Sacrae Symphoniae
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DO 05 MRT — ZA 07 MRT 2020 Giovanni Gabrieli SACRAE SYMPHONIAE topstukweken.be OP HET PROGRAMMA TIJDENS DE TOPSTUKWEEK 10.00-12.30 & 14.00-16.30 Hof van Watervliet ZA 07 MRT 2020 De architectuur 20.00 Kamermuziekzaal van de muziek Cursus DO 05 MRT 2020 — Gerrit Valckenaers In samenwerking met Amarant Venetië. De klank van de stad LEZING & DEBAT LEZING & DEBAT CONTEXT 05-07 MRT 2020 05-07 MRT 2020 05-07 20.00 Concertzaal ZA 07 MRT 2020 20.00 Concertzaal VR 06 MRT 2020 Oltremontano & 14.00 & 10.00 Markt, Brugge Capella Cracoviensis ‘De musici weten de pracht van Le Poème Harmonique VR 06 & ZA 07 MRT 2020 Gabrieli. Sacrae symphoniae deze ruimtelijke muziek geslaagd Venetiaanse erfgenamen: tot leven te wekken. Kers op — Monteverdi in metamorfose De Venetiaanse de taart is het slotnummer, In samenwerking met erfenis in Brugge — het heerlijke 18-stemmige Hic MA Festival Brugge Gegidste wandeling zie p. 4 est filius Dei. De muziek ervan zie p.8 — doet je wegdromen naar het VOCAAL In samenwerking met flamboyante Venetië van weleer.’ VOCAAL Vormingplus — Klara over de opname van Gabrieli’s Sacrae Symphoniae door Oltremontano In samenwerking met CONTEXT & Gesualdo Consort Amsterdam — 02 — — 03 — VR 06 MRT 2020 Le Poème Harmonique Ensuite Venetiaanse erfgenamen: Monteverdi in metamorfose Wat vond jij van het concert? Heb je ideeën, feedback, verwachtingen, verzuchtingen, lof … die 20.00 Concertzaal Claudio Monteverdi (1567-1643) je graag met anderen wil 19.15 inleiding door Ignace Bossuyt Pascha concelebranda delen? Sluit je avond af in • Pascha concelebranda schoonheid en kom langs — • Nunc ubi est o mors victoria in het Atelier in de Inkomhal Met Nederlandse boventiteling voor een informele Le Poème Harmonique: ensemble Francesco Cavalli (1602 – 1676) aftertalk met de andere Uw applaus krijgt kleur dankzij Vincent Dumestre: artistieke leiding & luit Sinfonia toeschouwers, en misschien de bloemen van Bloemblad. Camille Poul & Marthe Davost: sopraan ook met de programmator Hélène Richaud: mezzosopraan Luigi Rossi (1597/98-1653) of de artiesten zelf. Anaïs Bertrand: alt Un allato messagier, naar Ferito un VOCAAL Nicholas Scott & Jan Van Elsacker: tenor cavaliero Romain Böckler & Benoît Arnould: bariton Emmanuel Vistorky: bas Claudio Monteverdi Mira Glodeanu, Fiona-Émilie Poupard: viool Si dolce è’l martire Adrien Mabire: cornetto Lucas Peres: lirone Anoniem Françoise Enock: violone Domine, ne in furore 06 MRT 2020 06 Sara Agueda: harp • Domine, ne in furore tuo MRT 2020 06 Marouan Mankar-Bennis: orgel • Non est sanitas carni meae ‘Lees maar, er staat niet wat er staat’ • Adflictus sum (Martinus Nijhoff, uit Awater, 1934) (Claire Lefilliâtre kan helaas niet optreden) Antonio Maria Abbatini (1595-1679) — Sinfonia uit La comica del cielo (1668) Poëzie kan op verschillende wijzen gelezen Een typisch voorbeeld is het koraal O Marco Marazzoli (ca.1602/5-1662) en begrepen woorden, muziek uiteenlopend Haupt voll Blut und Wunden uit Bachs Passacaglia Chi fà? uit La Vita, ovvero Il beluisterd en geïnterpreteerd. Soms horen Mattheuspassie, waarvan de melodie trionfo della pietà (1656) we een muziekstuk dat ons bekend in de teruggaat op de liefdesklacht Mein Gmüt Un sonno ohimè oren klinkt, maar toch hebben we de indruk ist mir verwirret van de Duitse componist dat ‘er niet staat wat er staat’ – of wat er Hans Leo Hassler. De wereldlijke, soms Anoniem volgens onze ervaring zou moeten staan. We pittige Franse chansons van Roland de Telluris alma Conditor hebben immers te doen met een ‘contrafact’, Lassus werden in de zestiende eeuw door de een in de hele muziekgeschiedenis gangbaar Franse Hugenoten omgevormd tot religieuze Gregorio Allegri (ca.1582-1652) procedé om bestaande muziek (nagenoeg) gezangen ‘teneinde de christelijke oren niet Miserere mei Deus ongewijzigd te bewaren, maar te voorzien te kwetsen’ (uit Bonjour mon coeur ontstond • Miserere mei, Deus van een nieuwe tekst. Le Poème Harmonique Bonjour mon Dieu). • Tibi soli peccavi koos voor de term anamorfose. Dit is • Auditui meo een afbeelding die op het eerste gezicht Wanneer in de vroegbarok in profane • Redde mihi laetitiam vervormd lijkt, maar bekeken vanuit een genres als het Italiaanse madrigaal, • Quoniam si voluisses sacrificium speciale hoek of in een speciale spiegel komt de cantate en de opera de emoties de originele figuur te voorschijn. Het origineel hoog oplaaiden, beseften kerkelijke is er, maar ook weer niet. gezagsdragers dat deze muziek ook in — 04 — — 05 — ‘Le Poème Harmonique slaagt erin de intrigerende improvisatietechniek passo arresta) reflecteren twee allegorische in haar historisch figuren,Piacere (het Genot) en Vita (het Leven) over de verleidingen van het aardse juiste proporties te en de tweestrijd van de mens. reconstrueren, zodat Een andere vorm van bewerking was Piazza San Marco met de basiliek, Canaletto (1720) Allegri’s Miserere de improvisatorische benadering van eenvoudig genoteerde liturgische psalmen, verrassend nieuw een in de barok alom verspreide praktijk, onder meer aan het pauselijk hof. Het dienst van het geloof en de vroomheid kon bundel profane muziek voor stemmen en klinkt.’ onbetwist beroemdste voorbeeld is ingezet worden, mits de wereldlijke teksten instrumenten, getiteld Madrigali guerrieri ed ongetwijfeld de psalm Miserere mei Deus door meer stichtende werden vervangen, in amorosi of Oorlogs- en liefdesmadrigalen, van Gregorio Allegri, een zanger in het het Italiaans of in het Latijn. waarin beide termen soms in elkaar pauselijk koor; een werk waaraan heel wat opgaan: liefde is oorlog. ‘Anderen zingen legenden verbonden zijn (heeft de jonge Claudio Monteverdi, de kapelmeester aan over de oorlog (Mars), ik zing over de koning Gustav Adolf II. In 1632 behaalde Mozart het in Rome al dan niet uit het hoofd San Marco in Venetië, kan doorgaan als het liefde’ is het thema van het eerste werk die tijdens de Dertigjarige Oorlog wel een genoteerd?) – en eveneens een verdachte vroegbarokke genie van de emotionaliteit, Altri canti di Marte. Het is een krijgshaftig overwinning op de Habsburgers, maar hijzelf uitvoeringspraktijk die veraf staat van het 06 MRT 2020 06 variërend van intieme liefdesklacht tot stuk waarin heftige ritmen en imitatie van sneuvelde. Van deze compositie bleef een origineel. De quasi-repetitieve polyfone MRT 2020 06 oorlogszuchtige overwinningsroes. In 1638 trompetsignalen de sfeer bepalen. De contrafact bewaard, Un allato messagier, toonzetting van de psalmverzen, afgewisseld verscheen van zijn hand een briljante Duitse lutherse pedagoog en componist waarin de oorspronkelijke tekst is omgedicht met gregoriaans, gaf toentertijd aanleiding Ambrosius Profe publiceerde drie jaar tot een klaagzang van Maria Magdalena tot soms verregaande ornamentele en later een verzameling geestelijke muziek na de dood van Christus. De stijl is die van virtuoze improvisaties die teruggingen tot waarin Monteverdi’s Altri canti di Marte het vroegbarokke dramatische recitatief: een praktijk uit de renaissance. Le Poème voorzien was van een Latijnse tekst die de retorische, sterk emotioneel geladen Harmonique slaagt erin deze intrigerende • Niet-kerkelijke genres werden de overwinning van Christus op de satan voordracht van de tekst, die zowel puur improvisatietechniek in haar historisch juiste in de vroegbarok vaak verheerlijkt en de gelovige oproept tot taalkundig (zoals met de correcte accenten) proporties te reconstrueren, zodat Allegri’s voor religieuze doeleinden vreugde en lofzang (Pascha concelebranda). als inhoudelijk (snel of traag, hoog of laag, Miserere – en de anonieme psalm Domine hergebruikt, met aangepaste Monteverdi’s solistische strofische aria lyrisch of dramatisch) tot het uiterste wordt ne in furore tuo – verrassend nieuw klinken stichtende teksten in het Si dolce e’l tormento, waarin de gekwelde gerespecteerd. In een middenfragment en ontdaan zijn van de puur op spektakel Italiaans of Latijn. geliefde zich wentelt in zelfpijnigend wordt de oproep tot strijd tegen de gerichte, ‘moderne’ extreem hoge noten. • Zo kregen wereldlijke welbehagen, wordt in de geestelijke versie ongelovigen bijzonder plastisch verklankt. madrigalen en cantates van Si dolce è’l martire omgesmeed tot een Contrafacten en improvisatie gaven Monteverdi, Rossi of Marazzoli smachtend verlangen om met Christus Marco Marazzoli, samen met Luigi Rossi een een nieuwe dimensie aan bestaande een nieuwe religieuze tekst. verenigd te zijn. van de belangrijkste componisten aan het composities, die in die tijd vaak eerder • Een andere vorm van pauselijk hof, is onder meer bekend van een beschouwd werden als ‘work in progress’ bewerking was een improvisatie Luigi Rossi, die zowel actief was in Firenze aantal wereldlijke dialoogcantates, die ook dan als onaantastbare, definitieve op liturgische psalmen, en Rome als aan het koninklijk hof in werden omgevormd tot enigszins duistere artistieke producten. Ze ondergingen een improvisaties die vaak veraf Frankrijk, verwierf internationale faam met geestelijke tweegesprekken. Un sonno ohimè metamorfose of werden door de diverse stonden van het origineel. zijn ontroerende klaagzang Lamento della (Figlia, prendi lieto conforto) is dialoog tussen invalshoeken voorwerp van anamorfose. Regina di Svetia die hij componeerde na Innocenza (De onschuld) en Intendimento de dood van de krijgszuchtige Zweedse (De intentie). In Chi fa che ritorni (Odimi, il — Ignace Bossuyt — 06 — — 07 — ZA 07 MRT 2020 Venetiaanse grandeur Oltremontano & In augustus 1612 overleed in Venetië de briljante componist, organist aan San Capella Cracoviensis Marco