Aan De Schelde 9140 Temse

INFO

Dienst Toerisme TEMSE Gemeentehuis Markt 1 aan de Schelde 9140 Temse

tel. 03 710 12 00 TIPS voor een verrassend BEZOEK e-mail: [email protected]

Openingsuren Weekdagen: 9-12 u. en 13-16.30 u. Weekends, vanaf het 1ste weekend van juli t.e.m. half september: zaterdag en zondag doorlopend 10-16 u. Boottochten - Scheldebruggen - Fietsdijken en veer - Natuurwandelingen - Fort Steendorp - www.temse.be – www.uitintemse.be Facebook: Gemeente Temse en Toerisme Temse Historische gebouwen en kunst - Panoramische zichten Schelde- en Durmevallei - Gezellig tafelen 1. PRAKTISCHE INFO p. 4 ONTDEK TEMSE 1.1. PROGRAMMA EN DUURTIJD p. 4 1.2. TARIEVEN EN BETAALWIJZE p. 4 1.3. AANVRAGEN EN INFO p. 4 Met 30 000 inwoners is Temse een middelgrote gemeente. Sinds 1977 omvat Temse, 1.4. PARKEERGELEGENHEID p. 4 kerngemeente en handelscentrum, de volgende deelgemeenten: 1.5. MOTORHOMEPARKING DE ZAAT p. 5 - Steendorp, ex-steenbakkersdorp, bakermat van vele schippersgezinnen - Tielrode, ex-steenbakkersdorp, aan de samenvloeiing van Schelde en Durme 2. GEMEENTELIJK AANBOD p. 6 - Elversele, landelijk dorp aan de Durme 2.1. CENTRUMWANDELINGEN p. 6 2.1.1. Centrumwandeling in openlucht p. 6 Temse en haar deelgemeenten kennen een bijzonder rijke geschiedenis. De hedendaagse 2.1.2. Wandeling door Temse-Centrum 1890-1955 p. 7 bloei is dan ook het verlengstuk van een boeiend verleden. In deze brochure komen 2.1.3. Beeldenwandeling p. 7 beide nadrukkelijk aan bod. 2.1.4. Wandeling Stationswijk - Den Bos p. 8 2.1.5. Culinaire wandeling p. 9 Temse maakt deel uit van regio Waasland, grenst aan het Scheldeland en is ideaal gelegen 2.1.6. Stripwandeling Tazuur en Tazijn p. 10 binnen de gouden driehoek Gent – Antwerpen – Brussel. De vlotte bereikbaarheid is te 2.2. WILFORDKAAI - SIGMAPLAN p. 11 danken aan snel- en gewestwegen zoals de E17, N16 (met aansluiting op A12) en N41. 2.3. TIELRODE p. 12 Temse is ook gemakkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer: per trein (Sint-Niklaas - 2.4. ELVERSELE p. 13 Mechelen) of per bus (lijnen 93, 95, 97, 98, 99, 99s). 2.5. ONZE-LIEVE-VROUWEKERK p. 14 2.6. PRIESTER POPPEMUSEUM p. 15 2.7. GEMEENTEMUSEUM p. 15 2.8. GEMEENTEHUIS en BEIAARD p. 16 2.9. ADMINISTRATIEF CENTRUM DE ZAAT p. 17 2.10. BUSRONDRIT STILLE WATERS p. 18 2.11. STEENDORP p. 19 2.12. FORT STEENDORP p. 20 2.13. KAART TEMSE-CENTRUM p. 22

3. EXTERN AANBOD p. 24 3.1. BOOTTOCHTEN p. 24 3.2. FIETSVERHUUR p. 25 3.3. RONDRIT TOERISTISCH TREINTJE p. 26 3.4. CITY GOLF p. 27 3.5. BROUWERIJBEZOEK VBDCK - DE KEREL p. 28 3.6. FORTBEZOEKEN AGENTSCHAP NATUUR EN BOS p. 29 3.7. STEENDORP DOOR NATUURPUNT SCOUSELE p. 30 3.8. TIELRODE DOOR DE OGEN VAN ONS STREVEN p. 33 3.9. COLOFON p. 35

2 3 MOTORHOMEPARKING DE ZAAT PRAKTISCHE INFO In het kader van zijn toerismevriendelijk beleid realiseerde het Gemeentebestuur in 2017- 2018 een motorhomeparking. Hij omvat 20 ruime plaatsen en is uitgerust met de nodige nutsvoorzieningen. Toeristen kunnen er tegen betaling water en elektriciteit afnemen en PROGRAMMA EN DUURTIJD hun afval en water lozen. Het terrein is het volledige jaar, 7/7 dagen, 24/24 u. toegankelijk. Temse heeft een rijk erfgoed en tal van toeristische bezienswaardigheden, die in deze brochure worden toegelicht en in groepsverband o.l.v. een gids kunnen bezocht worden. Parkeertarieven Verenigingen, reisagentschappen, familie- en vriendenkringen of andere gezelschappen € 8 voor 24 u., incl. water en elektriciteit zijn vrij om verschillende toeristische bezienswaardigheden te combineren, naargelang € 2 voor 24 u. zonder nutsvoorzieningen hun interesse, tijdsbestek en verplaatsingsmogelijkheden (auto, bus, …). Daarom zijn € 2 voor afzonderlijke afname van water (10 min. = +/- 100 liter) geleide bezoeken van 1 uur tot dagvullend mogelijk. De Dienst Toerisme helpt je graag bij het samenstellen van een programma op maat. Elke gebruiker dient bij aankomst een ticket te nemen aan de automaat. Betalingen gebeuren via betaalkaart (cash niet mogelijk). Het ticket moet goed zichtbaar achter de TARIEVEN EN BETAALWIJZE voor- of zijruit van de motorhome worden gelegd. Let wel: wie parkeert zonder of met Het gidstarief bedraagt 20 euro per uur per gids, tenzij anders vermeld. een vervallen ticket betaalt € 20 retributie! Bij voorkeur wordt ten laatste één week vóór het geplande bezoek betaald op het rekeningnummer van het Gemeentebestuur, met vermelding: Bezoek Temse + datum + Nadere info: www.temse.be/index.php/vrije-tijd-en-toerisme/kampeerautoterrein naam. Eventueel kan je ook contant betalen op de dag zelf aan de verantwoordelijke gids. IBAN: BE51 0910 0033 3162. BIC: GKCCBEBB. Ondernemingsnummer (btw): 0207 464 588. Maximum aantal personen per gids: 25, tenzij anders vermeld. De 2de gids wordt ingezet in geval van grote groepen en zo nodig ook een 3de of meer.

AANVRAGEN EN INFO Dienst Toerisme - Gemeentehuis - Markt 1 - 9140 Temse tel. 03 710 12 00 - e-mail: [email protected] website: www.temse.be/index.php/gemeentediensten/toerisme

PARKEERGELEGENHEID Gratis parkeren (eventueel met parkeerschijf) in het centrum is o.a. mogelijk achter AC De Zaat (tussen Schipperslaan en Nagelheetmakerslaan), aan de bibliotheek (Oeverstraat) of aan Cultureel Centrum Roxy (Stationsstraat). Je kan betalend parkeren aan het gemeentehuis/dekenale kerk op de Markt, op de Wilfordkaai, in de Kasteelstraat en de straten in de nabijheid van de Dienst Toerisme. Personen met een beperking kunnen overal gratis parkeren met geldige parkeerkaart.

Nadere info: www.temse.be/index.php/mobiliteit/parkeren

4 5 2) Wandeling door Temse-Centrum 1890-1955 GEMEENTELIJK AANBOD Tijdens deze wandeling wordt een vergelijking gemaakt tussen het Temse van vroeger (1890-1955) en nu. De wandeling start met een powerpointvoorstelling en rondleiding in Administratief Centrum De Zaat, gevolgd door een gedeeltelijke wandeling in openlucht CENTRUMWANDELINGEN zoals hiervoor omschreven. De wandeling is gebaseerd op het gelijknamige boek van Roger Andries. 1) Centrumwandeling Combinaties en variaties zijn mogelijk op aanvraag. in openlucht Laat je leiden door het centrum en de oude dorpskern en ontdek al wandelend de Duurtijd: 2 u. geschiedenis via historische gebouwen, markante gevels, (stand)beelden en andere Afstand: binnen een straal van 1 km typische bezienswaardigheden. Afhankelijk van de voorkeur van de groep kan de nadruk Locatie: AC De Zaat, Frans Boelplein 1, Temse + dorpskern gelegd worden op - de dekenale Onze-Lieve-Vrouwekerk - het gemeentehuis (1906), met belfort, beiaard en een keur aan kunstwerken 3) Beeldenwandeling Verspreid over het grondgebied van de fusiegemeente tref je 30 beelden, waarvan meer - Administratief Centrum en site De Zaat (ex-terreinen van de Boelwerf) dan 20 in de kerngemeente. Tijdens de Beeldenwandeling door het centrum maak je - de Wilfordkaai, met wandel- en fietspromenade, zicht op de Scheldebruggen, terrassen, kennis met prachtige kunstwerken en curiosa, waaraan de wandelaar vaak achteloos de beeldengroepen De Kaailopers en De Tuysscher en de Azijnzeker, historische voorbijgaat. Deze rondleiding vestigt de aandacht op markante en kunstrijke facetten van gebouwen, o.a. De Watermolen (grotendeels 17de eeuw)… het rijke erfgoed. Het verkennen van deze route is zowel een aangename als leerrijke - het Gemeentemuseum belevenis. - … Duurtijd: 2 u. De wandeling leidt niet binnen de Afstand: binnen een straal van 1 tot 1,5 km gebouwen, maar er langsheen in Locatie: dorpscentrum Temse openlucht.

Duurtijd: 2 u. Afstand: binnen een straal van 1 km Locatie: dorpskern Temse

6 7 4) A. Wandeling Stationswijk 5) Culinaire wandeling De wandeling leidt je via Wilfordkaai en Scheldebruggen naar het vroegere kasteelpark Streekproducten zijn populairder dan ooit. In 2018 werd in Temse de Confrérie Gouden van Janssens de Varebeke, met de oude, verdwenen spoorwegovergang. De gids vertelt Sleutel opgericht, met de bedoeling de typische producten van Temse in de kijker te over de geschiedenis van het station, het gesloopte kasteel van Sloor en de voormalige zetten en de makers ervan te verenigingen in één sterke organisatie. woning/atelier van beeldhouwer Karel Aubroeck (cf. beeldhouwer van o.a. de IJzerbeelden Met respect voor het plaatselijke culinaire erfgoed en de toenemende globale interesse in Diksmuide en het Koning Albertmonument in Nieuwpoort). Daarnaast ontdek je ook in korte keten, laat Temse het grote publiek kennis maken met gerechten en dranken van het natuurschoon in het Scheldepark en langsheen het Philemon Haumanpad en het eigen bodem via een gezellige culinaire wandeling. Anekdotes over lokale eetgewoonten jaagpad aan de Schelde. Voorbij het kasteel van Bunneghem, Vlietpark en voormalige en -cultuur komen aan bod, terwijl de zintuigen gastronomisch geprikkeld worden met textielfabriek Dacca wordt hapjes en drankjes. teruggewandeld naar kaai en Markt. Programma • Temses aperitief, met een woordje uitleg omtrent de vroegere eetcultuur en Duurtijd: 2,5 u. kennismaking met streekproducten en -gerechten Afstand: 3 km • Voorgerecht: koninginnenhapje en drankje • Hoofdgerecht: paling in ’t groen (dé specialiteit van Temse) of filet pur met frietjes en B. Wandeling Den Bos drankje In deze wandeling maak je • Dessert: koffie of thee met Temsese vlaai kennis met een stukje van wijk De Uil. Wat was er zo bijzonder Start middagprogramma om 12 u. (tenzij anders afgesproken met de gids) in deze volksbuurt? Je vertrekt vanop de Wilfordkaai en wandelt langs de Schelde onder Start avondprogramma om 18 u. (tenzij anders afgesproken met de gids) de Temsebruggen naar de toegang tot het voormalige kasteeldomein van de familie Datum naar keuze volgens beschikbaarheid van de gids en de horeca Janssens de Varebeke. Via het monumentale toegangshek kom je in het Scheldepark: dat was vroeger een bos. De benaming Den Bos ligt daarom nog steeds in de volksmond. Duurtijd: ca. 4 u. Waar zich tot 1965 het kasteel bevond, staat nu het Vita-Scheldebad. Je passeert Afstand: 1 km voorbij het Sint-Amelbergakapelletje en de Fonteinhoeve (die deel uitmaakten van het Locatie: gemeentehuis + horecazaken Temse-centrum oorspronkelijke bos), De Uil, woonst en atelier van Karel Aubroek, idem van kunstschilder Prijs: € 50 per persoon (incl. attentie, excl. extra dranken naar eigen keuze) Prosper De Roover, het bas-reliëf met voorstelling van Sint-Joris met de draak. Ten slotte Over te schrijven op het rekeningnummer van Toerisme Temse: keer je terug voorbij het Vlietpark, langs de Kasteelstraat richting de Markt met imposant BE64 8600 0127 7752 gemeentehuis en dekenale O.L.V.-kerk. Aantal personen: min. 10 personen - max. 25 personen Info en afspraken: Rita Heerwegh, tel. 0486 88 49 30, [email protected] Deze wandeling kan uitgebreid worden indien gewenst. Je wandelt dan een extra stukje via het jaagpad langs de Schelde, naar de andere kant van het Scheldepark.

Duurtijd: 2 u. (korte wandeling), 2,5 à 3 u. (lange wandeling) Afstand: 2,5 tot 3 km

8 9 6) Stripwandeling Tazuur en Tazijn WILFORDKAAI – SIGMAPLAN Dat Temse een stripgemeente is, ontdek je tijdens deze wandeling. Alle grote Vlaamse striptekenaars zijn hier gevierd, wat telkens gepaard ging met tal van initiatieven, zoals de Door zijn unieke ligging aan de Schelde zijn watergebonden activiteiten en bescherming publicatie van o.a. (luxe)albums en nieuwjaarskaarten. Temse is de enige gemeente in tegen overstromingen steeds heel belangrijk geweest in de ontwikkeling van Temse. ons land, waar de straten van de (nieuwe) Doornwijk genoemd zijn naar stripfiguren. Er Sinds 1976 zijn alle waterbeheersingswerken in verband met de Schelde opgenomen is vooral ook het Suske en Wiske-album Tazuur en Tazijn van Paul Geerts, dat zich volledig in het brede kader van het Sigmaplan. Dijken werden verhoogd, potpolders aangelegd. afspeelt in Temse. Ook het gecontroleerd overstromingsgebied Kruibeke-Bazel-Rupelmonde beschermt De wandeling start in AC De Zaat op de ex terreinen van de Boelwerf. Vanop het dakterras (onder andere) het grondgebied van Temse. Onlangs ging het Sigmaproject Durmevallei zie je de Scheldebruggen: langs daar rijden Suske en Wiske Temse binnen en kunnen zij in Tielrode en Elversele van start, met de bedoeling achterliggende gebieden beter te hun avonturen beginnen, gebaseerd op een mengeling van de plaatselijke eigenheden beveiligen en tegelijk de natuur meer kansen te geven. (geschiedenis, folklore, symbolen, sagen…). Je bekijkt het bas-reliëf van Jommeke en Co, verlaat AC De Zaat en wandelt via het steegje ‘t Hekgat naar de bibliotheek. Hier prijkt het Programma standbeeld van Jommeke. In de bib zijn de nieuwjaarskaarten (getekend door bekende • Projectie van de film over het Sigmaplan in Administratief Centrum De Zaat striptekenaars) te zien in decoupagestijl. Je wandelt verder door het centrum en langs de • Bespreking van de aspecten van het Sigmaplan m.b.t. Temse Schelde en maakt kennis met gebouwen en symbolen die in het stripverhaal aan bod • Wandeling in het centrum langs relevante Sigmaplaatsen (Wilfordkaai met kaaimuur en komen. zicht op de Schelde, site De Zaat = ex-terreinen Boelwerf…)

Duurtijd: 2 u. Duurtijd: 2 u. Afstand: 2 km Afstand: 1,5 km Locatie: AC De Zaat, Frans Boelplein 1, Temse + centrum

Uitbreiding Naar eigen keuze kan dit programma uitgebreid worden met een bezoek aan het naburige overstromingsgebied in Kruibeke. Voorwaarden: • verplaatsing met eigen vervoer naar Kruibeke • wandeling langs de dijk tot aan de grote in- en uitvoersluis en kennismaking met het slikken- en schorrengebied. Indien de tijd het toelaat, kan ook het Kortbroek of een ruimer gebied worden bezocht. Voor groepen met meer dan 25 personen wordt beroep gedaan op een 2de gids. Info: www.barbiergidsen.be (voor deze uitbreiding zijn de tarieven van de Barbiergidsen van toepassing).

10 11 TIELRODE ELVERSELE

Gegidst bezoek aan de neogotische Sint-Petruskerk, de Sint-Jozefkapel (in rococostijl) Maak kennis met het landelijke dorp aan de Durme tijdens een dorpskernwandeling en de ommegang met 7 kapelletjes (nabij de Durme, bedevaartsoord, jaarlijkse via het Hof ter Elst (1648), Huis De Fortune (boerenburgerhuis uit de 18de eeuw), Huis paardenommegang en -zegening) en het veer Tielrode-Hamme. Op het einde van de Dutré en de gotische Sint-Margrietkerk met aangebouwde pui. De kerk is beschermd Sint-Jozefstraat is een toegang tot het Gecontroleerd Overstromingsgebied (GOG) van als monument en omvat boven de gewelven (niet toegankelijk) de enige bewaarde Tielrode, 93 ha, volledig omringd door een dijk op Sigmahoogte (8 m). Vervolgens kan muurschildering in het Waasland. Elversele is ook bekend om de nabijgelegen Mirabrug je een boogscheut verder de natuurpracht bewonderen van de unieke Durmetuin (18 (Hamme) die het landelijke dorp verbindt met Hamme. Geïnteresseerden kunnen ook 000m2, meer dan 130 verschillende eikensoorten). het nabijgelegen Sigmagebied Durmevallei bezoeken, waar De Vlaamse Waterweg nv in samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos belangrijke werken uitvoert om Duurtijd: 2 u. zowel waterveiligheid als natuurherstel en -beleving te waarborgen. Afstand: 1,5 km Locatie: Tielrode: Sint-Jozefstraat + potpolder + Durmetuin Duurtijd: 2u. Afstand: 1,5 km Locatie: Dorpstraat, Elversele Uitbreiding: bezoek aan nabijgelegen Sigmaproject Durmevallei

12 13 ONZE-LIEVE-VROUWEKERK PRIESTER POPPEMUSEUM

Deze prachtige beschermde en gerestaureerde kerk toont meer dan 1 000 jaar Ontdek het geboortehuis van priester Edward Poppe (1890- bouwgeschiedenis en is een illustratie van de rijke geschiedenis van Temse. Het gebouw 1924), dat in 1990 ingericht werd als museum, met authentieke is aangeduid als ankerkerk van de parochie Temse-Kruibeke (voorheen dekenaat). Het huisraad en allerlei persoonlijke bezittingen. Poppe wist als is een voornamelijk gotische en neogotische kerk met barokke toren. Ze bevat talrijke begenadigd godsdienstpedagoog de eucharistische stroming kunstschatten: op de eerste plaats het beeldhouwwerk van vader Adrianus en zoon binnen de kerk te voorzien van een opvoedkundige methode, Philippus Nijs (vaandeldragers van de rococo in ons land), zilversmeedwerk, schilderijen, die tussen de twee wereldoorlogen een merkwaardige katholieke glasramen, houtsnijwerk en curiosa eigen aan eeuwenoude kerken. heropleving in Vlaanderen op gang bracht. Zijn boeken zijn in meer dan 20 talen vertaald. Op 3 oktober 1999 werd Edward Duurtijd: 1 u. Poppe zalig verklaard door paus Johannes Paulus II. Locatie: Markt, Temse Gemakkelijk te combineren met een andere wandeling uit het aanbod. Duurtijd: 30 min. (enkel in combinatie met andere bezoeken) Locatie: Priester Poppestraat 35, Temse Openingsuren: Enkel op afspraak

GEMEENTEMUSEUM

Het Gemeentemuseum, eigendom van het Gemeentebestuur, omvat een ontvangstruimte en 2 tentoonstellingsruimten: - wisseltentoonstelling (1ste verdieping) - de vaste tentoonstelling ‘Temse aan de Schelde’ (gelijkvloers en 2de verdieping) met kunstwerken, scheepsbouw, archeologische vondsten, Sint-Amelberga (patrones van Temse), plaatselijke geschiedenis…

Duurtijd: 1 u. (enkel in combinatie met andere bezoeken) Locatie: Kasteelstraat 16, Temse

Openingsuren - gratis toegang Zaterdag: 14-18 u. • Zondag: 10-12 u. en 14-18 u. Op aanvraag ook open op andere momenten mét gids.

Contact Weekdagen: voor vragen m.b.t. het Gemeentemuseum tel. 03 710 12 52, [email protected], voor aanvragen gegidste bezoeken 03 710 12 00, [email protected] Weekends: tel. 03 710 13 38 (weekendtelefoon museum) 14 15 GEMEENTEHUIS en beiaard ADMINISTRATIEF CENTRUM DE ZAAT

Dit monumentaal bouwwerk uit 1906, in neo-Vlaamse renaissancestijl, In 2000 kocht het ontworpen door Charles Nissens, is beschermd als monument. Dankzij Gemeentebestuur het de restauratie (o.a. de gevel, 2006-2008) vormt het gebouw meer administratief complex van dan ooit een icoon. Het prachtige belfort - tot de bovenkant de voormalige Boelwerf van de windwijzer - is 47 m hoog. Sinds de overbrenging (1829-1994), samen met de van de gemeentediensten naar Administratief Centrum De omliggende gronden (2ha). Zaat (2006) kreeg het gerestaureerde gemeentehuis een Het gebouw (1969) cultureel-toeristisch-ceremoniële functie. Enkel de Dienst werd volledig gestript en Toerisme is er gevestigd (gelijkvloers). De ruimten op de gerenoveerd, en in gebruik 1ste verdieping bevatten het keur van de werken van genomen in 2006. Sindsdien Temses bekendste kunstenaars. zijn er het gemeentebestuur, de administratieve diensten en de politie (politiezone Kruibeke-Temse) gehuisvest. Eventueel kan dit bezoek aangevuld worden met een Dit imposante gebouw aan de Schelde (8 bouwlagen, 78 m lang, 16 m breed) omvat heel bezoek aan het belfort met de beiaard, op verzoek wat curiosa, zoals vele maquettes (van op de Boelwerf gebouwde schepen), foto’s van gegidst door de beiaardier. de scheepswerf (die de jaren 1900-2006 bestrijken), uitvergrote boekencovers van de gereputeerde Temsese illustrator Marijke Meersman, een bas-reliëf van Jommeke & Co, Duurtijd: 1 u. (+ 30 min. Met bezoek aan beiaard) een miniatuurversie van het standbeeld De Zaatman… Locatie: Markt 1, Temse De raadzaal op de hoogste verdieping is het kroonjuweel van het complex. Vanop het dakterras heeft men een indrukwekkend, weids zicht op de omgeving. Tijdens je bezoek aan AC De Zaat kan je naar eigen keuze een powerpointvoorstelling bekijken: 1. Beknopte geschiedenis van Temse, van de Steentijd tot nu - Archeologische vondsten van de Steentijd tot recent verleden, van Durme tot Scheldepark - De Zaat, van het faillissement van de Boelwerf (1994) tot de opening van Administratief Centrum De Zaat (2006) - De 3 Scheldebruggen van Temse 2. Van de oude naar de nieuwe Zaat: met historiek Boelwerf en de evolutie tot nu 3. Temse vanaf 1890: historiek van het centrum vanaf La Belle Epoque 4. Het Fort van Steendorp: afzonderlijke vertoning of in combinatie met een Fortbezoek

Een powerpointvoorstelling duurt gemiddeld 30 min. tot 1 u. Mogelijkheden 1 en 2 worden meestal gecombineerd, omdat ze samen de belangrijkste wijzigingen in het beeld van Temse van de laatste 20 jaar weergeven (ca. 45 min.).

Duurtijd: 2 u. (bezoek AC De Zaat + powerpoint) Locatie: Frans Boelplein 1, Temse 16 17 BUSRONDRIT ‘STILLE WATERS’ STEENDORP

Vanuit Temse rijdt u per bus langs de Scheldeboorden naar Steendorp en vervolgens naar Deze deelgemeente aan de oever van de Schelde dankt haar naam aan de bloeiende de Kruibeekse deelgemeenten Rupelmonde (geboorteplaats van Mercator) en Bazel, met steenbakkersnijverheid van weleer (steen-dorp). In de Scouselestraat zijn de restanten van het Kasteel van Wissekerke (Bazel) als uiterste stopplaats. Hier heeft u de mogelijkheid de oude steenbakkerij te zien. De ideale ligging aan de Schelde zorgde niet alleen voor de om een drinkpauze te voorzien. juiste grondstoffen, maar ook voor een interessant en gevarieerd natuurgebied. De Wase De gids stapt in Temse aan boord van de autocar van de bezoekers. cuesta (geglooid landschap) is goed merkbaar in de steile Gelaagstraat. Daar vinden we het oud-gemeentehuis en de Sint-Jan-Evangelistkerk, waarvan de (onafgewerkte) vorm Duurtijd: 2 u. van de toren aan de Steendorpenaars hun spotnaam bezorgden: mosterdpotten. Locatie: Temse (centrum en kaai, De Zaat en Wilfordkaai-) - Rupelmonde & terugrit Duurtijd: 2 u. Afstand: 2 km Locatie: dorpscentrum Steendorp Programma en bezienswaardigheden in afspraak met de gids

18 19 FORT STEENDORP

Het Fort van Steendorp, gebouwd in 1883-1892, maakt deel uit van de Antwerpse Fortengordel. Het is het laatste Fort in ons land dat volledig werd opgetrokken in baksteen en is omringd door droge grachten. Later evolueerde het Fort tot natuurgebied, zodat het nu onder beheer van Het Agentschap voor Natuur en Bos valt. Zowel het gebouw als het landschap eromheen zijn als monument beschermd. De bakstenen gewelven vormen © Roger Andries een belangrijke overwinteringsplaats voor vleermuizen. Hun populatie is daardoor zelfs © Stefan Lambrechts aangegroeid tot meer dan 1 000 exemplaren van 9 verschillende soorten. Ter bescherming Fortbezoeken op aanvraag van deze diersoort en voor de eigen veiligheid kan het Fort alleen betreden worden onder Het Gemeentebestuur organiseert in samenwerking met gids Roger Andries de begeleiding van een gids en binnen het seizoen (15 april tot 15 januari). Het wandeltraject mogelijkheid om het Fort van Steendorp te bezoeken. Zowel individuele, kleine groepen rondom het Fort is permanent toegankelijk voor het publiek. (familie- of vriendenkringen) als grotere gezelschappen (verenigingen e.a.) kunnen een bezoek aanvragen op een zelf gekozen tijdstip tussen 15 april en 15 januari. Er wordt één gids voorzien voor een groep van maximum 25 personen. Het bezoek aan het Fort wordt in de regel voorafgegaan door een powerpointpresentatie in het nabijgelegen Natuurhuis. De presentatie gaat nader in op het Fort binnen het defensieconcept van België vóór WO I, de krijgsverrichtingen tot de terugtocht uit het Waasland en het concept, het plan en de eigenheden van het Fort. Deze kennismaking is ideaal voor de bezoeker om zich te oriënteren en te genieten van de wandeling. In het Fort komen o.a. de artillerie-ingang, de binnenplaats en de toegang tot de rechter halve caponnière met lift en kruitkamer aan bod. Er wordt ook een bezoek gebracht aan de wallen (dit vereist enig klimwerk). In juli en augustus kan ook het Reduit bezocht worden (laarzen vereist).

Duurtijd: 2,5 tot 3 u. (volledige programma), 2 uur (enkel fortbezoek) Prijs: € 20/u./gids + €10 verplaatsingskosten Bij het volledige programma wordt min. 3 u. aangerekend, bij enkel fortbezoek wordt min. 2u. aangerekend Locatie: Natuurhuis, Kapelstraat 170 A, Steendorp (volledige programma) Glasbol, Kapelstraat 202, Steendorp (enkel fortbezoek) Aantal: max. 25 personen

Reservatie via Dienst Toerisme, [email protected] of via gids Roger Andries, [email protected]

Opgelet! Vermits het Fort midden een natuurgebied ligt en het wandelpad bij regenweer zeer drassig kan zijn, zijn degelijke, waterdichte (stap)schoenen of laarzen aangewezen. Vanwege de netels en braamstruiken is ook een lange broek sterk aangeraden. De wandeling is ingevolge de moeilijkheidsgraad niet geschikt voor kinderwagens, rolstoelen… 20 21 gentle

G H BANK E F 1 2 = ADVERTEERDERS (lijst ommezijde)

= GROENE ZONE KREKEL EDITIE 17 = INDUSTRIEZONE

1 = WATERWEGEN 1 HAASDONK

LUISEEKDAM = OPENLUCHTCENTRUM LUISE EKST FERNAND SCHUERMAN RA AT = BELANGRIJKE WEGEN

= WEGEN EN STRATEN

= ONVERHARDE WEGEN H NIET GEASFALTEERD A A G D = OPENGESTELDE AM VOETWEG(ELS)

G E = WINKELKERN W N

EE = KERK T S E = SPORTHAL HEISTRAA S K N = ZWEMBAD C D O

SD ANTWERPEN T = VEERDIENST AA H ST EE = POST ND 2 ON KSTR = SPORTTERREIN AA VELLE T = TOERISTISCH INFOKANTOOR in ST GEMEENTEHUIS 2 EEND ONKST ELSSTRAAT R STEENDONKSTRAAT AAT H = POLITIE A GEMEENTEPLAN TEMSE BEELDSTRAA NOORD A VELDSTRAA G = BRANDWEER D A M = AC DE ZAAT VELLE (gemeentelijke diensten)

T T E LANDMOLENSTRAAT = SPEELBOSJE

KORT T = TERREINEN MET SPEELTUIGEN = PARKING

D = GROOTWARENHUIS O LANDMOLENSTRAA O BRANDSTRAA OORD RN SWEIGERS-N OSTRADE E17 = STATION AUT ST = PANORAMISCH ZICHT R EIGENLO A A ZUID = AANLEGSTEIGER T BLINDSTRAA

ELSSTRAAT = THEATERZAAL ROXY V E T L D = GEMEENTEMUSEUM SCHOEN S T

R T A = NATUURHUIS SWEIGERS-ZUID A BRAMERSDAMHAAGDAM S T T RA 3

3 AT

L Een tijdelijke speelstraat A

N organiseren? Voorwaarden en R D OSTRADE E17 UP M EL aanvragen, surf naar T AUT M O A D O N L O VELDSTRAA D www.jeugd-temse.be ES E O T RA N STRA R A D T S E N GO T S R S T ACHT RUPELMONDESTRA A P L CH R

E A A I T A T O T R

B E D AA

N T

I U R

S U T

Z I T - O AT

R S S

AA H D R N T I T LAAGSTRAAT E L A B RA G T I DS E B AN W SINT-NIKLAAS L D S ER U ED LUXEMBURGSTR. I LAAGSTRAAT TS N LA N - SPOORLIJN SINT SINT-NIKLAAS D KRAAKSTRAAT S T R T . HOUTBRIEL A GRENSSTRAAT LAUWERSHOEK A UITRIT 15 R S LANDMOLENSTR. D T

C SINT-NIKLAAS-TEMSE S O H K -NIKLAAS-MECHELE O A O S H A R R E C M A K NK N A . RA RIJK AT N H D A F POT STRA S G N S A A G L T U HA E AT TR D W R S LAAGSTRAAT

NI A AARDESTRAAT E OEDSTRA A

A G AA T LA L L M HEIRPUTSTRAA E HOOGKAMERSTRAAT A H

4 P T O T AA IT STRAAT KA E R ALIE- 4 N T K ELAN . BEEKSTRAAT I LN S S P ELAAN IDE T E V D R GENT KA ERH

HAV E N A

ATSTRA K INDUSTRIEZONE T.T.S. I GRENS L A E L D T R J. DE PAUWSTRAAT B S K 1. G T LEON CORTHALSSTRAAT S E AN T R T W WEER RUISSTRAAT D 2. BORLUUTSTRAAT E VERHEIDELAAN INE A R S HA KLE SSTRAAT HOFSTRAAT T KAPELANIELAAN DE RODE RIDDERLAAN A. V AA W AN 1 BEEKSTRAAT A 3. N A WINNINGLAAN KAREL SUYSTRAAT E L D T

A G O 2 SMURFENLAAN DAELESTR. A R O 4. LDE B T U 1 2 WALBOGAARDSTR. BO R L DE KIEKEBOESLAAN IR E 3 O I PIET PIENTER EN S K E . A NW R D 5. H R . FRETALOPLAAN A U J.A. E KONING T 4 AN S N 485 S A BERT BIBBERLAAN L I N . T E J N S S R E E E R

D D ERE L RO K R B TR U R K S DWEERSSTR. O A U N O OO G IG A T BOUDEWIJNLAAN RUPELMONDE E F M T I B S IP O E E O T M R A S A T M M L S S R T L R N E OVE HE U J. DE MALSCHELAAN A R A E B T N M A A K T . GEN. A HYO AA N TR RA E LS R A 3 N C 3 3 M T TENLN. A SE 4 A AT KRUISSTRAAT T C ELRI

N 16 KLOOSTERLN. AA 1 4 JKS T IN KLEINE

TR BLAUWHOFSTRAA - RUPELMONDE A A. MEERS-MANSTR. S C. HINDERDAELSTR.G W HOLLEBEEK N ANTWERPEN T E ESTWEG D T A GEW A 2 A

A ES N H R TW I R T EG R 2 S N R S ERSSTR T C G E 2 O A AA E DW . T BL 2 HOLLEBEEKDAM C A 1 . IS H L N S

P. NUTENLN. A H E D HO S T VOGEL- S A 2 L NL A E A N 16 T S TSTRA A

EN A E. VAN E A S D 3 LI N T A

R M 4 P A

S T O O IC M U EGLAN- R

NS O ZANG T L EB GN E N J S T R I A TIERLN. I BOSCHSTR. S M

ESS IE HR E H E T UG T

HULST L RMT C GK N D

- BU S AKK R V A A

N E

T S O A U

E TELA TONY VAN K J. HOS- J. E S BO . . T L E L H A AN E

U S A T LN IS 5 IALA M R V H D N O T O S DURMELN. OSLAAN L L S T .V. S A

F NINI O E MERSTR R L S E R BA E 5 S

GFLORENT T S

E K A. D T MOLENSTRAA A BEECKX- C T

BULTRYSSTR. R

LAAN 3 T

A S R

PR R R .

K . K. AUBROECK- T

T VROONHOFLN. A G T

T E

FLOR E N K IN A A HOGENAKKERSTRAAT

. TTEBRUG O R

LAAN R HOFSTRAAT E. DE SUTTERLAAN R S B KIEDEN- VENNENSLN CAMILLE S NIJVER- L N A BEGONIALAAN B KA ST A

. P GEBR. VAN E L

N A LN . L T L TL LAAN P A

AT D L E G O

E N . N A P 1. FLORALIAPLEIN

A HEIDSTR. A L O

KERKSTRAAT Y RAEMDONCKSTR. O A

E . VERBINDINGSSTR. D A . N T L K

O T

H LL O A

EECKHOUTDRIESSTR. E O A 2. DAHLIALAAN A H. HEYMANLN. I S - N

E R RUISSTRAAT A KARD. DTS- P KON. A KON. T N 41 V R O

W 3. GLADIOLENLAAN A

. LAN N. N H G K L

E CARDIJN- C E L FABIOLA- W D R E ON. D N . U 4. ANEMONENLAAN EE T K C E G K MARIADAL T T LAAN L S ESTR. . . HEERLAAN I VOORUITGANGSTR. LAAN

N S L N ED S

OUDESTRAAT X H VR AA G A LN L S . D

. T O A STERSTRAAT I T R T KAPELSTRAA K

N T

S T 5 R VOLKSPLAA E

5 E

SME AA KRIJGSBAAN HO STEENDORP

A H R KLEINE T LV E A ' KAPELSTRAA K G E D IJ N 419 KRIJGSBAA T . H E S HEID L R N O A W HENRI A HERDERSTR V V O C N R L S LAA O T EN I S A T AUG. . J FS P ST G VIADUKT BRIALMONT- VLAANDERENLAAN

R F

R HOOGKAMERSTR. WAUTERS- U OO TR A OEVER- VUURKOUTER H STRAAT A LEIEDAM E ST KOUTERSTR. T 1 1. BRIGADE N . G A G STOK E IN B T 7 A RIJD U G DAM STR. N A BEV S

T P. BOELSTR. A E I

A R PIRONSTR. E Z GELAAG- T . T A ARKLAAN N R. LEFÈVRESTR. TRA PATERSTR. A LA ST S E RA

E. TINEL- OLS R R P N I 2 2. K. NISSENSSTR. R

HOHOUTKAAI E R ROOM- PARK 10 N C T S T P G TH PLAATS

S BOODTSSTR. JO 3. TRIPHON DE S A S U STATIONS- - 1 KOUTER AAN E T FORT VAN STEENDORP T

L E T L R OE G A E 14 PLEIN N SMETSTRAAT BEUKENLN. IE I 3 R ARAGONIALAAN

E LD 8 E E L S L E 9 ARKLAA .

E K P KS IE 1 N 6 7 W OE H UILENBERG 1 V K ER C OOSTBERGDREEF

N . S A 8 T AZA TR S E N N OOSTBERG G R TULPEN- L A A 18 2 R S T E T A H. HART- A RAA A A O P . ST A G T 6 O E 2 A NLN T KASTEEL- S R DE HOGENAKKERSTR. A LAAN L 17 T B RE SCHEEPS- A STATIONSSTRAAT R R SMEDERIJ- AC 11 K T N BELGIËLAAN U S PLEIN PANEELLAAN T T S ONDERHOUDSLN. AS DREEF FONTEINSTRAAT L O G N E 20 TE A 5 WERF A JAGER N E PLEIN MONTEERDERSLN. DE ZAAT ELST N E S T JAGERSTR. B T T A R 4 A RAA 2 16 AA EUROP STRA 3 Z L A R O L T D 3 LEPE

R P A DIJKSTR. 5

W S L V

T ER A E PASWERKERSLN. 13 12 A

E RIK DE RYCKLAAN

U N S V 4 R M

O L 4

BUIZELEGGERSLAAN W E A 3 STEENBAKKERIJ 1 A

G I

S -. CAUWERBURG

Z WILFO KASTEELSTRAAT A

R R F

M T DK N A KLINKNAGEL- AAI SCO A

E E BRANDERSLAAN US ALN. E S E LANDBO L S

B SS ES

5 PLEIN LASSERSLAAN T R 6 T HERMELGEM A N TEKENAARSLAAN RE A T R T AA . AA MEULEBROEK TR STELLINGMAKERSLAAN D DES WAESMEER AN

T R 5 GEORGES VAN DAMMEPLEIN E WA T P. BENOIT- ORLAYLAAN RECREATIEDOMEIN G

U FRANK VAN DYCKELAAN

K LAAN N

W . E

RAA LA R RUISSTRAAT 1. 'T FOORT S R 15 T F. TIMMER K M T T A. RODENBACHLN. S MANSLAAN SCHOUSELBROEKPOLDER OOST-SIVE-POLDER R S 5 ESDREEF 2. VLIETDAM SCHELDE S O 1. DENNENLAAN N N 41 T A L L E A R SMES- 3. CONSCIENCESTRAAT E E 15 - BREENDONK 2. SINT-JANSLAAN T AA N STRAAT OL RT KRIMPERS- 4. NIJSSTRAAT 3. MUNTSTRAAT O S 15 M T 9 LAAN O T DE ZAAT 5. VEERSTRAAT K 10 4. DIS VAN RAEMDONCKPLEIN R 14

AT M HOFSTRAAT 7

O A

ROTST R A 8 6. PHILEMON HAUMANSTR. B BURG 5. VUURKOUTERPLEIN A T CAUWER- A T 16 7. GUIDO GEZELLEPLAATS 6. OLMENLAAN A H CAUWERBURG R 12 O 22 8. DOMINICANESSENSTRAAT 7. EIKENLAAN 6 6 T 13 17 19 S G 7 8. BERKENLAAN E E 11 AFSCHRIJVERS- 9. SINT-SEBASTIAANSTRAAT V A N 18 N 10. VERZUSTERINGSLAAN R A 21 E

K 19 V PROVINCIAAL L LAAN 11. KAMIEL WAUTERSSTR.

GG A 20 H . SCHELDE E DOMEIN 12. PRIESTER POPPESTR. ELVERSELE R N R

R . E SCHELDE U T S ROOMACKER T FRANK VAN DYCKELAAN 13. MARKT B IS S T U TR H

R POLDER- L S 14. GULDENWAL STRAAT E T A WE HOFSTRAAT NIEUWE STEENWEG 11. LEEMSTRAAT E A 1. LIJSTERBESLAAN 15. PHILIPPE SAVERYSLAAN I RAGE T 12. STEENBAKKERSWEG

R 2. CANADALAAN 16. FRANS BOELPLEIN

GWAN- MOORTELSTRAAT 13. CABINESTRAAT R 3. MEIDOORNLAAN 17. SCHIPPERSLAAN

ESTE A TRIENSTR. I

APPELS- VOORDE TIELRODE

4. ELZENPAD 14. FAZANTENWEG 18. NAGELHEETMAKERSLAAN PR DE LOKERS DORPSTRAAT AT 5. IEPENLAAN 15. ROMEINSEWEG

G RA 19. SCHRIJNWERKERSLAAN ST.-M G REEKSTRAAT AAT WE GENTST ST E 6. WILGENWEG 16. BOSWEG RPSTR E IR RAAT AN NW 20. DIJKGAT

DO LEGEN H BE B 1 5 M EE 17. OVENVIERDREEF LE BURG. U Y 7. LANGEBAAN

GEN HEI RGEM HE ST R T E L

VES EL WEG G ESTER ACHIE SE 18. DORUSDREEF

T G T E P 8. LOODSDREEF DU E SIEGFRIED N R W TS 1 WE EH T T 19. DWARSWEG G. GEZEL- N 9. SPEELTUINWEG LELAAN 22R. A 23 GODEVAERT RME BRAEMSTRAAT 10. SPEELTUINWEG 20. OVENVIJFWEG EM 5 BUYTAERTDREEF 2 GANS- KAAISTRAAT 4 21. BENEDENPLEIN SCHUT- S 3

S MERENWEGEL

. HOF TER ELSTLN TER HOF 22. DE HEMPTINNEPLEIN TIENDEN TERSHOF TR DURMEDAL TR. PONTWEG . MEERSSTRAAT BR KLEIN BROEK PAARDENPOLDER O EKSTR. TIELRODEBROEKPOLDER N 41 DURME 1. ROOMAKKERWEGEL 2. PASTORIJSTRAAT GROOT BROEK 3. ST.-JOZEFSTRAAT DURME 4. KORTE GEWINDE

5. KERKSTRAAT

E DURM

7 HAMME 7

SCHELDE

gentle.be extra AANBOD FIETSVERHUUR

Temse heeft heel wat te bieden voor fietsen wandelliefhebbers: idyllische Schelde- en BOOTTOCHTEN Durmedijken, (gratis) (fiets)veer in Tielrode, natuurrijke polders en voetwegen en prachtige natuurgebieden in Tielrode (Roomacker) en Steendorp (Roomkouter-Gelaagpark-Fort Temse is sinds lang een ideale vertrek- en aankomstplaats voor boottochten. Van hieruit kan Steendorp). Fietstochten en wandelingen (bv. Centrumwandelingen vermeld in deze je boeiende trips maken doorheen het prachtige Scheldelandschap langs schilderachtige brochure) kunnen perfect gecombineerd worden. Fietsknooppuntenkaarten en brochures dorpjes. Terecht wordt de Zeeschelde tussen de monding van Dender en Rupel bestempeld zijn verkrijgbaar op de Dienst Toerisme. als één van de mooiste stukjes vaar- en natuurgebied van Vlaanderen. Temse vormt een uitstekende startplaats voor een streekverkenning van op de tijgebonden wateren van het In 2017 startten het Gemeentebestuur en DeBikeStore (bvba SBR-sport) met een Scheldeland, waar eb en vloed het ritme van de scheepvaart bepalen. Er wordt gevaren onderbouwd fietsverhuursysteem. Twaalf stadsfietsen van degelijke kwaliteit kunnen richting Rupelmonde of Dendermonde, afhankelijk van het tij. gereserveerd worden voor een ontspannende fietstocht langsheen de betoverende Schelde- en Durmeoevers of locaties naar keuze. Alle fietsen zijn uitgerust met een Rederijen kettingslot en onderhoudset, ook pechverhelping en diefstalverzekering zijn voorzien. - Rivertours, Wilfordkaai 14, 9140 Temse - tel. 03 711 38 21 e-mail: [email protected] - www.rivertours.be Duurtijd: naar eigen keuze, rekening houdend met sluitingsuur - Riverstar, Oude Gentweg 9, 2070 Antwerpen - tel. 03 722 13 10 terugbezorgingslocatie € e-mail: [email protected], www.riverstar.be Prijs: 10/fiets voor halve dag en 12 voor hele dag - met waarborg Incl. pechverhelping en diefstalverzekering Enkel op afspraak! Aantal : max. 12 fietsen beschikbaar Prijs: varieert naargelang de duurtijd van de boottocht en de capaciteit van het schip Locatie: DeBikeStore, Krijgsbaan 67, Temse Locatie: aanlegsteiger Wilfordkaai (rechtover huisnr. 10), Temse Info en reservatie: DeBikeStore, tel. 03 771 95 46, [email protected], www.debikestore.com Openingsuren: ma-vrij tussen 10-12 u. en 13-18.30 u. za doorlopend tussen 10-17 u.

24 25 RONDRIT TOERISTISCH TREINTJE CITY GOLF

Wie het centrum van Temse en het natuurschoon van de Scheldeoevers wil ontdekken Wie een cultureel bezoek wenst te combineren met een sportieve activiteit en daarbij vanuit een bijzonder voertuig, kan een elektrisch treintje reserveren voor een rondrit van Temse (verder) wil leren kennen, kan opteren voor City Golf in het centrum. Je krijgt max. 2 uur. de mogelijkheid om een balletje te slaan op 6 of 9 fraaie locaties, naargelang je keuze. Indien gewenst, kan de rondrit worden begeleid door een gids. Een team van City Golf begeleidt je groep (vanaf 10 personen) langs het golfparcours en vertelt tussen de golfslagen door over de Boelwerf, streekbieren, de Kaailopers… Duurtijd: 1,5 tot 2 u. (30 min. pauze) Afstand: 5 km 6 holes 9 holes Prijs: € 19,50/persoon (incl. 1 basisconsumptie) vanaf 14 personen Duurtijd: 2 u. 3 u. + 30 min. extra in geval van pauze € 273/groep in geval van -14 personen Afstand: 2,7 km 3,8 km Aantal: min. 14 - max. 30 personen Prijs: € 20/persoon € 25/persoon Locatie: vertrek aan het gemeentehuis, Markt, Temse incl. golfinitiatie, huur materiaal, begeleiding en schadeverzekering Parcours: site De Zaat (ex-Boelwerfterreinen) - potpolder Tielrode - Aantal: vanaf 6 personen mogelijkheid tot drankpauze (30 min.) in taverne ’t Veer + terugrit Locatie: start en aankomst op Markt, Temse Info en reservatie: Toon Pauwels - [email protected] - 0496 16 74 82 Info en reservatie: [email protected] - www.city-golf.be Bertrand Verheyen - [email protected] - 0496 23 16 16

26 27 BROUWERIJBEZOEK VBDCK - DE KEREL FORTBEZOEKEN AGENTSCHAP NATUUR EN BOS

Het streekbier De Kerel was ooit dé trots van Tielrode en van de familie Verbeeck-Back, Deze geleide wandelingen in en rond het Fort van Steendorp vinden plaats op die met bier brouwen startte in 1867. Vanaf 1966 werd De Kerel niet langer gebrouwen vastgelegde data en zijn een initiatief van het Agentschap voor Natuur en Bos i.s.m. het in Tielrode. Begin jaren ’80 werd de productie stopgezet. Op initiatief van Philippe De Gemeentebestuur, Ecotest vzw, het Vlaams Vestingbouwkundig Centrum Simon Stevin en Cock en zijn gezin (= VBDCK Brewery) wordt De Kerel sinds 2017 opnieuw gebrouwen. Natuurpunt-vleermuizenwerkgroep. Op 19 oktober 2016 werd op de site van de voormalige brouwerij (Antwerpse Steenweg 12) symbolisch de eerste steen gelegd van een nieuwbouw: brouwerij + proeverij + bed Voor individuelen: elke 1ste zaterdag van de maand (april tot januari) & breakfast (8 kamers). Het herboren bier is de overkoepelende naam van meerdere Prijs per persoon: € 5 (volwassene), € 2 (kinderen -12 jaar) bieren, die op een eigen(zinnige) manier traditie en toekomst verenigen. Voor groepen: elke 3de zaterdag van de maand (april tot januari) Prijs: € 12 per persoon (volwassenen) Groepstarief: € 60 per groep van maximum 25 personen € 10 (groepen, studenten en 65 plussers) gratis (kinderen -16 jaar) Duurtijd : 2,5 tot 3 u. Aantal: min. 5, max. 12 personen Vertrekuur: 14 u. (april tot oktober) of 13.30 u. (november tot januari) Locatie: Antwerpse Steenweg 12, Tielrode Locatie: toegangshek Fort, Kapelstraat 202, 9140 Steendorp Info en reservatie: www.vbdck.be/shop/experiences/ (pad voorbij de glasbol) Inschrijven: verplicht via Dienst Toerisme

28 29 STEENDORP DOOR NATUURPUNT SCOUSELE b) Wandeling Blauwhof-Lauwershoekschans a) Natuurreservaat Schouselbroek In de Blauwhofstraat in Steendorp stond ooit een indrukwekkend kasteel, in de volksmond gekend als Het Blauwhof. Eind 16de eeuw Dit 145 ha grote buitendijks poldergebied vormt een belangrijke biotoop dankzij de kwam de heerlijkheid in handen van de afwisseling op een beperkte oppervlakte van akkers, weiden, wissencultuur, bos en Portugese familie Ximenez, ook wel Ximenez wielen (= grote plassen ontstaan door dijkdoorbraken). Men vindt er meer dan 250 de Aragon genaamd. Tot eind 17de eeuw bleef soorten planten. Dit landschap is ook belangrijk voor zijn talrijke slakkensoorten en kleine Het Blauwhof in handen van deze familie. zangvogels. De zandplaat in de Schelde vóór het Schouselbroek, Ballooy genaamd (tot de Daarna kwam het domein in verschillende jaren 1970 een stort), is een ideaal trefpunt voor watervogels (steltlopers). handen terecht en omstreeks 1170 werd het De wandeling wordt begeleid door gidsen van Natuurpunt. kasteel afgebroken. Na de afbraak werd het terrein omgevormd tot akkerland.

Duurtijd: 2 u. De schans van Lauwershoek in Temse maakt deel uit van de buitenste Fortengordel rond Prijs: € 25/uur/gids Antwerpen en ligt samen met de schans van de Landmolen tussen het Fort van Steendorp Afstand: 4 km (Temse) en het Fort van Haasdonk (Beveren). De schans is gebouwd in 1909-1912. Het Locatie: volgens afspraak met de gids betonnen Fortgebouw is nog aanwezig, maar de gracht is gedempt. Info en reservatie: [email protected] - 0473 72 66 15 De wandeling wordt begeleid door gidsen van Natuurpunt.

Duurtijd: 2 u. Prijs: € 25/uur/gids Afstand: 4 km Locatie: volgens afspraak met de gids Info en reservatie: [email protected] - 0473 72 66 15

30 31 c) Wandeling roomkouter - gelaagpark TIELRODE DOOR DE OGEN VAN ONS STREVEN

Het natuurgebied Roomkouter ligt tussen het Fort van Steendorp, het Gelaagpark en Onderstaande wandelingen worden geleid door gidsen van de Milieuwerkgroep Ons de Kapelstraat. In de grote Roomkoutergroeve is de klei-exploitatie het langst verder Streven vzw. gezet (tot in de jaren 1980). Dankzij het gesubsidieerde plattelandsontwikkelingsproject Steendorp, O mijn duurbre grond - Herwonnen cuestatrots kon het terrein omgevormd Duurtijd: 2 u. worden tot een waardevol toeristisch, ecologisch, passief recreatief gebied. Aansluitend Prijs: € 30/u./gids werd - eveneens met subsidies - in de parkzone van de Roomkouter een Natuurhuis met Afstand: ca. 4 km belevingstuin gebouwd. In de noordelijke zone van de Roomkouter kunnen kinderen en Locatie: Tielrode volwassenen ook terecht voor sport en spel. Info en reservatie: [email protected] - [email protected] 0495 99 12 49 Het Gelaagpark ligt achter de Kerkhofstraat en heeft een oppervlakte van 4 ha. Het was een kleigroeve, die geëvolueerd is tot natuurgebied. Het telt 3 grote en Wandeling Klei en Vallei 2 kleinere waterplassen met een rijke waterplantenvegetatie en een waardevol Zowel de Schelde- en Durmevallei, met haar unieke en waardevolle zoetwaterslikken en amfibieënbestand. Ten zuiden van de vijvers ligt een boszone met een spoelput -schorren, als het 30 m hoog gelegen provinciaal domein Roomacker, bestaande uit 3 die fungeert als zoetwatergetijdenschor. In het Gelaagpark broeden 52 soorten vogels, ondergelopen oude kleiputten, komen aan bod. We verbinden deze gebieden met het waaronder de vrij zeldzame ijsvogel. In het Gelaagpark komen nog enkele cultuurhistorische uitzonderlijk in stand gehouden voetwegennetwerk van Tielrode. Vanop de Wase Cuesta relicten voor: een oud treinspoor en een ruïne van de voormalige steenfabriek. word je overdonderd door het prachtige panorama, dat je mag aanschouwen met de Durme, die uitmondt in de Schelde. De wandeling wordt begeleid door gidsen van Natuurpunt. Start wandeling: Durmeveer, einde Sint-Jozefstraat, Tielrode. Duurtijd: 2 u. Prijs: € 25/u./gids Afstand: 4 km Locatie: volgens afspraak met de gids Info en reservatie: [email protected] - 0473 72 66 15

De Roomkouter is bereikbaar via Kapelstraat 170 A, Steendorp. Het Gelaagpark is bereikbaar via Kapelstraat (tussen nrs. 112 en 114), Kerkhofstraat (rechtover het kerkhof) en Belgiëlaan (naast nr. 2).

32 33 Wandeling Oud Gelaag Vanop de plaats van de oudste voormalige steenbakkerij van Tielrode leidt deze wandeling Colofon via de vele trage wegen langsheen de Wase Cuesta tot Tielrode broek (potpolder). Start wandeling: Waesmeer, Huis ten Halve, Tielrode. Uitgave februari 2019

Wandeling Tielrode Broek Uitgever Gemeentebestuur, Frans Boelplein 1, Temse Langs Schelde en Durme verken je het Europees vogelrichtlijn- en habitatgebied, waarbij je een verrassend mooi zicht hebt op het dorp. Redactie en samenstelling gemeentelijke diensten Communicatie en Het traject van deze wandeling rond het Gecontroleerd Overstromingsgebied Toerisme i.s.m. Roger Andries en Rita Heerwegh Tielrodebroek is volledig geasfalteerd en dus ook geschikt voor rolwagens. Start wandeling: Durmeveer, einde Sint-Jozefstraat, Tielrode. Foto’s Erwin De Meirleir, Hugo Bredael, Bjorn de Vree, Walter Jansegers, City Golf, Brouwerij VBDCK, Wandeling Tielrode Veer Roger Andries, Stefan Lambrechts, Met de veerboot steek je de Durme over en ontdek je het natuurreservaat ‘de slikken en Viviane Poschet, Gert Hooftman de schorren van de Durme’. Verder doorkruis je de Hamse Binnenbunt, een oase van water en groen met tal van waterpartijen die vooral ontstaan zijn door turfontginning. Contact Dienst Toerisme, Markt 1, 9140 Temse Start wandeling: Durmeveer, einde Sint-Jozefstraat, Tielrode. 03 710 12 00, [email protected]

Kabouterwandeling Opmaak/druk PC Graphics Omdat kindervoetjes trager stappen en kinderoogjes de dingen anders zien, stippelde Ons Streven een aangepaste wandeling uit, waarbij kinderen de prachtige natuur van Tielrode op een speelse manier kunnen beleven. Geschikt voor kinderen van 5-11 jaar. Start Wandeling: Provinciaal domein Roomacker, hoofdhek Hofstraat, Tielrode.

34 35