Bijlage HAVO 2018
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Bijlage HAVO 2018 tijdvak 1 maatschappijwetenschappen Bronnenboekje HA-1034-a-18-1-b Opgave 1 Sociale media verkleinen je wereld tekst 1 Sociale media versterken tunnelvisie Voor- en tegenstanders van een “Mensen volgen anderen en ‘liken’ bepaalde ontwikkeling vinden elkaar meningen die hun vrijwel altijd op sociale media als Snapchat en aanstaan. En hoe meer je iemand of Twitter. iets ‘liket’, des te vaker lees je erover 5 “Op de sociale media treedt zowel ter 35 op jouw persoonlijke Facebook- linker- als ter rechterzijde een vorm newsfeed1). Zo creëren mensen een van tunnelvisie op”, zegt politicoloog omgeving met gelijkgezinden die hun Chris Aalberts van de Erasmus mening telkens weer versterken. “Zo Universiteit. krijgen actieve PVV’ers alleen 10 “Mensen nemen via de sociale media 40 informatie van hun eigen mensen. alleen nog informatie tot zich die in Daarin staat bijvoorbeeld keer op hun eigen straatje past.” Dat keer dat de NOS en andere media te betekent volgens Aalberts, die onder vriendelijk over vluchtelingen meer onderzoek deed naar de berichten.” 15 achterban van de PVV, dat mensen niet meer op de hoogte zijn van 45 Bekende voorbeelden van wat alternatieve visies en dat iedere Aalberts een ‘echoput’ noemt, zijn er nuance in hun mening ontbreekt. “Je volgens hem ter rechter- en ter verplaatsen in het standpunt van een linkerzijde. De …(a)… echoput is het 20 ander, die empathie, is er niet meer online journalistiekplatform De bij.” 50 Correspondent, meent Aalberts. “Vroeger had je – en nu ook nog heb “Bij De Correspondent lees je veel je – kranten en het journaal. Een hele verhalen over de multiculturele krant vol informatie zonder voor- samenleving, de islam is leuk, de 25 selectie op wat de lezer graag wil PVV is stom, ontwikkelings- weten”, vervolgt Aalberts. “De 55 samenwerking is nuttig en duurzaam kranten en het journaal brengen niet is goed.” één onderwerp, maar een groot De …(b)… echoput is voor hem aantal items. Zo werkt het op de GeenStijl. “Daar lees je: de PVV valt 30 sociale media niet meer.” mee, migratie vormt een probleem, 60 de islam is gevaarlijk.” naar: Trouw, 20 januari 2016 noot 1 Facebook-newsfeed: dit zijn gepersonaliseerde berichten: Facebook laat nieuwsberichten zien die het beste bij je passen. HA-1034-a-18-1-b 2 / 12 lees verder ►►► Opgave 2 Reorganisatie bij Telegraaf Media Groep figuur 1 Totale betaalde oplage landelijke dagbladen in de periode 2000-2015 gemiddeld per dag 2.500 aantal x 1.000 2.000 1.500 1.000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 jaartal Legenda: Nederlands Dagblad nrc.next de Volkskrant Reformatorisch Dagblad Trouw AD FD NRC Handelsblad De Telegraaf bron: Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, www.svdj.nl, 19 april 2016 HA-1034-a-18-1-b 3 / 12 lees verder ►►► tekst 2 Zelfs het kantoor van Telegraaf Media Groep gaat in de verkoop Kun je verslag doen van het lokale belangenstichting van de regio- nieuws in Bloemendaal, 25 kranten. De nu nog zelfstandige Bovenkarspel of Bussum vanuit een regionale kranten van TMG dreigen kantoor in het havengebied van te worden ontmanteld en opgeslokt 5 Amsterdam? door De Telegraaf. Dat is een relevante vraag voor de De problemen van TMG zijn de abonnees van het Haarlems 30 problemen van alle traditionele Dagblad, het Noordhollands Dagblad mediabedrijven in de westerse en De Gooi- en Eemlander. Hun wereld. Zij verdienen nog (veel) geld 10 kranten worden binnenkort voor een met hun papieren uitgaven, maar groot deel gemaakt door een redactie realiseren zich tegelijkertijd heel die verhuist van Alkmaar naar het 35 goed dat zij moeten innoveren en Telegraaf-gebouw in Amsterdam. nieuwe inkomsten online moeten zoeken. Een blik in een treincoupé in De verhuizing maakt deel uit van een de ochtendspits is voldoende: De 15 nieuwe reorganisatie bij uitgeverij Telegraaf is een uitzondering, een Telegraaf Media Groep (TMG). Weer 40 paar mensen lezen Metro, de rest een reorganisatie bij TMG. Deze kijkt op z’n mobiel. operatie moet vanaf 2018 minstens Verder hebben kranten als De 90 miljoen euro opleveren. Telegraaf, maar ook het AD / Algemeen Dagblad, meer dan 20 Dagbladjournalisten en lezers zijn 45 kranten als de Volkskrant en NRC ‘uitermate bezorgd’ over deze gang Handelsblad, het probleem dat hun van zaken, aldus de Stichting kopij ook vaak elders, gratis, in Ondersteuning HDC Media, een andere media te vinden is. naar: NRC Handelsblad, 27 september 2016 HA-1034-a-18-1-b 4 / 12 lees verder ►►► tekst 3 Fragmenten radio-interview met Piet Bakker naar aanleiding van de reorganisatie bij Telegraaf Media Groep “De kranten waar we nu over praten lange termijn? Dat is echt het soort hebben vijftien edities en deze van werk dat de lezer verwacht van kranten omvatten tientallen 20 een regionale krant en ik vrees dat gemeenten. Je kunt dat niet met heel dat het soort van werk is dat het 5 weinig journalisten doen, want dan eerst het loodje gaat leggen.” heb je ook geen tijd om eens een keertje iets goed uit te zoeken.” “Wat een journalist nog wel kan doen “Bijvoorbeeld er wordt in een stad is de agenda van raads- een theater van bijna 30 miljoen 25 vergaderingen bijhouden en 10 gebouwd. Dat is echt een persberichten overtikken.” ingewikkeld dossier. Daar kan een journalist niet van zeggen: ik ga daar “De lezer blijft minder op de hoogte even in anderhalf uur een stukje over van wat er in de gemeente gebeurt. tikken. Dat is ontzettend veel werk. Ook het platform voor politieke 15 Hoe zit dat? Wanneer is de 30 partijen om ideeën te verspreiden beslissing genomen? Kunnen we dat wordt minder groot.” wel betalen? Wat zijn de gevolgen op naar: interview met Piet Bakker, lector massamedia en digitalisering in Radio EenVandaag, 11 januari 2017 tekst 4 Telegraaf lanceert videoplatform VNDG Telegraaf Media Groep komt vanaf gebruiker content die is toegespitst voorjaar 2017 met het nieuwe online op het persoonlijke kijkgedrag. videoplatform Telegraaf VNDG. Dit 15 Daarnaast is het mogelijk dagelijks werd bekend gemaakt op de op een zelfgekozen moment de 5 presentatie die de uitgever woensdag videosamenvatting van die dag te voor adverteerders organiseerde in ontvangen op basis van eigen Theater Amsterdam. interessegebieden. Via ‘Mijn 20 Telegraaf VNDG’ krijgt de gebruiker Via Telegraaf VNDG krijgt de een overzicht van alle videocontent consument on demand, overal en die hij of zij volgt, van programma’s, 10 altijd, toegang tot grotendeels categorieën tot journalisten. Ook is gepersonaliseerd nieuws via ieder het mogelijk om video’s op te slaan device. Het online platform biedt de 25 om later te bekijken. naar: Marketingtribune.nl, 6 oktober 2016 HA-1034-a-18-1-b 5 / 12 lees verder ►►► Opgave 3 Het nieuwe donorplan tekst 5 Donorplan wankelt na felle kritiek Het wetsvoorstel van Tweede mensen automatisch geregistreerd Kamerlid Dijkstra (D66) om als potentiële donor. volwassenen automatisch orgaan- donor te maken, heeft een flinke klap De medische wereld schreeuwt al 5 opgelopen. In december 2013 heeft jaren om meer donororganen: het D66 dit wetsvoorstel ingediend. 25 aantal wachtenden is het afgelopen …(c)… heeft er een vernietigend decennium gegroeid van 2.600 naar oordeel over geveld. Het advies- 3.300. orgaan van de overheid spreekt zelfs 10 van ‘een inbreuk op het recht van Dijkstra heeft haar voorstel aan- onaantastbaarheid van het menselijk gepast na de kritiek van …(c)… . lichaam’. 30 Zo telt de mening van nabestaanden nu mee, ook als iemand automatisch D66 pleit al jaren voor zo’n actief geregistreerd staat als donor. Verder donorregistratiesysteem als kunnen mensen elke dag van mening 15 oplossing voor het tekort aan veranderen over hun donorschap, en donororganen. Het idee is dat 35 worden ze daar actief op gewezen. iedereen vanaf zijn 18de levensjaar Daarnaast kan een registratie worden een donorformulier in de bus krijgt, gewijzigd als iemand wilsonbekwaam en eventueel een herinnering. Bij het blijkt te zijn. 20 uitblijven van een reactie worden naar: Algemeen Dagblad, 8 januari 2014 tekst 6 Kamer stemt in met donorplan DEN HAAG - Het felomstreden D66- donor willen zijn. Bij geen keuze wetsvoorstel om meer orgaan- 10 worden zij geregistreerd als donor. donoren te krijgen is dinsdag nipt aangenomen in de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel moet nog door de 5 De stemming was bijzonder Eerste Kamer. Daar belooft het spannend met 75 voor en 74 tegen. opnieuw spannend te worden. In het aangenomen voorstel moeten mensen kiezen of ze wel of geen naar: De Telegraaf, 13 september 2016 HA-1034-a-18-1-b 6 / 12 lees verder ►►► tabel 1 Peiling Maurice de Hond “Vindt u dat er een donorregistratiesysteem moet komen waarin van iedereen zijn of haar keuze over orgaandonatie na overlijden is vastgelegd? Wat is uw mening?” naar politieke voorkeur allen PVV VVD CDA D66 PvdA SP Ja, iedereen moet een keuze vastleggen 55% 45% 51% 55% 66% 63% 55% Nee, je hoeft geen keuze vast te leggen 38% 45% 43% 38% 32% 32% 38% weet niet / geen mening 7% 10% 6% 7% 3% 6% 7% totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% bron: www.hartstichting.nl, januari 2016 tabel 2 Stemmingsuitslag VVD-fractie van de Tweede Kamer over het donorplan van D66 fractie zetels voor tegen niet deelgenomen VVD 40 7 33 0 bron: www.tweedekamer.nl, september 2016 HA-1034-a-18-1-b 7 / 12 lees verder ►►► Opgave 4 Treitervloggers tekst 7 Geef de politie extra bevoegdheden tegen treiterende vloggers De extra maatregelen in de Zaanse 15 goed dat er stappen worden gezet, wijk Poelenburg tegen vloggers die maar het zijn beperkte maatregelen”, de politie belachelijk maken, zijn vindt Van de Kamp. volgens een woordvoerder Van de Daarom pleit de vakbond voor het 5 Kamp van de politievakbond ACP zelf kunnen ingrijpen bij zogenoemde niet genoeg.