SHËNJTORI ARBËR QË U «KRYQËZUA» PËR TË VËRTETËN Nga Fatbardha Demi Shprehja: “Ku Shkel Turku Nuk Mbin Bar”
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
pagina 1 Anno 17 n.5 Dicembre 2019 Anno 17 Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità e cultura italo-albanese Albania, Australia, Numero 5 Belgio, Canada, Germania, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, Dicembre 2019 Stati Uniti e Svizera Ky fakt dëshmohet nga objektet arkeologjike, simbolet e besimit të tyre hënor etj. që i Njeriu ka përmasat Shënjtori Arbër huazuanqë edheu pushtuesit «kryqëzua» tartaro-mongol. për të vërtetën e gjuhës Nga FATBARDHA DEMI Nga Dr.LEDI SHAMKU eprimtaria e Mihal Trivolit në Rusi s’do të njihej në shumëllojshmërinë dhe o e nis duke thënë se vjeshta e vitit 2019 Vrëndësinë e saj, po të mos ishin zbuluar në të cilën ndodhemi është vjeshtë për- rastësisht në vitin 1968 nga N.Pokrovski (Н. Н. Pkimesh (koicidencash), dhe se Epikyri Покровски) dosjet e tij gjyqësore në Altae të na thotë se quajmë ashtu shkurt “përkim a Siberisë. (1) Ky zbulim ka një rëndësi të jashtë- koincidencë” cdo dukuri të cilën hëpërhë nuk zakonshme, sepse «krimet» e Mihalit, shpalosin mundemi ose nuk duam ta ftillojmë. jetën fetare dhe shoqërore të Rusisë së shek.15- 16... (lexo në faqen 7 (lexo në faqen 2) a-Amuletë me simbolin e besimit hënor të pellazgëve (Sellenizmit), Gochevo, Rusia e jugut, Një protestë Gëzuar Festën shk.11;Në b. Hënavendin dhe simboli ie 3 fazavepaqes të saj (trinita së kristiane) Nënës të varura së më poshtë. Madhe, shk.8; c. Simboli i besimit hënor në vëthet nga Helladak (Eleusi)ëtë kukuvaj e shk.8ë pK.si mama(5) të Athinas e kemi pendime bëjnë sipAinetiaër në bimën eduke ullirit. qarë historike e Gjergj e Pavarësisë Nga NIKO STYLOS Në gjuhën ruse moderne,Nga NIKO kanë STYLOS mbijetuar fjalë, rrenjët e të cilave tregojnë origjinën pellazgo- Adhamit për kufijtë Nga DORIAN KOÇI arbërore të tyre (dërguar nga Përparim Demi): farë është atdheu? Në ç’formë vjen ai dom- e ka origjinën nga fjala дым (tymi) e cila vjen nga TIM (dial.çam). Deri vonë në gjuhën e Shqipërisë te kujtesa jonë kombëtare? Sa i madh e popullit Gjithashtushtëpitë numëroheshin këtu dua sipastë shtoj oxhakëve se nga dilte tymi. përdorimi i me shtimin e një gërme tjetër страна (strana)-Αvënd. Rrenja e fjalës është AN (anë, krahinë psh nga ç´anë je?) Nga FOTAQ ANDREA Çështë atdheu? Pyetje që ia bëjmë vetes ose në mënyrë të veçantë të një simboli, për vazhdimisht kur meditojmë për vendin tonë флагt ë(fllag) dhën -ëfl amuri,një Ε i tcilië veeç kaant origjinënë, përve çnga të Flamë-zjarr. Është e njohur se Akti madhor historik por që u duhet tu japim përgjigje kur na гораnjohur(gor-a)ës - eΑΙ cila të rrjedhgreqishtes nga, GURtë latinishtes-i. Malet Æ jane prej guri. pyesin pafajësisht më të vegjlit, fëmijët tanë. dhe të gjermanishtes Ä, gjejmë edhe Αι, i shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë u reka domth(reka)ë –nëlumi alfë ndmth me nkaënshkrimin + rrjedh (uji).tek “fjalori pasua nga një periudhë plot tollovi politike e лес (les)katë rgjuh– pylli.ësh ”Vjen të ngaDaniel LIS. Moskopolitit Në gjuhën shqipepër “lis” emërtohen edhe shumë drurë të tjerë si shoqërore, sa në plan të brendshëm, aq edhe dhënjen e mash-kullores ose të E së psh dushku duke marrë kuptimin e një pylli me pemë. të jashtëm, kur copëtimi i trojeve të lashta të mbyllur që Shqiptarët e shkruajnë Ë. kombit shqiptar куда (kuda)Në – kukë t?ë Nëem shqipërtes ë,dhe dmthrusisht pyet drejtimin. берег (bereg) -(ANJObreg i ĴdetitAΔE) ose (lexo në faqen 8 (ANJOĴNAιA) Helenët e lashtë të я пьюparafrazuarпить(pitj), -efolje thon : meë pidhe . Amazona- островΑμαζόνα(ostrov), pasi - ishull, Etol ëkat apoprejardhje më mir ngaë Aitol ISTRIAët (is/as/asht + t (e) r) , e cila vjen nga L’Avv. Giuseppe, STEREdmth / e t ëzezë lindur (tokë prej e zezë).shqipes Ne ose italaisht Shqipë TERRA.tarët etj. i thonë ZONJA, që e shqipëruar (lexo në faqen 4) do të thotë «μεγάλη κυρία». (lexo në faqen 3 Antonio, Maria Baffa Në botimin e Institutit të etnologjisë dhe antropologjisë (Н.Н. Миклухо-Маклая РАН , Altarët në Kosovë Научное пособие «Татары», Москва «Наука» 2001 г) shkruhet se : “ Lidhjet martesore të da San Demetrio tartarëve me vëndësit dhe etnitë e ndryshme, modifikuan pamjen fizike të popujve që i kushtuar mjekësisë rrethonin dhe nëT radhëruppe të parë atij rus, italiane që përbën një realitet occupano historik i sotëm dhe i ditëv e të Corone un grande të shoqëruar me ardhëshme”. (6) arberesce Sa për origjinën e popujvel’Albania që u emërtuan sllavë meridionale edhe sot studiuesit nuk mund të përcaktojnë ’Avv. Giuseppe, Antonio, Maria gjarpër, simbol kulti! shkencërisht origjinën e emrave apo të etnisë së tyre, siç e pohon edhe Kostandin Jiriçek Baffa sin da piccolo ha manifestato duke folur për sllavët serb (Historia e Serbëve, pj.I) : « Nuk ekziston asnjë `Codex Lun temperamento coinvolgente e la propensione a socializzare. diplomaticus` dhe asnjë ekstrat dokumentesh për historinë sërbe, asnjë `Fontes rerum L’Avv. Giuseppe, Antonio, Maria Baffa è serbicarum`, madje asnjë shkencë e burimeve apo një bibliografi historike …» (7) nato a San Demetrio Corone il 04 Novembre 1954, un comune calabrese arbëreshë, in provincia di Cosenza, da Maria Vittoria Avato e Angelo Baffa. Nga JAHJA DRANCOLLI jendemi mbi rrënojat e fortifikatës së fshatit Kalaja (Siçevë). Fshati në fjalë, Gshtrihet në mikro-regjionin e Gal- lapit i pozicionuar rreth 8 km në verilindje të Prishtinës. Gjatë eksplorimit sipërfaqë- sor me lehtësi mund të vërehën gjithandej Prof. ANDREA SACCOMAN conseguenza delle guerre balcaniche del gjurmë sipërfaqësore në përbërje të tullave, 1912-13 e dello smembramento dei domini tjegullave, fragmente llaçi dhe fragmente l dominio dell’Adriatico fu uno dei europei dell’Impero ottomano, l’Albania qeramike të periudhës së antikitetit të vonë maggiori obiettivi strategici dell’Italia divenne uno Stato indipendente. Ben presto, dhe të mesjetës së hershme. Isin dal 1861. In tale quadro generale, tuttavia, il paese precipitò in uno stato di l’Albania aveva un’importanza speciale. In anarchia. (segue a pagina 22) (lexo në faqen 5) (segue a pagina 13) cmyk Antichità Anno 17 n.5 Dicembre 2019 pagina 2 SHËNJTORI ARBËR QË U «KRYQËZUA» PËR TË VËRTETËN Nga FATBARDHA DEMI shprehja: “ku shkel turku nuk mbin bar”. i cili luftoi për reformimin e fesë katolike afro një çmueshme, por nuk e lejon të largohet. Edhe në Zgjedha e fiseve mongole, aleancat me ta dhe shekull para “revolucionit” (1517) të gjermanit ditët e fundit të jetës, Mihali i lutet Ivanit IV për «Pasuria e vetme e vërtetë vasaliteti ndaj trashëgimtarëve të Çingis-Hanit, ka Martin Luteri. (17) të mbyllur sytë në vëndin e tij, por kërkesa mbetet është pasuria shpirtërore» shënuar pjesën më të rëndësishme të historisë së Qytetrimi arbëror i kohës së Mihal Trivolit pa përgjigjie. Sipas fjalëve që qarkullonin në obor- Mihal Trivoli Rusisë mesjetare. Fiset tartaro-mongole u ven- përfshinte emra të shquar si Gjon Gazuli (1400 rin mbretëror , shkaku ishte frika se : “Ai është i dosën në tokat e braktisura duke mbushur hapë- – 1465) (lat. Johannes Gasulus) me origjinë nga mënçur dhe ka parë të mirat dhe të ligat tek ne dhe eprimtaria e Mihal Trivolit në Rusi s´dotë sirën e një popullsie që ishte vrarë, kishte marrë Shqipëria veriore (Mirdita, ose Zadrima e Shko- kur të largohet, do t´i tregojë në vendin e tij” duke njihej në shumëllojshmërinë dhe rëndësinë arratinë, apo u përzien pjesërisht me popullsinë drës) prift dominikan dhe humanist. Veprimtaria përhapur një nam të këq ndaj Rusisë. (22) Ve saj, po të mos ishin zbuluar rastësisht në autoktone që kishte mbetur. Vëndësit ishin fiset e e tij shtrihej në lëmin e astronomisë, matematikës, Disa studiues të tjerë mendojnë se pengimi i vitin 1968 nga N.Pokrovski (Н. Н. Покровски ) pellazgëve të lashtë. fizikës, filozofisë, diplomacisë, artit. Në tabelën Mihalit ka qenë “për nevojat shtetërore”sepse “Të dosjet e tij gjyqësore në Altae të Siberisë. (1) Ky fKyakt faktdëshmohet dëshmohet nga nga objektet objektet arkeologjike, arkeologjike, simbolet kronologjike e besimit të Musantio-s,të tyre hënor Gazulin etj. që ei ndeshim huajt e mënçur dhe me dhunti e kishin më të lehtë Ky zbulim ka një rëndësi të jashtëzakonshme simbolet e besimit të tyre hënor etj. që i huazuan ndër matematikanët më të mëdhej të shekullit XV. të hynin në Rusi se sa të dilnin prej saj”.(23) A sepse « krimet » e Mihalit, shpalosin jetën fetare huazuanedhe pushtuesit edhe pushtuesit tartaro-mongol. tartaro -mongol. Teoria e tij e “yjësive qiellore” do të udhëhiqte ishte vallë zelli dhe dijet e Mihalit pengesa për t´u dhe shoqërore të Rusisë së shk.15-16, si një kro- kthyer në atdhe ? Mendoj se ishte një arësye më nikë e drejtpëdrejtë dhe e pandikuar nga ideollo- madhore : Mihal Trivoli duke dashur ta drejtonte gjia e studiuesve modernë, siç vihet re zakonisht car Vasilin e III-të dhe djalin e tij në “udhën e në librat historik. Në studimet e shumta ruse Zotit” dhe të Rilindjes europiane, kishte guxuar kushtuar Mihal Trivolit mungon kriteri i thek- t´iu vinte përpara “pasqyrën” e së VERTETËS së suar nga metodisti D.Lihaçev (Текстология. На regjimit të tyre të dhunshëm dhe prapambetjen e материале русской литературы Х–ХVII веков) : qytetrimit në Rusi. mbi domosdoshmërinë “e njohjes së mjedisit ” Vasili i III (1479 - 1533) ishte djali i Ivanit tek dokumentet historike. Mosnjohja e botkuptimit III-të nga martesa me princeshën Sofia Paleo- të etnisë arbërore dhe filozofisë besimtare të saj ka log (1455-1503), mbesa e Perandorit Kostandin venë në dyshim drejtësinë e disa qëndrimeve të tij Paleologut XI-të, kurse Ivani i IV (1530-1584) (2) dhe justifikimin e “ferrit”që përjetoi (siç do ta nipi i saj. Kjo martesë “gjeo-politike” dhe për in- shikojmë më poshtë).