HONGARIJE

vlinders en planten

25 juni – 5 juli 2016

KNNV- reis Hongarije 25 juni – 5 juli 2016

Inhoud:

Excursiedoelen pag. 2 Deelnemerslijst pag. 3 Dagverslagen pag. 4 Botanisch verslag pag. 14 Plantenlijst pag. 17 Vogellijst pag. 24 Zoogdierenlijst pag. 24 Nachtvlinderlijst pag. 25 Libellenlijst pag. 27 Dagvlinderlijst pag. 28 Dagvlinderverslag pag. 32

Zwartsprietdikkopje

Eindredactie: Ellen Kerkhof

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 2

Excursiedoelen

Informatie over deze reis uit de introductiebrief van de KNNV:

Vanuit het sfeervolle verblijf Farm Lator in het noorden van Hongarije gaan we genieten van de vlinderrijkdom in de omgeving. Farm Lator is een duurzame onderneming, die wordt gerund door de Nederlandse natuurgids/bioloog Rob de Jong en zijn Hongaarse vrouw Barbara. Farm Lator ligt aan de rand van het heuvelachtige Bükk nationaal park op de overgang naar de grote laagvlakte in het rustige dorpje Lator dat bestaat uit slechts 19 huizen. Naast ongeveer 60 soorten dagvlinders zijn in de tuin van het complex ook veel vogels aan te treffen, in de tuin van het bijgebouw is zelfs een schuilhut om rustig de vogels te kunnen observeren.

De vlinderfauna in het noorden van Hongarije is bijzonder rijk. Een aantal oostelijke dagvlindersoorten zoals de lathyruszwever (Neptis sappho), de tsarenmantel (Argynnis laodice) en het oostelijk esparcetteblauwtje ( admetus) komen hier aan de grens van hun verspreidingsgebied. De kalkrijke bodem zorgt voor een gevarieerde vegetatie en op natte plekken en op mest kunnen drinkgezelschappen te vinden zijn van soms wel meer dan honderd vlinders.

De nadruk van deze reis zal liggen op dagvlinders. We zullen rustig de tijd nemen om de vlinders ter plekke op naam te brengen en te fotograferen. Dit betekent natuurlijk niet dat we geen aandacht hebben voor andere natuurverschijnselen om ons heen. In de beekdalen en bij bronnen komen interessante libellensoorten voor en ook planten en vogels zullen niet aan onze aandacht ontsnappen. We wandelen ongeveer 5 tot 10 kilometer per dag in een rustig tempo. De hoogteverschillen zijn niet groot en over het algemeen is het terrein goed begaanbaar.

Ongeveer halverwege de reis verplaatsen we ons naar Nationaal Park Aggtelek, dicht bij de Slowaakse grens. We verblijven twee nachten in het Tengerszem Hotel.

Kaart van Hongarije met de ligging van Farm Lator en Hotel Aggtelek

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 0

Deelnemerslijst

Reisleiding: Klaas van Dort en Joost Uittenbogaard Deelnemers: Wil Folkers Bianca Fraanje Peter Pfaff Jeanne Huijssoon Nel van Meijeren Frans van der Woerd Trees Kaizer Joop de Wit Loes Bakker Michel van Adrichem Marian Schut Monique Holleman Nelly ten Brink Hans Schinkel Ellen Kerkhof Foto’s: Nelly, Marian, Michel, Joop, Joost, Peter, Trees, Wil, Hans en Ellen

Groepsfoto

Onze reisleiders

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 4

Dagverslagen

Dag 1 – 25 juni 2016 Ellen Kerkhof

Om 12 uur worden we op Schiphol verwacht, een prettig tijdstip om er met de trein te komen. Twee groepsleden zullen we pas in Boedapest ontmoeten, zij zijn daar al een weekje om de grote stad te zien. Iedereen is mooi op tijd en het is een leuk weerzien met een aantal bekenden van vorige KNNV- reizen. We gaan naar Farm Lator in het Bükk-gebergte om vlinders en planten te spotten en andere spelingen der natuur. Als we bij toeval bij de bagagecontrole reizigers tegenkomen die eerder bij Rob en Barbara in hun Farm geweest zijn, horen we dat de klemtoon van het woord Lator op de eerste lettergreep ligt. Even wennen aan de goede uitspraak. Na een voorspoedige vliegreis met een kleine vertraging van een half uur bereiken we het vliegveld van Boedapest. Hier valt de warmte meteen op ons, ook even wennen. Frans en Trees - de op eigen gelegenheid gekomen reisgenoten - zijn er al en we zijn compleet om de bus te vinden die ons naar ons onderkomen zal brengen. Het contact met de Hongaarse buschauffeur wordt soepel gelegd. Het is een jonge Hongaar die uitstekend Engels spreekt. Hij heeft een moeilijke voornaam, daarom mogen we hem ook Bolly noemen. Als hij zijn voornaam later voor mij opschrijft, blijkt het Balázs te zijn. Soepel gaat al onze bagage in een trekkarretje achter de bus. We kunnen ruim zitten zonder koffers in onze nek. Na een flinke rit van ongeveer 2 uur tijdens welke we het landschap niet spectaculair zien veranderen, is het eindpunt bereikt. We zijn bij ons geplande onderkomen: Farm Lator in Lator. Rob, de mannelijke helft van het echtpaar dat deze onderneming runt, komt ons meteen welkom heten. We worden verspreid over verschillende huisjes in de onmiddellijke nabijheid gehuisvest en gaan daarna nog genieten van een heerlijke maaltijd. De temperatuur laat het toe om buiten te zitten. Hoofdgebouw Farm Lator Als het al donker is, zoeken we onze kamer op en zijn we hoopvol gestemd over wat ons verder te wachten staat.

Dag 2 – 26 juni 2016 Michel van Adrichem

Na een heerlijk ontbijt in de buitenlucht met op de achtergrond gezang van de wielewaal wordt het tijd (9 uur) om te starten met de wandeling. Op Farm Lator zorgt een puntgave koningspage (dus met volledige staarten) meteen voor een prima begin van de wandeling. Vanaf Farm Lator wandelen we over een rustig bosweggetje het Bükk nationaal park in. Al snel valt de groep uiteen in kleinere groepjes die op de open plekjes langs het bosweggetje en aan de rand hiervan naar de ontelbare vlinders kijken. Ook planten en andere insecten worden niet over geslagen. Teveel om op te noemen. Er vliegen bizar veel zeer actieve keizermantels. Op het pad ligt een dode kikker. Hier wordt door vele beestjes dankbaar gebruik van gemaakt. Een plooivleugelwesp probeert een stukje vlees los te knippen, een gehakkelde aurelia likt met z’n roltong aan het lijkje en van onder het onfortuinlijke beest doen de mestkevers hun recyclewerk. Op het einde van het bosweggetje staat onze bus met airco te wachten. Deze heeft een reserve voorraad water bij zich. Het is weliswaar een makkelijke wandeling maar een zeer warme dag (35° C), dus er moet wel flink wat water worden gedronken om het vochtpercentage in ons lichaam op peil te houden. Na een korte stop bij de bus wordt besloten om nog een stukje door te wandelen naar een kapvlakte. Hier blijkt een heivlinder te vliegen. De heivlinder is in Bükk geen alledaagse vlinder want deze is voor zover onze gastheer Rob weet nog niet eerder in Bükk aangetroffen. De heivlinder lijkt het ook iets te warm te vinden want hij zoekt steeds schaduwrijke plekjes op. Eerst op de schoen van Rob en later in de schaduw van Trees. Ook wordt bij de kapvlakte een vliegend hert gevonden. Het

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 5

beestje beweegt zich niet en lijkt dood, maar schijn bedriegt soms. Ik begrijp dat een vliegend hert zich lang dood kan houden. De bus is inmiddels ook naar de kapvlakte gereden. Hier kan worden besloten om mee terug te rijden naar Farm Lator of dezelfde weg terug te lopen. Uiteindelijk besluiten slechts enkelen om via dezelfde weg terug te wandelen. De anderen rijden met de bus terug. Wellicht dat de goed gevulde koelkast op Farm Lator door dit warme weer meespeelt bij deze beslissing. Op de terugweg valt op dat de in de ochtend zo actieve keizermantels nu Vliegend hert rustig nectar drinken op de kruidvlier. Op sommige plaatsen zitten wel een tiental keizermantels. Loes en ik wandelen op ons gemak terug zodat wij al snel achterop raken bij de anderen. Opeens vliegt iets groots mij voorbij. Ik zie wel dat het een boktor moet zijn maar verder gaat het te snel. Weer iets verder zie ik ineens een ongeveer acht centimeter grote blauwachtige boktor zitten. Wij zijn de laatsten van de terugwandelaars. De anderen lopen te ver voor ons. Zo zijn Loes en ik de enigen die dit prachtige beest in levenden lijve zien. Uiteraard hebben we de boktor op de foto vastgelegd. Later vertelt Rob ons dat wij de alpenboktor hebben gezien. Onder het genot van wat fris of een lekker koele fles bier worden nog planten gedetermineerd en ieders vlinderfoto’s bekeken. Vandaag hebben we met z’n allen op onze eerste excursiedag 48 Alpenboktor vlindersoorten gespot. Na een weer overheerlijk diner kunnen we terug kijken op een fantastische dag met mooie waarnemingen.

Keizersmantels op kruidvlier Vondsten op naam brengen

. Dag 3 – 27 juni 2016 Hans Schinkel

Gisteravond is de lichtval voor nachtvlinders opgezet, een enorm succes zoals nu blijkt. In grote aantallen zitten ze tussen de eierkartons in de val, worden al of niet op naam gebracht en soms voor een foto met een natuurlijker achtergrond op de stam van de notenboom gezet. Het zijn niet alleen nachtvlinders die de val opgezocht hebben, ook een neushoornkever en de echtgenote van een vliegend hert hebben er hun intrek genomen. Gisteren was het plan om vandaag de Kleine Hortobágyi te bezoeken, tussen gisteren en nu is dit plan veranderd. Bloemrijke weiden in het Bükk Nationaal Park zijn nu de bestemming voor vandaag en een rit met de bus brengt ons via Tard na een rit van een kilometer of 20 bij onze bestemming, een heuvellandschap met kalkweiden en hier en daar een houtsingel. Een informatiebord – grotendeels in het Hongaars - vertelt waar we zijn: Tard-legelö Természetvédelm terület. Een arend laat zich zien, hij (zij?) wordt gedetermineerd als een schreeuwarend (‘afhangende vleugels’, ‘witte polsvlekken’). Een deskundige bootst heel deskundig een schreeuwarend na: de armen spelen de rol van vleugels en de

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 6 vingers doen de losse veren aan het eind van de vleugels na. Deze nabootsing ziet er wel echt uit, maar kan helaas niet vliegen. Vlak bij de plek waar we uitgestapt zijn is een steile wand met een kolonie bijeneters. Helaas is hun broedseizoen al afgelopen, wel zien we deze kleurige vogels en horen hun ‘gepurpur’. Ten behoeve van de bijeneters wordt de wand regelmatig afgestoken zodat naast de nestingangen ook doorsneden door toegangspijpen en nestholtes uit vorige jaren zichtbaar zijn. We moeten om 2 uur bij de bus terug zijn en worden losgelaten. Het weiland is bloem- en vlinderrijk. In een blikveld zijn wel 4 of 5 dikkopje te zien, ook dambordjes vliegen overal. Een kleurige rups loopt in het gras, Rob herkent hem als rups van de zuidelijke pijpbloemvlinder en laat hem op zijn voedselplant zetten, jawel hoor, een pijpbloem en aldus geschiedde. Dichtbij zijn veldleeuwerikken en kwartels te horen, in de verte onweert het. Bij het beginpunt staat een informatiepaneel: in dit gebied, een onderdeel van het Bükki Nemzeti Park (Bükk Nationaal Park), worden m.n. oostelijke keizersarend en sakervalk beschermd, helaas nemen belangrijke prooisoorten, de siezel, hamster en haas in aantallen af. We lopen wat sneller naar de bus en als we allemaal zitten, wordt het nog donkerder en begint de regen. Na terugkomst op Farm Lator is er koffie en thee. Terwijl de regen rustig ruist, drinken we die onder het afdak. Vlinderfoto’s en planten worden gedetermineerd en met succes. Een wegedoornpage die ik gefotografeerd heb, blijkt na 2 dagen vlinderen in Hongarije al de 62ste soort te zijn. Jammer dat we dit tempo niet zullen kunnen volhouden.

Rups oostelijke pijpbloemvlinder Joost geeft les

Dag 4 – 28 juni 2016 Frans van der Woerd en Trees Kaizer

Vandaag niet de heuvels in, maar naar de grote vlakte van centraal Hongarije. Opnieuw een stralende dag met temperaturen tot 30 graden. In die vlakte zien we veel grootschalige akkerbouw met graan, zonnebloemen en mais. Daartussen, en in de in buurt van de rivier de Tisza, liggen kleine en middelgrote natuurgebieden. Het gaat vandaag vooral om de vogels. We houden vandaag meerdere stops. Dat begint al bij het tweede dorp Mezokeresztes, waar op een paal de Syrische bonte specht zit. Bij een veld verderop: noodstop, want daar zit op een draad de scharrelaar, een felblauwe vogel. De vlinderaars zien daar het oostelijk resedawitje. Geplande stops zijn bij Szenistvan en Negyes. Bij Szentistvan stoppen we bij de restanten van een afgebroken boerderij met daarnaast een grote mesthoop. Een prettig rommeltje volgens sommigen, een puinhoop volgens anderen. Behoorlijk wat vlinders en ook diverse vogels, zoals een biddende kleine klapekster en een slangenarend. Maar ook een heidelibel. Bij Negyes, langs een gekanaliseerd riviertje, zit inderdaad de door Rob aangekondigde groep bijeneters. Dus volop genieten voor de vogelaars. Daarnaast zien we het kroonkruidblauwtje en de blauwe breedscheenjuffer. Na een koffiestop in het dorp Tiszababolna (met 6 bezette ooievaarsnesten!) gaan we naar het hoofddoel van vandaag: De Kleine Hortobagy. Dit zijn afgesloten riviermeanders van de Tisza met

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 3 veel vogel- en waterleven. Die meanders liggen als eilanden in de hooi- en zonnebloemvelden. Veel vogels, waaronder de zeldzame wielewaal en purperreiger. In de verte, alleen met telescoop te zien, wat kraanvogels en rondcirkelende ooievaarsgroepen (‘’hangjongeren’’ volgens Rob). En een heel bijzonder kroosplantje: Wolffia arriza. Voordat we teruggaan, nog wat rondstruinen en uitrusten rond een groot wiel, restant van een vroegere dijkdoorbraak van de Tisza. Daar zien we nog diverse vlinders en libellen.

Moe maar voldaan komen we net na 17.00 uur terug. Het Boomkikker avondeten is weer heerlijk, met onder andere erwten- bloemkoolsoep, kip-courgette en rozijnencake toe. Mmmmmmm.

Dag 5 – 29 juni 2016 Wil Folkers

Vandaag is het een bijzondere dag. Jeanne is jarig en is 79 jaar oud geworden. Wat geweldig dat je op die leeftijd nog zo fit bent dat je deze excursies nog kunt doen. Voor het ontbijt wordt er voor haar gezongen en van de chauffeur krijgt ze een geweldig bos bloemen en van de groep een kaart. Als we op weg door het natuurpark rijden wordt er gestopt om de alpenboktor te zoeken. De vorige keer n.l. werd die hier gezien. Maar nu in geen velden en wegen te bekennen. We rijden verder naar een vochtig beekdal waar we de kleine weerschijnvlinder en de tsarenmantel hopen te vinden. We zien bij de vele plassen veel landkaartjes en boswitjes en koningspages. Op een keutel zit de kleine weerschijnvlinder maar vliegt telkens weg als er mensen langslopen. Na lang wachten wordt ons geduld beloond en gaat hij/zij zelfs op mijn hand zitten waar hij/zij lekker met zijn roltong het zweet opzuigt. Even later ziet Ellen de tsarenmantel. Ook een prachtige vlinder. Na de lunch rijden we naar een dorp waar Jeanne ons trakteert op een ijsje. Daarna gaan we op zoek naar het gentiaanblauwtje en de kruisbladgentiaan waar het blauwtje haar eitjes op legt. Peter heeft een foto gemaakt waar het gentiaanblauwtje een eitje legt op het blad. Verder zien we nog de paarse parelmoervlinder, kleine parelmoervlinder, roodstreephooibeestje en de zilveren maan, enz. Totale score van deze prachtige dag Tsarenmantel 51 dagvlinders.

Dag 6 – 30 juni 2016 Joop de Wit

Dit was eigenlijk het programma van dinsdag 28 juni, naar de twee steengroeves in de buurt van Céresepfalu. Het gezelschap verspreidde zich bij aankomst onmiddellijk, al bij de eerste steengroeve. Net voorbij die steengroeve was links een pad omhoog naar een grot waar de resten van Neanderthalers waren gevonden: een man, een vrouw en een kind. Een daarvoor geplaatste stèle gaf dit aan, zie foto. De tweede steengroeve was een open terrein, zeer zonnig en heet. Verder niet heel veel begroeiing zodat het aantal vlinders aldaar wat tegenviel. De doelsoorten voor vandaag waren de spireazwever, lathyruszwever en tijmblauwtje. De beide zwevers zijn gespot, door mijzelf alleen twee maal de spireazwever, één redelijk afgevlogen exemplaar op kruidvlier en één exemplaar redelijk vers uit de verpakking, op het pad (Neptis rivularis). Het gezelschap viel weldra uiteen in groepjes in beide groeves en enkele mensen (waaronder ikzelf) die doorliepen naar een weidje waar tijmblauwtjes te verwachten waren. Na ruim een uur lopen was het weidje nog niet in zicht zodat de koplopers en dat werden er gezien het tempo van

Stèle Neanderthalers

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 7

enkele wandelaars en de stijgende temperatuur steeds minder, uiteindelijk maar teruggekeerd zijn. Bij aankomst bij het restaurant (tevens aankomst- en vertrekpunt) bleek het grootste deel van de groep de koffie al op te hebben. Koffie was er gelukkig nog, maar het (souvenir)winkeltje bleek gesloten: weer geen mogelijkheid de forinten uit te geven en de Hongaarse economie te steunen. Op naar het volgende gebied en dat bleek Bühkzcéra te zijn: een bloemenwei tegen en op een heuvel. Botanisch interessant, maar qua vlinders niet super. Wel heel veel zon en ruim boven de 30°C. Na een half uur, van het hele uur dat we hadden, zocht bijna iedereen de schaarse schaduw op die tot de laatste Spireazwever vierkante centimeter werd benut! Tegen drie uur terug gereden naar Lator waar onmiddellijk iedereen opnieuw schaduw zocht en velen een koud biertje. Wederom een mooie dag. !

Dag 7 – 1 juli 2016 Peter Pfaff

Vandaag is hetspireazwever zo ver dat we ons gaan verplaatsen van onze inmiddels vertrouwde en bijna als “thuis” aanvoelende locatie Farm Lator naar een nieuw onderkomen in het Nationaal Park Aggtelek. De aanvang van de dag is net als andere dagen. Ontbijt om 8.00 uur, lunchpakket maken en om 9.00 uur vertrek naar ons excursiedoel. Vandaag betekent dat een verplaatsing voor drie dagen, zodat we ook spullen mee moeten nemen voor de twee overnachtingen die zijn gepland in een ander hotel. Ik zelf heb besloten om nog wat vroeger op te staan om de rand van ons dorp af te speuren naar de daar eerder waargenomen lathyruszwever. Halverwege mijn wandeling kom ik een enthousiaste Wil tegen die vertelt over de foto's die ze enkele minuten geleden van deze zwever heeft gemaakt. Ik spoed me naar de aangeduide locatie, maar helaas zonder succes. De vogel, …. ehh de vlinder ….is gevlogen. Dan toch maar aan tafel. Het steeds weer uitgebreide ontbijt wordt verorberd, de tassen en koffers verzameld en de bus vertrekt keurig op tijd richting Aggtelek. We rijden daarvoor eerst naar het zuiden om de grote snelweg op te pakken om via deze weg naar het noorden te rijden. Vanuit de bus zien we de grote stad Miskolc liggen. Miskolc is met een kleine 200.000 inwoners de vierde stad van Hongarije. Het is bepaald niet echt een mooie stad. Grote betonnen puisten – flatgebouwen uit het socialistisch tijdperk – markeren de stad aan de horizon. Toch was men er begin jaren tachtig best trots op.

Drinkgezelschap Kleine weerschijnvlinder Aansluitend voert de weg ons verder noordwaarts om uiteindelijk de grens van het Aggtelek National Park te passeren op weg naar ons einddoel, de plaats Jósvaf!. Onze immer spraakzame chauffeur zet ons af aan de noordrand van dit dorpje, langs de rand van een beek. Waterflessen worden gevuld bij de dorpspomp en alle KNNV-ers gaan zoals gebruikelijk gelijk op de knieën. De samenloop van twee beekjes en een uit het wegdek opkwellend waterstroompje trekken diverse vlinders aan. Niet zo maar enkele blauwtjes zoals we wel vaker aantreffen, maar nu een drinkgezelschap dat gelardeerd is met een 10-tal koningspages, enkele koninginnepages, luzernevlinders en nieuwe soorten als getand blauwtje en snuitvlinder. Genieten dus en volop gelegenheid dit alles op de digitale plaat vast te

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 8 leggen. In het water spelende kinderen verstoren de rust voor de vlinders en zetten ons aan om te starten met de geplande wandeling. Enkele honderden meters verder – het was al voorspeld – wordt de eerste kleine weerschijnvlinder gespot, eveneens drinkend bij een modderplasje. We weten dan nog niet dat er nog vele waarnemingen van deze boeiende soort zullen volgen, dus we nemen alle tijd deze fraaie vlinder te fotograferen. Niet direct een eenvoudige opgave met 14 enthousiaste en soms in de ogen van een vlinder wat al te opdringerige fotografen. Op enig moment neemt de vlinder dan ook de vleugels. De wandeling gaat verder, maar samen met de altijd weer enthousiaste Nel en Jeanne blijf ik nog even wachten. Ons geduld wordt al snel beloond. Als een dwarrelend blad keert de weerschijnvlinder terug naar zijn drinkplaats en laat zich nu uitgebreid fotograferen. We sluipen steeds dichter bij en draaien ons in onmogelijk bochten om vanuit de enige juiste hoek en met de goede lichtinval een mooie prent te maken. Het kost even tijd, maar dan hebben we ook wat. We vervolgen onze weg en sluiten weer aan bij de groep. Onderweg valt er allerlei moois te beleven. Een smakelijke, door een paard achter gelaten consumptie trekt 10-tallen heideblauwtjes aan en kleine ijsvogelvlinders en diverse kleine weerschijnvlinders fladderen voor onze voeten op. Een open veld in het bos markeert de locatie voor onze lunch en langs de slingerende beek vinden we weer enkele nieuwe soorten voor onze waarnemingenlijsten. Zo wordt bijvoorbeeld ook de kruisbladgentiaan waargenomen en speuren we ijverig de omgeving af naar het daarbij behorende gentiaanblauwtje.

Kleine weerschijnvlinder Ons onderkomen in Aggtelek De tijd vordert en een voor een keren de excursiegangers via een omweg weer terug naar het dorp. Het is warm en drukkend weer en een ijsje bij de plaatselijke ijsboer of een biertje op het enige terras van het dorp brengt ons gelukkig verkoeling. Rond vier uur is er de ontlading. Een beste regenbui laat zijn lading pal boven ons hoofd los en enkele donderklappen doen ons beseffen dat we maar beter het nabij gelegen hotel kunnen gaan betrekken. We checken in, rusten wat uit en/of verfrissen ons om later in de avond beneden in het dorp ons diner te genieten. Sommigen lopen tegen het invallen van de schemering naar het hotel en anderen maken gebruik van onze bus. Hoe dan ook, we sluiten met elkaar weer een mooie dag af met heel veel bijzondere waarnemingen.

Dag 8 - 2 juli 2016 Marian Schut

Na een voor mij lange nacht in het Tengerszem Hotel en een goed ontbijt in het plaatselijke restaurant gaan we op weg naar de kalkgraslanden in het nationaal park Aggtelek. Dit park heeft een vuursalamander als symbool en onderweg krijgen we dan ook even de gelegenheid om een foto van dit in de bergen afgebeelde beest(je) te maken. Na een klein kwartier rijden zijn we al op de plaats van bestemming. Hier gaan we nog fris en wel op pad en krijg ik de vraag van Peter of ik vandaag het verslag wil maken. Na de eerste schrik stellen een paar medereizigers me gerust en krijg ik een pen van de één en een blocnootje van de ander, Vuursalamander als symbool NP want zoals gewoonlijk neem ikzelf zo min mogelijk mee.

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 9

Ellen wijst me op een richtingsbordje en zegt: ‘zoiets kun je mooi opnemen in je verslag’. Gelijk dus maar een foto. De 2,5 km op dit bord wordt vandaag niet eens gehaald. Het eerste weitje is al gemaaid, maar het volgende kalkgraslandje ziet er prima uit. Het gras is nog vochtig en reikt tot aan de knieën. Even denk ik ‘had ik m’n laarzen maar aan’. Nog geen minuut later zegt Joop: ‘lekker zo fris aan je benen’ en lach ik mezelf uit. Hier vliegen al wel wat vlinders en Joost bekijkt met Rob z’n eerste vangst, het is een gentiaan- blauwtje. Ook de kleine vlinder morgenrood vliegt er rond, dat mooie beestje kun je niet missen. Vandaag zijn de doelsoorten: esparcetteblauwtje en het oostelijk esparcetteblauwtje. Door de warmte lukt het fotograferen van de vlinders niet echt, vandaar dat ik op zoek ga naar andere foto-objecten. Al gauw zie ik een grote sprinkhaan. Het is de wratten-bijter die in Nederland als ernstig bedreigd op de Rode Lijst staat! Hier zoeken we ‘thuis’ op de Hoge Veluwe al vanaf 2011 naar. Vorig jaar is er gelukkig weer een exemplaar gezien. En nu zit er zomaar eentje met z’n lange sprieten voor m’n voeten. Wat een mazzel! Enthousiast ga ik verder op zoek naar sprinkhanen. Heel veel oostelijke struiksprinkhanen zijn er te zien. Ze zitten op o.a. wilgalant en grote centaurie en eten hier ook smakelijk van. Ook zie ik nog het vrouwtje van de kleine goudsprinkhaan, die herken je aan de vaak roze gekleurde voorvleugels die tot korte schubjes zijn gereduceerd. Wrattenbijter Verder nog meerdere chorthippus soorten maar die zijn zo in het veld te moeilijk om op naam te brengen. Meerdere mensen fotograferen de aparte vruchten en gallen van de kurkeiken. Even verder zitten er, vroeger dan gewoonlijk, al zes mensen in de schaduw van een meidoornstruik aan de lunch. Ook Joost zit er bij maar die heeft zijn doelsoort nog niet gescoord en stelt zijn lunch uit. Monique laat een mooi bouwseltje zien van een zakjesdrager, waarschijnlijk één van de familie Psychidae. Klaas is al in geen velden of wegen meer te zien. De rest van de mensen blijft achter maar wij gaan, niet echt met frisse moed, weer verder op zoek naar de doelsoorten. Al snel roept Joost. Hij heeft eindelijk het oostelijk esparcetteblauwtje gevonden. Nog geen kwartier later zien we Klaas ook weer. Hij zit heel voldaan bij een veldje esparcette en heeft daar Landschap van dag 8 gewacht tot hij een mooi esparcetteblauwtje kon fotograferen. De beide gidsen hebben hun reputatie waar gemaakt. Vermoeid en warm komen we met z’n zessen ruim drie kwartier te vroeg bij de bus aan. De andere reizigers zijn er al, alleen Klaas ontbreekt nog. Hij heeft het pad naar het dorp Tornkàpolna gevolgd. Helaas is daar volgens onze chauffeur Balázs geen bier te koop, er wonen nog maar 14 mensen. Het is nu 32 graden in de schaduw en voor vandaag is het genoeg geweest, als Klaas er is gaan we naar het hotel. Sommigen gaan rusten, anderen willen ergens wat gaan drinken. Joost komt met het voorstel om nog met de excursie naar de Aggtelek druipsteengrotten mee te gaan. Acht mensen gaan met hem mee. Het is een heel groot succes en iedereen geniet enorm van de niet voor niets op de werelderfgoedlijst van de UNESCO geplaatste grotten. Imponerend zijn de stalactieten en stalagmieten en tot slot is er een betoverend muziek- en lichtspel in een door de natuur

Interieur druipsteengrot gevormde ‘concertzaal’. Er leven plm. 20 soorten vleermuizen in de grot die constant 10℃ is.

!""# $%&'()*+,-.%'/&)0123) 21

Dag 9 - 3 juli 2016 Bianca Fraanje

Na een knallende nacht van onweer met hoosbuien ontvouwt zich in de ochtend weer een mooie dag. De temperatuur zal volgens de voorspellingen gezakt zijn tot 24 graden. Na de hitte van gisteren een welkom bericht. Ook Klaas heeft een verfrissende ontdekking: zijn te luchten schoenen is hij vergeten binnen te halen en zijn drijfnat. Gedisciplineerd staat ieders bagage op tijd bij de bus om ingeladen te worden door chauffeur Balázs. Voor het laatst sjezen we de berg af naar het dorp voor ons ontbijt, een laatste blik terug op ons enigszins archaisch hotel. Bij het rijkbeladen ontbijtbuffet worden de plannen van vandaag ontvouwd. Rob,

Uitzicht vanuit hotel Aggtelek Klaas en Joost hebben het volgende programma voor ogen: eerst nog in de buurt van Aggtelek pogen iets te zien van het hill topping der grote pages. Daarna een korte rit naar een ander kalkgrasland waar we kunnen zoeken naar doelsoorten esparcetteblauwtje en het oostelijk esparcetteblauwtje. En dan terug naar ‘huis’, zoals we Farm Lator al beschouwen. Rob gidst met eigen auto de bus door het golvende landschap. Dan eruit en te voet verder naar de top van een met lage grassen begroeide heuvel. Helaas: de konings- en koninginnepages die hier een kleine week geleden nog rondkoersten, zijn nu niet meer te vinden: de onvoorspelbaarheid van de natuur. Maar wat is er wel: een geweldig mooi uitzicht over het zomerse en weidse landschap tot in de vage blauwe schaduwen van een ver Slowaaks gebergte. En om ons heen een zoemend, geurend geel/paars veld van alant, ratelaar, weit en kranssalie. Een veldleeuwerik zingt onzichtbaar hoog in de lucht en het miegelt van de insecten. Geen straf om hier te mogen ronddwalen. Dat doen we eerst nog bij elkaar en ik hoor naast me Loes mompelen: ‘Hill topping van KNNV- ers’. Maar al gauw dwalen we uit elkaar en vind ik me op gegeven ogenblik terug in een kniehoog veld van braam en paarse distel. En dan voor me (of achter me?) ineens het geluid van: ‘kwik-me- dit, kwik-me-dit’. Om mij heen scharrelen en sluipen kwartels onzichtbaar door de begroeiing. Net als ik denk de juiste locatie te hebben bepaald, komt het tantaliserende geluidje weer van een andere kant. Ik word door de kleine opdonders aardig voor de gek gehouden. Natuurlijk wil ik ze graag zien, maar het lijkt me wat onheus om ze op te jagen, dus ik vermaak me met alleen de karakteristieke roepjes. En dan na een uurtje weer terug in de bus. De tweede stop is kilometers verder, maar in een zelfde mooi heuvellandschap. Ook daar mogen we vrij spelen. We worden losgelaten op een hoogte: voor ons een bloemengrasland naar beneden tot een hooiveldje, een donker dalletje en dan weer omhoog golvend tot een volgende zonnige helling. Een grijskopspecht roept om ons heen, schicht met zijn karakteristieke spechtenvluchtje een boom in, maar is verdwenen voor hij echt gezien kan worden. Een groene specht verdwijnt eveneens pijlsnel uit het blikveld. En, ach ja, overal vlinders. Ongetwijfeld wiegen hier talloze blauwtjes op de esparcette, maar je moet een keus maken en vandaag voel ik, ben ik van de vogels. Ik duik de struiken in en sluip richting dalletje, want: waar diepte is, is water, is vogeldrinkplaatsje. Soms. In elk geval rustige plekken om te posten en de natuur voorbij te laten komen. Mooi plan, maar halverwege loop ik al snel vast in zich vermenigvuldigende meidoornbosjes. Erg is dat niet, want ik hoor al een tijdje een luid soort gaaiachtig gekrijs van een vogel die ik niet kan plaatsen en het komt steeds dichterbij. Ik ben blijkbaar nog niet gesignaleerd, dus besluit ik te blijven staan waar ik beschut een open stuk kan overzien. En dan heb ik een van die ontmoetingen waar je als vogelkijker altijd op hoopt. Een flits helgeel breekt door de takken van een lage bomengroep en op nog geen 50 meter van mij neemt een geagiteerde wielewalenman plaats. Hij schiet van links naar rechts, maar altijd duidelijk in de kijker. Het felle geel spat er af, in scherp contrast met de zwarte vleugels. Er wordt geroepen en gekrijst over onduidelijke zaken: predator? Uitvliegende jongen? In elk geval niet over mij en ik kan onopgemerkt door de vogel zelf, tot diep in zijn opgewonden rode keel kijken. Na een minuut of vijf, tien houdt hij deze kant van de heuvel voor gezien en verdwijnt ergens in het groen. Zucht.

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 22

Voor eeuwig op het netvlies. Ik sluip en worstel verder door de meidoornstruiken tot aan de rand van het hooiland. Ja, er vliegen nog wat onduidelijke spechten op en af en gaan in schaduwen gehuld tegen stammen van bomen aanzitten, maar alles net te snel om met zekerheid te stellen of het groene- of juist grijskopspechten betreft. Wel zie ik dat de hemel bewolkt begint te raken en er bouwt zich een prachtige leigrijze en dreigende donderlucht op achter de plek waar ik de geparkeerde bus vermoed. Omdat nat worden in het veld niet mijn grote hobby is, klim ik omhoog naar de weg waar ik, ongezien door mijn medereisgenoten, op een geruststellende twee meter van het asfalt, op een groen bultje nog kalmpjes wat de vallei in kan tureluren door mijn verrekijker. Als de eerste zware regendruppels naar beneden komen, ben ik zodoende de eerste die met gestrekte draf precies op tijd de bus bereikt. Maar nat of niet: iedereen is enthousiast over de gekozen plek. Er is veel gezien. Doelsoorten ook door de meesten gescoord. Een foto van een bastaardlibel gaat rond. En Trees komt binnen met de opmerking: voorstel: we rollen dit landschap op en nemen het mee. Door de regen rijden we nu terug naar Farm Lator, de foeilelijke skyline van de stad Miskolc met zijn bijna indrukwekkende troosteloosheid van arbeidersflats gelukkig snel voorbij. Thuis in onze eigen groene oase staat een pot vers gezette koffie voor ons klaar. En dan snel komt ook de laptop weer op tafel. De digitale vlindervangst van iedereen wordt nauwgezet gedetermineerd door Joost en hij is onvermoeibaar met het uitleggen waarom spikkeltje zus en rafelrandje zo kenmerkend

Bastaardlibel: Libelloides macaronius zijn voor het specifieke soort. Klaas doet met meegebrachte planten uit het veld hetzelfde, hierbij geruggesteund door een flora van bijbelse afmeting over de plaatselijke planten. En het is Barbara die bij zoveel passie op de juiste tijd het relativerende accent aan brengt met haar maaltijd van Hongaarse specialiteiten: een rijke goulahssoep en iets van heerlijke vleesgevulde flensjes.

Farm Lator: de tafel wordt gedekt Een van de hoofdgerechten van Farm Lator

Dag 10 - 4 juli 2016 Jeanne Huijssoon en Nel van Meijeren

Vandaag is alweer de laatste dag. Morgen naar huis. Het plan voor vandaag is om in de ochtend nog graslanden in de buurt te bezoeken en de middag vrij. Maar het loopt anders. Met de bus vertrekken we richting Bükkszentkerest en worden daar afgezet. De kruidenrijke graslanden lonken naar ons en wij duiken er in! Een grote variëteit aan planten, insecten gonzen en we worden gelijk al verrast door een morgenroodvlinder die prachtig poseert. Even later komt de boswachter ons achterop in zijn auto: wij moeten op de paden blijven! Er staan veel kruisbladgentianen en...... we zien de gentiaanblauwtjes eieren leggen! Prachtig! Verder zien we o.a. ook getand blauwtje en de zilveren maan. En het geurt heerlijk naar geel walstro.

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 20

Op een bord in het terrein staat aangegeven dat deze graslanden in de winter een langlaufgebied zijn. Dat zal er dan op een andere manier prachtig uit zien.

Morgenrood Kruisbladgentiaan met eitjes gentiaanblauwtje “Beneden “staat de bus op ons te wachten. Nu splitst de groep zich: er is nog een mooie wandeling van 9 km te maken. De anderen gaan naar nog een andere “vlinderplek” - een oude kapvlakte -: daar vliegen veel kardinaals- en keizersmantels. En hopen we op de tsarenmantel. De wandelaars zien de bijzondere rouwmantel! (al die mantels en het was al zo heet). Dan ook nog wordt de sleutelbloemvlinder ontdekt. Een waardige afsluiting van deze vakantie.

Fotografen in actie Grote weerschijnvlinder Maar we hebben nog even vrij en gaan in de vogelhut zitten hopende op...... boomklevers en een grote bonte specht...... Daarna het laatste buitendiner, zoals alle dagen: heerlijk. Met afscheidswoorden van Klaas, Joost en Rob. En namens ons voert Joop het woord: hij bedankt Rob en zijn gezin en medewerkers voor de gastvrijheid, goede zorg en heerlijke maaltijden en Rob voor zijn kennis van zaken en thuis zijn in de natuur in Hongarije. Klaas en Joost worden geroemd om hun uitgebreide kennis, leiderschap en gezelschap. Ook onze chauffeur wordt in het zonnetje gezet. En dan daarna inpakken en naar bed......

Dag 11 - 5 juli 2016: Terug naar huis Frans van der Woerd en Trees Kaizer

Zoals gepland rijden we om 9.30 uur weg van Farm Lator. Natuurlijk na Rob en Barbara opnieuw hartelijk te hebben bedankt. Onze betrouwbare chauffeur zet ons mooi op tijd, om 11.30 uur, af bij het vliegveld van Boedapest. We gaan ruim op tijd door de douane en zitten op de geplande tijd in het vliegtuig. Maar dan ..… wegens groot onderhoud aan de Polderbaan kunnen we pas 35 minuten na de geplande tijd op Schiphol landen. Dus 35 minuten extra wachten voor vertrek. Uiteindelijk landen we 15 minuten te laat op Schiphol. Rond 17.00 uur heeft iedereen zijn bagage en dan komt het - altijd weer vreemde - moment van afscheid nemen naast de bagageband. Wel thuis en tot ziens…. en mail elkaar alsjeblieft al die mooie vlinderfoto’s van deze mooie, warme reis.

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 24

Botanisch verslag KNNV-vlinderreis naar Hongarije 2016 Klaas van Dort

Zondag 26 juni: De eerste excursiedag voerde Rob de Jong ons van Farm Lator langs het ‘hertenpark’ omhoog naar Csemetekert, een open plek met kalkgrasland in het Bükk Nemzeti Park. Langs het bosweggetje deden de keizermantels zich massaal tegoed aan de nectar van de kruidvlier. In Nederland is deze struik met bloemen op ooghoogte (ideaal om vlinders te fotograferen) zeldzaam in Limburg, maar in het Bükkgebergte bleek het een van de meest algemene boszoomplanten. Talrijk in de berm van de bosweg waren verder groot glaskruid (familie van de brandnetel), zomerfijnstraal, een geel bloeiende raket met opvallend lange hauwen (Sisymbrium strictissimum) en de fotogenieke berglook (Allium carinatum) met donkerpaarse bloempjes. In het schaduwrijke bos vielen weinig bijzonderheden te noteren. De voorjaarsbloei was al voorbij dus kregen we geen anemonen, holwortel en andere bolgewassen te zien. Nog wel vernus, Pulmonaria mollis, ruig klokje en lelietje der dalen. In de boomlaag is haagbeuk aspectbepalend. Verder mos-, zomer- en wintereik, winterlinde, Spaanse aak (= veldesdoorn), gewone en Noorse esdoorn en hun Oost-Europese familielid Acer tataricum. Veel struiken: rode kornoelje, rode kamperfoelie, hazelaar, wilde liguster en wegedoorn. Meer specifiek voor Centraal-, Zuid- en Oost-Europa zijn donzige eik, wollige sneeuwbal, torminalis en pimpernoot (Staphylea pinnata).

Zomerfijnstraal (Erigeron annuus) Pimpernoot (Staphylea pinnata)

Te midden van allerlei gewone bosplanten groeiden drie leden van de walstro-familie: lievevrouwebedstro (een van de standaard bosplanten in Europese loofbossen op basenrijke bodem), Asperula taurina (een dubbelganger van kleefkruid maar dan glad) en de blauwgrijze Galium sylvaticum. Algemeen waren verder mansoor en een salomonszegel (Polygonatum latifolium), dubbelganger van Ruscus hypoglossum. Lokaal normale kalkbosplanten zoals rood en bleek bosvogeltje, brede wespenorchis, vogelnestje en Christoffelkruid.

Maandag 27 juni: De bus bracht ons naar een natuurreservaat bij een steile wand waar bijeneters hadden gebroed….. Het bleek te gaan om een uitermate soortenrijk kalkgrasland met (sleedoorn)struweel. Allereerst trok een dooiergeel bloeiende distel de aandacht (Carthamus lanatus). Verderop overal zomerfijnstraal in bloei, een aster-soort die we iedere dag zouden tegenkomen. Algemeen is ook gevlekte scheerling, zoals ook elders in Hongarije in bermen en struwelen. Er staan nog veel meer schermbloemigen, onder meer een geurend ribzaad (Chaerophyllum aromaticum), maar deze zijn meestal genegeerd omdat ze lastig op naam zijn te brengen. Aan de beklierde bloeistengel herkenden we de welriekende agrimonie, een vrijwel exacte replica van de gewone agrimonie die bij ons normaal is (vooral in het rivierengebied). Mooie blauwe klokvormige bloemen horen niet toe aan Clematus alpinus, maar aan de niet klimmende dubbelganger C. integrifolius. Tot het standaardassortiment kalkgraslandplanten in de heuvels van het Bükkgebergte rekenen we cypreswolfsmelk, aarereprijs, gevinde kortsteel, bergdravik, bont kroonkruid (Coronilla = Securigera varia), geelhartje, wilde kruisdistel, kalkbedstro (Asperula cynanchica), Kartuizer anjer (Dianthus carthusionorum) en ruige weegbree. Andere leuke

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 25

Hongaarse verrassingen: Adonis vernalis (uitgebloeid) en Phlomis tuberosa (een brandkruid met donkerroze lipbloemen).

Clematis integrifolius uitgebloeid Clematis integrifolius in bloei

Bij het gehucht Tard ligt een bloem- en dus vlinderrijk Natura 2000-reservaat. Het is het leefgebied van siesels, sakervalken, keizerarenden, én allerlei kalkgraslandplanten. Een deel daarvan komt ook in Nederland voor, met name glanshaver, goudhaver, rood zwenkgras, kropaar, beemdlangbloem, zachte haver en veldbeemdgras. Tussen de grassen vinden we vaak duizendblad, geel walstro, weideklokje, wilde peen, beemdkroon, margriet en oosterse morgenster. Lastiger te benoemen zijn de verschillende klaver- en vederdistelsoorten (Trifolium resp. Cirsium). Een uitgebloeide distelachtige plant met alleenstaande bloemhoofden (diameter maar liefst 4 centimeter) in verregaande staat van ontbinding leverde nogal wat hoofdbrekens op. Het bleek te gaan om Jurinea mollis, een ‘pannonisch’ element, dus typisch voor gebieden met een continentaal klimaat. Dezelfde ecologische voorkeur hebben Stipa pennata, een steppegras dat met haar lange ‘aarveren’ al van verre opvalt, en Seseli osseum, een schermbloemige met smalle bladslippen. Talrijk is rond Tard ook de knolspirea, een typische kalkgraslandsoort die nagenoeg uit ons land is verdwenen. Een dwergstruik met lichtgele bloemen determineerden we met de Iconographia (de onmisbare Hongaarse plantenbijbel) als Chamaecytisus albidus (synoniem Cytisus albus). Andere zogenaamde continentale soorten zijn Dorycnium herbaceum, Asparagus tenuifolius een wilde ui (Allium sphaericum), Gypsophila muralis, Polygala major, Salvia nemorosa en de borstelig behaarde Crepis setosa, Oxytropis pilosa, Prunella grandiflora, Scabiosa ochroleuca, Trifolium montanum en T. rubens.

Dinsdag 28 juni: Deze dag stond in het teken van vogels. De eerste stop na de koffie in het dorp Tiszababolna leverde niet alleen scharrelaars maar ook kleine klapeksters op. Ze foerageerden rond een mestvaalt met Portulaca oleracea en ander ruderaal spul. In de aanpalende graanakker waren riddersporen (Consolida orientalis) te zien. In de kleine Hortobagy even verderop was botanisch meer te beleven, al was ook hier het aantal bloeiende planten al sterk op haar retour. Aan waterplanten is in Hongarije logischerwijs weinig aandacht besteed. In het gezelschap van waternoot (Trapa natans) leeft in de Hortobagy een heel bijzonder sporenplantje, kleine vlotvaren (Salvinia natans; bij ons vooral in aquaria). Aan de groene drijvende bolletjes is het kleinste plantje van Europa (de wereld?) te herkennen: wortelloos kroos (Wolffia arrhiza). Verder oude bekenden: groot blaasjeskruid, veenwortel, witte waterlelie en zwanenbloem. De bijzondere zoutplanten van de Hortobagy komen er qua aandacht bekaaid van af: Limonium gmelenii, Plantago schwartzenbergiana en een geurende Artemisia- achtig plantje: Camphorosma annua. Leuke grasjes: Sclerochloa dura en Beckmannia eruciformis.

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 26

Woensdag 29 juni: Het beekdalgrasland bij Kisgyör bood kansen op planten van vochtige omstandigheden. Die waren er weinig, een enkel exemplaar van de echte koekoeksbloem en een tandzaad daargelaten. Er was dus volop tijd om distels op naam te brengen: Cirsium canum en Carduus personata. Ambrosia artemisifolia groeit op het paadje langs de bosrand met Digitalis grandiflora, boskortsteel, schaduwgras, kleine kaardenbol en veel engbloem (Vincetoxicum hirundinaria).

Donderdag 30 juni: Ten noorden van het dorpje Cserépfalu wandelden we over een bosweggetje langs een verlaten steengroeve. Onderaan de rotswand een grasje met opvallend grijsblauwe bladen: hard zwenkgras (Festuca brevipila = cinerea). Andere nieuwe soorten: Allium flavum, Centaurea stoebe, Melica ciliata, Stachys annua en Jovibarba globifera, een lichtgeel bloeiende vetplant die sterk lijkt op een huislook (Sempervivum). In beschutte rotsspleten steenbreek- en schubvarens.

Vrijdag 1 en zaterdag 2 juli: De omgeving van het dorp Jósvaf! in het Nationaal Park Aggtelek is zwaar bebost. In het voorjaar zijn deze gemende loofbossen ongetwijfeld een bezoek waard maar eind juni is de ondergroei nagenoeg bloemloos. Dat geldt bepaald niet voor de kalkgraslanden op de toppen van de heuvels, rond 700 meter boven zeeniveau. Ze zijn uitermate soortenrijk. Kenmerkend voor droge omstandigheden is marjolein (Origanum vulgare) in combinatie met allerlei hoog opschietende kruiden, waaronder vuurwerkplant, borstelkrans (Clinopodium vulgare), Cytisus nigricans, Inula hirta, Melampyrum cristatum, Peucedanum cervaria, Tanacetum corymbosum, Trofolium alpestre en ruig viooltje. Op plaatsen waar meer vocht beschikbaar is: hokjespeul, Bosaardbei (Fragaria vesca), wilgenalant (Inula salicina), Melampyrum nemorosum en bochtige klaver. Net als in het meer zuidelijke Bükkgebergte zien we in Aggtelek veel gevinde kortsteel, bergdravik, berg-, tros- en echte gamander, kruisbladgentiaan, vertakte graslelie (Anthericum ramosum), echte sleutelbloem (Primula veris), Thesium bavarum en T. linophyllon. Bijzonder zijn Aster amellus, esparcette ( viciifolia; leuk voor de esparcetteblauwtjes), Bupleurum falcatum, Dianthus pontederae, massaal Inula ensifolia en Linum flavum.

Klaas maakt rondedansje bij het zien van de plant die rechts is Peucedanum cervaria afgebeeld

Kruisbladgentiaan (Gentiana cruciata) Wilde nigelle (Nigella arvensis)

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 23

Waargenomen hogere planten Hongarije 25/6/2016- 5/7/2016 Klaas van Dort en Monique Holleman

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Milieu Acer platanoides Noorse esdoorn bos & bosrand Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn bos & bosrand Acer tataricum Chinese esdoorn bos & bosrand Achillea pannonica Duizendblad sp. kalkgrasland Actaea spicata Christoffelkruid bos & bosrand Adonis vernalis Voorjaarsadonis kalkgrasland Aegopodium podagraria Zevenblad bos & bosrand Agrimonia procera Welriekende agrimonie kalkgrasland Agrostis capillaris Gewoon struisgras kalkgrasland Ajuga genevensis Harig zenegroen bos & bosrand Alchemilla species Vrouwenmantel sp. kalkgrasland Allium carinatum Berglook kalkgrasland Allium flavum Gele look kalkgrasland Allium sphaerocephalon Trommelstokje kalkgrasland Alnus glutinosa Zwarte els bos & bosrand Alopecurus pratensis Grote vossenstaart kalkgrasland Althaea officinalis Heemst vochtig grasland Alyssum alyssoides Bleek schildzaad kalkgrasland Alyssum repens Schildzaad sp. kalkgrasland Ambrosia artemisiifolia Alsemambrosia ruderaal Anagallis arvensis subsp. Arvensis Rood guichelheil ruderaal Anchusa officinalis Gewone ossentong kalkgrasland Angelica sylvestris Gewone engelwortel bos & bosrand Anthericum ramosum Vertakte graslelie kalkgrasland Anthriscus sylvestris Fluitenkruid bos & bosrand Anthyllis vulneraria Wondklaver kalkgrasland Arabis glabra Torenkruid kalkgrasland Arctium minus Gewone of kleine klit bos & bosrand Aristolochia clematitis Pijpbloem bos & bosrand Armoracia rusticana Mierikswortel vochtig grasland Arrhenatherum elatius Gewone Glanshaver kalkgrasland Artemisia absinthium Absintalsem kalkgrasland Artemisia santonica Welriekende alsem kalkgrasland Artemisia campestris Wilde averuit kalkgrasland Artemisia vulgaris Bijvoet ruderaal Asarum europaeum Mansoor bos & bosrand Asparagus tenuifolius Smalbladige asperge kalkgrasland Asperula cynanchica Kalkbedstro kalkgrasland Asperula taurina Turijns bedstro bos & bosrand Asplenium ceterach Schubvaren rots Aster amellus Bergaster kalkgrasland Astragalus glycyphylloides Hokjespeul kalkgrasland Avenula pubescens Zachte haver kalkgrasland Beckmannia eruciformis Poelgras ruderaal Berberis vulgaris Zuurbes bos & bosrand Berteroa incana Grijskruid ruderaal

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 27

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Milieu Bidens species Tandzaad sp. water & moeras Brachypodium sylvaticum Boskortsteel bos & bosrand Briza media Bevertjes kalkgrasland Bromus erectus Bergdravik kalkgrasland Bryonia dioica Heggenrank bos & bosrand Buphthalmum salicifolium Koeienoog kalkgrasland Bupleurum falcatum Sikkelgoudscherm kalkgrasland Butomus umbellatus Zwanenbloem water & moeras Campanula glomerata Kluwenklokje bos & bosrand Campanula latifolia Breed Klokje kalkgrasland Campanula patula Weideklokje kalkgrasland Campanula persicifolia Perzikbladig Klokje kalkgrasland Campanula trachelium Ruigklokje bos & bosrand Camphorosma annua ruderaal Cardaria draba Pijlkruidkers ruderaal Carduus defloratus Alpendistel ruderaal Carduus personata Distel sp. water & moeras Carex caryophyllea Voorjaarszegge kalkgrasland Carex flacca Zeegroene zegge kalkgrasland Carex remota IJle Zegge bos & bosrand Carex spicata Gewone bermzegge bos & bosrand Carpinus betulus Haagbeuk kalkgrasland Carthamus lanatus Wollige distel ruderaal Catananche incana Blauwe strobloem kalkgrasland Centaurea scabiosa Grote centaurie kalkgrasland Centaurea stoebe Rijncentaurie kalkgrasland Centaurium erythraea Echt Duizendguldenkruid kalkgrasland Centaurium pulchellum Fraai Duizendguldenkruid kalkgrasland Cephalanthera damasonium Bleek Bosvogeltje bos & bosrand Cephalanthera rubra Rood Bosvogeltje bos & bosrand Cerinthe minor 1-jarige Wasbloem kalkgrasland Chaenorhinum tenellum Bos leeuwenbek bos & bosrand Chaerophyllum aromaticum bos & bosrand Chaerophyllum bulbosum Knolribzaad bos & bosrand Chaerophyllum hirsutum Ruwharig Ribzaad bos & bosrand Chamaecytisus albus Dwergbrem sp. kalkgrasland Chelidonium majus Stinkende Gouwe bos & bosrand Cichorium intybus Wilde Cichorei kalkgrasland Circaea x intermedia Klein heksenkruid bos & bosrand Cirsium arvense Akkerdistel ruderaal Cirsium canum Paarse Vederdistel water & moeras Cirsium pannonicum Vederdistel sp. kalkgrasland Clematis integrifolia Clematis sp. kalkgrasland Clematis vitalba Bosrank bos & bosrand Clinopodium vulgare Borstelkrans kalkgrasland Colchicum autumnale Herfsttijloos kalkgrasland Colutea arborescens Blazenstruik kalkgrasland Commelina communis Dagbloem ruderaal Conium maculatum Gevlekte Scheerling ruderaal

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 28

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Milieu Consolida orientalis Oosterse Ridderspoor akker Consolida regalis Wilde Ridderspoor akker Convallaria majalis Lelietje-van-Dalen bos & bosrand Convolvulus arvensis Akkerwinde kalkgrasland Cornus sanguinea Rode Kornoelje bos & bosrand Coronilla emerus Kroonkruid sp. kalkgrasland Coronilla varia Bont Kroonkruid kalkgrasland Crepis setosa Borstelstreepzaad kalkgrasland Cruciata glabra Onbehaard Kruisbladwalstro kalkgrasland Cruciata laevipes Kruisbladwalstro kalkgrasland Cuscuta campestris Veldwarkruid kalkgrasland Cuscuta europaea Groot Warkruid kalkgrasland Cytisus scoparius Gewone Brem bos & bosrand Dactylis glomerata Kropaar kalkgrasland Dactylis glomerata s. aschersoniana Slappe kropaar bos & bosrand Datura stramonium Doornappel ruderaal Daucus carota Wilde Peen kalkgrasland Dianthus carthusianorum Kartuizer Anjer kalkgrasland Dianthus pontederae Anjes sp. kalkgrasland Dictamnus albus Vuurwerkplant kalkgrasland Digitalis grandiflora Grootbloemig Vingerhoedskruid bos & bosrand Digitaria sanguinalis Harig Vingergras ruderaal Dipsacus sylvestris Wilde Kaardebol bos & bosrand Dorycnium pentaphyllum s. herbaceum een Klaververwant kalkgrasland Echium italicum Italiaans slangenkruid kalkgrasland Echium vulgare Slangenkruid kalkgrasland Elymus caninus Hondstarwegras bos & bosrand Epipactis helleborine Brede Wespenorchis bos & bosrand Erigeron annuus Zomerfijnstraal kalkgrasland Eryngium campestre Echte kruisdistel kalkgrasland Erysimum odoratum Steenraket sp. kalkgrasland Erysimum virgatum Stijve Steenraket bos & bosrand Euonymus europaeus Kardinaalsmuts bos & bosrand Euonymus verrucosus Kardinaalsmuts sp. bos & bosrand Eupatorium cannabinum Koninginnekruid bos & bosrand Euphorbia cyparissias Cipreswolfsmelk kalkgrasland Euphorbia salicifolia Wolfsmelk sp. kalkgrasland Falcaria vulgaris Sikkelkruid kalkgrasland Festuca brevipila Hard Zwenkgras kalkgrasland Festuca ovina ag. Ruig Schapengras kalkgrasland Festuca rubra Roodzwenkgras kalkgrasland Filipendula vulgaris Knolspirea kalkgrasland Fragaria vesca Bosaardbei kalkgrasland Fraxinus angustifolia Smalbladige es bos & bosrand Fraxinus ornus Pluimes bos & bosrand Galeopsis speciosa Dauwnetel bos & bosrand Galium boreale Noords Walstro kalkgrasland Galium glaucum Zeegroene Walstro kalkgrasland Galium odoratum (= Asperula) Lievevrouwebedstro bos & bosrand

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 29

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Milieu Galium sylvaticum Boswalstro bos & bosrand Galium verum Geel Walstro kalkgrasland Genista tinctoria Verfbrem kalkgrasland Gentiana cruciata Kruisbladgentiaan kalkgrasland Gentianella amarella Slanke Gentiaan kalkgrasland Geum urbanum Geel Nagelkruid bos & bosrand Glechoma hederacea Hondsdraf bos & bosrand Gnaphalium uliginosa Moerasdroogbloem water & vochtig milieu Gnaphalium uliginosum Moerasdroogbloem water & vochtig milieu Gypsophila muralis Gipskruid kalkgrasland Helianthemum nummularium Geel Zonneroosje kalkgrasland Heliotropium europaeum Europese Heliotroop ruderaal Helleborus purpurascens Nieskruid sp. bos & bosrand Hesperis matronalis Damastbloem bos & bosrand Hibiscus trionum Drie-urenbloem ruderaal Hieracium pilosella Muizenoor kalkgrasland Hyoscyamus niger ??? Bilzekruid ruderaal Hypericum maculatum Kantig Hertshooi kalkgrasland Hypochoeris glabra Glad Biggenkruid kalkgrasland Impatiens noli-tangere Groot Springzaad bos & bosrand Impatiens parviflora Klein springzaad bos & bosrand Inula ensifolia Alant sp. kalkgrasland Inula germanica Duitse Alant kalkgrasland Inula hirta Ruwharige Alant kalkgrasland Inula salicina Wilgalant kalkgrasland Iris pumila Dwergiris kalkgrasland Jovibarba globifera s. globifera Baard van Jupiter rots Juncus compressus Platte Rus water & vochtig milieu Jurinea mollis (= J. glycacantha) een Distelverwant kalkgrasland Knautia arvensis Beemdkroon kalkgrasland Knautia drymeia Beemdkroon sp. kalkgrasland Lactuca muralis Muursla bos & bosrand Lapsana communis Akkerkool bos & bosrand Lathyrus latifolius Brede Lathyrus kalkgrasland Lathyrus pratensis Veldlathyrus kalkgrasland Lembotropis nigricans een Bremverwant kalkgrasland Leontodon hispidulus Ruige Leeuwentand kalkgrasland Leopoldia comosa Kuifhyacint kalkgrasland Ligustrum vulgare Wilde Liguster bos & bosrand Limonium gmelinii Lamsoor zoutsteppe Linum bienne Tweejarig vlas kalkgrasland Linum catharticum Geelhartje kalkgrasland Linum flavum Geel vlas kalkgrasland Linum nervosum Vlas sp. kalkgrasland Linum perenne Overblijvend vlas kalkgrasland Linum usitatissimum Vlas sp. kalkgrasland Lonicera xylosteum Rode Kamperfoelie bos & bosrand Loranthus europaeus een Maretakverwant parasiet op bomen Lotus corniculatus Gewone rolklaver kalkgrasland

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 01

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Milieu Lunaria rediviva Wilde Judaspenning bos & bosrand Lycium barbarum Boksdoorn bos & bosrand Lythrum virgatum Kattenstaart water & vochtig milieu sylvestris Wilde Appel bos & bosrand Medicago lupulina Hopklaver kalkgrasland Medicago sativa s. falcata Sikkelklaver kalkgrasland Melampyrum arvense Wilde Weit kalkgrasland Melampyrum barbatum Harige hengel Melampyrum ciliatum Hengel sp. kalkgrasland Melampyrum cristatum Kamzwartkoren kalkgrasland Melampyrum nemorosum Paarse Hengel bos & bosrand Melampyrum sylvaticum Boszwartkoren bos & bosrand Melica ciliata Winterparelgras kalkgrasland Melica uniflora Eenbloemig Parelgras bos & bosrand Melilotus officinalis Citroengele Honingklaver ruderaal Mentha species Munt sp. water & vochtig milieu Milium effusum Bosgierstgras bos & bosrand Muscari comosum Kuifhyacint kalkgrasland Neottia nidus-avis Vogelnestje bos & bosrand Nigella arvensis Wilde Nigelle ruderaal Esparcette kalkgrasland Ononis arvensis Stalkruid kalkgrasland Ononis spinosa Kattendoorn kalkgrasland Onopordum acanthium Wegdistel ruderaal Orchis purpurea en/of mascula Purper- of Mannetjesorchis kalkgrasland Origanum vulgare Wilde Marjolein kalkgrasland Ornithogalum pyramidale Piramidevogelmelk kalkgrasland Orobanche caryophyllea Walstrobremraap kalkgrasland Orobanche teucrii Gamander Bremraap kalkgrasland Oxytropis pilosa een Stekelbremverwant kalkgrasland Parietaria officinalis Groot Glaskruid bos & bosrand Petrorhagia prolifera Slanke Mantelanjer kalkgrasland Peucedanum cervaria Hertenkruid kalkgrasland Peucedanum officinalis Varkenskervel bos & bosrand Phleum pratense Timoteegras ruderaal Phlomis tuberosa Brandkruid kalkgrasland Picris hieracioides Echt Bitterkruid kalkgrasland Pimpinella saxifraga Kleine Bevernel kalkgrasland Plantago media Ruige Weegbree kalkgrasland Plantago schwarzenbergiana Weegbree sp. zoutsteppe Plantago tenuifolia Weegbree sp. kalkgrasland Poa nemoralis Schaduwgras bos & bosrand Poa pratensis Veldbeemdgras kalkgrasland Polygala comosa Kuifvleugeltjesbloem kalkgrasland Polygala major Vleugeltjedbloem sp. kalkgrasland Polygonatum latifolium Salomonszegel sp. bos & bosrand Polygonum amphibium Veenwortel water & vochtig milieu Polygonum hydropiper Waterpeper water & vochtig milieu Portulaca oleracea Postelein ruderaal

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 02

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Milieu Potentilla argentea Viltganzerik kalkgrasland Potentilla recta Rechte Ganzerik kalkgrasland Primula elatior Slanke Sleutelbloem kalkgrasland Prunella grandiflora Grote Brunel kalkgrasland Prunella laciniata Witte Brunel kalkgrasland Prunella laciniata x grandiflora Tweekleurige Brunel kalkgrasland spinosa Sleedoorn bos & bosrand Pulmonaria mollis Zacht Longkruid bos & bosrand Quercus cerris Moseik bos & bosrand Ranunculus lanuginosus Wollige Boterbloem kalkgrasland Ranunculus pedatus Boterbloem sp. water & vochtig milieu Ranunculus polyanthemos Kalkboterbloem kalkgrasland catharticus Wegedoorn bos & bosrand Rhinanthus angustifolius Grote ratelaar kalkgrasland Robinia ambigua Roze robinia aangeplant Rosa canina ag. Hondsroos bos & bosrand Salvia austriaca Oostenrijkse Salie kalkgrasland Salvia nemorosa Bossalie kalkgrasland Salvia pratensis Veldsalie kalkgrasland Salvia verticillata Kranssalie kalkgrasland Salvinia natans Kleine vlotvaren water & vochtig milieu Sambucus ebulus Kruidvlier bos & bosrand Sambucus racemosa Bergvlier bos & bosrand Sanicula europaea Heelkruid bos & bosrand Scabiosa ochroleuca Schurftkruid sp. kalkgrasland Sclerochloa dura een Hardgrasverwant ruderaal Scopolia carniolica Klokbilzenkruid bos & bosrand Scrophularia Helmkruid bos & bosrand Securigera varia Bont Kroonkruid bos & bosrand Sedum acre Muurpeper kalkgrasland Sedum album Wit vetkruid kalkgrasland Sedum telephium s. maximum Bleke hemelsleutel kalkgrasland Senecio vernalis Oostelijk Kruiskruid kalkgrasland Seseli osseum kalkgrasland Silene flos-cuculi Echte koekoeksbloem water & vochtig milieu Sisymbrium strictissimum bos & bosrand Smyrnium perfoliatum Doorwaskervel bos & bosrand Smyrnium rotundifolium kalkgrasland Sophora japonica Honingboom aangeplant Stachys annua Zomerandoorn kalkgrasland Stachys germanica Duitse Andoorn kalkgrasland Stachys officinalis Betonie kalkgrasland Stachys recta Bergandoorn kalkgrasland Stachys sylvatica Bosandoorn bos & bosrand Staphylea pinnata Pimpernoot bos & bosrand Stellaria graminea Grasmuur kalkgrasland Stipa pennata Vedergras kalkgrasland Symphytum officinale Gewone Smeerwortel water & vochtig milieu Tamus communis Spekwortel bos & bosrand

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 00

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Milieu Teucrium chamaedrys Echte Gamander kalkgrasland Teucrium montanum Berggamander kalkgrasland Thalictrum simplex Onvertakte Ruit kalkgrasland Thesium bavarum Bergvlas sp. kalkgrasland Thesium linophyllon Bergvlas sp. kalkgrasland Thlapsi rotundifolia Boerenkers sp. ruderaal Thymus species Thijm sp. kalkgrasland Tilia cordata Kleinbladige Linde bos & bosrand Tilia parviflora Kortbladige Linde bos & bosrand Torilis japonica Heggendoornzaad bos & bosrand Tragopogon pratensis s. orientalis Oosterse Morgenster kalkgrasland Trapa natans Waternoot water & vochtig milieu Trifolium alpinum Alpen Klaver kalkgrasland Trifolium arvense Hazenpootje schraal grasland Trifolium campestre Liggende Klaver kalkgrasland Trifolium medium Bochtige Klaver kalkgrasland Trifolium montanum Bergklaver kalkgrasland Trifolium repens Witte Klaver kalkgrasland Trifolium resupinatum Perzische Klaver kalkgrasland Trifolium rubens Purperrode Klaver kalkgrasland Trisetum flavescens Goudhaver kalkgrasland Utricularia vulgaris Groot blaasjeskruid water & vochtig milieu Verbascum blattaria Mottenkruid kalkgrasland Verbascum lychnitis Witte Toorts kalkgrasland Verbascum phoeniceum Paarse Toorts kalkgrasland Verbena officinalis Ijzerhard kalkgrasland Veronica spicata Aarereprijs kalkgrasland Viburnum lantana Wollige Sneeuwbal bos & bosrand Vicia hirsuta Ringelwikke kalkgrasland Vicia tetrasperma 4-zadige Wikke kalkgrasland Vincetoxicum hirundinaria Witte Engbloem bos & bosrand Viola canina Hondsviooltje kalkgrasland Viola hirta Ruig viooltje kalkgrasland Wolffia arrhiza Wortelloos kroos water & vochtig milieu Xeranthemum annuum Papierbloem kalkgrasland

Genieten in het veld

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 04

Waargenomen vogels Hongarije 25 juni-5 juli 2016 Nel van Meijeren

dwergaalscholver koekoek rietzanger grote zilverreiger bosuil grote karekiet blauwe reiger gierzwaluw fluiter purperreiger hop tjiftjaf lepelaar bijeneter bonte vliegenvanger ooievaar scharrelaar koolmees knobbelzwaan groene specht pimpelmees wilde eend grijskopspecht glanskop dodaars grote bonte specht staartmees keizerarend syrische bonte specht buidelmees slangenarend kleine bonte specht boomklever bruine kiekendief veldleeuwerik grauwe klauwier grauwe kiekendief kuifleeuwerik kleine klapekster buizerd boerenzwaluw ekster wespendief huiszwaluw gaai torenvalk boompieper roek boomvalk witte kwikstaart bonte kraai kwartel gele kwikstaart raaf fazant grote gele kwikstaart spreeuw waterral winterkoning wielewaal waterhoen roodborst huismus meerkoet nachtegaal ringmus kraanvogel zwarte roodstaart vink kieviet tapuit kneu visdief roodborsttapuit putter witwangstern zanglijster groenling zwarte stern merel appelvink houtduif zwartkop rietgors turkse tortel braamsluiper geelgors zomertortel grasmus grauwe gors

Ooievaars in het dorp

Waargenomen zoogdieren Hongarije 25 juni-5 juli 2016 Nel van Meijeren das (verkeersslachtoffer) edelhert eekhoorn (in tuin van Farm Lator) egel mol (dood) ree siesel

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 05

Waargenomen nachtvlinders 25 juni – 5 juli 2016 Hongarije Trees Kaizer

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Autographa gamma Gamma-uil Biston betularia Peper-en-zoutvlinder Callimorpha dominula Bonte beer Caloptilia alchimiella Goudvleksteltmot Caradrina morpheus Morpheusstofuil Catocala fulminea Gevlamd weeskind Catocala nymphagoga Klein geel weeskind Celypha lacunana Brandnetelbladroller Celypha striana Paardenbloembladroller Chlorissa cloraria Sierlijke zomervlinder Chloroclystis v-ata V-dwergspanner Chrysoteuchia culmella Gewone grasmot Cleora cinctaria Geringde spikkelspanner Cosmopterix zieglerella Hopprachtmot Crambus perlella Bleke grasmot Craniophora ligustri Schedeldrager

Cydalima perspectalis Buxusmot Dolicharthria punctalis Sikkelvlekmot Zygaena carniolica Dysgonia algira Bruine prachtuil Ectropis crepuscularia Gewone spikkelspanner Eidophasia messingiella Kruidkersmot Eilema complana Streepkokerbeertje Eilema lurideola Plat beertje Ematurga atomaria Gewone heispanner Emmelina monodactyla Windevedermot Epione vespertaria Zoomspanner Euclidia glyphica Bruine daguil Eudemis porphyrana Schaduwfruitbladroller Eudonia lacustrata Lichte granietmot Eupithecia venosata Silenedwergspanner Gandaritis pyraliata Gele agaatspanner Gnophos dumetata Wegedoornoogspanner Heterocera indet. Homoeosoma sinuella Smalle weegbreemot Hoplodrina octogenaria Gewone stofuil Hypena rostralis Hopsnuituil Hypercallia citrinalis Idaea aureolaria Idaea aversata Grijze stipspanner Eikenpijlstaart Idaea dimidiata Vlekstipspanner Idaea humiliata Streepstipspanner Idaea muricata Geelpurperen spanner Lasionycta imbecilla Kleine Alpenweide-uil Ligdia adustata Aangebrande spanner Lomaspilis marginata Gerande spanner Lymantria dispar Plakker Lythria cruentaria Zuringspanner Macroglossum stellatarum Kolibrievlinder Marumba quercus Eikenpijlstaart Metacrambus carectellus Nemophora degeerella Geelbandlangsprietmot Nola aerugula Licht visstaartje Notocelia incarnatana Smalle hermelijnbladroller Ochropacha duplaris Tweestip-orvlinder Odonestis pruni Kersenspinner Oncocera semirubella Prachtmot

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 06

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Orgyia antiqua Witvlakvlinder Panemeria tenebrata Dwerghuismoeder Paracolax tristalis Gele snuituil Peribatodes rhomboidaria Taxusspikkelspanner Phalera bucephala Wapendrager Philereme transversata Wegedoornspanner Phragmatobia fuliginosa Kleine beer Pleuroptya ruralis Parelmoermot Polypogon tentacularia Zoensnuituil Pterophorus pentadactyla Vijfvingerige vedermot Pterostoma palpina Snuitvlinder Pyralis regalis Pyrausta purpuralis Purpermot Pyropteron muscaeformis Rhodostrophia calabra Scopula floslactata Roomkleurige stipspanner Scopula marginepunctata Prachtstipspanner Sideridis rivularis Gevorkte silene-uil Sphinx pinastri Dennenpijlstaart Wapendrager Stauropus fagi Eekhoorn Synaphe moldavica Teleiodes vulgella Gammapalpmot Timandra comae Lieveling Triphosa dubitata Grote boomspanner Tyta luctuosa Akkerwinde-uil Xystophora pulveratella Zygaena carniolica Zygaena ephialtes Variabele sint-jansvlinder Zygaena filipendulae Sint-jansvlinder Zygaena viciae Kleine sint-jansvlinder

Pyropteron muscaeformis

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 03

Waargenomen libellen 25 juni - 5 juli 2016 Hongarije Trees Kaizer

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Calopteryx splendens weidebeekjuffer Calopteryx virgo bosbeekjuffer Lestes barbarus zwervende pantserjuffer Sympecma fusca bruine winterjuffer Coenagrion puella azuurwaterjuffer Coenagrion pulchellum variabele waterjuffer Erythromma viridulum kleine roodoogjuffer Ischnura elegans lantaarntje Platycnemis pennipes blauwe breedscheenjuffer Aeshna mixta paardenbijter Anax parthenope zuidelijke keizerlibel Onychogomphus forcipitatus kleine tanglibel Libellula depressa platbuik Orthetrum albistylum witpuntoeverlibel Orthetrum brunneum zuidelijke oeverlibel Crocothemis erythraea vuurlibel Sympetrum sanguineum bloedrode heidelibel Sympetrum meridionale zuidelijke heidelibel Sympetrum vulgatum steenrode heidelibel Sympetrum striolatum bruinrode heidelibel

Bloedrode heidelibel Kleine tanglibel

witpuntoeverlibel vuurlibel

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 07

Dagvlinderlijst, de per dag waargenomen vlinders. Joost Uittenbogaard

Dagen 26 27 28 29 30 gezien juni juni juni juni juni 1 juli 2 juli 3 juli 4 juli 1 Bruin dikkopje Erynnis tages 5 X X X X X 2 Groot dikkopje Ochlodes sylvanus 5 X X X X X 3 Zwartsprietdikkopje Thymelicus lineola 9 X X X X X X X X X 4 Geelsprietdikkopje Thymelicus sylvestris 2 X X 5 Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae 3 X X X 6 Aardbeivlinder Pyrgus malvae 2 X X 7 Voorjaarsspikkeldikkopje Pyrgus serratulae 1 X 8 Groot spikkeldikkopje Pyrgus alveus 1 X 9 Koninginnenpage Papilio machaon 8 X X X X X X X X 10 Koningspage Iphiclides podalirius 7 X X X X X X X 11 Citroenvlinder Gonepteryx rhamni 6 X X X X X X 12 Oostelijke luzernevlinder Colias erate 2 X X 13 Oranje luzernevlinder Colias croceus 4 X X X X 14 Groot koolwitje Pieris brassicae 9 X X X X X X X X X 15 Klein geaderd witje Pieris napi 8 X X X X X X X X 16 Klein koolwitje Pieris rapae 9 X X X X X X X X X 17 Oostelijk resedawitje Pontia edusa 5 X X X X X 18 Boswitje Leptidea sinapis 9 X X X X X X X X X 19 Sleutelbloemvlinder Hamearis lucina 1 X 20 Eikenpage Favonius quercus 3 X X X 21 Iepenpage w-album 4 X X X X 22 Wegedoornpage Satyrium spini 3 X X X 23 Kleine sleedoornpage Satyrium acaciae 3 X X X 24 Bruine eikenpage Satyrium ilicis 5 X X X X X 25 Groentje Callophrys rubi 3 X X X 26 Morgenrood Lycaena virgaureae 6 X X X X X X 27 Kleine vuurvlinder Lycaena phlaeas 7 X X X X X X X

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 04

Dagen 26 27 28 29 30 gezien juni juni juni juni juni 1 juli 2 juli 3 juli 4 juli 28 Grote vuurvlinder Lycaena dispar 1 X 29 Violette vuurvlinder Lycaena alciphron 4 X X X X 30 Bruine vuurvlinder Lycaena tityrus 1 X 31 Oostelijke vuurvlinder Lycaena thersamon 3 X X X 32 Bruin blauwtje Aricia agestis 9 X X X X X X X X X 33 Klaverblauwtje Cyaniris semiargus 1 X 34 Vetkruidblauwtje Scolitantides orion 2 X X Pseudophilotes 35 Oostelijk tijmblauwtje vicrama 2 X X 36 Staartblauwtje Cupido argiades 6 X X X X X X 37 Oostelijk staartblauwtje Cupido decolorata 3 X X X 38 Zuidelijk dwergblauwtje Cupido osiris 1 X 39 Dwergblauwtje Cupido minimus 5 X X X X X 40 Boomblauwtje Celastrina argiolus 9 X X X X X X X X X 41 Bloemenblauwtje Glaucopsyche alexis 3 X X X 42 Gentiaanblauwtje Phengaris alcon 5 X X X X X 43 Oostelijk esparcetteblauwtje Polyommatus admetus 2 X X 44 Icarusblauwtje Polyommatus icarus 9 X X X X X X X X X Polyommatus 45 Adonisblauwtje bellargus 1 X 46 Getand blauwtje Polyommatus daphnis 3 X X X 47 Esparcetteblauwtje Polyommatus thersites 2 X X 48 Heideblauwtje Plebejus argus 6 X X X X X X Plebejus 49 Kroonkruidblauwtje argyrognomon 2 X X 50 Snuitvlinder Libythea celtis 3 X X X 51 Grote weerschijnvlinder Apatura iris 3 X X X 52 Kleine weerschijnvlinder Apatura ilia 3 X X X 53 Kleine ijsvogelvlinder Limenitis camilla 3 X X X 54 Lathyruszwever Neptis sappho 2 X X

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 04

Dagen 26 27 28 29 30 gezien juni juni juni juni juni 1 juli 2 juli 3 juli 4 juli 55 Spireazwever Neptis rivularis 1 X 56 Gehakkelde aurelia Polygonia c-album 6 X X X X X X 57 Distelvlinder Vanessa cardui 8 X X X X X X X X 58 Atalanta Vanessa atalanta 7 X X X X X X X 59 Dagpauwoog Aglais io 8 X X X X X X X X 60 Kleine vos Aglais urticae 3 X X X 61 Grote vos Nymphalis polychloros 3 X X X 62 Rouwmantel Nymphalis antiopa 1 X 63 Landkaartje Araschnia levana 9 X X X X X X X X X 64 Kardinaalsmantel Argynnis pandora 3 X X X 65 Keizersmantel Argynnis paphia 7 X X X X X X X 66 Grote parelmoervlinder Argynnis aglaja 3 X X X 67 Bosrandparelmoervlinder Argynnis adippe 6 X X X X X X 68 Tsarenmantel Argynnis laodice 1 X 69 Kleine parelmoervlinder Issoria lathonia 9 X X X X X X X X X 70 Dubbelstipparelmoervlinder Brenthis hecate 7 X X X X X X X 71 Braamparelmoervlinder Brenthis daphne 7 X X X X X X X 72 Purperstreepparelmoervlinder Brenthis ino 3 X X X 73 Paarse parelmoervlinder Boloria dia 8 X X X X X X X X 74 Zilveren maan Boloria selene 1 X 75 Knoopkruidparelmoervlinder Melitaea phoebe 1 X 76 Tweekleurigeparelmoervlinder Melitaea didyma 4 X X X X 77 Bosparelmoervlinder Melitaea athalia 6 X X X X X X Aphantopus 78 Koevinkje hyperantus 7 X X X X X X X 79 Bont zandoogje Pararge aegeria 5 X X X X X 80 Argusvlinder Lasiommata megera 1 X 81 Dambordje Melanargia galathea 9 X X X X X X X X X 82 Witbandzandoog Brintesia circe 8 X X X X X X X X

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 41

Dagen 26 27 28 29 30 gezien juni juni juni juni juni 1 juli 2 juli 3 juli 4 juli 83 Heivlinder Hipparchia semele 2 X X 84 Grote boswachter Hipparchia fagi 6 X X X X X X 85 Bruin zandoogje Maniola jurtina 9 X X X X X X X X X Coenonympha 86 Roodstreephooibeestje glycerion 4 X X X X Coenonympha 87 Hooibeestje pamphilus 7 X X X X X X X 88 Tweekleurig hooibeestje Coenonympha arcania 7 X X X X X X X

Soorten per dag 48 37 29 51 47 52 47 40 50

Grote weerschijnvlinder

!""#$%&'()*+,-.%'/&)0123) 42

?"@2%--),"9/3', H$3(:0*(++,'-) ='0>(-?0>)$&@A(44):*)0*#B):0B)9():C0 &,D&0%3&&):0*)0E4#3"%-)&0(:0*$(:+2 B)9)4&@A#''):F .,%,/062-34(21567 -yVYDIĘ

5"6*$(.7',",%(4/-+, P(++,'-)0D)%0>4)+-)&0,'0*)0 <$,,%0*(++,'-) >4)3B)4&F

.,%,/0G2-34(21567 HI++&9):%+)$)&9%

!"#$%&'()*+,"()-'.(/ Q)*)$)0*#B0B)9():F08)0A)$+)::):0 !"#$%&'$()%*(++,'-) ##:0*)09"#$%)0,:*)$+#:%0>#:0*)0 >,)4&'$()%):F .,%,/012-34(21567 8)$)&9%):;)

8"#$%&'()*+,",%(4',92), <))4&'$()%*(++,'-) ='0%"))0*#B):0D)%09)+)$A)(*0 >#&%B)&%)4*C0D##$0"##$&@A(-:4(-+0 #44)):0,D*#%0*(%0*(++,'-)04#&%(B0%)0 .,%,/0G2-34(21567 ,:*)$&@A)(*):0(&0>#:0A)%09"#$%2 HI++&9):%+)$)&9% &'$()%*(++,'-)F :";/2*$/2.7+,"/(*'/' ='0*$()0>)$&@A44):*)0*#B):0B)9():F0 J##&-)&+$3(**(++,'-) R))&%#40D##$0)):0,?0):+)4)0%)B)2 4(-+F .,%,/01K2-3:(21567 L9):%(&%>M:

<"1%23+,"&/(4/' 8)0A)$+)::):0##:0A)%0+()&-)0,'0*)0 N#$*E)(>4(:*)$ E,>):+#:%0>#:0*)0#@A%)$>4)3B)4F0 Q:0S)*)$4#:*0TT:0B):)$#%()C0(:0 "#$D)$)0&%$)+):0D))&%#40%"))F .,%,/062-34(21567 -yVYDIĘ

A"1%23+,",'22/9+(/' Y,,$-##$&&'(++)4*(++,'-) UT:0)V)D'4##$0B)9():C0A)%0)V)D2 '4##$0,'0*)9)0?,%,F08)0A)$+)::):0 ##:0*)0,>#4)0>4)+F .,%,/01O2-3:(21567 8#$*

0"1%23+,"/(4'+, <$,,%0&'(++)4*(++,'-) W)%0):)0)V)D'4##$0*#%0")0B)9():0 A)EE):09#%04)++)$0$3&%(B0(:0*)0D,*2 *)$F0P##$*,,$0A))?%0()*)$)):0A)D0 .,%,/062-34(21567 +3::):0E)+(-+):F -yVYDIĘ

="1/>)()."&/*$/.- P(%0>)$&)0)V)D'4##$04()%09(@A0$3&%(B0 J,:(:B(::):'#B) ?,%,B$#?)$):C0D##$0D))&%#40+"#2 D):09)0&:)40>,,$E(-0>4()B):F0H(-:#0 ()*)$)0*#B0B)9():F .,%,/01O2-3:(21567 8#$*

X1 !6#7&8(59()%+#&1)*9(/(2+ 3"4%45#C65( !%'46+%(7(8(+765+5(=%(4F+>66:+"":+ %4+7(+&.%4+>64+)68D+E6&"8F+4(G&68+ #4"(C(47+>64+7(+>(/(+H/"(D(4+%4+ )"&"*+02-'.4%-01,2 7(+&.%4I )68D+E6&"8

!!#:1,%&'%/;<#/8*=,( J%&8"(4>/%47(8 9C+=(#+765(4+5(=%(4F+D668+D((#- &6/+LL4+(M(DC/668I

)"&"*+,-'./%-01,2 -yVYDIĘ

!>#?19(*+#%/*'% NOC%#GP(+#""8&+>""8+7(+Q.#=&6F+ 9"#&(/%':(+/.=(84(>/%47(8 D668+D"(%/%':+&(+7(&(8D%4(8(4I

)"&"*+0;-'.4%-01,2 <=(4&%#&>?4

!@#?19(*+#5/15%2+ 9864'(+/.=(84(>/%47(8 9C+>%(8+765(4+5(=%(4F+D668+4%(&+ 5(/.:&+"D+P(D+"C+7(+R"&"+&(+:8%'- 5(4I

)"&"*+K(7(8/647

!3#.(%/(+#4/*++(5*% S""86/+&(+P(8:(44(4+664+7(+58"&(+ @8""&+:""/$%&'( =$68&(+>/(.5(/C.4&I+

)"&"*+A-'./%-01,2 !B::#=(4&:(8(#=& !-#.(%/(+#,*&( K(&+6/#+%4+K(7(8/647+%4+T"4568%'(+ 3/(%4+5(67(87+$%&'( 6/5(D((4I+<"D#+"":+&(+>%47(4+%4+ 78%4:5(=(/#GP6CC(4I )"&"*+,-'./%-01,2 -yVYDIĘ

!A#.(%/(+#/*&*% 3/(%4+:""/$%&'( 9":+%4+T"4568%'(+6/5(D((4F+D668+ ="+5($""4+76&+H%'46+4%(D647+P(D+ "C+7(+R"&"+P((R&+5(=(&I+T64#+5(/.:- )"&"*+02-'.4%-01,2 :%5+$(/I !B::

!0#.1,'(*#%)2+* 9"#&(/%':+8(#(76$%&'( <4(//(+>/%(5(8+(4+=(/7(4+#&%/=%&&(47I+ 9C+7(+Q.#=&6+>((/+5(=%(4F+"C+64- 7(8+C/66&#(4+((4+(4:(/(+:((8I )"&"*+0;-'.4%-01,2 <=(4&%#&>?4

!"#$%&'()%*#+(,*&(+ T(&+H"#$%&'(+(4+P(&+>(8H"85(4+H"#- !"#$%&'( $%&'(+UEI8(6/%V+=%'4+%4+P(&+>(/7+4%(&+&(+ "47(8#GP(%7(4I+W668+%4+T"4568%'(+ /%':&+8(6/%+4%(&+>""8+&(+:"D(4I )"&"*+,-'./%-01,2 -yVYDIĘ

XX /0#1'2(',+3#4.&+)' 89%0)%9:9"%;<91&'%# J99%%&+"A+'%+9>>)C)%+'>$+$%D1%&K+ 7%&&%91/7+7L>;+'%+)L%%'%+$%&%#>. )1%+&%)+01)+'%+A"AM (")"*+=./091.,234 (>#;+?>)"#

!B#C'*>)+.3#D.(,&.3 N#1%+7%%#+%%&+%O%;A9>>#+$%D1%&M+ W17%&A>$% N%+%17%&A>$%+9%%P)+<>>7+Q""$+1&+ $#")%+%17%&+%&+7";)+D%9'%&+&>>#+ :%&%'%&M (")"*+X2./0&1.,234 YC%#ZAP>90

!/#5'6%,+.2#78'49.2 RA+<1%#+<%#CSQ199%&'%+'>$%&+ @%A%&A>$% $%D1%&K+<>>7+&%S)>#+'#1&7%&'+"A+'%+ 91$0C)%#M (")"*+,-./0&1.,234 5677

!!#5'6%,+.2#3?+)+ [%$%'""#&A>$% G%#+Q%#7%&&%&+>>&+'%+$#")%+ :9>0L%+<9%7M+@&+Q%)+%&$%9C+Q%%)+ '%D%+C""#)+'>&+""7+T:90%+CA")+ (")"*+X2./0&1.,234 Q>1#C)#%>7UM YC%#ZAP>90

!:#5'6%,+.2#'&'&+'( RA+'#1%+'>$%&+$%D1%&K+<>>7+&%S)>#++ B9%1&%+C9%%'""#&A>$% '#1&7%&'+"A+L1))%+:9"%;%&M

(")"*+,-./0&1.,234 5677

!;#5'6%,+.2#+4+&+3 V1/P+7%%#+$%;%9'K+1&+)%$%&C)%991&$+)")+ 5#01&%+%17%&A>$% '%+T$%L"&%U+%17%&A>$%+>)1/'+1&+'%+ :00#)+<>&+79%1&%+%17/%CM (")"*+,-./0&1.,234 ?>)"#A0CD)>

!<#='44>?@,%3#,.9+ E#"%&)/% RA+'#1%+'>$%&+$%D1%&M+W%&+<""#. />>#CC""#)+>>&+Q%)+%1&'+<>&+'%+ YOLHJWLMG'XVYDDNDOÀLQNYHUVOHWHQ (")"*+,F./0&1.,234 G>#'

!"#$%&'()'#*+,-'.,('( !"#$%&#""' RA+D%C+'>$%&+L>>#$%&";%&M+ RA<>99%&'+Q%9'%#+"#>&/%+<00#<. 91&'%#M (")"*+,-./0&1.,234 5677

!A#$%&'()'#?@4'('3 V>>7+$%D1%&K+;>>#+&1%)+<>>7+'%+ B9%1&%+<00#<91&'%# ;"%1)%+$%&";%&+";+"A+'%+P")"+)%+ D%))%&M+ (")"*+,H./0&1.,234 G1CD>:I:"9&>

X= 56#78%*-+*#,(.3*/ D%/#"1E&&%E*'8("% UL81"<"=9*++%1(//%1V/)1;"E+8;"81 '81("1)&&%#1E+81P+%(?1W81H/8;+%'-"1 ("1/8("%://%#1!"#$%&1('"1""81:#&$1 ./#/012F3-&*'3452G $*"'8"%1':1(+81("1X"("%*+8(:"1 H/%#/)I;J '&#&(&?

59#78%*-+*#*'%(3:/&+ !'/*"##"1E&&%E*'8("% N91E'"%1(+;"81;">'"8?

./#/01F53-&8'34526 K:"%L9M+*&

!>#78%*-+*#)()8/2. 7**""81;">'"81)'-1P+%(Y1(+#1"<3 B%&'8"1E&&%E*'8("% "=9*++%1,'*("1;"*&$$';1,"*1"E"81 9/:"%"8? ./#/014O3-&8'34526 P+%(

!;#78%*-+*#):-/.*<&+ N/:#"*'-$"1E&&%E*'8("% UL81E+81("1://%#"81/91("1://%#"83 *'-:#1,++%E+81("18++=1)";'8#1="#1 Z//:#"*'-$[?1\">"1://%#"81$/="81'81 ./#/014O3-&8'34526 H/8;+%'-"1++81("1,":#;%"8:1E+81 P+%( ]&81E"%:9%"'('8;:;")'"(?1

!5#=/(%(*#*4-.)(. W"("%"1(+;1;">'"8?1Q*"'81)*+&,#-"1 B%&'81)*+&,#-" ,++%)'-18'"#1+**""81("1E%/&,#-":1 =++%1//$1("1=+88"#-":1)%&'81>'-81 ./#/01F3-&*'34526 ++81("1)/E"8$+8#? P/%8+$I9/*8+

!!#18*+(/(.#.-<(*/42. 7**""81/91("1*++#:#"1(+;1""81"<"=3 Q*+E"%)*+&,#-" 9*++%1;">'"8?

./#/01R+S"(/8'T

!"#$%&'()*+)(,-.#&/(&+ !"#$%&'()*+&,#-" B*+&,#-"1="#1++8:*&'#"8("1>,+%#"1 :#'99"8?1

./#/0123-&*'34526 -yVYDIĘ

!?#@.-2,&3:('&)-.#A(%/*<* N/:#"*'-$1#'-=)*+&,#-" N91#,""1(+;"81;">'"8?1X'"#1#"1 /8("%:S]"'("81E+81]"#1$*"'81#'-=3 )*+&,#-"Y1=++%1>"1$/="818'"#1(//%1 ./#/014^3-&8'34526 "*$++%1E//%? P':>+)I)/*8+

!0#123(,&#*/4(*,-. W81]"#18//%("81E+81H/8;+%'-"1 @#++%#)*+&,#-" $/="81#,""1://%#"81:#++%#3 )*+&,#-":1E//%Y1>"1>'-81]"#1)":#"1#"1 ]"%$"88"81++81("1/8("%$+8#? ./#/01A3-&*'34526 BC$$:>"8#$"%":>#

FG !4#$%&'()#(35)/)6121 /%($(1%%.%$'(00-(5)091(+%7$H%$Q%-A >"'(%)*+,$'(00-(5)091(+% ,%&&%&$00&$Q%($"&(5-%,%&$20&$.%$ "-0&+%$2)%,,%&$5*+$Q%($'(00-(+%7 :"(";$DGA+9&*ABCDE H*'305I5")&0

!7#$%&'()#),'6', J9*.%)*+,$.1%-#5)091(+% 8%$60&&%(+%'$20&$Q%($39*.%)*+,$ .1%-#5)091(+%$3*+&$5)091$00&$.%$ 5"2%&,0&(R$*&$(%#%&'(%))*&#$("($.%$ 60&&%(+%'$20&$Q%($S#%1""&T$ :"(";$<-6%&*= .1%-#5)091(+%7

!"#$%&'()#*'+'*%, >4$2*+U$2%-'?Q*))%&.%$.0#%&$#%3*%&7 81%-#5)091(+%

:"(";$<-6%&*=

-8#$3/1,26'+1#169')/%, K""65)091(+% O%.%-%$.0#$#%3*%&7$>4$.%3%$U"("$ '(00($%%&$2-"91(+%R$(%$Q%-,%&&%&$ 00&$.%$310-(%$2)%9#%)49&(%&7 :"(";$LA+9)*ABCDE KM,,'3%&(,%-%'3(

-:#;/1%5)&,05<3#1/3=', 2SGULHGDJHQJH]LHQPHHVWDOÀLQN K)"%6%&5)091(+% 2%-')%(%&$%V%64)0-%&7

:"(";$N0?%."&*=

-@#.<3+916',#1/5)+ O&$/"�-*+%$.%$"&.%-'""-($!"#"$%R$ Y%&(*00&5)091(+% .*%$,-9*'5)0.#%&(*00&$0)'$100-.A 4)0&($#%5-9*,(7$>4$.%$U"("$%%&$ %*A0U3%((%&.$2-"91(+%7 :"(";$LA+9)*ABCDE KM,,'3%&(,%-%'3(

-!#.)/0)**12%,#1(*32%, >"'(%)*+,$%'40-?%((%5)091(+% !"#$%%&$""'(%)*+,%$'""-($.*%$*&$ /"�-*+%$00&$.%$1%'(#-%&'$20&$ 3*+&$2%-'4-%*.*&#'#%5*%.$,"6(7 :"(";$@A+9)*ABCDE F3*&

--#.)/0)**12%,#'516%, >",$*&$/"�-*+%$%%&$#%1"&%$ O?0-9'5)091(+% '""-(R$*%.%-%$.0#$#%3*%&7

:"(";$DA+9)*ABCDE -yVYDIĘ

->#.)/0)**12%,#?3//169%, WX&$,%%-$#%3*%&R$Q%($2-"91(+%$ <."&*'5)091(+% "4$.%3%$U"("7$W*A0U3%((%&.$"4$.%$ 100-.4)0&($400-.%&Q"%U,)02%-7 :"(";$BA+9)*ABCDE H%-%'3(%&P%

@E /6#12-'233+(4.#7+8)9%. I)%;"(.>';#?%2) J';#?%2).?;;*&;".>$2.().&*,#?%2)7. ().;=K%)**;"(.7%)*E.C)%;"(.$7L. >$2.().M;"")%2)7.$7.().*;"(.&))'. +,%,-./12#'$13045 M$"()*.C)%;"(D !A$"

/0#12-'233+(4.#()*5.%(*. <79;*=)%%)>';#?%2) G)%.;'7.K)%.,,7%)'$2E.)79;*=)%%)1 >';#?%2).%).&$"()".,9.E;'EC*;71 ';"()"L.;'%$2(.$".().>##*%.&;".(). +,%,-.312#'$13045 ?;;*(9';"%.)79;*=)%%) @)*)7A%)"B)

/A#1-*&*;4.#+5<4. F')$".>';#?%2).M)%.))".>*)(). U)$()>';#?%2) A?;*%).*;"(D.O".G)()*';"(.#$%7'#$1 %)"(.%).&$"()".,9.().K)$()L.$".K)%. >#$%)"';"(.&;;E.?$2(.&)*79*)$(D +,%,-.3R12#"$13045 @;*(

/:#1-*&*;4.#+5<'52<92329 F*,,"E*#$(>';#?%2) @).,"()*7=K)$()".&;".().;"()*). 9')>)2#7.7,,*%)".;;".().(,,*',1 9)"().,*;"2).>;"(.,9.().&,,*1 +,%,-.3N12#"$13045 &')#C)'D.P9.%?)).(;C)".C)A$)"D G8CB)7

!"#$%&'()*+#,*-(%. H'$"()*.M)%.>$2A,"()*.';"C).9;'9)"L. !"#$%&'$"()* ($).C)&)".()A).&'$"()*.))".>$2A,"1 ()*).7"#$%D +,%,-./012#"$13045 67)*89:;'#

!B#>8+(45+#%5%. I*,%).&'$"()*.($).C))".")=%;*. I*,%).?))*7=K$2"&'$"()* (*$"E%L.M;;*.?)'.&;;E.,9.(). &,=K%$C).>,()M.A$%.,M.?;%)*.M)%. M$")*;')".%).(*$"E)"D +,%,-.V12#'$13045 JWEE

!=#>8+(45+#%-%+ F')$").?))*7=K$2"&'$"()* 9RRUDOLQGHEXXUWYDQ-yVYDIĘYHHO C)A$)"D.<)".7,,*%.($).C)E.$E.,9. A?))%.&;".FGGH1)*7D +,%,-.412#'$13045 -yVYDIĘ

!?#$%3*9%(%.#,+3%--+ F')$").$27&,C)'&'$"()* G,C.A,Q".7,,*%.($).&;;E.";;*.(). C*,"(.E,M%.,M.%).(*$"E)"D.P9.(*$). (;C)".C)A$)"D +,%,-.412#'$13045 -yVYDIĘ

!/#@*8(%.#.+88)2 <8".&;".().%?)).A?)&)*7L.;'7.2).A). S;%KB*#7A?)&)* A$)%.&'$)C)".7";9.2).M)%))".?;;*1 ,M.A).A?)&)*7.K)%)"D +,%,-.3T12#"$13045 S;%,*9#7A%;

/R !!#+,-.()#/(01&'/() ;"+<%($/%=%< L77%%*#%*D%7%#%S%P"7(<%*#)%$+%*# 7(*)&#C%2#G0&"('#G+6#?&%<@"A(7.,#

10203#>956.*+5894: ?&%<@"A(7.

!2#3*&4%*5('#67'&819 B%C(DD%7'%#(.<%7+( !"#$%&#'()%*#)%$+%*,

10203#8E56.*+5894: F+&$(GHG07*(

!:#;'5,))'#6'/<1( J+6*(#+%'%<%#'()#)%$+%*, -+&2%7=7+*'%<

10203#I56.7+5894: JKDD&$%*2D%<%&$2

!=#;'5,))'#'.'&'5.' L2(7(*2( !"#$%=%*#'()%*#)%$+%*,

10203#M%'%<7(*'

!"#$%&'()#(* -()"(./00) !"#(TC2#=%<&TC+77%*'%#'()%*# )%$+%*,

10203#456.7+5894: -yVYDIĘ

2>#$%&'()#1/.(6', !"#'<+%#'()%*#)%$+%*, N7%+*%#=0&

10203#M%'%<7(*'#

2?#+49-@'&()#-*&46@&*/*) B<02%#=0& B<02%#=7+*'%

2A#+49-@'&()#'5.(*-' O0./P(*2%7 L77%%*#)%$+%*#'00<#J+(*T(#2+6'%*&# '%#/(*'%7+*)#0"#'%#7((2&2%#'(),# B%7.DD+)#C%%A2#$%#P%2#C((<#P05 G+%726%#%%*#G%/+6&A020#)%P((D2, 10203#!0&2%*<+6D

2B#$/')@5('#&,0'5' V%'%<%#'()#)%$+%*,#-%#0*'%

>E !1#$%&'(()*#2,(.-%, ?(%),'((05.('-"0 K"'#*%+-"#/(%"0.+"%10,')"%4#!"# $"%&"''"'#(('#$"-#%+2"%++)#+/#)"# +')"%&('-#1('#)"#1++%10";*"04#L/# 6+-+7#8>:3;',:8<=> )%,"#)(*"'#*"2,"'4 @A&&

!3#$%&'(()*#2,24), ?",2"%5.('-"0 G"#.""5-#-(0%,3&"#10,')"%#,'#@A&&4# L1"%(0#,'#)"#H+5%(')"'#"'#0('*5# /()"'#,'#*%+-"#(('-(00"'#*"2,"'4 6+-+7#B:3;0,:8<=> @A&&

!!#$%&'(()*#,&+,5, !"#$"%&"''"'#(('#)"#*%+"',*"# C%+-"#/(%"0.+"%10,')"% +')"%&('-#."-#/(%"0.+"%10"&&"'# ),"#',"-#+.%(')#2,3'4

6+-+7#D(E")+',F

!6#$%&'(()*#,.)220 @+5%(')/(%"0.+"%10,')"% L/#1,3M#)(*"'#*"'+-""%)N#.((%#',"-# 1((&#+/#)"#M+-+#&;''"'#2"--"'4

6+-+7#B:3;0,:8<=> @A&&52"'-&"%"52-

!"#$%&'(()*#+,-.)/0 !5(%"'.('-"0 D,55E$,"'#O"0#)"#-+/5++%-#1('#)"# %",54#K"'#++5-"0,3&"#5++%-#."-#""'# SRSXODWLHLQGHEXXUWYDQ.LVJ\ĘU 6+-+7#89:3;',:8<=> .LVJ\ĘU

!7#8**-%),#+,94-(), J(%"0.+"%10,')"%#."-#+/1(00"')# ?0",'"#/(%"0.+"%10,')"% *%+-"#/(%"0.+"%10"&&"'#+/#)"# +')"%&('-4#P")"%"#)(*#*"2,"'4 6+-+7#89:3;',:8<=> .LVJ\ĘU

6:#;%0(94)*#40/,90 G;HH"05-,//(%"0.+"%10,')"% J(%"0.+"%10,')"%#."-N#2+(05#)"# '((.#(0#(('*""M-N#""'#);HH"0"#%,3# 2O(%-"#5-,//"'4 6+-+7#8I:3;',:8<=> !(%)

6<#;%0(94)*#.,24(0 @%((./(%"0.+"%10,')"% !"#+')"%5E$",)"'#1('#)"#/;%/"%: 5-%""/#(('#)"#-O""&0";%,*"#.,): )"'E"04 6+-+7#89:3;',:8<=> .LVJ\ĘU

# 6=#;%0(94)*#)(- KQ'#1"%50"-"'#"R"./0((%#*"2,"'# J;%/"%5-%""//(%"0.+"%: H,3#6(%.#S(-+%4#G;,)"0,3&#(0#(('#$"-# ",')"#1('#2,3'#10,"*-,3)4 10,')"%

6+-+7#G;,-50(')

T9 !"#$%&%'()#*() !""#$%&'"#%()*%#+(,-.%# <(%,-%&+(,-.%#&)%0&'""#$&*'&.%& *-.%#="-0>&?%%00%&+#*%@%#&"==%#4 '"#%()*%#+(,-.%#>&A,5-"&,%.%#%&."@& @%;,%-> /*0*1&23456-,42789 :"0*#'6$;0" !+#$%&%'()#,-&-.- B,(+%#%-&)""- L((%%-&*'&.%&(""0$0%&."@&%-=%(%& %P%)'("#%-&@%;,%-&,-&AD==>&M%;%& (,%0%-&;,QR&F%(&@*%.&J*0*@#"J%#%-> /*0*1&C456(,42789 AD==$;%-0=%#%$;0

!?#0-&(1)-)#74%-@- SI-&=%%#&II-&%P%)'(""#&@%;,%->& <-**'=#6,.'"#%()*%#+(,-.%# M"0&N%%$05%&F,(.%&-,%0&)%%F%#=%-& ""-&""-&J*0*>

/*0*1&V"Q%.*-,W

!/#0-&(1)-)#*(*23) EF%%=(%6#,@%& T'&+,%#&."@%-&@%;,%->&T-.%#4 '"#%()*%#+(,-.%# $QR%,.0&;,QR&+"-&.%&0**#0$'"#%(4 )*%#+(,-.%#&.**#&.%&#*-.%&;F"#0%& /*0*1&G7456-,42789 +(%=5%$&,-&.%&N6,0%-$0%&#"-.> H$%#I'J"(6

!!#0-&(1)-)#)14)&() A*$'"#%()*%#+(,-.%# L(@%)%-%&$**#0&,-&.%&N*$$%-&+"-& R%0&K"0,*-""(&!"#=&AD==>

/*0*1&23456-,42789 :"0*#'6$;0"

!5#674).1%78,#427-').18, T'&;%+%-&+%#$QR,((%-.%&."@%-& <*%+,-=5% @%;,%->

/*0*1&23456-,42789 .LVJ\ĘU

!9#:)')';-#)-;-'() A*-0&;"-.**@5% T'&+,5J&."@%-&@%;,%->

/*0*1&K%.%#("-.

5<#=),(%33)1)#3-;-') SI-&%P%)'(""#&@%;,%-&*'&8&56(,&,-& L#@6$+(,-.%# GHEXXUWYDQ-yVYDIĘ

/*0*1&8456(,42789 -yVYDIĘ

5>#0-&).)';()#;)&)14-) S-&'"#%-.&$0%(&.")N*#.5%$>&?%0& M")N*#.5% +#*6F05%U&.%&N*+%-$0%&+(,-.%#U&,$& +"-&.%&+*#)&!"#$%&"!'(> /*0*1&2O456-,42789 E"#.

C7 !"#$%&'()*&+#,&%,) >'8?+(23+(2$$* H.&$(2.,7I<.'2.(&6+(&2.&*,$8.& ?$7;+I<8.,&2$$,&2.&8;..2.&%$,8.& ;'88.&?+(24 @$8$A&BCD-E('DBF"G .LVJ\ĘU

!-#.&//+%,0&+#*)1)2) ).'6/'(2., J.8&+/7&<.8&<.'2.?/+E;8-.&'7&$$%& 2.&<.'6/'(2.,&'(&<.8&?E'8.(/+(2&('.8& *.?$(2.(&++(&2.&<+?'8+8&<.'2.4

@$8$A&J.2.,/+(2

!=#.&//+%,0&+#>+;& ).8&6.,7I<'/&8E77.(&2.&*,$8.& Q,$8.&?$7;+I<8., ?$7;+I<8.,&.(&2.&;'8?+(23+(2$$*& '7&*$.2&8.&3'.(&+/7&3.&(++78&./%++,& 3'88.(4&P'(%7&2.&*,$8.&?$7;+I<8.,4 @$8$A&BLD-E('DBF"G H+,2

!3#4+'&52+#67%(&'+ K,E'(&3+(2$$*-. #$%&'(&)$(*+,'-.&+/*.0..(1&'.2.,.& 2+*&*.3'.(4 @$8$A&BLD-E('DBF"G H+,2

!8#95)'5':1/0+# ;2:,)%&5' #5&6'.,&2+*.(&*.3'.(1&0++,& 0..78+/&6.,7/.8.(&.9.05/+,.(4& M$$278,..5<$$'?..78-. :.3.&6/'(2.,&;+7&($*&<./.0++/& *++=4 @$8$A&ND-E/'DBF"G O3'( !<#95)'5':1/0+# #$%&'(&)$(*+,'-.&;'-26.,75,.'24& /+1/0&27* 3.6.(&2+*.(&*.3'.(4 )$$'?..78-.

@$8$A&BLD-E('DBF"G H+,2 !!#95)'5':1/0+#+%,+'&+# H;..%/.E,'*&<$$'?..78-. #5&8;..&2+*.(&*.3'.(4

@$8$A&BCD-E('DBF"G .LVJ\ĘU

#6.,3'I<8&6+(&+//.&0.8&.('*.&0+8.&6+(&3.%.,<.'2&*.2.,0'(..,2.&2+*6/'(2.,7$$,8.(&6+(&BG&8R0&!&-E/'

>.8.(7I<+55./'-%.&(+0.(&6$/*.(7&2.&@+E(+&SE,$5+.+&T&<885ARR;;;4=+E(+D.E4$,*R&U

K,$((.(&6$$,&2.8.,0'(+8'.A D:+*6/'(2.,7&6+(&SE,$5+1H,'78+(&P+=,+(I<'7&VOKJ&CFWF""NFBX DJ'.E;.&Y/'(2.,*'271&H$0&H$/0+(&VOKJ&CFWB"FXF"N

).8&*,$$878.&2../&6+(&2.&=$8$Z7&'7&8'-2.(7&2.&,.'7&2$$,&2.&2../(.0.,7&*.0++%84&V(&2'8&$6.,3'I<8&3'-(&=$8$Z7&*.?,E'%8&6+(A 1HOO\WHQ%ULQN:LO)RONHUV-HDQQH+XLMVVRRQ(OOHQ.HUNKRI1HOYDQ0HLMHUHQ3HWHU3IDႇ+DQV6FKLQNHO0DULDQ OI

O+0.(78.//'(*A&[$$78&\'88.(?$*++,2

!"