Lea-Artibai 62 Lea- Lea-Artibai Lea-Artibai Artibaiispaster Gizaburuaga Lekeitio Berriatua
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
© Kiñuka LEA-Artibai 62 Lea- Lea-Artibai LEA-Artibai ArtibaiIspaster Gizaburuaga Lekeitio Berriatua Aulesti Markina Etxebarria Munitibar Ziortza-Bolibar Ziur aski, Lea Artibai eskualdeak beste edozein Lea Artibai probablemente muestra mejor que eskualdek baino hobeto erakusten du kristaudia- ninguna otra comarca el encuentro entre el ren ardatz historikoaren, hots, gaur egun “Done- eje histórico de la cristiandad, hoy denominado jakue Bidea” deritzonaren, eta Behe Erdi Aroko “Camino de Santiago” y el eje del progreso durante aurrerapenaren ardatzaren, hau da, hegotik la Baja Edad Media, es decir, las rutas que de sur iparrera Gaztela eta Kantauriar Isurialdea lotzen a norte unían Castilla con el Cantábrico. zituzten ibilbideen, arteko topaketa. En estas jornadas trataremos de desvelar la Jardunaldi hauetan, bide horien guztien garrantzia importancia de estos caminos mostrando sus islatzen saiatuko gara, bideon tipologia bereziak diferentes tipologías: Caminos Reales, calzadas, erakutsiz: errege bideak, galtzadak, burdibideak, caminos carriles o carretiles, de servidumbre, zor-bideak, andabideak, bidezidorrak, zalbide sacramentales (andabideak), sendas, caminos edo mandabideak, abelbideak... , bai eta galtzada de herradura, cañadas o vías pecuarias… erromatarrak ere; hain justu ere, eskualde osoan incluso las calzadas romanas, que el hecho de azken horietarik garau bat ere ez izateak datu no tener ninguna en la comarca ya nos aporta interesgarria ematen digu honetaz guztiaz. un dato interesante. Historiaren eta ondarearen ikuspegitik interesa Todos los lugares de interés histórico y duten toki guztietan bada haietara hurbiltzeko patrimonial tienen un camino por el que bideren bat, zeren eta, funtsean, leku interesga- acercarse, porque en realidad, casi siempre, rriok bideren baten ondoan eraikitzen izan dira son los primeros los que se construyen junto al ia beti, alderantziz barik. camino y no al contrario. LEA-Artibai 63 Jarduerak ACTIVIDADES ziortza 1. BOLIBAR–ZIORTZA– 1. BOLIBAR–ZIORTZA– GERRIKAITZ: KRISTAUDIAREN GERRIKAITZ: EJE DE LA ARDATZA, DONEJAKUE BIDEA. CRISTIANDAD, CAMINO DE SANTIAGO. Bolibarko hirigunetik abiatuko gara. Herriaren erdigune horretatik Comenzaremos la visita en el casco galtzadan gora egingo dugu, harik urbano de Bolibar, desde donde eta Ziortzako Kolegiata jo arte (hango subiremos por la calzada hasta la monumentu-multzoa bisitatuko Colegiata de Ziortza (visita al conjunto). dugu). Ondorik, aurrera egingo dugu Continuaremos por el camino landa-bidean eta bidezidorrean rural y sendero, por Gontzugarai, zehar, eta Gontzugarai, Uriona eta Uriona, Garro hasta llegar a la villa Garro zeharkatuko ditugu, Gerrikaitz de Gerrikaitz, visitando la ferrería hiribilduraino. Herri horretan, erreka hidráulica de Bengola del S XIV, la alboan dagoen Bengola izeneko más antigua de Euskadi excavada y burdinola ikusiko dugu. Ola hori, XIV. estudiada. mendekoa dena, Euskadin erabat industu eta aztertu den burdinolarik Días y horario: zaharrena da. 12 y 17 de octubre, a las 10.00 h. Distancia aprox: 6 km. Egunak eta ordua: Punto de encuentro: Plaza de Bolibar. Urriaren 12an eta 17an, 10:00etan. Organizan: Ayuntamientos de Ziortza- Gutxi gorabeherako distantzia: 6 km. Bolibar y de Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz. Biltzeko tokia: Bolibarko plaza. Antolatzaileak: Ziortza-Bolibarko Udala eta Teléfono de información y reservas: Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitzeko Udala. 688 632 284 Argibideak jaso eta erreserbak egiteko telefonoa: 688 632 284 64 AULESTIA 2. AULESTIA–GIZABURUAGA: 2. AULESTIA–GIZABURUAGA: AURRERAPENAREN ARDATZA, EJE DEL PROGRESO, DEL KANTAURIAR ISURIALDETIK CANTÁBRICO A CASTILLA. GAZTELARA. Pontorroiko zubi zaharrean hasiko Comenzamos la visita en el antiguo dugu bisitaldia. Handik zeharkaldia puente de Pontorroi. Travesía paralela egingo dugu, Aulesti goitik ikusiz. en panorámica sobre Aulesti. Complejo Ondokoak bisitatuko ditugu: Zetokizko ferromolinero de Zetokiz, presa y canal burdinola eta errota. Ibetako uharka de Ibeta. Andabide o camino funerario eta kanala. Angizko andabidea. de Angiz. Torre banderiza de Bengolea. Bandokieen garaiko Bengolako Complejo ferromolinero de igual dorretxea. Izen bereko burdinola eta nombre. Gizaburuaga. Antiguo molino Markina errota. Gizaburuaga. Lariz Aurreko de Lariz Aurre. Presa de Lariz Oleta errota zaharra. Lariz Oletako uharka (ejemplar obra interpretada del ilustre (XVIII. mendeko obra ederra, Berrizko ingeniero del s XVIII Pedro Bernardo Pedro Bernardo Villarreal ingeniari Villarreal (de Bérriz). ospetsuarena). Días y horario: Egunak: urriaren 3an eta 18an, 11:00etan. 3 y 18 de octubre, a las 11:00 h. Gutxi gorabeherako distantzia: 7 km. Distancia aprox: 7 km. Biltzeko tokia: Aulestiko plaza. Punto de encuentro: Plaza de Aulesti. Antolatzaileak: Aulestiko Udala eta Organizan: Ayuntamientos de Aulestia y de Gizaburuagako Udala Gizaburuaga. Argibideak jaso eta erreserbak egiteko Teléfono de información y reservas: telefonoa: 688 632 284 688 632 284 65 MARKINA 3. MARKINA–ETXEBARRIA: 3. MARKINA–ETXEBARRIA: ”MUNIBE eta Ilustrazioa”. “MUNIBE Y LA ilustración”. Andabidean zehar, Markinako Valiéndonos del andabide (camino hiribildutik Etxebarriko herrira sacramental), conectaremos la villa joko dugu; bide horretan, lurralde de Markina con Etxebarria, visitando honen historian interes handia 2 hitos de gran interés en la historia duten bi mugarri bisitatuko ditugu: de este territorio: Munibe, palacio Munibe, Peñafloridako Kondearen, que fue sede del linaje de uno de hau da, “Euskalerriaren Adiskideen los fundadores de la “Real Sociedad Elkartearen” sortzaileetariko baten Vascongada de Amigos del País”, el sendiaren egoitza izan zen jauregia; Conde de Peñaflorida; y Ansotegi, casa eta Ansotegi, XVIII. mendeko dorretxea, torre y complejo ferromolinero del burdinola eta errota. XVIII. Egunak eta ordua: urriaren 4an eta 11n, Días y horario: 11:00etan. 4 y 11 de octubre, a las 11:00 h. Gutxi gorabeherako distantzia: 3 km. Distancia aprox: 3 km. Biltzeko tokia: Zelaia. Punto de encuentro: Prado. Antolatzaileak: Markinako Udala eta Organizan: Ayuntamientos de Markina y de Etxebarriko Udala. Etxebarria. Argibideak jaso eta erreserbak egiteko Teléfono de información y reservas: telefonoa: 688 632 284 688 632 284 4. ISPASTER, EUSKAL HERRI- 4. ISPASTER, MUSEO VIVO ARKITEKTURAREN MUSEO DE ARQUITECTURA POPULAR BIZIA. VASCA. Ibilbide honetan, Euskal Herriko Realizaremos un itinerario en baserriak espazioan eta denboran espacio y tiempo sobre la evolución izan duen bilakaera arkitektonikoaz arquitectónica del caserío vasco. jabetuko gara. Ondoko hauek dira El gótico, Renacimiento, barroco y Gotikoa, Errenazimentua, Barrokoa eta neoclásico se representan en los Neoklasikoa argi aski islatzen dituzten caseríos Erkiaga bekoa, Kaltzada, baserriak: Erkiaga bekoa, Kaltzada, Erkiaga erdikoa, Axpe, Arana, Kortazar Erkiaga erdikoa, Axpe, Arana, Kortazar Goikoa y Atxabal, por citar algunos. Goikoa eta Atxabal, besteak beste. El guía dará detalles constructivos e Gidariak eraikuntzari eta historiari históricos que proporcionan una idea buruzko xehetasunak emango dizkigu, de su evolución y singularidad. Los baserrion bilakaeraren eta hauen caminos entre ellos nos permiten berezitasunen ideia bat emate aldera. también hacer mención al tema común Baserrien arteko bideek ere Jardunaldi de estas Jornadas, introduciendo las hauen gai nagusia aipatzeko beta tipologías que en el municipio se dan: ematen digu, Udalerrian dauden bide Camino Real, calzadas, burdibides, motak ikusi ahal izango baititugu: caminos funerarios, etc. errege bidea, galtzadak, burdibideak, andabideak eta abar. Día: 24 de octubre, a las 11:00 h. Distancia aproximada: 8 km. Eguna: urriaren 24an, 11:00etan. Punto de encuentro: Plaza de Ispaster. Gutxi gorabeherako distantzia: 8 km. Organiza: Ayuntamiento de Ispaster. Biltzeko tokia: Ispasterko plaza. Antolatzailea: Ispasterko Udala. Teléfono de información y reservas: 688 632 284 Argibideak jaso eta erreserbak egiteko telefonoa: 688 632 284 66 Berriatua 5. BERRIATUA: “Andabideak”, 5. BERRIATUA: 6. HITZALDIA: “LEKEITIO: BIDE sakratuak. “Andabideak.”,CAMINOS LEHENGO ETA GAURKO SAGRADOS. BIDEAK”. Andabide zahar batean zehar ibiliko gara; hain zuzen ere, “anderuek” Recorrido por un andabide o camino Hizlariak: Elena Aranda eta Guillermo atsedena hartzen zuten tokiko Ruiz de Erentxun (SENDO S.L. funerario tradicional que conserva aztarrenak aurki ditzakegu bide ingeniaritza). vestigios del lugar donde descansaban horretan. Ibilbide horrek gizarte- Eguna eta ordua: urriaren 23an, 19:00etan. los “anderuak”. El itinerario recrea arloan eta arlo ekonomikoan zeharo Tokia: Kultur Etxeko Azkue aretoan. otros tipos de caminos que unían garrantzizkoak ziren Udalerriko tokiak Antolatzailea: Lekeitioko Udal Kultur lugares claves de la vida social y Erakundea lotzen zituzten beste bide mota batzuk económica del municipio a lo largo de gogorarazten dizkigu, historiaren garai los distintos periodos históricos. Informazioa jasotzeko telefonoa: ezberdinak iradokiz. 946 034 100 (9:00etatik 15:00etara) Uno de estos caminos nos acerca al Bideotariko batek Lekoia Bekoa caserío Lekoia Bekoa, un autentico hito izeneko baserrira garamatza. Baserri en la evolución arquitectónica rural y hori landalurreko arkitekturaren a la “casa pintada” un singular edificio 6. CONFERENCIA: “LEKEITIO: adibide eder-ederra da. Azkenik, del s. XVIII adornado con pinturas que pintatutako etxea ikusiko dugu, LEHENGO ETA GAURKO narran una historia de petimetres. pinturez apaindutako XVIII. mendeko BIDEAK” / “LEKEITIO: LOS eraikin bitxia;