BELOFTEVOLLEMontenegro (BINNEN) ZEE

Tip 1 Katic en Sveta Nedelja zijn de mooiste eilandjes om te ankeren

80 ANWB.NL/WATER 8 • 2018 TEKST EN FOTO’S: VINCENT ZUIDEMA

WAAR KROATIË VOOR VEEL CHARTERAARS BEKEND TER- REIN IS, KOMT BUURLAND LANGZAAM IN BEELD. EEN RUWE DIAMANT!

“T ime tooo, say gooodbyyee”, schalt And- rea Bocelli uit de luidsprekers van het enorme cruiseschip dat hoog boven de stadsmuren van Kotor uittorent. Vanaf onze Oceanis 38 van Dream Yacht Charter zien we hoe dit enorme drijvende enter- tainmentcenter langzaam van wal steekt. Als even later een band op de kade Thun- derstruck van AC/DC speelt, weten we: hoe prachtig Kotor ook is, we moeten hier als de bliksem weg. De mensenmassa’s van de drie cruiseschepen die hier iedere dag aanmeren doen ons snakken naar rust. Voordat we echt vrij zijn op het water, moe- ten we een officiële bemanningslijst laten maken. We treffen de havenmeester op het balkon voor zijn kantoor, strak in pak met pet en braaf lopen we achter hem aan een muffe ruimte binnen. “Sit!” , zegt hij en we wanen ons in de film Goodbye Lenin, waarbij alleen deze beambte nog niet door- heeft dat Montenegro allang een modern land is. Na veel gezucht en gesteun slaat de man uiteindelijk zijn stempel op het papier. Ondanks de ver-Disney-sering van het prachtige Kotor onder invloed van de vele toeristen zijn we dankzij deze heerlijk archaïsche havenmeester eindelijk écht in het buitenland. De baai van Kotor biedt een spectaculair panorama. Op zes mijl komen we langs de eilandjes Gospa od Škrpjela en Sveti Ðor e, met prachtige, postkaartachtige kapellen erop, gebouwd nadat twee Venetiaanse zei- lers uit er in 1452 een beeltenis von- den van de maagd Maria. In het kustplaatsje Perast lieten de zeelieden naar verluidt de dames van boord, voordat ze landinwaarts hun eigen vrouw opzochten.

8 • 2018 ANWB.NL/WATER 81 Bij Al Posto Giusti eten we ons tonnetje rond en wor- den afgevuld met heerlijke apfelstrudel. ‘Vet en geluk- kig’ blijkt in Montenegrijns zoiets te zijn als ‘de bellie stretchnie’. Precies! PORTO MONTENEGRO

W anneer we de jachthaven Porto Mon- de Jadran, een zestig meter lang trainings- tenegro in binnenvaren, iets schip uit 1931 dat nog steeds dienstdoet. meer dan drie mijl verderop, komen we in een andere wereld. Via de marifoon wor- Belastingvrije brandstof den we netjes langs de megajachten naar Het grootste jacht dat we zien liggen is de onze ligplaats geleid, waar een medewerker 124 meter lange, 300 miljoen dollar kos- al klaarstaat om ons te helpen. We komen tende Golden Odyssee van de Saoedische terecht in een met palmbomen gedeco- prins Khaled. Het is slechts één van zijn reerde haven met super-de-luxe voorzienin- vier megajachten. Later horen we bij het gen, van het uitstekende sanitair tot en met pompstation dat onlangs met dit schip in een heuse infinity pool. Toch kun je hier twaalf uur tijd 700.000 liter is getankt, à zes- tegen een normale prijs eten. Bij restau- tig eurocent per liter. En daarin zit meteen rant Al Posto Giusti, waar gevulde inktvis een van de succesgeheimen van Porto een van de specialiteiten is en je prachtig Montenegro: de vorige eigenaar bedong Met onze - toch ruime - uitzicht hebt over de chique haven, krijg je bij de aankoop van het haventerrein bij Beneteau Oceanis 38 vallen voor rond de vijftien euro een uitstekend de overheid dat er belastingvrij brandstof we weg tegen de vele hoofdgerecht. mocht worden verkocht. De brandstofprijs megajachten in de jacht- Rondom de haven zijn de meest luxueuze en de ligging aan de schitterende binnen- haven. hotels gebouwd die je maar kunt bedenken zee die diep genoeg is, maken de haven een en zijn er winkels met designkleding te vin- gewilde pleisterplaats. Dat geldt natuurlijk den. Maar ook een maritiem museum waar niet alleen voor megajachten, ook voor ons. we een prachtige, gerestaureerde diesel- Voor onze 38-voeter met vijf mensen aan elektrische onderzeeër bezoeken, die hier boord, betalen wij 75 euro per nacht en dat in de jaren zestig gebouwd werd voor de is gezien de faciliteiten en naar de maat- Joegoslavische marine. En we bezoeken staven van deze regio absoluut niet duur.

GASTRONOMIE

MONTENEGRO is een van de specia- de golfbreker van de nik en kwamen terecht - Konoba Scala Santa, liteiten, maar probeer haven heb je hier een in dit chique baken Kotor: Familierestaurant zeker ook de apfelstru- overweldigend uitzicht van rust. Probeer hier op een prachtig plein- del. over de baai. Vissers- sowieso de octopus- tje. Het -menu met - Porto, Budva: Centraal boten varen af en aan, ragout. zeebrasem, met een gelegen aan de kade dus verser krijg je ze - Konavoski Dvori, heerlijke knoflookolie voor de jachthaven. niet. Maar dit is zeker Ljuta: Op de laatste erbij en aardappels met Verse vis komt hier ook een prachtige plek dag aten we in dit res- spinazie is een absolute direct uit de haven en voor een cocktail bij taurant, gevestigd in aanrader. mag je dus niet over- ondergaande zon. een oude watermolen - Al Posto Giusto, Porto slaan. Maar ook de toe- bij een snelstromende Montenegro: Prachtig tjes (waaronder ‘Bros’) KROATIË rivier in het bos. Eet uitzicht over de chique zijn goddelijk. - Tavulin Bistro, hier Peka, lam of kalfs- haven en de baai erach- - Admiral Cafe, Herceg Dubrovnik: Wij vlogen vlees uit een met as ter. Tip: Gevulde inktvis Novi: Op de punt van op het drukke Dubrov- overdekte ovenschaal.

82 ANWB.NL/WATER 8 • 2018 Vissers- boten varen af en aan - verser dan dit krijg je de vis niet

Tip 2 Beklim de stadsmuren van Kotor voor een schitterend uitzicht

8 • 2018 ANWB.NL/WATER 83 De ‘bloedige toren’ vormt ‘n schril contrast met het mooie uitzicht

Tip 3 Koffie drinken in Hotel Aurora, een omgebouwd trein- station

84 ANWB.NL/WATER 8 • 2018 Middeleeuws kanon aan de oever van de baai van Kotor in . HERCEG NOVI

W e varen vanuit Tivat verder over het even later drinken we koffi e bij het statige schitterend helder-turquoise water Hotel Aurora, een omgebouwd treinstation van de Baai van Kotor richting Rose, waar waar de plavuizen van de boulevard doorlo- volgens verschillende mensen die we spra- pen naar binnen en alles nog de vervlogen ken de grootste kans is om dolfi jnen te grandeur van treinreizen uitstraalt. ontmoeten. Omdat dolfi jnen op muziek af Met een gids ontdekken we even later het schijnen te komen, zetten we verschillende fort Kanli Kula, ofwel ‘bloedige toren’, een mooie platen op, maar na veel turen komen beruchte gevangenis in de tijd dat Herceg we tot de conclusie dat onze muzieksmaak Novi bij het Ottomaanse rijk hoorde, van helaas niet overeenkomt met die van de circa 1482 tot 1687. Je kunt nog steeds zien curieuze zoogdieren. Zelfs het nummer waar de gedoemde gevangenen hun namen ‘Forever Dolphin Love’ doet het water niet in de muren kerfden. Een schril contrast eens een beetje rimpelen, dus springen we met het schitterende panoramische uitzicht er zelf maar in. Het zeewater is halverwege vanaf het fort, dat nu vooral gebruikt wordt mei al boven de 20 graden. Daarna druipen voor theater- en fi lmvoorstellingen. we af richting Herceg Novi, vlak aan de Maar wij hebben niet lang om van het overkant. uitzicht te genieten, want we hebben een bezoek gepland aan Villa Galeb, een werk- Bloedige toren paleis en medisch instituut dat in 1976 Herceg Novi is misschien wel de mooiste in zes maanden tijd uit de grond werd kustplaats van Montenegro. De jachthaven gestampt voor de zieke maarschalk Tito, Admiral Cafe in Herceg is eigenlijk gewoon nog een vissershaven en president van Joegoslavië, waar Montene- Novi op de punt van een het 14de-eeuwse, op een heuvel gebouwde gro toe behoorde. We worden rondgeleid golfbreker is een prachtige stadje torent er bovenuit, met vier impo- door een overenthousiaste conservator die plek voor een cocktail bij sante forten als blikvangers. ’s Ochtends zijn bewondering voor de sterke leider die ondergaande zon. kuieren we op onze slippertjes over de met Joegoslavië 35 jaar bij elkaar hield, niet palm- en loofbomen omgeven boulevard en onder stoelen of banken steekt.

ZEKER BEZOEKEN

Villa Galeb. De schijnbaar onaan- nog het meest aan kleine dingen zoals geraakte en in verval geraakte jaren ingenieuze vissenkom waar het lei- zeventig-inrichting doet wat treurig dingwater doorheen stroomt en waar aan, maar de persoonlijke kamers van een type vis in rondzwom dat direct Tito (blauw) en zijn vrouw (roze) met sterft als het water niet zuiver is. De enorme dito gekleurde badkamers kom werd permanent geobserveerd. zijn indrukwekkend. Een complete En wat te denken van een blauw- verdieping van de 5000 m2 tellende marmeren badkamer met kappers- Warmtebaden in villa is ingericht als kuuroord, met een stoel waar speciaal een asbak in is het kuuroord en in enorm zwembad plus allerlei soorten gemaakt voor de Cubaanse sigaren de badkamer een warmtebaden om de zieke president- die de communistische leider rookte. kappersstoel met op-leeftijd te behandelen. Dat het hier Tito hield van sigaren en rakia, onthult asbak voor Tito’s om een grote wereldleider ging, zie je de conservator - ook in dit kuuroord. sigaren.

8 • 2018 ANWB.NL/WATER 85 BUITEN- GAATS

R ichting open zee varen we langs Mamula, een gefortificeerd eiland dat in 1853 werd gebouwd om de Baai van Kotor te beschermen, die toen nog tot de Oostenrijk-Hongaarse dubbelmonarchie behoorde. De kustlijn is hier woest en klif- achtig, anders dan de oevers in de baai die vanaf de waterlijn gemoedelijk omhoog- lopen. Dat zegt iets over hoe woest de zee hier kan zijn. Bij ons is het, zonder dat het ook maar een beetje waait, ook al knobbe- lig. We komen langs de Blue Cave, een grot waarvan de grootste opening drie meter hoog en vijftien meter breed is, waar je met een dinghy naar binnen kunt. We varen in een streep door naar Budva, waar we met het invallen van de avondzon aankomen. De goudgeel verlichte stadsmuren van het middeleeuwse stadje in de door een rotsei- land geflankeerde baai bieden een drama- tisch mooi schouwspel tijdens onze entree.

Fata morgana Budva is een van de oudste plaatsen aan de Adriatische kust. In het plaatsje wor- den nog steeds opgravingen gedaan uit de Griekse en Romeinse tijd. De stadskern wordt omringd door muren die in de 15de eeuw werden gebouwd door de Venetia- nen en heeft twee toegangspoorten waar alleen voetgangers doorheen mogen. Net als Dubrovnik, Kotor en Herceg Novi is ook deze prachtige stad in 1979 zwaar getroffen door een aardbeving. Het duurde acht jaar voordat de oude stad volledig herbouwd was. We blijven een dagje in Budva, waar het met toerisme gelukkig nu nog meevalt, en spelen wat met de dinghy, zwemmen in de mooie baai en maken een tocht op het sup-board dat we van Dream Yacht Charter mee hebben gekregen bij de boot. De volgende dag varen we 6,5 mijl zuide- lijker langs de kust naar de rotseilandjes Katic en Sveta Nedelja om te snorkelen, zwemmen en gewoon te genieten van de omgeving. Terug naar de Baai van Kotor varen we langs Sveti Stefan, alweer een schitterend vestingstadje gebouwd op een eiland. Montenegro is sprookjesachtig mooi en wie hier een boot huurt, waant zich regelmatig in een fata morgana waarbij je, in tegenstelling tot op een cruiseschip, zelf de keuzes kunt maken en de gastronomie vele malen beter is.

86 ANWB.NL/WATER 8 • 2018 HANDIG OM TE WETEN

Marina Kotor Inklaren Verblijf Aan het ponton in de jachthaven Kom je vanuit Dubrovnik, dan kun Vlieg je op Dubrovnik en wil je een van Kotor kunnen enkele tientallen je inklaren in Zelenika, Tivat, of bijzondere uitvalsbasis om de eer- jachten aanmeren. Faciliteiten zijn Kotor. Blijf ondertussen kanaal 16 ste of laatste dag(en) van je reis de eenvoudig en wie wil douchen, uitluisteren; als de autoriteiten con- omgeving van Dubrovnik en Cavtat doet dat 100 meter verderop in een tact opnemen en je niet reageert, verkennen, boek dan een overnach- gebouwtje binnen de stadsmuren. kun je zeker een bezoek verwach- ting in een boomhut in Cadmos Medewerkers kunnen je helpen ten. Bij het inklaren blijft de beman- Village, een eco-vriendelijk avon- aan een gratis wifi -wachtwoord. ning aan boord tot de schipper is turenpark op tien kilometer van Handig, want in Montenegro betaal ingeklaard en terugkomt met een Cavtat. Kom je een dag eerder aan je meer voor je internet dan in gestempelde crewlist. Huurders die in Kotor (wat zeker aan te raden is), EU-landen. In tegenstelling tot in binnen Montenegro blijven, moeten overweeg dan een verblijf in Hotel het naburige Kroatië is de euro hier een crewlist laten accorderen voor Marija 2, net buiten de drukke bin- het wettige betaalmiddel. vertrek uit de haven van Kotor. nenstad en vlak aan het water.

Riđani Nikšić Dubočani Riječani Hum Boomhut in Cad- BOSNIË Vilusi Broćanac mos Village: slapen Gornje Grančarevoevo opTrebinje grote hoogte. Klobuk Duži E N Donje Župa Paleoombla Grančarevo Ombla Ljubovo Vučija Eilandjes Gospa od HERZEGOVINA Nudo GrahovoŠkrpjela en Sveti Orašje Zubci Dubrovnikovnik Đore. Kraj Dubac Srebreno Brašina LOKRUM Čibača Soline Plat SUPETAR Grab

BOBARA Cavtat Natuurgebied Konavosko polje MONTENEGROLuxe en mooie MRKAN Luchthaven KROATIË Dubrovnik faciliteitenČevo in Porto DubravkaDubr 1680 Gruda Golf van Montenegro. Popovići Golf van Risan SVETI Radovčići Vilina Strp špilja Herceg Novi Lipci DORDE Orahovac Poljice Villa Galeb Perast Ljuta Herceg Kamenari Stoliv Golf van Lepetane Kotor Molunat Novi Bijela Kumbor Đenovići Tripkovići Golf van Tivat Kotor Rose Tivat Kosijeri VELIKI ŠKOLJ Klinci Zagora Krasići Luchthaven Tivat Bokovo Prevlaka Radovići Trojica Cetinje Fort Mamula Merdari Solila Natuurreservaat Baai van -20 Nationaal Park Radanovići Bijzondere rots- Kotor Bigovo Lovćen stadOčinići Sveti Stefan,

-50 even onder Budva. 1414 Pobori Vrela Lastva Lapčići -200 Blue Cave Grbaljska -100 Zagora -500 Krimovice Budva

KROATIË

MONTENEGRO SVETI NIKOLA ISLAND SVETI Drobnići -1000 Adriatische STEFAN Petrovac

SVETA NEDELJA KROATIË Z e e KATIČ Sutomore BOSNIË EN HERZEGOVINA

MONTENEGRO

N 0 10 km

0 10 Nm

8 • 2018 ANWB.NL/WATER 87 DUBROVNIK EN CAVTAT

V lak boven de Baai van Kotor liggen de Kroatische kustplaatsen Cavtat en Dubrovnik, twee werkelijk schitterende vestingsteden waar je dagen kunt rondlopen zonder je een seconde te vervelen. Vanuit Dubrovnik kun je ook een boot huren om de kust af te zakken richting Montenegro. De ingang van de Baai van Kotor ligt op slechts 27 mijl. Daar komt bij dat er meer betaalbare en directe vluchten te vinden zijn die op Dubrovnik vliegen dan op Tivat in Montenegro. Vanuit Dubrovnik gaan ook shuttles naar Kotor, kijk daarvoor op dubrovnikcitytransfers.com. Gezegd moet worden dat Dubrovnik behoor- lijk overspoeld wordt door toeristen, maar dat heeft een reden. De stad is zeldzaam mooi en wordt niet voor niets de ‘Parel van de Adriatische Zee’ genoemd. Een toeristi- sche attractie, maar zeer de moeite waard, is de kabelbaan naar de top van de berg Sr vanwaar je uitzicht hebt over de stad en de eilandjes voor de kust. Ook kun je hier een bezoek brengen aan een museum dat gewijd Vanaf is aan de onafhankelijkheidsoorlog van Kroatië en waar een indrukwekkende fi lm te zien is over de beschieting van Dubrov- Dubrovnik nik. De stad is compleet gerestaureerd, maar in de steegjes van Dubrovnik zie je dat de is het maar prachtige plavuizen om de zoveel meter spo- ren vertonen van granaatinslagen. 27 mijl naar Kotor LEZERSAANBIEDING

Speciaal voor Waterkam pioen-lezers biedt Dream Yacht Nederland een vroegboekkorting aan van 10% plus een gratis sup-board voor boekingen naar Montenegro bevestigd voor 30 septem- ber 2018. Kijk op dreamyachtcharter.nl

88 ANWB.NL/WATER 8 • 2018 VAARINFORMATIE

De Baai van Kotor is volledig afge- schermd van de open zee, dus over het algemeen heel rustig. De water- temperatuur is er heerlijk en kan in mei al oplopen tot boven de 20 gra- den. Wel blijft het belangrijk om de Tip 4 weerberichten te volgen, want van- Verscholen tussen de wege de bergen kan er een sterke rotsen in Cavtat zit ‘bura’ opsteken, die in de baai van Risan, noordwestelijk van Kotor, het Beach Bar Little Star, sterkst is. Gebruik een goede app waar je ook kano’s voor de golfhoogte voor je de open kunt huren zee opvaart of vraag het na, bijvoor- beeld bij de havenmeester van Her- ceg Novi. Zonovergoten dagen met weinig wind zijn geen garantie voor een gladde zee.

FACILITEITEN

Wil je weten hoe het voelt om de eigenaar te zijn van een megajacht, breng dan een bezoek aan de haven Porto Montenegro. Wij betaalden hier met onze 38-voeter en vijf bemanningsleden 75 euro en geloof ons, dat was een schijntje vergele- ken met wat je ervoor terugkrijgt aan luxe. Bij andere havens betaal- den we tussen de 50 en 65 euro, wat prijzig is vergeleken met Neder- land, maar heel normaal voor deze hele regio. Verwacht echter buiten Porto Montenegro geen luxe. Een boot met een grote natte cel en een

MET DANK AAN O’NEILL VOOR DE KLEDING. DE VOOR O’NEILL AAN DANK MET douche is aan te raden.

8 • 2018 ANWB.NL/WATER 89