Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr

Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13808 — Poz. 2392

2392

UCHWA£A Nr XX/151/III/2008 RADY POWIATU POZNAÑSKIEGO

z dnia 25 czerwca 2008 r.

w sprawie: przyjêcia Programu opieki nad zabytkami powiatu poznañskiego na lata 2008 2011

Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 §1. 1. Przyjmuje siê Program opieki nad zabytkami po- r. o samorz¹dzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. wiatu poznañskiego na lata 2008 2011 . 1592 ze zm.: Dz.U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62 poz. 558, 2. Program opieki nad zabytkami powiatu poznañskie- Nr 113 poz. 984, Nr 200 poz. 1688, Nr 200 poz. 1688, Nr 214 go na lata 2008 2011 stanowi za³¹cznik do niniejszej poz. 1806, Dz.U. z 2003 r.; Nr 162 poz. 1568, Dz.U. z 2004 r.; uchwa³y. Nr 153 poz. 1271, Nr 102 poz. 1055, Nr 214 poz. 1806, Dz.U. z 2007 r. Nr 173 poz. 1218) w zwi¹zku z art. 87 ust. 3 i 4 ustawy §2. Wykonanie uchwa³y powierza siê Zarz¹dowi Powiatu z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad Poznañskiego. zabytkami (Dz.U. z 2003 r., Nr 162 poz. 1568, Dz.U. z 2004 r. §3. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie po up³ywie 14 dni od dnia Nr 96 poz. 959, Dz.U. z 2004 r. Nr 238, poz. 2390, Dz.U. z 2006 og³oszenia w Dzienniku Urzêdowym Województwa Wielko- r.; Nr 50 poz. 362, Nr 126 poz. 875) uchwala co nastêpuje: polskiego.

Przewodnicz¹cy Rady Powiatu Poznañskiego () Piotr Burdajewicz

Za³¹cznik Nr 1

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI POWIATU POZNAÑSKIEGO NA LATA 2008 2011

1. Wstêp ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowa- gi ekologicznej. 1.1. Cel opracowania powiatowego programu opieki nad zabytkami. 3) Zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania. Program opieki nad zabytkami powiatu poznañskiego na lata 2008 2011 zosta³ opracowany celem realizacji zapisów 4) Wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walo- ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece rów krajobrazu kulturowego. nad zabytkami (Dz.U. 2003 r. Nr 162 poz. 1568 z pón. zm.). 5) Podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoæ zabyt- Ustawa wprowadza obowi¹zek sporz¹dzania programów ków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych i edukacyj- opieki nad zabytkami zarówno na szczeblu wojewódzkim, nych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych wzrostowi powiatowym, jak i gminnym. Zgodnie z art. 87 ust. 1 cytowa- rodków finansowych na opiekê nad zabytkami. nej wy¿ej ustawy Zarz¹d Powiatu sporz¹dza na okres 4 lat powiatowy program opieki nad zabytkami, który po uzyskaniu 6) Okrelenie warunków wspó³pracy z w³acicielami zabyt- opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków przyjmuje Rada ków, eliminuj¹cych sytuacje konfliktowe zwi¹zane z wyko- Powiatu. Program og³aszany jest w wojewódzkim dzienniku rzystaniem tych zabytków. urzêdowym, a z jego realizacji Zarz¹d Powiatu sporz¹dza co 7) Podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie dwa lata sprawozdanie, które nastêpnie przedstawia Radzie miejsc pracy zwi¹zanych z opiek¹ nad zabytkami. Powiatu. Formu³uj¹c Program opieki nad zabytkami powiatu po- G³ówne cele programów opieki nad zabytkami zosta³y znañskiego na lata 2008 2011 przyjêto zadania nale¿¹ce z okrelone w art. 87 ust. 2 ustawy w nastêpuj¹cy sposób: mocy ustawy do obowi¹zków powiatu, m. in. opieki nad 1) W³¹czenie problemów ochrony zabytków do systemu zabytkami, do których powiat poznañski posiada tytu³ prawny zadañ strategicznych, wynikaj¹cych z koncepcji przestrzen- oraz zarysowano ogóln¹ politykê powiatu poznañskiego w nego zagospodarowania kraju. dziedzinie opieki nad zabytkami, nie naruszaj¹c przy tym kompetencji poszczególnych gmin i praw w³acicieli. 2) Uwzglêdnianie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13809 — Poz. 2392

1.2. Podstawa prawna opracowania powiatowego progra- 7) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 9 lutego 2004 r. w mu opieki nad zabytkami. sprawie wzoru znaku informacyjnego umieszczanego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków W polskim ustawodawstwie zagadnienia zwi¹zane z zabyt- (Dz.U. z 2004 r. Nr 30, poz. 259). kami reguluj¹ nastêpuj¹ce akty prawne: 8) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 1 kwietnia 2004 r. - Ustawy: w sprawie nagród za odkrycie lub znalezienie zabytków 1) Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powiato- archeologicznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 71, poz. 650). wym (Dz.U. z 1998 r., Nr 91, poz. 1592, tekst jednolity z dn. - Inne: 27 10 27 Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1592 z pón. zm.) 1) Europejska Konwencja o ochronie dziedzictwa archeolo- 2) Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i gicznego sporz¹dzona w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568, r. (Dz.U. z 1996 r. Nr 120, poz. 564). z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, poz. 2390, z 2006 r. Nr 50, poz. 362, Nr 126, poz. 875). 2) Konwencja w sprawie ochrony wiatowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjêta w Pary¿u dnia 16 3) Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nierucho- listopada 1972 r. (Dz.U. z 1976 r. Nr 32, poz. 190 i 191). mociami (Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543). 1.2.1. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytka- 4) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - prawo budowlane (Dz.U. mi. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z pón. zm.). Podstawowe regulacje w zakresie ochrony dziedzictwa 5) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospo- kulturowego zosta³y zawarte w Ustawie z dnia 23 lipca 2003 darowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717). r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, która w 6) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony rodo- sposób kompleksowy reguluje kwestie zwi¹zane z prawn¹ wiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627). ochron¹ zabytków. Ustawa okrela przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady finansowania 7) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych (Dz.U. Nr 92, poz. 880). przy zabytkach, a tak¿e organizacjê organów ochrony zabyt- - Rozporz¹dzenia: ków. Ustawa nak³ada na organy administracji rz¹dowej i samorz¹dowej obowi¹zek zapewnienia warunków prawnych, 1) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. organizacyjnych i finansowych dla ochrony dóbr kultury. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badañ konserwatorskich i W myl zapisów ustawy ochrona zabytków polega na architektonicznych, a tak¿e innych dzia³añ przy zabytku podejmowaniu przez organy administracji publicznej dzia³añ wpisanym do rejestru zabytków oraz badañ archeologicz- maj¹cych na celu: nych i poszukiwañ ukrytych lub porzuconych zabytków 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i fi- ruchomych (Dz.U. z 2004 r. Nr 150, poz. 1579). nansowych umo¿liwiaj¹cych trwa³e zachowanie zabytków 2) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 6 czerwca 2005 r. oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwa- 2) zapobieganie zagro¿eniom mog¹cym spowodowaæ torskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku uszczerbek dla wartoci zabytków; wpisanym do rejestru zabytków (Dz.U. z 2005 r. Nr 112, poz. 940). 3) udaremnianie niszczenia i niew³aciwego korzystania z zabytków; 3) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na 4) przeciwdzia³anie kradzie¿y, zaginiêciu lub nielegalnemu wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Dz.U. wywozowi zabytków za granicê; z 2004 r. Nr 212, poz. 2153). 5) kontrolê stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 4) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 12 maja 2004 r. w 6) uwzglêdnianie zadañ ochronnych w planowaniu i zago- sprawie odznaki Za opiekê nad zabytkami (Dz.U. z 2004 spodarowaniu przestrzennym oraz przy kszta³towaniu ro- r. Nr 124, poz. 1304). dowiska. 5) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 19 kwietnia 2004 Ustawodawca wyró¿nia nastêpuj¹ce formy ochrony za- r. w sprawie wywozu zabytków i przedmiotów o cechach bytków: zabytków za granicê (Dz.U. z 2004 r. Nr 84, poz. 789). 1) wpis do rejestru zabytków; 6) Rozporz¹dzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, woje- 2) uznanie za pomnik historii; wódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego 3) utworzenie parku kulturowego; wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za gra- nicê niezgodnie z prawem (Dz.U. z 2004 r. Nr 124, poz. 4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowa- 1305). nia przestrzennego. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13810 — Poz. 2392

Organami ochrony zabytków s¹: c) numizmatami oraz pami¹tkami historycznymi, a zw³aszcza militariami, sztandarami, pieczêciami, odznakami, minister w³aciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa medalami i orderami; narodowego, w imieniu którego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje Generalny Konserwator Zabyt- d) wytworami techniki, a zw³aszcza urz¹dzeniami, rodka- ków; mi transportu oraz maszynami i narzêdziami wiadcz¹- cymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla wojewoda, w imieniu którego zadania i kompetencje, w dawnych i nowych form gospodarki, dokumentuj¹cy- tym zakresie, wykonuje Wojewódzki Konserwator Zabyt- mi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego; ków. e) materia³ami bibliotecznymi; Jednoczenie w art. 5 ustawy zdefiniowane zostaje pojêcie opieki nad zabytkami, która sprawowana jest przez jego f) instrumentami muzycznymi; w³aciciela lub posiadacza i polega przede wszystkim na g) wytworami sztuki ludowej i rêkodzie³a oraz innymi zapewnieniu warunków: obiektami etnograficznymi; 1) naukowego badania i dokumentowania zabytku; h) przedmiotami upamiêtniaj¹cymi wydarzenia historycz- 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i ne b¹d dzia³alnoæ wybitnych osobistoci lub instytu- robót budowlanych przy zabytku; cji. 3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w 3) zabytki archeologiczne bêd¹ce, w szczególnoci: jak najlepszym stanie; a) pozosta³ociami terenowymi pradziejowego i histo- 4) korzystania z zabytku w sposób zapewniaj¹cy trwa³e za- rycznego osadnictwa; chowanie jego wartoci; b) cmentarzyskami; 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku c) kurhanami; oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. d) reliktami dzia³alnoci gospodarczej, religijnej i arty- Artyku³ 3 ustawy podaje definicjê zabytku rozumianego stycznej. jako nieruchomoæ lub rzecz ruchom¹, ich czêci lub zespo³y, bêd¹ce dzie³em cz³owieka lub zwi¹zane z jego dzia³alnoci¹ Ochronie mog¹ podlegaæ nazwy geograficzne, historyczne i stanowi¹ce wiadectwo minionej epoki b¹d zdarzenia, lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub których zachowanie le¿y w interesie spo³ecznym ze wzglêdu jednostki osadniczej. na posiadan¹ wartoæ historyczn¹, artystyczn¹ lub naukow¹. Zgodnie z art.18 ustawy, ochronê zabytków i opiekê nad W myl regulacji ustawowej ochronie i opiece podlegaj¹, zabytkami uwzglêdnia siê równie¿ przy sporz¹dzaniu i aktu- bez wzglêdu na ich stan zachowania: alizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania 1) zabytki nieruchome bêd¹ce, w szczególnoci: przestrzennego województw, analiz i studiów z zakresu zago- a) krajobrazami kulturowymi; spodarowania przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania prze- b) uk³adami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespo³a- strzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowa- mi budowlanymi; nia przestrzennego. Ustalenia te dotycz¹ w szczególnoci c) dzie³ami architektury i budownictwa; zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia, zabytków nieruchomych znajduj¹cych siê w gminnej d) dzie³ami budownictwa obronnego; ewidencji zabytków i parków kulturowych. e) obiektami techniki, a zw³aszcza kopalniami, hutami, 1.2.2. Zadania i kompetencje organów powiatu w zakre- elektrowniami i innymi zak³adami przemys³owymi; sie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. f) cmentarzami; g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej Szczegó³owy zakres zadañ i kompetencji organów samo- zieleni; rz¹du powiatowego w odniesieniu do problematyki ochrony h) miejscami upamiêtniaj¹cymi wydarzenia historyczne dóbr kultury zosta³ uregulowany przede wszystkim w dwóch b¹d dzia³alnoæ wybitnych osobistoci lub instytucji. ustawach: 2) zabytki ruchome bêd¹ce, w szczególnoci: Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powiatowym. a) dzie³ami sztuk plastycznych, rzemios³a artystycznego i sztuki u¿ytkowej; Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. b) kolekcjami stanowi¹cymi zbiory przedmiotów zgroma- dzonych i uporz¹dkowanych wed³ug koncepcji osób, Artyku³ 4 ust. 1 ustawy o samorz¹dzie powiatowym zawie- które tworzy³y te kolekcje; ra generaln¹ zasadê, ¿e powiat wykonuje okrelone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13811 — Poz. 2392

Ustawodawca wymienia wród 22 kategorii zadañ pu- w zakresie niezbêdnym dla zachowania tego zabytku; blicznych powiatu kulturê i ochronê dóbr kultury. Katalog ten 9) odnowienie lub uzupe³nienie tynków i ok³adzin architekto- ma charakter zamkniêty, rozszerzyæ go mo¿e jedynie przepis nicznych albo ich ca³kowite odtworzenie, z uwzglêdnie- ustawy szczególnej. niem charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki; Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i 10) odtworzenie zniszczonej przynale¿noci zabytku, je¿eli opiece nad zabytkami w art.103 okrela wy³¹czne kompeten- odtworzenie to nie przekracza 50% oryginalnej substancji cje starosty w zakresie powo³ywania spo³ecznych opiekunów tej przynale¿noci; zabytków. Na wniosek wojewódzkiego konserwatora starosta ustanawiania spo³ecznych opiekunów zabytków lub cofa takie 11) odnowienie lub ca³kowite odtworzenie okien, w tym ocie¿- ustanowienie. Równoczenie starosta prowadzi listê spo³ecz- nic i okiennic, zewnêtrznych odrzwi i drzwi, wiêby dacho- nych opiekunów zabytków. Osobie fizycznej pe³ni¹cej funkcjê wej, pokrycia dachowego, rynien i rur spustowych; spo³ecznego opiekuna zabytków starosta wydaje legitymacjê 12) modernizacjê instalacji elektrycznej w zabytkach drewnia- spo³ecznego opiekuna zabytków, natomiast osobie prawnej nych lub w zabytkach, które posiadaj¹ oryginalne, wyko- lub innej jednostce organizacyjnej nieposiadaj¹cej osobowo- nane z drewna czêci sk³adowe i przynale¿noci; ci prawnej, pe³ni¹cej funkcjê spo³ecznego opiekuna zabyt- ków, starosta wydaje zawiadczenie, które zawiera informacjê 13) wykonanie izolacji przeciwwilgociowej; o nadaniu uprawnieñ opiekuna. 14) uzupe³nianie narysów ziemnych dzie³ architektury obron- Na mocy art. 12 ustawy starosta, w uzgodnieniu z woje- nej oraz zabytków archeologicznych nieruchomych o w³a- wódzkim konserwatorem zabytków, mo¿e umieszczaæ na snych formach krajobrazowych; zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru znak informuj¹- 15) dzia³ania zmierzaj¹ce do wyeksponowania istniej¹cych, cy o tym, i¿ zabytek ten podlega ochronie. oryginalnych elementów zabytkowego uk³adu parku lub Zgodnie z art. 50 ust. 3 ustawy w przypadku wyst¹pienia ogrodu; zagro¿enia dla zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, 16) zakup materia³ów konserwatorskich i budowlanych, nie- polegaj¹cego na mo¿liwoci jego zniszczenia lub uszkodze- zbêdnych do wykonania prac i robót przy zabytku wpisania, starosta, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabyt- nym do rejestru, o których mowa w pkt 7-15; ków, mo¿e wydaæ decyzjê o zabezpieczeniu tego zabytku w formie ustanowienia czasowego zajêcia do czasu usuniêcia 17) zakup i monta¿ instalacji przeciww³amaniowej oraz prze- zagro¿enia. W przypadku, gdy nie jest mo¿liwe usuniêcie ciwpo¿arowej i odgromowej. zagro¿enia, zabytek nieruchomy mo¿e byæ na wniosek woje- Dotacja mo¿e byæ udzielona w wysokoci do 100% nak³a- wódzkiego konserwatora zabytków wyw³aszczony przez sta- dów koniecznych na wykonanie przez wnioskodawcê prac rostê na rzecz Skarbu Pañstwa lub gminy w³aciwej ze konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych wzglêdu na miejsce po³o¿enia tego zabytku, w trybie i na przy zabytku wpisanym do rejestru. £¹czna kwota dotacji zasadach przewidzianych w przepisach o gospodarce nieru- udzielonych przez organ stanowi¹cy powiatu nie mo¿e prze- chomociami. kraczaæ wysokoci 100 % nak³adów koniecznych na wykona- Ustawodawca w art. 81 dopuszcza mo¿liwoæ udzielenia nie tych prac lub robót. Organy uprawnione do udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty dotacji prowadz¹ wykazy udzielonych dotacji oraz informuj¹ budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru przez organ siê wzajemnie o udzielonych dotacjach. stanowi¹cy powiatu, na zasadach okrelonych w podjêtej 2. Uwarunkowania zewnêtrzne ochrony zasobów dzie- przez ten organ uchwale. Dotacja na prace konserwatorskie, dzictwa kulturowego. restauratorskie i roboty budowlane zgodnie z art. 77 mo¿e obejmowaæ nak³ady konieczne na: 2.1. Krajowa polityka w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego. 1) sporz¹dzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich; 2.1.1. Za³o¿enia wynikaj¹ce z krajowego programu ochro- 2) przeprowadzenie badañ konserwatorskich, architektonicz- ny zabytków i opieki nad zabytkami. nych lub archeologicznych; Opracowanie krajowego programu ochrony jest ustawo- 3) wykonanie dokumentacji konserwatorskiej; wym obowi¹zkiem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowe- 4) opracowanie programu prac konserwatorskich i restaura- go. W dostêpnych dokumentach najwa¿niejsze pod wzglê- torskich; dem merytorycznym s¹ nastêpuj¹ce zasady postêpowania konserwatorskiego: 5) wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami prawa budowlanego; - zasada primum non nocere; 6) sporz¹dzenie projektu odtworzenia kompozycji wnêtrz; - zasada maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartoci (materialnych i 7) zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabyt- niematerialnych); ku; - zasada minimalnej niezbêdnej ingerencji (powstrzymywa- 8) stabilizacjê konstrukcyjn¹ czêci sk³adowych zabytku lub nia siê od dzia³añ niekoniecznych); ich odtworzenie Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13812 — Poz. 2392

- zasada zgodnie z któr¹ usuwaæ nale¿y to (i tylko to), co na nów, a tak¿e wykorzystanie przez nie potencja³u zwi¹zanego orygina³ dzia³a niszcz¹co; z posiadanym dziedzictwem kulturowym. Wymieniono m. in.: - zasada czytelnoci i odró¿nialnoci ingerencji; Dzia³anie 1.2. Kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekre- - zasada odwracalnoci metod i materia³ów; acyjne i inne cele spo³eczne. - zasada wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepsz¹ Program Polskie regiony w europejskiej przestrzeni kul- wiedz¹ i na najwy¿szym poziomie. turowej. Zasady powy¿sze dotycz¹ i winny obowi¹zywaæ nie tylko Minister Kultury zaanga¿owa³ siê w proces tworzenia i konserwatorów zajmuj¹cych siê technologiczn¹ stron¹ re- realizacji projektów z funduszy strukturalnych poprzez stwo- stauracji dzie³ sztuki, konserwatorów-architektów lub urbani- rzony przez siebie program Polskie regiony w europejskiej stów, ale równie¿ pracowników urzêdów konserwatorskich przestrzeni kulturowej, zainicjowany i realizowany przez czy te¿ pracowników samorz¹dów, zw³aszcza w zakresie Narodowe Centrum Kultury. Program zosta³ uruchomiony ju¿ opiniowania i przyznawania rodków na realizacjê progra- na pocz¹tku 2003 r., jednak¿e istotny dla realizacji dzia³ania mów i projektów zwi¹zanych z ochron¹ zabytków. 1.2. modu³ wspierania projektów strukturalnych pojawi³ siê 2.1.2. Narodowy program kultury Ochrona zabytków i dopiero we wrzeniu 2003 r. Program jest realizowany w dziedzictwa kulturowego na lata 2004-2013. ramach istniej¹cych sektorowych programów operacyjnych, na podstawie których rozdysponowane zostan¹ fundusze W ramach opracowywania strategicznych dokumentów strukturalne przyznane Polsce przez Uniê Europejsk¹. G³ów- programowych rozwoju spo³eczno-gospodarczego pañstwa nym celem programu jest przygotowanie potencjalnych przyjêta zosta³a przez Radê Ministrów w dniu 21 wrzenia wnioskodawców do opracowania kompleksowych projektów 2004 r. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004- do wspó³finansowania ze rodków funduszy strukturalnych. 2013 (w 2005 r. Ministerstwo Kultury przygotowa³o Uzupe³- Aby zapewniæ spe³nienie powy¿szych kryteriów przez projek- nienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004- todawców, w ramach programu organizowane s¹ specjali- 2020), bêd¹ca rz¹dowym dokumentem tworz¹cym ramy dla styczne szkolenia, podczas których przygotowuj¹ oni konkret- nowoczesnego mecenatu pañstwa w sferze kultury, a przede ne projekty, które maj¹ zamiar realizowaæ w swoich regio- wszystkim dla nowoczenie pojmowanej polityki kulturalnej, nach. funkcjonuj¹cej w warunkach rynkowych, a tak¿e dla wspólno- ty Polski z Uni¹ Europejsk¹. Program Promesa Ministra Kultury. G³ównym celem strategii jest dzia³anie na rzecz zrówno- Beneficjenci mog¹ ubiegaæ siê o dofinansowanie wk³adu wa¿onego rozwoju kulturalnego regionów w Polsce. w³asnego do projektów realizowanych w ramach funduszy strukturalnych i innych funduszy europejskich w ramach Dokumentem s³u¿¹cym wdro¿eniu Narodowej Strategii programu Promesa Ministra Kultury. Minister Kultury, Rozwoju Kultury w sferze materialnej spucizny kulturowej widz¹c wielk¹ szansê dla rozwoju kultury w skutecznym Polski jest Narodowy Program Kultury Ochrona zabytków wykorzystaniu rodków z funduszy strukturalnych, podj¹³ i dziedzictwa kulturowego. Dokument ten wytycza strategicz- decyzjê o udziale w monta¿u finansowym wk³adu krajowego ne cele polityki pañstwa w sferze ochrony zabytków: wybranych projektów kulturalnych, realizowanych w ramach przygotowanie skutecznego systemu prawno-finansowe- programów operacyjnych i inicjatyw wspólnotowych. go wspierania ochrony i opieki nad zabytkami; W ramach programu dofinansowane bêd¹ inwestycje podjêcie prac nad kompleksowym systemem edukacji na s³u¿¹ce m. in. ochronie polskiego dziedzictwa narodowego. rzecz dziedzictwa; Wniosek mo¿e byæ z³o¿ony przez instytucje i osoby prawne, które mog¹ byæ beneficjentami zgodnie z opisem poszczegól- poszukiwanie instrumentów wzmacniaj¹cych efekty dzia- nych priorytetów i dzia³añ zawartych w programach operacyj- ³alnoci s³u¿by konserwatorskiej; nych i uzupe³nieniach programów operacyjnych. ograniczenia uznaniowoci konserwatorów poprzez na³o- Dzia³anie 1.3. Zwiêkszenie roli zabytków w rozwoju tury- ¿enie na nich odpowiedzialnoci za niezgodne z prawem styki i przedsiêbiorczoci poprzez tworzenie zintegrowanych postêpowanie; narodowych produktów turystycznych. intensyfikacja ochrony i upowszechniania dziedzictwa Priorytet 2. Edukacja i administracja na rzecz ochrony i kulturowego, w tym szczególnie kompleksowa poprawa zachowania dziedzictwa kulturowego. stanu zabytków nieruchomych. Dzia³anie 2.1. Rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie W programie przyjêto nastêpuj¹ce priorytety: wiadomoci spo³ecznej w sferze ochrony dziedzictwa kultu- Priorytet 1. Aktywne zarz¹dzanie zasobem stanowi¹cym rowego. Dzia³anie bêdzie realizowane dziêki podnoszeniu materialne dziedzictwo kulturowe. wykszta³cenia kadr zatrudnionych w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego. Realizowane dzia³ania maj¹ na celu materialn¹ poprawê stanu zabytków, ich adaptacjê i rewitalizacjê oraz zwiêkszenie Ponadto bêd¹ podejmowane dzia³ania maj¹ce na celu dostêpnoci do nich mieszkañców, turystów i inwestorów. podnoszenie zainteresowania spo³eczeñstwa problematyk¹ Realizacja dzia³añ pozwoli na zwiêkszenie atrakcyjnoci regio- ochrony zabytków poprzez m. in. ochronê, dokumentacjê, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13813 — Poz. 2392

popularyzacjê dziedzictwa kultury ludowej oraz aktywizacjê Za³o¿enia zawarte w Strategii... uwzglêdnione zosta³y w spo³ecznoci wiejskich, np. poprzez Program gin¹ce zawo- Planie zagospodarowania przestrzennego województwa dy. wielkopolskiego, przyjêtym uchwa³¹ Sejmiku Województwa Wielkopolskiego nr XLII/628/2001 z dnia 26 listopada 2001 r. Dzia³anie 2.2. Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego przed nielegalnym wwozem, wywozem i przewozem Program opieki nad zabytkami powiatu poznañskiego na przez granice. Podprogram Absent Patrimonium. Program lata 2008-2011 zgodny jest z wyznaczonymi w w/w Planie przewiduje budowê sieci informacji wirtualnej o zabytkach celami polityki przestrzennej, zasadami ich realizacji oraz wywo¿onych i zaginionych. przyjêtymi kierunkami dzia³añ polityki przestrzennej w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego. Za jedn¹ z g³ównych W dniu 6 wrzenia 2005 r. Rada Ministrów przyjê³a kolejny zasad zagospodarowania przestrzennego województwa wiel- dokument strategiczny: kopolskiego uznano zachowanie dziedzictwa kulturowego i Sektorowy program operacyjny: Rozwój kultury i zacho- wpisanie go w struktury przestrzenne i otaczaj¹cy krajobraz. wanie dziedzictwa kulturowego. Charakteryzuj¹c najcenniejsze zasoby dziedzictwa kulturowego wymieniono nastêpuj¹ce obiekty z terenu powiatu po- Program ten rozwija cele Narodowego Planu Rozwoju, znañskiego: okrelaj¹c priorytety, kierunki i wysokoæ rodków przezna- czonych na realizacjê zadañ infrastrukturalnych z zakresu wpisane do rejestru zabytków uk³ady urbanistyczne miast kultury i szkolnictwa artystycznego o charakterze ponadregio- Buk, Kostrzyn Wlkp., Kórnik i Bnin, Mosina, Murowana nalnym, które bêd¹ uruchamiane z udzia³em funduszy struk- Golina, Pobiedziska oraz Swarzêdz, turalnych. Zasady wdra¿ania programu opieraj¹ siê na regu- dzie³a o najwiêkszym znaczeniu artystycznym: pa³ac w ³ach okrelonych dla funduszy strukturalnych oraz na krajo- Rogalinie oraz zamek w Kórniku wraz z parkami, wych regulacjach dotycz¹cych finansów publicznych, pomo- cy publicznej i podzia³u odpowiedzialnoci w realizacji polityki dzie³a zgromadzone w muzeum Narodowym w Poznaniu dotycz¹cej ochrony i zachowania dziedzictwa kultury pomiê- oddzia³ w Rogalinie oraz w Muzeum PAN w Kórniku, dzy samorz¹dami a Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodo- miejsca dokumentuj¹ce dzia³alnoæ zakonu cystersów (tzw. wego. Program koncentruje siê na dzia³aniach o charakterze Szlak Cysterski). ponadregionalnym wa¿nych z punktu widzenia polityki kulturalnej pañstwa. Ma byæ uzupe³nieniem dzia³añ z zakresu Za najwa¿niejsze zadania w zakresie ochrony rodowiska kultury realizowanych w ramach programów regionalnych kulturowego uznano: oraz komplementarny do dzia³añ z zakresu kultury mo¿liwych wyodrêbnienie w województwie obszarów o wysokich do realizacji w ramach innych programów sektorowych. walorach rodowiska przyrodniczego i kulturowego (m. in. 2.2. Wojewódzka polityka w dziedzinie ochrony dziedzic- rejon Poznania z wyodrêbnieniem obszaru obejmuj¹cego twa kulturowego. Rogalin i Kórnik, Wielkopolski Park Narodowy i Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka oraz rejon Grodziska 2.2.1. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego Wlkp. z otaczaj¹cymi miastami, m. in. m. Buk) do roku 2020 rewaloryzacjê orodków miejskich i wiejskich o du¿ym Kierunki rozwoju województwa wielkopolskiego zosta³y znaczeniu kulturowym i historycznym, m. in. Buku, Kórni- okrelone w Strategii rozwoju województwa wielkopolskie- ka i Puszczykowa, go, przyjêtej przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego w 2000 r. W rozdziale Projekcja rozwoju g³ównych dziedzin wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza zabytkowe uk³a- (podrozdzia³ Przestrzeñ) m. in. omówiono zagadnienie dy urbanistyczne (m. in. w Mosinie), Zachowanie i rozwój rodowiska kulturowego. Okrelone ochronê miejsc szczególnie cennych dla kultury narodo- zosta³y trzy podstawowe cele, zwi¹zane z ochron¹ i popraw¹ wej (wymienionych wy¿ej jako najcenniejsze zasoby dzie- stanu rodowiska kulturowego: dzictwa kulturowego, Ochrona istniej¹cego zasobu materialnego i duchowego, ochronê i zagospodarowanie pod k¹tem turystycznym Kszta³towanie przestrzeni kulturowej, zabytków i historycznych miejsc na szlakach kulturowych, m. in. na szlaku cysterskim. Kszta³towanie wiadomoci. 2.2.3. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na Wród dzia³añ zmierzaj¹cych do realizacji w/w celów lata 2007-2013 wymieniono m. in. wspóln¹ politykê w zakresie ochrony rodowiska kulturowego na terenie ca³ego regionu, uwzglêd- Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata nienie znaczenia zabytków w urbanistyce i planowaniu prze- 2007-2013 jest dokumentem opracowanym w zwi¹zku z strzennym, objêcie ochron¹ uk³adów przestrzennych miast i Rozporz¹dzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 wsi, powo³ywanie Parków i Rezerwatów Kulturowych oraz r. ustanawiaj¹cym przepisy ogólne dotycz¹ce Europejskiego szereg przedsiêwziêæ zwi¹zanych z popularyzacj¹ wiedzy o Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu regionie i rozwojem turystyki. Spo³ecznego i Funduszu Spójnoci. Krajow¹ podstawê prawn¹ dla jego opracowania i realizacji stanowi ustawa o zasadach 2.2.2. Plan zagospodarowania przestrzennego Wojewódz- prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006 r. (Dz. U twa Wielkopolskiego z 2006 r., nr 227, poz. 1658). Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13814 — Poz. 2392

Problemy zwi¹zane z ochron¹ dziedzictwa kulturowego raf. p.w. Matki Boskiej Wniebowziêtej z lat 1923-28 w Pusz- zawarte s¹ w VI Priorytecie Programu Turystyka i rodo- czykowie, koció³ paraf. p.w. w. Trójcy z 2 po³. XV w. i koció³ wisko kulturowe. G³ównym celem priorytetu jest wykorzy- fil. NMP Niepokalanie Poczêtej z 1905 r. w Stêszewie oraz stanie rodowiska przyrodniczego i kulturowego dla zwiêk- koció³ paraf. p.w. w. Marcina z XVII/XVIII w. w Swarzêdzu). szenia atrakcyjnoci regionu, celami szczegó³owymi wzrost W trzech miastach zachowa³y siê ratusze: w Kórniku (z ok. po³. udzia³u turystyki w gospodarce regionu oraz wzrost udzia³u XIX w.), Bninie (po³. XVIII w.) i Swarzêdzu (2 po³. XIX w.). We kultury w ¿yciu mieszkañców. Jednym z dwóch pól interwen- wszystkich miastach zachowa³o siê wiele obiektów u¿ytecz- cji jest tu obok wsparcia rozwoju infrastruktury na terenach noci publicznej (szko³y, szpitale, poczty, dworce kolejowe turystycznych dziedzictwo kulturowe. W tym przypadku itp.) oraz liczne domy mieszkalne z XIX oraz pocz. XX w. okrelono dwie kategorie interwencji Ochrona i zachowanie Luboñ znany jest z architektury przemys³owej (zbudowana w dziedzictwa kulturowego oraz Rozwój infrastruktury kultural- latach 1909-14 fabryka chemiczna im. dr Maya, dzie³o znane- nej. go architekta Hansa Poelziga oraz dwie inne fabryki z pocz¹t- ku XX w., ob. Wielkopolskie Zak³ady Przemys³u Ziemniacza- 3. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego powiatu. nego). Z kolei zabudowa Puszczykowa g³ównie pensjonaty 3.1. Zabytki nieruchome na terenie powiatu poznañskie- i wille pochodzi z pocz. XX w. oraz z okresu miêdzywojenne- go. go. W myl art. 6 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad Wród obiektów zabytkowych najliczniej reprezentowane zabytkami za zabytki nieruchome uznaje siê krajobraz kultu- s¹ obiekty sakralne. Obok wymienionych wy¿ej kocio³ów rowy, uk³ady urbanistyczne i ruralistyczne, zespo³y budowla- miejskich istniej¹ liczne wi¹tynie rozrzucone po okolicznych ne, dzie³a architektury i budownictwa, dzie³a budownictwa wioskach. Do licz¹cych siê w skali kraju nale¿y zaliczyæ obronnego, obiekty techniki, cmentarze, parki, ogrody i inne wzmiankowany ju¿ w XIII w. koció³ i klasztor cysterek w formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upamiêtniaj¹ce wyda- Owiñskach. Pónobarokowy koció³ p.w. w. Jana Chrzciciela rzenia historyczne b¹d dzia³alnoæ wybitnych osobistoci lub w swej obecnej postaci pochodzi z okresu odbudowy zespo³u instytucji. przez znanego architekta Pompeo Ferrariego. Jest to budowla centralna, na planie czworoboku, nakryta wspart¹ na czterech Pod wzglêdem bogactwa dóbr kultury powiat poznañski potê¿nych filarach kopu³¹. Wnêtrze zdobi polichromia wyko- charakteryzuje siê du¿¹ zasobnoci¹, stanowi¹c¹ znacz¹c¹ nana przez Adama Swacha. Zabudowania poklasztorne omó- czêæ potencja³u kulturowego Wielkopolski. W wojewódzkiej wione zostan¹ szczegó³owo w rozdziale powiêconym obiek- ewidencji zabytków nieruchomych znajduje siê oko³o 4750 tom zabytkowym stanowi¹cym w³asnoæ powiatu poznañ- obiektów, z których blisko 500 wpisanych jest do rejestru skiego. zabytków województwa wielkopolskiego. Zdecydowana wiêk- szoæ obiektów pochodzi z XIX i z I po³. XX w. W sumie na terenie powiatu poznañskiego znajduj¹ siê 52 kocio³y wpisane do rejestru zabytków. Reprezentuj¹ one Na terenie powiatu zachowa³o siê 11 historycznych uk³a- wszystkie style architektoniczne jakie wystêpowa³y w Wielko- dów urbanistycznych: Buk, Kostrzyn, Kórnik i Bnin, Luboñ, polsce na przestrzeni dziejów. Do najstarszych obiektów Mosina, Murowana Golina, Pobiedziska, Puszczykowo, Stê- sakralnych nale¿y pónoromañski koció³ paraf. p.w. Naro- szew oraz Swarzêdz. Wiêkszoæ z nich powsta³a w rednio- dzenia NMP z 1 po³. XIII w. w Tulcach oraz gotyckie kocio³y wieczu: Buk lokowany by³ w 1289 r., Kostrzyn w 1251, Bnin paraf. p.w. w. Wawrzyñca z ok. 1580 r. w Niepruszewie, p.w. na prze³omie XIV/XV w., Mosina w 1302 r., Murowana Narodzenia NPM z 1510-17 w Sobocie, p.w. w. Barbary z Golina w 1389 r., Pobiedziska w 1257 r. i Stêszew przed 1463 r. w Tomicach, p.w. ciêcia w. Jana Chrzciciela z 1531- 1394 r. W czasach póniejszych powsta³y miasta: Kórnik w 46 w Chojnicy (ruina) i p.w. Wszystkich wiêtych z 1464 r. w XVI w., Swarzêdz w 1638 r. i Luboñ oraz Puszczykowo Tarnowie Podgórnym. Interesuj¹ce s¹ równie¿ barokowe (wspó³czenie). Miasta powsta³e w redniowieczu i w czasach kocio³y.w. NMP Szkaplerznej z lat 1778-89 w Iwnie, p.w. w. nowo¿ytnych kszta³towane by³y wg tych samych regu³. Ich Miko³aja z lat 1770-75 w Siedlcu i p.w. Marcina i Piotra z centra stanowi¹ czworoboczne najczêciej rynki, otoczone XVI w. , rozbud. w k. XVII i na pocz. XVIII w. w Konarzewie. siatkê przecinaj¹cych siê pod k¹tem prostym ulic. Natomiast Na uwagê zas³uguj¹ te¿ historyzuj¹ce obiekty z XIX i pocz. XX miasta najm³odsze Luboñ i Puszczykowo powsta³y w ode- w. p.w. w. Floriana w Wirach, p.w. Marcina i Wincentego rwaniu od tej tradycji jako tzw. miasta-ogrody. w Skórzewie, p.w. w. Marcelego w Rogalinie czy p.w. w. W miastach podziwiaæ mo¿na wiele zabytków architektury Miko³aja w ¯ydowie. Istotn¹ grupê stanowi¹ kocio³y drew- sakralnej (dziewiêtnastowieczne kocio³y paraf. p.w. w. Sta- niane, których na terenie powiatu jest 14. S¹ to kocio³y m. nis³awa i poewangelicki oraz synagoga w Buku, koció³ paraf. in. p.w. w. Jadwigi z 1610 r. w £odzi, p.w. w. Miko³aja z 3 p.w. . Piotra i Paw³a z 1 po³. XVI w. w Kostrzynie, koció³ æw. XVI w. w Wierzenicy, p.w. w, Marii Magdaleny z 1623 paraf. p.w. Wszystkich wiêtych z 1437 r. w Kórniku, koció³ r. w D³ugiej Golinie, p.w. w. Micha³a Archanio³a z 1749 r. poewangelicki z lat 1826-27 w Bninie, koció³ poewangelicki w Uzarzewie, p.w. NMP Wniebowziêtej z 1743 r. w Czerlejnie, z lat 1908-10 w Luboniu, koció³ paraf. p.w. w. Miko³aja z p.w. w. Katarzyny z 1818 r. w Wêglewie, p.w. w. Jadwigi 1839 r. oraz synagoga z ok. 1870 r. w Mosinie, koció³ paraf. z 1762 r. w Siekierkach Wielkich, p.w. w. Kazimierza z lat p.w. w. Jakuba z XV/XVI w. i koció³ poewangelicki z lat 1737-38 w Gu³towach i p.w. Wszystkich wiêtych z lat 1760- 1784-1803 w Murowanej Golinie, koció³ paraf. p.w. w. 62 w Kleszczewie, a tak¿e grupa kocio³ów poewangelickich Micha³a Archanio³a zapewne z XIII/XIV w. i dziewiêtnasto- z tego czasu w Zakrzewie, Jerzykowie, Rokietnicy, Jeziorkach wieczny koció³ poewangelicki w Pobiedziskach, koció³ pa- i Tarnowie Podgórnym. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13815 — Poz. 2392

Jedn¹ z cech charakterystycznych krajobrazu kulturowego neogotyckie obiekty w Bêdlewie, Krzelicach, Lusowie Szre- powiatu poznañskiego jest du¿a iloæ pa³aców i dworów (w niawie, neorenesansowe w Wojnowie, Iwnie, Biedrusku, ewidencji figuruje 107 obiektów; w rejestrze zabytków 64) Modrzu czy Nagradowicach. Do interesuj¹cych siedzib nale¿¹ oraz zwi¹zanych z nimi zabudowañ s³u¿ebnych. Najstarsz¹ te¿ pa³ace w Napchaniu, Strykowie, Czerlejnie i in. Wokó³ rezydencj¹ jest powszechnie znany neogotycki zamek w Kór- pa³aców i dworów rozci¹ga³y siê parki. Na terenie powiatu niku (obecnie siedziba Biblioteki Kórnickiej PAN). Jego po- poznañskiego zachowa³o siê ich ponad sto, z czego 80 wpi- cz¹tki siêgaj¹ XV w. Swoj¹ dzisiejsz¹ formê uzyska³ on w sano do rejestru zabytków. Najstarsze pochodz¹ z 2 po³. XVIII wyniku przebudowy wg koncepcji Tytusa Dzia³yñskiego w w. (Rogalin, Konarzewo, Gu³towy, i Siedlec). Najwiêcej zacho- latach 1843-65. Wokó³ zamku rozci¹ga siê park angielski. Nie wanych parków pochodzi z XIX w. S¹ to z regu³y za³o¿enia mniej znan¹ siedzib¹ jest wzniesiony dla Raczyñskich osiem- krajobrazowe, jedynie w Rogalinie zachowa³ siê czêciowo nastowieczny pa³ac w Rogalinie (oddzia³ Muzeum Narodowe- regularny park francuski. Najbardziej malownicze parki zacho- go Poznaniu). Z uwagi na znaczenie obu obiektów dla dziejów wa³y siê oprócz wspomnianego ju¿ Rogalina w Nieprusze- kultury i architektury polskiej planowane jest wpisanie ich na wie, Strykowie, Wojnowie, Lusowie, Nieszawie, oraz w Kór- listê Pomników Historii. Obok Kórnika i Rogalina na terenie niku (park dendrologiczny). powiatu zachowa³a siê grupa barokowych rezydencji z XVII i Rezydencjom z regu³y towarzysz¹ zabudowania folwarcz- XVIII w.: pa³ac w Konarzewie z lat ok. 1689-99, pa³ac w ne. Na terenie powiatu zewidencjonowane zosta³y 94 zespo³y Gu³towach z lat ok. 1780-86 i pa³ac w Siedlcu z lat ok. 1770- lub ich pozosta³oci. Do rejestru zabytków wpisano zaledwie 75. Z XVIII w. pochodz¹ szachulcowe dwory w £opuchowi ok. kilka z nich. S¹ to zespo³y w Iwnie, Szreniawie, Wojnowie, 1870 r. i Radzewie z 1 po³. XVIII w. Najwiêcej zachowanych Cielach, Bêdlewie i Wierzonce. pa³aców i dworów pochodzi z XIX i pocz. XX w. Nale¿¹ do nich m. in. klasycystyczne rezydencje w Owiñskach i Jankowicach, Wykaz zabytków nieruchomych na terenie powiatu po- znañskiego*

:Ã7<0Ã: 7<3Ã2%,(.78 /,&=%$ 5(-(675=( =$%<7. : Ã8. $'<Ã85%$1,67<&=1( Ã8. $'<Ã585$/,67<&=1( Ã=$%8'2:$Ã0,(6=.$/1$ Ã2%,(.7<Ã6$.5$/1( Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã;9,;9,,,Ã Ã Ã;,;Ã Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã%8'2:1,&7:2Ã2%5211( Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã2%,(.7<Ã8 <7(&=12 &,Ã38%/,&=1(- Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã2%,(.7<Ã35=(0<6 2:(Ã,Ã*2632'$5&=( Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã3$ $&(Ã,Ã':25< Ã=(632 <Ã)2/:$5&=1( Ã Ã Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13816 — Poz. 2392

Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã%8'2:1,&7:2Ã:,(-6.,(Ã :Ã=$*52'$&+ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã3$5., Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã&0(17$5=( Ã Ã Ã Ã Ã

* na podstawie zweryfikowanych danych z Raportu o Stêszew, gm. loco koció³ p.w. w. Trójcy (barok) stanie zabytków w powiecie poznañskim, oprac. przez pra- Owiñska, gm. Czerwonak - koció³ p.w. w. Jana Chrzci- cowników Wojewódzkiego Urzêdu Ochrony Zabytków w ciela (barok) Poznaniu w 2005 r. Tomice, gm. Stêszew koció³ p.w. w. Barbary (gotyk, 3.2. Wykaz zabytków ruchomych na terenie powiatu po- renesans, barok, rokoko) znañskiego Tulce, gm. Kleszczewo koció³ p.w. Narodzenia Naj- Zabytki ruchome znajduj¹ siê g³ównie w zabytkowych wiêtszej Marii Panny (gotyk, renesans, barok) obiektach sakralnych, dworach i pa³acach oraz muzeach zlokalizowanych na terenie powiatu poznañskiego. W ewiden- Wierzenica, gm. Swarzêdz koció³ p.w. w. Miko³aja cji konserwatorskiej znajduje siê niemal 2000 obiektów z (barok, historyzm XIX w.) czego w rejestrze zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jest ponad 360 obiektów wpisanych do rejestru za pomoc¹ 41 decyzji. Wiele decyzji dotyczy ca³ych zespo³ów Lista obiektów objêtych cis³¹ ochron¹ konserwatorsk¹ w zabytków sk³adaj¹cych siê na cenne wyposa¿enie kocio³ów. wy¿ej wymienionych obiektach nie jest jeszcze zamkniêta. Najbogatsze wyposa¿enie i elementy wystroju wi¹tyñ (dato- Planowane s¹ kolejne wpisy do rejestru zabytków kolejnych wane od redniowiecza po wiek XIX) znajduj¹ siê w nastêpu- elementów wyposa¿enia i wystroju w kocio³ach w: Czerlej- j¹cych miejscowociach: nie, Gu³towach, Iwnie, Kostrzynie, Siedlcu, Siekierkach, Tul- cach (2 obiekty) a tak¿e w Chludowie (gdzie dotychczas Czerlejno, gm. Kostrzyn Wlkp. koció³ p.w. Najwiêtszej wpisane zosta³y 3 obiekty). Marii Panny Wniebowziêtej oraz . Idziego i Katarzyny (gotyk, barok) Wiele zabytkowych zespo³ów wyposa¿enia i wystroju kocio³ów w: Buku, Bninie, Cerekwicy Dopiewie, Kicinie, Gu³towy, gm. Kostrzyn Wlkp. koció³ p.w. w. Kazimie- Komornikach, Konarzewie, Lusowie, Murowanej Golinie, rza (rokoko) Niepruszewie, Rogalinie, Rogalinku, Pobiedziskach, Puszczy- Iwno, gm. Kostrzyñ koció³ p.w. Matki Boskiej Szkaplerz- kowie, Sobocie, Stêszewie (koció³ p.w. Najwiêtszej Marii nej (gotyk, renesans, barok) Panny Niepokalanie Poczêtej), Skórzewie, Tarnowie Podgór- nym, Uzarzewie, Wirach i ¯ydowie znajduje siê w ewidencji Kleszczewo, gm. loco koció³ p.w. Wszystkich wiêtych konserwatorskiej. (barok, rokoko) Ciekawe elementy z wyposa¿enia wnêtrza i wystroju za- Kostrzyn, Wlkp. gm. loco koció³ p.w. Piotra i Paw³a chowane zosta³y, prócz rezydencji w Rogalinie (gm. Mosina) (gotyk, renesans, barok) i Kórniku (gm .loco), w pa³acach w: Siedlec, gm. Kostrzyn koció³ p.w. w. Miko³aja (barok) Bêdlewie (gm. Stêszew) neogotycka siedziba rodu Po- Siekierki Wielkie, gm. Kostrzyñ koció³ p.w. w. Jadwigi tockich wzniesiona w 1866 r. ob. w³. PAN z zachowanym (renesans, barok) wystrojem wnêtrz ( hall, jadalnia, salon) Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13817 — Poz. 2392

Iwnie (gm. Kostrzyn) neorenesansowa pa³ac Miel¿yñ- Konarzewie (gm. Dopiewo) barokowy pa³ac z koñca XVII skich z ok. po³.XIX w. z zachowan¹ dekoracj¹ wnêtrz oraz w. wzniesiony dla Jêdrzeja Radomickiego z zachowan¹ zabytkowymi powozami dekoracj¹ sztukatorsk¹ i malarsk¹ z prze³omu XVII/XVIII w. Gu³towach (gm. Kostrzyn) - barokowo - klasycystyczny pa³ac Bniñskich wzniesiony w l. 1780-86 wg proj. Ignacego Licznie reprezentowane na obszarze powiatu poznañskim Graffa z zachowanym wystrojem sali balowej (freski au- s¹ obiekty kultu takie jak kapliczki, krzy¿e i figury przydro¿ne torstwa Antoniego Smuglewicza), salonu marmurowego (w gm. Kostrzyn najwiêcej 37 kapliczek) oraz pe³noplastycz- i hallu ne rzeby (w. Nepomucena w Konarzewie, Chrystusa Bole- ciwego w Buku, Siewcy w Luboniu).

Zabytki ruchome w ewidencji i rejestrze zabytków*

/ Ã / Ã Ã / Ã / * Ã Ã % & ' . . . Ã: . / 0 0 Ã* 3 3 5 6 6 Ã/ 6 7 Ã3 5

* na podstawie zweryfikowanych danych z Raportu o malarstwo polskie z XVI XIX w. (w tym portrety rodzinne, stanie zabytków w powiecie poznañskim, oprac. przez pra- miniatury na pergaminie sprzed 1530 r.), malarstwo obce z cowników Wojewódzkiego Urzêdu Ochrony Zabytków w XVI-XIX w. (szko³a w³oska, niemiecka, holenderska, flamandz- Poznaniu w 2005 r. ka, hiszpañska i francuska) rzeby i grafiki z XVI-XIX w., militaria (m.in. kompletna zbroja husarska, trzy husarskie kopie z po³. XVII w., broñ wschodnia), zbiór starych sreber, Wa¿n¹ rolê w upowszechnianiu historii Wielkopolski przez porcelana (g³ównie z manufaktur minieñskiej i berliñskiej), gromadzenie, opracowywanie, konserwacjê i udostêpnianie fajanse polskie i obce, tkanina artystyczna, monety, banknoty, zbiorów pe³ni¹ dwa muzea w Rogalinie (Odzia³ Muzeum odznaki, medale, kolekcja etnograficzna z Australii i Polinezji Narodowego w Poznaniu) i w Kórniku (Odzia³ Polskiej Akade- z XIX w. Wród kolekcji dotycz¹cych dziejów Polski znaleæ mii Nauk). mo¿na rêkopisy polskich królów (od Przemys³a II do Stanis³a- wa Poniatowskiego) i artystów (Mickiewicza, Chopina, S³o- KÓRNIK gm. loco Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii wackiego). Zbiory wystawiane s¹ w sieni i dziesiêciu salach Nauk mieci siê w otoczonym parkiem (z egzotycznymi gatun- parteru oraz holu I piêtra, zaaran¿owanych jako muzeum kami drzew i krzewów) neogotyckim zamku wzniesionym w wnêtrz z epoki romantyzmu (nawi¹zuj¹cych m.in. do wystroju po³owie XIX w. (z zachowaniem reliktów XVI i XVIII wiecznych mauretañskiej Alhambry). budowli) przez Tytusa Dzia³yñskiego. W 1924 r. jego wnuk W³adys³aw Zamoyski utworzy³ fundacje Zak³ady Kórnickie i ROGALIN gm. Mosina Odzia³ Muzeum Narodowego w przekaza³ narodowi polskiemu ca³y maj¹tek wraz z bibliotek¹ Poznaniu. i zbiorami muzealnymi. Fundacja zniesiona zosta³a w 1952 r., Muzeum mieci siê w malowniczo po³o¿onej pónobaro- a rok póniej opiekê nad zamkiem przejê³a PAN.W 2002 r. kowej rezydencji rodu Raczyñskich. Po II wojnie wiatowej w Fundacja Zak³ady Kórnickie zosta³a restytuowana. 1949 r. otworzono w niej oddzia³ poznañskiego Muzeum W wnêtrzach kórnickiego zamku eksponowane s¹ kolekcje Narodowego. W 1991 r. ostatni prawowity spadkobierca zgromadzone przez Tytusa Dzia³yñskiego, jego syna Jana i Rogalina Edward Bernard Raczyñski przekaza³ rezydencjê wnuka W³adys³awa Zamoyskiego. Przede wszystkim s¹ to wraz ze zbiorami malarstwa utworzonej przez siebie fundacji meble XVII-XIX w. (m.in. gdañskie, holenderskie, bretoñskie), imienia Raczyñskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13818 — Poz. 2392

Obszerne za³o¿enie pa³acowo parkowe sk³ada siê z: baro- Muzeum Rolnictwa i Przemys³u Rolno- Spo¿ywczego w kowo klasycystycznego pa³acu w typie entre cour et jardin, Szreniawie, którego budowê rozpoczêto ok. 1770, a ukoñczono na pocz. Muzeum pod Totemem Pracownia Literacka Arkadego XIX w. Poprzedzon¹ owalnym gazonem budowlê tworzy: Fidlera w Puszczykowie, korpus g³ówny (zwieñczony mansardowym dachem) po³¹czony æwierækolistymi galeriami z dwiema oficynami. W zabyt- Punk Etnograficzny w wiatraku w Rogierówku, kowych wnêtrzach eksponowane s¹ meble, dzie³a sztuki i Muzeum Regionalne w Stêszewie, rzemios³a. W pó³nocnej oficynie znajduje siê galeria portre- tów rodzinnych oraz Gabinet Londyñski stanowi¹cy rekon- Skansen i Muzeum Pszczelarstwa w Swarzêdzu. strukcjê jednego z wnêtrz mieszkania zajmowanego do mier- 3.3. Zabytki archeologiczne. ci w 1993 r. przez Edwarda Raczyñskiego ostatniego prezy- denta RP na uchodctwie. W skrzydle po³udniowym ogl¹daæ Dobre warunki glebowe i hydrograficzne sprawi³y, i¿ na mo¿na wnêtrza zwi¹zane z najdawniejszymi w³acicielami przestrzeni dziejów obszar dzisiejszego powiatu poznañskie- Rogalina od rokokowego saloniku z czasów Kazimierza Ra- go cechowa³o niezwykle intensywne osadnictwo. Na terenie czyñskiego do wnêtrza w stylu Ludwika XVI. Bogata kolekcja powiatu odnotowano ³¹cznie 6225 stanowisk archeologicz- malarstwa gromadzona przez Edwarda Aleksandra Raczyñ- nych, czyli pozosta³oci terenowych pradziejowego i histo- skiego od l. 80 XIX w. jest eksponowana w specjalnie na ten rycznego osadnictwa, na których wydzielono 7468 faktów cel zbudowanym pawilonie (w l. 1909-10). Galeria Rogaliñska osadniczych (grodzisk, osad, punktów i ladów osadniczych prezentuje dzie³a malarstwa polskiego z prze³omu XIX i XX w. oraz cmentarzysk) o ró¿nym przyporz¹dkowaniu chronolo- m. in. Jana Matejki, Jacka Malczewskiego, Olgi Boznañskiej giczno-kulturowym. Najwiêcej faktów osadniczych zlokalizo- i Leona Wyczó³kowskiego oraz malarstwa zachodnioeuropej- wanych jest na terenie gminy Pobiedziska (968), Kostrzyn skiego z tego samego okresu, w tym dzie³a takich twórców (855) i Mosina (723). Iloæ faktów osadniczych w pozosta³ych jak: Paula Delarochea, Claude Moneta, Friedricha Overbecka gminach przedstawia siê nastêpuj¹co: Buk 340, Czerwonak Wzd³u¿ osi za³o¿enia pa³acowego rozmieszczono od frontu: 213, Dopiewo 412, Kleszczewo 335, Komorniki 134, uje¿d¿alniê, stajniê i wozowniê w której eksponowane s¹ Kórnik 594, Luboñ 79, Murowana Golina 545, Puszczy- zabytkowe powozy.Za pa³acem znajduje siê XVIII wieczny kowo 42, Rokietnica 391, Stêszew 493, Suchy Las 455, ogród w typie francusko-holenderskim , za którym rozci¹ga Swarzêdz 326, Tarnowo Podgórne 573. siê angielski park krajobrazowy ze s³ynnym skupiskiem wie- Do rejestru zabytków wpisane zosta³y 52 obiekty (grodzi- lowiekowych dêbów. Barokowy ogród zdobi¹ rzeby Augu- ska, osady i cmentarzyska) z terenu gmin powiatu poznañ- styna Schöpsa. skiego: Buk 1 osada, Dopiewo 1 grodzisko, 11 osad i 1 cmentarzysko p³askie, Komorniki 1 osada, Kostrzyn 6 grodzisk, Kórnik 3 grodziska, Murowana Golina 2 grodzi- Wiele ciekawych obiektów dotycz¹cych historii regionu i ska i 6 osad, Pobiedziska 4 grodziska, 5 osad i 1 cmenta- poszczególnych miejscowoci znaleæ mo¿na w nastêpuj¹- rzysko p³askie, Rokietnica 1 grodzisko, 2 osady i 1 cmenta- cych placówkach: rzysko p³askie, Stêszew 1 osada, Suchy Las 1 grodzisko, Izba Muzealna PTTK Ziemi Bukowskie w Buku, Swarzêdz 1 grodzisko i 1 osada, Tarnowo Podgórne 2 grodziska. Zestawienie stanowisk archeologicznych zewiden- Izba Regionalna Ziemi Goliñskiej w Murowanej Golinie, cjonowanych i wpisanych do rejestru zabytków archeologicz- Muzeum rodowiska Przyrodniczego i £owiectwa w Uza- nych przedstawiono w tabeli 4.3.1. rzewie, 3.3.1. Zestawienie liczbowe stanowisk archeologicznych Muzeum Martyrologiczne w ¯abikowie, zewidencjonowanych i wpisanych do rejestru zabytków na terenie powiatu poznañskiego.* Muzeum Misyjno-Etnograficzne Misjonarzy Werbistów w Chludowie,

:Ã Ã , 67$12:,6.$Ã$5&+(2/2*,&=1(

Ã Ã Ã Ã

* wg M. Dernoga, Raport o stanie zabytków archeologicznych fakty osadnicze zarejestrowane na terenie powiatu poznañskie- w województwie wielkopolskim, Wielkopolski Biuletyn Konser- go wi¹¿¹ siê ze rodkow¹ i m³odsz¹ epok¹ kamienia. Stanowi- watorski, t. 3, cz. 1, Poznañ 2006 Poznaniu w 2005 r. ska o takiej chronologii znajduj¹ siê m. in. w gminach Buk, Czerwonak, Mosina, Puszczykowo, Tarnowo Podgórne, Luboñ i Osadnictwo zwi¹zane jest z ciekami wodnymi, z regu³y grupuje Rokietnica. Wystêpuje stosunkowo wiele stanowisk z epoki br¹- siê wzd³u¿ dolin rzecznych oraz na wyniesieniach. Najstarsze zu i epoki ¿elaza (kultura ³u¿ycka oraz okres wp³ywów rzymskich Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13819 — Poz. 2392

kultura przeworska). Stanowiska takie zarejestrowano nieomal du¿ych walorach turystyczno - krajobrazowych. Zestawienie we wszystkich gminach powiatu. Na omawianym obszarze zde- stanowisk o w³asnej formie krajobrazowej przedstawiono w cydowanie dominuje osadnictwo zwi¹zane z intensyfikacj¹ pro- tabeli 4.3.2. cesów osadniczych we wczesnym i pónym redniowieczu. 3.3.2. Wykaz stanowisk archeologicznych o w³asnej formie Charakterystyczne dla tego czasu grodziska stanowi¹ obiekty o krajobrazowej*

/ 0,(-6&2:2 *0,1$ 2%6=$5Ã$=3 2%,(.7 % % 1 % ' ' * . * Ã Ã . * Ã Ã . : . Ã: 6 . Ã: 7 . Ã: 6 . Ã: * Ã Ã . Ã: 6 . Ã: ' . Ã: " * Ã Ã . Ã: . Ã Ã . . Ã Ã . . . 0 0 6 0 Ã* * 0 Ã* ' Ã* 0 Ã* " 0 Ã* 0 Ã* " 3 3 * Ã Ã 3 * Ã Ã 3 . Ã* 3 3 5 3 5 . 6 0 Ã Ã 6 0 Ã Ã 6 " 6 6 % Ã Ã* 6 Ã/ 8 6

* na podstawie zweryfikowanych danych z Raportu o weryfikacja grodzisk; stanie zabytków w powiecie poznañskim, oprac. przez pra- inwentaryzacja i weryfikacja cmentarzysk kurhanowych i cowników Wojewódzkiego Urzêdu Ochrony Zabytków w megalitycznych; Poznaniu w 2005 r. badania ratownicze stanowisk niszczonych lub zagro¿o- nych. Do najwa¿niejszych zadañ zwi¹zanych z ochron¹ zabytków 3.4. Krajobraz kulturowy. archeologicznych nale¿y przeciwdzia³anie niszczeniu stanowisk archeologicznych i nawarstwieñ kulturowych, uwzglêd- 3.4.1. Obszarowe wpisy do rejestru zabytków. nianie przy wydawaniu zezwoleñ na budowê opinii i decyzji Uk³ad urbanistyczny miasta Buk Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, zachowanie i rewaloryzacja stanowisk o w³asnej formie krajobrazowej (grodzisk, Uk³ad urbanistyczny miasta Kostrzyn Wlkp. kurhanów, pozosta³oci siedzib obronnych) oraz edukacja Uk³ad urbanistyczny miasta Mosina mieszkañców powiatu na temat wartoci znalezisk archeologicznych i potrzeby ich zachowania. Dzia³ania konserwator- Uk³ad urbanistyczny miasta Murowana Golina skie w zakresie ochrony zabytków archeologicznych na tere- Uk³ad urbanistyczny miasta Pobiedziska nie Wielkopolski prowadzone s¹ w czterech p³aszczyznach: Uk³ad urbanistyczny miasta Swarzêdz badania osadnicze w celu uwiarygodnienia danych Arche- ologicznego Zdjêcia Polski; Uk³ad urbanistyczny miasta Stêszew (zakoñczenie postê- powania przygotowawczego) Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13820 — Poz. 2392

Uk³ad urbanistyczny miasta Puszczykowo (wpis planowa- W ewidencji konserwatorskiej znajduje siê 158 cmentarzy, ny) tylko 4 z nich wpisano do rejestru zabytków. Wszystkie posiadaj¹ karty ewidencyjne, konieczna jest jednak ich wery- Uk³ad urbanistyczny miasta Luboñ (wpis planowany) fikacja i uaktualnienie. Stan zachowania cmentarzy katolickich 3.4.2. Parki kulturowe. nie budzi zastrze¿eñ, problemem jest tylko dokonywana ze wzglêdów bezpieczeñstwa eliminacja starego zadrzewienia. Na obszarze powiatu nie istnieje ¿aden park kulturowy. W stanie z³ym s¹ natomiast przewa¿nie nieczynne cmentarze Planowane jest utworzenie Cysterskiego Parku Kulturowe- ewangelickie. Obiekty te s¹ zaniedbane, zaroniête dzik¹ go Owiñska Radojewo we wrzeniu 2002 r. gminy rolinnoci¹, ich uk³ad przestrzenny jest zatarty, nagrobki znajduj¹ce siê na terenie planowanego Cysterskiego Par- zdewastowane. Dobrym rozwi¹zaniem by³oby objêcie tych ku Kulturowego podpisa³y list intencyjny w sprawie jego cmentarzy opiek¹ przez szko³y w celu ich uporz¹dkowania i powo³ania. Ostatnio zaproponowano utworzenie Kórnicko w³aciwego wyeksponowania. -Zaniemysko Rogaliñskiego Parku Kulturowego. Na terenie powiatu zachowa³y siê dwie synagogi. Obie 4. Uwarunkowania wewnêtrzne opieki nad zasobami wpisane s¹ do rejestru zabytków. Stan zachowania i sposób dziedzictwa kulturowego. u¿ytkowania synagogi w Mosinie nie budzi zastrze¿eñ, wska- 4.1. Stan zachowania zabytków nieruchomych i archeolo- zane jest jedynie przeprowadzenie drobnych prac remonto- gicznych. G³ówne postulaty konserwatorskie. wych. Synagoga w Buku mimo przeprowadzenia remontu kapitalnego nie jest u¿ytkowana i ulega ponownej degradacji. Stan zachowania obiektów w poszczególnych gminach i Konieczne jest przeprowadzenie ponownego remontu oraz zasadnicze postulaty konserwatorskie zosta³y szczegó³owo znalezienie w³aciwego sposobu u¿ytkowania obiektu. przedstawione w Raporcie o stanie zabytków w powiecie poznañskim. Z zabytków wpisanych do rejestru stan zacho- Zespo³y rezydencjonalno-parkowe. Zabudowania folwarcz- wania substancji zabytkowej (nale¿y tu podkreliæ ¿e nie jest ne. on to¿samy ze stanem technicznym) 58 obiektów okreliæ Stan zachowania dworów i pa³aców na terenie powiatu mo¿na jako bardzo dobry, stan 174 obiektów jako dobry, jest bardzo zró¿nicowany. Niektóre z budynków ostatnio stan 165 obiektów jako dostateczny, stan 70 obiektów jako poddano pracom restauracyjnym. Ich stan nie budzi zastrze- z³y, stan 14 obiektów jako bardzo z³y. ¿eñ. Do najlepiej zachowanych nale¿¹ pa³ace w Siedlcu i Urbanistyka i ruralistyka. Z³otnikach, zamek w Kórniku, dwory w Krerowie, Szreniawie czy Wojnowie. Szereg obiektów jest jednak w stanie katastro- Najwiêkszym problemem niewielkich miast po³o¿onych falnym. Wiele z nich straci³o swój dawny wystrój, zmieniono przy historycznych szlakach w s¹siedztwie Poznania s¹ prze- ich uk³ady wnêtrz. Do najgorzej zachowanych obiektów nale- biegaj¹ce przez te orodki rozbudowane trasy komunikacyjne ¿y pa³ac w Nieszawie, zameczek na wyspie jez. Goreckiego, o du¿ym nasileniu ruchu, powoduj¹ce znaczne zniszczenia dwory w Bolechowie, £opuchowie i Wierzenicy. Najwa¿niej- obiektów zabytkowych. St¹d jednym z g³ównych zadañ jest sze zadania to opracowanie dla tych obiektów studiów histo- eliminacja ruchu tranzytowego ze staromiejskich centrów. ryczno-architektonicznych oraz przeprowadzenie badañ archi- Kolejnym problemem jest wprowadzanie do historycznych tektonicznych, w dalszej kolejnoci wykonanie dokumenta- miast nowoczesnej zabudowy wielkokubaturowej. Proces ten cji budowlanej i konserwatorskiej oraz przeprowadzenie prac powinien zostaæ zahamowany, obiekty dysharmonijne remontowych i modernizacyjnych z zachowaniem lub przy- modernizowane lub likwidowane. Nowa zabudowa w obrêbie wróceniem pierwotnego uk³adu wnêtrz. Czêsto konieczne jest historycznych zespo³ów powinna byæ dostosowana do archi- znalezienie w³aciwego sposobu u¿ytkowania obiektu (np. tektury zabytkowej. Nale¿y podj¹æ szeroko zakrojone dzia³ania przeznaczenie na cele hotelowe, szkoleniowo-konferencyjne i w celu rewaloryzacji i rewitalizacji miast. Koniecznym jest in.). Tak¿e inne zabudowania zespo³ów (oficyny itp.) wyma- tak¿e objêcie ochron¹ prawn¹ uk³adów ruralistycznych. gaj¹ przeprowadzenia prac remontowych. Architektura sakralna. Cmentarze. Stan zachowania kocio³ów jest zró¿nicowany. Kocio³y miejskie na ogó³ zachowane s¹ w stanie dobrym, parafie dysponuj¹ rodkami zapewniaj¹cymi nale¿yte utrzymanie budynków. W stanie bardzo dobrym zachowa³y siê kocio³y w Buku, Kostrzynie, Kórniku i Stêszewie. Du¿e problemy z utrzymaniem w odpowiednim stanie zabytkowych wi¹tyñ maj¹ natomiast niektóre parafie wiejskie. Specjalnego podej- cia wymagaj¹ zw³aszcza kocio³y drewniane, w których systematycznie przeprowadzaæ trzeba zabiegi konserwacyjne. Dodatkowo obiekty te nale¿y obj¹æ programem wykonania instalacji antyw³amaniowych i przeciwpo¿arowych. Do zachowanych bardzo dobrze wi¹tyñ wiejskich nale¿¹ kocio³y w Komornikach, Krerowie, Czerlejnie, Iwnie, Siekierkach, Bia³ê- ¿ynie, Tarnowie Podgórnym, Cerekwicy i Sobocie. Natomiast w stanie bardzo z³ym (ruina) zachowa³ siê koció³ w Chojnicy. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13821 — Poz. 2392

Nieszawa pa³ac i park. Stan obecny. Stan zabytkowych parków jest bardzo zró¿nicowany. Nie- które zachowane s¹ w stanie dobrym, doæ du¿a grupa w stanie dostatecznym. Najwiêcej jest jednak parków w stanie z³ym. Poniewa¿ czêsto stanowi¹ one jedyny zadrzewiony teren w miejscowoci dlatego nale¿y zachowaæ istniej¹cy drzewostan oraz d¹¿yæ do przywrócenia parkom ich dawnej wietnoci. Wiêkszoæ parków wymaga sporz¹dzenia aktual- nych inwentaryzacji drzew oraz projektów rewaloryzacji, obejmuj¹cych odtworzenie dawnego drzewostanu, nasadzenia uzupe³niaj¹ce oraz usuwanie z ich terenu obiektów dyshar- monijnych. Po wykonaniu w/w prac nale¿y systematycznie przeprowadzaæ zabiegi pielêgnacyjne w celu niedopuszczenia do ponownej degradacji. Problemy zwi¹zane z utrzymaniem budynków folwarcz- Owiñska jeden z pawilonów Zak³adu dla Ob³¹kanych. nych wynikaj¹ g³ównie ze z³ego stanu ich zachowania, braku Stan przed 1939 i obecnie. rodków na remonty a tak¿e trudnoci ze znalezieniem w³a- ciwego nowego sposobu ich u¿ytkowania. W celu prawid³o- wej ochrony zespo³ów folwarcznych nale¿y wpisaæ je do W takich wypadkach konieczne jest opracowanie stosow- rejestru zabytków oraz przystosowaæ je do nowych funkcji, nej dokumentacji historyczno-architektonicznej i budowlano- zachowuj¹c dawn¹ kompozycjê podwórza oraz charakter remontowej, nastêpnie przeprowadzenie prac restaurator- zabudowy. skich. W skrajnych przypadkach nale¿y podj¹æ kroki prawne w celu przymuszenia w³acicieli lub u¿ytkowników do przeprowadzenia remontów. Domy mieszkalne. Budynki u¿ytecznoci publicznej. Wiêkszoæ zabudowy mieszkalnej znajduje siê w z³ym stanie technicznym i wymaga pilnych prac remontowych i modernizacyjnych. W ka¿dym przypadku nale¿y zakres i przebieg prac uzgadniaæ ze s³u¿bami konserwatorskimi w celu unikniêcia stosowania niew³aciwych technologii i materia- ³ów (termoizolacja, nowa stolarka drzwiowa i okienna, pokrycie dachów, kolorystyka elewacji itp.) powoduj¹cych utratê pierwotnego charakteru budynków. Budynki u¿ytecznoci publicznej zachowa³y siê w stanie zró¿nicowanym. Obiekty u¿ytkowane zgodnie ze swoj¹ pierwotn¹ funkcj¹ (ratusze, szko³y, poczty itp.) zachowane s¹ na ogó³ w stanie dobrym, nie zagra¿a im zniszczenie. Jednak szereg obiektów w zwi¹zku z przekszta³ceniami w³asnociowymi i zmian¹ pierwotnego sposobu u¿ytkowania s¹ przebudowywane i modernizowane w sposób niew³aciwy lub ulegaj¹ szybko postêpuj¹cej dewa- stacji. Przyk³adem mog¹ byæ tu zabudowania d. zak³adu psychiatrycznego w Owiñskach. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13822 — Poz. 2392

lokalnych (rozwój lokalnej przedsiêbiorczoci, tworzenie miejsc pracy i dodatkowych róde³ dochodów, ochrona tradycyjnych zawodów), korzystanie z lokalnych zasobów (walorów przyrodniczych, kulturowych, bazy noclegowej i ¿ywieniowej oraz innych produktów miejscowych), a tak¿e wspieranie i ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Trasy szlaków w wielu miejscach przecinaj¹ siê i pokrywaj¹ siê ze sob¹, pozwalaj¹c zarówno na koncentrowanie siê na temacie wio- d¹cym, jak i jednoczesne zwiedzanie obiektów o zró¿nicowa- nej tematyce. Czynne szlaki turystyczne przebiegaj¹ce przez powiat poznañski promuj¹ cenne pod wzglêdem artystycznym budowle oraz za³o¿enia parkowo rezydencjalne, wydarzenia historyczne, lady dawnej i obecnej wytwórczoci, obszary o Biedrusko Kasyno Oficerskie. Stan przed 1918 r. i du¿ych walorach przyrodniczych wa¿ne dla celów rekreacyjno obecnie. poznawczych mieszkañców powiatu, województwa, a tak¿e turystów z innych regionów Polski i Europy.

Budownictwo przemys³owe. Istniej¹ce szlaki turystyczne na obszarze powiatu poznañ- skiego mo¿na podzieliæ na: kulturowe, samochodowe, rowe- Zabudowania najcenniejszych zespo³ów architektury prze- rowe, piesze, wodne i konne. Poni¿ej zostan¹ scharakteryzo- mys³owej na terenie powiatu poznañskiego obu fabryk w wane najwa¿niejsze sporód nich. Luboniu zachowane s¹ w zadowalaj¹cym stanie technicznym. Wskazane jest opracowanie programu rewitalizacji te- renów fabrycznych oraz przywrócenie zachowanym obiektom CHARAKTERYSTYKA SZLAKÓW ich pierwotnej formy. A) Szlaki kulturowe Wiêkszoæ obiektów architektury przemys³owej (m. in. budynki fabryczne, magazyny, cegielnie, m³yny, budynki ko- Szlak w. Jakuba jest najwa¿niejszym szlakiem kulturo- lejowe, zw³aszcza przy nieczynnych liniach kolejowych) w wym Europy. Od IX wieku w pó³nocnej czêci Pó³wyspu zwi¹zku z przekszta³ceniami w sferze gospodarki wymaga Iberyjskiego oraz we francuskich Pirenejach zaczê³y po- szczególnej troski konserwatorskiej oraz znalezienia w³aci- wstawaæ drogi, którymi z ca³ej Europy zmierzali pielgrzymi wego sposobu ich u¿ytkowania. Konieczne jest zabezpiecze- do grobu w. Jakuba Starszego w Santiago de Compostel- nie budynków przed dalsz¹ dewastacj¹ oraz przygotowanie la. Drogi, którymi zmierzali przez ponad 1000 lat pielgrzy- projektów adaptacji do nowych celów. Niejednokrotnie za- mi do Santiago jak pisa³ Goethe ukszta³towa³y Europê. chodzi potrzeba rewitalizacji terenów poprzemys³owych. W 1982 r. Rada Europy uzna³a Camino de Santiago pierwszym szlakiem europejskim o donios³ym znaczeniu w rozwoju ca³ego kontynentu i zaapelowa³a o odtwarzanie Zabytki archeologiczne. i utrzymanie dawnych szlaków p¹tniczych. W Polsce roz- poczêto odtwarzanie historycznych traktów do Santiago w Stan zachowania 49 zabytków archeologicznych wpisa- 2005 r. z inicjatywy Fundacji Wioski Franciszkañskiej oraz nych do rejestru zabytków jest zró¿nicowany. Wg Raportu o Bractwa w. Jakuba Aposto³a. Pierwsza powsta³a Droga stanie zabytków w powiecie poznañskim 13 obiektów zacho- Dolnol¹ska której przed³u¿eniem jest odtworzona w 2007 wanych jest w stanie bardzo dobrym, 5 obiektów wymaga r. historyczna trasa pielgrzymkowa Gniezno Poznañ znakowania i ods³oniêcia rzeby, 3 obiekty wymagaj¹ zabez- Zgorzelec Praga. Szlak ten by³ wymieniany m.in. przez pieczenia i uzupe³nienia ubytków w rzebie. W 22 obiektach Jörga Gaila z Norymbergii w roku 1563. D³ugoæ trasy nale¿y wykonañ badania sonda¿owe w celu ustalenia stanu wynosi 490 km i na terenie Wielkopolski biegnie przez substancji zabytkowej. W piêciu przypadkach wymagana jest Gniezno Lednicê Poznañ Leszno. zmiana zagospodarowania terenu. Proponuje siê wpisanie do rejestru zabytków 518 stanowisk oraz wykrelenie jednego Znak: bia³a muszla z czerwonym krzy¿em w. Jakuba. obiektu (grodzisko w D¹brówce, gm. Dopiewo). Przebieg: D¹brówka Kocielna Murowana Golina (ko- 4.2. Szlaki turystyczne. ció³ p.w. w. Jakuba) - Dziewicza Góra Kicin Gruszczyn Poznañ Rogalin Terytorium powiatu poznañskiego pokrywa gêsta sieæ szlaków turystycznych, które stanowi¹ jedn¹ z istotniejszych Szlak Cysterski biegnie przez ca³¹ Europê ³¹cz¹c ze form promocji dziedzictwa kulturowego i wykorzystania jego sob¹ miejsca zwi¹zane z klasztorami cysterskimi. Jego po- potencja³u. Wyznaczone s¹ przez g³ównie przez PTTK (a tak¿e wstanie zainicjowa³a w 1990 r. Rada Europy w ramach samorz¹dy wojewódzkie, powiatowe, gminne, stowarzysze- programu Europejskie Szlaki Kulturowe maj¹cego pog³ê- nia i organizacje pozarz¹dowe) s³u¿¹ do uprawiania turystyki biaæ poczucie wspólnej to¿samoci kulturowej pomiêdzy i stanowi¹ produkt turystyczny ³¹cz¹cy kraje, regiony, miej- narodami Europy. Trasa szlaku cysterskiego w Wielkopolsce scowoci oraz ich mieszkañców. G³ównymi zadaniami inicjo- prowadzi od W¹growca poprzez Poznañ do Przemêtu i dalej wanych i istniej¹cych szlaków s¹: wspieranie spo³ecznoci na po³udnie lub pó³noc. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13823 — Poz. 2392

Przebieg: prowadzi z Poznania poprzez Kórnik, Rogalin, Puszczykowo, Wielkopolski Park Narodowy i Szreniawê, sk¹d wraca do Poznania. C) Szlaki rowerowe Europejska Trasa rowerowa EuroVelo nr 2 (trasa Berlin Poznañ Gniezno), nr 9 (trasa Poznañ Zaorle). EuroVelo to europejska sieæ szlaków rowerowych projekt Europej- skiej Federacji Cyklistów, którego celem jest budowa dwunastu d³ugodystansowych szlaków rowerowych biegn¹cych przez ca³¹ Europê. Odcinek w województwie Wielkopolskim koordynowany jest przez Miêdzygminny Zwi¹zek Turystyczny Wielkopolska Gocinna (na granicy woj. Wielkopolskiego i Dolnol¹skiego) oraz Zwi¹zek Znak: narys planu kocio³a cysterskiego. Miêdzygminny Puszczy Zielonki. Przebieg: Murowana Golina Owiñska (opactwo cyste- Znak: oznaczenia literowe rek) Poznañ. Przebieg: Puszczykowo Luboñ Poznañ Puszcza Zie- W dn. 7.X.2007 r. otwarto Cysterski Szlak Rowerowy lonka Gniezno. licz¹cy 143 km na trasie W¹growiec Tarnowo Pa³uckie Transwielkopolska Trasa Rowerowa prowadzi do najdal- £ekno D¹brówka Kocielna Owiñska Poznañ. szych krañców wielkopolskiej ziemi (Okonek Poznañ - Szlak Romañski to ogólnopolski szlak promuj¹cy najstar- Siemianice 500 km). sze w Polsce budowle sakralne zwi¹zane z pocz¹tkami Znak: czarny rower z zielonym paskiem. pañstwa polskiego oraz Monarchi¹ Piastowsk¹ jest czê- ci¹ ogólnoeuropejskiego projektu o nazwie Romane- Przebieg: pó³nocny odcinek szlaku liczy blisko 200 km sque Europe. Ten kulturowo-historyczny szlak obejmuje Wiedzie z Parku So³ackiego w Poznaniu poprzez Szamotu³y i swoim zasiêgiem dwanacie polskich województw, na Pi³ê w stronê pó³nocnej granicy regionu. terenie których znajduje siê sto kilkadziesi¹t zabytków Po³udniowa czêæ trasy liczy 280 km Punktem wyjcia jest romañskich lub ich reliktów. Ze wzglêdu na ogromny jezioro Maltañskie w Poznaniu. Dalej trasa przecina teren obszar przebiegu trasy ³¹cz¹cej siê poza granicami kraju powiatu poznañskiego, biegnie w kierunku miejscowoci z podobnymi szlakami kulturowymi. Dotychczas opraco- Tulce, rody Wlkp., Mi³os³awia. Koniec szlaku ma miejsce w wano zasadnicze zrêby szlaku biegn¹ce przez wojewódz- Siemianicach, najdalej wysuniêtym na po³udnie miasteczku w two wielkopolskie, ³ódzkie i kujawsko-pomorskie i wiêto- Wielkopolsce. krzyskie. Rowerowy Piercieñ Powiatu Poznañskiego to trasa Znak: sylweta kocio³a na bia³ym tle. doko³a miasta Poznania licz¹ca 173 km. Przebieg :Gniezno Ostrów Lednicki Poznañ Tulce Znak: czarny rower na pomarañczowym tle. (Koció³ Narodzenie NMP). Przebieg: Mosina, Stêszew, okolice Tarnowa Podgórnego, Szlak Piastowski ³¹czy szereg miejscowoci zwi¹za- Murowana Golina, Kostrzyn, Kórnik. nych z Pocz¹tkami Pañstwa Polskiego. Nazwa trasy wi¹¿e siê z dynasti¹ Piastów, która panowa³a na ziemiach polskich w Ziemiañski Szlak Rowerowy przez powiat poznañski okresie wczesnego redniowiecza. Przebieg szlaku wyzna- biegnie równie¿ wariant Ziemiañskiego Szlaku Rowero- czaj¹ najwa¿niejsze miejsca piastowskiej Polski. Zosta³ on wego Poznañ Mosina Czempiñ licz¹cy 271,9 km wytyczony w 1960 r. Znak: czarny rower z zielon¹ strza³k¹ Znak: stylizowany orze³ piastowski Przebieg szlaku: od Poznania i Mosiny przez Czempiñ do Przebieg: trasa ma kszta³t ósemki i biegnie z Poznania S³onina i dalej w kierunku Leszna b¹d Gostynia. przez Pobiedziska, Ostrów Lednicki, Gniezno, Rogowo, G¹sa- Nadwarciañski Szlak Rowerowy trasa wzd³u¿ brzegów wê, Biskupin, Wenecjê, ¯nin, Lubostroñ, Pakoæ, Kocielec Warty ³¹cz¹ca Poznañ Z Uniejowem d³. 250 km Kujawski, Inowroc³aw, Kruszwicê, Strzelno, Kwieciszewo, Wylatowo, Mogilno, Trzemeszno, Orchowo, Witkowo, Grzy- Znak: Rower na bia³ym tle z niebieskim paskiem. bowo, Wrzeniê, Neklê, Giecz, Gu³towy, Swarzêdz i Poznañ. Przebieg: Poznañ Puszczykowo Mosina. B) Szlaki samochodowe Szlaki rowerowe Puszczy Zielonki : Du¿y Piercieñ Rowe- Trasa Kórnicka trasa dla zmotoryzowanych licz¹ca 80 rowy (51,7 km) i Ma³y Piercieñ Rowerowy (35,4 km) km. Znak: DPR z sylwet¹ roweru na niebieskim tle, MPR z Znak: szeciok¹tne tablice z sylwet¹ zamku w Kórniku. sylwet¹ roweru na czerwonym tle. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13824 — Poz. 2392

Przebieg: DPR :Czerwonak D¹brówka Kocielna Brze- dowego odznacza siê wielk¹ malowniczoci¹ krajobrazu i no-Uchorowo Starczanowo. bogactwem flory i fauny. Ró¿norodne formy polodowcowej rzeby terenu wraz z licznymi rynnami jezior pokrywaj¹ MPR: Murowana Golina Kamiñsko Zielonka G³êbo- sosnowe bory i mieszane lasy g³ównie dêbowo-grabowe, ³êgi czek K¹ty - Wojnowo D³uga Golina Starczanowo wi¹zowo sosnowe z czarn¹ olszyn¹. Wyró¿niono kilkanacie D) Szlaki wodne. gatunków zbiorowisk lenych i zarolowych oraz kilkadziesi¹t zespo³ów rolin wodnych i b³otnych. Florê tworz¹ g³ównie Wielka Pêtla Wielkopolski licz¹cy 690 km szlak kajakowy gatunki rodkowosyberyjskie i eurosyberyjskie takie jak d¹b na Warcie. Pocz¹tek szlaku zaczyna siê w Koninie, a dalsza bezszypu³kowy, grab pospolity, sosna zwyczajna i jarzêbina, jego droga biegnie przez miejscowoci: Poznañ i Miêdzy- a z rolin zielonych: zawilec gajowy piêciornik, piêciornik chód do Santoka pod Gorzowem Wielkopolskim, w któ- bia³y, wielkokrzew pomorski czy w¹krota zwyczajna. O bogac- rym Warta ³¹czy siê z Noteci¹. twie fauny zamieszkuj¹cej obszar Wielkopolskiego Parki Na- E) Szlaki konne. rodowego stanowi ponad 150 gatunków ptaków najliczniej- szy jest puszczyk, 3.000 gatunków owadów oraz 40 gatunków Wilczy Szlak prowadzi ze Stêszewka przez Puszczê ssaków w tym rzadko spotykane bobry i wydry oraz wiele Zielonkê do Lubniewic na Ziemi Lubuskiej (240 km). gatunków gadów i p³azów. Obecnie na obszarze Parku znaj- Znak: bia³y prostok¹t z sylwetk¹ konia. duje siê 18 obszarów cis³ej ochrony, obejmuj¹cy najbardziej wartociowe obszary naturalnych zespo³ów lenych, lêgo- F) Szlaki piesze. wisk ptasich, jezior, obszarów wodno-torfowiskowo-bagien- Szlaki przeznaczone do uprawiania turystyki pieszej wyty- nych, wietlistej d¹browy i borów. czone przede wszystkim w atrakcyjnych krajobrazowo i przyrodniczo obszarach. Parki krajobrazowe Znak: kolorowe linie na bia³ym tle. Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka zosta³ utworzony w Szlaki uatrakcyjniaj¹ cie¿ki dydaktyczne: 1993 i liczy 23 tys. ha (wraz z otulin¹) .Obejmuje obszar Dziewicza Góra, leny pomiêdzy Poznaniem, Murowan¹ Golin¹, Skokami, Pobiedziskami i Kiszkowem. Rozci¹ga siê na obszarze Zbiorowisko Rolinne wokó³ Jeziora Zielonka, pasma rodkowopoznañskiej moreny czo³owej z najwy¿- im. Maksymiliana Jackowskiego we Wronczynie, szym wyniesieniem - Dziewicz¹ Gór¹ (143 m n.p.m.) oraz pasmem moreny dennej z polodowcowymi jeziorami ryn- z Osowej Góry do Jezior, nowymi. Puszcza Zielonka jest najwiêkszym kompleksem nad jezioro Budzyñskie, lenym okolic Poznania. W wiêkszoci s¹ to bory iglaste oraz w mniejszej iloci bory mieszane. Na obszarze Parku Nadwarciañska cie¿ka Dydaktyczna, znajduje siê 27 jezior. Najwiêksze z nich to Jezioro Ko³at- Lena Szko³a dzia³aj¹ca przy Orodku Muzealno-Dydak- kowsko Stêszewskie. Park Krajobrazowy Puszcza Zie- tycznym w Jeziorach. lonka odznacza siê du¿ym zalesieniem (78% powierzchni). Wród 12 typów siedliskowych lasu jakie mo¿na 4.3. Chronione wartoci przyrodnicze krajobrazu kulturo- wyró¿niæ dominuj¹ siedliska lasu oraz boru mieszanego wego. wie¿ego. Przez tereny parku przebiegaj¹ wschodnie gra- Na terenie powiatu poznañskiego znajduje siê wiele cen- nice naturalnego wystêpowania buku, klonu, jaworu i nych przyrodniczo obszarów, dlatego te¿ dla ich ochrony oraz brekinii. W runie lenym wystêpuje reliktowy ¿ywiec dzie- dla zachowania ma³o zmienionych przez cz³owieka swoistych wiêciolistny, lilia z³otog³ów, wawrzynek wilcze³yko, czer- cech krajobrazu maj¹cych znaczenie dla zachowania unikato- niec gronkowy, roliny ciep³olubne (dziewiêæsi³ bez³ody- wych typów rodowiska, utworzono na terenie powiatu ró¿ne gowy, oman wierzbnolistny i kosmaty, sasanka ³¹kowa) i formy ochrony zgodne z ustaw¹ o ochronie przyrody z dnia rzadkie roliny wodne i torfowiskowe (rosiczki, grzybienie 16 kwietnia 2004 r. W ustawie przewidziano nastêpuj¹ce bia³e, gr¹¿el ¿ó³ty). Na terenie parku stwierdzono wystê- formy ochrony przyrody: powanie 134 lêgowych gatunków ptaków wród których na uwagê zas³uguj¹: bocian czarny, ¿uraw, kania ruda, dziêcio³ redni, siniaka, orze³ bielik, lerka oraz rzadka na Parki narodowe terenie Wielkopolski muchówka ma³a. Faunê Parku wzbo- gacaj¹ jelenie, daniele, sarny, dziki, zaj¹ce, lisy, borsuki, WIELKOKOPOLSKI PARK NARODOWY zosta³ utworzony kuny, bobry, wydry oraz wêdruj¹ce ³osie. Najcenniejszym w 1957 r. na obszarze trzech gmin: Luboñ, Mosina i Stêszew. pod wzglêdem przyrodniczym fragmentem lenym jest Ochron¹ zosta³a objêta powierzchnia wynosz¹ca 14 840 ha obszar uroczyska Maruszka (ok. 500 ha), po³o¿onego miê- wraz z otulin¹ rozci¹gaj¹ca siê na terenie Pojezierza Poznañ- dzy P³awnem a Ludwikowem. Ronie tu las sosnowo- skiego i obejmuj¹ca czêæ Pojezierza Poznañskiego, fragment dêbowy z domieszk¹ grabów, buków, brzóz, olszy, jesio- Poznañskiego Prze³omu Warty i Pradoliny Warciañsko nów, klonów, lip i wi¹zów, w wieku 110-150 lat. Drzewo- Odrzañskiej. Ukszta³towany w okresie tzw. zlodowacenie stany te ma³o zdeformowane w przesz³oci, maj¹ charak- ba³tyckiego obszar dzisiejszego Wielkopolskiego Parku Naro- ter zbli¿ony do naturalnego. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13825 — Poz. 2392

rodkowa czeæ Puszczy to teren zarz¹dzany przez Leny Rezerwat krajobrazowy, czêciowy Jezioro P³awno w Zak³ad Dowiadczalny Akademii Rolniczej w Poznaniu. Pro- gm. Murowana Golina o pow. 16,71 ha za³o¿ony w 1978 wadzone s¹ tutaj prace naukowe i dydaktyczne, a miejscem r. Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego Puszcza szczególnym jest unikalne Arboretum Lene, które istnieje w Zielonka. miejscowoci Zielonka od 1979 roku. Zorganizowano je w Rezerwat florystyczny, czêciowy Jezioro Czarne w gm. dwóch czêciach metodycznych: jako park krajobrazowo- Murowana Golina o pow. 16,70 ha za³o¿ony w 1978 r. dendrologiczny i arboretum drzewostanowe. Na 82 ha zgro- Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego Puszcza madzono oko³o 800 gatunków oraz odmian i krzewów, zarów- Zielonka. no krajowych jak i pochodzenia obcego, ze szczególnym uwzglêdnieniem gatunków chronionych. Rezerwat leny , czêciowy Las mieszany w nadlenic- twie £opuchówko w gm. Murowana Golina o pow. 10,83 ha za³o¿ony w 1962 r. Znajduje siê na terenie Parku Rogaliñski Park Krajobrazowy zajmuje powierzchniê Krajobrazowego Puszcza Zielonka. 12.750 ha (z otulin¹) g³ównie na terenie gmin: Mosina, Rezerwat leny, czêciowy Klasztorne Modrzewie ko³o Brodnica, rem i Kórnik. Powsta³ w 1997 r. celem ochrony D¹brówki Kocielnej w gm. Murowana Golina o pow. starorzecza Warty z najwiêkszym w Europie skupiskiem 6,20 ha za³o¿ony w 1962 r. Znajduje siê na terenie Parku wielowiekowych dêbów szypu³kowych. W dolinie Warty Krajobrazowego Puszcza Zielonka. wystêpuj¹ charakterystyczne ³êgi nadrzeczne, poroniête zbiorowiskami rolinnoci wodnej, szuwarowej, ³¹kowej i Rezerwat florystyczny, czêciowy ¯ywiec Dziesiêciolistny zaroli wierzbowych. Wród bogatej flory nadwarciañ- w gm. Murowana Golina o pow. 10,51 ha za³o¿ony w skich rozlewisk i mokrade³ uwagê przyci¹gaj¹ okaza³e 1974 r. Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego licie gr¹¿eli ¿ó³tych i grzybienie bia³ych. Obszary te Puszcza Zielonka. zamieszkuje wiele gatunków ptaków takich jak: bocian Rezerwat krajobrazowy, czêciowy Jezioro Dêbiniec w bia³y, bocian czarny, rybitwa czarna, b³otniak stawowy, gm. Pobiedziska o pow. 37,08 ha za³o¿ony w 1959 r. kokoszka wodna i ³yska. Wystepuje równie¿ czapla siwa i Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego Promno. kormoran czarny. Na terenie parku znajduj¹ siê dwa rezerwaty. Rezerwat florystyczno- faunistyczny - cis³yDr¹¿ynek w gm. Pobiedziska o pow. 6,45 ha za³o¿ony w 1954 r. Park Krajobrazowy Promno znajduje siê w wiêkszoci w Znajduje siê na terenie Parku Krajobrazowego Promno. gm. Pobiedziska. Zajmuje 2077 ha i zosta³ utworzony w 1993 r. Charakteryzuje siê polodowcowym krajobrazem Rezerwat krajobrazowy, czêciowy Krajkowo w gm. morenowym w wiêkszoci poroniêtym lasem z malow- Mosina o pow. 159,19 ha za³o¿ony w 1958 r. Znajduje siê niczymi jeziorkami. Jego osobliwoci¹ jest stanowisko na terenie Rogaliñskiego Parku Krajobrazowego. k³okci wiechowatej nad Jeziorem Dr¹¿ynek, uwa¿ane za Rezerwat florystyczny, czêciowy Godzik Siny w Grzyb- najwiêksze w Wielkopolsce. nie, gm. Mosina o pow. 3,87 ha za³o¿ony w 1964 r. Znajduje siê na terenie Rogaliñskiego Parku Krajobrazo- wego. Obszary Chronionego Krajobrazu Rezerwat torfowiskowy, czêciowy Torfowisko Gogu- Obszaru Chronionego Krajobrazu Biedrusko(w obrêbie lec, gm. Suchy Las o pow. 5,29 ha; za³o¿ony w 2001 r. poligonu) gm. Suchy Las Rezerwat leny, czêciowy Okr¹glak, gm. Pobiedziska o Obszar Chronionego Krajobrazu rynny jeziora Lusowskie- pow. 6,09 ha, za³o¿ony w 1954 r. go i doliny rzeki Samy gm. Tarnowo Podgórne Rezerwat leny, czêciowy Las liciasty w Promnie gm. Obszar Chronionego Krajobrazu Paw³owicko-Sobockiego, Pobiedziska o pow. 8,15 ha, za³o¿ony w 2002 r. Znajduje gm.Rokietnica siê na terenie Parku Krajobrazowego Promno. Obszar Chronionego Krajobrazu doliny rzeki Wirynki, gm. Komorniki Europejska Sieæ Ekologiczna Natura 2000 Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Niepruszewskie- go, gm. Dopiewo Sieæ obszarów Natura obejmuje obszary specjalnej ochrony ptaków i specjalne obszary ochrony siedlisk. Na terenie Obszar Chronionego Krajobrazu Zlewni Jezior Zaniemy- powiatu poznañskiego s¹ to: sko- Kórnickich gm. Kórnik ostoja w Biedrusku (teren poligonu z wy³¹czeniem obsza- Rezerwaty przyrody ru miejscowoci) obszar siedliskowy Rezerwat florystyczny, czêciowy nie¿ycowy Jar w Rogaliñska Dolina Warty na terenie Rogaliñskiego Parku gm. Murowana Golina o pow. 2,89 ha za³o¿ony w 1975 Krajobrazowego obszar siedliskowy r. ostoja Wielkopolska na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego obszar siedliskowy Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13826 — Poz. 2392

ostoja doliny Samicy obszar ptasi Zdecydowana wiêkszoæ pomników przyrody to wiekowe drzewa: dêby, wi¹zy, platany, klony, buki, lipy, jesiony, sosny ostoja Rogaliñska (w granicach Wielkopolskiego Parku i inne. Czêsto drzewa pomnikowe znajduj¹ siê na obszarach Narodowego i Rogaliñskiego Parku Krajobrazowego) objêtych ochron¹ przyrody (Wielkopolski Park Narodowy, obszar ptasi Rogaliñski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka) oraz na terenie zabytkowych parków, cmentarzy i ogrodów. Pomniki przyrody to nie tylko pojedyncze cenne U¿ytki ekologiczne drzewa, ale równie¿ ich grupy (np. Dêby Marianowskie w gm. U¿ytki ekologiczne to zas³uguj¹ce na ochronê pozosta³oci Suchy Las, Platany Swadzimskie w gm. Tarnowo Podgórne, ekosystemów, maj¹cych znaczenie dla zachowania ró¿norod- aleje np: Swadzimska, Batorowska i Pa³acowa w gm. Tarno- noci biologicznej. Na terenie powiatu poznañskiego s¹ to: wo Podgórne), a tak¿e g³azy narzutowe (cmentarz w Rogalin- ku gm.Mosina) czy róde³ko wodne (gm. Stêszew). Mokrad³a nad Jeziorem Kamiñskim, gm. Murowana Go- lina, obrêb Jezioro Kamiñsko, pow. 5,57 ha, utworzony Do najciekawszych pomników przyrody nale¿¹ rosn¹ce w w 2003 r. zakolach Warty rogaliñskie dêby (licz¹ce ponad 500 lat) oraz dêby szypu³kowe na obszarze Wielkopolskiego Parku Narodo- G³êbocko, Uchorowo, Zielonka, gm. Murowana Goli- wego. Wród pomników przyrody na omawianym terenie na, obrêb G³êboczek, pow. 37,5 ha, utworzony 2003 r. znajduj¹ siê tak znane obiekty jak d¹b Bartek w Owiñskach (gm. Czerwonak), którego wiek ocenia siê na 500 lat, 200- letnia robinia akacjowa, sosna pospolita Parasol i prawie Pomniki przyrody 160-letni jarz¹b brekinia (wszystkie w gm. Pobiedziska) oraz Na terenie powiatu poznañskiego ochron¹ indywidualn¹ cis rosn¹cy przy pa³acu w Murowanej Golinie. w postaci wpisania do rejestru pomników przyrody objêto 439 obiektów. Najwiêcej pomników przyrody znajduje siê w p³n.-wsch. czêci powiatu (gminy: Czerwonak, Murowana Iloæ pomników przyrody w poszczególnych gminach Golina i Pobiedziska) i na jego p³d. krañcu (gm. Mosina). powiatu poznañskiego*

/ * , Ã

% & ' . . . Ã: . / 0 0 Ã* 3 3 5 6 6 Ã/ 6 7 Ã3 5

*Stan na 2007 r. wg danych Wojewódzkiego Konserwato- ju turystyki na terenie zwi¹zku Miêdzygminnego Puszcza ra Przyrody w Poznaniu Zielonka, Strategiê Rozwoju turystyki Zwi¹zku Miêdzyg- minnego Puszcza Zielonka oraz Strategiê Rozwoju turystyki Zwi¹zku Miêdzygminnego Puszcza Zielonka : programy reali- 4.4. Dokumenty i opracowania. zacyjne. Program opieki nad zabytkami powiatu poznañskiego na 4.4.1. Strategia rozwoju Powiatu Poznañskiego 2006-2013. lata 2007-2010 zgodny jest z dokumentami powiatowymi o Strategia rozwoju Powiatu Poznañskiego 2006-2013 charakterze strategicznym Strategi¹ rozwoju powiatu po- zatwierdzona zosta³a uchwa³¹ nr XXXVII/348/II/2006 Rady znañskiego na lata 2006-2013, Planem Rozwoju Lokalnego Powiatu Poznañskiego z dnia 31 stycznia 2006 r. Jest to jeden powiatu poznañskiego w latach 2007-2013 oraz Programem z najwa¿niejszych dokumentów programowych okrelaj¹cych ochrony rodowiska powiatu poznañskiego. W jego konstru- cele, jakie stawia przed sob¹ samorz¹d powiatowy, oraz owaniu wziêto te¿ pod uwagê Raport o stanie zabytków w ogólne zadania, s³u¿¹ce ich realizacji. Na podstawie strategii powiecie poznañskim oraz Plan Ochrony Parku Krajobrazo- tworzy siê dokumenty o charakterze operacyjnym plan wego Puszcza Zielonka, Raport o stanie i warunkach rozwo- rozwoju lokalnego i inne dokumenty bran¿owe. Z ochron¹ Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13827 — Poz. 2392

rodowiska kulturowego zwi¹zane s¹ przede wszystkim sfor- Opracowanie Planu Rozwoju Lokalnego powiatu poznañ- mu³owane w Strategii: skiego w latach 2007-2013 zwi¹zane jest z przygotowaniami jednostek samorz¹du terytorialnego do skorzystania z bez- Cel strategiczny II: Wzrost poziomu wykszta³cenia miesz- zwrotnych dotacji unijnych. Dokument ten przedstawia sytu- kañców oraz dostosowanie ich kwalifikacji i kompetencji acjê spo³eczno-ekonomiczn¹ powiatu oraz przewidywany do potrzeb rynku pracy w aglomeracji poznañskiej rozwój poszczególnych sektorów. Podkrela siê tu m. in. du¿e cel szczegó³owy 5: Rozwój systemu owiaty w powiecie walory rodowiska przyrodniczego i kulturowego, stanowi¹ce podstawê rozwoju turystyki na terenie powiatu. Wród przed- cel operacyjny 5.1: Podwy¿szenie standardów nauczania siêwziêæ wymienia siê m. in. Modernizacjê zabytkowego poprawa infrastruktury edukacyjnej zespo³u pocysterskiego budynku Orodka Szkolno Wy- dzia³anie 5.1.1: Budowa, remonty i modernizacje budyn- chowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owiñskach (plano- ków owiatowych (...) wan¹ na lata 2008-10) oraz równie¿ na terenie zespo³u pocysterskiego Stworzenie otwartej strefy rekreacji dzieciê- Wród priorytetowych zadañ, które zostan¹ podjête w cej na potrzeby uczniów Orodka jak równie¿ mieszkañców ramach dzia³ania wymieniono modernizacjê pomieszczeñ powiatu (2008-2011). szko³y i internatu w zabytkowym zespole pocysterskim, reno- wacjê elewacji klasztoru i budowê Parku Orientacji Przestrzen- nej w Owiñskach, a tak¿e okrelenie potrzeb i planu remon- 4.4.3. Program ochrony rodowiska dla Powiatu Poznañ- tów pozosta³ych placówek owiatowych (w tym zabytkowych skiego. obiektów szkolnych w Rokietnicy i Kórniku); Program ochrony rodowiska dla Powiatu Poznañskie- Cel strategiczny IV: Zwiêkszanie efektywnoci wykorzysty- go zatwierdzony zosta³ uchwa³¹ Rady Powiatu Poznañskiego wania walorów przyrodniczych i potencja³u kulturowego nr XIX/158/2/2004 z dnia 29 czerwca 2004 r. Dokument ten cel szczegó³owy 11: Rozwój potencja³u turystycznego powia- zawiera charakterystykê powiatu, omówienie róde³ prze- tu obra¿eñ rodowiska przyrodniczego oraz cele ekologiczne i kierunki dzia³añ zmierzaj¹cych do jego ochrony na poziomie cel operacyjny 11.1: Wzmocnienie promocji turystycznej pañstwa, województwa, powiatu oraz gmin. Wród dzia³añ powiatu priorytetowych wymienia siê tu m. in. ochronê krajobrazu i dzia³anie 11.1.1: Opracowanie i wdro¿enie kompleksowego zasobów przyrody. produktu turystycznego powiatu Dzia³anie obejmie m. in. inwentaryzacjê zasobów przyrodni- 4.4.4. Raport o stanie zabytków w powiecie poznañskim. czych i kulturowych, istniej¹ce i planowane szlaki turystyczne, drogi rowerowe oraz obiekty zabytkowe Raport o stanie zabytków w powiecie poznañskim opracowany zosta³ w roku 2005 przez pracowników Wojewódzkie- dzia³anie 11.1.2: Rozpowszechnienie informacji promocyj- go Urzêdu Ochrony Zabytków w Poznaniu. Zawiera on wyka- nych dotycz¹cych walorów oraz us³ug turystycznych zy obiektów architektury i zabytków archeologicznych, analizê cel operacyjny 11.2: Poprawa atrakcyjnoci turystycznej stanu ich zachowania, omówienie nak³adów finansowych na powiatu ochronê dóbr kultury oraz realizacji konserwatorskich z lat 2003-04. Sporo miejsca powiêcono tu za³o¿eniom programu dzia³anie 11.2.1: Wsparcie rozwoju infrastruktury turystycz- ochrony zabytków na terenie powiatu. nej 4.4.5. Inne Dzia³anie to obejmie m. in. podejmowane przy wspó³pracy z gminami zagospodarowanie szlaków turystycznych Plan Ochrony Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka ustanowiony rozporz¹dzeniem Wojewody Wielkopolskiego cel szczegó³owy 12: Rozwój dzia³alnoci kulturalnej i sporto- (Nr 4/05 z dn. 4 kwietnia 2005 r.). Celem dokumentu jest wo-rekreacyjnej ochrona przyrody parku z uwzglêdnieniem jego walorów cel operacyjny 12.1: Poprawa infrastruktury kulturalnej i kulturowych takich jak historyczne trakty: Annowskiego, Bed- ochrona dziedzictwa kulturowego narskiego, P³awiñskiego, Poznañskiego i Zielonkowskiego, a tak¿e wiejskie uk³ady osadnicze i zabytkowe obiekty architek- dzia³anie 12.1.1: Renowacja i konserwacja dóbr kultury z toniczne. Plan zak³ada dzia³ania ochronne poprzez wpisanie terenu powiatu do rejestru zabytków traktów historycznych i wyznaczenie W ramach dzia³ania prowadzone bêdzie g³ównie dofinan- obszaru ochrony konserwatorskiej dla Owiñsk i Wierzenicy sowanie inwestycji zwi¹zanych z renowacj¹ i konserwacj¹ oraz zabezpieczenie przed dalsz¹ dewastacj¹ starych niepara- obiektów zabytkowych bêd¹cych w³asnoci¹ powiatu oraz fialnych cmentarzy. innych. Raport o stanie i warunkach rozwoju turystyki na terenie zwi¹zku Miêdzygminnego Puszcza Zielonka opracowany w marcu 2004 przez Stowarzyszenie Partnerzy dla Samorz¹du 4.4.2. Plan Rozwoju Lokalnego powiatu poznañskiego w dla utworzonego w 2000 r. Zwi¹zku Miêdzygminnego Pusz- latach 2007-2013. cza Zielonka. W sk³ad zwi¹zku wchodzi 6 gmin w tym cztery nale¿¹ce do powiatu poznañskiego (Czerwonak, Murowana Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13828 — Poz. 2392

Golina, Pobiedziska, Swarzêdz). Celem sporz¹dzenia raportu Historia opactwa cysterek w oddalonych od Poznania o by³a kompleksowa inwentaryzacja walorów rodowiskowych kilkanacie kilometrów Owiñskach siêga po³owy XIII w. We- i krajobrazowych tego obszaru pod k¹tem przygotowania d³ug D³ugosza, ksi¹¿ê Wielkopolski Przemys³ I ufundowa³ w strategii rozwoju turystyki. W raporcie rozpoznano walory swojej wsi w Owiñskach nad Wart¹ klasztor wraz z kocio³em turystyczne gmin Zwi¹zku g³ównie przyrodnicze i kulturowe dla przyby³ych z Trzebnicy sióstr cysterek. Konwentem mni- oraz istniej¹c¹ infrastrukturê przydatn¹ do obs³ugi ruchu szek przewodzi³a ksieni Gertruda córka w. Jadwigi i Hen- turystycznego. ryka I Brodatego. Jako uposa¿enie konwent otrzyma³ w 1252 r. wielkie dobra które przez stulecia by³y podstaw¹ utrzymania Strategia Rozwoju turystyki Zwi¹zku Miêdzygminnego klasztoru. W momencie wystawienia dokumentu fundacyjne- Puszcza Zielonka opracowana we wrzeniu 2004 przez An- go prawdopodobnie istnia³y ju¿ murowane z ceg³y koció³ z drzeja Billerta. Celem strategii by³o okrelenie kierunków klasztorem. Najdawniejsze dzieje klasztoru ze wzglêdu na rozwoju turystyki i zagospodarowania turystycznego gmin sk¹pe ród³a s¹ s³abo znane. Od XI-XIII konwent liczy³ od 15 nale¿¹cych do ZMPZ, przy za³o¿eniu i¿ turystyka i rekreacja do 30 zakonnic. Przy klasztorze istnia³a szko³a dla dziewcz¹t ma byæ istotn¹ form¹ dzia³alnoci gospodarczej mieszkañ- z rodzin szlacheckich i bogatych domów mieszczañskich. ców. Strategia ma³a te¿ s³u¿yæ wykreowaniu produktów tury- Zakonnice przez ponad 500 lat prowadzi³y dzia³alnoæ gospo- stycznych. darcz¹ na swoich ziemiach rozwijaj¹c rolnictwo, zak³adaj¹c Strategia Rozwoju turystyki Zwi¹zku Miêdzygminnego sady, ogrody i warzywniki, buduj¹c m³yny, groble, stawy oraz Puszcza Zielonka: programy realizacyjne opracowana w jazy, a od XVI wieku folwarki. listopadzie 2004 r. przez Andrzeja Billerta. Opracowanie za- Z inicjatywy cysterek wzniesiono w pierwszej æwierci XV wiera konkretne propozycje projektów w tym wypadku szla- wieku koció³ p.w. w. Miko³aja (ukoñczonego w 1574 r.) w ków turystycznych na terenie gmin ZMPZ wraz z opisem Owiñskach. szlaku, uczestnikami i partnerami projektu, oraz wycen¹ po- szczególnych projektów. Gotycki budynek klasztoru przetrwa³ zapewne do koñca XVII wieku. Na pocz. XVIII czo³owy ówczesny architekt w 5. Zabytki nieruchome stanowi¹ce w³asnoæ powiatu Wielkopolsce Jan Catenazzi rozpocz¹³ budowê nowo¿ytnych poznañskiego. zabudowañ klasztornych. Prace te przerwa³y wypadki wojny 5.1. Pocysterski zespó³ klasztorny w Owiñskach, gm.Czer- pó³nocnej i po¿ar w 1720 r., który doszczêtnie zniszczy³ koció³ wonak Orodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewido- i zabudowania konwentu. Kierownictwo odbudowy, na zlece- mych nie ksieni Joanny Malczewskiej, zniszczonego opactwa podj¹³ w 1720 r. w³oski architekt Pompeo Ferrari. Zaprojektowa³ on na romañskich i gotyckich reliktach pónobarokowy koció³ p.w. w. Jana Chrzciciela (ozdobiony w l. 1729 - 30 polichro- miami Adama Swacha) i odbudowa³ barokowy klasztor z pocz. XVIII w. (w 1773 r. przebudowany po po¿arze). W XVIII powsta³ prawdopodobnie wg projektów Catenaziego i Ferra- riego dom duchowieñstwa dla spe³niaj¹cych pos³ugê ka- p³añsk¹ zakonników, którzy mieszkali osobno. (od 1821 r. w budynku mieci³o siê probostwo, a od l. 30 XIX w. kancelaria zak³adu umys³owo chorych). Po II rozbiorze Polski w 1793 r. i utworzeniu na zagarniê- tych terenach Prus Po³udniowych dobra klasztorne cysterek z Owiñsk zosta³y przejête przez pañstwo pruskie. W 1793 r. cysterki posiada³y 13 wsi: Owiñska, Radojewo, Bolechówko, Bolechowo, Biedrusko, Chludowo, Wierzonka, Wierzenica, Trzuskotowo, Barcinek, Skorzêcin, Miêkowo, Dêbogóra, Mci- szewo) i ogromne obszary lasów (15 000 ha). W roku 1821 nast¹pi³a kasata klasztoru, a koció³ pe³ni³ odt¹d funkcje parafialnego. Klasztor do roku 1835 s³u¿y³ mniszkom ró¿nych regu³ zwiezionym tam przez w³adze pruskie. Po mierci ostat- niej z nich klasztor przekszta³cono w pierwszy w Wielkopolsce nowoczesny szpital dla ob³¹kanych, na mocy dekretu króla Fryderyka Wilhelma II. W latach 1835-38 trwa³a adaptacja klasztoru na zak³ad dla umys³owo chorych. Wokó³ wirydarza w kru¿ganku urz¹dzono pokoje dla pacjentów, skrzyd³a boczne równie¿ przeznaczono na cele lecznicze. W 1874 nadbudowano stary budynek klasztorny o drugie piêtro. W koñcu XIX w. rozebrano p³d. skrzyd³o klasztorne. W skrzydle zachodnim mieci³a siê izba chorych i ³azienki. Budynek probostwa mieci³ administracjê zak³adu i mieszkania dla jego urzêdni- Rycina z 1910 r. i stan obecny ków. Naprzeciwko, przy kociele wznosi³ siê dom dyrektora Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13829 — Poz. 2392

zak³adu. Szpital dla ob³¹kanych funkcjonowa³ w budynkach tem ku Warcie. Wszystkie skrzyd³a s¹ 3-kondygancyjne i klasztornych do wybuchu II wojny wiatowej. W 1939 r. zak³ad nakryte dachem o mocno wysuniêtym okapie (drugie piêtro liczy³ 1110 pensjonariuszy, którzy zostali wymordowani przez nadbudowane zosta³o po 1874 r. jedynie czêæ skrzyd³a p³n. hitlerowców. przylegaj¹ca do kocio³a nie zosta³a nadbudowana). P³d. partia zach. skrzyd³a klasztornego ma podwy¿szone obydwa Po wojnie w zespole klasztornym mieci³ siê zak³ad wy- piêtra i wystêpuje z bry³y budynku w rodku mieci siê sala chowawczy dla ch³opców a od 1952 r. do dzisiaj Orodek gimnastyczna i aula, d. kaplica).Wnêtrza s¹ pó³toratraktowe z Szkolno-Wychowawczy dla dzieci Niewidomych. Jako jed- szerokim kru¿gankiem obiegaj¹cym ca³y wirydarz i przekryte nostka bud¿etowa podlega Starostwu Powiatowemu w Po- sklepieniem krzy¿owym i krzy¿owo ¿ebrowym. Kilka pomiesz- znaniu. Orodek w Owiñskach prowadzi zespó³ szkó³ dla czeñ zachowa³o barokowe sklepienia z dekoracj¹ stiukow¹ np. dzieci i m³odzie¿y niewidomej z³o¿ony z: szko³y podstawowej, dawny refektarz obecnie sala jadalna w p³d. krañcu skrzyd³a gimnazjum integracyjnego szko³y pogimnazjalnej, liceum zach. ogólnokszta³c¹cego, zasadniczej szko³y zawodowej i liceum profilowanego. W budynkach dawnego klasztoru cysterskie- b) dom duchowieñstwa (dawne probostwo), pl. Przemy- go znajduje siê równie¿ internat dla 160 uczniów szkó³. Obok s³awa 8 (nr rej. 1177 dec. z 1970 r.) pierwotnie dom dzia³alnoci edukacyjnej orodek pe³ni równie¿ funkcje tera- zakonników i ksiê¿y wzniesiony w stylu barokowym w XVIII peutyczno rehabilitacyjne. Przez 60 lat dzia³alnoci placówki w. (ok.1700) wg projektu Jana Catenazziego. Przebudowa w zespole pocysterskim wykonano szereg prac remontowych obiektu, która mia³a miejsce przed 1838 r. nada³a mu formy i adaptacyjnych m.in.: za³o¿ono centralne ogrzewanie i zmie- klasycystyczne. Od lat. 20 XIX w. budynek pe³ni³ funkcjê niono pokrycie dachowe (1959 r.), otynkowano elewacje plebanii, od l. 30 XIX w. w budynku znajdowa³a siê kancelaria (1965 r.), wyremontowano pomieszczenia parteru: za³o¿ono zak³adu umys³owo chorych. tynki, odgrzybiono ciany, czêciowo wymieniono stolarkê (1982 r.), wymieniono instalacjê elektryczn¹ i tynki na poziomie I i II piêtra (1984/85). W l. 1990-1992 przebudowano dom duchowieñstwa. W 1993 r. przeprowadzono remont kapitalny budynku g³ównego orodka. W ostatnich latach (2005-07) przeprowadzono termomodernizacja budynku, wymieniono okna, zrobiono windê, podzielono wnêtrza kru¿ganków, zbudowano basen. Orodek zajmuje w wiêkszoci obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków województwa wielopolskiego. Obecnie w sk³ad budynków i obszarów u¿ytkowanych przez Orodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych wchodz¹: a) budynek klasztorny, pl. Przemys³awa 9 (nr rej. 2406/ A z dec. z 1932 r.) zbudowany ok. 1700 r. na murach redniowiecznych wg projektu Jana Catenazziego. Po po¿arze w 1720 r. klasztor odbudowano pod kierunkiem Pompeo Ferrariego. W latach 1773 1880 by³ przebudowywany. Stan obecny Budynek ceglany, otynkowany, wzniesiony na rzucie wyd³u¿onego na osi p³n.- p³d. prostok¹ta z fasad¹ zwrócon¹ w kierunku dawnego kocio³a klasztornego. Parterow¹ bry³ê (podpiwniczon¹) dawnego probostwa nakrywa dwuspadowy dach. Elewacja wejciow¹ - wsch. 9-osiowa z 3 osiowym p³ytki ryzalitem porodku. Uk³ad wnêtrz dwu i pó³traktowy z obszern¹ sieni¹ na osi i klatk¹ schodow¹ w ryzalicie zach. Sieñ i czêæ pomieszczeñ parteru sklepiona kolebkowo. Obecnie we wnêtrzu na parterze znajduj¹ siê pomieszczenia admini- stracyjne i gabinety lekarskie na piêtrze i poddaszu internat. Dawne probostwo ³¹czy z klasztorem pasa¿ zbudowany w latach 1835-38. c) dom mieszkalny, pl. Przemys³awa 7 (nr rej. 1177 dec. z 1970 r.) - wzniesiony w 4 æw. XIX wieku budynek przezna- czony pierwotnie dla pracowników zak³adu psychiatrycznego Stan obecny. (ob. pokoje terapeutyczne i mieszkalne). Budynek klasztorny sk³ada siê z czterech skrzyde³ zamyka- j¹cych kwadratowy wirydarz. Do p³n. skrzyd³a przylega ko- ció³ p.w. w. Jana Chrzciciela, a do skrzyd³a zachodniego dostawiono prostopadle d³ugie skrzyd³o zwrócone zach. szczy- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13830 — Poz. 2392

Stan obecny. Stan obecny Budynek piêtrowy wzniesiony na rzucie wyd³u¿onego 5.2. Szko³a w Murowanej Golinie, gm. loco technikum prostok¹ta z ceg³y. Elewacje otynkowane, wejciowa 7-osio- i szko³a zawodowa nale¿¹ca do Zespo³u Szkó³ Ogólnokszta³- wa z wejciem porodku. c¹cych i Zawodowych im. Jadwigi i W³adys³awa Zamoyskich w Rokietnicy. Neogotyck¹ szko³ê podstawow¹ przy ul. Szkol- d) dom dyrektora pl. Przemys³awa 11 (nr rej. 316/A dec. nej 1 zbudowano w 1897 r. Budynek ujêto w ewidencji z 1968 r.) wzniesiony w latach 1835-38 dom dla dyrektora konserwatorskiej województwa wielkopolskiego. Instytutu dla Ob³¹kanych, przy wspó³udziale budowniczego Steudendera jest usytuowany we wsch. czêci placu przed kocio³em klasztornym. Zbudowano go w stylu klasycystycz- nym. Budynek jest obiektem murowanym, wzniesionym na planie prostok¹ta. Parterow¹, podpiwniczon¹ bry³ê z miesz- kalnym poddaszem nakrywa dwuspadowy dach. Elewacja zach. 7-osiowa z wejciem porodku nakrytego dwuspadowym daszkiem ryzalitu.

Stan obecny. e) ogród klasztorny (nr rej. 87/A dec. z 1965 r.) o pow. 7,26 ha po³o¿ony po wschodniej stronie zespo³u klasztornego. Za³o¿ony w 1 po³. XVIII w. pierwotnie regularny z dwoma zabytkowymi alejami grabowymi otaczaj¹cymi pó³kolem dawny ogród. Na terenie ogrodu znajduje siê barokowa kapliczka, Dawna szko³a podstawowa. Stan z pocz. XX w. i obecny dom ogrodnika XVIII/XIX i suszarnia owoców (1 æw. XIX w.). Jest to budowla o elewacjach z czerwonej ceg³y, wzniesiona na rzucie wyd³u¿onego prostok¹ta, o dwutraktowym uk³a- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13831 — Poz. 2392

dzie wnêtrz, z sieni¹ na osi i dwubiegow¹ klatk¹ schodow¹ w trakcie tylnym. Budynek jest piêtrowy podpiwniczony i nakry- ty wysokim dwuspadowym dachem (partia poddasza u¿ytko- wa) krytym ceramiczn¹ dachówk¹. Elewacja wejciowa syme- trycznie zakomponowana 9-osiowa z wejciem na osi. Partia rodkowa zaakcentowana pseudoryzalitem zakoñczonym na wysokoci poddasza trójk¹tnym szczytem ozdobionym trze- ma ostro³ukowymi blendami. Dwa ostro³ukowe okna piêtra w zryzalitownej partii fasady wpisane w zwieñczon¹ ostrym ³ukiem p³ytk¹ niszê. Pozosta³e okna artyku³uj¹ce elewacje zamkniête odcinkowo. W ostatnich latach wymieniono stolar- kê okienn¹ i przeprowadzono renowacjê stolarki drzwiowej, podwy¿szono równie¿ lukarny na poddaszu.

5.3. Zespó³ dworski w Rokietnicy, gm. loco - obejmuj¹cy Powsta³ w 1934 r. Obecnie mieci siê tu Pañstwowy Dom dwór otoczony parkiem oraz zabudowania folwarczne, usytu- Dziecka im. Marcina Kasprzaka. Dom M³odej Polki jest owany jest w zachodniej czêci miejscowoci, w pobli¿u budynkiem ceglanym o tynkowanych cianach. Wzniesiono skrzy¿owania dróg. Obecnie mieci siê tu Zespó³ Szkó³ Ogól- go na rzucie prostok¹ta. Piêtrow¹ bry³ê wieñczy dach kryty nokszta³c¹cych i Zawodowych im. Jadwigi i W³adys³awa dachówk¹. Elewacja frontowa jest 7-osiowa, z 1-osiowym Zamoyskich. Dwór znajduje siê w ewidencji konserwatorskiej, p³ytkim, zwieñczonym trójk¹tnym szczytem ryzalitem na osi. park wpisany zosta³ do rejestru zabytków (nr rej 1817/A. dec. Ryzalit poprzedza wsparty na dwóch parach s³upów balkon. z 1980 r.) 5.5. Budynek d. szko³y katolickiej, ob. Liceum w Kórniku, gm. loco usytuowany jest przy ul. Poznañskiej. Powsta³ po 1914 r. Obecnie, od 1953 r. mieci siê tu powsta³e w 1945 r. z inicjatywy pracowników Biblioteki Kórnickiej, Liceum Ogól- nokszta³c¹ce im. Jadwigi Zamoyskiej.

Stan obecny. Dwór powsta³ na pocz. XX w., w latach póniejszych by³ wielokrotnie modernizowany, m. in. w latach 40. XX w. nadbudowano pierwotnie parterowe jego partie boczne. Dwór jest budynkiem ceglanym, o tynkowanych cianach. Wznie- siono go na rzucie prostok¹ta, partie rodkowe od frontu i od podwórza lekko zryzalitowane. Zwart¹, piêtrow¹ bry³ê nakry- waj¹ niskie dachy kryte pap¹. Elewacje dworu podzielono gzymsem profilowanym. Elewacja frontowa jest 7-osiowa, z 3-osiowym ryzalitem zwieñczonym trójk¹tnym szczytem. Ryzalit poprzedza taras oraz wsparty na parze kolumn balkon. Przy schodach prowadz¹cych do g³ównego wejcia umieszczo- no rzeby le¿¹cych lwów. Rezydencjê otacza krajobrazowy park za³o¿ony na pocz. XIX w. W 2007 Starostwo Powiatowe w Poznaniu za prace remontowe w Zespole Szkó³ w Rokiet- nicy wyró¿nione zosta³o w konkursie Modernizacja roku. 5.4. Dom M³odej Polki w Kórniku-Bninie, gm. Kórnik usytuowany jest przy ulicy B³a¿ejewskiej, w strefie ochrony konserwatorskiej. Obiekt znajduje siê w ewidencji konserwa- Dawna szko³a katolicka, ob. Liceum. Stan przed 1918 i torskiej. obecnie Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13832 — Poz. 2392

Budynek znajduje siê w strefie ochrony konserwatorskiej, W bud¿ecie powiatu poznañskiego na zadania z dziedziny ujêty w ewidencji zabytków. Szko³a jest budynkiem murowa- ochrony i konserwacji zabytków przypada³y w poszczegól- nym z ceg³y i otynkowanym. Wzniesiono go na rzucie prosto- nych latach nastêpuj¹ce kwoty: k¹ta. Piêtrow¹ bry³ê nakrywa niski dach dwuspadowy. Elewa- - 1999 r. 14.000,00 z³ cja frontowa jest 9-osiowa, z wejciem na osi. Okna parteru zamkniête s¹ ³ukiem odcinkowym, na piêtrze okna prosto- - 2000 r. 27.000,00 z³ k¹tne. - 2001 r. 40.000,00 z³ 5.6. Obiekty na terenie miasta Poznania: - 2002 r. 50.241,00 z³ A) budynki w ewidencji konserwatorskiej - 2003 r. 43.000,00 z³ Dawny Dom Zdrowia, ob. przychodnie przy ul. S³owackie- - 2004 r. 59.500,00 z³ go 8/10, wzniesiony w latach 1950-53 wg projektu z 1948 r. znanego poznañskiego architekta i urbanisty W³adys³a- - 2005 r. 72.000,00 z³ wa Czarneckiego. Modernistyczny gmach o prostej kubicz- - 2006 r. 81.929,51 z³ nej bryle powsta³ na miejscu zniszczonej podczas II Wojny wiatowej kamienicy. Wzniesiony na symetrycznym pla- - 2007 r. 153.449,57 z³ nie z artyku³owanymi ci¹gami prostok¹tnych okien elewa- rodki te przeznaczono zarówno na konserwacje zabyt- cjami. W 2002 r. zosta³y one odnowione i zmieniono ich ków nieruchomych (g³ównie obiektów sakralnych) jak i rucho- kolorystykê. mych (wyposa¿enie obiektów sakralnych) oraz rewaloryzacjê Dawny Zak³ad Umundurowania V Korpusu, ob. Staro- za³o¿enia parkowego w Chludowie (10 tys. z³). Remont sza- stwo Powiatowe przy ul. Jackowskiego 18.Wzniesiony w chulcowego kocio³a p.w. w. Micha³a Archanio³a w Uzarze- latach 1907-1908 na terenie koszar je¿yckich budynek. Pier- wie poch³on¹³ najwiêcej rodków w latach 1999 2003 (57 wotnie w budynku znajdowa³ siê zak³ad produkuj¹cy mundu- tys.). Du¿¹ dotacjê przeznaczono na remont modernistyczne- ry, w okresie miêdzywojennym Okrêgowe Zak³ady Munduro- go kocio³a p.w. Jana Bosko w Luboniu (45 tys.). Remont we. Od pocz¹tku zatrudnia³ 1.000 osób, z czego po³owê dachu i cian szachulcowego kocio³a w Gu³towych zosta³ stanowili ¿o³nierze. By³a to na owe czasy ogromna szwalnia, dofinansowany sum¹ 40 tys. Ponad 35 tys. wydano na w której produkowano i naprawiano umundurowania. Szyto zabezpieczenie ruin gotyckiego kocio³a w Chojnicy. Wzmoc- tu równie¿ buty, a nawet uprzê¿e dla koni wojskowych. Z tej nienie konstrukcji dachu i ugiêcia stropu w pónogotycki produkcji narodzi³a siê fabryka Domena, która zajmowa³a kociele w Niepruszowie zosta³o dofinansowane kwot¹ obecny budynek Starostwa Powiatowego. Wojskowe zamó- 24.949,57 z³. Konserwacja kocio³a w Bia³ê¿ynie to koszt wienia gwarantowa³y sta³y zbyt towarów a¿ do koñca II Wojny wysokoci 20.000 z³. Na remont elewacji barokowego kocio- wiatowej. Po II wojnie wiatowej i likwidacji zak³adów woj- ³a w Siedlcu wydano ze rodków powiatu 19 tys. Renowacja skowych w budynku ulokowano w l. 70 XX w. Zak³ady pónogotyckiego kocio³a w Ceradzu Kocielnym wynios³a 12 Odzie¿owe Modena. Od lat 90 XX w. Modena prze¿ywa tys. Po 10 tys. z³. otrzyma³y na remont kocio³y w Jerzykowie, kryzys i produkcja damskich kostiumów i wierzchnich okryæ Kostrzynie i ¯ydowie. Remont drewnianej dzwonnicy z 2 po³. odbywa siê w zak³adach poza Poznaniem. Od reformy admi- XIX w. przy kociele w. Jana Chrzciciela w Krerowie doto- nistracyjnej w 1999 r. budynek przy ul. Jackowskiego 18 wano kwot¹ 10.000 z³. Sumy w przedziale od 3 do 8 tys. z³. znajduje siê w posiadaniu Starostwa Powiatowego. przeznaczono na bie¿¹ce prace remontowe w kocio³ach w miejscowociach: Czerlejno, Modrze, ¯ydowo, Krerowo, £ód, - szko³a, ob. filia Szko³y Rolniczej na Naramowicach przy ul. Jerzykowo, Tomice. Rubie¿ 20, budynek w stylu dworkowym wzniesiony w latach 1935-38 wg projektu Mariana Andrzejewskiego. Na konserwacje zabytków ruchomych wyasygnowano du¿e mniejsze rodki; najwiêcej przeznaczono na odnowienie B) budynki powojenne znajduj¹ce siê w strefie ochrony barokowych o³tarzy w D³ugiej Golinie (24,5 tys. z³.) i Czerlej- konserwatorskiej: nie (19,5 tys. z³). W 2007 r. dotowano konserwacjê o³tarza w budynek przy ul. Czarneckiego 9/9a znajduje siê na terenie kociele w Tulcach sum¹ 20.000 z³ (w tym restauracjê figury wpisanym do rejestru zabytków (nr rej. 239 dec z 1982 r.) Matki Bo¿ej Tuleckiej z 1500 r. oraz dwóch obrazów). Konser- wacja o³tarza w kociele p.w. w. Marii Magdaleny w D³ugiej budynek przy ul. Zielonej 8, znajduje siê na terenie wpi- Golinie zosta³a wsparta przez powiat poznañski kwot¹ 16.000 sanym do rejestru zabytków (nr rej. 231 dec z 1980 r.) z³. Dotacja do renowacji ambony i chrzcielnicy w kociele p.w. Budynki te nie podlegaj¹ ochronie konserwatorskiej, ale w. Micha³a w Wierzenicy wynios³a 10.000 z³. Konserwacjê planuj¹c jakiekolwiek prace budowlane nale¿y uwzglêdniæ rzeby Matki Boskiej w kociele w. Micha³a w Pobiedziskach wytyczne, obowi¹zuj¹ce w strefie ochrony konserwatorskiej. dofinansowano kwot¹ 5 tys. z³., a renowacjê witra¿y w kociele w Modrzach sum¹ 2 tys. z³. Znikome fundusze 6. Zadania z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami przeznaczono na prace archeologiczne (m.in. grodzisko w realizowane w latach 1999-2007. Radzimiu) oraz konserwacje i dzia³alnoæ placówek muzeal- nych (m.in. renowacja zabytkowych dokumentów i sztandaru 6.1. Zadania finansowane z dzia³u 921 (92120) Ochrona i w Muzeum Regionalnym w Stêszewie). W ostatnim roku du¿a konserwacja zabytków czêæ rodków finansowych - 52.500 z³ zosta³a przeznaczona na wykonanie dokumentacji konserwatorskiej, pomiarowej i Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13833 — Poz. 2392

projektów m.in. dla budynku Urzêdu Gminy w Czerwonaku silne tradycje narodowe i regionalne oraz wiadomoæ (20.000 z³), dla pa³acu w Jankowicach (20.000 z³), dla kocio³a znaczenia dziedzictwa kulturowego sprzyjaj¹ca zrozumie- p.w. w. Barbary w Tomicach (7.500 z³) oraz Instytutu Dendro- niu potrzeby ochrony zabytków logii PAN w Kórniku (5.000 z³). S³abe strony 6.2. Zadania finansowane z innych róde³ niekontrolowana urbanizacja i chaos przestrzenny w oko- W latach 2005-2007 przeprowadzono termomodernizacjê licy Poznania i innych miast regionu, zaniedbanie trady- budynków poklasztornych Orodka Szkolno - Wychowawcze- cyjnych uk³adów przestrzennych go Dla Dzieci Niewidomych w Owiñskach (wymiana okien, degradacja krajobrazu kulturowego przez now¹ zabudowê ocieplenie stropodachów, modernizacja instalacji c.o. i wodnej) - koszt 2.700 000 z³ oraz zamontowano windê osobow¹ brak studiów i ekspertyz krajobrazowych oraz programów w wirydarzu koszt 280 000 z³. W 2007 znaczne rodki rewitalizacji miast i wsi 85.900 z³ przeznaczono na prace badawcze, w tym: na prace z³y stan techniczny zabytkowych obiektów mieszkalnych archeologiczne 61.000 z³, konserwatorsko-architektoniczne 24.900 z³. Planowana jest tak¿e rewitalizacja pocysterskiego z³y stan techniczny wiêkszoci zespo³ów rezydencjonalno- parku klasztornego. W parku zaplanowano utworzenie parku parkowych i zespo³ów zabytkowej zieleni, czêsto niew³a- orientacji przestrzennej dla dzieci niewidomych i niedowidz¹- ciwie u¿ytkowanych lub opuszczonych cych. Przewidywany koszt tego przedsiêwziêcia to ok. 5.500.000 z³y stan techniczny zabytków przemys³u, techniki i sztuki z³. in¿ynierskiej 7. Analiza SWOT niewystarczaj¹cy stan zabezpieczenia obiektów zabytko- Stan obecny i perspektywy ochrony dziedzictwa kulturowych wego na terenie Powiatu Poznañskiego podsumowane zosta- pogarszanie siê stanu obiektów zabytkowych wskutek ³y w uk³adzie s³abych i mocnych stron oraz szans i zagro¿eñ braku opieki, z³ej organizacji oraz braku rodków finanso- dla tej dziedziny. Analiza SWOT jest jednym z elementarnych wych narzêdzi diagnostycznych, opisuj¹cym stan obecny analizo- wanego obszaru. Sk³ada siê z opisu jego czterech elementów: presja inwestorska, koniunkturalne zmienianie funkcji mocnych i s³abych stron czyli pozytywnych i negatywnych obiektów zabytkowych warunków wewnêtrznych oraz szans i zagro¿eñ czyli pozy- samowola budowlana w zakresie remontów obiektów tywnych i negatywnych warunków zewnêtrznych. Prezento- zabytkowych, nie odpowiadaj¹ce standardom konserwa- wana analiza stanowi podstawê do opracowania zasadni- torskim wykonawstwo, stosowanie niew³aciwych tech- czych kierunków dzia³ania w zakresie ochrony zabytków na nologii i materia³ów terenie powiatu poznañskiego. Szanse Mocne strony w³¹czenie dziedzictwa kulturowego w obieg gospodarczy ró¿norodnoæ krajobrazu naturalnego i kulturowego na terenie powiatu rozwój inicjatyw lokalnych i inicjatyw organizacji pozarz¹- dowych dzia³aj¹cych na polu ochrony zabytków du¿a iloæ obiektów zabytkowych, niejednokrotnie o ponadregionalnym znaczeniu rozwój mediów i nowych systemów informacji; du¿a rola mediów w popularyzowaniu tematów historycznych, za- ró¿norodnoæ wartoci przyrodniczo-krajoznawczych i obiek- bytków i ich ochrony tów zabytkowych sprzyjaj¹ca ochronie zintegrowanej rosn¹ca rola samorz¹du, który ochronê zabytków w³¹cza rozbudowana sieæ po³¹czeñ kolejowych i autobusowych w sferê rozwoju lokalnego umo¿liwiaj¹ca dojazd do poszczególnych miejsc i obiek- tów, sprzyjaj¹ca rozwojowi turystyki kulturowej wprowadzenie publicznych dyskusji nad planami zagospodarowania przestrzennego na ogó³ dobry stan techniczny zespo³ów sakralnych i budynków u¿ytecznoci publicznej silne rodowisko naukowe w dziedzinach maj¹cych wp³yw na opiekê nad zabytkami oraz silne rodowisko konserwa- dwa obiekty (Kórnik, Rogalin) pretenduj¹ce do uznania ich torskie Poznania za Pomniki Historii postêp w dziedzinie finansowania ochrony rodowiska pozytywna rola kocio³a w ochronie zabytków; du¿e zro- kulturowego z wykorzystaniem ró¿nych róde³ (miêdzyna- zumienie parafii dla opieki nad zabytkami rodowych, pañstwowych, samorz¹dowych, prywatnych) relatywnie niewielka liczba obiektów o nieustalonym sta- sta³a poprawa rodowiska naturalnego nie w³asnociowym uznanie zabytkowych wartoci przestrzennych (krajobra- dobre rozpoznanie obiektów zabytkowych ze strony s³u¿b zowych) konserwatorskich wzrost wiadomoci krajobrazu kulturowego i obiektów sta³a poprawa jakoci rodowiska naturalnego wp³ywaj¹- zabytkowych jako produktu turystycznego ca korzystnie na stan zabytków Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13834 — Poz. 2392

Zagro¿enia upowszechnianie wiadomoci wartoci jakoci krajobrazu kulturowego; klêski i zdarzenia losowe budzenie zainteresowañ dotycz¹cych dziedzictwa kulturo- brak skutecznej egzekucji prawa wego oraz pozytywnego ruchu spo³ecznego na rzecz jego nadmierna komercjalizacja obiektów zabytkowych odcina- ochrony; j¹ca je od spo³eczeñstwa zainteresowanie w³adz samorz¹dowych szczebla gminne- jednowymiarowe postrzeganie dziedzictwa kulturowego go problematyk¹ ochrony szeroko pojêtego (m. in. jako wy³¹cznie poprzez pryzmat jego gospodarczego wykorzy- tradycyjna przestrzeñ) dziedzictwa kulturowego. stania lub przeciwnie jedynie poprzez pryzmat jego 8. Cele powiatowego programu opieki nad zabytkami. wartoci historycznych i zabytkowych Cele wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów niestabilnoæ przepisów finansowych opieki nad zabytkami zosta³y okrelone w Ustawie o ochronie trudnoci z pozyskaniem funduszy europejskich zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz.U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, brak lokalnych planów zagospodarowania przestrzennego poz. 2390, z 2006 r. Nr 50, poz. 362, Nr 126, poz. 875). W (w gminach) artykule 87 wspomnianej ustawy sformu³owano je ogólnie, brak zrozumienia dla wagi dziedzictwa kulturowego dla nie ró¿nicuj¹c celów poszczególnych jednostek samorz¹du rozwoju spo³ecznego i gospodarczego terytorialnego, w sposób nastêpuj¹cy: za ma³e zaanga¿owanie spo³eczne w dziedzinie ochrony Cel I: W³¹czenie problemów ochrony zabytków do syste- dziedzictwa kulturowego mu zadañ strategicznych, wynikaj¹cych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. tworzenie strategii bez mechanizmów ich efektywnego wdra¿ania Cel II: Uwzglêdnienie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologiczne- niedostateczna promocja zabytków jako szansy rozwojo- go, ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowa- wej powiatu gi ekologicznej. Wyniki analizy SWOT dla ochrony dziedzictwa kulturowe- Cel III: Zahamowanie procesów degradacji zabytków i go Powiatu Poznañskiego wskazuj¹ na kilka charakterystycz- doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania. nych prawid³owoci i zjawisk, które nale¿y uwzglêdniæ w powiatowym programie opieki nad zabytkami: Cel IV:Wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego. 1. Zasoby powiatu s¹ bardzo bogate, zarówno jeli chodzi o zespo³y i obiekty zabytkowe jak i krajobraz kulturowy. Cel V: Podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoæ zabytków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych i edukacyj- 2. Brak jest spójnych programów dzia³ania, mechani- nych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych wzrostowi rod- zmów wspó³pracy pomiêdzy poszczególnymi rodzajami i ków finansowych na opiekê nad zabytkami. szczeblami administracji. Cel VI:Okrelenie warunków wspó³pracy z w³acicielami 3. Problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego w zabytków, eliminuj¹cych sytuacje konfliktowe zwi¹zane z powszechnej wiadomoci spo³ecznej jest nieobecna i co za wykorzystaniem tych zabytków. tym idzie brak jest presji i efektywnej kontroli spo³ecznej w tym zakresie. Cel VII: Podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie miejsc pracy zwi¹zanych z opiek¹ nad zabytkami. 4. Najcenniejsze obiekty zabytkowe dziêki mecenatowi pañstwa i samorz¹dów oraz staraniom w³acicieli czy u¿yt- Z wymienionych wy¿ej celów cel I dotyczy jedynie progra- kowników s¹ zadbane, ich stan nie budzi zastrze¿eñ. mów opracowywanych na szczeblu województwa, nie wchodzi zatem w obrêb zainteresowañ Zarz¹du Powiatu. Cel okrelo- 5. Sytuacja mniej cennych obiektów czy zespo³ów zabyt- ny w punkcie II jest de facto postulatem, dotycz¹cym sposobu kowych jest mniej korzystna, niejednokrotnie katastrofalna, realizacji innych celów. W niniejszym programie opieki nad dotyczy to zw³aszcza zespo³ów rezydencjonalno-parkowych zabytkami powiatu poznañskiego przyjêto jako g³ówne cele oraz obiektów przemys³owych, technicznych czy in¿ynier- III, IV i V. skich. 9. Kierunki dzia³añ dla realizacji powiatowego programu 6. Wydaje siê, ¿e przy umiarkowanie korzystnej ocenie opieki nad zabytkami. Podzia³ na obszary, projekty, zadania. ochrony dziedzictwa kulturowego na terenie Powiatu Poznañ- skiego mo¿na wskazaæ kilka obszarów, które wymagaj¹ pod- Realizacji sformu³owanych wy¿ej celów s³u¿yæ bêd¹ na- jêcia wiadomych i planowych dzia³añ: stêpuj¹ce dzia³ania: poprawa stanu technicznego zabytkowych obiektów miesz- 1. Prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich kalnych, zespo³ów rezydencjonalno-parkowych oraz za- i budowlanych przy obiektach zabytkowych nieruchomych bytków przemys³u i techniki; bêd¹cych w³asnoci¹ powiatu; zabezpieczenie i utrzymanie tych obiektów oraz ich otoczenia w jak najlepszym stanie; zahamowanie degradacji krajobrazu i zamiecania prze- korzystanie z nich w sposób zapewniaj¹cy trwale zachowanie strzeni przez ¿ywio³ow¹ zabudowê; Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13835 — Poz. 2392

ich wartoci. Zapewnienie warunków do naukowego badania tu poznañskiego, w szczególnoci obiektów architektury i i dokumentowania obiektów zabytkowych. budownictwa, zabytków ruchomych i zabytków archeologicznych (lista dzia³añ objêtych dotacjami przedstawiona zosta³a Zadanie 1.1. Wykonanie prac modernizacyjnych w miesz- w rozdziale 1.2.2). Zamieszczenie informacji o mo¿liwoci cz¹cych siê w zabytkowym zespole pocysterskim budynkach ubiegania siê o tak¹ dotacjê na stronie internetowej starostwa szko³y i internatu Specjalnego Orodka Szkolno-Wychowaw- i w innych mediach. Zasady udzielania dotacji okrelone czego dla Dzieci Niewidomych w Owiñskach (wykonanie zosta³y w Uchwale Rady Powiatu Poznañskiego nr XLV/406/ kanalizacji sanitarnej i deszczowej, badania konserwatorskie, II/2006 z dnia 17 X 2006 r. Kryterium udzielenia dotacji jest z³y remont wnêtrz i elewacji oraz dachu prace finansowane z stan techniczny obiektu oraz istotne jego znaczenie zabytko- bud¿etu powiatu, przygotowano równie¿ wniosek o finansowe, historyczne, artystyczne lub naukowe. Dotacja mo¿e byæ wanie w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu udzielona osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej ma- Operacyjnego); j¹cej tytu³ prawny do obiektu. Program prac oraz kosztorys Zadanie 1.2. Budowa Parku Orientacji Przestrzennej przy winny byæ uzgodnione z Wielkopolskim Wojewódzkim Kon- Specjalnym Orodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci serwatorem Zabytków. Niewidomych w Owiñskach (z³o¿ono wniosek o finansowanie Zadanie 2.1. Przyjmowanie przez Kancelariê Starostwa w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mecha- wniosków o dotacjê zainteresowanych podmiotów. Rozpatry- nizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego); wanie wniosków przez komisjê powo³an¹ uchwa³¹ przez Zadanie 1.3. Przeprowadzenie koniecznych prac remon- Zarz¹d Powiatu. Przyznawanie dotacji na wniosek Zarz¹du towych i modernizacyjnych w mieszcz¹cym siê w zabytko- Powiatu przez Radê Powiatu. Zawieranie umów, rozliczanie wych zabudowaniach zespo³u dworsko-folwarczno-parkowe- dotacji, kontrola wykonania zleconych zadañ przez Zarz¹d go Zespole Szkó³ im. J. i M. Zamoyskich w Rokietnicy; Powiatu. Zadanie 1.4. Przeprowadzenie koniecznych prac remon- 3. Ustanawianie przez starostê na wniosek Wielkopol- towych i modernizacyjnych w mieszcz¹cym siê w zabytko- skiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków spo³ecznych wym budynku d. Domu M³odej Polki, ob. Domu Dziecka w opiekunów zabytków; cofanie ustanowienia spo³ecznych opie- Kórniku (remont dachu prace finansowane z bud¿etu powia- kunów zabytków; prowadzenie listy spo³ecznych opiekunów tu); zabytków; wydawanie osobom fizycznym legitymacji spo³ecznego opiekuna zabytków; wydawanie zawiadczeñ osobom Zadanie 1.5. Przeprowadzenie prac remontowych i mo- prawnym lub innym jednostkom organizacyjnym pe³ni¹cym dernizacyjnych w mieszcz¹cym siê w zabytkowym budynku funkcjê spo³ecznego opiekuna zabytków. Zgodnie z art. 102 szkolnym Liceum Ogólnokszta³c¹cym w Kórniku (moderniza- Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami spo³ecz- cja klatki schodowej prace finansowane z bud¿etu powiatu); nym opiekunem zabytków mo¿e byæ osoba posiadaj¹ca pe³n¹ Zadanie 1.6. Przeprowadzenie koniecznych prac remon- zdolnoæ do czynnoci prawnych, niekarana, posiadaj¹ca towych i modernizacyjnych w mieszcz¹cych siê w zabytko- wiedzê w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami. Funkcjê wym budynku szkolnym Technikum oraz Szkole Zawodowej spo³ecznego opiekuna zabytków mo¿e sprawowaæ te¿ osoba w Murowanej Golinie, wchodz¹cych w sk³ad Zespo³u Szkó³ prawna lub inna jednostka organizacyjna nieposiadaj¹ca Ogólnokszta³c¹cych i Zawodowych im. Jadwigi i W³adys³awa osobowoci prawnej. Zadaniem spo³ecznych opiekunów za- Zamoyskich w Rokietnicy; bytków jest podejmowanie dzia³añ zwi¹zanych z zachowaniem wartoci zabytków i utrzymaniem ich w jak najlepszym Zadanie 1.7. Przebudowa kot³owni olejowej na wêze³ stanie, upowszechnianie wiedzy o zabytkach oraz wspó³dzia- cieplny w budynku Starostwa, przy ul. Jackowskiego 18 ³anie w tym zakresie ze Starostwem oraz Wojewódzkim (prace finansowane z bud¿etu powiatu); Konserwatorem Zabytków. Zadanie 1.8. Przeprowadzenie prac remontowych we Zadanie 3.1. cis³a wspó³praca z Wielkopolskim Woje- wnêtrzach, remont instalacji elektrycznej oraz adaptacja piw- wódzkim Konserwatorem Zabytków w przedmiotowej spra- nic na potrzeby archiwum (prace finansowane z bud¿etu wie. powiatu); 4. Wydawanie przez starostê na wniosek Wielkopolskie- Zadanie 1.9. Budowa otwartej strefy rekreacji dzieciêcej go Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków decyzji o zabez- (boiska sportowe, place zabaw) przy zabytkowych obiektach: pieczeniu obiektów zabytkowych zagro¿onych zniszczeniem Zespo³u Szkó³ Ogólnokszta³c¹cych i Zawodowych im. Jadwigi lub uszkodzeniem w formie ustanowienia czasowego zajêcia i W³adys³awa Zamoyskich w Rokietnicy, Technikum oraz do czasu usuniêcia zagro¿enia lub o ile usuniêcie zagro¿enia Szko³y Zawodowej w Murowanej Golinie oraz Domu M³o- nie jest mo¿liwe wyw³aszczenie tych obiektów na wniosek dej Polki ob. Domu Dziecka w Kórniku (z³o¿ono wniosek o Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków finansowanie w ramach Norweskiego Mechanizmu Finanso- przez starostê na rzecz Skarbu Pañstwa lub gminy, na terenie wego i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru której po³o¿ony jest ten obiekt. Gospodarczego). Zadanie 4.1. cis³a wspó³praca z Wielkopolskim Wojewódz- 2. Udzielanie na wniosek zainteresowanych podmiotów kim Konserwatorem Zabytków w przedmiotowej sprawie. dotacji celowych na sfinansowanie lub dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub budowlanych przy 5. Wspieranie na wniosek zainteresowanych gmin pod- obiektach zabytkowych z terenu powiatu poznañskiego wpi- jêtych przez nie inicjatyw tworzenia parków kulturowych. sanych do rejestru zabytków nie bêd¹cych w³asnoci¹ powia- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13836 — Poz. 2392

Zadanie 5.1. Wspieranie inicjatywy grupy gmin utworze- Zadanie 10.1.Wspieranie podejmowanego przez gminy nia Cysterskiego Parku Kulturowego Owiñska Radojewo; zagospodarowania miejsc atrakcyjnych turystycznie, m. in. szlaków kulturowych, cie¿ek edukacyjnych, tras rowero- Zadanie 5.2. Wspieranie inicjatywy utworzenia Kórnicko- wych, przystani ¿eglarskich, przepraw promowych itp. Zaniemysko-Rogaliñskiego Parku Kulturowego. 11. Wspó³praca z instytucjami i organizacjami dzia³aj¹cy- 6. Wspieranie na wniosek zainteresowanych stron inicja- mi na rzecz ochrony zasobów kulturowych i przyrodniczych tyw spo³ecznych w sprawie wyst¹pienia do ministra Kultury oraz rozwoju turystyki. Kierunki, formy i zasady wspó³pracy i Dziedzictwa Narodowego w sprawie ustanawiania Pomni- okrela uchwalany corocznie Roczny program wspó³pracy ków Historii. Powiatu Poznañskiego z organizacjami pozarz¹dowymi. Jako Zadanie 6.1. Wspieranie inicjatywy spo³ecznej w sprawie zadania priorytetowe przyjmuje siê tu m. in. zadania z zakresu wyst¹pienia do ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o edukacji, kultury i sztuki, kultury fizycznej i turystyki oraz uznanie zespo³u urbanistyczno-rezydencjonalnego w Kórniku ekologii. za Pomnik Historii; Zadanie 11.1.Wspó³praca z organami samorz¹dowymi, Zadanie 6.2. Wspieranie inicjatywy spo³ecznej w sprawie stowarzyszeniami oraz organizacjami pozarz¹dowymi dzia³a- wyst¹pienia do ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o j¹cymi w sektorach edukacji oraz kultury i sztuki w zakresie: uznanie zespo³u rezydencjonalnego w Rogalinie za Pomnik edukacji kulturalnej dzieci i m³odzie¿y Historii. organizacji konkursów poszerzaj¹cych wiedzê uczniów na 7. Umieszczanie przez starostê w uzgodnieniu z Wielko- temat dziedzictwa kulturowego i jego ochrony polskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków na obiekcie zabytkowym nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków upowszechnianie kultury ze szczególnym nastawieniem na znaku informuj¹cego o tym, i¿ obiekt ten podlega ochronie. dzieci i m³odzie¿ Zadanie 7.1. Ustalenie z Wielkopolskim Wojewódzkim organizacja imprez maj¹cych znaczenie dla rozwoju kultury Konserwatorem Zabytków listy obiektów do oznakowania; i integracji spo³ecznoci powiatu; zamówienie stosownych znaków, umieszczenie ich na wyzna- Zadanie 11.2. Wspó³praca z organami samorz¹dowymi, czonych obiektach. stowarzyszeniami oraz organizacjami pozarz¹dowymi dzia- 8. Wspó³praca na wniosek zainteresowanych stron w ³aj¹cymi w sektorze kultury fizycznej i turystyki w zakresie: zakresie utrzymania istniej¹cych i wytyczanie nowych szla- upowszechniania kultury fizycznej i turystyki, zw³aszcza ków kulturowych. wród dzieci i m³odzie¿y; Zadanie 8.1. Wspó³praca z Urzêdem Marsza³kowskim oraz organizowanie imprez sportowych, rekreacyjnych i tury- poszczególnymi gminami w zakresie oznakowania szlaków i stycznych o zasiêgu powiatowym; tras turystycznych: Zadanie 11.3.Wspó³praca z organizacjami ekologicznymi, dokoñczenie prac nad Szlakiem kocio³ów drewnianych realizuj¹cymi programy s³u¿¹ce ochronie przyrody i edukacji na terenie i w okolicach Puszczy Zielonki ekologicznej w zakresie wymiany informacji i konsultowania uzupe³nienie oznaczenia istniej¹cych szlaków projektów aktów prawnych dotycz¹cych ochrony rodowiska oraz edukacji ekologicznej w zakresie m. in. ochrony rodo- utworzenie i oznakowanie owiñskiej pêtli Cysterskiego wiska i ochrony dziedzictwa przyrodniczego. Szlaku obejmuj¹cego poszczególne maj¹tki nale¿¹ce do owiñskiego opactwa znajduj¹ce siê na terenie projektowa- 12. Upowszechnianie wiedzy o zasobach kulturowych i nego Parku Kulturowego Owiñska Radojewo przyrodniczych powiatu oraz jego walorach turystycznych. wytyczenie opracowanych ju¿ szlaków: Szlaku Napoleoñ- Zadanie 12.1.Wydawanie niekomercyjnych niskonak³ado- skiego, Szlaku Ottoñskiego, Szlaku Bursztynowego, Szla- wych wydawnictw (drukowanych: przewodników, albumów, ku w. Wojciecha, Szlaku Wiosny Ludów i Szlaku Powsta- widokówek, folderów itp. lub wykorzystuj¹cych inne techniki nia Wielkopolskiego oraz Traktu Królewsko -Cesarskiego zapisu, np. p³yty CD) popularyzuj¹cych wiedzê o zasobach kulturowych i przyrodniczych powiatu; wspó³praca z organi- 9. Opracowanie i wdro¿enie kompleksowego produktu zacjami dzia³aj¹cymi na rzecz promocji regionu w tym zakre- turystycznego powiatu. sie. Zadanie 9.1. Szczegó³owa inwentaryzacja zasobów przy- 10. Wdra¿anie powiatowego programu opieki nad zabyt- rodniczych i kulturowych oraz innych atrakcji i infrastruktury kami. turystycznej powiatu; Monitoring dzia³ania programu. Zadanie 9.2. Na podstawie opracowanej inwentaryzacji przygotowanie kompleksowej oferty turystycznej; 10.1. Instrumenty prawne i instytucjonalne. Zadanie 9.3. Promocja przygotowanej oferty, pozyskanie W realizacji powiatowego programu opieki nad zabytkami instytucji do dystrybucji oferty. wykorzystane zostan¹ instrumenty ogólne okrelone w programach rz¹dowych i wojewódzkich, w tym w Krajowym 10. Wspieranie na wniosek zainteresowanych podmiotów Programie Opieki nad Zabytkami oraz w innych dokumentach przedsiêwziêæ samorz¹dów gminnych zwi¹zanych z rozwo- o charakterze planistycznym i strategicznym, a tak¿e narzê- jem infrastruktury turystycznej. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 130 — 13837 — Poz. 2392, 2393

dzia i rodki w³asne Starostwa Powiatowego oraz partnerów ród³a prywatne (rodki osób fizycznych, organizacji poza- uczestnicz¹cych w realizacji programu Wielkopolskiego rz¹dowych stowarzyszeñ, fundacji, kocielnych osób Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, pañstwowych i prawnych itp.). samorz¹dowych instytucji kultury, jednostek samorz¹du tery- Finansowanie powiatowego programu opieki nad zabyt- torialnego, kocio³ów oraz organizacji pozarz¹dowych. kami bêdzie realizowane z wykorzystaniem rodków z wielu Powodzenie realizacji programu wymaga wspó³dzia³ania róde³. Bêd¹ to zarówno rodki bud¿etowe jak i fundusze starostwa zarówno z jednostkami samorz¹du po³o¿onych na strukturalne, a tak¿e rodki prywatne. terenie powiatu gmin oraz miasta Poznania, jak i organizacji Zgodnie z art. 81, ust.1 Ustawy o ochronie zabytków i pozarz¹dowych zajmuj¹cych siê ochron¹ zabytków (Stowa- opiece nad zabytkami, organ stanowi¹cy powiatu mo¿e udzie- rzyszenie Historyków Sztuki, Stowarzyszenie Konserwatorów laæ dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i budow- Zabytków, stowarzyszenia regionalne itd.), spe³niaj¹cymi lane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków w wy- istotn¹ rolê w ochronie i popularyzacji dziedzictwa kulturowe- sokoci do 100% nak³adów koniecznych do ich przeprowadze- go muzeami, a tak¿e w zakresie opieki nad zabytkami nia. Zasady udzielania dotacji zosta³y okrelone w Uchwale sakralnymi archidiecezjami: poznañsk¹ i gnienieñsk¹. Rady Powiatu Poznañskiego Nr XLV/406/II/2006 z dnia Zak³ada siê, ¿e cele zakrelone w powiatowym programie 17.10.2006 r. opieki nad zabytkami bêd¹ osi¹gane w wyniku: 10.3. Monitoring dzia³ania programu. wspólnego dzia³ania w³adz powiatu z Ministrem Kultury i Zgodnie z art. 87, ust. 5 Ustawy o ochronie zabytków i Dziedzictwa Narodowego, Wielkopolskim Wojewódzkim opiece nad zabytkami za monitorowanie realizacji powiato- Konserwatorem Zabytków i jednostkami samorz¹du tery- wego programu opieki nad zabytkami odpowiada Zarz¹d torialnego na bazie zwi¹zków o charakterze programo- Powiatu, który co dwa lata sporz¹dza stosowne sprawozdanie wym (np. porozumienia, umowy, wspólne podmioty) i przedstawia je Radzie Powiatu. Niezw³ocznie po zatwierdze- inicjatywy w³asnej w³adz powiatu. niu uchwa³¹ Rady Powiatu Programu opieki nad zabytkami Powiatu Poznañskiego, powo³any zostanie zespó³, który 10.2. Instrumenty finansowe. zajmie siê monitoringiem realizacji programu. Zespó³ ten System finansowania ochrony i opieki nad zabytkami w zostanie powo³any uchwa³¹ Zarz¹du Powiatu. Polsce jest doæ skomplikowany. Najogólniej ród³a finanso- W okresach czteroletnich dokonywana bêdzie przez Za- wania tej sfery mo¿na podzieliæ na: rz¹d Powiatu ocena realizacji programu. Ocena ta bêdzie ród³a publiczne bud¿et pañstwa, bud¿ety jednostek udostêpniana do publicznej wiadomoci na stronie interneto- samorz¹du terytorialnego wszystkich szczebli, rodki Unii wej Starostwa. Europejskiej, inne ród³a zagraniczne)

2393

UCHWA£A Nr XX/155/III/2008 RADY POWIATU POZNAÑSKIEGO

z dnia 25 czerwca 2008 r.

w sprawie: zmiany uchwa³y Nr XVIII/138/III/08 Rady Powiatu Poznañskiego z dnia 30.04.2008 r. w sprawie regulaminu dodatków p³acowych w szko³ach, placówkach owiatowych i placówkach opiekuñczo-wychowawczych Powiatu Poznañskiego

Na podstawie art. 30 ust. 6, art. 34 oraz art. 54 ust. 3 i 7 §1. Punkt 2 dzia³ IV za³¹cznika do uchwa³y Rady Powiatu ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst Nr XVIII/138/III/08 z dnia 30.042008 r. w sprawie regulaminu jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, ze zmianami), art. 12 dodatków p³acowych w szko³ach, placówkach owiatowych i pkt 11 ustawy z dn. 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powia- placówkach opiekuñczo-wychowawczych Powiatu Poznañ- towym (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592, ze skiego otrzymuje brzmienie: zmianami) oraz rozporz¹dzenia MEN z dnia 31 stycznia 2005 Okresu przebywania na urlopie bezp³atnym nie wlicza siê r. w sprawie wysokoci minimalnych stawek wynagrodzenia do okresu, za który nalicza siê dodatek za wys³ugê lat. zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodze- §2. Pozosta³a treæ Uchwa³y w sprawie regulaminu do- nia za pracê w dniu wolnym od pracy (Dz.U. z 2005 r. Nr 22 datków p³acowych w szko³ach, placówkach owiatowych i poz. 181, ze zmianami) uchwala siê co nastêpuje: