Winning En Toepassing Van Diestiaanijzerzandsteen in Het Hageland Van De Middeleeuwen Tot De 20Ste Eeuw

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Winning En Toepassing Van Diestiaanijzerzandsteen in Het Hageland Van De Middeleeuwen Tot De 20Ste Eeuw Relicta 13 (2015), 7-124 7 ‘van goeden koerliken Rotcelaerstene wel ende reynlic ghehouwen’ Winning en toepassing van Diestiaanijzerzandsteen in het Hageland van de middeleeuwen tot de 20ste eeuw Thomas Van Driessche1 1 Inleiding2 Bij de Vlaamse Overheid worden momenteel verschillende pistes onderzocht om het acute tekort aan ijzerzandsteen op te lossen, 1.1 Diestiaanijzerzandsteen zoals het openen van een nieuwe steengroeve, het hergebruiken Het bouwkundig erfgoed van het Hageland en de Zuiderkempen van oude bouwstenen afkomstig van sloop of het systematisch wordt in hoge mate gekenmerkt door het gebruik van Diestiaan- bergen van ijzerzandsteen die bij infrastructuurwerken aan het ijzerzandsteen. Deze roestbruine steen werd van de volle middel- licht komt. eeuwen tot de 19de eeuw gebruikt in kerken, kapellen, kastelen, watermolens, bruggen, sluizen, kaaimuren, enz. De meeste van In 2010 heeft de Afdeling Land en Bodembescherming, Onder- deze gebouwen en constructies zijn vandaag beschermd als grond, Natuurlijke Rijkdommen (ALBON) van de Vlaamse monument of opgenomen in de Inventaris van het Bouwkundig Overheid acht proefboringen laten uitvoeren op vier locaties in Erfgoed. het Hageland4. Deze boorkernen werden vervolgens door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium onderzocht op Bij restauratiewerkzaamheden aan deze gebouwen moet regel- dichtheid, porositeit en vorstbestendigheid, en druksterkte5. Het matig verweerde ijzerzandsteen vervangen worden. Nieuwe doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in de geo logische ijzerzandsteen is echter niet meer voorhanden. De laatste com- kenmerken van de steenbanken en kwaliteitscriteria te bepalen mercieel geëxploiteerde steengroeve werd in 1950 buiten gebruik voor het gebruik van ijzerzandsteen bij restau ratie projecten. gesteld. Bij gebrek aan ijzerzandsteen nemen monumentenzor- gers sindsdien hun toevlucht tot vervangende steensoorten of Parallel aan het geologische en materiaaltechnische onderzoek restauratiemortels. Deze redmiddelen voldoen echter niet om werd door het toenmalige Vlaams Instituut voor het Onroerend het bouwkundig erfgoed waarin ijzerzandsteen is toegepast, Erfgoed (thans Agentschap Onroerend Erfgoed) een onderzoek op lange termijn in stand te houden. Volgens de huidige restau- verricht naar de exploitatie en het gebruik van ijzerzandsteen in ratiefilosofie moet men er namelijk naar streven om natuursteen het verleden. Het doel was om een antwoord te vinden op de zo min mogelijk te vervangen en als vervanging toch onvermij- volgende vragen: delijk is, moet men bij voorkeur de oorspronkelijke steensoort · Op welke plaatsen werd in het verleden ijzerzandsteen gebruiken3. gewonnen? Bestonden er kwaliteitsverschillen tussen de 1 Onroerend Erfgoed, Koning Albert II-laan 19, 3 Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2002, 2. bij openbare werken aan het licht gekomen waren, 1210 Brussel, [email protected] 4 Meer bepaald de Roeselberg in Herent (1 werden mee onderzocht. ren.be. boring), het Gasthuisbos in Pellenberg (2 borin- 5 Hayen et al. 2013. De resultaten van het onder- 2 Gebruikte afkortingen: ARA: Algemeen gen), de Beninksberg in Wezemaal (3 boringen) en zoek werden gepresenteerd op de 5de Vlaams- Rijksarchief; RAA: Rijksarchief Antwerpen; RAL: de Middelberg in Rotselaar (2 boringen). De boor- Nederlandse Natuursteendag in Brussel (15-16 mei Rijksarchief Leuven; SA: Stadsarchief; WNT: locaties werden gekozen op basis van de resultaten 2014) en op de studiedag ‘Omgaan met Diestiaan Woordenboek der Nederlandsche Taal. Omwille van een haalbaarheidsstudie uitgevoerd door het ijzerzandsteen’ in het begijnhof van Diest van de leesbaarheid zijn de Romeinse cijfers in de Vlaams Instituut voor Technologische Ontwikke- (19 september 2014). Een synthese is gepubliceerd geciteerde archiefbronnen overal vervangen door ling (VITO) in opdracht van ALBON: Dreesen et in Hayen et al. 2014. Arabische cijfers, behalve voor jaartallen. al. 2010. Ook stalen van de Langenberg in Diest die 8 T. Van Driessche verschillende winningsgebieden of maakte het de bouwheren Revolutie van kracht. De oude rekenmunt, gebaseerd op ponden, niet uit waar de ijzerzandsteen vandaan kwam? schellingen en penningen, bleef echter nog lange tijd in gebruik. · Wie waren de eigenaars van de steengroeven? Hoe werden de steengroeven geëxploiteerd (verpachting of rechtstreekse 1.3 Ontstaan van ijzerzandsteen exploitatie)? · Hoe werd de ijzerzandsteen gewonnen? Hoe werd hij bewerkt Het verspreidingsgebied van Diestiaanijzerzandsteen reikt van en getransporteerd? West-Vlaanderen tot Limburg (fig. 1)8. De heuvels waar ijzer- · Voor welk soort gebouwen werd ijzerzandsteen gebruikt? zandsteen voorkomt, zijn ontstaan uit zandbanken die zes mil- Hoe evolueerde het gebruik van ijzerzandsteen door de joen jaar geleden – tijdens het late mioceen – gevormd werden in eeuwen heen? Ondervond ijzerzandsteen concurrentie van de zogenaamde Diestiaanzee. Uit recent sedimentologisch andere natuursteensoorten zoals Brusseliaanse steen, Gober- onderzoek is gebleken dat deze zandbanken in feite opvullingen tangesteen en blauwe hardsteen? Waarom kozen bouwheren zijn van geulen die door zeestromingen diep uitgeschuurd wer- voor ijzerzandsteen en niet voor andere steensoorten? den in de zeebodem9. De zandbanken bestonden uit gewoon wit · Waren er in het Hageland steenhouwersfamilies actief zoals zand vermengd met glauconiet, een mineraal dat zich in zee in Henegouwen en de streek rond Brussel? Bezat het Hage- vormt, gereduceerd ijzer bevat en daardoor een groenachtige land een eigen steenhouwtraditie? kleur heeft. Toen de zee zich terugtrok, ontwikkelde zich op de · Werden de gebouwen waarvoor ijzerzandsteen was gebruikt zandbanken geleidelijk aan een vegetatie, wat aanleiding gaf tot van afwerkingslagen voorzien of werd de steen zichtbaar het ontstaan van een zure bodem. Het glauconiet aan de opper- gelaten? vlakte werd afgebroken en het daarin aanwezige ijzer werd door · Wat was de esthetische appreciatie van ijzerzandsteen in het het regenwater uitgespoeld en in diepere lagen afgezet. Door verleden? Werd ijzerzandsteen alleen gewaardeerd om zijn deze chemische processen werd het glauconiet omgezet in limo- technische eigenschappen of ook om zijn kleur? niet (ijzerroest), dat zandkorrels aan elkaar kit. Zo ontstonden · Werd ijzerzandsteen alleen gewonnen als bouwsteen of ook in de bovenste zandlagen ijzerschollen. In de lagere zones was de als ijzererts? verkitting van het zand meer verspreid en vormden zich plaatse- · Wat was de invloed van de natuursteenexploitatie op het lijk dikke ijzerzandsteenbanken10. In de daaropvolgende geolo- landschap? Konden er conflicten ontstaan tussen exploitan- gische periodes werd het landschap verder opgestuwd. Erosie ten van steengroeven en boseigenaars? Wat deed men met door wind en regen deed de zachtere zandlagen tussen de ijzer- uitgeputte steengroeven? En waar zijn er vandaag nog oude zandsteenbanken verdwijnen, waardoor de huidige getuigen- steengroeven te vinden? heuvels ontstonden. Diestiaanijzerzandsteen komt voor in drie vormen:11 1.2 Oude maten en munten · IJzerschollen: 2 tot 3 cm dikke, bruinzwarte, zuivere limo- Tijdens het ancien régime bestond er een grote diversiteit aan nietlagen, die geconcentreerd voorkomen op de toppen van maten en gewichten. In het Hageland werden de maten en de Hagelandse heuvels. Doordat ze zich op geringe diepte gewichten van Leuven gebruikt. De meest gangbare lengtematen bevinden, kan men ze gemakkelijk ontginnen12. De schollen waren de duim (3,56 cm), de el (68 cm), de voet (28,55 cm) en de zijn zeer hard en nagenoeg onverweerbaar. roede (5,70 m). De meest gangbare oppervlaktematen waren de · Grauwe schollen: ijzerlaagjes in een min of meer aaneengekit vierkante roede (32,49 m²), het dagmaal (100 roeden = 32,49 a) limonietzand. Men treft ze aan in holle wegen en oude steen- en de bunder (1,3 ha)6. groeven. Het geraamte van de ijzerlaagjes houdt het zand bij- een, zodat grauwe schollen als bouwmateriaal gebruikt kun- In de late middeleeuwen waren er in het Hageland diverse mun- nen worden. Wanneer schollen worden weggehaald, ontstaat ten in omloop, zowel Brabantse munten als munten uit de nabu- na verloop van enkele decennia een nieuwe harde korst door rige vorstendommen. Tot de meest gangbare munten behoorden uitloging en kristallisatie. In holle wegen konden wanden de rider, het pond, de gripe, de stuver, de plak en de botdrager7. met grauwe schollen periodiek ontgonnen worden13. Om al die munten tot dezelfde geldwaarde te herleiden, · Homogene ijzerzandsteenbanken: hierin komen (bijna) geen gebruikte men een rekenmunt. Een veel gebruikte rekenmunt limonietlaagjes voor waardoor de steen in regelmatige blok- was het pond Brabantse groten (1 pond = 20 schellingen = 240 ken kan worden gekapt. Op sommige heuvels komen al steen- penningen). In de jaren 1530 werd een nieuw rekenmuntsysteem banken voor op een diepte van 2 à 3 m, maar de banken die ingevoerd, gebaseerd op de Carolusgulden (1 gulden = 20 stui- ijzerzandsteen van goede kwaliteit kunnen leveren, liggen vers, 1 stuiver = 4 oorden). Dit systeem bleef tot aan de Franse doorgaans dieper. 6 Gebaseerd op Mertens & Vandewalle 2003 10 Dusar et al. 2009, 258; Doperé et al. 2003, 4; 13 Zo betaalden de kerkmeesters van de Sint- (maten) en Halflants 1993-1994, deel 2 (munten). Vandenberghe & Gullentops 2001, 38-39; Gullen- Sulpitiuskerk in 1532 twee stuivers aan twee voerlie- 7 De onderlinge verhoudingen waren: 4 riders = tops 1957, 81-85. den die schorren gehaald hadden in een
Recommended publications
  • Overzicht Hinder Voor Dienstverlening
    Staking Overzicht hinder voor dienstverlening Provincie: Vlaams-Brabant Regio: Leuven Hierna vindt u de stand van zaken om 06.00uur. Bij wijzigingen passen we de informatie zo snel mogelijk aan. Schaal van verstoring 1: normaal (+ 95 % rijdt) 2: quasi normaal of lichte hinder (75 à 95 % rijdt) 3: onregelmatig (40 à 75 % rijdt) 4: zeer onregelmatig (minder dan 40 %) 5: rijdt niet SB: Schoolbus MB: Marktbus Regio Leuven Lijnnr. Benaming lijn 1 2 3 4 5 1 Heverlee – Leuven 2 Heverlee – Leuven – Kessel-Lo 3 Leuven, Gasthuisberg - Pellenberg, Kliniek - Lubbeek 4 Haasrode, Brabanthal - Leuven - Herent 5 Vaalbeek - Leuven - Wijgmaal - Wakkerzeel 6 Hoegaarden - Neervelp - Leuven - Wijgmaal 7 Bertem - Leuven - Bierbeek, Sint-Kamillus - De Borre 8 Bertem - Leuven - Bierbeek, Bremt - De Borre 9 Bertem - Leuven - Korbeek-Lo, Pimberg 22 Tienen – Budingen – Diest 23 Tienen - Budingen - Sint-Truiden 24 Tienen - Neerlinter - Ransberg - Kortenaken 25 Tienen – Wommersom – Zoutleeuw 26 Tienen, Industriepark - Budingen - Kortenaken - Halen 27 Tienen, Industriepark - Wommersom - Zoutleeuw - St-Truiden 29 Tienen, Station – Tienen, Industriepark 35 Aarschot – Rillaar – Scherpenheuvel – Diest 36 Aarschot – Langdorp – Averbode – Scherpenheuvel 37 Aarschot – Gijmel – Varenwinkel – Wolfsdonk 310 Leuven - Holsbeek - Aarschot 313 Tienen – Sint-Truiden 315 Kraainem – Tervuren – Leefdaal – Leuven 316 Kraainem – Sterrebeek – Leefdaal – Leuven 317 Kraainem – Tervuren – Bertem – Leuven 318 Brussel - Moorsel - Leuven 333 Leuven, Gasthuisberg – Rotselaar – Tremelo 334 Leuven
    [Show full text]
  • The People's Republic Of
    THE PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA 17 > 22 November 2019 BELGIAN ECONOMIC MISSION, PRESIDED BY HRH PRINCESS ASTRID, REPRESENTATIVE OF HIS MAJESY THE KING PARTICIPANTS BROCHURE PUBLICATION DATE: 22 OCTOBER 2019 This publication contains information on all the participants who have registered before its publication date. The profiles of all participants and companies, including the ones who have registered at a later date, are however published on the website of the mission www.belgianeconomicmission.be and on the app of the mission “Belgian Economic Mission” in the App Store and Google Play. Besides this participants brochure, other publications, such as economic studies, a useful information guide, etc. Are also available on the above-mentioned website and app. 2 BELGIAN ECONOMIC MISSION 17 > 22 November 2019 BELGIAN ECONOMIC MISSION THE PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA Organized by the regional agencies for the promotion of Foreign Trade & Investment (Flanders Investment & Trade [FIT], Hub.Brussels, Wallonia Export-Investment Agency [AWEX]), FPS Foreign Affairs and the Belgian Foreign Trade Agency. THE PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA 4 BELGIAN ECONOMIC MISSION BELGIAN ECONOMIC MISSION CALENDAR 2020 SENEGAL 7-10 June AUSTRALIA 18-24 October (The dates are subject to change) THE PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA 6 BELGIAN ECONOMIC MISSION TABLE OF CONTENTS p.8 HRH PRINCESS ASTRID AND MINISTERS p.20 COMPANIES p.286 HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS p.300 FEDERATIONS AND CHAMBERS OF COMMERCE p.320 DIRECTORY OF COMPANIES p.328 OFFICIAL ORGANIZATIONS p.362 HOTELS OF
    [Show full text]
  • 20170101 Bidprentjes Campenholt Website (2).Xlsx
    Volgnr. Naam Voornaam geboren te geboortedatum overleden te overlijdensdatum begraven te begraafdatum naam partner Voornaam partner 1 Abeloos Antoon Everberg 9/05/1812 Erps 10/01/1892 Erps 12/01/1892 Vanderstappen Barbara 2 Abramé Hendrik Jozef Vilvoorde 5/12/1872 Kampenhout 11/04/1943 Kampenhout 14/04/1943 Van Halle Joanna Maria 3 Abramé Isabelle Kampenhout 7/11/1905 Kampenhout 15/03/1989 Kampenhout 18/03/1989 Van Meldert August 4 Absillis Joannes Franciscus Hever 8/06/1909 Charleroi 29/05/1967 Janssens Joanna 5 Ackermans François Veltem-Beisem 27/11/1932 Veltem-Beisem 29/01/1989 Veltem 2/02/1989 Gielis Maria 6 Ackermans Joanna Retie 22/09/1929 Leuven 10/03/2002 Kampenhout 15/03/2002 Verbruggen Jules 7 Ackermans Joannes Kampenhout 30/08/1822 Hever 27/04/1901 De Ron Maria Carolina Antonia 8 Ackermans Jozef Petrus Kampenhout 30/03/1893 Antwerpen 4/01/1967 Antwerpen 7/01/1967 Boone Adela 7095 Ackermans Pieter Lodewijk Kampenhout 2/02/1904 Kampenhout 22/11/1962 Roeymans Matilda 9 Acquet Denise Watermaal Bosvoorde 22/03/1927 Bonheiden 14/01/2015 Haacht 24/01/2015 Ceulemans Warre 10 Adams Petrus Bierbeek 28/03/1911 Haasrode 4/01/1994 Haasrode 8/01/1994 Vandebergen Carolina 7096 Adams Fons Wilsele 21/12/1940 Saint Arnoult en Nyvel 3/09/2006 Crab Jeanneke 8455 Adams Servatius Gustaaf Herent 25/11/1874 Leuven 28/01/1934 Beerts Maria Elisabethe 11 Adamson André Heist aan Zee 7/05/1907 Kampenhout 21/01/1979 Van Horick Berthe 7097 Adriaens Victor Herent 13/08/1922 Leuven 27/10/1996 Tobback Gaby 12 Adriaenssens Charly Ganshoren 27/05/1936 Bonheiden
    [Show full text]
  • 521 Bus Dienstrooster & Lijnroutekaart
    521 bus dienstrooster & lijnkaart 521 Heverlee - Kortenberg Bekijken In Websitemodus De 521 buslijn (Heverlee - Kortenberg) heeft 2 routes. Op werkdagen zijn de diensturen: (1) Heverlee - Kortenberg: 12:17 (2) Kortenberg - Heverlee: 07:05 Gebruik de Moovit-app om de dichtstbijzijnde 521 bushalte te vinden en na te gaan wanneer de volgende 521 bus aankomt. Richting: Heverlee - Kortenberg 521 bus Dienstrooster 32 haltes Heverlee - Kortenberg Dienstrooster Route: BEKIJK LIJNDIENSTROOSTER maandag Niet Operationeel dinsdag Niet Operationeel Heverlee H.Hartinstituut 349 Naamsesteenweg, Leuven woensdag 12:17 Heverlee Station donderdag 15:52 - 16:05 195 Naamsesteenweg, Leuven vrijdag Niet Operationeel Heverlee Groenstraat zaterdag Niet Operationeel 123 Naamsesteenweg, Leuven zondag Niet Operationeel Leuven Naamsepoort 34 Naamsesteenweg, Leuven Leuven Ijzerenmolenstraat 196 Tervuursevest, Leuven 521 bus Info Route: Heverlee - Kortenberg Leuven Tervuursepoort Haltes: 32 362 Tervuursevest, Leuven Ritduur: 49 min Samenvatting Lijn: Heverlee H.Hartinstituut, Leuven Kbc Heverlee Station, Heverlee Groenstraat, Leuven Brusselsesteenweg, Leuven Naamsepoort, Leuven Ijzerenmolenstraat, Leuven Tervuursepoort, Leuven Kbc, Herent Diependaal, Herent Diependaal Herent Grote Molenweg, Winksele Ijzerenberg, 5 Brusselsesteenweg, Leuven Winksele Schoonzicht, Winksele Toverberg, Veltem- Beisem Veltem Steenweg, Veltem-Beisem Radioweg, Herent Grote Molenweg Veltem-Beisem Kluis, Meerbeek Bosveldfarm, 63 Brusselsesteenweg, Leuven Meerbeek Goedestraat, Meerbeek Gemeentehuis,
    [Show full text]
  • An ABC of Heritage Libraries 3 Krant // Newspaper Heritage Libraries Often Hold Extensive Collections of Newspapers and Periodicals
    AN b OF HERITAGE LIBRARIESC ACQUISITIE // ACQUISITION Each heritage library has its individual thematic or regional profile. Collections are expanded and enriched via carefully considered acquisitions and a well thought-out donation policy. BIBLIOFIEL // BIBLIOPHILE Many heritage libraries owe thanks to the zeal of bibliophile collectors. They also preserve modern bibliophile editions, books executed in exceptional formats. CATALOGUS // CATALOGUE A library’s assets are described in a catalogue according to strict rules. This used to be done on index cards kept in special cabinets. Today, online catalogues are used, allowing readers to locate publications from home. DIGITALISERING // DIGITISATION Important, vulnerable or frequently used titles are digitised to protect them and make them more available. Originals no longer need to be manipulated and digital copies can be accessed globally via the internet. Automatic character recognition allows ‘paper’ text to be searched. EX LIBRIS // EX LIBRIS Collectors often paste or stamp an ex libris with their name and a figurative, emblematic image in their books. Such provenance marks are also found in historical books and serve as a primary source for researchers of the reading cultures of the past. 2 FLANDERS HERITAGE LIBRARY FORMAAT // FORMAT Printed books are made up of quires, which can have varying formats. The largest ‘folio’ format consist of four pages. It is created by folding a sheet of paper once. An additional fold results in a ‘quarto’ format of eight pages and a third fold in an ‘octavo’ format of sixteen pages. GOUDSTEMPELING // GOld TOOLING Books used to be bound in leather or parchment. The binding was sometimes tooled, using gold leaf to give books their characteristic sparkle.
    [Show full text]
  • BE-A0518 112087 110746 DUT Inventaris Van Het Archief Van Het Vredegerecht Te Leuven Eerste Kanton. Overdracht 2001
    BE-A0518_112087_110746_DUT Inventaris van het archief van het Vredegerecht te Leuven eerste kanton. Overdracht 2001 (1936- 1970) Het Rijksarchief in België Archives de l'État en Belgique Das Staatsarchiv in Belgien State Archives in Belgium This finding aid is written in Dutch. 2 VG Leuven BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF:................................................................................3 Raadpleging en gebruik.................................................................................................4 Voorwaarden voor de raadpleging....................................................................................4 Voorwaarden voor de reproductie....................................................................................4 Taal en schrift van de documenten..................................................................................4 Geschiedenis van archiefvormer en archief...................................................................5 Archiefvormer...................................................................................................................5 Naam.............................................................................................................................5 Geschiedenis.................................................................................................................5 Bevoegdheden en activiteiten......................................................................................6 Archief...............................................................................................................................9
    [Show full text]
  • Register Naamkunde 1994-2000
    1 Voortzetting van het register op het tijdschrift Naamkunde, jaargang XXVI (1994) - XXXII (2000) Onder leiding van Paul Kempeneers opgesteld door Mark Heylen, cursist van de bibliotheekschool in CVO De Nobel Cijfers voor de schuine streep verwijzen naar de jaargang, de andere cijfers naar de bladzijden. A Abarim (gebergte) 26/25-26, 32 -a (familienamen) 32/25, 48 Abbe (psn.) 31/90 -a (Friese voornamen) 27/142-145 Abberley (pln.) 26/188 -a (landnamen) 30/36 Abbo (psn.) 31/90 -a (Middeln.) 26/28, 47 Abdias (psn.) 26/26 -a (voornamen) 26/134; 28/110, 113, 117, 122- Abdij ter Kameren 26/94 123, 133; 30/8 Abdij van Averbode (Sterksel) 27/189-233 Aa (wtn.) 26/172; 28/36-37 Abdij van Ename 30/201, 208 Aacht (psn.) 26/212; 27/141 Abdij van Grimbergen 27/190 Aaeffie (psn.) 31/12 Abdij van Heilissem 26/95; 31/190 Aafje 31/5, 12-16, 28, 30 Abdij van Inden 26/95; 31/190 Aagje 30/158; 31/12, 14-16, 28, 30 Abdij van Maagdendaal 30/214 Aagtekerke (toponiemen) 29/249 Abdij van Perk 31/202 Aagtje 31/16 Abdij van Sint-Cornelis-Munster 26/87 Aalbeke 30/197, 199, 209 Abdij van Sint-Geertruiden 31/190 Aalburg 31/151 Abdij van Villers 31/190 Aalter (toponiemen) 27/260; 31/240 Abdij van Vrouwenpark 26/94 Aalter (voornamen) 28/219 Abdij van Watten 28/11, 21-22 Aaltina, -inus 28/122 Abdo (psn.) 26/26 Aaltje (psn.) 28/119, 124; 30/4-5, 10, 12; Abeemd (top.) 28/96 31/11-16, 28-30 Abel (psn.) 26/29-30 -aar 27/100; 30/141; 32/48 Ab(e)lin (psn.) 31/90 -aard 27/11, 14, 29, 218; 28/96; 30/141; 32/48 Abiesar (psn.)26/26 aard (top.) 26/197; 27/11, 14, 29, 218; 28/86-
    [Show full text]
  • Fier Op De Hoeve Van Hier Historische Hoeves in Zuid-Hageland
    Claudia Houben Fier op de hoeve van hier Historische hoeves in Zuid-Hageland Fier op de hoeve van hier Historische hoeves in Zuid-Hageland Claudia Houben COLOFON Fier op de hoeve van hier. Historische hoeves in Zuid-Hageland. Dit rapport is het resultaat van een studie uitgevoerd in opdracht van Intergemeentelijke Onroerend Erfgoeddienst Zuid-Hageland en Regionaal Landschap Zuid-Hageland Het project werd uitgevoerd door Claudia Houben onder leiding van prof. dr. Yves Segers, Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG), KU Leuven en vzw Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG) Leuven, 2019 D/2019/11.875/3 Een digitale versie van dit rapport is beschikbaar op www.hetvirtueleland.be. Voor meer informatie: Claudia Houben, Centrum Agrarische Geschiedenis vzw Atrechtcollege, Naamsestraat 63, 3000 Leuven [email protected] +32 16 37 24 47 Afbeelding voorblad: GENT, Universiteitsbibliotheek, Onbekend (fotograaf), Maisons. Léau, Zoutleeuw, [eind 19e - begin 20e eeuw]. Inhoudstafel 1 Inleiding 3 2 Historische hoeves in Zuid-Hageland 5 2.1 Hoe plaats en tijd de hoevebouw beïnvloedden 6 2.1.1 De hoeves in de Zandleem- en Leemstreek 6 2.1.2 De kloof tussen arm en rijk 13 2.2 Van langgevel- naar vierkantshoeve 15 2.2.1 Boer en vee onder één dak: de langgevelhoeve 15 2.2.2 De gesloten vierkantshoeve 19 2.2.2.1 De voor- en nadelen 19 2.2.2.2 Een akkerbouwstreek vraagt om monumentale schuren 22 2.2.2.3 De toegangspoort als prestigeobject 26 2.2.2.4 Het woonhuis: een boerenburgerhuis 28 2.2.2.5 De overige gebouwen van een vierkantshoeve
    [Show full text]
  • Memory Before Modernity Studies in Medieval and Reformation Traditions
    Memory before Modernity Studies in Medieval and Reformation Traditions Edited by Andrew Colin Gow, Edmonton, Alberta In cooperation with Sylvia Brown, Edmonton, Alberta Falk Eisermann, Berlin Berndt Hamm, Erlangen Johannes Heil, Heidelberg Susan C. Karant-Nunn, Tucson, Arizona Martin Kaufhold, Augsburg Erik Kwakkel, Leiden Jürgen Miethke, Heidelberg Christopher Ocker, San Anselmo and Berkeley, California Founding Editor Heiko A. Oberman † VOLUME 176 The titles published in this series are listed at brill.com/smrt Memory before Modernity Practices of Memory in Early Modern Europe Edited by Erika Kuijpers Judith Pollmann Johannes Müller Jasper van der Steen LEIDEN • BOSTON 2013 The digital edition of this title is published in Open Access. Cover illustration: Memorial tablet in the façade of the so-called ‘Spanish House’ in the Holland town of Naarden, located on the spot of the former town hall. In 1572 during the Dutch Revolt, 700 men from Naarden were gathered here and killed by Habsburg troops. The town hall was burnt down and rebuilt in 1615. (Photo Ralf Akemann). Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Memory before modernity : practices of memory in early modern Europe / edited by Erika Kuijpers, Judith Pollmann, Johannes Müller, Jasper van der Steen. pages cm. — (Studies in medieval and Reformation traditions, ISSN 1573-4188; volume 176) Includes bibliographical references and index. ISBN 978-90-04-26124-2 (hardback : acid-free paper) — ISBN 978-90-04-26125-9 (e-book) 1. Memory—Social aspects—Europe—History—16th century. 2. Memory—Social aspects— Europe—History—17th century. 3. Loss (Psychology)—Social aspects—Europe—History. 4. Social conflict—Europe—History.
    [Show full text]
  • Abdijdreefk.Ind Kopie 1
    90. Sint- Nr. Foto Oude foto Type Referenties Bouwdatum Stijl Code Code ZONE 6: MEERBEEK CENTRUM Antoniusstraat (Afz.) geheel Sint-Antoniusstraat Sint- cfr. Vannoppen, 1991, p. 129- XIIIB(toren)/ R/NG 2 2 ZONE 6 130; ca. 1891 neogotische Antoniuskerk verbouwing kerk n.o.v. XV(?) schip, J. Langerock (Leuven) N-zijbeuk en met nieuwe Z-zijbeuk en transeptarm/ transeptarm; behouden toren, gotisch schip, N-zijbeuk 1731 (koor)/ ca. en N-transeptarm (XV?), 1891neogotische behouden koor van 1731 verbouwing kerk +oud kerkhof bevindt zich nog rond de kerk/ nieuw kerkhof op lager gelegen percelen ten noorden van de kerk; oud kerkhof rond de kerk Sint-Antoniusstraat omge- Vredesmonu- 3 ZONE 6 ving ment Meerbeek kerk voor de slachtoffers van WOI en WOII Sint-Antoniusstraat 3 woning ca. 1950 AD/M 4 ZONE 6 Sint-Antoniusstraat 13 voormalige cfr. Vannoppen, 1987, p. 128 ca. 1900 IA 3 ZONE 6 3 brouwerij Van Roey Sint-Antoniusstraat 17 woon-/winkelhuis XIXd-XXa T 4 3 ZONE 6 .../... Sint-Antoniusstraat Sint-Antoniusstraat 19 parochiaal 1949 cfr. T 4 .../... ZONE 6 centrum gevelsteen 3 Sint-Antoniusstraat 21 pastorij (rechter -cfr. Vannoppen, 1987, p. 122 1742 TBZ 2 ZONE 6 -waardevolle gedeelte interieurelementen: o.m. gebouw)/, nu plafondschilderingen plaatselijke in traphal en houten lambrizering met bibliotheek wandschilderingen in zitplaats (linker gedeelte gebouw) Sint-Antoniusstraat 25 hoeve XIXd-XXa LA 4 ZONE 6 Sint-Antoniusstraat 10 woning (met XXA T/E 4 ZONE 6 bedrijfsgebouw achteraan) Sint-Antoniusstraat 20 woning XXA T/AD 4 ZONE 6 Sint-Antoniusstraat 28 winkel hedendaagse T/H 4 4 ZONE 6 aanpassing van oudere XXa- woning en magazijn Sint-Antoniusstraat 30 hoeve XIXd-XXa LA 5 ZONE 6 (voorbouw recenter) Sint-Antoniusstraat 91.
    [Show full text]
  • N-VA Kortenberg Op Pad Gaat
    Vlaanderen Feest … En Kortenberg zingt, feest en vlagt mee Kortenberg zal de zomervakantie op zeer gepaste wijze inzetten, en hiermee de aanloop nemen naar 11 juli, onze Vlaamse feestdag. Zomer op Stelten start met een heus feestweekend. En de N-VA is zeer blij dat het gemeentebestuur erin geslaagd is om ‘Vlaanderen Zingt’ naar Kortenberg te brengen. Op vrijdag 29 juni zullen we op het plein in Everberg tijdens een waar volksfeest kunnen meezingen met de echte Vlaamse klassiekers. Dus smeer die stem al maar. KORTENBERG [email protected] I www.n-va.be/kortenberg I jaargang 2018 I nr. 2 I juni V.U.: HANS VANHOOF, SCHOONAARDESTRAAT 197, 3078 MEERBEEK Tussen pot en pint #deVeranderingwerkt Politici denken vaak dat ze het zelf beter Veilig thuis in een welvarend Kortenberg weten. Maar wij weten wel beter. Vandaar dat N-VA Kortenberg op pad gaat. Zo zijn we De afgelopen jaren hebben we getoond dat de kracht van Verandering al van deur tot deur gegaan, eerst in Erps- het verschil maakt in Kortenberg. Met de N-VA in het gemeentebestuur Kwerps en Meerbeek en op dit moment in werden de financiën van de gemeente eindelijk op orde gebracht. Er Everberg en Kortenberg, om onze inwoners werd ook meer dan ooit geïnvesteerd in veilige wegen en infrastructuur uit te nodigen ‘tussen pot en pint’. voor school, sport en jeugd, zoals bijvoorbeeld de uitbreiding van de Want ‘tussen pot en pint’ wordt er veel ge- Chirolokalen in Everberg. lachen en zeker al eens gevloekt, maar vaak worden er ook rake dingen gezegd over de Eerste schepen en lijsttrek- zaken die ons bezighouden.
    [Show full text]
  • 2E Winterjogging Everberg - 13 Januari 2006 5 KM
    2e Winterjogging Everberg - 13 januari 2006 5 KM PL NR Naam Woonplaats Club GBJ CAT P/CAT Tijd GEM KM-Tijd 1 149 Smets Toon Leuven 1983 MSEN 1 0:16:32 18,15 3:18 2 94 Van Rillaer Stefan Tremelo DEMARSIN 1970 M+35 1 0:16:34 18,11 3:19 3 160 Gillijns Steven Vossem Furalopers 1980 MSEN 2 0:17:08 17,51 3:26 4 88 Trappeniers Dave Wilsele ACKO 1977 MSEN 3 0:17:20 17,31 3:28 5 100 Francart Joeri Outgaarden Hoegaarden 1975 MSEN 4 0:17:23 17,26 3:29 6 154 Coemans Nicky Erps-Kwerps 1990 MJUN 1 0:17:48 16,85 3:34 7 165 Van Molle Philippe Tervuren Furalopers 1966 M+40 1 0:18:12 16,48 3:38 8 130 Rouffa Jurgen Lovenjoel 1972 MSEN 5 0:18:23 16,32 3:41 9 78 Verhoeven Joachim Tervuren ACKO 1993 MJUN 2 0:18:33 16,17 3:43 10 143 Smolders Ruben Herent DCLA 1981 MSEN 6 0:18:42 16,04 3:44 11 158 Dehoux Paul Baal Bertem AC 1969 M+35 2 0:18:57 15,83 3:47 12 72 Van Vaerenbergh Wietse Everberg ACKO 1993 MJUN 3 0:18:57 15,83 3:47 13 188 Vandenvelde Eddy Wilsele 1967 M+35 3 0:19:04 15,73 3:49 14 155 Lenseclaes Sven Heverlee 1985 MSEN 7 0:19:08 15,68 3:50 15 70 Van Passel Seth Nossegem ACKO 1989 MJUN 4 0:19:17 15,56 3:51 16 104 Wijns David Roosdaal WRB 1974 MSEN 8 0:19:32 15,36 3:54 17 142 Bellemans Dieter Erps-Kwerps 1993 MJUN 5 0:19:35 15,32 3:55 18 59 Dehertog Wout Vossem ACKO 1994 MJUN 6 0:19:42 15,23 3:56 19 177 Sijmons Willy Keerbergen 1954 M+50 1 0:19:44 15,20 3:57 20 105 Vloeberghen Frans Hever ICARUS 1943 M+60 1 0:20:02 14,98 4:00 21 101 Maes Roel Everberg HUBEVO Volley M 0:20:29 14,65 4:06 22 199 Clarebots Marnicq Landen 1997 MJUN 7 0:20:32 14,61 4:06 23
    [Show full text]