza ra Przyrody w Poznaniu Zielonka”, „Strategiê Rozwoju turystyki Zwi¹zku Miêdzyg- minnego Puszcza Zielonka” oraz „Strategiê Rozwoju turystyki Zwi¹zku Miêdzygminnego Puszcza Zielonka : programy reali- 4.4. Dokumenty i opracowania. zacyjne”. Program opieki nad zabytkami powiatu poznañskiego na 4.4.1. Strategia rozwoju Powiatu Poznañskiego 2006-2013. lata 2007-2010” zgodny jest z dokumentami powiatowymi o „Strategia rozwoju Powiatu Poznañskiego 2006-2013” charakterze strategicznym – „Strategi¹ rozwoju powiatu po- zatwierdzona zosta³a uchwa³¹ nr XXXVII/348/II/2006 Rady znañskiego na lata 2006-2013”, „Planem Rozwoju Lokalnego Powiatu Poznañskiego z dnia 31 stycznia 2006 r. Jest to jeden powiatu poznañskiego w latach 2007-2013” oraz „Programem z najwa¿niejszych dokumentów programowych okreœlaj¹cych ochrony œrodowiska powiatu poznañskiego”. W jego konstru- cele, jakie stawia przed sob¹ samorz¹d powiatowy, oraz owaniu wziêto te¿ pod uwagê „Raport o stanie zabytków w ogólne zadania, s³u¿¹ce ich realizacji. Na podstawie strategii powiecie poznañskim” oraz „Plan Ochrony Parku Krajobrazo- tworzy siê dokumenty o charakterze operacyjnym – plan wego Puszcza Zielonka”, „Raport o stanie i warunkach rozwo- rozwoju lokalnego i inne dokumenty bran¿owe. Z ochron¹ Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13827 — Poz. 2392

œrodowiska kulturowego zwi¹zane s¹ przede wszystkim sfor- Opracowanie „Planu Rozwoju Lokalnego powiatu poznañ- mu³owane w Strategii: skiego w latach 2007-2013” zwi¹zane jest z przygotowaniami jednostek samorz¹du terytorialnego do skorzystania z bez- – Cel strategiczny II: Wzrost poziomu wykszta³cenia miesz- zwrotnych dotacji unijnych. Dokument ten przedstawia sytu- kañców oraz dostosowanie ich kwalifikacji i kompetencji acjê spo³eczno-ekonomiczn¹ powiatu oraz przewidywany do potrzeb rynku pracy w aglomeracji poznañskiej rozwój poszczególnych sektorów. Podkreœla siê tu m. in. du¿e cel szczegó³owy 5: Rozwój systemu oœwiaty w powiecie walory œrodowiska przyrodniczego i kulturowego, stanowi¹ce podstawê rozwoju turystyki na terenie powiatu. Wœród przed- cel operacyjny 5.1: Podwy¿szenie standardów nauczania – siêwziêæ wymienia siê m. in. Modernizacjê zabytkowego poprawa infrastruktury edukacyjnej zespo³u pocysterskiego – budynku Oœrodka Szkolno Wy- dzia³anie 5.1.1: Budowa, remonty i modernizacje budyn- chowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owiñskach (plano- ków oœwiatowych (...) wan¹ na lata 2008-10) oraz – równie¿ na terenie zespo³u pocysterskiego – Stworzenie otwartej strefy rekreacji dzieciê- Wœród priorytetowych zadañ, które zostan¹ podjête w cej na potrzeby uczniów Oœrodka jak równie¿ mieszkañców ramach dzia³ania wymieniono modernizacjê pomieszczeñ powiatu (2008-2011). szko³y i internatu w zabytkowym zespole pocysterskim, reno- wacjê elewacji klasztoru i budowê Parku Orientacji Przestrzen- nej w Owiñskach, a tak¿e okreœlenie potrzeb i planu remon- 4.4.3. Program ochrony œrodowiska dla Powiatu Poznañ- tów pozosta³ych placówek oœwiatowych (w tym zabytkowych skiego. obiektów szkolnych w Rokietnicy i Kórniku); „Program ochrony œrodowiska dla Powiatu Poznañskie- – Cel strategiczny IV: Zwiêkszanie efektywnoœci wykorzysty- go” zatwierdzony zosta³ uchwa³¹ Rady Powiatu Poznañskiego wania walorów przyrodniczych i potencja³u kulturowego nr XIX/158/2/2004 z dnia 29 czerwca 2004 r. Dokument ten cel szczegó³owy 11: Rozwój potencja³u turystycznego powia- zawiera charakterystykê powiatu, omówienie Ÿróde³ prze- tu obra¿eñ œrodowiska przyrodniczego oraz cele ekologiczne i kierunki dzia³añ zmierzaj¹cych do jego ochrony na poziomie cel operacyjny 11.1: Wzmocnienie promocji turystycznej pañstwa, województwa, powiatu oraz gmin. Wœród dzia³añ powiatu priorytetowych wymienia siê tu m. in. ochronê krajobrazu i dzia³anie 11.1.1: Opracowanie i wdro¿enie kompleksowego zasobów przyrody. produktu turystycznego powiatu Dzia³anie obejmie m. in. inwentaryzacjê zasobów przyrodni- 4.4.4. Raport o stanie zabytków w powiecie poznañskim. czych i kulturowych, istniej¹ce i planowane szlaki tury- styczne, drogi rowerowe oraz obiekty zabytkowe „Raport o stanie zabytków w powiecie poznañskim” opra- cowany zosta³ w roku 2005 przez pracowników Wojewódzkie- dzia³anie 11.1.2: Rozpowszechnienie informacji promocyj- go Urzêdu Ochrony Zabytków w Poznaniu. Zawiera on wyka- nych dotycz¹cych walorów oraz us³ug turystycznych zy obiektów architektury i zabytków archeologicznych, analizê cel operacyjny 11.2: Poprawa atrakcyjnoœci turystycznej stanu ich zachowania, omówienie nak³adów finansowych na powiatu ochronê dóbr kultury oraz realizacji konserwatorskich z lat 2003-04. Sporo miejsca poœwiêcono tu za³o¿eniom programu dzia³anie 11.2.1: Wsparcie rozwoju infrastruktury turystycz- ochrony zabytków na terenie powiatu. nej 4.4.5. Inne Dzia³anie to obejmie m. in. podejmowane przy wspó³pracy z gminami zagospodarowanie szlaków turystycznych „Plan Ochrony Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka” ustanowiony rozporz¹dzeniem Wojewody Wielkopolskiego cel szczegó³owy 12: Rozwój dzia³alnoœci kulturalnej i sporto- (Nr 4/05 z dn. 4 kwietnia 2005 r.). Celem dokumentu jest wo-rekreacyjnej ochrona przyrody parku z uwzglêdnieniem jego walorów cel operacyjny 12.1: Poprawa infrastruktury kulturalnej i kulturowych takich jak historyczne trakty: Annowskiego, Bed- ochrona dziedzictwa kulturowego narskiego, P³awiñskiego, Poznañskiego i Zielonkowskiego, a tak¿e wiejskie uk³ady osadnicze i zabytkowe obiekty architek- dzia³anie 12.1.1: Renowacja i konserwacja dóbr kultury z toniczne. Plan zak³ada dzia³ania ochronne poprzez wpisanie terenu powiatu do rejestru zabytków traktów historycznych i wyznaczenie W ramach dzia³ania prowadzone bêdzie g³ównie dofinan- obszaru ochrony konserwatorskiej dla Owiñsk i Wierzenicy sowanie inwestycji zwi¹zanych z renowacj¹ i konserwacj¹ oraz zabezpieczenie przed dalsz¹ dewastacj¹ starych niepara- obiektów zabytkowych bêd¹cych w³asnoœci¹ powiatu oraz fialnych cmentarzy. innych. „Raport o stanie i warunkach rozwoju turystyki na terenie zwi¹zku Miêdzygminnego Puszcza Zielonka” opracowany w marcu 2004 przez Stowarzyszenie „Partnerzy dla Samorz¹du” 4.4.2. Plan Rozwoju Lokalnego powiatu poznañskiego w dla utworzonego w 2000 r. Zwi¹zku Miêdzygminnego „Pusz- latach 2007-2013. cza Zielonka”. W sk³ad zwi¹zku wchodzi 6 gmin w tym cztery nale¿¹ce do powiatu poznañskiego (Czerwonak, Murowana Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13828 — Poz. 2392

Goœlina, Pobiedziska, Swarzêdz). Celem sporz¹dzenia raportu Historia opactwa cysterek w oddalonych od Poznania o by³a kompleksowa inwentaryzacja walorów œrodowiskowych kilkanaœcie kilometrów Owiñskach siêga po³owy XIII w. We- i krajobrazowych tego obszaru pod k¹tem przygotowania d³ug D³ugosza, ksi¹¿ê Wielkopolski Przemys³ I ufundowa³ w strategii rozwoju turystyki. W raporcie rozpoznano walory swojej wsi w Owiñskach nad Wart¹ klasztor wraz z koœcio³em turystyczne gmin Zwi¹zku – g³ównie przyrodnicze i kulturowe dla przyby³ych z Trzebnicy sióstr cysterek. Konwentem mni- oraz istniej¹c¹ infrastrukturê przydatn¹ do obs³ugi ruchu szek przewodzi³a ksieni Gertruda – córka œw. Jadwigi i Hen- turystycznego. ryka I Brodatego. Jako uposa¿enie konwent otrzyma³ w 1252 r. wielkie dobra które przez stulecia by³y podstaw¹ utrzymania „Strategia Rozwoju turystyki Zwi¹zku Miêdzygminnego klasztoru. W momencie wystawienia dokumentu fundacyjne- Puszcza Zielonka” opracowana we wrzeœniu 2004 przez An- go prawdopodobnie istnia³y ju¿ murowane z ceg³y koœció³ z drzeja Billerta. Celem strategii by³o okreœlenie kierunków klasztorem. Najdawniejsze dzieje klasztoru ze wzglêdu na rozwoju turystyki i zagospodarowania turystycznego gmin sk¹pe Ÿród³a s¹ s³abo znane. Od XI-XIII konwent liczy³ od 15 nale¿¹cych do ZMPZ, przy za³o¿eniu i¿ turystyka i rekreacja do 30 zakonnic. Przy klasztorze istnia³a szko³a dla dziewcz¹t ma byæ istotn¹ form¹ dzia³alnoœci gospodarczej mieszkañ- z rodzin szlacheckich i bogatych domów mieszczañskich. ców. Strategia ma³a te¿ s³u¿yæ wykreowaniu produktów tury- Zakonnice przez ponad 500 lat prowadzi³y dzia³alnoœæ gospo- stycznych. darcz¹ na swoich ziemiach rozwijaj¹c rolnictwo, zak³adaj¹c „Strategia Rozwoju turystyki Zwi¹zku Miêdzygminnego sady, ogrody i warzywniki, buduj¹c m³yny, groble, stawy oraz Puszcza Zielonka: programy realizacyjne” opracowana w jazy, a od XVI wieku folwarki. listopadzie 2004 r. przez Andrzeja Billerta. Opracowanie za- Z inicjatywy cysterek wzniesiono w pierwszej æwierci XV wiera konkretne propozycje projektów w tym wypadku szla- wieku koœció³ p.w. œw. Miko³aja (ukoñczonego w 1574 r.) w ków turystycznych na terenie gmin ZMPZ wraz z opisem Owiñskach. szlaku, uczestnikami i partnerami projektu, oraz wycen¹ po- szczególnych projektów. Gotycki budynek klasztoru przetrwa³ zapewne do koñca XVII wieku. Na pocz. XVIII czo³owy ówczesny architekt w 5. Zabytki nieruchome stanowi¹ce w³asnoœæ powiatu Wielkopolsce Jan Catenazzi rozpocz¹³ budowê nowo¿ytnych poznañskiego. zabudowañ klasztornych. Prace te przerwa³y wypadki wojny 5.1. Pocysterski zespó³ klasztorny w Owiñskach, gm.Czer- pó³nocnej i po¿ar w 1720 r., który doszczêtnie zniszczy³ koœció³ wonak – Oœrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewido- i zabudowania konwentu. Kierownictwo odbudowy, na zlece- mych nie ksieni Joanny Malczewskiej, zniszczonego opactwa podj¹³ w 1720 r. w³oski architekt Pompeo Ferrari. Zaprojektowa³ on na romañskich i gotyckich reliktach póŸnobarokowy koœció³ p.w. œw. Jana Chrzciciela (ozdobiony w l. 1729 - 30 polichro- miami Adama Swacha) i odbudowa³ barokowy klasztor z pocz. XVIII w. (w 1773 r. – przebudowany po po¿arze). W XVIII powsta³ prawdopodobnie wg projektów Catenaziego i Ferra- riego dom duchowieñstwa dla spe³niaj¹cych pos³ugê ka- p³añsk¹ zakonników, którzy mieszkali osobno. (od 1821 r. w budynku mieœci³o siê probostwo, a od l. 30 XIX w. kancelaria zak³adu umys³owo chorych). Po II rozbiorze Polski w 1793 r. i utworzeniu na zagarniê- tych terenach Prus Po³udniowych dobra klasztorne cysterek z Owiñsk zosta³y przejête przez pañstwo pruskie. W 1793 r. cysterki posiada³y 13 wsi: Owiñska, Radojewo, Bolechówko, Bolechowo, Biedrusko, , Wierzonka, Wierzenica, Trzuskotowo, Barcinek, Skorzêcin, Miêkowo, Dêbogóra, Mœci- szewo) i ogromne obszary lasów (15 000 ha). W roku 1821 nast¹pi³a kasata klasztoru, a koœció³ pe³ni³ odt¹d funkcje parafialnego. Klasztor do roku 1835 s³u¿y³ mniszkom ró¿nych regu³ zwiezionym tam przez w³adze pruskie. Po œmierci ostat- niej z nich klasztor przekszta³cono w pierwszy w Wielkopolsce nowoczesny szpital dla ob³¹kanych, na mocy dekretu króla Fryderyka Wilhelma II. W latach 1835-38 trwa³a adaptacja klasztoru na zak³ad dla umys³owo chorych. Wokó³ wirydarza w kru¿ganku urz¹dzono pokoje dla pacjentów, skrzyd³a bocz- ne równie¿ przeznaczono na cele lecznicze. W 1874 nadbudo- wano stary budynek klasztorny o drugie piêtro. W koñcu XIX w. rozebrano p³d. skrzyd³o klasztorne. W skrzydle zachodnim mieœci³a siê izba chorych i ³azienki. Budynek probostwa mieœci³ administracjê zak³adu i mieszkania dla jego urzêdni- Rycina z 1910 r. i stan obecny ków. Naprzeciwko, przy koœciele wznosi³ siê dom dyrektora Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13829 — Poz. 2392

zak³adu. Szpital dla ob³¹kanych funkcjonowa³ w budynkach tem ku Warcie. Wszystkie skrzyd³a s¹ 3-kondygancyjne i klasztornych do wybuchu II wojny œwiatowej. W 1939 r. zak³ad nakryte dachem o mocno wysuniêtym okapie (drugie piêtro liczy³ 1110 pensjonariuszy, którzy zostali wymordowani przez nadbudowane zosta³o po 1874 r. – jedynie czêœæ skrzyd³a p³n. hitlerowców. przylegaj¹ca do koœcio³a nie zosta³a nadbudowana). P³d. partia zach. skrzyd³a klasztornego ma podwy¿szone obydwa Po wojnie w zespole klasztornym mieœci³ siê zak³ad wy- piêtra i wystêpuje z bry³y budynku w œrodku mieœci siê sala chowawczy dla ch³opców a od 1952 r. do dzisiaj Oœrodek gimnastyczna i aula, d. kaplica).Wnêtrza s¹ pó³toratraktowe z Szkolno-Wychowawczy dla dzieci Niewidomych. Jako jed- szerokim kru¿gankiem obiegaj¹cym ca³y wirydarz i przekryte nostka bud¿etowa podlega Starostwu Powiatowemu w Po- sklepieniem krzy¿owym i krzy¿owo ¿ebrowym. Kilka pomiesz- znaniu. Oœrodek w Owiñskach prowadzi zespó³ szkó³ dla czeñ zachowa³o barokowe sklepienia z dekoracj¹ stiukow¹ np. dzieci i m³odzie¿y niewidomej z³o¿ony z: szko³y podstawowej, dawny refektarz obecnie sala jadalna w p³d. krañcu skrzyd³a gimnazjum integracyjnego szko³y pogimnazjalnej, liceum zach. ogólnokszta³c¹cego, zasadniczej szko³y zawodowej i liceum profilowanego. W budynkach dawnego klasztoru cysterskie- b) dom duchowieñstwa (dawne probostwo), pl. Przemy- go znajduje siê równie¿ internat dla 160 uczniów szkó³. Obok s³awa 8 (nr rej. 1177 dec. z 1970 r.) – pierwotnie dom dzia³alnoœci edukacyjnej oœrodek pe³ni równie¿ funkcje tera- zakonników i ksiê¿y wzniesiony w stylu barokowym w XVIII peutyczno – rehabilitacyjne. Przez 60 lat dzia³alnoœci placówki w. (ok.1700) wg projektu Jana Catenazziego. Przebudowa w zespole pocysterskim wykonano szereg prac remontowych obiektu, która mia³a miejsce przed 1838 r. nada³a mu formy i adaptacyjnych m.in.: za³o¿ono centralne ogrzewanie i zmie- klasycystyczne. Od lat. 20 XIX w. budynek pe³ni³ funkcjê niono pokrycie dachowe (1959 r.), otynkowano elewacje plebanii, od l. 30 XIX w. w budynku znajdowa³a siê kancelaria (1965 r.), wyremontowano pomieszczenia parteru: za³o¿ono zak³adu umys³owo chorych. tynki, odgrzybiono œciany, czêœciowo wymieniono stolarkê (1982 r.), wymieniono instalacjê elektryczn¹ i tynki na pozio- mie I i II piêtra (1984/85). W l. 1990-1992 przebudowano dom duchowieñstwa. W 1993 r. przeprowadzono remont kapitalny budynku g³ównego oœrodka. W ostatnich latach (2005-07) przeprowadzono termomodernizacja budynku, wymieniono okna, zrobiono windê, podzielono wnêtrza kru¿ganków, zbu- dowano basen. Oœrodek zajmuje w wiêkszoœci obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków województwa wielopolskiego. Obecnie w sk³ad budynków i obszarów u¿ytkowanych przez Oœrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych wchodz¹: a) budynek klasztorny, pl. Przemys³awa 9 (nr rej. 2406/ A z dec. z 1932 r.) – zbudowany ok. 1700 r. na murach œredniowiecznych wg projektu Jana Catenazziego. Po po¿arze w 1720 r. klasztor odbudowano pod kierunkiem Pompeo Ferrariego. W latach 1773 – 1880 by³ przebudowywany. Stan obecny Budynek ceglany, otynkowany, wzniesiony na rzucie wyd³u¿onego na osi p³n.- p³d. prostok¹ta z fasad¹ zwrócon¹ w kierunku dawnego koœcio³a klasztornego. Parterow¹ bry³ê (podpiwniczon¹) dawnego probostwa nakrywa dwuspadowy dach. Elewacja wejœciow¹ - wsch. 9-osiowa z 3 – osiowym p³ytki ryzalitem poœrodku. Uk³ad wnêtrz dwu i pó³traktowy z obszern¹ sieni¹ na osi i klatk¹ schodow¹ w ryzalicie zach. Sieñ i czêœæ pomieszczeñ parteru sklepiona kolebkowo. Obecnie we wnêtrzu na parterze znajduj¹ siê pomieszczenia admini- stracyjne i gabinety lekarskie na piêtrze i poddaszu internat. Dawne probostwo ³¹czy z klasztorem pasa¿ zbudowany w latach 1835-38. c) dom mieszkalny, pl. Przemys³awa 7 (nr rej. 1177 dec. z 1970 r.) - wzniesiony w 4 æw. XIX wieku budynek przezna- czony pierwotnie dla pracowników zak³adu psychiatrycznego Stan obecny. (ob. pokoje terapeutyczne i mieszkalne). Budynek klasztorny sk³ada siê z czterech skrzyde³ zamyka- j¹cych kwadratowy wirydarz. Do p³n. skrzyd³a przylega ko- œció³ p.w. œw. Jana Chrzciciela, a do skrzyd³a zachodniego dostawiono prostopadle d³ugie skrzyd³o zwrócone zach. szczy- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13830 — Poz. 2392

Stan obecny. Stan obecny Budynek piêtrowy wzniesiony na rzucie wyd³u¿onego 5.2. Szko³a w Murowanej Goœlinie, gm. loco – technikum prostok¹ta z ceg³y. Elewacje otynkowane, wejœciowa 7-osio- i szko³a zawodowa nale¿¹ca do Zespo³u Szkó³ Ogólnokszta³- wa z wejœciem poœrodku. c¹cych i Zawodowych im. Jadwigi i W³adys³awa Zamoyskich w Rokietnicy. Neogotyck¹ szko³ê podstawow¹ przy ul. Szkol- d) dom dyrektora pl. Przemys³awa 11 (nr rej. 316/A dec. nej 1 zbudowano w 1897 r. Budynek ujêto w ewidencji z 1968 r.) – wzniesiony w latach 1835-38 dom dla dyrektora konserwatorskiej województwa wielkopolskiego. Instytutu dla Ob³¹kanych, przy wspó³udziale budowniczego Steudendera jest usytuowany we wsch. czêœci placu przed koœcio³em klasztornym. Zbudowano go w stylu klasycystycz- nym. Budynek jest obiektem murowanym, wzniesionym na planie prostok¹ta. Parterow¹, podpiwniczon¹ bry³ê z miesz- kalnym poddaszem nakrywa dwuspadowy dach. Elewacja zach. 7-osiowa z wejœciem poœrodku nakrytego dwuspado- wym daszkiem ryzalitu.

Stan obecny. e) ogród klasztorny (nr rej. 87/A dec. z 1965 r.) – o pow. 7,26 ha po³o¿ony po wschodniej stronie zespo³u klasztornego. Za³o¿ony w 1 po³. XVIII w. pierwotnie regularny z dwoma zabytkowymi alejami grabowymi otaczaj¹cymi pó³kolem daw- ny ogród. Na terenie ogrodu znajduje siê barokowa kapliczka, Dawna szko³a podstawowa. Stan z pocz. XX w. i obecny dom ogrodnika XVIII/XIX i suszarnia owoców (1 æw. XIX w.). Jest to budowla o elewacjach z czerwonej ceg³y, wzniesio- na na rzucie wyd³u¿onego prostok¹ta, o dwutraktowym uk³a- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13831 — Poz. 2392

dzie wnêtrz, z sieni¹ na osi i dwubiegow¹ klatk¹ schodow¹ w trakcie tylnym. Budynek jest piêtrowy podpiwniczony i nakry- ty wysokim dwuspadowym dachem (partia poddasza u¿ytko- wa) krytym ceramiczn¹ dachówk¹. Elewacja wejœciowa syme- trycznie zakomponowana 9-osiowa z wejœciem na osi. Partia œrodkowa zaakcentowana pseudoryzalitem zakoñczonym na wysokoœci poddasza trójk¹tnym szczytem ozdobionym trze- ma ostro³ukowymi blendami. Dwa ostro³ukowe okna piêtra w zryzalitownej partii fasady wpisane w zwieñczon¹ ostrym ³ukiem p³ytk¹ niszê. Pozosta³e okna artyku³uj¹ce elewacje zamkniête odcinkowo. W ostatnich latach wymieniono stolar- kê okienn¹ i przeprowadzono renowacjê stolarki drzwiowej, podwy¿szono równie¿ lukarny na poddaszu.

5.3. Zespó³ dworski w Rokietnicy, gm. loco - obejmuj¹cy Powsta³ w 1934 r. Obecnie mieœci siê tu Pañstwowy Dom dwór otoczony parkiem oraz zabudowania folwarczne, usytu- Dziecka im. Marcina Kasprzaka. „Dom M³odej Polki” jest owany jest w zachodniej czêœci miejscowoœci, w pobli¿u budynkiem ceglanym o tynkowanych œcianach. Wzniesiono skrzy¿owania dróg. Obecnie mieœci siê tu Zespó³ Szkó³ Ogól- go na rzucie prostok¹ta. Piêtrow¹ bry³ê wieñczy dach kryty nokszta³c¹cych i Zawodowych im. Jadwigi i W³adys³awa dachówk¹. Elewacja frontowa jest 7-osiowa, z 1-osiowym Zamoyskich. Dwór znajduje siê w ewidencji konserwatorskiej, p³ytkim, zwieñczonym trójk¹tnym szczytem ryzalitem na osi. park wpisany zosta³ do rejestru zabytków (nr rej 1817/A. dec. Ryzalit poprzedza wsparty na dwóch parach s³upów balkon. z 1980 r.) 5.5. Budynek d. szko³y katolickiej, ob. Liceum w Kórniku, gm. loco – usytuowany jest przy ul. Poznañskiej. Powsta³ po 1914 r. Obecnie, od 1953 r. mieœci siê tu powsta³e w 1945 r. z inicjatywy pracowników Biblioteki Kórnickiej, Liceum Ogól- nokszta³c¹ce im. Jadwigi Zamoyskiej.

Stan obecny. Dwór powsta³ na pocz. XX w., w latach póŸniejszych by³ wielokrotnie modernizowany, m. in. w latach 40. XX w. nadbudowano pierwotnie parterowe jego partie boczne. Dwór jest budynkiem ceglanym, o tynkowanych œcianach. Wznie- siono go na rzucie prostok¹ta, partie œrodkowe od frontu i od podwórza lekko zryzalitowane. Zwart¹, piêtrow¹ bry³ê nakry- waj¹ niskie dachy kryte pap¹. Elewacje dworu podzielono gzymsem profilowanym. Elewacja frontowa jest 7-osiowa, z 3-osiowym ryzalitem zwieñczonym trójk¹tnym szczytem. Ryzalit poprzedza taras oraz wsparty na parze kolumn balkon. Przy schodach prowadz¹cych do g³ównego wejœcia umieszczo- no rzeŸby le¿¹cych lwów. Rezydencjê otacza krajobrazowy park za³o¿ony na pocz. XIX w. W 2007 Starostwo Powiatowe w Poznaniu za prace remontowe w Zespole Szkó³ w Rokiet- nicy wyró¿nione zosta³o w konkursie „Modernizacja roku”. 5.4. „Dom M³odej Polki” w Kórniku-Bninie, gm. Kórnik – usytuowany jest przy ulicy B³a¿ejewskiej, w strefie ochrony konserwatorskiej. Obiekt znajduje siê w ewidencji konserwa- Dawna szko³a katolicka, ob. Liceum. Stan przed 1918 i torskiej. obecnie Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13832 — Poz. 2392

Budynek znajduje siê w strefie ochrony konserwatorskiej, W bud¿ecie powiatu poznañskiego na zadania z dziedziny ujêty w ewidencji zabytków. Szko³a jest budynkiem murowa- ochrony i konserwacji zabytków przypada³y w poszczegól- nym z ceg³y i otynkowanym. Wzniesiono go na rzucie prosto- nych latach nastêpuj¹ce kwoty: k¹ta. Piêtrow¹ bry³ê nakrywa niski dach dwuspadowy. Elewa- - 1999 r. – 14.000,00 z³ cja frontowa jest 9-osiowa, z wejœciem na osi. Okna parteru zamkniête s¹ ³ukiem odcinkowym, na piêtrze – okna prosto- - 2000 r. – 27.000,00 z³ k¹tne. - 2001 r. – 40.000,00 z³ 5.6. Obiekty na terenie miasta Poznania: - 2002 r. – 50.241,00 z³ A) budynki w ewidencji konserwatorskiej - 2003 r. – 43.000,00 z³ – Dawny Dom Zdrowia, ob. przychodnie przy ul. S³owackie- - 2004 r. – 59.500,00 z³ go 8/10, wzniesiony w latach 1950-53 wg projektu z 1948 r. znanego poznañskiego architekta i urbanisty W³adys³a- - 2005 r. – 72.000,00 z³ wa Czarneckiego. Modernistyczny gmach o prostej kubicz- - 2006 r. – 81.929,51 z³ nej bryle powsta³ na miejscu zniszczonej podczas II Wojny Œwiatowej kamienicy. Wzniesiony na symetrycznym pla- - 2007 r. – 153.449,57 z³ nie z artyku³owanymi ci¹gami prostok¹tnych okien elewa- Œrodki te przeznaczono zarówno na konserwacje zabyt- cjami. W 2002 r. zosta³y one odnowione i zmieniono ich ków nieruchomych (g³ównie obiektów sakralnych) jak i rucho- kolorystykê. mych (wyposa¿enie obiektów sakralnych) oraz rewaloryzacjê – Dawny Zak³ad Umundurowania V Korpusu, ob. Staro- za³o¿enia parkowego w Chludowie (10 tys. z³). Remont sza- stwo Powiatowe przy ul. Jackowskiego 18.Wzniesiony w chulcowego koœcio³a p.w. œw. Micha³a Archanio³a w Uzarze- latach 1907-1908 na terenie koszar je¿yckich budynek. Pier- wie poch³on¹³ najwiêcej œrodków w latach 1999 – 2003 (57 wotnie w budynku znajdowa³ siê zak³ad produkuj¹cy mundu- tys.). Du¿¹ dotacjê przeznaczono na remont modernistyczne- ry, w okresie miêdzywojennym Okrêgowe Zak³ady Munduro- go koœcio³a p.w. Jana Bosko w Luboniu (45 tys.). Remont we. Od pocz¹tku zatrudnia³ 1.000 osób, z czego po³owê dachu i œcian szachulcowego koœcio³a w Gu³towych zosta³ stanowili ¿o³nierze. By³a to na owe czasy ogromna szwalnia, dofinansowany sum¹ 40 tys. Ponad 35 tys. wydano na w której produkowano i naprawiano umundurowania. Szyto zabezpieczenie ruin gotyckiego koœcio³a w Chojnicy. Wzmoc- tu równie¿ buty, a nawet uprzê¿e dla koni wojskowych. Z tej nienie konstrukcji dachu i ugiêcia stropu w póŸnogotycki produkcji narodzi³a siê fabryka „Domena”, która zajmowa³a koœciele w Niepruszowie zosta³o dofinansowane kwot¹ obecny budynek Starostwa Powiatowego. Wojskowe zamó- 24.949,57 z³. Konserwacja koœcio³a w Bia³ê¿ynie to koszt wienia gwarantowa³y sta³y zbyt towarów a¿ do koñca II Wojny wysokoœci 20.000 z³. Na remont elewacji barokowego koœcio- Œwiatowej. Po II wojnie œwiatowej i likwidacji zak³adów woj- ³a w Siedlcu wydano ze œrodków powiatu 19 tys. Renowacja skowych w budynku ulokowano w l. 70 XX w. Zak³ady póŸnogotyckiego koœcio³a w Ceradzu Koœcielnym wynios³a 12 Odzie¿owe „Modena”. Od lat 90 XX w. „Modena” prze¿ywa tys. Po 10 tys. z³. otrzyma³y na remont koœcio³y w Jerzykowie, kryzys i produkcja damskich kostiumów i wierzchnich okryæ Kostrzynie i ¯ydowie. Remont drewnianej dzwonnicy z 2 po³. odbywa siê w zak³adach poza Poznaniem. Od reformy admi- XIX w. przy koœciele œw. Jana Chrzciciela w Krerowie doto- nistracyjnej w 1999 r. budynek przy ul. Jackowskiego 18 wano kwot¹ 10.000 z³. Sumy w przedziale od 3 do 8 tys. z³. znajduje siê w posiadaniu Starostwa Powiatowego. przeznaczono na bie¿¹ce prace remontowe w koœcio³ach w miejscowoœciach: Czerlejno, Modrze, ¯ydowo, Krerowo, £ódŸ, - szko³a, ob. filia Szko³y Rolniczej na Naramowicach przy ul. Jerzykowo, Tomice. Rubie¿ 20, budynek w stylu dworkowym wzniesiony w latach 1935-38 wg projektu Mariana Andrzejewskiego. Na konserwacje zabytków ruchomych wyasygnowano du¿e mniejsze œrodki; najwiêcej przeznaczono na odnowienie B) budynki powojenne znajduj¹ce siê w strefie ochrony barokowych o³tarzy w D³ugiej Goœlinie (24,5 tys. z³.) i Czerlej- konserwatorskiej: nie (19,5 tys. z³). W 2007 r. dotowano konserwacjê o³tarza w – budynek przy ul. Czarneckiego 9/9a znajduje siê na terenie koœciele w Tulcach sum¹ 20.000 z³ (w tym restauracjê figury wpisanym do rejestru zabytków (nr rej. 239 dec z 1982 r.) Matki Bo¿ej Tuleckiej z 1500 r. oraz dwóch obrazów). Konser- wacja o³tarza w koœciele p.w. Œw. Marii Magdaleny w D³ugiej – budynek przy ul. Zielonej 8, znajduje siê na terenie wpi- Goœlinie zosta³a wsparta przez powiat poznañski kwot¹ 16.000 sanym do rejestru zabytków (nr rej. 231 dec z 1980 r.) z³. Dotacja do renowacji ambony i chrzcielnicy w koœciele p.w. Budynki te nie podlegaj¹ ochronie konserwatorskiej, ale œw. Micha³a w Wierzenicy wynios³a 10.000 z³. Konserwacjê planuj¹c jakiekolwiek prace budowlane nale¿y uwzglêdniæ rzeŸby Matki Boskiej w koœciele œw. Micha³a w Pobiedziskach wytyczne, obowi¹zuj¹ce w strefie ochrony konserwatorskiej. dofinansowano kwot¹ 5 tys. z³., a renowacjê witra¿y w koœciele w Modrzach sum¹ 2 tys. z³. Znikome fundusze 6. Zadania z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami przeznaczono na prace archeologiczne (m.in. grodzisko w realizowane w latach 1999-2007. Radzimiu) oraz konserwacje i dzia³alnoœæ placówek muzeal- nych (m.in. renowacja zabytkowych dokumentów i sztandaru 6.1. Zadania finansowane z dzia³u 921 (92120) Ochrona i w Muzeum Regionalnym w Stêszewie). W ostatnim roku du¿a konserwacja zabytków czêœæ œrodków finansowych - 52.500 z³ zosta³a przeznaczona na wykonanie dokumentacji konserwatorskiej, pomiarowej i Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13833 — Poz. 2392

projektów m.in. dla budynku Urzêdu Gminy w Czerwonaku – silne tradycje narodowe i regionalne oraz œwiadomoœæ (20.000 z³), dla pa³acu w Jankowicach (20.000 z³), dla koœcio³a znaczenia dziedzictwa kulturowego sprzyjaj¹ca zrozumie- p.w. œw. Barbary w Tomicach (7.500 z³) oraz Instytutu Dendro- niu potrzeby ochrony zabytków logii PAN w Kórniku (5.000 z³). S³abe strony 6.2. Zadania finansowane z innych Ÿróde³ – niekontrolowana urbanizacja i chaos przestrzenny w oko- W latach 2005-2007 przeprowadzono termomodernizacjê licy Poznania i innych miast regionu, zaniedbanie trady- budynków poklasztornych Oœrodka Szkolno - Wychowawcze- cyjnych uk³adów przestrzennych go Dla Dzieci Niewidomych w Owiñskach (wymiana okien, – degradacja krajobrazu kulturowego przez now¹ zabudowê ocieplenie stropodachów, modernizacja instalacji c.o. i wod- nej) - koszt 2.700 000 z³ oraz zamontowano windê osobow¹ – brak studiów i ekspertyz krajobrazowych oraz programów w wirydarzu – koszt 280 000 z³. W 2007 znaczne œrodki – rewitalizacji miast i wsi 85.900 z³ przeznaczono na prace badawcze, w tym: na prace – z³y stan techniczny zabytkowych obiektów mieszkalnych archeologiczne – 61.000 z³, konserwatorsko-architektoniczne – 24.900 z³. Planowana jest tak¿e rewitalizacja pocysterskiego – z³y stan techniczny wiêkszoœci zespo³ów rezydencjonalno- parku klasztornego. W parku zaplanowano utworzenie parku parkowych i zespo³ów zabytkowej zieleni, czêsto niew³a- orientacji przestrzennej dla dzieci niewidomych i niedowidz¹- œciwie u¿ytkowanych lub opuszczonych cych. Przewidywany koszt tego przedsiêwziêcia to ok. 5.500.000 – z³y stan techniczny zabytków przemys³u, techniki i sztuki z³. in¿ynierskiej 7. Analiza SWOT – niewystarczaj¹cy stan zabezpieczenia obiektów zabytko- Stan obecny i perspektywy ochrony dziedzictwa kulturo- wych wego na terenie Powiatu Poznañskiego podsumowane zosta- – pogarszanie siê stanu obiektów zabytkowych wskutek ³y w uk³adzie s³abych i mocnych stron oraz szans i zagro¿eñ braku opieki, z³ej organizacji oraz braku œrodków finanso- dla tej dziedziny. Analiza SWOT jest jednym z elementarnych wych narzêdzi diagnostycznych, opisuj¹cym stan obecny analizo- wanego obszaru. Sk³ada siê z opisu jego czterech elementów: – presja inwestorska, koniunkturalne zmienianie funkcji mocnych i s³abych stron – czyli pozytywnych i negatywnych obiektów zabytkowych warunków wewnêtrznych oraz szans i zagro¿eñ – czyli pozy- – samowola budowlana w zakresie remontów obiektów tywnych i negatywnych warunków zewnêtrznych. Prezento- zabytkowych, nie odpowiadaj¹ce standardom konserwa- wana analiza stanowi podstawê do opracowania zasadni- torskim wykonawstwo, stosowanie niew³aœciwych tech- czych kierunków dzia³ania w zakresie ochrony zabytków na nologii i materia³ów terenie powiatu poznañskiego. Szanse Mocne strony – w³¹czenie dziedzictwa kulturowego w obieg gospodarczy – ró¿norodnoœæ krajobrazu naturalnego i kulturowego na terenie powiatu – rozwój inicjatyw lokalnych i inicjatyw organizacji pozarz¹- dowych dzia³aj¹cych na polu ochrony zabytków – du¿a iloœæ obiektów zabytkowych, niejednokrotnie o po- nadregionalnym znaczeniu – rozwój mediów i nowych systemów informacji; du¿a rola mediów w popularyzowaniu tematów historycznych, za- – ró¿norodnoœæ wartoœci przyrodniczo-krajoznawczych i obiek- bytków i ich ochrony tów zabytkowych sprzyjaj¹ca ochronie zintegrowanej – rosn¹ca rola samorz¹du, który ochronê zabytków w³¹cza – rozbudowana sieæ po³¹czeñ kolejowych i autobusowych w sferê rozwoju lokalnego umo¿liwiaj¹ca dojazd do poszczególnych miejsc i obiek- tów, sprzyjaj¹ca rozwojowi turystyki kulturowej – wprowadzenie publicznych dyskusji nad planami zago- spodarowania przestrzennego – na ogó³ dobry stan techniczny zespo³ów sakralnych i budynków u¿ytecznoœci publicznej – silne œrodowisko naukowe w dziedzinach maj¹cych wp³yw na opiekê nad zabytkami oraz silne œrodowisko konserwa- – dwa obiekty (Kórnik, Rogalin) pretenduj¹ce do uznania ich torskie Poznania za Pomniki Historii – postêp w dziedzinie finansowania ochrony œrodowiska – pozytywna rola koœcio³a w ochronie zabytków; du¿e zro- kulturowego z wykorzystaniem ró¿nych Ÿróde³ (miêdzyna- zumienie parafii dla opieki nad zabytkami rodowych, pañstwowych, samorz¹dowych, prywatnych) – relatywnie niewielka liczba obiektów o nieustalonym sta- – sta³a poprawa œrodowiska naturalnego nie w³asnoœciowym – uznanie zabytkowych wartoœci przestrzennych (krajobra- – dobre rozpoznanie obiektów zabytkowych ze strony s³u¿b zowych) konserwatorskich – wzrost œwiadomoœci krajobrazu kulturowego i obiektów – sta³a poprawa jakoœci œrodowiska naturalnego wp³ywaj¹- zabytkowych jako produktu turystycznego ca korzystnie na stan zabytków Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13834 — Poz. 2392

Zagro¿enia – upowszechnianie œwiadomoœci wartoœci jakoœci krajobra- zu kulturowego; – klêski i zdarzenia losowe – budzenie zainteresowañ dotycz¹cych dziedzictwa kulturo- – brak skutecznej egzekucji prawa wego oraz pozytywnego ruchu spo³ecznego na rzecz jego – nadmierna komercjalizacja obiektów zabytkowych odcina- ochrony; j¹ca je od spo³eczeñstwa – zainteresowanie w³adz samorz¹dowych szczebla gminne- – jednowymiarowe postrzeganie dziedzictwa kulturowego go problematyk¹ ochrony szeroko pojêtego (m. in. jako wy³¹cznie poprzez pryzmat jego gospodarczego wykorzy- tradycyjna przestrzeñ) dziedzictwa kulturowego. stania lub przeciwnie – jedynie poprzez pryzmat jego 8. Cele powiatowego programu opieki nad zabytkami. wartoœci historycznych i zabytkowych Cele wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów – niestabilnoœæ przepisów finansowych opieki nad zabytkami zosta³y okreœlone w Ustawie o ochronie – trudnoœci z pozyskaniem funduszy europejskich zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz.U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, – brak lokalnych planów zagospodarowania przestrzennego poz. 2390, z 2006 r. Nr 50, poz. 362, Nr 126, poz. 875). W (w gminach) artykule 87 wspomnianej ustawy sformu³owano je ogólnie, – brak zrozumienia dla wagi dziedzictwa kulturowego dla nie ró¿nicuj¹c celów poszczególnych jednostek samorz¹du rozwoju spo³ecznego i gospodarczego terytorialnego, w sposób nastêpuj¹cy: – za ma³e zaanga¿owanie spo³eczne w dziedzinie ochrony Cel I: W³¹czenie problemów ochrony zabytków do syste- dziedzictwa kulturowego mu zadañ strategicznych, wynikaj¹cych z koncepcji prze- strzennego zagospodarowania kraju. – tworzenie strategii bez mechanizmów ich efektywnego wdra¿ania Cel II: Uwzglêdnienie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologiczne- – niedostateczna promocja zabytków jako szansy rozwojo- go, ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowa- wej powiatu gi ekologicznej. Wyniki analizy SWOT dla ochrony dziedzictwa kulturowe- Cel III: Zahamowanie procesów degradacji zabytków i go Powiatu Poznañskiego wskazuj¹ na kilka charakterystycz- doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania. nych prawid³owoœci i zjawisk, które nale¿y uwzglêdniæ w powiatowym programie opieki nad zabytkami: Cel IV:Wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego. 1. Zasoby powiatu s¹ bardzo bogate, zarówno jeœli cho- dzi o zespo³y i obiekty zabytkowe jak i krajobraz kulturowy. Cel V: Podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoœæ zabytków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych i edukacyj- 2. Brak jest spójnych programów dzia³ania, mechani- nych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych wzrostowi œrod- zmów wspó³pracy pomiêdzy poszczególnymi rodzajami i ków finansowych na opiekê nad zabytkami. szczeblami administracji. Cel VI:Okreœlenie warunków wspó³pracy z w³aœcicielami 3. Problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego w zabytków, eliminuj¹cych sytuacje konfliktowe zwi¹zane z powszechnej œwiadomoœci spo³ecznej jest nieobecna i co za wykorzystaniem tych zabytków. tym idzie – brak jest presji i efektywnej kontroli spo³ecznej w tym zakresie. Cel VII: Podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie miejsc pracy zwi¹zanych z opiek¹ nad zabytkami. 4. Najcenniejsze obiekty zabytkowe dziêki mecenatowi pañstwa i samorz¹dów oraz staraniom w³aœcicieli czy u¿yt- Z wymienionych wy¿ej celów cel I dotyczy jedynie progra- kowników s¹ zadbane, ich stan nie budzi zastrze¿eñ. mów opracowywanych na szczeblu województwa, nie wcho- dzi zatem w obrêb zainteresowañ Zarz¹du Powiatu. Cel okreœlo- 5. Sytuacja mniej cennych obiektów czy zespo³ów zabyt- ny w punkcie II jest de facto postulatem, dotycz¹cym sposobu kowych jest mniej korzystna, niejednokrotnie katastrofalna, realizacji innych celów. W niniejszym programie opieki nad dotyczy to zw³aszcza zespo³ów rezydencjonalno-parkowych zabytkami powiatu poznañskiego przyjêto jako g³ówne cele oraz obiektów przemys³owych, technicznych czy in¿ynier- III, IV i V. skich. 9. Kierunki dzia³añ dla realizacji powiatowego programu 6. Wydaje siê, ¿e przy umiarkowanie korzystnej ocenie opieki nad zabytkami. Podzia³ na obszary, projekty, zadania. ochrony dziedzictwa kulturowego na terenie Powiatu Poznañ- skiego mo¿na wskazaæ kilka obszarów, które wymagaj¹ pod- Realizacji sformu³owanych wy¿ej celów s³u¿yæ bêd¹ na- jêcia œwiadomych i planowych dzia³añ: stêpuj¹ce dzia³ania: – poprawa stanu technicznego zabytkowych obiektów miesz- 1. Prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich kalnych, zespo³ów rezydencjonalno-parkowych oraz za- i budowlanych przy obiektach zabytkowych nieruchomych bytków przemys³u i techniki; bêd¹cych w³asnoœci¹ powiatu; zabezpieczenie i utrzymanie tych obiektów oraz ich otoczenia w jak najlepszym stanie; – zahamowanie degradacji krajobrazu i zaœmiecania prze- korzystanie z nich w sposób zapewniaj¹cy trwale zachowanie strzeni przez ¿ywio³ow¹ zabudowê; Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13835 — Poz. 2392

ich wartoœci. Zapewnienie warunków do naukowego badania tu poznañskiego, w szczególnoœci obiektów architektury i i dokumentowania obiektów zabytkowych. budownictwa, zabytków ruchomych i zabytków archeologicz- nych (lista dzia³añ objêtych dotacjami przedstawiona zosta³a Zadanie 1.1. Wykonanie prac modernizacyjnych w miesz- w rozdziale 1.2.2). Zamieszczenie informacji o mo¿liwoœci cz¹cych siê w zabytkowym zespole pocysterskim budynkach ubiegania siê o tak¹ dotacjê na stronie internetowej starostwa szko³y i internatu Specjalnego Oœrodka Szkolno-Wychowaw- i w innych mediach. Zasady udzielania dotacji okreœlone czego dla Dzieci Niewidomych w Owiñskach (wykonanie zosta³y w Uchwale Rady Powiatu Poznañskiego nr XLV/406/ kanalizacji sanitarnej i deszczowej, badania konserwatorskie, II/2006 z dnia 17 X 2006 r. Kryterium udzielenia dotacji jest z³y remont wnêtrz i elewacji oraz dachu – prace finansowane z stan techniczny obiektu oraz istotne jego znaczenie zabytko- bud¿etu powiatu, przygotowano równie¿ wniosek o finanso- we, historyczne, artystyczne lub naukowe. Dotacja mo¿e byæ wanie w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu udzielona osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej ma- Operacyjnego); j¹cej tytu³ prawny do obiektu. Program prac oraz kosztorys Zadanie 1.2. Budowa Parku Orientacji Przestrzennej przy winny byæ uzgodnione z Wielkopolskim Wojewódzkim Kon- Specjalnym Oœrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci serwatorem Zabytków. Niewidomych w Owiñskach (z³o¿ono wniosek o finansowanie Zadanie 2.1. Przyjmowanie przez Kancelariê Starostwa w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mecha- wniosków o dotacjê zainteresowanych podmiotów. Rozpatry- nizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego); wanie wniosków przez komisjê powo³an¹ uchwa³¹ przez Zadanie 1.3. Przeprowadzenie koniecznych prac remon- Zarz¹d Powiatu. Przyznawanie dotacji na wniosek Zarz¹du towych i modernizacyjnych w mieszcz¹cym siê w zabytko- Powiatu przez Radê Powiatu. Zawieranie umów, rozliczanie wych zabudowaniach zespo³u dworsko-folwarczno-parkowe- dotacji, kontrola wykonania zleconych zadañ przez Zarz¹d go Zespole Szkó³ im. J. i M. Zamoyskich w Rokietnicy; Powiatu. Zadanie 1.4. Przeprowadzenie koniecznych prac remon- 3. Ustanawianie przez starostê na wniosek Wielkopol- towych i modernizacyjnych w mieszcz¹cym siê w zabytko- skiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków spo³ecznych wym budynku d. Domu M³odej Polki, ob. Domu Dziecka w opiekunów zabytków; cofanie ustanowienia spo³ecznych opie- Kórniku (remont dachu – prace finansowane z bud¿etu powia- kunów zabytków; prowadzenie listy spo³ecznych opiekunów tu); zabytków; wydawanie osobom fizycznym legitymacji spo³ecz- nego opiekuna zabytków; wydawanie zaœwiadczeñ osobom Zadanie 1.5. Przeprowadzenie prac remontowych i mo- prawnym lub innym jednostkom organizacyjnym pe³ni¹cym dernizacyjnych w mieszcz¹cym siê w zabytkowym budynku funkcjê spo³ecznego opiekuna zabytków. Zgodnie z art. 102 szkolnym Liceum Ogólnokszta³c¹cym w Kórniku (moderniza- Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami spo³ecz- cja klatki schodowej – prace finansowane z bud¿etu powiatu); nym opiekunem zabytków mo¿e byæ osoba posiadaj¹ca pe³n¹ Zadanie 1.6. Przeprowadzenie koniecznych prac remon- zdolnoœæ do czynnoœci prawnych, niekarana, posiadaj¹ca towych i modernizacyjnych w mieszcz¹cych siê w zabytko- wiedzê w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami. Funkcjê wym budynku szkolnym Technikum oraz Szkole Zawodowej spo³ecznego opiekuna zabytków mo¿e sprawowaæ te¿ osoba w Murowanej Goœlinie, wchodz¹cych w sk³ad Zespo³u Szkó³ prawna lub inna jednostka organizacyjna nieposiadaj¹ca Ogólnokszta³c¹cych i Zawodowych im. Jadwigi i W³adys³awa osobowoœci prawnej. Zadaniem spo³ecznych opiekunów za- Zamoyskich w Rokietnicy; bytków jest podejmowanie dzia³añ zwi¹zanych z zachowa- niem wartoœci zabytków i utrzymaniem ich w jak najlepszym Zadanie 1.7. Przebudowa kot³owni olejowej na wêze³ stanie, upowszechnianie wiedzy o zabytkach oraz wspó³dzia- cieplny w budynku Starostwa, przy ul. Jackowskiego 18 ³anie w tym zakresie ze Starostwem oraz Wojewódzkim (prace finansowane z bud¿etu powiatu); Konserwatorem Zabytków. Zadanie 1.8. Przeprowadzenie prac remontowych we Zadanie 3.1. Œcis³a wspó³praca z Wielkopolskim Woje- wnêtrzach, remont instalacji elektrycznej oraz adaptacja piw- wódzkim Konserwatorem Zabytków w przedmiotowej spra- nic na potrzeby archiwum (prace finansowane z bud¿etu wie. powiatu); 4. Wydawanie przez starostê na wniosek Wielkopolskie- Zadanie 1.9. Budowa otwartej strefy rekreacji dzieciêcej go Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków decyzji o zabez- (boiska sportowe, place zabaw) przy zabytkowych obiektach: pieczeniu obiektów zabytkowych zagro¿onych zniszczeniem Zespo³u Szkó³ Ogólnokszta³c¹cych i Zawodowych im. Jadwigi lub uszkodzeniem w formie ustanowienia czasowego zajêcia i W³adys³awa Zamoyskich w Rokietnicy, Technikum oraz do czasu usuniêcia zagro¿enia lub – o ile usuniêcie zagro¿enia Szko³y Zawodowej w Murowanej Goœlinie oraz „Domu M³o- nie jest mo¿liwe – wyw³aszczenie tych obiektów na wniosek dej Polki” ob. Domu Dziecka w Kórniku (z³o¿ono wniosek o Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków finansowanie w ramach Norweskiego Mechanizmu Finanso- przez starostê na rzecz Skarbu Pañstwa lub gminy, na terenie wego i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru której po³o¿ony jest ten obiekt. Gospodarczego). Zadanie 4.1. Œcis³a wspó³praca z Wielkopolskim Wojewódz- 2. Udzielanie na wniosek zainteresowanych podmiotów kim Konserwatorem Zabytków w przedmiotowej sprawie. dotacji celowych na sfinansowanie lub dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub budowlanych przy 5. Wspieranie na wniosek zainteresowanych gmin pod- obiektach zabytkowych z terenu powiatu poznañskiego wpi- jêtych przez nie inicjatyw tworzenia parków kulturowych. sanych do rejestru zabytków nie bêd¹cych w³asnoœci¹ powia- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13836 — Poz. 2392

Zadanie 5.1. Wspieranie inicjatywy grupy gmin utworze- Zadanie 10.1.Wspieranie podejmowanego przez gminy nia Cysterskiego Parku Kulturowego Owiñska – Radojewo; zagospodarowania miejsc atrakcyjnych turystycznie, m. in. szlaków kulturowych, œcie¿ek edukacyjnych, tras rowero- Zadanie 5.2. Wspieranie inicjatywy utworzenia Kórnicko- wych, przystani ¿eglarskich, przepraw promowych itp. Zaniemysko-Rogaliñskiego Parku Kulturowego. 11. Wspó³praca z instytucjami i organizacjami dzia³aj¹cy- 6. Wspieranie na wniosek zainteresowanych stron inicja- mi na rzecz ochrony zasobów kulturowych i przyrodniczych tyw spo³ecznych w sprawie wyst¹pienia do ministra Kultury oraz rozwoju turystyki. Kierunki, formy i zasady wspó³pracy i Dziedzictwa Narodowego w sprawie ustanawiania Pomni- okreœla uchwalany corocznie Roczny program wspó³pracy ków Historii. Powiatu Poznañskiego z organizacjami pozarz¹dowymi. Jako Zadanie 6.1. Wspieranie inicjatywy spo³ecznej w sprawie zadania priorytetowe przyjmuje siê tu m. in. zadania z zakresu wyst¹pienia do ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o edukacji, kultury i sztuki, kultury fizycznej i turystyki oraz uznanie zespo³u urbanistyczno-rezydencjonalnego w Kórniku ekologii. za Pomnik Historii; Zadanie 11.1.Wspó³praca z organami samorz¹dowymi, Zadanie 6.2. Wspieranie inicjatywy spo³ecznej w sprawie stowarzyszeniami oraz organizacjami pozarz¹dowymi dzia³a- wyst¹pienia do ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o j¹cymi w sektorach edukacji oraz kultury i sztuki w zakresie: uznanie zespo³u rezydencjonalnego w Rogalinie za Pomnik – edukacji kulturalnej dzieci i m³odzie¿y Historii. – organizacji konkursów poszerzaj¹cych wiedzê uczniów na 7. Umieszczanie przez starostê w uzgodnieniu z Wielko- temat dziedzictwa kulturowego i jego ochrony polskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków na obiekcie zabytkowym nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków – upowszechnianie kultury ze szczególnym nastawieniem na znaku informuj¹cego o tym, i¿ obiekt ten podlega ochronie. dzieci i m³odzie¿ Zadanie 7.1. Ustalenie z Wielkopolskim Wojewódzkim – organizacja imprez maj¹cych znaczenie dla rozwoju kultury Konserwatorem Zabytków listy obiektów do oznakowania; i integracji spo³ecznoœci powiatu; zamówienie stosownych znaków, umieszczenie ich na wyzna- Zadanie 11.2. Wspó³praca z organami samorz¹dowymi, czonych obiektach. stowarzyszeniami oraz organizacjami pozarz¹dowymi dzia- 8. Wspó³praca na wniosek zainteresowanych stron w ³aj¹cymi w sektorze kultury fizycznej i turystyki w zakresie: zakresie utrzymania istniej¹cych i wytyczanie nowych szla- – upowszechniania kultury fizycznej i turystyki, zw³aszcza ków kulturowych. wœród dzieci i m³odzie¿y; Zadanie 8.1. Wspó³praca z Urzêdem Marsza³kowskim oraz – organizowanie imprez sportowych, rekreacyjnych i tury- poszczególnymi gminami w zakresie oznakowania szlaków i stycznych o zasiêgu powiatowym; tras turystycznych: Zadanie 11.3.Wspó³praca z organizacjami ekologicznymi, – dokoñczenie prac nad „Szlakiem koœcio³ów drewnianych” realizuj¹cymi programy s³u¿¹ce ochronie przyrody i edukacji na terenie i w okolicach Puszczy Zielonki ekologicznej w zakresie wymiany informacji i konsultowania – uzupe³nienie oznaczenia istniej¹cych szlaków projektów aktów prawnych dotycz¹cych ochrony œrodowiska oraz edukacji ekologicznej w zakresie m. in. ochrony œrodo- – utworzenie i oznakowanie owiñskiej pêtli „Cysterskiego wiska i ochrony dziedzictwa przyrodniczego. Szlaku” obejmuj¹cego poszczególne maj¹tki nale¿¹ce do owiñskiego opactwa znajduj¹ce siê na terenie projektowa- 12. Upowszechnianie wiedzy o zasobach kulturowych i nego Parku Kulturowego Owiñska – Radojewo przyrodniczych powiatu oraz jego walorach turystycznych. – wytyczenie opracowanych ju¿ szlaków: Szlaku Napoleoñ- Zadanie 12.1.Wydawanie niekomercyjnych niskonak³ado- skiego, Szlaku Ottoñskiego, Szlaku Bursztynowego, Szla- wych wydawnictw (drukowanych: przewodników, albumów, ku œw. Wojciecha, Szlaku Wiosny Ludów i Szlaku Powsta- widokówek, folderów itp. lub wykorzystuj¹cych inne techniki nia Wielkopolskiego oraz Traktu Królewsko -Cesarskiego zapisu, np. p³yty CD) popularyzuj¹cych wiedzê o zasobach kulturowych i przyrodniczych powiatu; wspó³praca z organi- 9. Opracowanie i wdro¿enie kompleksowego produktu zacjami dzia³aj¹cymi na rzecz promocji regionu w tym zakre- turystycznego powiatu. sie. Zadanie 9.1. Szczegó³owa inwentaryzacja zasobów przy- 10. Wdra¿anie powiatowego programu opieki nad zabyt- rodniczych i kulturowych oraz innych atrakcji i infrastruktury kami. turystycznej powiatu; Monitoring dzia³ania programu. Zadanie 9.2. Na podstawie opracowanej inwentaryzacji przygotowanie kompleksowej oferty turystycznej; 10.1. Instrumenty prawne i instytucjonalne. Zadanie 9.3. Promocja przygotowanej oferty, pozyskanie W realizacji powiatowego programu opieki nad zabytkami instytucji do dystrybucji oferty. wykorzystane zostan¹ instrumenty ogólne – okreœlone w programach rz¹dowych i wojewódzkich, w tym w Krajowym 10. Wspieranie na wniosek zainteresowanych podmiotów Programie Opieki nad Zabytkami oraz w innych dokumentach przedsiêwziêæ samorz¹dów gminnych zwi¹zanych z rozwo- o charakterze planistycznym i strategicznym, a tak¿e narzê- jem infrastruktury turystycznej. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13837 — Poz. 2392, 2393

dzia i œrodki w³asne Starostwa Powiatowego oraz partnerów – Ÿród³a prywatne (œrodki osób fizycznych, organizacji poza- uczestnicz¹cych w realizacji programu – Wielkopolskiego rz¹dowych – stowarzyszeñ, fundacji, koœcielnych osób Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, pañstwowych i prawnych itp.). samorz¹dowych instytucji kultury, jednostek samorz¹du tery- Finansowanie powiatowego programu opieki nad zabyt- torialnego, koœcio³ów oraz organizacji pozarz¹dowych. kami bêdzie realizowane z wykorzystaniem œrodków z wielu Powodzenie realizacji programu wymaga wspó³dzia³ania Ÿróde³. Bêd¹ to zarówno œrodki bud¿etowe jak i fundusze starostwa zarówno z jednostkami samorz¹du po³o¿onych na strukturalne, a tak¿e œrodki prywatne. terenie powiatu gmin oraz miasta Poznania, jak i organizacji Zgodnie z art. 81, ust.1 Ustawy o ochronie zabytków i pozarz¹dowych zajmuj¹cych siê ochron¹ zabytków (Stowa- opiece nad zabytkami, organ stanowi¹cy powiatu mo¿e udzie- rzyszenie Historyków Sztuki, Stowarzyszenie Konserwatorów laæ dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i budow- Zabytków, stowarzyszenia regionalne itd.), spe³niaj¹cymi lane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków w wy- istotn¹ rolê w ochronie i popularyzacji dziedzictwa kulturowe- sokoœci do 100% nak³adów koniecznych do ich przeprowadze- go muzeami, a tak¿e – w zakresie opieki nad zabytkami nia. Zasady udzielania dotacji zosta³y okreœlone w Uchwale sakralnymi – archidiecezjami: poznañsk¹ i gnieŸnieñsk¹. Rady Powiatu Poznañskiego Nr XLV/406/II/2006 z dnia Zak³ada siê, ¿e cele zakreœlone w powiatowym programie 17.10.2006 r. opieki nad zabytkami bêd¹ osi¹gane w wyniku: 10.3. Monitoring dzia³ania programu. – wspólnego dzia³ania w³adz powiatu z Ministrem Kultury i Zgodnie z art. 87, ust. 5 Ustawy o ochronie zabytków i Dziedzictwa Narodowego, Wielkopolskim Wojewódzkim opiece nad zabytkami za monitorowanie realizacji powiato- Konserwatorem Zabytków i jednostkami samorz¹du tery- wego programu opieki nad zabytkami odpowiada Zarz¹d torialnego na bazie zwi¹zków o charakterze programo- Powiatu, który co dwa lata sporz¹dza stosowne sprawozdanie wym (np. porozumienia, umowy, wspólne podmioty) i przedstawia je Radzie Powiatu. Niezw³ocznie po zatwierdze- – inicjatywy w³asnej w³adz powiatu. niu uchwa³¹ Rady Powiatu „Programu opieki nad zabytkami Powiatu Poznañskiego”, powo³any zostanie zespó³, który 10.2. Instrumenty finansowe. zajmie siê monitoringiem realizacji programu. Zespó³ ten System finansowania ochrony i opieki nad zabytkami w zostanie powo³any uchwa³¹ Zarz¹du Powiatu. Polsce jest doœæ skomplikowany. Najogólniej Ÿród³a finanso- W okresach czteroletnich dokonywana bêdzie przez Za- wania tej sfery mo¿na podzieliæ na: rz¹d Powiatu ocena realizacji programu. Ocena ta bêdzie – Ÿród³a publiczne – bud¿et pañstwa, bud¿ety jednostek udostêpniana do publicznej wiadomoœci na stronie interneto- samorz¹du terytorialnego wszystkich szczebli, œrodki Unii wej Starostwa. Europejskiej, inne Ÿród³a zagraniczne)

2393

UCHWA£A Nr XX/155/III/2008 RADY POWIATU POZNAÑSKIEGO

z dnia 25 czerwca 2008 r.

w sprawie: zmiany uchwa³y Nr XVIII/138/III/08 Rady Powiatu Poznañskiego z dnia 30.04.2008 r. w sprawie regulaminu dodatków p³acowych w szko³ach, placówkach oœwiatowych i placówkach opiekuñczo-wychowawczych Powiatu Poznañskiego

Na podstawie art. 30 ust. 6, art. 34 oraz art. 54 ust. 3 i 7 §1. Punkt 2 dzia³ IV za³¹cznika do uchwa³y Rady Powiatu ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst Nr XVIII/138/III/08 z dnia 30.042008 r. w sprawie regulaminu jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, ze zmianami), art. 12 dodatków p³acowych w szko³ach, placówkach oœwiatowych i pkt 11 ustawy z dn. 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powia- placówkach opiekuñczo-wychowawczych Powiatu Poznañ- towym (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592, ze skiego otrzymuje brzmienie: zmianami) oraz rozporz¹dzenia MEN z dnia 31 stycznia 2005 „Okresu przebywania na urlopie bezp³atnym nie wlicza siê r. w sprawie wysokoœci minimalnych stawek wynagrodzenia do okresu, za który nalicza siê dodatek za wys³ugê lat”. zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodze- §2. Pozosta³a treœæ Uchwa³y w sprawie regulaminu do- nia za pracê w dniu wolnym od pracy (Dz.U. z 2005 r. Nr 22 datków p³acowych w szko³ach, placówkach oœwiatowych i poz. 181, ze zmianami) uchwala siê co nastêpuje: