Notulen van Provinciale Staten

Vergadering 27 maart 2019

Index Paginanummer

Opening 22291

Regeling van de werkzaamheden 22291 Onderzoek geloofsbrieven gekozen Statenleden 22291 Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten 22292

Notulen van de vergadering van Provinciale Staten van 20 februari 2019 22313

Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22291

Notulen van de vergadering van 27 maart 2019 in de Statenzaal gezegd dat morgen zesendertig nieuwe Statenleden worden van het provinciehuis te ’s-Gravenhage. geïnstalleerd. Wij starten de vergadering met het onderzoek van de geloofsbrieven van de personen die bij de verkiezingen van (Geopend om 13.30 uur) 20 maart 2019 zijn gekozen tot lid van Provinciale Staten en morgen geïnstalleerd zullen worden. Ik geef het woord aan de Voorzitter: de heer J. Smit voorzitter van de Commissie tot Onderzoek van de Griffier: de heer E. Meurs Geloofsbrieven, die gelukkig weer op de been is, de heer Tiemen Brill. Volgens de presentielijst zijn aanwezig 53 leden, te weten: Van Aelst, Bakx, Van der Bent, Van den Berg, Bonnewits-de Jong, De heer BRILL (VVD): De Commissie voor Onderzoek van de Braam, Breitbarth, Brill, Canton, Çetin, Van Dobben de Bruijn, Geloofsbrieven is op 26 maart 2019 bijeengekomen en heeft de Dulfer, Groenendijk, De Haan, Hillebrand, Hoogendam, Hosseini, geloofsbrieven van de Statenleden beoordeeld. De commissie Van Hunnik, Kastelein, Kip, Klumpes, Koning, Ludema, Matil, heeft de stukken onderzocht en in orde bevonden. Er zijn Matze, Metselaar, J.M.A. Meurs, Minderhout, Mooiman, Mudde, zesendertig nieuwe leden, waaronder drie gedeputeerden, Nelisse, Oosterop-van Leussen, Van Oudenhoven, Paymans, 65,5% is dus nieuw en 19% zijn blijvende leden. Een aanzienlijk Potjer, Privé, J.J. Rijken, Van Rijnberk, Scheurwater, aantal van de nieuwe leden heeft als woonplaats Den Haag. De Schonewille, Slooter, Van Staalduinen, Stolk, Stoop, Struijlaard, commissie adviseert Provinciale Staten om toe te laten tot Verkoelen, P.L. Vermeulen, Van Viegen, De Vree, De Vries, Provinciale Staten: mevrouw R. van Aelst (SP), de heer W.M. Weide, Wijbenga, Zwerus Bakx (50PLUS), mevrouw J.N. Baljeu (VVD), de heer A.J.A. Beukering (FvD), mevrouw A.W. Bom-Lemstra (CDA), mevrouw Afwezig met kennisgeving zijn de leden: Bade, Balootje L. Bonnevits-de Jong (VVD), mevrouw K. Bouchtaoui (VVD), de heer E.G.T. Braam (PVV), de heer G.A. van de Breevaart (SGP), OPENING de heer L.C. Bruijn (PvdA), de heer M. Çelik (DENK), de heer S.W.A. de Groot (FvD), de heer J.H. Haasnoot (50PLUS), de De VOORZITTER: Welkom. Ik open de vergadering en heet heer R. van Hemert (VVD), de heer J. Heuvelink (D66), mevrouw eenieder van harte welkom, natuurlijk in de eerste plaats de E.A. Hijink (PvdA), de heer F.J. Hoogendam (SP), mevrouw Statenleden en met name de mensen van wie wij vandaag H.M.M. Hoogerwerf (Partij voor de Dieren), de heer M.P. afscheid gaan nemen. Morgen zullen wij de nieuwe Staten Hoogeveen (FvD), de heer E.N.W. Hoogland (VVD), mevrouw A. installeren, maar vandaag staat u in het centrum van de van Hunnik (GroenLinks), de heer C.N. de Jager (SGP), aandacht; zesendertig mensen nemen vandaag afscheid van dit mevrouw A. Kasbergen (GroenLinks), de heer E.W. Kegel (FvD), mooie gezelschap. Allemaal mensen die zich kortere of langere mevrouw A.L. Koning (PvdA), mevrouw S.G. van der Lubbe tijd hebben ingezet voor deze prachtige provincie. U komt (VVD), de heer R.G.E. Lutmers (FvD), de heer G.F.C. van allemaal ruim aan bod, kan ik u zeggen. Meijeren (FvD), de heer W.A. Minderhout (PvdA), de heer J. Mooiman (PVV), mevrouw L.J.M.W. Neijenhuis (D66), mevrouw 1 REGELING VAN WERKZAAMHEDEN R.M.L. Nelisse (VVD), mevrouw H.R. Oosterop-van Leussen (D66), de heer S. Özkaya (GroenLinks), de heer J. van Pareren De VOORZITTER: Ik deel u mee dat bericht van verhindering is (FvD), mevrouw C.E. Persenaire (FvD), de heer B.K. Potjer binnengekomen van mevrouw Bade (D66) en mevrouw Balootje (GroenLinks), de heer B. Privé (PVV), de heer A.T. van Rijnberk (SGP en ChristenUnie). Er wordt vandaag vergaderd met de (D66), de heer M.R. Rogier (CDA), de heer R.B.S. Roos (FvD), agenda die vanmorgen is gepubliceerd. Verlangt iemand mevrouw M.A.C.M. van Sandick-Sopers (CDA), de heer M.P.C. hierover het woord? Nee, dat had ik ook niet verwacht. Dan gaan Sandmann (FvD), de heer J.P. Schonewille (CU), mevrouw A. wij het zo doen. Stepanyan (GroenLinks), de heer M. Stolk (CDA), de heer L.D. Verheij (FvD), de heer F. Vermeulen (VVD), mevrouw A.H.K. van ALDUS WORDT BESLOTEN. Viegen (Partij voor de Dieren), de heer J.H. de Vree (PVV), de heer R.F. Weide (VVD), mevrouw K. Wilkeshuis (D66), de heer Ik heet ook nog even alle familie en andere relaties van A.R. Witte (CU), mevrouw D.L. van Woerden-Kerssen (CU), de vertrekkende Statenleden van harte welkom. Dit is misschien heer E.F.A. Zevenbergen (VVD). ook een belangrijk moment voor u als de degene die getuige is geweest van de enorme hoeveelheid tijd en inzet die van uw De VOORZITTER: Ik stel voor om overeenkomstig het advies dierbare gevraagd is in de afgelopen jaren. Ik weet niet of u ze van de commissie te besluiten tot toelating van de benoemd allemaal weer helemaal voor 100% thuis krijgt, want het zijn vaak verklaarde leden en tevens de Statenvoordracht hierover met mensen die weer andere dingen gaan doen. Maar in ieder geval nummer 7182 vast te stellen. hartelijk welkom om vandaag getuige te zijn van hun afscheid. ALDUS WORDT BESLOTEN. ONDERZOEK GELOOFSBRIEVEN GEKOZEN STATENLEDEN

De VOORZITTER: Wij gaan even vooruitblikken naar morgen, namelijk met betrekking tot het onderzoek van de geloofsbrieven van Statenleden, artikel 3 van het Reglement van Orde. Ik heb al Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22292

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter

De toegelaten leden zullen morgenochtend om 10.00 uur in de zelfs jaren te koop, maar nu rijst de vraag naar huizen alweer vergadering van Provinciale Staten worden beëdigd. Ik dank de een tijdje de pan uit. Voor mensen die een huis hebben, is dat leden van de Commissie tot Onderzoek van de Geloofsbrieven mooi. Voor mensen die een huis zoeken, is dat een probleem. voor de door hen verrichte werkzaamheden. Voor de provincie, de bestuurslaag die gaat over onze directe leefomgeving en ruimtelijke ordening, bracht dit een bijzondere AFSCHEID VERTREKKENDE LEDEN VAN PROVINCIALE opgave met zich mee. Eén van de belangrijke vraagstukken die STATEN nu op ons bordje liggen is: waar worden al die benodigde extra woningen gebouwd? Dit is een thema dat hier in de Staten al de De VOORZITTER: Dan gaan wij over naar het afscheid van de nodige aandacht heeft gekregen en dat zal de komende tijd vertrekkende Statenleden. Ik ga de zesendertig vertrekkende waarschijnlijk ook zo blijven. Het is een grote opgave, waarin leden in zes blokken toespreken, te beginnen met de leden die politieke keuzes gemaakt zullen moeten worden. vier jaar of minder dan één zittingsperiode lid waren. En na elke groep roep ik de leden naar voren voor het overhandigen van de De afgelopen Statenperiode kan worden gekenmerkt als het penning en een afscheidscadeau. Daarna zal ik de leden van dat tijdvak van ‘de uitgestoken hand’ van de provincie Zuid-Holland. groepje die dat wensen, in de gelegenheid stellen om kort het De uitgestoken hand als symbool van een opgavegerichte en woord tot u te richten. Ik ga beginnen met een korte terugblik op integrale samenwerking met wat ik aanduid als ‘de buitenwereld’. deze periode. Met overheden en organisaties dus, die net als wij voor de inwoners van Zuid-Holland aan de slag zijn. Als provincie Dames en heren, wij nemen vandaag afscheid van de in 2015 hebben wij laten zien dat wij een partner zijn die toegevoegde gekozen Provinciale Staten. Vorige week waren de verkiezingen, waarde biedt door aan te sluiten op de dynamiek en de energie de stemmen zijn geteld en de nieuwe Provinciale Staten treden in de verschillende regio’s van Zuid-Holland. Dat is ons ook in morgen aan. Voor maar liefst zesendertig leden, twee derde van dank afgenomen: “Fijn dat u dat zo met elkaar hebt gedaan.” dit provinciale parlement, is dit de laatste bijeenkomst in deze zaal. Van hen nemen wij vandaag afscheid met enkele Maatschappelijke veranderingen vragen om een meebewegende persoonlijke woorden. Daarvoor wil ik met u kort terugkijken op overheid en niet om een provincie die zegt: “Daar gaan wij niet de afgelopen vier jaar en enkele belangrijke ontwikkelingen in de over.” Maar wel om een middenbestuur dat partners zoekt en samenleving en wapenfeiten van de provincie Zuid-Holland en streeft naar maatwerk voor maatschappelijke opgave en dat dus ook van Provinciale Staten memoreren. daarbij soms ook stuurt. Ik ben erg blij dat de provincie in de afgelopen periode uit overtuiging voor deze rol heeft gekozen. U Kort na de start van de nu afgelopen Statenperiode kreeg als leden van Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en niet te Nederland, en dus ook Zuid-Holland, te maken met een grote vergeten de ambtelijke organisatie. En ik ben ook zeer verheugd vluchtelingencrisis, een kwestie die de gemoederen danig dat vanuit de maatschappij positief is gereageerd op onze open, beroerde en die ons met elkaar in debat bracht. Het waren vooral verbindende manier van werken. Het is onderzocht: onze Syrische mensen die, van huis en haard verdreven, hier reputatie als provincie Zuid-Holland is significant beter bescherming zochten. Als provincie Zuid-Holland hebben wij geworden. Dat mogen wij samen, en in de eerste plaats daar zo adequaat als mogelijk op gereageerd en gelukkig, Provinciale Staten als hoogste orgaan in de provincie, op ons kunnen we nu vaststellen, is de crisis bezworen en is het gelukt conto schrijven. Ik prijs mij gelukkig dat ik als commissaris vier de opvang en alles wat daarbij kwam kijken te regelen. Als volle jaren uw voorzitter heb mogen en kunnen zijn. Met commissaris van de Koning werd ik door de minister destijds ook genoegen en waardering heb ik gezien hoe betrokken alle gevraagd, net als mijn collega’s, om daarin een aandeel te Statenleden hun taak hebben verricht, hoe de argumenten over leveren. En daarover hebben wij ook met elkaar gedebatteerd. en weer gingen en hoe uiteindelijk de besluiten zijn genomen, Bijzonder is het te kunnen melden dat anno 2019 in de provincie soms op een pittige, maar vaak op een plezierige manier. En zo Zuid-Holland een aantal van de vluchtelingen van toen een baan hoort het. heeft gevonden en dat ik die dagelijks op de werkvloer tegenkom. De afgelopen vier jaar is hard gewerkt aan de belangrijke terreinen waarop de provincie actief is. Het coalitieakkoord kreeg Vanaf 2015 ging het met de Nederlandse economie stevig als motto mee “Zuid-Holland, slimmer, schoner en sterker”. bergopwaarts en zijn de werkloosheidscijfers snel gedaald, ook Coalitie of oppositie, ik kan mij niet voorstellen dat er iemand in de provincie Zuid-Holland. Dat is goed nieuws, want het is van tegen kan zijn dat onze provincie slimmer, schoner of sterker grote betekenis voor mensen dat zij kunnen meedoen in de wordt. In hoeverre dat allemaal is gelukt de laatste jaren wordt samenleving en werk is daarbij een belangrijke component. Ook door de verschillende partijen ongetwijfeld verschillend tijdens de eerder deze maand gehouden Zuid-Holland beoordeeld, maar dat maakt ons samenzijn ook zo interessant. Conferentie in Delft met de titel “Vaste waarden in veranderende Dat is ieders goed recht en bovendien een kenmerk van een tijden” is het thema arbeidsmarkt nog aan de orde geweest; met levende en levendige democratie. elkaar streven wij naar een inclusieve samenleving, waarin zoveel mogelijk mensen door middel van betaald werk aan welvaart en welzijn kunnen bouwen.

Economische groei heeft ook altijd bijeffecten. Ik noem er één. Nog niet zo lang geleden stonden woningen soms maanden of Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22293

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter

Ik noem een aantal belangrijke hoogtepunten en mijlpalen van fondsen circa 1 miljard euro in onze provincie is geïnvesteerd. de afgelopen Statenperiode, in willekeurige volgorde. Als ik het En ook de missies naar China leverden prima contacten en heb over een groen, waterrijk en schoon Zuid-Holland, dan kan resultaten op. ik wijzen op de landschapstafels, die zijn opgezet voor een succesvolle gebiedsaanpak. Ook zijn het Programma Adaptieve We sluiten deze Statenperiode financieel gezond af. Delta en de Innovatieagenda Duurzame Landbouw vastgesteld. Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten zochten samen naar Verder is in deze Statenperiode de status Bijzonder Provinciaal een manier om sneller te kunnen inspelen op de Landschap afgegeven voor Midden-Delfland. Deze status, waar maatschappelijke vraagstukken in Zuid-Holland en daarbij ook wij trots op kunnen zijn, geeft partijen in het gebied steun bij het sneller en op maat financiering in te zetten. Dat leverde, beschermen en ontwikkelen van de eigenheid van Midden- paradoxaal genoeg, een groei van de financiële Delfland. programmareserves op. Dit blijft vast een belangrijk gesprekspunt de komende periode. En zo zijn er meer te We hebben ook geïnvesteerd in bereikbaarheid en goede noemen, zoals de energietransitie, maatregelen in het kader van verbindingen in Zuid-Holland. Daarbij gaat het om een integrale de klimaatverandering, het investeren in de circulaire economie, aanpak met aandacht voor en investeringen ten behoeve van het vraagstuk van de woningbouw en ga zo maar door. Door de auto- en fietsverkeer, het openbaar vervoer en vervoer over nu vertrekkende Provinciale Staten is veel werk verzet en water. De start van de aanleg van de RijnlandRoute was in 2017. daarmee een fundament gelegd voor de komende periode, die Ik ben er elke dag getuige van; ik rijd er elke dag langs. Het ziet ongetwijfeld ook weer bijzonder interessant zal worden. er geweldig uit en je ziet hoe enorm hard daar gewerkt wordt. Ook is door uw Staten een keuze gemaakt voor een Voor negentien van u betekent dat vanaf morgen dus weer volop voorkeurstracé Duinpolderweg. De verbinding met ons ertegenaan. Vandaag luiden wij zesendertig Statenleden uit. achterland (Duitsland en België) krijgt prioriteit door middel van Graag spreek ik deze Statenleden één voor één kort toe. Ik de zogenaamde corridoraanpak. In het oog springend, zeker in begin bij de Statenleden die het kortst in dit provinciaal deze tijden van energietransitie, zijn zeker ook de provinciale parlement hebben gezeten en ik eindig bij de nestor. wegen N470 en N211, die energie opwekken en zelfs opslaan. Zuid-Holland is een toonaangevende partner in het Europese Ik doe het, als u mij toestaat, in ‘batches’, Handen schudden en programma Clean Inland Shipping. Verder kan ik noemen de afscheid nemen doen wij aan het eind. Ook is er gelegenheid verduurzaming in het openbaar vervoer, met elektrische voor een kort afscheidswoord van de kant van de Statenleden, stadsbussen in Dordrecht en Leiden en een concessie voor die hebben aangegeven daar prijs op te stellen. Aangezien we waterstofbussen op ons Zuid-Hollandse Energy Island, Goeree- zesendertig vertrekkers hebben, maak ik er zes groepen van. Ik Overflakkee. begin met Peter van den Berg.

Om Zuid-Holland economisch en ruimtelijk aantrekkelijk en Peter van den Berg (30/1/2019-27/3/2019) concurrerend te houden, zijn de afgelopen vier jaar verschillende Het waren twee bijzondere maanden! Net op de rand van deze sporen ingezet. Zuid-Holland heeft samen met gemeenten en Statenperiode trad je toe tot Provinciale Staten. Statenlid Henk andere partijen een ambitieus Regionaal Investeringsprogramma van Dieren, onze Utrechter, moest in december 2018 Provinciale voor de Zuidelijke Randstad gepresenteerd aan premier Rutte in Staten van Zuid-Holland verlaten, omdat zijn woonplaats door 2016, samen met de MRDH, de Leidse en Dordtse regio, het een herindeling vanaf januari 2019 tot de provincie Utrecht Innovation Quarter. Veel aandacht is besteed aan het nieuwe behoort. Peter, het Statenwerk was je overigens niet geheel Omgevingsbeleid en de Staten hebben de daarvoor gemaakte onbekend. Het zakboek voor Statenleden, een naslagwerk voor Ambitienotitie vastgesteld. We hebben de campagne Slim Statenleden en andere politici is immers van jouw hand. Het ligt Ruimtegebruik ingezet en daarmee een behoorlijke respons op mijn bureau en ik neem het zelfs mee op vakantie. Je schreef: vanuit de samenleving opgeroepen. En we hebben in de “Ook al gaat er in het Statenwerk vast veel tijd zitten, het is afgelopen vier jaar de oprichting meegemaakt van de Economic ontzettend mooi om in het hart van de democratie je kennis en Board Zuid-Holland, het Energie-innovatiefonds ENERGIIQ van ervaring toe te passen.” Als je langer lid zou zijn geweest, was je het Warmteparticipatiefonds. De verdere ontwikkeling van de ongetwijfeld een heel actief Statenlid geworden. Je nam deel aan Erfgoedlijnen leverde een belangrijke impuls voor de commissievergaderingen voor Ruimte en Leefomgeving en gebiedsontwikkeling. Omgevingsbeleid. Dank voor de twee maanden dat je je voor onze provincie hebt ingezet. Ten slotte kom ik bij het onderwerp bestuurlijke en financiële zaken. De uitgestoken hand heb ik al genoemd en geroemd, Leo Mudde (19/12/2018-27/3/2019) maar die hoort zeker onder deze noemer. Een goed voorbeeld is Beste Leo,…voor jou waren het drie fantastische maanden……! de Krimpenerwaard, waar in de afgelopen jaren, samen met Tja, van een maidenspeech is het nooit gekomen. Toch was je krachtige partners uit het gebied, aan een toekomstagenda is geen onbekende in de politieke wereld van Zuid-Holland. Als gewerkt. Het aantal zelfstandige gemeenten in de provincie is raadslid van 1990-1994 en fractievoorzitter van 1998-2010 in de aan het eind van deze Statenperiode uitgekomen op toenmalige gemeente Ouderkerk had jij je strepen al verdiend. tweeënvijftig, na bestuurlijke fusies in Hoeksche Waard, Molenlanden, Noordwijk en Vijfheerenlanden. Ook internationaal timmerde het bestuur van Zuid-Holland goed aan de weg, wat erin heeft geresulteerd dat in deze Statenperiode via Europese Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22294

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter en Van den Berg

In deze korte periode stelde je wel nog schriftelijke vragen over brede steun in de Staten rekenen. Op basis van de de tweede oeververbinding Krimpenerwaard. Beste Leo, hartelijk verkiezingsuitslag heb jij net geen zetel weten te bemachtigen. dank voor je inzet in de afgelopen maanden. Het ga je goed! Maar, we hebben je al eens eerder opnieuw verwelkomd in Provinciale Staten en het zou me niks verbazen als we je nog Jaco Kastelein (19/12/2018-27/3/2019) een keer terugzien. Robert, je hebt je de afgelopen periode met Je bent ook maar kort Statenlid geweest, maar achter de hart en ziel ingezet om onze provincie mooier en leefbaarder te schermen was je voor het CDA al langer actief als steunfractielid. maken. Hartelijk dank hiervoor, het ga je goed! Jouw kennis van het Groene Hart was van groot belang voor het CDA. In het dagelijks leven heb je een melkveehouderijbedrijf en Bart Vermeulen (30/5/2018-27/3/2019) ken je als geen ander de uitdagingen waar het Groene Hart voor Van Bart nemen wij weer eens afscheid en Bart, je weet, dat doe staat. Door zestien jaar gemeentepolitiek, waarvan acht jaar als ik altijd met pijn in mijn hart, want wij verstaan elkaar goed. fractievoorzitter, is de politiek voor jou geen onbekend terrein. Heintje Davids? Nee, dat is hij niet. Bart is zo iemand die Zodoende kon je meteen als woordvoerder optreden bij de klaarstaat als het nodig is. Vandaar dat Bart na dertien jaar vaststelling van de Visie Rijke Groenblauwe Leefomgeving en de Statenlid de fractie van de SP nog eens kwam versterken toen vaststelling Uitvoeringsagenda Rijke Groenblauwe Leefomgeving het nodig was. Zoals van hem gewend zonder veel bombarie, 2.0. Ook was je mede-indiener van de amendementen over de maar hij was er wel en droeg zijn steentje bij voor Zuid-Holland. visie op de Vlietzone en het amendement over de lijn- dan wel Aangezien het vorige afscheid nog vers in ons geheugen is, zal clusteropstelling van windmolens. Beste Jaco, je zult ongetwijfeld ik niet te veel oprakelen. Wel noem ik graag nog je laatste actief blijven in het Groene Hart en mogelijk achter de schermen succesvolle inzet voor de geluidswerende schermen rond de de CDA-fractie blijven ondersteunen. Vandaag nemen we in het Vlietlanden en aandacht voor de schurvelingen en het openbaar afscheid van je, maar ik ben er zeker van dat we je zandwallenlandschap bij Ouddorp. Zonder veel lawaai en ophef geluid nog zullen horen als het om het Groene Hart gaat. Het ga wist je je punt te maken en daar veel mee te bereiken. Beste je goed! Bart, mijn dank voor de inzet en wellicht tot snel weer!

Johan Matze (17/10/2018-27/3/2019) Ben de Vries (13/09/2017-27/3/2019) Johan, jij werd Statenlid toen Chris van der Velden verhuisde Ben, jij hebt maar kort in Provinciale Staten gezeten, zo’n naar een andere provincie. Je bent op 17 oktober 2018 beëdigd anderhalf jaar. Maar eerder heb je je sporen in het openbaar door Servaas Stoop die mij daarbij verving. Dat moet je bestuur van Zuid-Holland natuurlijk ook al wel verdiend. Met een ongetwijfeld een vertrouwd gevoel hebben gegeven, aangezien achtergrond in het onderwijs en in het bedrijfsleven zat je jaren in jij al eens eerder door Servaas bent beëdigd, niet in zijn functie de raad van de toenmalige gemeente Nootdorp. Voor D66, als ik als plaatsvervangend commissaris, maar als burgemeester van goed ben geïnformeerd. ‘De rebelse fractie van D66’, las ik Korendijk, toen jij daar lid van de gemeenteraad werd. Dat ben je ergens. En namens de VVD ben je wethouder geweest in de uiteindelijk ruim veertien jaar geweest. Ook was je al best gemeente Pijnacker-Nootdorp. Daarna keerde je terug in het bekend met Provinciale Staten. In 2017 en 2018 ben je immers onderwijs, als docent economie. En als docent hebben we je ook fractieadviseur geweest voor de fractie van de SGP- leren kennen. Vooral natuurlijk in je bijdragen aan de ChristenUnie in deze Staten. Je hebt je in Provinciale Staten ontwikkeling van het omgevingsbeleid. In de beziggehouden met onder andere waterbeheersing en ondersteuningscommissie die we voor dat doel een poos woningbouw en zo vlak voor het eind van de Statenperiode heb hadden, heb je je stevig geroerd en toonde je je bevlogen. Als je er nog een aardige klus bijgekregen; je was lid van de VVD’er wees je vooral op de ruimte en vrijheden die de nieuwe Commissie voor de Geloofsbrieven voor de vijfenvijftig nieuw Omgevingswet biedt. Misschien had je daar ook nog wel even gekozen Statenleden. Johan, je hoopte na de verkiezingen weer mee door gewild, mijn indruk was van wel, maar zo is het niet terug te keren in Provinciale Staten, maar dat mocht helaas niet gelopen, je vertrekt uit de Staten. Ben, we hebben een plezierige zo zijn. Jouw partij is met twee zetels uit de verkiezingen tijd met elkaar gehad. Heel hartelijk dank voor je inspanningen! gekomen en jij stond op nummer drie. Veel dank voor je bijdrage aan het werk van Provinciale Staten en wie weet, misschien zien Ik roep deze batch naar voren om de penning en het cadeau in we je nog terug. ontvangst te nemen. Wie van de net toegesproken mensen wil het woord voeren? Ik Robert Klumpes (27/6/2018-27/3/2019) geef het eerst het woord aan Peter van den Berg. Robert, vandaag voor de tweede keer binnen één Statenperiode een afscheidsspeech voor jou. Het is immers niet de eerste keer De heer VAN DEN BERG (SGP en ChristenUnie): Collega’s, dat je Provinciale Staten verlaat, want van november 2015 tot voorzitter. “Een goed handboek bestaat uit twee delen, dus je maart 2016 heb je een fractielid tijdelijk vervangen. Toen later hebt een jaar de tijd”, dat kreeg ik van de CdK van Utrecht te Huri Sahin de GroenLinks-fractie in de Staten verliet, kwam er horen toen ik in 2017 het Zakboek Raadsleden presenteerde. Na opnieuw een plekje voor jou vrij, deze keer een vaste plek. Je enige bezinning en hard werken kon ik in mei 2018 het Zakboek werd woordvoerder voor je partij in de commissie Duurzame Statenleden presenteren. Enkelen onder ons, ik denk aan Ontwikkeling en de commissie Verkeer en Milieu. Onderwerpen mevrouw Bade, de heer Hillebrand en de heer Stoop, hebben waar jij je onder meer mee bezig hebt gehouden, zijn daaraan een bijdrage geleverd. energietransitie, de insectenstand en weersextremen. Met succes diende je de moties in over de Warmterotonde en ook jouw motie ‘Toename bijenstand Groene Cirkels’ mocht op een Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22295

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Van den Berg, Kastelein, Klumpes, Voorzitter en P.L. Vermeulen

Het komt volgens mij niet vaak voor; eerst een boek schrijven contacten die ik in die korte tijd heb mogen opbouwen. Het ga u waarin je uitlegt hoe het moet, om vervolgens in de praktijk te goed. Dank u wel. controleren of het klopt. Toch overkwam dat mij onverwacht en ik ontdekte een omissie. Er wordt wel gesproken over een nestor, De heer KLUMPES (GROENLINKS): Verwacht u van mij geen maar niet hoe het jongste of kortst zittende Statenlid heet. Is dat afscheidsspeech. Ik zou eigenlijk een beroemde Oostenrijkse een junior, een benjamin? Misschien is dat iets voor een filosoof willen citeren, genaamd Arnold Schwarzenegger, die zei: volgende druk. Of ik het kortst zittende Statenlid aller tijden ben, “Dit is geen hasta la vista, maar een “ll be back”. Ik waarschuw weet ik niet. Ik heb het laten uitzoeken, maar sinds 2011 is er in dus u en uw opvolgers. heel Nederland geen Statenlid korter lid geweest dan ik. Die prestatie heb ik dan toch maar geleverd, zal ik maar denken. Ik wil deze speech gebruiken voor het volgende. Het is een soort commercial, maar wel voor een goed doel, voorzitter, dus Voorzitter, ondanks de korte periode die ik onder jullie mocht permitteert u mij dit. Zoals u weet, kom ik uit Rotterdam, en zijn, wil ik toch een korte bespiegeling houden. Ik wil u allen vanuit Rotterdam wordt er jaarlijks een loop naar Parijs hartelijk danken voor de samenwerking en de hulp die ik kreeg. georganiseerd, de Roparun, die bedoeld is om geld op te halen Ik viel namelijk met mijn neus in de boter, omdat ik mij de voor de kankerbestrijding. De gemeenteraad in Rotterdam veelomvattende Omgevingsvisie eigen mocht maken. Dat stelde organiseert om de activiteiten aan te vullen een politieke quiz, mij in de gelegenheid om mijn maidenspeech te houden en om waarvoor allerlei politieke partijen een team afvaardigen om mee enkele moties en amendementen in te dienen. Wat mij vooral te doen. De opbrengst gaat ook naar de kankerbestrijding. Ik ben opviel, waren de goede onderlinge verstandhoudingen. Op de een van de organisatoren van die quiz. Ik zou graag zien dat op inhoud voerden wij discussie, maar persoonlijk warm, 18 april 2019 ook een team uit de provincie meedoet. Ik hoop dat belangstellend en betrokken. Mensen, en dan kijk ik zowel naar u uit uw midden een of meer teams van vier personen wilt degenen die morgen doorgaan als naar degenen die morgen samenstellen om deel te nemen aan deze quiz voor de voor het eerst worden geïnstalleerd, houd die open sfeer en die kankerbestrijding. Als u dat wilt, schiet u mij dan aan. Hierbij wil goede verhoudingen hoog. Een ander belangrijk iets zijn de ik het laten. Dank u wel. geliefden om ons heen. Wat hebben die met de Staten te maken, zult u denken. Nou, eigenlijk alles. Ik denk nog even aan het De VOORZITTER: Dank. Het is opvallend dat de filosofie zijn Zakboek Statenleden. Daarin staan praktische tips om focus te rentree maakt in de politiek. Als theoloog ben ik daar wel houden. Door focus te houden in het Statenwerk, houd je het verheugd over. Een beetje theologie erbij kan ook geen kwaad. hoofd boven water en houd je energie voor je geliefden die heus Dank u wel. Het woord is aan Bart Vermeulen. wel weten dat je een publieke taak dient, maar die je ook graag in hun nabijheid zien. De heer P.L. VERMEULEN (SP): Zo staan wij hier vanmiddag op de brokstukken van wat ooit de grote Haagse dierentuin was. Voorzitter, collega’s, tot slot. Wanneer je afscheid neemt, dan Ter herinnering daaraan is zelfs op het plein voor het zeg je vaak ‘tot ziens’. Bij het afscheid van een politiek orgaan provinciehuis een uil neergezet. Onze uil zit in een boom tussen scheiden de wegen voor kortere of langere tijd. Voor u allen, of u vier staken, want zo heeft de kunstenaar, Eric Claus, het ooit nu afscheid neemt of blijft, het ga u goed. Ik wens u Gods zegen bedacht rond het jaar 2000. Jaarlijks ziet onze uil duizenden en liefde toe op uw verdere levensweg. Dank u wel. provinciemedewerkers, bestuurders, Statenleden, belangengroepen en individuele inwoners langslopen. Tezamen De heer KASTELEIN (CDA): Geachte Statenleden, hier sta ik vormen al deze mensen een vitale democratie, al valt de dan. Drie maanden geleden mocht ik voor het eerst hier staan. uitkomst van het politieke proces niet altijd uit in het voordeel van Wat dreef mij om in die Staten te gaan zitten? Omdat het Groene waarvoor ik het graag zou zien, maar dat geldt voor ons Hart mij aan het hart gaat. Dat is mijn drijfveer om hier te zitten. allemaal. De CDA-fractie gaf mij de ruimte om dat te doen. Ik heb het met heel veel plezier gedaan en ik heb in die drie maanden ook Naast onze uil komen jaarlijks ook mensen samen om de gemerkt dat er heel veel kennis niet aanwezig is. Laat ik gewoon donkere kanten van onze geschiedenis te herdenken. Daar staat eerlijk zijn; ik heb in de discussies in de laatste weken immers het monument ter nagedachtenis aan de omgekomen meegemaakt dat er dingen over bodemdaling gezegd werden, dwangarbeiders van Operatie Sneeuwvlok uit de Tweede waarvan ik dacht ‘oei’. Daaraan had ik graag mijn steentje Wereldoorlog. En verderop in deze hal herdenken wij jaarlijks bijgedragen, want bodemdaling heeft alles te maken met onder anderen de twee Statenleden die hun inzet voor de bodemkunde en plantenleer, twee vakken die ik vroeger op democratie zelfs met hun leven hebben moeten bekopen, de school gehad heb, maar de meeste Statenleden hier niet. Als je Statenleden Amenist en De Visser. Op een positieve manier die twee dingen bij elkaar raapt en je gaat dan met elkaar praten herdenken wij dit jaar een eeuw algemeen kiesrecht en dat over bodemdaling, dan kom je tot een ander standpunt dan nu honderd jaar geleden Anna Albarda-Brals zelfs als lijsttrekker door een aantal partijen verkondigd wordt. Het Groene Hart is zo van de SDAP en Suze Groeneweg de eerste twee vrouwelijke mooi. Laten wij het alsjeblieft houden zoals het is. Ik had Statenleden waren, een gebeurtenis die mijns inziens meer daaraan graag mijn steentje bijgedragen, maar het is helaas blijvende aandacht in dit provinciehuis verdient. anders uitgepakt. Daar moet ik mij bij neerleggen. Dat doe ik ook, want er zijn morgen weer andere dingen te doen. Daar heb ik geen moeite mee. Ik wil nog wel iedereen hartelijk bedanken voor de hartelijke manier van samenwerken en de goede Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22296

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten P.L. Vermeulen en Voorzitter

Dus voor onze democratie is altijd strijd geleverd, met soms commissie Ruimte en Leefomgeving ook in de vergaande consequenties, maar ook met blijvende verbetering. ondersteuningscommissie. In deze commissie zocht je steeds Immers de kiesgerechtigde leeftijd is de afgelopen eeuw ook nog naar manieren om het omgevingsbeleid dichter bij de inwoners in stappen verlaagd van 25 naar 18 jaar. Dus de belemmeringen van Zuid-Holland te brengen. Zo was je samen met Anne Koning om deel te nemen aan de verkiezingen zijn grotendeels nauw betrokken bij de online community, die onderzocht wat de weggenomen. Ik heb het in de veertien jaar dat ik hier rondloop inwoners al wisten over het omgevingsbeleid en wat ze graag altijd wrang gevonden dat onze opkomst tussen de 45% en 65% zouden zien dat de provincie zou doen voor hun leefomgeving. schommelt. Het lijkt alsof wij de democratie als een soort Je zag het belang van de provincie in de directe kwaliteit van vanzelfsprekendheid beschouwen, terwijl de democratie onze leefomgeving. Natuurlijk de energietransitie en behoud van blijvende zorg en aandacht behoeft en in principe nooit af is. En, het groen, dat in onze drukke provincie altijd onder druk staat, hoewel ik uiteraard begrijp dat landelijke thema’s de maar ook leegstand van kantoorpanden of bedrijfsterreinen en Statenverkiezingen vaak overschaduwen, zat die lage opkomst de kust. Je vond het contact met lokale afdelingen belangrijk en mij dus altijd dwars. Ik heb immers zelf altijd getracht een goede ging veel mee op werkbezoek om die informatie mee te nemen volksvertegenwoordiger te zijn - ik heb dat eerder een eer en een in de Staten. Voor jou waren de verkiezingen een mooi moment genoegen genoemd - en ik heb ook altijd geprobeerd om niet om afscheid te nemen van de Staten. Met een nieuwe baan en je alleen het college te volgen, maar om ook zelf zaken te drukke gezin viel het Statenlidmaatschap minder goed te agenderen, te onderzoeken, opheldering te vragen over zaken combineren. Hartelijk dank voor je inzet voor Zuid-Holland en het en dat samen met inwoners en collega’s in deze zaal te doen, al ga je goed! heb ik mijzelf veertien jaar lang de vraag gesteld of ik meer had kunnen doen. En dat was af en toe ook zo. Masoumah Hosseini (14/9/2016-27/3/2019) Jouw periode in de Staten was niet zo lang, maar je laat ons toch Voorzitter, exact dezelfde uil als op ons plein staat ook in achter met een indrukwekkende herinnering aan een bijzondere Geldermalsen, bij een middelbare school. Dus je zou kunnen persoonlijkheid. In 2001 kwam je vanuit het onveilige zeggen dat onze uil daardoor letterlijk over grenzen heen kijkt en Afghanistan als vluchteling via Iran naar Nederland, een land dat ook over generaties heen. En dat is tot slot mijn oproep aan de voor jou volkomen vreemd was. Ik was onlangs in jouw nieuwe Statenleden en het nieuwe college. Laat onze provincie geboorteland op bezoek en ik weet een beetje waarover jij praat. als het gaat om de aanpak van zowel de gevolgen van de De kansen die je in je geboorteland niet kreeg, heb je hier met klimaatverandering als de daadwerkelijke klimaatverandering beide handen aangepakt. Daarvoor moest je wel, zoals jezelf zelf, als het gaat om de kwaliteit van onze leefomgeving en in het zegt, vijf keer harder werken dan mensen die hier zijn geboren. bijzonder ons landschap en ons erfgoed, mooier achter dan u die Dat heb je ook gedaan, met uiteindelijk de afronding van een hebt aangetroffen. En laat u daarbij niet weerhouden door hbo-studie Rechten, het opzetten van een eigen bedrijf en het letterlijke grenzen en figuurlijke grenzen via discussies over Statenlidmaatschap als resultaat. Jouw geschiedenis spreekt tot kerntaken. De genoemde thema’s raken al onze inwoners en de verbeelding. Je stond in verschillende kranten en op zeker de generaties na ons. En daarbij spreek ik de wens uit dat Internationale Vrouwendag eerder deze maand heb je op u dat doet zonder onderscheid te maken naar afkomst, geslacht, uitnodiging van het Vrouwennetwerk Alphen aan den Rijn je religie en geaardheid, zodat al onze inwoners gelijkwaardig verhaal weer eens verteld: over eigen verantwoordelijkheid, worden behandeld en de menselijke waardigheid krijgen die zij kansen pakken, hard werken en niet in de rol van slachtoffer verdienen. En dat u hen die dat onderscheid wel maken, zult schieten. In Delft ontdekte je hoe de Nederlandse democratie blijven bestrijden. werkt en daar werd je belangstelling voor het liberalisme gewekt. Bij de Tweede Kamerfractie van de VVD was je twee jaar Voorzitter, ik wil iedereen met wie ik in de afgelopen veertien jaar medewerker. Je stond op de VVD-lijst in 2015 en kwam later, in heb samengewerkt, heel erg hartelijk bedanken en de negentien september 2016, tussentijds in de Staten. Hier heb je je vooral Statenleden die in de volgende periode doorgaan, veel succes gericht op het woondossier en de werkgroep Europa. Nu geef je wensen. U vormt nu het collectief geheugen van de Staten en u prioriteit aan het werk in je eigen bedrijf: Hosseini Middle East hebt in de afgelopen periode bij diverse onderwerpen gezien hoe Business Consultancy. Masoumah, ik wens je heel veel succes belangrijk dat is. Dank u wel. Het ga u goed. als zakenvrouw en in je persoonlijk leven, en ik zeg erbij dat ik zeker weet dat wij nog veel van jou, als zakenvrouw en hopelijk De VOORZITTER: Dat brengt mij bij de tweede groep, mensen ook weer eens in het publieke domein, zullen horen. Het ga je die een periode hier hebben deelgenomen. goed.

Juliet van Oudenhoven (12/10/2016- 27/3/2019) Wim Metselaar (14/9/2016-27/3/2019) In 2016 kwam je als opvolgster van Janelle Bade die haar Een klein jaar geleden stopte je met je werk na een carrière van Statenlidmaatschap tijdelijk wilde beëindigen. Door nog wat ruim 40 jaar bij de gemeente Den Haag. En nu is het ook tijd wisselingen in de D66-fractie werd jouw tijdelijke opvolging een voor afscheid van de provinciale politiek. We zeggen gedag vaste. Zoals je in je maidenspeech al memoreerde, had je een tegen Mister Medezeggenschap, want dat is de rode draad door vliegende start. De eerste vergadering na je beëdiging voerde je je leven. het woord over de Visie Ruimte en Mobiliteit die met het oog op de inwerkingtreding van de Omgevingswet werd geactualiseerd. Jij hebt je steeds actief ingezet voor de ontwikkelingen ter voorbereiding op de Omgevingswet. Zo zat je naast de Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22297

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter

De politiek is, goed beschouwd, een zijstap in je loopbaan. Statenlidmaatschap. Dat was een periode, waarin jouw Solidariteit tussen mensen is voor jou altijd erg belangrijk aanwezigheid niet onopgemerkt voorbij is gegaan, en dat zeg ik geweest. Je hebt als voorzitter van de Ondernemingsraad van met glimlach. “Ik ben met pensioen en heb ADHD”, heb je het Intern Dienstencentrum en als plaatsvervangend voorzitter gezegd. Als scherp criticus van Gedeputeerde Staten en minder van de Centrale OR in Den Haag heel wat vergaderuren rechts-georiënteerde politieke partijen heb je de aandacht flink gemaakt. Die ervaring heb je hier volop ingezet, waarbij zeker je op je gevestigd. Met een zakelijke blik op de materie, verpakt in geduld en je rust opvielen en je bijdragen die echt ‘to the point’ een vaak komisch en met kwinkslagen doorspekt betoog. Je waren. Je hebt gezegd dat je er niet van schrikt als dingen wat maakte daarbij weleens een beetje ruzie, maar altijd met een langer duren of zelfs een beetje stroperig zijn. Ik herhaal die zin glimlach. Je kon stevig uit de hoek komen, maar altijd met het nog maar eens, want daarmee moeten wij ons allemaal in dit hart op de goede plaats. Je was geen beroerde vent, Jan. “Als je huis wel eens verstaan. En dit is ook goed om te horen voor de een beetje provoceert, haal je media”, zei je. Dat is je gelukt en mensen die morgen geïnstalleerd worden. Zo’n rustige houding daar heb ik ook weleens last van gehad. Dat provoceren heb je is zeker een voordeel in de politiek. Bij anderen zou een en wellicht geleerd in de jaren van de Flower Power, de enige ander wellicht op de zenuwen werken, maar jij bleef steeds periode in je leven dat je niet rechts was. Je kwam in de Staten optimistisch, je lachte veel en je liet je niet uit het veld slaan. In als lid van de fractie van de PVV. Nadat je poging strandde om de Staten heb jij je gemanifesteerd als voorstander van open namens die partij op Goeree-Overflakkee met een lijst aan de data, een onderwerp dat in de afgelopen periode volop in de lokale verkiezingen mee te doen, ben je voor jezelf begonnen, belangstelling stond. Ook de verbouwing van het provinciehuis, maar niet met als doel ook de komende periode door te gaan, zo een project dat nu gaat starten, kreeg je warme belangstelling. Ik is gebleken. Daarom is dit de dag van afscheid. Ik wil je succes sluit niet uit dat je dat proces vanaf de zijlijn blijft volgen. Verder wensen bij de activiteiten die je de komende jaren nog wilt gaan heb je je onderscheiden door je inzet voor erfgoed en cultuur, doen. En danken voor je inzet hier. Op jouw verzoek laat ik die bijvoorbeeld voor enkele monumentale huizen ontworpen door dank niet vergezeld gaan van een afscheidspenning als cadeau, Gerrit Rietveld en gelegen in Reeuwijk. Hartelijk dank, Wim, voor want je zei: “Dat vind ik zonde, want die eindigt toch op zolder.” je inzet voor Zuid-Holland en het ga je goed. Typisch voor jou, Jan, dus dat respecteren wij. Dank. Het ga je goed. Maurits de Haan (27/5/2015-27/3/2019) Het is enigszins verrassend dat ik vandaag afscheidswoorden Wilco Scheurwater (1/4/2015-27/3/2019) tegen jou moet spreken. Het CDA heeft vier zetels gehaald en je Als jij een onderwerp belangrijk vindt, dan laat je dat - om een staat op vijf. Dat is zuur. Wie weet is het een afscheid van korte term te gebruiken die jij vaak bezigt - nadrukkelijk weten. Je was duur, maar dat weten we pas zeker als jouw partij ook de stevig in het debat en vasthoudend. Zo zocht je nadrukkelijk naar komende jaren weer mee gaat doen in de coalitie en één van de de beste oplossingen en vooral ook naar draagvlak in de vier nu gekozen Statenleden opschuift richting GS. Het is geen samenleving, bijvoorbeeld in de discussie met betrekking tot de onrealistisch scenario, want zo is het vier jaar geleden ook Bentwoudlaan. Dat er met jou een ervaren politicus de gegaan: jij kwam in deze Staten in mei 2015. Je komt uit een provinciale arena binnenkwam, was al snel duidelijk. Van familie van ondernemers en je bent gedurende de jaren dat je podiumvrees was bij jou absoluut geen sprake. Je was, naast Statenlid was ook steeds in het bedrijfsleven actief geweest. We een druk bestaan in de wereld van het onderwijs, eerder 20 jaar hebben je leren kennen als iemand die nuchter en zakelijk de actief in de lokale politiek, als burgerraadslid in Dordrecht, voorliggende vraagstukken benadert. Je stak niet onder stoelen raadslid in Papendrecht en later ook als wethouder in die of banken dat je je hart verpand hebt aan de Alblasserwaard en gemeente. Je voelde je als volksvertegenwoordiger in deze de Drechtsteden. Natuurlijk keek je provinciebreed, maar je vond Staten als een vis in het water, vooral in de commissie Verkeer het belangrijk dat die regio – door jou het mooiste stukje Zuid- en Milieu. Eigenlijk had ik niet verwacht dat je ons al na vier jaar Holland genoemd – goed werd vertegenwoordigd. Je was zou verlaten. Want, al van jongs af aan ben je politiek actief enthousiast en benaderbaar. “Zichtbaar zijn in de regio, is een geweest, eerst voor de RPF en later voor de ChristenUnie, en belangrijk doel”, heb je gezegd. Om eraan toe te voegen: “Ik ga het is niet overdreven te zeggen dat dit werk voor mens en naar de mensen toe. Ik beloof niet dat ik de problemen kan maatschappij bij jou in de genen zit. Iets wat we overigens veel oplossen, wel dat ik mijn best zal doen.” Dat heb je gedaan als vaker tegenkomen in de politieke hoek waar jij vandaan komt. Je lid van de commissies Verkeer en Milieu en Duurzame hebt gezegd dat je de ambitie hebt een keer aan de slag te gaan Ontwikkeling. En wie weet komt er een vervolg, Maurits. Ik denk als lid van de Tweede Kamer. Weet jij meer dan wij, Wilco, en dat jij dat wel plezierig zou vinden, want je hebt de politiek ‘een valt het kabinet dit jaar en krijgen we landelijke verkiezingen? verrijking van je leven’ genoemd. Volgens jou is de politiek net Hoe dan ook verwacht ik dat wij, waar dan ook in het publieke een sterrenhemel: hoe langer je kijkt, des te meer je ziet. Dank domein, nog meer van jou zullen zien en horen. Veel succes en voor je inzet en wellicht tot ziens in deze zaal. dank!

Jan Zwerus (1/4/2015-27/3/2019) Mag ik deze zes mensen vragen om naar voren te komen. Hoelang houdt de niet-politicus Jan Zwerus het vol in een parlementaire omgeving? Dat was en is de vraag. In de gemeenteraad van Goeree-Overflakkee ga je nog even door. Op de website van Groep Jan Zwerus staat zelfs al een oproep voor 21 maart 2022, de volgende gemeenteraadsverkiezingen. Vandaag komt in ieder geval wel een einde aan exact vier jaar Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22298

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Zwerus en Scheurwater

De heer ZWERUS (GROEP LEEFBAAR ZUID-HOLLAND): tijdens de afgelopen vier jaar. Ik wens u allen Gods zegen in uw Mijnheer de voorzitter, vier jaar geleden kwam ik in de werk. Was getekend, Ixora Balootje.” Provinciale Staten met geen enkele politieke ervaring. Als internationale zakenman las ik het eerste ambtelijke stuk en ik Voorzitter, dan sta ik hier exact na vier jaar. U memoreerde het snapte er geen moer van. Afkortingen en ambtelijke taal. Toen al. Ik heb voor mijzelf vanmorgen uitgerekend dat ik ongeveer heeft Ingrid van de griffie mij bijles gegeven. En daarvoor ben ik achtentwintig jaar in de politiek zit. Op een markeringspunt als dit haar nog steeds heel erg dankbaar. Ik wil ook bedanken kijk ik graag even terug naar de afgelopen periode, maar met Gedeputeerde Staten en u en ook de oud-gedeputeerde, Rogier name ook vooruit. Als ik terugkijk naar de verkiezingen van van der Sande, waarmee ik af en toe in de clinch heb gelegen, vorige week en alle debatten, dan vraag ik mij in gemoede af of maar waarmee ik toch ook lol heb gehad. En ik wil alle de nieuwe Statenleden straks in mei alleen stemvee zijn van de Statenleden bedanken, ondanks dat ik hen af en toe Eerste Kamer, of dat de provincie nog iets te zeggen heeft. Het geschoffeerd heb, voor de fijne tijd. Maar ik wil ook de griffie heeft mij geraakt dat ik allerlei landelijke politici voorbij heb zien bedanken die altijd klaarstond en fantastisch werk heeft komen in radio- en tv-debatten, terwijl de tweeënvijftig geleverd. Als ik denk aan Astrid, haar heb ik altijd met liefde gemeenten van deze prachtige provincie hun uiterste best doen behandeld, want zij deed mijn declaraties. Daar moet je altijd een om het eerste aanspreekpunt te zijn. Ik zie dat het beetje voorzichtig mee zijn. Op dat kamertje zaten verder middenbestuur gemangeld wordt tussen die twee grootheden. Natasja, die weg is, Liesbeth, Ellen en Randy. Daar kwam ik Daarom zou ik tegen degenen die blijven en de nieuwe weleens, niet om over politiek, maar om gewoon over gezellige Statenleden willen zeggen: let op uw zaak middenbestuur, pak dingen te praten. Deze vier komen straks in juni bij mij een uw rol, pak uw functie! In de afgelopen vier jaar, en natuurlijk ook terrasje pakken. En dan gaan wij als een praatgroep praten en in mijn periode als wethouder, heb ik gezien hoe belangrijk het is onze emoties van gemis noemen. In de tweede plaats wil ik ook om te kijken naar de stappen die wij met elkaar willen zetten. Ik Maurits en zijn ‘gang’ bedanken. De mensen die dat fantastische denk dat het een mooie aanleiding is om enerzijds het landelijk eten gekookt hebben en ons bediend hebben. Ik ken ze allemaal bestuur te laten zien dat er ook een kleinere gemeenschap is - bij naam. Mijn waardering! En verder wens ik u allemaal heel nou ja, klein, het zijn maar liefst 3,4 miljoen mensen in deze veel plezier, een goede gezondheid en vooral geluk in de liefde. provincie - en anderzijds dat de provincie een rol heeft om te bouwen en gemeenten bij elkaar te brengen en samen als De heer SCHEURWATER (SGP en ChristenUnie): Ik ga iets primus inter pares te kijken wat wij met elkaar kunnen doen. Ik doen wat ik de afgelopen vier jaar meer zou hebben moeten, vroeg mij vanmorgen hardop af ‘zijn wij met zijn allen muren aan maar ook mogen doen. Ixora Balootje is er door omstandigheden het bouwen of zijn wij bruggen aan het bouwen?’. Naar mijn idee vandaag niet. Zij heeft aan mij gevraagd om ook wat woorden tot moeten wij het laatste doen, zeker als wij zien hoe de politieke u te richten. Ik begin dus met haar speech en dan zal ik er vlag er nu bij hangt in Nederland. Een groot aantal bewoners wil daarna nog wat woorden van mijzelf aan toevoegen. gehoord worden. Bestuurskracht is niet altijd de macht van het getal of, zoals ik als goed democraat gewend ben, de macht van “Voorzitter, vandaag is er een eind gekomen aan vier jaar het getal plus één. Het kan af en toe ook anders. Ik zou u willen Statenlidmaatschap. In 2015 kwam ik vol enthousiasme binnen aanraden ‘laat u verrassen door spankracht, bevlogenheid, om voor deze prachtige provincie aan de slag te gaan. Het heeft intrinsieke, extrinsieke motivatie’, zorg ervoor dat iedereen helaas niet lang geduurd, voordat ik op persoonlijk vlak met meedoet in deze samenleving en probeer ervoor te zorgen dat enorme tegenslagen te maken kreeg. Desondanks probeerde ik de ‘hesjes’ hier uitblijven, zoek het gesprek en luister actief, mij voor zover mogelijk in te zetten voor deze prachtige probeer elementair vanuit planning, maar ook vanuit complexe provincie. Tijdens mijn functioneren als Statenlid heb ik mijn situaties, met elkaar in deze ambiguïteit een aantal zaken te stem mogen laten gelden in de commissies Duurzame leveren. In vaktaal heet dat ‘wees reciproque met elkaar’. Ontwikkeling en Verkeer en Milieu. Voor mij twee hele nieuwe Netwerkend werken, burger, overheid, participatie, ik geloof dat beleidsterreinen, waarin ik mij heb begeven en waarvan ik heel dat de agenda is voor de komende periode. Ik wil u als voorzitter veel heb geleerd, ook van mijn collega’s. In hoofdstuk 3 van danken voor uw bevlogenheid, maar ook voor uw humor, uw Prediker kunt u lezen dat alles zijn tijd heeft. Zo geloof ik dat ook theologische opmerkingen en voor de wijze waarop u in een met betrekking tot mijzelf. Er is een tijd dat deuren opengaan en ontspannen sfeer deze Staten hebt geleid in de afgelopen jaren. er is een tijd dat er deuren sluiten. Met gemengde gevoelens trek Ook ik heb daarvan weer een hoop geleerd voor mijn eigen ik deze deur achter mij dicht, enerzijds omdat ik vanwege mijn rollen. Hartelijk dank ook aan de leden van Gedeputeerde persoonlijke omstandigheden niet heb kunnen laten zien wat ik Staten. Met sommigen van u hebben wij heel intensief allemaal in mij heb, maar anderzijds berust ik in het feit dat er samengewerkt, met sommigen wat minder, maar het ga u allen nieuwe deuren voor mij zijn opengegaan en dat ik mij nu in goed, hier of in een andere Statenperiode of op een andere plek. goede gezondheid daarop kan richten. Ik wens u en de nieuw Wij zullen elkaar zeker nog wel tegenkomen; daarvan ben ik gekozen Statenleden heel veel succes en wijsheid voor de overtuigd. Datzelfde geldt voor u, Statenleden, dank voor alle komende periode. Voorzitter, langs deze weg wil ik alle collega- woorden, voor de vele telefoontjes, mailtjes en overleggen, zeker Statenleden, gedeputeerden en de griffie bedanken voor de in de commissie Verkeer, die wij in de afgelopen jaren hebben collegiale samenwerking. Tot slot wil ik ook mijn fractie van de mogen voeren. SGP en ChristenUnie bedanken voor alle goede zorgen tijdens mijn moeilijke periode. Dank voor de gezelligheid in de fractie en dank ook voor de leermomenten die ik heb mogen ervaren Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22299

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Scheurwater, Hosseini en Voorzitter

Mijn grootste dank aan alle mensen die mij in de afgelopen gedeputeerde of als CdK? De toekomst zal het leren. Wij zeggen weken hebben gebeld, gemaild, geschreven rondom de nu gedag tegen jou als ‘nieuwsgierige nerd’, zoals je jezelf betrokkenheid die in de provincie is gegroeid. Zoek elkaar op. Ik omschrijft. Als Statenlid dat eigenlijk apolitiek is. Van jou is dank met name ook voor de vriendschap vanuit de SGP- opgetekend de uitspraak: “Het gaat mij om het resultaat en broeders. Het was mij een groot genoegen om met jullie samen daarbij is het belangrijk de kennis van alle vijfenvijftig te werken. Ik wil Henk van Dieren specifiek noemen, maar ook Statenleden te gebruiken. Samenwerken en samen besluiten Peter, Servaas en Johan voor zijn inzet in de afgelopen nemen vind ik leuk. En dan bedoel ik coalitie en oppositie.” Ik maanden. Servaas, wij kennen elkaar al langer en dat geldt ook vind dat een prachtig uitgangspunt, want uiteindelijk gaat het in voor Henk. Wij hebben onze samenwerking op een uitstekende deze democratische arena natuurlijk om samenwerking en vaak manier kunnen doorzetten. Ik dank ook Jaco; ik denk met plezier ook om compromissen sluiten. Je hebt je gemanifesteerd als terug aan ons gesprek op de markt in Delft aan het begin van de sterk in financiën. Niet voor niets was je afgevaardigd in de periode, waarbij wij in elkaars hart hebben kunnen kijken. Programmaraad van de Randstedelijke Rekenkamer. Voorzitter, vijfenzeventig jaar bevrijding staat voor de boeg, een Opmerkelijk is dat je je verbaasde over de ophef rond het prachtig jaar. Het ga u allen goed. Ik sluit af met een adieu! overschot op de jaarrekening van de provincie. Een beetje vet op de botten noemde jij ‘niet ongezond’. Ook liet je je horen in de Mevrouw HOSSEINI (VVD): Voorzitter, het was een eer en een besluitvorming rond de RijnlandRoute en de Duinpolderweg, genoegen om Nederland te mogen dienen. Het was een eer om twee belangrijke dossiers in de afgelopen jaren. De transparante het Nederlandse volk te mogen vertegenwoordigen in Provinciale overheid is ook een thema dat jou op het lijf geschreven staat. Je Staten van Zuid-Holland. Ik heb er ontzettend van genoten. Ik vertrekt en gaat een andere levensfase in, om het zo maar te heb genoten van tien jaar politieke en bestuurlijke ervaring noemen. Je werkt onder andere aan een promotieonderzoek. binnen de VVD. Ik stop als Statenlid, omdat ik mij volledig ga Veel succes daarmee. Wie weet zien wij jou weer terug in de focussen op mijn ambities als zakenvrouw. Ik dank mijn collega- politiek. Dank voor je inzet, het ga je goed! Statenleden en Gedeputeerde Staten voor de fijne samenwerking in de afgelopen jaren. Ik dank alle Zij is er niet. Zij heeft al gesproken en nu ga ik haar toespreken. griffiemedewerkers voor hun plezierige ondersteuning. Ixora Balootje (1/4/2015-27/3/2019) Voorzitter, last but not least, ik dank u voor uw fijn, plezierig en Zij heeft Surinaams-Antilliaanse roots, maar ze is ook op en top vooral onpartijdig voorzitterschap. Mijn opvolgers wens ik heel Rotterdammer. Er moet veel gebeuren, wil ze de stad verlaten, veel plezier en succes toe. Maak ons fijne Zuid-Holland nog dat is duidelijk. Ze zei ooit dat er weinig Antillianen politiek actief fijner! Voorzitter, dank u wel en tot ziens. zijn in het Nederlandse politieke landschap ‘omdat men denkt dat je hoogopgeleid moet zijn’. Daar besloot ze zelf verandering in De VOORZITTER: Dan ga ik over naar de volgende batch, de aan te brengen. Ze startte met de studie bestuurskunde aan de derde ronde. Haagse Hogeschool en stapte de politiek in. Ze kwam voor het eerst in aanraking met politiek bij het vak staats- en Muzaffer Çetin (1/4/2015-27/3/2019) bestuursrecht, én door op een dinsdagmiddag langs het Na de verkiezingen van 2015 kwam je voor het CDA in vragenuurtje in de Tweede Kamer te zappen. Zoals ze zei: “Daar Provinciale Staten. Je maidenspeech hield je in oktober van dat zag ik Femke Halsema. Die stond daar met zóveel overtuiging jaar over de luchthavenregeling voor de helikopterhaven aan de een punt te maken, geweldig! Ik dacht: daar wil ik ook komen.” Spoorlaan in Den Haag. Namens je fractie zat je in de commissie Ze wilde in de politiek en dat is haar gelukt! Tussen 2011 en Ruimte en Leefomgeving en de commissie Verkeer en Milieu. 2014 zat ze voor de ChristenUnie in de deelraad van Rotterdam Hier hield je je onder meer bezig met economie en Prins Alexander. Na de verkiezingen in 2015 werd ze lid van kustbebouwing. Je vroeg met name aandacht voor het Provinciale Staten. Ze was een opvallende verschijning in de schoonhouden van de kust. Voor de digitalisering van de fractie van SGP en ChristenUnie. Binnen de commissie economie vond je het belangrijk dat er voldoende oog was voor Duurzame Ontwikkeling heeft zij zich onder meer beziggehouden de positie van het MKB. Met succes diende je in 2017 twee met de uittreding van de provincie uit de Groenservice Zuid- moties in. Een motie over de hightechsector rond ESTEC en een Holland. Ongeveer een half jaar nadat ze in de Staten was motie over het belang beschikbaarheid voldoende gekomen, hield ze hier haar maidenspeech over. Ook nam ze gekwalificeerde medewerkers op de arbeidsmarkt. Je motie werd deel aan de commissie Verkeer en Milieu. Luchtkwaliteit en door een ruime meerderheid aangenomen. Muzaffer, we hebben openbaar vervoer waren de onderwerpen waar ze zich hier op je leren kennen als een rustig, bescheiden Statenlid dat richtte. Ixora was een vrolijk Statenlid, dat van humor hield. Dat uitgebreide bijdragen leverde in de commissies. Ik herinner mij maakte haar een open en toegankelijk persoon. Belangrijke ook nog de tijd dat het voor jou wat moeilijk was en dat wij in die eigenschappen voor een politicus. Ik wens haar namens ons tijd contact met elkaar hadden en elkaar konden spreken en alleen veel succes en dat het haar goed mag gaan. steunen. Dank voor je inzet en alle goeds gewenst voor de toekomst. Janelle Bade (1/4/2015-27/3/2019) is er vanmiddag ook niet, want zij is ‘in den blijde’ zoals u weet en het is spannend, heb ik Herman van der Bent (1/4/2015-27/3/2019) begrepen. Met haar vertrekt een politiek talent en een politiek Jij verlaat de provincie Zuid-Holland voor de tweede keer. Eerder dier. In Nederland behoort ze tot een minderheid van de mensen ben je hier als trainee in de ambtelijke organisatie aan de slag die zeggen dat politiek en bestuur hun hobby is. geweest. En nu zeg je ‘tot ziens’ na vier jaar lidmaatschap van Provinciale Staten. Kom je weer terug, Herman, maar dan als Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22300

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter en J.J. Rijken

Ze studeerde bestuurskunde en dat is een verklaring, maar het Jouw uitgangspunt, Hans, is vier jaar lang geweest dat je wilde heeft ook te maken met haar persoonlijkheid: betrokken bij de luisteren naar alle partijen en belanghebbenden, voordat je je samenleving. In het Leidse deed ze veel ervaring op als adviseur eigen mening vormde. Dat gaat in de toekomst alleen maar meer van het college van B&W. Daar zag ze hoe de bestuurlijke hazen tijd vragen, kan ik je zeggen. Om rekening te houden met de lopen, hoe zaken worden geregeld (in de goede zin van het ratio en de emoties. Om de politiek minder ‘een ver-van-mijn- woord) en wat het betekent om bestuurlijke verantwoordelijkheid bed-show’ te maken voor de Zuid-Hollanders. “Als je een korrel te dragen. In die tijd was ze wel lid van D66, maar met een laag kunt verzetten die voor iemand anders voelt als een steen, dan profiel. Dat past uiteraard ook in zo’n functie. Via het klasje van moet je dat doen”, heb je gezegd. Dat is een prachtige gedachte, de partij, Route 66, begon ze te investeren in haar politieke die in de praktijk soms best moeilijk is. Maar jij probeerde het uit idealen. Bewust koos ze voor een plek op de lijst bij de vorige volle macht, stelde je daarbij vaak kwetsbaar op en deelde je Statenverkiezingen. Ze voerde enthousiast campagne en haalde verwondering. Zo hebben wij jou leren kennen. Je kwam met de de landelijke tv bij Arjen Lubach. Hier in Zuid-Holland zette ze politiek in aanraking toen je in je geboorte- en woonstad Gouda, zich vooral in voor de ruimtelijke ordening, één van de in die prachtige Sint-Janskerk, een lezing hield waarin je het belangrijkste taken van de provincie. Ook landbouw en recreatie stadsbestuur op de hak nam. Twee politieke partijen wilden jou waren speerpunten voor haar. Ze pleitte in Zuid-Holland voor toen binnenhalen en je koos voor de SP. Toen je in 2015 de een balans tussen economische ontwikkeling enerzijds en het eerste SP’er in de Staten was uit de regio Gouda, vervulde jou belang van groen en natuur anderzijds. Inzetten op duurzame dat met trots. Politiek bedrijven kwam in 2015 bij al die andere energie was voor haar een vanzelfsprekende route in de richting dingen die je al deed: radiomaken bij Gouwestad, werken als van de toekomst. Zowel in haar werk bij Justitie als hier in de museumdocent en rondleider in De Kuip, stadion Feyenoord, en Staten toonde ze veel ambitie. Dat ligt nu even anders in het sluiten van huwelijken in Gouda als trouwambtenaar. Je zet verband met haar zwangerschap. Ze doet daarom een stapje je bij al je activiteiten voor honderd procent in, waarbij je zoekt terug. Ik ben er echter van overtuigd dat wij van haar nog zullen naar een originele invalshoek, een mooi verhaal of een bijzonder horen. Wij wensen haar veel sterkte en blijdschap in de komende feit. Zo heb je ons tijdens je maidenspeech ook verrast met het tijd en succes in de jaren daarna. Dank. voordragen van het gedicht ’Het kind en ik’, dat er onder andere op wijst hoe belangrijk het is ervoor te zorgen dat de jeugd een Jeffrey Rijken (1/4/2015-27/3/2019) toekomst heeft. Hans, ik wens ook jou namens ons allen een We nemen afscheid van een vriendelijke en galante ras- goede toekomst toe en dank voor jouw inzet hier. Rotterdammer, oorspronkelijk uit de wijk Bloemhof, op Zuid. Je komt uit een familie waar politiek bedrijven in de genen zit. Jouw Mag ik deze vier mensen vragen om naar voren te komen. Wil er oma zat bij de Rooie Vrouwen, zo vertelde je. Zelf was je al op iemand uit deze batch nog het woord voeren? Jeffrey en Hans? jonge leeftijd actief in de gemeentepolitiek, bij Leefbaar Aan jullie het woord. Rotterdam. Later stapte je over naar de PVV. Jij nam, ook hier in de Staten, nooit een blad voor de mond, Jeffrey. Je verkondigde, De heer J.J. RIJKEN (PVV): Beste Jaap, het is voor het eerst in zoals je zei, het rechtse geluid van vrijheid, blijheid. Minder vier jaar tijd dat ik jou blij zie kijken, terwijl jij mij het woord geeft. regels, meer asfalt, strengere straffen, meer referenda. Steeds Jij en ik realiseren ons dat het waarschijnlijk de laatste keer is had je daarbij de inwoners, die je als je achterban beschouwde, dat jij mij hier het woord geeft. Ik zie een hoop opgeluchte in gedachten. Naar jouw idee waren er te veel mensen in Zuid- gezichten in de zaal. Dat kan ik goed begrijpen. Ik heb vier jaar Holland van wie de mening en visie hier in de Staten lang het recht gehad om jullie, vooral het college en de onvoldoende voor het voetlicht werd gebracht. Daar wilde je wat coalitiepartijen, scherp te bevragen en het debat op het scherpst aan doen. Welbespraakt noemde je man en paard en legde je de van de snede te voeren. En ook al vond ik het niet altijd even vinger op de, volgens jou, zere plek. Als iemand die trots is om wenselijk, maar soms speelde ik het ook op de persoon. Was dat anti-establishment te zijn. Ik zal je pleidooien voor de gekozen altijd goed? Dat weet ik niet, maar ik vond het in ieder geval wel commissaris niet snel vergeten en ik hoop jij mijn antwoorden nodig. Ik heb bewust de confrontatie opgezocht en ben het ook niet. En hoop dat je ook de vergadering niet vergeet met gevecht aangegaan met het woord als wapen. Dat is namelijk de jouw zestien of zeventien amendementen, maar ook dat wij rol van de oppositie en vooral van een partij als de PVV. Ik ben elkaar daarna lachend aankeken en een borrel dronken. Ik zal er namelijk van overtuigd dat de macht alleen goed kan ook niet vergeten dat je de provincie als politieke laag overbodig functioneren in een democratie, als die macht continu wordt vindt, heb je goed duidelijk gemaakt. Ik hoop dat je je ook het uitgedaagd. Continu moet het vergrootglas erop en continu moet antwoord daarop zult herinneren. Zeker ook zal je worden de macht een spiegel worden voorgehouden. De rol van de herinnerd als de man die tot in zijn tenen tegen de bouw van oppositie is belangrijk voor het in stand houden van deze windmolens, zoals wij die kennen, was en is. Je verdiepte je in democratie. Vandaag neem ik, na tien jaar, afscheid van de betere modellen en innovaties en je hebt daar in deze zaal zelfs politiek. Ik heb tien jaar lang de rol van belhamel, luis in de pels weleens een soort college over gegeven. Je hebt hard gewerkt en vooral van dat irritante ventje mogen spelen. Ik had graag nog de laatste vier jaar. Je was heel veel aanwezig in het vier jaar doorgegaan met het nieuwe college, maar helaas is mij provinciehuis, maar dat gaat nu veranderen. Wij zullen goede dat niet gegund. De selectiecommissie van de PVV heeft in haar herinneringen aan jou bewaren. Dank voor je inzet. Het ga je wijsheid besloten om mij niet op de kieslijst te zetten en afscheid goed! van mij te nemen als Statenlid, een besluit dat ik respecteer, maar wel met veel pijn in mijn hart. Hans Slooter (1/4/2015-27/3/2019) Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22301

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten J.J. Rijken, Slooter en Voorzitter

Meerdere malen is mij gevraagd wat de reden was dat de Het kind met pretlichtjes in de ogen selectiecommissie besloot om afscheid van mij te nemen. Ik kan Samen gingen wij een avontuur aan u nu vertellen: het kwam door roddels, kwaadsprekerij achter Ik schuchter en met een zelfgekozen verlegenheid mijn rug van een collega die ik vertrouwde. En als leugens Het kind dat lachend achter mij stond eenmaal geloofd worden, dan is het kwaad geschied. De geest is en mij vaak een duw gaf uit de fles. Ik neem het de selectiecommissie dan ook niet kwalijk Zodat ik toch tussen de mensen stond dat zij afscheid hebben genomen van mij. Wij gaan als vrienden Samen liepen wij de zaal in uit elkaar en ik wens mijn oud-collega’s niets meer dan goeds. Ik Samen stonden wij op het spreekgestoelte wens ook de PVV het beste. De liefde voor deze partij is van Ik met een blos op mijn wangen mijn kant in ieder geval nog niet bekoeld. Als laatste doe ik een Bang om mij te verspreken dringend beroep op uw geheugen. Forum voor Democratie heeft Het kind met een blos op de wangen een bijzondere verkiezingsuitslag behaald die mij sterk doet Omdat hij, zo zei hij mij, denken aan 2002. Blijkbaar leren wij niet van onze geschiedenis. De meisjes in de zaal zo mooi vond Wederom moeten politici van de gevestigde orde, de publieke Het kind heeft mij vier jaar lang omroep en verspreiders van fake news Thierry Baudet in Getroost, opgemonterd, gecorrigeerd, verband brengen met de Tweede Wereldoorlog, het nazisme en Geënthousiasmeerd en mijn hand vastgehouden het fascisme. Dit moet echt stoppen. Deze vergelijkingen zijn Als ik even stil viel door al het politiek toneel misselijkmakend, getuigen van een slechte kennis van onze Nu, vier jaar later, verlaten het kind en ik geschiedenis en zijn bovenal levensgevaarlijk. In 2002 deden Door de draaideur het gebouw politie en pers hetzelfde en het eindresultaat kennen wij; onze Het kind had best nog even willen blijven Pim werd afgeknald. Laat de geschiedenis zich niet herhalen. Maar ik moet noodgedwongen Nog wat idealen gaan verwezenlijken Collega’s, ik heb vier jaar lang absoluut niet van jullie genoten en Samen gaan wij weer op pad jullie ook zeker niet van mij. Maar toch was het belangrijk dat wij Voorwaarts, het kind was ik vier jaar lang de degens hebben gekruist. Ik heb genoten van het debat, het spel en ik ben er trots op dat ik burgers een stem heb Ik dank u. Tot ziens. mogen geven, mensen die zich door de overheid in de steek voelen gelaten. Of het nu om een windturbine, een strandhuisje De VOORZITTER: Dank. Ik schors de vergadering voor tien of een recreatiewoning ging, ik heb hier voor hen gestaan en minuten. Dan kunt u zich even vertreden en een kopje thee voor niemand anders. Het was mij een eer. pakken. Daarna gaan wij weer verder.

De heer SLOOTER (SP): Voorzitter, vanochtend bedacht ik dat Schorsing in de theaterwereld bij een eerste voorstelling wordt gesproken van een première. De laatste voorstelling noemt men altijd een De VOORZITTER: Ik heropen de vergadering. Wij gaan verder dernière. Een maidenspeech is je eerste toespraak in de Staten, met de vierde groep. De eerste die ik ga noemen is Naomie maar wat is dan de naam van je laatste speech? Ik heb geen Matil. idee. Ik heb daar nooit iets over gehoord. Naomie Matil (1/4/2015-27/3/2019) De VOORZITTER: Een zwanenzang. Jij was één van de Statenleden die de essentie van haar politieke boodschap in een paar woorden wist samen te vatten. De heer SLOOTER (SP): Zwanenzang? Dat vind ik een hele Dat is een grote kwaliteit in een omgeving, waarin soms ook mooie. Dank voor uw mooie woorden. Dank iedereen. Het waren weleens wat veel woorden worden gebruikt. Je hebt gezegd je in vier prachtige jaren dat ik hier in dit bolwerk heb mogen de Staten ‘heerlijk’ te voelen en dat hebben wij gemerkt, Naomie. rondlopen. Dank aan de griffie, het is al een paar keer gezegd, Je was echt jezelf, ook al zag je er soms ineens weer anders uit. maar ik wil nog een keer de naam laten vallen van Bram Duizer, Misschien was je wel het kleurrijkste Statenlid? Jaren was je de oud-commissiegriffier die verkeer in zijn portefeuille had. Hij slapend lid van de PvdA, maar toen je wakker werd, formuleerde was onmisbaar voor mij, iemand zonder kennis van asfalt - ik je een duidelijk doel voor jezelf. Je zei: “De multiculturele heb ook nooit mijn rijbewijs gehaald - die toch over de samenleving is geen holle frase: het is wat ik leef. Als Duinpolderweg moest praten. Ik heb heel veel aan hem gehad. Surinaamse vrouw vind ik het belangrijk dat ook vrouwen met Voorzitter, dank voor uw woorden. U haalde het aan; tijdens mijn een andere etnische achtergrond zichtbaar worden.” In navolging maidenspeech las ik het gedicht voor dat ook Joop den Uyl van je rolmodellen Hannah Belliot en Elvira Sweet, voorlas, toen hij voor het laatst zijn ministerraad voorzat. “Het manifesteerde jij je in de politieke arena. Je zette je in op de kind en ik” van Martinus Nijhoff. Ik heb gepoogd om als slot vrij thema’s ruimtelijke ordening, bestuur, financiën, arbeidsmarkt en naar Nijhoff als het ware een antwoord te schrijven op dat cultureel erfgoed. Je zette je bijvoorbeeld in voor een doordacht gedicht. Het heet “Ik en het kind”. diversiteitsbeleid, waarbij je voorstelde na te denken over de mogelijkheid voor anoniem solliciteren. Je was ook één van de Vier jaar geleden draaide ik met het kind eerste Statenleden die tijdens de vluchtelingencrisis van 2015 dit Geboetseerd door Nijhoff tot een olijk ventje belangrijke punt op de agenda zette. Door de deur het gebouw binnen Ik met idealen die ik wilde verwezenlijken Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22302

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter

Zelf noemde je dat een bijzonder moment en dat was het ook. Bart Canton (1/4/2015-27/3/2019) Maar, het was ook een moment dat jouw inzet voor en De Partij voor de Dieren behoudt haar twee zetels, maar jij stond betrokkenheid bij de samenleving bijzonder goed markeert. Je deze keer niet op twee, maar op vier. Dat betekent dat er een stond nog wel op de lijst bij de verkiezingen van vorige week, einde komt aan je Statenlidmaatschap. Volgens jou zijn de maar dan als lijstduwer. Dat betekent voor nu een afscheid, maar meeste politieke partijen opgericht voor emancipaties die al zijn ik vermoed dat we van jou zeker zullen blijven horen. Dan en voltooid, maar is er voor de Partij voor de Dieren nog een wereld veel succes! te winnen. Je hebt daarbij gezegd dat je hoopt te bereiken dat jouw partij niet meer nodig zal zijn, omdat de doelen zijn Jan-Paul van Staalduinen (1/4/2015-27/3/2019) gehaald. Ik vermoed dat je vindt dat dat moment nog niet is Een jonge vent, nog geen 40, maar met al een stevige staat van gekomen, maar voor jou breekt wel een andere tijd aan. We dienst in politiek en bestuur. Fractievoorzitter geweest van de hebben je leren kennen als iemand die rustig, goed VVD in de raad van Midden-Delfland. Wethouder geweest in argumenterend en ook vasthoudend en inhoudelijk uitstekend op Midden-Delfland. En een periode Statenlid. En nu vertrek je de hoogte, keek naar de vraagstukken die hier voorlagen. Ik heb alweer. Helaas, zeg ik daarbij, als voorzitter. En dat meen ik genoten van de manier, waarop je interrupties pleegde en oprecht. ‘Politiek is een vaardigheid’, zei je ooit. Dat klopt en die doordacht je verhaal deed. Ik heb ook genoten van de vaardigheid heb jij je eigen gemaakt op je eigen manier. En met beleefdheid die je altijd in mijn richting betrachtte. Dank een eigen stijl: zakelijk, duidelijk, altijd correct en met verstand daarvoor. Als je interrumpeerde, dan wist iedereen dat er een van zaken. Met een achtergrond als technisch bestuurskundige - scherpe opmerking ging volgen. Je hebt daarmee vele debatten een hele mooie combinatie vind ik, die we in de politiek goed van een extra dimensie voorzien en naar een hoger niveau kunnen gebruiken - heb je je in de Staten ontpopt als expert op getild. Je hebt je in de Staten vooral gericht op meer het gebied van financiën. Je bent kritisch geweest op onze duurzaamheid. Daarover zei je dat het begrip ‘duurzaamheid’ manier van begroten en daarmee heb je een belangrijke bijdrage qua definitie wel risicovol is. Jouw definitie van duurzaamheid geleverd aan het scherper begroten, dat we de laatste jaren was namelijk niet per se dezelfde als die van anderen. Om dit uit doen. Het verschil tussen de begroting en de daadwerkelijke te leggen noemde je als voorbeeld dat jouw partij tegen het cijfers is kleiner geworden. Mede dankzij jou. Dat heb je zelf ook uitzetten van otters is. Je zei: “Het gaat om het in orde brengen gezien. En daar heb je het college voor geprezen, want zo ben je van de omgeving. Dan komen die otters vanzelf.” In de vier jaar dan ook wel weer. Jan-Paul, je bent een nette, vriendelijke en dat je actief was in deze Staten, is het jou gelukt om het verhaal kundige man. We gaan je missen. Ik hoop dat we je terugzien in en de idealen van je partij goed voor het voetlicht te brengen. de politiek. Is het niet hier, dan op een andere plek. Je hebt ons Dat is een prestatie van formaat. Wie weet zien we je nog eens nog veel te bieden. Dank je wel. Het ga je goed. terug in de politiek, Bart. Dank en het ga je goed!

Tessa Dulfer (1/4/2015-27/3/2019) Harm Groenendijk (1/4/2015-27/3/2019) Verkiezingen zijn soms verschuivingen. Dat de PVV op vier Voor jou geldt ook dat de verkiezingsuitslag maakt dat je, eerder zetels zou uitkomen, hadden weinigen verwacht. Toch is het dan je wenste, afscheid moet nemen van de Staten. Je zult dat gebeurd en als je dan op plek nummer vijf staat, dan betekent betreuren, want jaren geleden koos je er bewust voor om dat afscheid nemen. Je bent natuurlijk wel de eerste op de lijst volksvertegenwoordiger op provinciaal niveau te worden. Met als die in aanmerking komt voor het Statenlidmaatschap, mocht er argument dat de provincie een ‘verbindende overheid is’. iemand tussentijds vertrekken. Ik heb gezien met hoeveel inzet Bovendien zei je dat het jou een goed gevoel geeft iets voor de en plezier jij dit werk gedaan hebt. Dus de kans dat wij je hier mensen te kunnen betekenen. Daarom ben je naast het werk weer zien is er, Tessa. En anders ga je het wellicht over vier jaar hier in Den Haag ook op lokaal niveau actief geworden in je weer proberen, want je hebt de smaak te pakken gekregen. woonplaats Hendrik-Ido-Ambacht. Je hebt een achtergrond in Namens je partij heb je de afgelopen jaren, zoals je zelf zei, het vakbondswerk en dat maakte dat jij voor ingewikkelde ‘keihard’ oppositie gevoerd. Compromissen sluiten was niet je dossiers, met regels en bureaucratische complicaties niet doel. Je hield van stevig debatteren, iets wat je leerde op je terugschrok. Dat was je als het ware gewend. Je zei net in de middelbare school, waar je werd aangesproken op de politieke schorsing dat dat werk jou soms in een lastig parket bracht, voorkeur van je vader. Die zat overigens bij Leefbaar Rotterdam omdat je ook een brug wilde slaan naar de andere partij, de en jouw visie sloot beter aan bij de PVV. Bewust koos je voor de werkgevers. Dat je het vakbondswerk inruilde voor het politieke commissie Duurzaamheid. Je sprak mee over de ambt, verklaarde je door te zeggen dat je in de politiek meer kunt recreatieschappen en de ontwikkelingen rond de Groenservice bereiken. Je was voor de PVV woordvoerder milieu en verkeer. Zuid-Holland. Als er plannen voor de ontwikkeling van Beter openbaar vervoer was voor jou een speerpunt. Vanuit je groengebieden aan de orde kwamen, zat je er bovenop. “Ze technische achtergrond was je van mening dat onze Zuid- worden in de commissie misschien weleens gek van mijn Hollandse infrastructuur beter kon worden benut. Of je daarmee opmerkingen over de aanleg van nepnatuur”, zo zei je, “maar mij autonoom rijden bedoelde, weet ik niet, maar dat is wel een gaat het om meer aandacht voor onderhoud en veiligheid van onderwerp waar jij graag mee bezig was. Als iemand iets wil bestaande groenvoorzieningen.” We zullen je zeker herinneren weten over het concept ‘Smart City’, dan ben jij daarvoor een als een Statenlid dat betrokken was bij ons Zuid-Hollands deskundige. Je lette in je Statenwerk goed op de balans tussen erfgoed. Eén van jouw opvallendste optredens hier betrof je inzet economie en volksgezondheid. voor de historische boerderij Mariënhof, en met succes. Daar zagen we jou bevlogen aan het werk, aan de slag voor je idealen. Dank voor je inzet en wellicht tot ziens in deze zaal. Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22304

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Wijbenga en Voorzitter

Natuurlijk zullen wij je herinneren als iemand die zich stevig doen, dat wij het samen gaan doen, geldt dat niet voor de PVV. vastbeet in de lozingsperikelen rond Chemours/Dupont. Je hebt Dan staan wij te juichen, als die op vier zetels staat. Wat nog daar in de regio en in de Staten veel over gesproken en veel erger is, is dat je niks hoort als een partij een ontzettend grote vragen over gesteld. We zullen je kritische bijdragen niet snel zege binnenhaalt. Aan de ene kant juichen wij dus niet voor de vergeten, Harm. En ook niet dat je doel was Zuid-Holland winnaar, maar aan de andere kant wel voor de verliezer. En dat schoner en veiliger te maken voor de inwoners. Dank voor je zegt heel veel over de mensen in de zaal en het zegt een heel inzet. Het ga je goed. klein beetje over ons. Het zegt namelijk dat wij de afgelopen acht jaar ontzettend goed ons best hebben gedaan. Wij hebben jullie Anneke Wijbenga (1/4/2015-27/3/2019) namelijk met de neus op de feiten gedrukt. Wij hebben jullie een Afscheid nemen van de provincie Zuid-Holland doe jij niet voor spiegel voorgehouden waar jullie absoluut niet in wilden kijken. het eerst, Anneke. Ruim twintig jaar werkte je bij de provinciale Daar ben ik zo ontzettend blij mee. Ik heb het zo ontzettend naar organisatie, onder andere als hoofd van het bureau mijn zin gehad. Maar waarom sta ik hier dan wel? Heel simpel, Luchtkwaliteit en Veiligheid, afgekort LKV. Die afkorting stond ten eerste uiteraard om iedereen die op de PVV heeft gestemd, hier in huis ook bekend als Lastig, Kritisch en Vervelend. Ik te bedanken. En dan toch in het bijzonder de mensen die op mij geloof niet dat jij je daar veel van aantrok, want je bent iemand hebben gestemd, want hoe bijzonder is het dat mensen jouw die nuchter en zakelijk problemen en kwesties weet te naam aankruisen om hen hier te vertegenwoordigen in deze benoemen. Zo heb je destijds vele milieuonderzoeken geïnitieerd zaal. Hoe bijzonder is dat! en bijvoorbeeld ook gewerkt aan de aanpak van bodemvervuiling. En zo hebben wij jou ook leren kennen in de Voorzitter, zoals de mensen in de commissie Duurzame afgelopen vier jaar dat je lid van de Staten bent geweest namens Ontwikkeling aan den lijve hebben ondervonden, vind ik het heel D66, nuchter, to the point en inhoudelijk sterk. “Ik kijk eerst naar erg leuk om mensen met hun neus op de feiten te drukken. Dat de inhoud en dan naar de politieke verhoudingen”, zo heb je ga ik vandaag voor de laatste keer doen. Want terwijl er gezegd en dat is exact de omschrijving die bij jouw manier van ontzettend werd geklapt en gejuicht op het moment dat de PVV werken als Statenlid past. Daarbij tekende je aan dat je als op vier zetels stond, kan ik jullie vertellen ‘wij hebben nog steeds politicus meer dan je vroeger als ambtenaar deed, hebt gekeken vier zetels’. En ik weet zeker dat de heren die blijven zitten het hoe het bestuur omgaat met de inwoners. Zo zie je maar dat het jullie net zo moeilijk gaan maken als wij de afgelopen acht jaar goed is zaken van meer kanten te bekijken. Dat je je vooral hebben gedaan. Ik zeg bewust ‘wij’, want ik ben dan misschien richtte op de portefeuille groen, water en milieu, lag voor de officieel geen Statenlid van de PVV meer, maar ik ben nog hand. D66 en wij allen hier in Zuid-Holland gaan jouw expertise steeds een hele trotse PVV’er. Ik ben trots op wat wij in de en kennis op dat vlak nog missen. Of kom je, als eerste opvolger afgelopen periode bereikt hebben en ik heb ontzettend veel zin op de lijst, toch weer terug? De toekomst zal het leren en anders in de toekomst. Dank u wel. is het zo dat je meer tijd krijgt voor je volkstuin en/of een toezichthoudende of andere functie in het publieke domein. Dus, De heer CANTON (Partij voor de Dieren): Ik gun Anneke graag wie weet tot ziens en hoe dan ook dank voor je inzet. Het ga je het laatste woord van deze batch. Ook ik had twijfels over de goed. vraag of ik hier iets zou gaan zeggen, maar er was een wijze man die zei: “Ga wat zeggen”. Dus dat ga ik doen. Na ruim tien Willen jullie naar voren komen. Wil een van de net toegesproken jaar politiek, waarvan zes jaar als fractievoorzitter elders en acht mensen nog iets zeggen? Ga je gang. jaar hier, waarvan de laatste vier jaar als Statenlid, moet ik zeggen wat velen al gezegd hebben, namelijk hartelijk dank voor Mevrouw MATIL (PvdA): Voorzitter, via deze weg bedank ik de veelal goede sfeer en de prettige samenwerking. Ik heb het allereerst de inwoners van Zuid-Holland, en specifiek de zeer gewaardeerd. Ten tweede wees de CdK er reeds op dat de stemmers die mij in de gelegenheid hebben gesteld om als Partij voor de Dieren opgeheven kan worden, tenminste wat mij volksvertegenwoordiger hier aan de slag te gaan. Verder dank ik betreft, als wij onze doelen bereikt hebben. Dat geldt voor mij de fractie van de PvdA en de fractiemedewerkster en voorzitter, persoonlijk ook, dat wil zeggen, bij alle werkzaamheden die ik u dank ik voor uw mooie woorden. De Staten en Gedeputeerde heb, bij alle banen die ik heb of heb gehad, is altijd mijn doel om Staten, allen dank, in het bijzonder de vrouwen in Provinciale mijzelf overbodig te maken. Het toppunt van duurzaamheid Staten die het vrouwenontbijt organiseerden en in de commissie misschien? Ik heb nog mijn twijfels of mij dat in de afgelopen Europa die mensen, waarmee ik “Oh, oh, Den Haag” heb vier/acht jaar hier gelukt is, maar de toekomst zal het leren. gezongen in plaats van het provinciale volkslied. Ik dank ook alle Dezelfde wijze jongeman zei: “Er is wel één ding wat je echt mensen die in dit gebouw werken, de griffie, ambtenaren, de moet zeggen”. En omdat ik het met deze jongen eens ben, zal ik catering en de beveiliging. En boven alles dank ik mijn ouders hem citeren. Hij zei: “Al die nieuwe mensen die er komen en ook die in de zaal zitten en mijn familie voor hun steun. Ik wens de de mensen die blijven, vertel die nou dat zij op de diertjes nieuwe Staten een kleurrijke en tolerante nieuwe Statenperiode. moeten letten, vertel ze dat ze die niet moeten doodmaken.” En Dank u wel. ik zeg: “Zoon, je hebt gelijk. Daarom citeer ik je. Dank voor het lenen (de egel staat op het spreekgestoelte). Je krijgt hem zo Mevrouw DULFER (PVV): Ik had eigenlijk helemaal geen zin om weer terug.” Voor nu de laatste termijn voor mij. Dank, voorzitter, hier te zijn vandaag en ik had ook geen zin om iets te zeggen. voor het woord. Waarom niet? Vanwege het oorverdovende gejuich, toen de PVV op vier zetels stond. Terwijl wij met zijn allen pretenderen tijdens de Nieuwjaarsspeeches dat wij het met zijn allen gaan Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22304

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Wijbenga en Voorzitter

Mevrouw WIJBENGA (D66): Graag maak ik van de gelegenheid Frits Paymans (27/5/2015-27/3/2019 plus 2011-2015) gebruik om nog een paar woorden te zeggen bij dit afscheid. Vier Vier jaar geleden heb ik je mogen uitwuiven met daarbij de jaar geleden werd ik Statenlid en voor D66 was ik woordvoerder toevoeging dat de kans dat je snel zou terugkeren realistisch voor groen, water, milieu, veiligheid en dierenwelzijn. De was. Je hebt in 2015 maar een kleine twee maanden in de afgelopen jaren kwamen allerlei onderwerpen voorbij. Veel wachtruimte, de lounge, gezeten om je wederom hier te melden. dieren; we hadden net al een egel. Ik heb mij onder andere Zodoende ben je bijna 8 jaar Statenlid geweest. Eerder was je beziggehouden met otters, ganzen, zwanen, herten en meer dan 20 jaar lid van de gemeenteraad van Nieuwkoop; dat weidevogels. Er kwamen ook allerlei chemische verbindingen is al met al indrukwekkend. Je hebt weleens gezegd dat het werk voorbij: asbest, PFOA (perfluoroctaanzuur) en GenX. Voorzitter, in Provinciale Staten jou is bevallen, omdat het vooral over de u hebt het vandaag even gehad over de effecten van THC hoofdlijnen gaat. Jij was natuurlijk ook gewend om op grote (tetrahydrocannabinol) in verband met het gebruik van hasj bij hoogte te kijken naar wat er op aarde gebeurt, dus daar past dit Jan Zwerus. Dus elke dag kunnen wij weer leren, want alles in werk goed bij. Dat er in deze volksvertegenwoordiging in het leven is uiteindelijk chemie. Maar er zijn ook veel verhouding wat minder contact met inwoners is - zeker interessante gebieden de revue gepasseerd. Ik denk aan het vergeleken met de gemeente - vond je dan weer een nadeel. Je Buytenland van Rhoon, het Stormpoldervloedbos, de was hier in het provinciehuis vaak aanwezig, uiteraard bij Oranjepolder en de Vlietlanden (onlangs nog in Provinciale vergaderingen, maar bijvoorbeeld ook bij debatwedstrijden voor Staten). En nieuwe wetten kwamen op de provincie af: de jongeren. Als lid van menige jury heb je ‘debaters’ beoordeeld en Natuurbeschermingswet en de Omgevingswet. Veel van mijn van adviezen voorzien. We zullen je niet snel vergeten vanwege aandacht ging uit naar de Zeer Zorgwekkende Stoffen. In deze je stevige opstelling in menig debat in de Staten en het ventileren Statenzaal heb ik april 2016 mijn maidenspeech gehouden over van je visie buiten dit gremium. Ik moet je zeggen dat ik jou heb de problematiek rondom Dupont/Chemours. En ik wil het graag leren kennen als een buitengewoon onafhankelijke persoon die nogmaals zeggen. Onze bewoners, ook zij die vlakbij een bedrijf soms zijn eigen gremium voor verrassingen stelde. Je hebt woonachtig zijn, hebben recht op een schone leefomgeving. Dat gezegd dat het je ambitie is om meer ruimte te geven aan is een grondrecht volgens artikel 21 van de Grondwet. Voorzitter, verkeer en vervoer. Om eraan toe te voegen dat ook met natuur in de tachtiger en negentiger jaren ging het om andere stoffen, verstandig moet worden omgegaan. Eerder deze maand stuurde die nu geen aandacht meer vragen, maar die nog steeds in ons je nog een tweet rond op Nationale Boomplantdag. Daarin stelde milieu te vinden zijn, zoals dioxines en lood. En in deze je dat het planten van meer dan 200.000 bomen op die dag vertrouwde, grote Statenzaal mocht ik in de tachtiger jaren voor nodig was, omdat beheerders een veelvoud van dat aantal het eerst achter dit spreekgestoelte staan om tijdens een hadden gekapt. Je speelde daarmee op een typische Paymans- symposium over lood een lezing te houden over de effecten van manier in op een actuele discussie. Eerder deed je dat ook door lood op de gezondheid van de burgers in Zuid-Holland. Mijn je duidelijk te profileren als zogenoemde klimaatscepticus. Of drijfveer is altijd geweest om aandacht te vragen voor de effecten mensen het met je eens waren of niet, je scherpe opstelling en van milieuverontreiniging, maar in algemene zin voor de stevige argumentatie zullen wij hier in de Staten gaan missen, gezondheid van onze burgers. Zorgen voor een schone Frits, want naast dat alles was je ook een fijne en vriendelijke leefomgeving. De moties van mijn hand getuigen daar ook van vent. Dank daarvoor. Het ga je goed! en ik ben blij met de brede steun die ze altijd in de Staten kregen. Paul Breitbarth (17/3/2011-27/3/2019) Na twee periodes in de Staten zwaai je af. Er komt, en dat is Bij deze verkiezingen hebben meer burgers dan vier jaar even wennen, een tijd aan dat je geen volksvertegenwoordiger geleden hun stem op mij uitgebracht; een dikke drieduizend. zult zijn. Je staat weliswaar op de D66-lijst voor de Eerste Maar, voorzitter, u zult mij de komende weken niet meer als Kamer, maar de kans dat je daar een plekje krijgt, is niet zo Statenlid voor D66 het woord kunnen geven. Ik heb daar vrede groot. Wie weet later, Paul. Wie weet zien we je ooit nog eens mee, maar ik betreur alleen dat ik geen recht kan doen aan de kansrijk zijn op de D66-lijst voor Europa, want dat doet jouw hart wensen van de mensen die specifiek op mij hebben gestemd. sneller kloppen. Dit jaar in ieder geval nog niet. Ik zeg bewust Maar ik ga ervan uit dat anderen het stokje zullen overnemen. Ik ‘nog niet’, omdat Europa voor jou enorm belangrijk is. Niet alleen wil graag, voorzitter, het college, u in het bijzonder en de als samenwerkingsproject van 28 landen - ik tel het Verenigd Statenleden van alle partijen bedanken voor de goede Koninkrijk nog even mee -, maar ook voor jou als persoon. samenwerking. En ik wil ook van harte de medewerkers van de Europa is een rode raad door je leven. Je studeerde Europees griffie, maar ook alle andere ambtenaren van de provincie Recht en Taalstudies en liep stage in Brussel. Er zijn niet veel bedanken voor de goede ondersteuning. Ik wens de nieuwe mensen die de Le Monde lezen om zo goed mogelijk op de Statenleden wijsheid toe en ik hoop dat de polarisatie en de hoogte te blijven, ook van de Brusselse politiek, maar jij doet dat. versnippering die wij zien in het huidige politieke landschap, in Niet voor niets bevat je e-mailadres de woordspeling ‘Europaul’ deze zaal niet zullen leiden tot weinig constructiviteit. Ik hoop dat en is je website paulbreitbarth.eu. Dat mensen afgeven op de EU er een sfeer ontstaat van samenwerking en verbondenheid in het en die zelfs zien als zondebok voor alles wat in hun ogen fout belang van de burgers van Zuid-Holland. Hebben zij daar niet gaat, is voor jou onbegrijpelijk. ook recht op, net als op een gezonde leefomgeving? Ik dank u, voorzitter, voor het woord.

De VOORZITTER: Dan komen wij toe aan de categorie acht jaar of net iets korter lid van Provinciale Staten. Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22305

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter

Je zei: ”Hun in Brussel? Dat zijn wij zelf. Een open land als je nog op onderwerpen die voor Zuid-Holland relevant zijn, zoals Nederland kan niet zonder Europese samenwerking.” De tweede onderzoek op het gebied van transport en logistiek. Hartelijk rode draad door jouw bestaan is privacy. Typisch een onderwerp dank voor je inzet voor Zuid-Holland en het ga je goed! dat de hele samenleving raakt: inwoners, bedrijven en overheid. Jij werkte voor de Autoriteit Persoonsgegevens en nu voor een John Struijlaard (17/3/2011-27/3/2019) bedrijf dat zich volop richt op bescherming van privacy. Ook als Toegetreden tot de Staten in maart 2011, dus twee volle politicus heb jij je altijd ingezet voor privacy, maar wel gekoppeld periodes Statenlid geweest, maar niet twee volle periodes voor aan transparantie waar dat in jouw ogen kon. Jij bent de man dezelfde fractie. Lange tijd voor 50PLUS, de partij die je ook van de balans tussen openheid en gegevensbescherming en zo diende als partijvoorzitter. En als voorzitter van de adviesraad zullen we jou zeker herinneren. En als Europaul natuurlijk. 50PLUS. En aanvankelijk, in je eerste periode, ook als Hartelijk dank voor je inzet en het ga je goed! fractievoorzitter. Vanaf 2015 iets meer op de achtergrond. Dat kon toen ook, met een zetel erbij. Maar nog steeds 50PLUS. Tot Ellen Verkoelen (17/3/2011-27/3/2019) september 2018, toen je voor jezelf begon, als Groep Zuid- Ook jij vertrekt. En om je de waarheid te zeggen, aan dat idee Holland. Het is altijd jammer als het zo loopt. Zeker zo kort voor heb je ons al even laten wennen. Sinds je vorig jaar werd het einde, maar zo gaan dingen soms. Niettemin John, je hebt geroepen tot de hectiek van het stadsbestuur van Rotterdam, aan belangrijke zaken bijgedragen. Zo was je lid van de zagen we toch een andere Ellen dan daarvoor en in elk geval vertrouwenscommissie die mij voordroeg als commissaris van de een heel stuk minder. En dat is ook wel begrijpelijk. Tot die tijd, Koning. Je was lid van ons seniorenconvent, toen dat nog zo Ellen, was je zeer zichtbaar in Provinciale Staten. Zichtbaar heette. Nu heet het fractievoorzittersoverleg. En je was een vooral als volksvertegenwoordiger in de meest letterlijke zin van prominent lid van de werkgroep Europa, waarmee je de Staten het woord. Met een tomeloze energie, ondanks de ook diverse malen vertegenwoordigde in Brussel. Sommigen gezondheidsperikelen waar je ook mee hebt gekampt. Velen van dachten: die zien we ook na de verkiezingen weer terug met ons hebben met stijgende verbazing gezien hoe jij haast elke Groep Zuid-Holland of bij een andere partij of beweging. Zelf inspreker bij de vergaderingen van de Staten en de deed je daar lange tijd wat geheimzinnig over. We kunnen nu Statencommissies, persoonlijk leek te kennen. Als er één constateren dat het zo niet is gelopen. Maar John, we maken Statenlid is dat altijd veel heeft geïnvesteerd in rechtstreekse ons over jou geen zorgen. Je bent een zakenman die de wereld contacten met onze inwoners, dan ben jij het wel. Jij kwam, over reist. En die ook op jouw leeftijd nog steeds de handen vol letterlijk, bij de mensen thuis. Dat deed je al toen je leiding gaf heeft aan allerlei mooie klussen. Ik wens je veel succes aan de Zuid-Hollandse Milieufederatie. Als Statenlid heb je dat daarmee. Prettig om jou hier te hebben meegemaakt. Dank voor doorgezet. Bewondering daarvoor. Zeker bij een onderwerp dat je inspanningen en het ga je goed! ik toch ook een klein beetje zie als ‘jouw’ onderwerp, nieuwe energie, en dan speciaal de plaatsing van windmolens, is zoiets Josine Meurs (17/3/2011-27/3/2019) van grote waarde. Daar ben ik van overtuigd. Je kwam in 2011 Ook jij vertrekt na twee volle periodes van vier jaar, dus na acht als Statenlid voor het CDA. Je vertrekt als lid van de Groep jaar, als lid van Provinciale Staten. Je hebt je in die periode voor Verkoelen, maar ook als 50PLUS’er na je aantreden in de raad veel verschillende onderwerpen ingezet. Voor de aanpak van van Rotterdam voor die partij vorig jaar maart. Onder welke vlag leegstand in de detailhandel, voor goed financieel beleid en voor ook Ellen, we hebben geweten dat je er was en ze zullen weten duurzame energie, om er een paar uit te pikken. Je was dat jij er bent. We vergeten je niet. En het zou me ook niet woordvoerder financiën, lokaal en regionaal bestuur, innovatie verbazen als we je nog eens terugzien. Ik wens je alle goeds in en grondzaken. Het was altijd prettig jouw bijdragen te volgen, Rotterdam. Dank je wel. kort en krachtig en met onderkoelde humor. Tijdens je eerste toespraak in de Staten zei je: “Wie met de onbevangen blik van Marcel Ludema (17/3/2011-27/3/2019) een nieuweling kijkt naar de jaarstukken, ziet dat de provinciale In 2011 wandelde je met je kenmerkende cowboylaarzen binnen werkelijkheid voor een groot deel een papieren werkelijkheid is bij Provinciale Staten. Gedurende twee periodes heb jij je van enorme hoeveelheden plannen, procedures, bijdrage geleverd aan de provincie. Je wilde je vooral inzetten overeenkomsten, onderzoeken, agenda's, communicatie- voor een sterke Zuid-Hollandse economie met weinig regels. Je uitingen, campagnes, enzovoorts.” Een nieuweling bleek je al wilde bedrijven stimuleren die zorgen voor innovatie en snel niet meer te zijn, maar die onbevangen en kritische blik heb werkgelegenheid. Ook de bereikbaarheid van bedrijfsterreinen je gehouden. Eén ding is daarbij duidelijk gebleken; waar je ook was een onderwerp waar jij je om bekommerde; zorgen voor over spreekt, je weet waar je het over hebt. Slimme oplossingen wegen en knooppunten waar ongehinderd doorgereden kan bedenken voor actuele vraagstukken vind je geweldig. Nuchter worden. Vaak uitte je je twijfels over de klimaatverandering. en logisch nadenken is je natuur. Inhoudelijk en to the point. Dat Desalniettemin was je steeds groot voorstander van innovatie en jij namens de provincie lid was van de Programmaraad van de het verduurzamen van de samenleving. Zo was je ook elke keer Randstedelijke Rekenkamer lag eigenlijk wel een beetje voor de zeer actief betrokken bij welke rol de provincie zou moeten hand. Ook buiten deze zaal zijn jouw kwaliteiten volop erkend. hebben bij circulaire economie en hoe dat zou moeten worden Dat is in de loop van je carrière wel gebleken, in de wereld van opgepakt. Helaas kunnen we jouw ideeën daarover niet langer de consultancy, in de cultuursector, in de zorg en in het volgen in Provinciale Staten, maar actief als je bent op social onderwijs, nu bij de gemeente Rotterdam. Het bijzondere is dat media, is jouw mening hierover gemakkelijk terug te vinden. En je in je drukke bestaan altijd tijd hebt vrijgemaakt voor een nu is het tijd voor afscheid van de provinciale politiek. In Delft blijf passie, die fietsen heet. je werkzaam als docent aan de TU Delft en ook als zzp’er richt je Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22306

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter, Breitbarth en Paymans

Een rondje IJsselmeer van 280 kilometer trapte jij zo weg. Je en via hem de nieuwe Staten in overweging willen geven om een hebt zelfs de Tour de France gereden, precies dezelfde etappes genootschap van oud-Statenleden in te stellen. Zo’n als de mannen-professionals, maar op de dag voor de echte genootschap is natuurlijk in de eerste plaats gezellig voor de koers. Ook hier in de Staten schakelde je graag naar hogere oud-Statenleden om nog eens met elkaar van gedachten te versnellingen. Blijf dat vooral doen, Josine, alle succes gewenst kunnen wisselen en terug te kunnen denken aan die ouwe tijden, en dank. maar het kan ook de nieuwe Staten desgevraagd, alleen desgevraagd, van advies voorzien of steun in de vorm van Mag ik jullie vragen om naar voren te komen. Wil één van jullie coaching. nog iets zeggen? Of twee of drie of vier? Paul. Mijnheer de voorzitter, voordat ik afsluit, wil ik graag via u alle De heer BREITBARTH (D66): Na acht jaar komt er vandaag een medewerkers van de ambtelijke organisatie, en in het bijzonder einde aan mijn lidmaatschap van Provinciale Staten en na de medewerkers van de griffie, bedanken. De griffier, Eric Meurs, dertien jaar een einde aan mijn actieve betrokkenheid bij D66 heeft er aan uw zijde voor gezorgd dat alle vergaderingen soepel Zuid-Holland. Het was mij eer en vaak ook een genoegen. Om verliepen, maar de ondersteuning van de Statenleden is toch met de Franse chansonnier Gilbert Bécaud te spreken: voor een belangrijk deel ook te danken aan Astrid Röben. “Et maintenant Zonder haar geen Statengriffie. Dank jullie wel. Even zo veel Que vais-je faire? dank ben ik verschuldigd aan de fractiemedewerkers, waarmee De tout ce temps ik de afgelopen jaren heb mogen werken. Als ik het goed heb Que sera ma vie" onthouden: Maarten Koning, Koen Droste, Floor Kellerman, Marianne Verwork, Wibia Zeilenmaker, Simon Duits en natuurlijk Wat ga ik doen? Ik ben in elk geval niet bang voor een zwart gat. Daniëlle Magermans en Klaartje Sluijs. Jullie zijn goud waard! Er wacht een proefschrift en ook de partij zal vast nog wel een keer een klusje voor mij hebben. Ik kijk met trots terug op de Ik sluit af. En dat doe ik graag met een gedicht, een overdenking afgelopen periode. Het Statenlidmaatschap is een bijzonder van voormalig stadsdichter van Rotterdam, Derek Otte. Het is te ambt. Vaak gaat het over de grote onderwerpen en over de vinden in zijn bundel ”TOFLOF” en heet “Dag”. lange termijn, waarbij wij rustig kunnen opereren in de schaduw van het ‘andere’ Den Haag, of eigenlijk de ‘andere Den Hagen’, Voornamelijk levende afscheid het Binnenhof, maar ook alle gemeenten in deze provincie. Maar Dat zou zonder ontmoeting niet bestaan soms staat de provincie opeens vol in de belangstelling, zoals in Omgekeerd zal dus een laatste dag 2012 rondom tankopslagbedrijf Odfjell. Dat was een vervelende Wellicht in een weerzien overgaan zaak, maar wel een waaruit goede dingen zijn voortgekomen. Geen verantwoordelijkheidsvakanties meer voor grote Het ga u allen goed. chemische bedrijven, maar aangescherpt beleid en betere handhaving. Ik ben nog trotser op de stappen die wij in deze De VOORZITTER: Frits, wil jij iets zeggen? Dat kan toch haast periode hebben kunnen zetten om de fietser in Zuid-Holland niet anders? Je hebt het zelfs voorbereid! beter van dienst te kunnen zijn. Nog lang niet alle plannen die wij hebben gemaakt, zijn gerealiseerd, maar ik zal de komende De heer PAYMANS (VVD): Dank u wel voorzitter. Ik ben zo jaren met plezier al die nieuwe kilometers fietspad gaan uitgedaagd dat ik toch een paar dingen hier naar voren wil verkennen. De mooiste herinnering aan de afgelopen periode brengen, voornamelijk in reactie op Hans Slooter, die naar mijn zijn toch wel alle werkbezoeken in deze mooie provincie. Of het idee vandaag de meest wijze woorden heeft gezegd, namelijk nu op Goeree was, in de Krimpenerwaard, in Leiden, Gouda, de dat hij moest oordelen zonder rijbewijs over de Duinpolderweg. Rotterdamse haven, overal ontmoette ik enthousiaste Zuid- Daarmee ben jij de maatman in ons gezelschap, want ik heb niet Hollanders die hun verhalen deelden. En zo gaat voor een de indruk dat de vierenvijftig anderen heel vaak echt gedegen en Statenlid beleid pas echt leven, als je met eigen ogen ziet welke met een studieachtergrond over onderwerpen hebben gevolgen onze keuzes voor de samenleving hebben. meegesproken hier. Zo heb ik zelf mogen meepraten over buslijnen, terwijl ik veertig jaar niet in het openbaar vervoer was Voorzitter, ik wens alle vijfenvijftig Statenleden die morgen geweest. Daarnaast hebben wij onevenredig veel energie geïnstalleerd worden, heel veel succes, wijsheid en plezier bij gestoken in de energiebesparing. Die discussie heeft weinig het vervullen van dit, soms toch wel gekke, ambt. Zeker voor de opgeleverd, maar wij zijn onze energie kwijt. En daarmee ruim dertig nieuwe Statenleden wordt het ongetwijfeld hard constateer ik, voorzitter, dat mijn functioneren hier geen hoge werken om zich alle dossiers eigen te maken. En laat ik de hoop vlucht heeft genomen. Ik heb mij inderdaad, zoals u opmerkte, uitspreken dat ook alle collega’s in de nieuwe Staten bereid zijn gepermitteerd om af en toe wat opmerkingen tussendoor te om met elkaar samen te werken. Er zijn al meer dan genoeg maken en dat was om hier niet in te dutten en om het een beetje tegenstellingen in de politiek vandaag de dag. En juist hier in de luchtig te houden, want relativeren en analyseren zijn de dingen provincie hebben wij de afgelopen jaren laten zien dat die je hier op de been kunnen houden. samenwerken loont. Die samenwerking uit zich niet alleen in beleid, maar ook buiten het werk om. Over de partijlijnen heen zijn vele vriendschappen ontstaan, maar ook de contacten met Statenleden die niet direct vrienden zijn geworden, zijn mij dierbaar. Mede namens collega Kip van het CDA zou ik de CdK Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22307

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Paymans, J.M.A. Meurs, Verkoelen en Ludema

Zo kun je hier in de zaal ook rustig zeggen dat er veel meer behoorlijk spanningsveld dus, waarin iedere politicus zijn eigen auto’s moeten gaan rijden in onze provincie, want dan krijgen wij weg moet zien te vinden, want dat is politiek bedrijven, zonder aanmerkelijk meer geld uit de opcenten, waarmee wij dat groen last of ruggespraak. Elke volksvertegenwoordiger moet op basis weer in stand kunnen houden. Ook ben ik hier tot de conclusie van eigen inzicht en overtuiging een oordeel vellen. Dat is de gekomen, voorzitter, dat eigenlijk alle mensen een beperking grote les die ik in de afgelopen jaren geleerd heb als politica in hebben en dat het enige klimaat wat in de loop van mijn acht jaar dit huis. hier ernstig gewijzigd is, is het debatklimaat. Ik zou willen eindigen met iedereen te bedanken - ik maak geen lijstje, want Beste inwoners van Zuid-Holland, het was mij een waar dan vergeet ik iemand - die bijgedragen heeft aan ons genoegen en een enorme eer om twee beleidsperiodes u te functioneren hier. Heel hartelijk dank. En ik doe een oproep. hebben mogen dienen. Rest mij ten slotte nog een enorme dank Stop nu eindelijk eens de zinloze moord op de kleiduiven! Dank uit te spreken aan in het bijzonder de griffie, want wij politici u wel. kunnen ons werk echt niet doen zonder de steun van de griffie. Stuk voor stuk zijn alle medewerkers van de griffie goud waard. Mevrouw J.M.A. MEURS (D66): Dank u wel, voorzitter. De Dames en heren, ongelooflijk bedankt! Zonder jullie was ik nog weemoed slaat nu toch toe, nu ik dit voor de allerlaatste keer steeds aan het ronddwalen in het ondoorgrondelijke web van de zeg. De afgelopen jaren heb ik met mijn fractie en met u mijn provincie Zuid-Holland. Verder mijn dank aan mijn collega- steentje bijgedragen om het financiële toezicht wat moderner te Statenleden die ik in de afgelopen twee Statenperiodes heb maken, de provinciale organisatie een beetje effectiever, de mogen ontmoeten. Onder velen van u heb ik verwantschap en begroting een beetje transparanter, de Randstedelijke steun gevonden. Ik wens de nieuwe Staten van Zuid-Holland Rekenkamer een beetje nuttiger, de energiehuishouding een heel veel wijsheid toe. Veel succes met de zware, maar zo beetje duurzamer, de economie een beetje innovatiever en de ontzettend leuke taak van het zijn van een provincie nog mooier. En hoe saai en langdradig de volksvertegenwoordiger. Dank u wel, voorzitter. vergaderingen soms ook waren, hoe stroperig de procedures en hoe ritueel het debat soms ook was, ik ben heel blij dat ik het De heer LUDEMA (VVD): Voorzitter, het is altijd wachten totdat gedaan heb. Niet alleen voor al die hele kleine beetjes resultaat, er een interruptie komt, maar volgens mij zal dat deze keer niet maar ook om deel te mogen uitmaken van de traditie van een gebeuren. Dat is misschien ook wel weer jammer, want dat is verantwoordelijke politiek en behoedzaam bestuur die dit huis juist het leuke aan het politieke spel. Ik kwam Janet Baljeu tegen vertegenwoordigt. Het was een eer om hiervan deel uit te maken in deze zaal. Zij vroeg: “Hoe voel je je nou?” Ik zei: “De en een heel klein steentje bij te dragen. Wij lossen hier de grote afgelopen weken voelden eigenlijk als een soort liefdesverdriet. vragen van onze tijd niet op, maar wij doen ons best en wij doen Je raakt iets kwijt wat je niet had willen kwijtraken en waarmee je het met elkaar, ook met ‘irritante ventjes’ samen. Ik wil iedereen nog wel een tijdje had willen doorgaan.” Ik kende het gevoel al, die dit steeds mogelijk maakte, de griffie, de ambtenaren, de want rond de eeuwwisseling had ik hetzelfde gevoel nadat ik beveiliging, de catering, de CdK bedanken voor deze tweeënhalf jaar in de raad van Rotterdam had mogen zitten. gelegenheid en hun hulp. Ik wens allen die zich in de nieuwe Toen kwam Pim binnen, die nog wel gezegd had op mij te zullen periode gaan inzetten, vele saaie vergaderingen toe en heel veel stemmen, maar ja, dat is niet voldoende geweest. Toen moest ik kleine beetjes resultaat! Dank u wel. afscheid nemen op een moment dat ik dat niet wilde. Ik zie een aantal mensen in deze zaal die datzelfde gevoel hebben; dit was Mevrouw VERKOELEN (GROEP VERKOELEN): In 2011, een niet de bedoeling, dit heb ik niet zien aankomen. Ik stond niet maand nadat mijn vader was overleden, ben ik hier geïnstalleerd verkiesbaar op deze lijst, dus ik zag het wel aankomen, maar het als Statenlid. Ik kwam terecht in dit huis, dat mij zeker niet voelt nog steeds als een soort liefdesverdriet. En dan kijk je een onbekend was. Ik kwam hier als directeur van de Natuur- en beetje meewarig naar je mailbox, want er komt zo weinig mail Milieufederatie Zuid-Holland al tien jaar regelmatig op visite. binnen, terwijl die tot voor kort helemaal volliep. Af en toe komt Daarvoor had ik in dit huis ook al vaak overleg en contact als er een mailtje en dan zijn het meestal mailtjes over wat je milieuhygiënisch handhaafster van DCMR bij de grote industrie. vandaag en morgen moet inleveren en het afsluiten van je Maar het was toch anders om dit huis regelmatig te betreden, mailbox. Dat voelt niet fijn. Maar je kijkt vervolgens nog eens toen ik eenmaal Statenlid was. Beleid controleren en naar alle mail en de moties en amendementen die je hebt aanscherpen via het politieke debat is toch echt iets heel anders ingediend en dan denk je: ‘nou, dat is best wel veel’. Er zijn dan het beleid handhaven of het zich te zien ontwikkelen in het natuurlijk meer moties en amendementen die ik niet heb open landschap of vaak helemaal niet, helaas. En als je dan ook ingediend of niet mocht indienen van de fractievoorzitter, Floor of nog in contact wilt blijven met de samenleving (of zoals ik het het Tiemen. Heb je dan hard gewerkt, heb je dan wat bereikt? Of liefst formuleer: het zijn van een volksvertegenwoordiger met de heb je de kantjes ervan af gelopen? Het is natuurlijk maar een voeten in de samenleving), dan vraagt dat toch speciale deeltijdjob; sommige mensen steken er twintig uur in, anderen aandacht. Het vraagt veel energie om de veranderingen te acht of twaalf. Je doet je best in de tijd die je ervoor hebt en dat blijven bijbenen, om draagvlak te blijven peilen in die is voor iedereen anders. Wat maakt je nu een goed politicus? samenleving, om mee te blijven bewegen met wat er gebeurt in Dat is lastig te beantwoorden. Gaat het om het verdedigen van de maatschappij, om te blijven terugkoppelen met de inwoners. standpunten? Het is zo veel gemakkelijker om in de eigen politieke bubbel te blijven, om de verandering in de eigen politieke kring te blijven toetsen, om te blijven vasthouden aan de eigen politieke mening, om mee te bewegen met de eigen politieke stroom. Een Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22308

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Ludema en Voorzitter

Doe je dat op basis van de inhoud of juist vanuit je politieke kerntaken en ook, de laatste jaren, dat de provinciale rol bij gevoel. Of is de impact die je hebt in het overtuigen van anderen maatschappelijke opgaven meer centraal is komen te staan. van jouw mening of het aantal moties en amendementen? Of “Ook al duren zaken daardoor wat langer, dat is de goede misschien zelfs de persberichten? Sommigen proberen iets te houding”, zo liet je optekenen. Je vergeleek het bereiken door vanuit hun partijpolitiek dingen te herhalen. Statenlidmaatschap weleens met de advocatuur, door erop te Anderen zijn misschien meer adaptief en proberen meer een wijzen dat je ‘altijd beschikbaar moet zijn’. Jij nam dat soms zo eigen mening te vormen in discussies met anderen, wat ook heel letterlijk dat je midden in de nacht aan het e-mailen was. ‘Altijd goed is, denk ik. Of het netwerken? Dat is ook heel belangrijk. Ik beschikbaar’ is overigens iets anders dan ‘altijd op tijd’. Op tijd had nog een discussie met onze fractiemedewerker komen was voor jou nog weleens lastig. Bijna drie volle periodes communicatie, die zei dat ik politiek toch anders moest zien. zitten er nu op en je gaat ons verlaten. Je hebt van het Soms begrijp ik het niet helemaal. Sommige mensen scoren best Statenwerk genoten en daarom zal het ‘afkicken’ worden, zoals wel hoog, maar die zijn niet zo erg bezig met de inhoud en die je zelf hebt gezegd. Je kunt misschien samen met Marcel in die hebben geen grote dossierkennis. Daarop zei hij: “Ja, maar kliniek gaan zitten. Anderzijds gaat het vertrek je ook weer ruimte politiek is ook netwerken, zorgen dat mensen jou kennen en dat geven. Jou kennende wordt die ruimte vast en zeker weer op je je boodschap overbrengt, ook al is het maar een klein een goede manier gevuld. Op termijn wellicht met een gedeelte van de inhoud.” Ook dat is politiek. Iedereen heeft zijn toezichthoudende functie of toch weer met een rol in het eigen vaardigheden en zijn eigen eigenaardigheden daarin. De openbaar bestuur. Wie weet? Ik sluit het allebei niet uit en voeg combinatie maakt iemand tot een goed politicus, denk ik. Wat daaraan toe dat het niet alleen goed zou zijn voor jou, maar ook ziet de buitenkant? Ja, dat is de vraag natuurlijk. Politiek is ook voor ons land. Dank voor je inzet en het ga je goed. een verslaving. Tenminste voor mij. Misschien zijn er ook mensen die nu blij zijn dat zij ervan af zijn. Ik weet niet of die van Dan ga ik, om redenen die u straks duidelijk worden, nu eerst een verslaving af wilde. Maar voor mij was het in ieder geval een naar het afscheid van Servaas Stoop, die, zoals u weet, na bijna verslaving en denk dat dat ook geldt voor een aantal andere zeven periodes afzwaait. mensen hier in de zaal. Ik zou nu eigenlijk met een motie moeten komen voor een afkickcentrum voor politici. Dat ga ik niet doen, Servaas Stoop (29/10/1992-27/3/2019) maar ik wil wel even naar onze voorzitter. Wellicht is het een Servaas, je gaat de annalen in als één van de Statenleden die goed idee om nog wat nazorg te doen om ervoor te zorgen dat het langste deze provincie en haar inwoners heeft gediend. Bijna die verslaving op een goede manier gekanaliseerd wordt. zesentwintigeneenhalf jaar. Dat je zo de geschiedenisboeken haalt, moet jou als maatschappijhistoricus goed doen. Vorig jaar De VOORZITTER: Er is in ieder geval al een praatgroep vierden wij nog jouw vijfentwintigjarig jubileum. We zwaaien je uit voorgesteld. als nestor, als plaatsvervangend voorzitter van Provinciale Staten en als zeer gewaardeerd volksvertegenwoordiger. Het zal De heer LUDEMA (VVD): Nog iemand met zo’n verslaving! De voor ons allemaal, en zeker ook voor de nieuwe Staten die generatie die morgen aan de slag gaat, zou ik willen adviseren: morgen aantreden, wel even slikken zijn, nu wij doorgaan zonder houd het leuk. Ik heb een discussie gehad met Vincent jou. Zonder jouw ervaring, zonder je gedetailleerde kennis van Karremans (VVD Rotterdam) en heb eens gekeken naar het processen en procedures en zonder je grote coalitieprogramma daar. Dat was dik met zo veel partijen. Ik zou verantwoordelijkheidsgevoel. Voor mij als CdK, en als voorzitter zeggen houd het dun, zet het op een A4’tje, want dan zorg je dat van PS, was je een belangrijke steunpilaar, zeker in het begin. er genoeg overblijft om gezellig met elkaar over in debat te gaan Niet alleen als plaatsvervangend voorzitter zal ik jou missen, en nog wat te winnen, ook voor de oppositie. Lieve politieke maar ook als toegewijd Statenlid en wijs mens. Ik denk dat je in familie, bedankt. Ik zal jullie missen. de loop van de tijd voor veel collega’s hier in de Staten een belangrijke vraagbaak bent geweest. Nogmaals dank daarvoor. De VOORZITTER: De laatste ronde. De diehards, mag ik wel zeggen, te beginnen met Marischa Kip. Servaas, ik heb jou de afgelopen tijd al twee keer zeer uitgebreid mogen toespreken. Eerst toen wij in deze zaal een aan jou en je Marischa Kip (27/2/2008-27/3/2019) 25-jarige lidmaatschap van PS gewijd symposium hebben Je kwam in de Staten in februari 2008, bijna een jaar na de gehouden. Dat was een bijzondere bijeenkomst, waar wij het verkiezingen van 2007. Al na een maand stond je hier om je hadden over trends en ontwikkelingen in het openbaar bestuur. maidenspeech te houden. Je sprak over Provincies Nieuwe Stijl, Ik heb daar gesproken over de verschillende provinciale een belangrijk thema. Dat jij daarover het woord mocht voeren, bestuurlijke golfbewegingen die jij hebt meegemaakt. Van een zegt iets over je partij, het CDA, maar zeker ook over jouw provincie met een breed pakket aan taken naar een provincie kwaliteiten, Marischa. Vanaf die eerste maanden tot op de dag nieuwe stijl, met kerntaken. Van een provincie die denkt vanuit van vandaag heb je bewezen een voortreffelijk hiërarchie naar een provincie die kiest voor partnerschappen en volksvertegenwoordiger te zijn, sterk op de inhoud en scherp in de uitgestoken hand. Van een provincie met strenge regels naar het politieke spel. Met hart en ziel heb je gedebatteerd, was je een provincie die zich richt op de gezamenlijke aanpak van een uitstekende voorzitter van de commissie Duurzame maatschappelijke opgaven. Ontwikkeling, gaf je leiding aan hoorzittingen (bijvoorbeeld over het heikele thema windenergie) en gaf je deskundig commentaar als jurylid tijdens de Jongerendebatdagen. Je maakte als Statenlid mee dat de provincie zich meer ging richten op Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22309

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter

Bij al deze bewegingen ben jij als lid van de Staten nauw kritisch, meestal vasthoudend, af en toe complimenteus en betrokken geweest, vanaf de tijd dat je het jongste Statenlid was, meegaand en soms weleens een tikje vilein. tot vandaag de dag toe. En je hebt bij al die ontwikkelingen actief meegedacht, meegepraat en meebeslist. Tijdens het symposium Als belangrijke woordvoerder aan de oppositionele kant van de heb ik jou als blijk van waardering een bijzonder beeldje mogen Staten had je niet altijd zin in het geijkte bespreken van een aanbieden van de uil die hier op het Zuid-Hollandplein staat, begroting, jaarstukken of andere zaken. Daarin was je creatief. maar dan in het klein. Dat beeldje is exclusief en uitsluitend Met humor, maar ondertussen scherp op de inhoud, wees jij ons bestemd voor mensen met een zeer grote betekenis voor het menigmaal op de grote reserves van de provincie. Je deed veel bestuur van Zuid-Holland. Vorig jaar, aan de vooravond van suggesties voor extra uitgaven en toen dat in jouw ogen niet Koningsdag, heb ik de eer gehad jou in je toenmalige gemeente helemaal werkte, ging je op een andere toer. Typisch op zijn Ron Korendijk opnieuw te mogen toespreken. Ook mocht ik toen, Hillebrands zei je: “Ik kan natuurlijk het verhaal dat u al kent nog namens de Koning, jou een belangrijke onderscheiding een keer afsteken, maar dat wordt ook zo eentonig. Dus dachten opspelden, Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Ik heb bij die we: we doen iets positiefs. Dus reik ik vandaag namens mijn gelegenheid uiteraard jouw goede werken hier in de Staten fractie een prijs uit.” En dat werd de ‘oppot-wisseltrofee’, die je in gememoreerd, maar zeker ook je professionele inzet in handen gaf van de gedeputeerde Financiën, toen Janet Baljeu. samenleving en bestuur en je vrijwilligerswerk. Voor de mensen, Ik weet zeker, Ron, dat ik je ga missen, en ik denk dat dat voor die hem nog niet hadden gehoord, herhaal ik hier de door jou meer mensen hier geldt. Ik wens je het allerbeste toe, hier in gemaakte grap dat in jouw auto bijna een automatische piloot Nederland of op je stekje onder de Griekse zon. Tenslotte mag ik naar het Provinciehuis is ingebouwd. Je moet echt honderden je vertellen, Ron, dat jouw inzet hier is gezien en gewaardeerd keren naar het Provinciehuis zijn gereden de laatste dikke kwart en dat het daarom Zijne Majesteit de Koning heeft behaagd jou eeuw. Dat heb je gedaan vanuit het besef, dat in jouw kringen in te benoemen tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Ik zal je ieder geval zeer sterk leeft, dat het belangrijk is je in te zetten straks graag die onderscheiding opspelden namens hem. voor mens en samenleving. Dat heb je van jongs af aan gedaan en je gaat er ook nog mee door, want voorlopig ben je nog Marijke van Dobben de Bruijn (15/03/2007-27/3/2019) waarnemend burgemeester van Zuidplas. Ik heb vandaag eerder Marijke, je bent een van de meest ervaren Statenleden en nu ga het woord ‘afkicken’ gehoord en gebruikt en voor jou zal het daar je na al die jaren Provinciale Staten verlaten. Je had drie ook wel op lijken, als je deze zaal verlaat. In ieder geval zullen ambities om, zoals je zei, onze mooie provincie te verbeteren: de wij moeten afkicken. Het was heel goed dat je hier was. We zoetwatervoorraad behouden, werken aan efficiënter besturen zeggen gedag tegen een voortreffelijk en voorbeeldig Statenlid. en last but not least ons cultureel erfgoed koesteren. Dat laatste Dank voor je geweldige inzet en het ga je goed! doel was je misschien wel het meest dierbaar. Ik denk nu aan de Hortus. “Cultuur maakt nieuwsgierig en creatief, het is een Ron Hillebrand (15/3/2007-27/3/2019) aanjager voor innovatie, welvaart en economische groei”, zo gaf Ron, jij vertrekt na exact drie periodes als Statenlid namens de je eens aan. Je bent lid geweest van de werkgroep Europa en PvdA. Ik denk dat ik dit gerust een aderlating voor de Staten mag hebt vanuit die hoedanigheid Brussel meerdere malen bezocht. noemen. Zo ervaar ik dat in ieder geval zelf. Jij hebt als geen Door je jarenlange ervaring kende je het Provinciehuis op je ander, en keer op keer, aandacht gevraagd voor de rol en positie duimpje en wist je je weg naar de ambtenaren en naar de GS- van de Staten, als controleur, maar vooral als kaderstellend etage goed te vinden. Ik heb jou ook vaak op mijn kamer mogen orgaan. Daarmee heb jij mij achtervolgd, kan ik zeggen. Dat begroeten samen met jouw compaan, Tiemen. Dat was goed en deed je altijd buitengewoon eloquent en met een prachtige die deur staat voor iedereen open. Als je eens behoefte hebt om presentatie. Ik denk dat ik niet alleen voor mezelf spreek, maar ik te praten of je wilt weten hoe iets zit, je bent welkom. Jullie heb in ieder geval altijd met plezier naar jouw woorden hebben daar goed gebruik van gemaakt en dat vond ik prettig. geluisterd. Als jij het woord nam, kon je hier in de zaal een speld De laatste Statenperiode nam je deel aan de commissie Bestuur horen vallen. Ik zal je herinneren als een Statenlid dat altijd heel en Middelen. Je was fel tegenstander van de provinciale scherp was op de inhoud en als politicus die, als ‘first class herindeling, waarbij de gemeenten Zederik en Leerdam na een debater’, zijn opponenten tot een uiterste inspanning en ook samenvoeging met Vianen in de provincie Utrecht zouden menige toezegging dwong. Je waaide zeker niet met alle winden komen te liggen. Tot jouw grote spijt (en de mijne) besloot de mee. Jouw kracht was het om, als je je punt had gemaakt en je minister anders. Verschillende moties die van jouw hand waren, merkte dat er goed was geluisterd, je knopen te tellen en niet werden aangenomen, zoals de moties over snel internet in het verder aan te dringen. Om, als een volgende gelegenheid zich buitenstedelijk gebied van Zuid-Holland, versnelling voordeed, een nieuwe poging te wagen. herbestemming cultureel erfgoed en moties over de bestuurlijke toekomst van Vijfheerenlanden en de Hoeksche Waard. Zo heb je jarenlang gestreden tegen de in jouw ogen te hoge tarieven voor het openbaar vervoer. Steeds zag je kans het Marijke, je nam voor het eerst zitting in Provinciale Staten na de thema weer aan te kaarten en herhaalde je je argumenten. Tot je verkiezingen van 2007 en bent daarmee een van de langst uiteindelijk succes had. In de tweede helft van vorig jaar zijn de zittende Statenleden. Twaalf jaar lang heb je je ingezet voor de ov-tarieven gedaald. Als voorbeeld kan ik ook het kustdossier provincie en dat is opgevallen. Marijke, jouw enorme inzet noemen, waarin het jou lukte om in het voorstel betreffende ons verdient waardering. Zuid-Hollandse kustlandschap een explicietere keuze voor bescherming te laten opnemen. Ook je bemoeienis met de aanstaande verbouwing van dit huis was scherp. Je was vaak Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22310

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Voorzitter en Hillebrand

Ik kan je daarom vertellen dat het Zijne Majesteit de Koning heeft De heer HILLEBRAND (PvdA): Mijnheer de voorzitter. Ja, daar behaagd jou te benoemen tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. sta je dan op die dag, waarvan je vier jaar geleden wist dat hij Met genoegen zal ik je straks de bijbehorende versierselen zou gaan komen. Time flies, when you’re having fun. opspelden. Vanochtend pakte ik een papiertje. Ik dacht, ik moet nog een afscheidspraatje voorbereiden. Toen slaakte ik een diepe zucht, Tiemen Brill (15/3/2007-27/3/2019) want ik dacht aan al die minuten, uren dat ik hier of daar achter Wij zeggen gedag tegen een van oorsprong nuchtere noorderling de interruptiebalie heb mogen staan in de afgelopen twaalf jaar. die al vele, vele jaren zijn bijdrage levert in de drukke Randstad Ik dacht, als ik het toen niet heb kunnen zeggen, dan lukt mij dat en vooral Zuid-Holland. Ook jij, Tiemen, was precies drie straks aan het eind van mijn drie uur durende Statenperiodes lid van dit provinciale parlement. Eerder had je afscheidsceremonie zeker niet. Dus ik heb het briefje zitting in een andere Haagse volksvertegenwoordiging, de weggedaan en ik heb gewoon een ander briefje gemaakt met de gemeenteraad. Beide keren uiteraard namens de VVD, de partij mensen die ik wil bedanken. waar je al bijna veertig jaar lid van bent. Je hebt weleens gezegd dat het er bij de provincie minder formeel aan toegaat dan bij de In de eerste plaats, mijnheer de voorzitter, beste Jaap, bent u dat gemeente, om eraan toe te voegen dat dat voor een Statenlid natuurlijk. Dank voor de mooie, warme woorden en de verleende betekent dat je beter mee kunt sturen. Dat sturen en eer, maar bovendien bedankt voor de goede, warme en meebewegen heb jij hier in die twaalf jaar volop gedaan. Je hebt hartelijke samenwerking in de afgelopen jaren. Ik heb mijn partij veel tijd in het Statenwerk geïnvesteerd, was vaak op de griffie zevenentwintig jaar mogen dienen. Ik heb best wel wat aanwezig en zeer benaderbaar. En altijd voorkomend. Je zette je burgemeesters en een paar CdK’s meegemaakt en ik weet hoe vooral in op de thema’s economie en vervoer. Je maakte je ongelooflijk ingewikkeld en moeilijk het is om een even goede zorgen over de bereikbaarheid van Zuid-Holland. Dat de VVD- voorzitter van het college als van de Staten te zijn. Ik heb gezien gedeputeerde Vervoer zich inzet voor de best bereikbare dat jij daarvoor heel hard hebt gewerkt. En ik heb gezien dat jij provincie klinkt jou als muziek in de oren. Voor jou is het steeds meer dan alle anderen die ik heb meegemaakt, daar ook in bent belangrijk geweest dat de provincie liet zien wat ze waard was. geslaagd. Ik vind jou een even goede voorzitter van de Staten Daadkracht tonen is nodig, zo zei je, om het bestaansrecht van als van het college, voor zover ik dat kan beoordelen. En deze provinciale bestuurslaag te bewijzen. Toen er eens een daarvoor wil ik jou een compliment geven. Naast jou wil ik discussie ontstond over het aantal medewerkers dat Zuid- natuurlijk ook alle collegeleden bedanken voor de Holland heeft en werd vastgesteld dat het werk in andere samenwerking. Jaap heeft het al een beetje gememoreerd, ik provincies met minder personeel werd gedaan, zei je, op jouw ben niet altijd de gemakkelijkste geweest. Of het nu ging over de typische manier: “Dat kan kennelijk ook.” De laatste jaren was je ov-tarieven of het Woondossier of de provinciale huisvesting, fractievoorzitter van de grootste coalitiefractie. Dat is altijd een soms ging ik ook wel tot het gaatje. De enige verzachtende bijzondere positie, waarbij het werk voor en achter de schermen omstandigheid die ik kan aanvoeren, is dat ik nu eenmaal heilig allebei belangrijk is. Eigenlijk gaat het er in die positie om dat je geloof dat de democratie erbij gebaat is dat wij elkaar niet alleen ervoor zorgt dat de zaken goed lopen. Om overzicht te hebben, maar leuk en aardig willen vinden, maar dat je soms ook tot het zat je graag achter in deze zaal. Zo nodig kwam je naar voren gaatje moet durven gaan. Als ik in de hectiek van de strijd soms om op de jouw kenmerkende, korte en duidelijke wijze een net even in het gaatje ben gevallen en te heftige woorden heb bijdrage te leveren aan het debat. Je was zo gezegd het gebruikt, dan hoop ik dat u mij wilt verontschuldigen. oliemannetje van de coalitie. Een speciale vermelding verdient jouw rol als voorzitter van de Commissie voor het Onderzoek van Ik wil een bijzonder woord van dank uitspreken aan alle de Geloofsbrieven. Ik weet niet of er veel kandidaat-Statenleden ondersteuners: de huishoudelijke dienst, de beveiliging, het in de piepzak hebben gezeten als jij hun doopceel lichtte. Ik heb kantinepersoneel dat ons altijd uitermate vriendelijk, correct en wel begrepen dat het nauwgezet gebeurde. Hoe dan ook, je dienstverlenend terzijde hebben gestaan. Zonder hen hadden wij deed dat werk secuur. Je rapportages als voorzitter van de hier niet kunnen functioneren, zoals wij dat gedaan hebben. Commissie Geloofsbrieven zal ik missen, want dat deed je altijd Dank voor de duizenden kopjes koffie, de maaltijden en alle duidelijk en gewichtig. En gelukkig ook met steeds een positieve verzorging. Ik wil de medewerkers van de griffie en de uitkomst voor degenen die aan het onderzoek onderworpen organisatie bedanken, omdat zij natuurlijk ons in staat stellen om waren. ons politieke werk te doen. En dat hebben zij meer dan voortreffelijk gedaan. Ik wil mijn fractie en de fractiemedewerkers Dank voor de twaalf jaar dat je hebt meegewerkt aan het bedanken. Dat heb ik in de vorige periode ook al eens gedaan, besturen van de provincie. Jouw inzet wordt zeer gewaardeerd maar ik denk dat het uitzonderlijk is als je twaalf jaar in een en ook tegen jou mag ik zeggen dat je een koninklijke fractie kan functioneren, waar nooit ruzie of na-ijver is en waar onderscheiding krijgt uitgereikt. Het heeft Zijne Majesteit iedereen altijd bereid is om dingen voor elkaar te doen of van behaagd jou te benoemen tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. elkaar over te nemen. Dat is heel bijzonder. Dank daarvoor. En Graag speld ik die onderscheiding zo meteen bij je op. Dank je dan wil Constantin (voor intimi Costa) natuurlijk bedanken. Wij wel. zijn achttien jaar samen en zonder jou had ik dit werk niet kunnen doen. Het is heel simpel; bij jou heb ik achttien jaar lang Ik wil jullie vragen met zijn drieën naar voren te komen, zodat ik als wethouder en Statenlid altijd kunnen zeggen ‘oh ja, ik heb dat ook kan doen. Wie van jullie wil nog iets zeggen? Ron? Ga je vanavond een vergadering’. gang.

Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22311

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Hillebrand, Brill en Van Dobben de Bruijn

En in die achttien jaar heb jij nooit gezegd ‘alweer’, ‘moet dat daaraan behoefte hebben zullen wij een speciaal contract nou?’, of ‘moet je vanavond nou weer weg?’. En wat misschien sluiten. Ik wens onze opvolgers heel erg veel succes en ik hoop nog wel bijzonderder was; als ik ’s avonds thuiskwam, had ik dat zij er net zo veel plezier in zullen hebben als ik. En ik wil nooit zin om die vergadering nog eens na te kauwen en jij had nogmaals mijn dank uitspreken voor de inzet die het college nooit zin om over die politiek te horen, dus binnen een half uur heeft gepleegd en de gezellige kopjes koffie die ik met de was ik die hele politiek kwijt en dat maakte het mogelijk om het commissaris heb mogen delen. Het was een genoegen. zo lang, zo ontspannen te doen. En tot slot natuurlijk u, collega- Statenleden. Ik heb de samenwerking bijzonder gewaardeerd; Mevrouw VAN DOBBEN DE BRUIJN (VVD): Het was twaalf jaar van links tot rechts, van conservatief tot progressief. Wij hebben geleden toen in dit huis de heren Brill, Vermeulen en Hillebrand altijd goed met elkaar samengewerkt. In het eerste debat aan het samen met mij als Statenleden werden geïnstalleerd. Ik heb veel begin van deze periode heb ik gezegd, toen wij het college prettige collega’s binnen en buiten mijn fractie meegemaakt en ik hadden gesteund, dat ik zou gaan werken aan de versterking ben hun dank verschuldigd voor de wijze waarop zij mij hielpen van de positie van de Staten. Het is de voorzitter niet ontgaan en om zaken voor elkaar te krijgen. Het is met erg veel genoegen anderen ook niet. Ik zou de negentien die doorgaan willen dat ik mijn oude maten, Tiemen, Ron en natuurlijk Floor die hier zeggen: weest u zich bewust van uw positie. U staat in een rijke nog blijft, bedank voor twaalf jaar buitengewoon zonnige traditie en u bent het hoogste orgaan van deze prachtige samenwerking. Maar natuurlijk hebben er meer mensen hier in provincie. Dat schept rechten en plichten. Het schept de plicht huis meegewerkt aan het feit dat het leven hier zo plezierig was om met elkaar na te denken over de toekomst van deze dat ik het twaalf jaar heb volgehouden: de beveiliging en de provincie en haar inwoners. U hebt ook de middelen daarvoor. receptie die bij nacht en ontij hielpen om mijn telefoon te vinden, Wie het breed heeft, kan het breed laten hangen. En zelfs de de facilitaire dienst en de hartelijke bediening en de koks die commissaris zegt dat wij goed in de slappe was zitten. Maar het gelukkig steeds beter gingen koken, de griffie van waaruit Astrid schept ook rechten. U bent het hoogste orgaan, u hebt recht op ons Statenleden met ijzeren hand onder controle hield, de alle informatie die u nodig hebt en alle ondersteuning om te ambtenaren die mij hebben behoed voor al te dolle plannen en kunnen functioneren. Weest u zich daarvan bewust, ook als er die de uitvoering van moties en amendementen mogelijk een keer tegengewerkt wordt. Ik heb er alle vertrouwen in dat u maakten, en Jaap, onze commissaris des Konings, die altijd tijd met elkaar een goede toekomst voor deze provincie zult maakte voor het geven van raad en het uitwisselen van ideeën. bewerkstelligen. Dank u wel. Mag ik u hierbij verzoeken om het staatshoofd mijn dank over te brengen voor de verleende onderscheiding? Nog even een De heer BRILL (VVD): Voorzitter, dames en heren, aan alle klusje overdragen. Nu ik hier toch sta, kan ik dat gelijk vragen. Ik mooie dingen komt een eind. Twaalf jaar heb ik het voorrecht ben ook dankbaar voor al die inwoners die mij bij drie gehad deel te mogen uitmaken van Provinciale Staten namens gelegenheden met buitengewoon veel voorkeurstemmen hebben de VVD en de laatste vier jaar als fractievoorzitter. Vanaf 2007 is geëerd. Ik heb dat bijzonder gewaardeerd en ik heb geprobeerd de sfeer op het Provinciehuis naar mijn smaak behoorlijk om het in mij gestelde vertrouwen waar te maken. Nu zijn er veranderd. Ik ga het niet hebben over allerlei discussiepunten die twaalf jaar voorbij, ze zijn omgevlogen en tot de dag van wij gehad hebben, maar wel over de grote lijn. En die lijn is dat ik vandaag heb ik met veel plezier mijn werk als vond dat in het begin het gevoel dat de provincie zich op een volksvertegenwoordiger gedaan. Ik heb mij alleen wel de eiland bevond erg intensief was. Wij hadden weinig contacten afgelopen jaren met enige zorg afgevraagd of ik nog wel blij met Rijk, gemeenten en inwoners, instituten en andere wordt van de ontwikkelingen of liever gezegd, het gebrek aan adviesorganen. In de loop der jaren is dit vooral door toedoen ontwikkelingen in de politiek. Het politieke spectrum versnippert. van het college, en niet te vergeten de commissaris, sterk Spindoctors bepalen de koers en vaak ook de aankleding en in verbeterd. De provincie is nu de bestuurlijke spin in het web. pers en media bepalen soms heel pedante BN’ers wat de Voorzitter, het was mij een genoegen om daaraan een kleine ‘correcte politieke uitspraken’ zouden moeten zijn en wat de bijdrage te leveren. En ik hoop dat onze opvolgers dit verder sfeer zou moeten zijn. Er wordt veel gesproken over inclusiviteit, zullen uitbouwen. Het was een groot genoegen om de taak als samenwerken en iedereen doet mee, maar diegenen die het Statenlid en fractievoorzitter te vervullen en ik wil iedereen politiek correcte jargon niet kunnen delen dan wel verstaan, danken die eraan heeft bijgedragen om het voor mij ook een hebben niet het gevoel dat zij meetellen, laat staan dat zij een heerlijke tijd te maken. Speciale dank wil ik uitspreken aan mijn stem hebben. En voor de volksvertegenwoordigers is het door de vrouw, Floor. Zonder haar had ik dit, zo nu en dan intensieve versnippering en de coalitie steeds lastiger de stem die zij van de werk, niet kunnen doen. Ik ben zeer verheugd dit afscheid te inwoners hebben gekregen, te laten doorklinken in het debat. Wij kunnen vieren in aanwezigheid van mijn zuster, mijn broer, hun maken ons na een droge zomer zorgen over de mogelijke aanhang en mijn kinderen. Tevens wil ik mijn fractiegenoten verzakking van onze huizen door de lage grondwaterstand, maar danken die mij vier jaar als fractievoorzitter hebben gedoogd. En maken wij ons ook zorgen over de mogelijke verzakking van het verder gaat mijn grote dank uit naar Merel, onze Huis van Thorbecke, de basis voor onze Grondwet, het fractiemedewerker, die enorm veel werk heeft verzet. Zonder fundament van onze democratische rechtsstaat? Hoe staat het haar waren wij, en zeker ik, niets. Voorzitter, er is een opmerking met de scheiding der machten tussen wetgeving en uitvoering? gemaakt over een afkickkliniek. Er is een beroep gedaan op mij Hoe staat het met de scheiding tussen kerk en staat? Hoe staat als voorzitter om daarover na te denken. Dat zal ik ook doen. Er het met de onafhankelijke rechtspraak, de gelijkwaardigheid van is al een initiatief. Ik doe zoiets ook bij de gemeente Den Haag, alle inwoners voor de wet en vooral de vrijheid van dus wellicht kunnen wij wat krachten bundelen. De afkickkliniek meningsuiting? zullen wij dan ergens speciaal inrichten en met degenen die Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22312

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Van Dobben de Bruijn en Kip

Tot mijn genoegen zag ik vanmorgen dat onze nieuwe Denker gelukkig afgestapt van de in mijn ogen verstikkende achter-de- des Vaderlands, Daan Roovers, de zorg over het slechte gebruik dijken-mentaliteit van de pure kerntakendiscussie. dan wel misbruik van onze vrijheid van meningsuiting deelt. Het is duidelijk dat niet alleen wegen en natuurgebieden, maar ook In mijn tweede periode was ik onder meer woordvoerder grondrechten regelmatig onderhouden en verzorgd moeten economie. Toen was de vestiging van het Factory Outlet Center worden en dat wij dat moeten uitstralen als politici. Het Huis van op Bleizo actueel, een samenwerkingsverband tussen de Thorbecke behoeft versteviging. Gelijkwaardigheid voor de wet gemeenten Lansingerland en Zoetermeer. Een groot behoeft ook respect voor een ander. Vrijheid van meningsuiting winkelcentrum met allerlei kleding zou verrijzen, dat mensen zou behoeft het gesprek en ook de aandacht voor de wensen van moeten trekken van heinde en verre. Mijn fractie is altijd een anderen. Het huis van de provincie hier wordt opgeknapt. Als ik hardgrondige voorstander geweest van detailhandel in de centra bij deze gelegenheid een wens mag uitspreken, dan zou ik willen en de kernen en had dus ook ongelooflijk veel moeite met dit suggereren dat in ons gerenoveerde Provinciehuis ergens een voorstel. Het was bij uitstek een onderwerp waaraan politiek kalligrafie met de grondrechten geplaatst wordt. Onze Grondwet handwerk te pas komt. Overleg met brancheverenigingen, hoort immers niet een verstoft ideaal te zijn, maar een individuele ondernemers en natuurlijk de betrokken gemeenten. sprankelende herinnering aan de noodzaak tot gesprek en Maar ook bijeenkomsten van CDA-raadsfracties uit de wijde inclusiviteit. En, als het budget te krap wordt, dan mag u bij mij omgeving die er ook iets over te zeggen hadden in onze richting. langskomen voor een kleine bijdrage hieraan. Ik wens u allen Na al die consultaties kwamen wij tot de conclusie dat er maar een zonnige toekomst toe. Ik heb gezegd. één juiste conclusie was en dat was het antwoord ‘nee, die moet daar niet komen’. Het is de enige keer geweest dat ik als Mevrouw KIP (CDA): Dank voorzitter, allereerst voor de Statenlid tegen een voorstel van Gedeputeerde Staten heb prachtige woorden die u zojuist in mijn richting hebt gestemd dat verdedigd werd door een eigen gedeputeerde, de uitgesproken. Het klopt inderdaad, ik sta hier vandaag met enige heer Veldhuijzen. Het voorstel haalde uiteindelijk geen weemoed en ik ben niet voor niets een van de mede- meerderheid, maar het laat wel zien dat je op bepaalde punten initiatiefnemers van het genootschap, zoals dat zo mooi door de het verschil kunt maken, soms ook door ergens tegen te zijn. heer Breitbarth is verwoord en meteen door de heer Ludema is omgedoopt tot afkickkliniek. Ik vond genootschap beter klinken, Mijn derde periode begon voor mij met de maar misschien heeft het wel deels die functie. Op de kop af is coalitieonderhandelingen samen met Adri Bom-Lemstra. In deze het elf jaar en één maand geleden dat ik geïnstalleerd ben als tijd van de startende formatieonderhandelingen denk ik daar met Statenlid. En in september het jaar daarvoor werd ik veel plezier aan terug. Ik heb zo’n vermoeden dat de vorige geïnstalleerd als fractievertegenwoordiger, en nog wel in de onderhandelingen een stukje gemakkelijker waren dan die nu op prachtige vergaderzaal van de senaat. Waarom? Omdat deze stapel staan. Vervolgens werd ik financieel woordvoerder en Statenzaal verbouwd werd, omdat het aantal Statenleden voorzitter van de commissie Duurzame Ontwikkeling, met verminderde van drieëntachtig naar vijfenvijftig. Kort gezegd recreatie, natuur en energie als belangrijkste onderwerpen. komt mijn Statenlidmaatschap er dus op neer dat ik gekomen Verschillenden van u die in mijn commissie zaten, hebben ben vlak na de vorige verbouwing en vertrek kort voor de vandaag al gememoreerd dat de politieke tegenstellingen vaak volgende verbouwing, maar daarmee alleen zou ik het dicht onder het oppervlak zaten, maar vaak ook ver daarboven. tekortdoen. Vandaag wil ik even stilstaan bij elk van de drie En het was een commissie die niet van nature uitblonk in Statenperiodes die ik heb meegemaakt. procedures en die zich ook niet altijd hield aan de tijd, maar ik ben er heel erg trots op dat het gelukt is om alle Statenleden, Ik startte in 2008 in een fractie van dertien mensen. Dat waren maar ook Gedeputeerde Staten recht te doen. En nog meer fier nog eens tijden, zou ik zeggen, in vergelijking met nu, zeker als ben ik erop dat alle partijen die daarbij aan tafel zaten, erin zijn je bedenkt dat er morgen slechts vier Statenleden van het CDA geslaagd om de discussie te voeren op de inhoud en niet alleen zullen worden geïnstalleerd. Het was bijzonder dat ik in zo’n de verschillen te benadrukken, maar ook te kijken waar de grote fractie, de voorzitter memoreerde dat al, meteen de overeenkomsten zaten. In mijn optiek is het middenbestuur in het volgende maand aan de bak mocht, en ook nog over een groot algemeen, en in de Staten in het bijzonder, gebaat bij onderwerp, namelijk Provincie Nieuwe Stijl. Dat was een soort volksvertegenwoordigers die de verbinding zoeken tussen lokaal, codewoord voor de provincie terug naar haar kerntaken. Ik moet nationaal en Europees, die niet alleen gaan voor het eigen gelijk, toegeven dat ik toen wel blij was met de usance dat je bij een maar die een gemeenschappelijke deler weten te vinden. Dat is maidenspeech niet gestoord mag worden, want de terugtreding door de jaren heen de kracht van de provincie geweest en in een van de provincie op een aantal terreinen, zoals cultuur of de gefragmenteerd politiek landschap steeds belangrijker. aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt, lag bij mijn fractie nogal zwaar op de maag. Het was een algemene trend in Ik rond af, voorzitter. Zoals aan het begin gememoreerd, sta ik provincieland, maar die werd helaas in Zuid-Holland op een hier met enige weemoed. Tegen eenieder die in de afgelopen nogal rigoureuze wijze doorgevoerd, al ben ik wel blij dat wij maanden vroeg hoe het met mij ging, zei ik dat ik Staten met pijn uiteindelijk nog een basisvoorziening cultuur overeind hebben in het hart zou verlaten, maar ik kijk in dankbaarheid terug op weten te houden. Met dank onder meer aan Han Weber. Maar wat ik heb kunnen bereiken, ook al waren het soms kleine het mooie van lang Statenlid zijn, is dat je op een gegeven stapjes, en in de volle overtuiging dat ik de vrijgekomen tijd op moment ook weer meemaakt dat er op schreden wordt een goede wijze zal weten in te vullen. teruggekeerd. Het onderwerp onderwijs en arbeidsmarkt staat gelukkig weer hoog op de politieke agenda. En dit college is Notulen Provinciale Staten Vergadering van 27 maart 2019

22313

Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Kip, Stoop en Voorzitter

Wat dat precies zal zijn, zal de toekomst leren. Rest mij om en mijn kinderen voor de verdraagzaamheid en de loyaliteit die iedereen te bedanken die hieraan een bijdrage heeft willen zij aan de dag hebben gelegd voor het feit dat ik er of fysiek niet leveren. In het bijzonder u, mijn mede-Statenleden, het college was of emotioneel niet, omdat ik voor de Staten bezig was. En van Gedeputeerde Staten, de griffie en Randy de Jongh, de verder sluit ik mij met een groot uitroepteken aan bij alle commissiegriffier, in het bijzonder, en vanzelfsprekend alle dankwoorden die zijn uitgesproken. Het was mij ook een provincieambtenaren, maar ook alle inwoners die de moeite genoegen om regelmatig in deze zaal uw voorzitter te mogen namen om in te spreken, of dat nu was bij een commissie of een zijn. Ik dank in het bijzonder ook mijn collegae in de fractie van hoorzitting, of op de publieke tribune plaatsnamen om te kijken wie ik vandaag nog expliciet de naam van Henk van Dieren naar hoe het debat verliep of de gelegenheid boden om op noem. Wij hebben zowel in het verband van deze fractie als werkbezoek te gaan. Last but not least wil ik al mijn vrienden en persoonlijk een goede verstandhouding gehad en ons persoonlijk familie bedanken die ik regelmatig minder zag dan ik zou wel en wee mogen delen. wensen en die mij bij tijd en wijle meewarig aankeken bij alle verhalen over de politiek en het wel en wee van deze mooie Ik sluit af, mijnheer de voorzitter, en ik doe dat met een variatie provincie. Ik ga het missen. Het ga u goed. op motto’s van vier verkiezingsprogramma’s van de SGP in de achterliggende periode: “Op goede grond werken aan een De heer STOOP (SGP en ChristenUnie): Mijnheer de voorzitter, waarde- of waardenvol Zuid-Holland en de toegevoegde waarde dank voor deze gelegenheid. Ik ga proberen om de lengte van laten zien, samen voor Zuid-Holland”. Het ga u allen goed! En ik mijn speech omgekeerd evenredig te laten zijn aan de periode zeg met een verwijzing naar de wapenspreuk van deze provincie die ik hier heb doorgebracht. Na zesentwintig jaar lever ik ‘Vigilate Deo Confidentes’. Dank u wel. vandaag mijn toegangspasje in en zal ik zo aanstonds de laatste reiskostendeclaratie bij Astrid indienen. En over die De VOORZITTER: Dank. Dat brengt ons bij punt 2 van de automatische piloot in de auto gesproken, als die een registratie agenda, de bespreekstukken. Die zijn er niet. Dan gaan wij over van de kilometers zou hebben gedaan, dan zou ik waarschijnlijk naar punt 3, de hamerstukken. Die zijn er ook niet. ergens uitgekomen zijn tussen 150.000 en 175.000 km. Bloemstukken zijn er wel.

Ik wil toch een paar dingen aan de vergetelheid ontrukken. Het is 4. VERSLAG PROVINCIALE STATENVERGADERING VAN al gememoreerd, Provinciale Staten zijn in de achterliggende 20 februari 2019 periode teruggegaan van drieëntachtig naar vijfenvijftig zetels, en waar is de tijd gebleven dat wij een fractie hadden die DIT VOORSTEL WORDT ZONDER OVERLEG EN ZONDER achtentwintig zetels telde? Omgerekend naar vijfenvijftig zetels HOOFDELIJKE STEMMING AANGENOMEN. zou je toch nog op het respectabele aantal van negentien uitkomen. En dat politieke partijen zowel hoogte- als De VOORZITTER: Punt 5, ingekomen stukken. Die zijn er ook dieptepunten kunnen meemaken, heeft bijvoorbeeld een fractie niet. Zo meteen wordt u door Astrid op uw plaats gezet en als D66 ervaren, die vanaf 2007 hier met één lid aanwezig was. kunnen wij afscheid van elkaar nemen. Dank voor het geduld Het kan verkeren. van alle gasten. Dat is politiek en dit was nog een korte vergadering, kan ik u zeggen. Morgenochtend is de volgende Voorzitter, er zijn veel veranderingen geweest in de vergadering alweer om 10.00 uur. Ik sluit de vergadering (17.00 achterliggende zesentwintig jaar. De introductie van het dualisme uur) en ik wens u een fijne avond en wel thuis. in 2003. Veranderingen in beleidsterreinen. Wie herinnert zich nog dat de provincie advies uitbracht over de spreiding van ziekenhuisbedden, over ambulancevoorzieningen, plaatsen in verpleeghuizen en zorgcentra en, iets minder lang geleden, over de jeugdzorg? Over de veranderingen van de rol van de provincie, voorzitter, hebt u zonet al gesproken, dus daar ga ik aan voorbij. Ik herinner mij nog twee elementen die behoorlijk wat impact hebben gehad in deze Staten. Dat was allereerst een enquête naar het afvalbeleid, wat leidde tot het rapport “Zand erover”. Inderdaad, ik hoor het gedeputeerde Weber zeggen. Minstens zo veel impact had het onderzoek dat is uitgevoerd in 1999 naar de Ceteco-affaire, wat leidde tot het rapport “Een doorboorde buidel” en zo’n beetje het vertrek van de politieke en ambtelijke elite van dat moment. Veranderingen in mensen die aan mij voorbij zijn getrokken. Ik heb vier commissarissen mogen meemaken: Patijn, Leemhuis-Stout, Luteijn, Franssen en Smit. En na het dualisme heb ik vier griffiers mogen meemaken: Pauw, Engels, Van Luijk en E. Meurs en een lange rij van gedeputeerden en collegae. Mij rest dank voor de periode die ik hier mocht doorbrengen en een bijdrage mocht leveren aan discussies. En ik dank bovenal mijn God dat Hij mij al die tijd de kracht en de energie gaf om dat te doen. Ik dank ook mijn vrouw