Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Alpaslan SALTAN ADANA İLİ ALADAĞ İLÇESİ KÖKEZ KÖYÜNÜN SOSYO-EKONOMİK YAPISI VE KALKINMA AÇISINDAN TARIMSAL YAYIM ÇALIŞMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ TARIM EKONOMİSİ ANABİLİM DALI ADANA,2006 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ADANA İLİ ALADAĞ İLÇESİ KÖKEZ KÖYÜNÜN SOSYO-EKONOMİK YAPISI VE KALKINMA AÇISINDAN TARIMSAL YAYIM ÇALIŞMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Alpaslan SALTAN YÜKSEK LİSANS TEZİ TARIM EKONOMİSİ ANABİLİM DALI Bu tez / / 2006 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oy Birliği/Oy Çokluğu İle Kabul Edilmiştir. İmza :……………………. İmza :……………….... İmza :……….……… Prof. Dr. Faruk EMEKSİZ Prof. Dr. Onur ERKAN Prof. Dr. Veyis TANSI DANIŞMAN ÜYE ÜYE Bu Tez Enstitümüz Tarım Ekonomisi Anabilim Dalında Hazırlanmıştır. Kod No : Prof. Dr. Aziz ERTUNÇ Enstitü Müdürü İmza ve Mühür Bu Çalışma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje No: ZF2005YL6 Not : Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaklardan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir. ÖZ YÜKSEK LİSANS TEZİ ADANA İLİ ALADAĞ İLÇESİ KÖKEZ KÖYÜNÜN SOSYO-EKONOMİK YAPISI VE KALKINMA AÇISINDAN TARIMSAL YAYIM ÇALIŞMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Alpaslan SALTAN ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TARIM EKONOMİSİ ANABİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. Faruk EMEKSİZ Yıl:2006, Sayfa:72 Jüri : Prof. Dr. Faruk EMEKSİZ Prof. Dr. Onur ERKAN Prof. Dr. Veyis TANSI Araştırma Adana İli Aladağ İlçesi Kökez köyünde yürütülmüştür. Kökez 1.081 nüfuslu, ilçeye 14 km uzaklıkta bir dağ köyüdür. Bu çalışmada, köyün yerleşme düzeni, nüfusu, toplumsal yapısı, ekonomik yapısı, altyapı ve kamusal hizmetleri, tarımsal yayım hizmetleri incelenmiştir. Aynı zamanda çalışmada, 1.000 Köye 1.000 Tarımcı Projesi kapsamında çalışan personelin yürüttüğü tarımsal yayım faaliyetleri ve köyün kalkınması konusunda olası etkileri araştırılmıştır. Araştırma sonucunda gerek tarım danışmanı gerekse diğer kuruluşlar/kişiler tarafından yapılan tarımsal yayım faaliyetlerinin Kökez köyü için faydalı olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Köy Sosyolojisi, Sosyo-Ekonomik Yapı, Tarımsal Yayım, Tarım Danışmanı I ABSTRACT M.Sc. Thesis SOCIO-ECONOMIC STRUCTURE AND ASSESSMENT OF AGRİCULTURAL EXTENSİON ACTİVİTİES ON DEVELOPMENT OF KÖKEZ VILLAGE IN ALADAG DISTRICT OF ADANA PROVINCE Alpaslan SALTAN UNIVERSITY OF ÇUKUROVA INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF AGRICULTURAL ECONOMICS Supervisor : Prof. Dr. Faruk EMEKSİZ Year:2006, Pages:72 Jury : Prof. Dr. Faruk EMEKSİZ Prof. Dr. Onur ERKAN Prof. Dr. Veyis TANSI This investigation carried out in Kökez village in Aladağ administrative district of Adana province. Kökez is a mountain village and total population amount is 1.081. Distance from nearest administrative district (Aladağ) is 14 km. In this study the village’s settlement, population, social structure, economic structure, infrastructure, public services and agricultural extension services were investigated. At the same time extension activities which is conducted by agricultural consultant related with “1.000 Agricultural Engineer in 1.000 Village Project” and effects of this Project on village development were also investigated. At the end of investigation, all of the extension activities which is made by agricultural consultant and other instutions/persons was found to be usefull for Kökez village. Key Words: Rural sociology, Socio-economic structure, Agricultural extension, Agriculture consultant II TEŞEKKÜR Araştırma konusunun seçiminden, araştırmanın yürütülmesi, yazımı ve sonuçlandırılmasına kadar çalışmalarımı yönlendiren, yakın ilgi ve desteğini esirgemeyen Sayın Prof. Dr. Faruk EMEKSİZ’e, bilimsel katkıları ile çalışmalarıma yön veren Tarım Ekonomisi Bölüm Başkanı Sayın Prof. Dr. Yaşar GÜRGEN’e, Sayın Prof. Dr Onur ERKAN’a, Sayın Yrd. Doç. Dr. Müge KANTAR DAVRAN’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Araştırma çalışmalarım aşamasında yardımlarını esirgemeyen Aladağ Kaymakamı Sayın Mimar Sinan BATMAZ’a, Aladağ İlçe Tarım Müdürlüğü, Aladağ Ziraat Odası, Aladağ İlçe Nüfus Müdürlüğü, POS Orman İşletme Müdürlüğü, Aladağ Telekom İşletme Şefliği, Aladağ İlçe Kadastro Müdürlüğü, Aladağ Milli Emlak Müdürlüğü ve Aladağ Sağlık Grup Başkanlığı personellerine; anket sorularını büyük bir içtenlikle ve sabırla cevaplandıran Kökez köyü sakinlerine; araştırmaya sağladığı mali destekten dolayı Çukurova Üniversitesi Rektörlüğü’ne ve yardımlarından dolayı Mustafa AKIN’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca eğitimim ve tez çalışmalarım için her zaman destek olan babam, annem ve eşime; varlığı ile bana huzur veren kızım Ege Balakatun’a ve en önemlisi yüksek lisans eğitimi almam konusunda beni yönlendiren ve her açıdan desteğini esirgemeyen ağabeyim Ali Seydi SALTAN’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. III İÇİNDEKİLER SAYFA ÖZ..................................................................................................................... I ABSTRACT..................................................................................................... II TEŞEKKÜR..................................................................................................... III İÇİNDEKİLER……….…………………………………………………….. IV ÇİZELGELER DİZİNİ................................................................................... VII ŞEKİLLER DİZİNİ….................................................................................... IX RESİMLER DİZİNİ....................................................................................... X HARİTALAR DİZİNİ…................................................................................ XI KISALTMALAR............................................................................................ XII 1. GİRİŞ.......................................................................................................... 1 1.1. Konunun Önemi…....................................................................... 1 1.2. Araştırmanın Amacı ve Kapsamı................................................. 2 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR............................................................................. 3 3. MATERYAL ve METOD........................................................................... 6 3.1. Materyal………….......................................................................... 6 3.2. Metod………………………………………………….………… 6 4. ARAŞTIRMA BULGULARI…………........................................................ 8 4.1. Araştırma Alanı Hakkında Genel Bilgiler………........................... 8 4.1.1. Köyün Tarihçesi…………….……….……...................... 8 4.1.2. Konum İklim ve Bitki Örtüsü.………….......................... 10 4.1.3. Yerleşme ve Mesken Durumu……...…….…............... 13 4.1.4. Meskenlerde Kullanılan Ev Eşyaları............................. 16 4.2. Araştırma Alanının Nüfusu ile İlgili Bilgiler……........................ 18 4.2.1. Nüfustaki Gelişmeler………………………..………… 18 4.2.2. Aile Üyelerinin Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı. 19 4.2.3. Eğitim Durumu………...………………………….….. 20 4.3. Araştırma Alanının Toplumsal Yapısı…....................................... 22 4.3.1. Aile Yapısı……………..………………………….….... 22 4.3.1.1. Aile Büyüklüğü ve Aile Üyeleri Sayısı……..... 22 IV 4.3.1.2. Aile Biçimi…………………….…………..... 23 4.3.1.3. Ailenin Kuruluşu…….…………………….... 24 4.3.2. Boş Zamanlarını Değerlendirme Şekli …….…………. 25 4.3.3. Sosyal Farklılaşma ve Tabakalaşma…………..….……. 28 4.3.4. Sözü Geçen Kişiler…………………….………………. 28 4.3.5. Dirlik-Düzenlik…………………..…………………….. 29 4.3.6. Yardımlaşma, Dayanışma ve İşbirliği……………….… 30 4.4. Araştırma Alanındaki Altyapı Hizmetleri…................................. 31 4.4.1. Ulaşım ve Kitle Haberleşme Araçları..……………........ 31 4.4.2. Elektrifikasyon, İçme ve Kullanma Suyu…….……..…. 32 4.4.3. Sağlık Hizmetleri…………………………….………... 33 4.4.4. İlköğretim ve Eğitim Hizmetleri…….………………… 34 4.4.5. Esnaf ve Sanatkarlar………….……………………….. 34 4.4.6. Tarım Teşkilatı Hizmetleri….….……………………… 34 4.4.7. Örgütlenme………….…………………………………. 35 4.4.7.1. Tarımsal Kooperatiflere Üyelik Durumu…..…. 36 4.4.7.2. Sosyal Güvenlik Kurumlarına Üyelik Durumu… 36 4.4.7.3. Tarımsal Kuruluşlarla İlişkiler……………...… 37 4.5.Araştırma Alanının Ekonomik Yapısı............................................. 38 4.5.1. Aile Başkanlarının İstihdam Durumu..…......................... 38 4.5.2. Arazi Varlığı ve Arazi Tasarruf Şekli............................. 39 4.5.3. Tarımsal Üretim…………............................................... 41 4.5.4. Tarımsal Girdi Kullanımı................................................ 43 4.5.5. Tarımsal Pazarlama ………............................................ 47 4.5.6. Gelir Artışı Durumunda Yatırım Eğilimleri……….…… 48 4.6. Araştırma Alanındaki Tarımsal Yayım Hizmetleri…..................... 49 4.6.1. Geçmişten Günümüze Tarımsal Yayım Faaliyetleri....... 49 4.6.2. Köy Merkezli Tarımsal Üretime Destek Projesi.............. 52 4.6.3. Aile Başkanlarının Tarımsal Yayım İle İlgili Konularda Beklentileri……………...…………………………….… 58 4.6.4. Aile Başkanlarının Tarımsal Faaliyetlerinde Bilgi Edinme İhtiyaçları ve Bilgi Kaynakları……..…………………… 59 V 4.7. Köy Sorunları………………………………………….……......... 61 5. SONUÇ ve ÖNERİLER.................................................................................. 63 KAYNAKLAR.................................................................................................. 68 ÖZGEÇMİŞ....................................................................................................... 72 VI ÇİZELGELER