Museum Het Rembrandthuis Jaarverslag 2011 3 INTRODUCTIE Voorwoord Raad van Toezicht

9 OUDE HUIS & COLLECTIE Vaste presentatie Collectie op Reis in Japan Collectieregistratie Bibliotheek

15 TENTOONSTELLINGEN Kabinet van een kenner – Prenten uit de Collectie Frits Lugt De laatste De betoverde wereld van Anneke Kuyper – Grafiek, schilderijen en pastels Rembrandt & Lucas van Leyden museum het rembrandthuis Gedrukt tot – Amsterdamse prentmakers Jodenbreestraat 4 en -uitgevers in de Gouden Eeuw 1011 nk Amsterdam In het voetspoor van Rembrandt – Hollandse schilderkunst 020 5200400 uit privébezit

www.rembrandthuis.nl 25 EDUCATIE & PUBLIEKSBEGELEIDING Algemeen Activiteiten (selectie) Publieksbegeleiding Volwassenen educatie Kinderactiviteiten Evenementen & samenwerking

33 COMMUNICATIE & MARKETING

37 B E Z O E K E R S Bezoekersaantallen

41 BEDRIJFSVOERING Huisvesting en onderhoud van de gebouwen Winkel Personeel en organisatie

45 FINANCIËN Fondsenwerving & sponsoring Verkort financieel verslag en verkorte balans

49 B I J L A G E N Verbonden partijen Aanwinsten museum Uitgaande bruiklenen Personalia INTRODUCTIE

5 VOORWOORD

6 RAAD VAN TOEZICHT

‘Geweldig initiatief. 100 jaar Rembrandthuis. Leerzame demonstraties. Dank.’ 10|06|2011 Kitty 6 VOORWOORD 7

Op 10 juni 2011 was het 100 jaar geleden dat gemeente Amsterdam. Na eerdere succesvolle koningin Wilhelmina Museum Het presentaties in Costa Rica, Panama, Oman en Rembrandthuis opende. Het jubileum werd Brazilië, waren onze etsen in 2011 op twee loca- gevierd in de Zuiderkerk met een aantal ties te zien in Japan: Tokio en Nagoya. Op het bijzondere lezingen en een feestelijke receptie. moment dat Janrense Boonstra zijn openings- Het was een jaar waarop het museum met veel toespraak hield in het National Museum of voldoening kan terugkijken, want voor de Western Art in Tokio, vond de aardbeving tweede keer op rij is het museum door meer plaats. Gelukkig was er in het museum geen dan 200.000 mensen bezocht. Hiermee staat schade, en bleven onze etsen ongedeerd. het Rembrandthuis in de top zeven van de De tentoonstellingen, waaronder die van het Amsterdamse musea. Het leeuwendeel van de laatste schilderij van Caravaggio aan het begin bezoekers zijn buitenlandse toeristen. Dat het van het jaar, en de tentoonstelling van de toeristisch bezoek op nagenoeg hetzelfde peil verzameling 17de eeuwse schilderijen van de is gebleven als in voorgaande jaren stemt tot Amerikaanse collectioneur Alfred Bader, waren optimisme. Vooral omdat een belangrijk deel succesvol. Zij trokken niet alleen veel belang- uit Zuid-Europa afkomstig is, waar de gevolgen stelling van het publiek, maar ook veel van de recessie en de monetaire crisis juist het aandacht van de media. sterkst merkbaar zijn. Op 2 december werd in het Rembrandthuis In 2011 werden opnieuw etsen uit de collectie tevens een tot dan toe onbekend schilderij van van Museum Het Rembrandthuis tentoonge- Rembrandt gepresenteerd, Oude man met baard steld in het buitenland. Deze tentoonstellin- uit 1630. Het paneeltje is voor langere tijd in gen dragen niet alleen bij tot de naamsbekend- bruikleen gegeven door een particuliere verza- heid van het museum maar zijn ook een melaar. De toeschrijving kwam tot stand door uitstekend marketinginstrument voor de een unieke samenwerking tussen kunsthisto-

Viering ‘100 jaar Rembrandthuis’ op 10 juni in de Zuiderkerk (op de voorste rij vlnr, Boudewijn Bakker, Ruud Nederveen en Carolien Gehrels) 8 RAAD VAN TOEZICHT 9

rici en natuurwetenschappers. De toeschrij- De samenstelling van de Raad van Toezicht is ving aan Rembrandt werd uitvoerig toegelicht ongewijzigd gebleven. De Raad is in 2011 vier voor de aanwezige pers, wat leidde tot grote maal in vergadering bijeen geweest. Het regle- aandacht in de media. ment van de Raad van Toezicht en het De entreehal en de winkel van het museum bestuursreglement zullen in 2012 worden vast- zijn in het voorjaar totaal vernieuwd. Het gesteld. Zowel de Raad van Toezicht als het ontwerp voor de winkel is gemaakt door Peter bestuur van het Rembrandthuis (directie) Sas, de architect van het interieur van het onderschrijven de Code Cultural Governance museum. Door het gebruik van heldere kleu- en volgen de Best Practice-bepalingen waar- ren en eigentijdse materialen maakt de winkel door ‘good governance’ wordt bevorderd. In nu een moderne, uitnodigende en vooral gast- 2011 heeft de Raad van Toezicht de directie met vrije indruk. raad en daad bijgestaan bij de zoektocht naar een nieuwe huisvesting voor de kantoren en Het museum dankt de gemeente Amsterdam­ de bibliotheek (Rembrandt Informatie voor de structurele subsidie. Een woord van Centrum) en de educatieve functie. Daarnaast dank gaat ook uit naar Kikkoman Foods bv te is voorbereiding voor het Bedrijfsplan 2012- Sappemeer die al bijna vijftien jaar het 2016 en met name de strategische keuzes die museum jaarlijks financieel ondersteunt. hieraan ten grondslag liggen, een terugkerend Graag willen wij, mede namens de Raad van onderwerp geweest in de vergaderingen. Toezicht, alle medewerkers van het museum

bedanken voor hun inzet. leden van de raad van toezicht Dhr. R.Th.M. Nederveen, voorzitter Janrense Boonstra, directeur Mw. mr. S.R. Reuling, vice-voorzitter Michiel Kersten, adjunct-directeur Mw. drs. D.E. Manson, audit commissie Dhr. ir. I. Kalisvaart, audit commissie Dhr. L. Cornelissen, lid Mw. drs. E. Kwaks, lid OUDE HUIS & COLLECTIE

10 vaste presentatie

12 C ollectie op R eis Rembrandt in Japan

13 C ollectieregistratie

13 B ibliotheek

‘Very interesting visit. The explanation of the paintings was definately the highlight. ‘ 08|11|11 Gain Ilaus Bilbao 12 Vaste presentatie 13

Het museum streeft er voortdurend naar om haalde begin december de voorpagina’s van de vaste presentatie in de vertrekken van het alle kranten. voormalige woonhuis van Rembrandt te Ook in de Sael is voor enige jaren een vernieuwen en waar mogelijk te verbeteren. In publiekslieveling uit het te gast, 2011 is dit vooral gebeurd door de in het De Heilige Familie bij avondlicht, dat door een museum aanwezige schilderijencollectie met leerling van Rembrandt werd geschilderd. In een aantal belangrijke bruiklenen te verrijken. het Voorhuys is de collectie schilderijen van Een spectaculaire aanwinst vormt het levens- leermeester Pieter Lastman grote portret van de predikant Eleazer Swalmius uit­gebreid met een van diens mooiste historie- uit het Koninklijk Museum voor Schone stukken: Paulus en Barnabas te Lystra, dat in Kunsten te Antwerpen, dat momenteel wordt lang­durig bruikleen werd verkregen van het verbouwd. Dit onlangs herontdekte topstuk Amsterdam Museum. In de Sydelcaemer is ten uit 1637 zal voor langere tijd een van de slotte een ander bruikleen van het Rijks­ wanden sieren van de Sael, Rembrandts vroe- museum te bewonderen: Portret van een gere huiskamer. lachende jongen, dat vroeger als een zelfportret Een ander belangrijk bruikleen dat langdurig van Rembrandt gold, maar tegenwoordig aan in hetzelfde vertrek te zien zal zijn, is een – pas wordt toegeschreven. Dankzij de onlangs aan Rembrandt toegeschreven – wisselende schilderijenpresentatie in het van een oude man met baard, die de meester aan Rembrandthuis blijft het museum ook voor het eind van zijn Leidse periode schilderde. De regelmatige bezoekers aantrekkelijk. presentatie van dit onbekende schilderij

Anonieme leerling van Rembrandt, De heilige familie bij avond, Rembrandt van Rijn (1606-1669), Oude man met baard, 1645/46, olieverf op paneel ca. 1630, olieverf op paneel 14 C ollectie op R eis : R embrandt in J apan C ollectieregistratie 15

Rembrandt, de openingsceremonie voltooid met het door- het Rembrandthuis, evenals twee etsplaten. Begin 2011 heeft de conversie van het collectie- the Quest for knippen van linten. Pas later drong de omvang Het accent van de tentoonstelling lag niet registratiesysteem naar een veiliger en Tokyo, National Museum of Western Art , van de aardbeving en de daarop volgende alleen op Rembrandts voorliefde voor het gebruiksvriendelijker adlib-database plaats­ 12 maart t/m 12 juni 2011 tsunami tot iedereen door. Het openingsfeest toepassen van licht en schaduw maar ook op gevonden. Het bijwerken van de basisregistra- Nagoya, Nagoya City Art Museum in Nagoya werd afgeblazen, evenals een gepland zijn gebruik van Japans papier voor het afdruk- tie is voortgezet en de fotografische registratie 25 juni t/m 4 september 2011 sym­posium dat weekend. Om veiligheids­ ken van zijn etsen. Dit papier, ook wel ‘washi’ van de collectie heeft een projectmatig karak- redenen werd het museum gesloten. Pas twee of ‘gampi’ genoemd, wordt van plantaardige ter gekregen. ‘I wish you all a moving and lifelong weken later was de expositie officieel voor vezels gemaakt, heeft een stevige structuur en experience­...’, dat waren de woorden waarmee publiek toegankelijk. een mooie, grijzige kleur. Daarnaast heeft het Janrense Boonstra zijn openingsspeech van de een bijzonder vermogen om inkt op te nemen, B ibliotheek Rembrandt tentoonstelling in Tokyo op vrijdag De tentoonstelling Rembrandt, the Quest for waarbij er een licht wazig, schilderachtig effect 11 maart wilde afsluiten. Hoe profetisch ze Chiaroscur­o werd al vanaf 2009 samen met de ontstaat. In de expositie werd getoond op waren, bleek precies halverwege zijn verhaal. organisator Nippon Television (ntv) voor­ welke wijze Rembrandt gebruik maakte van Het Rembrandthuis verzamelt de belangrijkste In de grote zaal van het National Museum of bereid. Met steun van het Rembrandthuis Japans papier voor zijn etsen, wat mede tot boeken en artikelen over Rembrandt, zijn leer- Western Art begon de grond die middag om haalde ntv vijftien schilderijen, waaronder uiting kwam door verschillende drukken naast lingen en navolgers, over zeventiende-eeuwse kwart voor drie te trillen. De vele honderden een aantal Rembrandts, uit de hele wereld naar elkaar te plaatsen. Bij de tentoonstelling kunst en de grafische kunsten in het algemeen Japanse aanwezigen bleven uiterlijk kalm. Er Japan. Van de honderd etsen in de tentoonstel- verscheen een publicatie, waarin ook bijdra- en tevens over de kunstmarkt en de geschiede- was geen paniek en na enkele minuten werd ling waren 66 afkomstig uit de collectie van gen van Bob van den Boogert zijn opgenomen. nis van het verzamelwezen. Zie de bijlage voor een lijst van nieuwe aanwinsten. De tentoonstelling in Tokyo ging uiteindelijk op 26 maart open en trok in totaal 264.299 bezoekers. Het enorme aanbod van een door ntv ontwikkelde Rembrandt productlijn voor de museumwinkel vond goed aftrek bij de Japanse bezoekers. Na Tokyo was de tentoon- stelling nog te zien in het Nagoya City Art Museum in Nagoya. Hier kwamen 97.670 bezoekers op af. Ondanks de tragische en wel heel onverwachte omstandigheden waaronder dit tentoonstellingsproject startte heeft een groot Japans publiek kennis genomen van Rembrandt en indirect tevens van het Rembrandthuis en van Amsterdam. Met steun van sponsor Kikkoman is in grote oplage een fraaie folder in het Japans over het Rembrandt- huis gemaakt, die zowel in Tokyo als Nagoya gratis werd uit­gereikt.

Openingsceremonie van Rembrandt, the Quest for Chiaroscuro Bezoekers bij Rembrandt, the Quest for Chiaroscuro op 11 maart in de grote zaal van de National Museum of Western Art in Tokyo in Tokyo TENTOONSTELLINGEN

16 kabinet van een kenner Prenten uit de Collectie Frits Lugt

16 D e laatste C aravaggio

17 D e betoverde wereld van A nneke K u y per Grafiek, schilderijen en pastels

18 R embrandt & L ucas van L e y den

20 G edrukt tot A msterdam Amsterdamse prentmakers en –uitgevers in de Gouden Eeuw

23 I n het voetspoor van R embrandt Hollandse schilderkunst uit privébezit

‘Wat een geweldig museum is dit! We kwamen voor de Caravaggio (die niet teleurstelde) en vonden een levend huis.’ 08|01|2011 Joke Hermes, Sacha Hilhorst 18 K abinet van een kenner D e laatste C aravaggio D e betoverde wereld van A nneke K u y per 19 Prenten uit de Collectie Frits Lugt Grafiek, schilderijen en pastels

15 oktober 2010 – 9 januari 2011 3 december 2010 t/m 13 februari 2011 22 januari t/m 27 maart, virtuoos­ in de toepassing van traditionele verlengd tot 29 mei 2011 grafische technieken, zoals de kopergravure, Het jaar begon met de laatste week van de Een tot dan toe vrijwel onbekend schilderij van en past goed binnen de doelstelling van het tentoonstelling van honderd hoogtepunten uit Caravaggio, De liggende Johannes de Doper, werd Een overzichtstentoonstelling van de Amster- museum om aandacht te besteden aan het de wereldberoemde grafiekverzameling van voor het eerst aan het grote publiek getoond in damse kunstenares Anneke Kuyper (geb. werk van hedendaagse grafische kunstenaars. Frits Lugt, die is ondergebracht in de het Rembrandthuis. 1942), weduwe van de graficus Lou Strik, aan Bij de expositie verscheen een geïllustreerde Fondation­ Custodia, gevestigd in het Institut Het doek, afkomstig uit een particuliere wie het museum eerder een tentoonstelling monografie met de titel Prenten van Anneke Néerlandais in Parijs. collectie, geldt als de laatste schepping van wijdde. Het werk van Anneke Kuyper is Kuyper, samengesteld door Bob van den Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571- Boogert. 1610), de belangrijkste schilder van de Italiaanse­ vroege barok. Bij de presentatie ver­scheen een monografie over het schilderij, samengesteld door Guus van den Hout.

In een halve eeuw wist de kenner en verzame- Over the course of fifty years, the connoisseur laar Frits Lugt (1884-1970) een van de belang- and colDlectoer F riltsaLuagt (1s8t84e-1970) succeeded rijkste tekeningen- en prentencollecties ter prenten in amassing one of the most important wereld bijeen te brengen. Zijn belangstelling collections of drawings and prints in the ging daarbij vooral uit naar Italiaanse Renais- uit de collectie world. His main interests were Italian sance-kunstenaars en Hollandse meesters uit CRenaissancerartistas and Dvutch maasters ofgthe gio frits lugt de Gouden Eeuw. Lugt bracht zijn collectie Golden Age. Lugt placed his collecti3ondienctheember 2010 t/m onder in de Fondation Custodia, gevestigd in Fondation Custodia, which is housed in the het Institut Néerlandais in Parijs. Een repre- Institut Néerlandais in Paris. A represen1t3atfievebruari 2011 sentatieve selectie van hoogtepunten uit de kabinet selection of highlights from the Fondation befaamde prentencollectie van de Fondation Custodia’s famous print collection is on display Custodia wordt hier tentoongesteld. van een kenner here.

Frits Lugt was geen academicus, maar ontwik- a connoisseur’s Frits Lugt was no academic, but he became one kelde zich zelfstandig tot een van de grootste of the greatest connoisseurs of his time. His connaisseurs van zijn tijd. Dankzij een diep- cabinet profound knowledge of art history and an gaande kennis van de kunstgeschiedenis en infallible feeling for quality enabled him to een feilloos gevoel voor kwaliteit verwierf hij acquire a collection of prints, each and every een collectie grafiek die uit louter topstukken prints from one of which is top quality, including an bestaat, waaronder een bijna compleet over- almost complete overview of Rembrandt’s zicht van Rembrandts grafische oeuvre. Ook the frits lugt print oeuvre. The Fondation Custodia has na zijn dood is de Fondation Custodia blijven continued to collect since his death. Every verzamelen. Iedere aanwinst sluit aan bij een collection acquisition reflects one of Frits Lugt’s areas of van de verzamelgebieden van Frits Lugt. collection.

De tentoonstelling, die eerder te zien was The exhibition, which was previously staged in in het Institut Néerlandais, is verdeeld in the Institut Néerlandais, is in seven sections, zeven secties, die een verzamelgebied van de each representing one of the Fondation Fondation Custodia vertegenwoordigen: Custodia’s specialist areas: colour woodcuts, kleurenhoutsneden, gravures van Lucas van R EengMravingsBby LuRcas vanALeydeNn, portrDait T H U I S ∂e betoverde wereld van Leyden, portretprenten, etsen van Rembrandt, Jodenbreenegsrtarvaiantg 4s, e•tAchminsgtsebrydRamem•b0ra2n0d 5t,2h0i0st4o0ry0 • www.rembrandthuis.nl historie- en genreprenten, landschapsprenten and genre prints, landscape prints, and prints en grafiek uit de 19deen 20ste eeuw. from the nineteenth and twentieth centuries. anneke kuyπe® De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt This exhibition has been made possible π π door het Ministerie van ocw in part through an indemnity grant provided by the renten, schilderijen en astels en het Ministerie van Financiën Dutch Ministry of Education, Culture and Science vanwege het toekennen van indemniteit. and the Dutch Ministry of Finance. Museum Het Rembrandthuis ontvangt een structurele The receives a structural subsidie van de Gemeente Amsterdam. subsidy from Amsterdam City Council. t REMBRANDTHUIS AMSTERDAM 22 JAN UARI m 27 MAART 2011 20 R embrandt & L ucas van L e y den 21

19 maart t/m 19 juni 2011

Rembrandt had grote bewondering voor de grafiek van Lucas van Leyden (ca. 1494-1533) en bezat diens volledige prentwerk. Van Leydens thema’s omvatten, net als bij Rembrandt, Bijbelse­ taferelen en scènes uit het dagelijks leven, zoals bedelaars, maar ook een fraai zelf- portret. Rembrandt heeft zich hierdoor herhaaldelijk laten inspireren, wat op de tentoonstelling aanschouwelijk werd gemaakt door prenten van beide kunstenaars met elkaar te confronteren. Bij de tentoonstelling verscheen een boekje van de hand van Bob van den Boogert.­ &Lucas van Leyden Rembrandt

Lucas van Leyden (ca. 1494-1533), Ecce Homo, 1510, gravure

Rembrandt (1606-1669), Ecce Homo, 1655, drogenaald t/m 19 juni GtA-affiche-A2-A0-dr1 09-06-11 21:31 Pagina 1 22 G edrukt tot A msterdam 23 Amsterdamse prentmakers en –uitgevers in de Gouden Eeuw

25 juni t/m 18 september 2011 onder wie Reinier Nooms en Nicolaes Berchem. Aan dit onderwerp werd niet eerder Een tentoonstelling over de Amsterdamse een afzonderlijke tentoonstelling gewijd. Bij prentproductie in de 17de eeuw; een periode de tentoonstelling verscheen een omvangrijke waarin Amsterdam tot een van de belangrijk- publicatie, samengesteld door Jaap van der ste productiecentra voor grafiek uitgroeide. Veen, waarin nieuwe inzichten en nog niet Behalve prenten van Rembrandt bevatte de eerder gepubliceerd archiefmateriaal zijn tentoonstelling werk van onder anderen Salo- verwerkt. De tentoonstelling en de bijbeho- mon Saverij, Jan Muller, Jan Saenredam en rende publicatie zijn in samenwerking met Cornelis Danckerts en zonen, die veel werk de Universiteit van Amsterdam tot stand van andere kunstenaars reproduceerden, gekomen.

Gedrukt tot Amsterdam 1 amsterdamse prentmakers en -uitgevers in de gouden eeuw

25 juni t/m 18 september 2011 REMBRANDTHUIS Amsterdam www.rembrandthuis.nl

Bezoekers op zaal bij de tentoonstelling Gedrukt tot Amsterdam 24 I n het voetspoor van R embrandt 25 Hollandse schilderkunst uit privébezit

1 oktober 2011 t/m 8 januari 2012 stelling bevonden zich twee werken van Rembrandt zelf. De expositie gaf de unieke Een selectie uit de verzameling 17de-eeuwse ge­legenheid om Rembrandt, zijn school en Hollandse schilderijen van de in Milwaukee bekende tijdgenoten te zien door de ogen van (vs) woonachtige Alfred Bader (1924). Het was een verzamelaar, waarvan de liefde voor de de eerste keer dat een ruime keuze van de kunst gevormd werd door het werk van Rem­­ belangrijkste werken uit de Bader collectie brandt. Bij de tentoonstelling verscheen een buiten Amerika werd getoond. In de tentoon- boekje, samengesteld door Janrense Boonstra.

Rembrandt (1606-1669), Hoofd van een oude man met muts, ca. 1630, olieverf op doek Omgeving Carel Fabritius (1622-1654), Jozef en de bakker, vóór 1654, olieverf op doek EDUCATIE & PUBLIEKSBEGELEIDING

26 A lgemeen

27 A ctiviteiten ( selectie )

28 P ublieksbegeleiding

29 V olwassenen educatie

29 K inderactiviteiten

30 E venementen & samenwerking

‘Ik houw mijn werkstuk over Rembrandt dus ik leer hier heel veel.’ December – Robin Zeekaf 28 al gem een 29

herkomst leerlingen

Schoolbezoek Verdeling schoolbezoek herkomst scholen herkomst scholen In 2011 werd door 464 groepen uit het onder- met gebruik van educatieve programma’s naar schooltype geografische spreiding wijs gebruik gemaakt van educatieve 100 programma´s die door de afdeling Educatie & Publieksbegeleiding werden verzorgd. 2574 80 leerlingen uit het primair onderwijs en 3169 uit het voortgezet onderwijs van 142 verschil- 60 41% lende scholen volgden workshops, rondleidin- 59% gen en andere lessen. In de eerste helft van het 45% 40 jaar werden die voornamelijk verzorgd in het 55% 20 Auditorium, maar na de zomervakantie werd

de benedenruimte in de Uilenburger Sjoel, op aantal unieke scholen loopafstand van het museum, hiervoor in po vmbo havo/vwo gym vo totaal gebruik genomen. De medewerkers Educatie worden in de opvang van schoolgroepen  primair onderwijs herkomst leerlingen herkomst leerlingen gesteund door een pool van dertien oproep-  voortgezet onderwijs naar schooltype geografische spreiding bare museumdocenten. 5

4 ) 3 1000

◊ 38% ( 62% 2

1 aantal leerlingen po vmbo havo/vwo gym vo totaal

verkochte programma’s 300

225

150

75 aantal programma’s po vmbo havo/vwo gym vo totaal

primair onderwijs:  Amsterdam*  Amsterdam*  buiten Amsterdam  buiten Amsterdam voortgezet onderwijs:  Amsterdam*  buiten Amsterdam * Amsterdam: postcode 1000-1110 30 A ctiviteiten ( selectie ) 31

De Rembrandtkrant wordt gebracht. Dit jaar was het thema het Kunstschooldag In januari 2011 is Rembrandtkrant nr. 10 werken naar voorbeelden door Rembrandt en De Kunstschooldag is bestemd voor groep 8 verschenen in een oplage van 85.000 exempla- andere kunstenaars uit zijn tijd en werd de van de Amsterdamse basisscholen en wordt ren en aan 2758 basisscholen toegezonden in workshop ‘Mijn Rembrandt’ gepresenteerd, georganiseerd door de Stichting jam. In het de provincies Noord en Zuid-Holland, Utrecht waarbij kinderen een door hen (na)getekend Rembrandthuis werden rondleidingen gehou- en Flevoland. Iedere school ontvangt een portret van Rembrandt gingen krassen in een den, met daaraan gekoppeld een spel: ‘Raar pakket van 30 kranten met begeleidende brief, plastic plaatje (droge naald prent), inkten en maar (niet) waar’. waarin de nieuwe workshop voor het komende afdrukken. 886 exemplaren van de krant zijn schooljaar onder de aandacht van de school later gestuurd naar scholen op hun verzoek. De Rode Loper op School: Titus Project van Stichting Kunsteducatie De Rode Loper op school met als thema Titus, de zoon w w w .rembrandthuis.nl van Rembrandt. 6 klassen met 167 leerlingen uit groep 5 en 6 van scholen in Amsterdam Oost namen deel aan een gecombineerd Rembrandts huis programma met een voorstelling, een geschie- m u s e u m het rembrandthuis afdeling educa t i e 2 0 1 1 van onder tot boven’ denisles & tekenles op school, en een bezoek Het opdrachtenboekje ‘Rembrandts huis, van aan het Rembrandthuis. onder tot boven’, is geheel herzien en uitge- Naäpen is niet verkeerd bracht in de vorm van een mapje met losse Zomerschool Amsterdam opdrachtkaarten. Inhoudelijk werd tekst en Begin augustus kwamen ca. 80 Amsterdamse opdrachten geactualiseerd en het niveau kinderen uit groep 7, afkomstig van 22 van de n u m m e r verhoogd, beter passend bij de hogere klassen 34 basisscholen in stadsdeel Nieuw-West, naar van het Voortgezet Onderwijs. In 2011 is het het Rembrandthuis in het kader van de Zomer- boekje door 240 leerlingen gebruikt. school Amsterdam. Centraal in het gevarieerde programma staat het boek ‘Kinderen van Rembrandt, Zelfportret Amsterdam’ van Jan Paul Schutten. De kinde- leunend op een balustrade, 1639, ets, Museum Het Rembrandthuis ren verwerkten hun bezoek aan het Rembrandt­huis onder andere in een video waarin zij Rembrandt en zijn klanten in zijn atelier uitbeelden.

Titiaan, Portret van een man, 1512, olieverf op doek, , Londen

 Rembrandt heeft zichzelf afgebeeld als voorname  Honderd jaar eerder schilderde de Italiaanse kunstenaar heer, nonchalant leunend, zijn muts (een ‘baret’) Titiaan dit portret van een rijke man. Kun je zien dat Rembrandt een beetje scheef op zijn hoofd. aan de houding van de man op schilderij dacht, toen hij de ets met zijn zelfportret maakte?

rembrandt bewonderde rembrandts huis eerst natekenen zelf doen andere kunstenaars In de Amsterdamse Jodenbreestraat staat een Rembrandt heeft hard moeten wer­ Naast het Rembrandthuis staat een mooi, groot oud huis. Het is al vierhonderd ken om zo knap te kunnen tekenen modern museumgebouw met twee Rembrandts kunstwerken worden al eeuwenlang bewonderd jaar oud. Daar heeft Rembrandt van Rijn ge­ en schilderen. Het was in die tijd tentoonstellings zalen. Er komen dit en door kunstenaars als voorbeeld gebruikt. Zo gek is dat niet. woond, Nederlands beroemdste kunstenaar. heel gewoon dat je als beginnend jaar weer interessante tentoonstel­ Rembrandt heeft fantastische schilderijen, tekeningen en etsen Je hebt vast wel eens van hem gehoord. Hij kunstenaar eerst goed keek naar het lingen. Zoals over Lucas van Leyden, leefde in de 17de eeuw, die ook wel de Gou­ werk van oudere kunstenaars, voor­ een kunstenaa r die Rembrandt heel gemaakt. Rembrandt bewonderde zelf ook andere kunstenaars. den Eeuw wordt genoemd, omdat het toen zo dat je zelf iets ging bedenken. Je erg bewonderde. We hebben ook Hij heeft hun werken nagetekend om van te leren. Later heeft goed ging in Nederland, met de handel en moest het werk van die oudere kun­ weer special e workshops voor hij ze gebruikt als bron van inspiratie bij zijn eigen werk. In met de kunst. Het huis is nu een museum: stenaars natekenen. Daar leerde je schoolklassen die zelf prenten willen Museum Het Rembrandthuis kun je tentoonstellingen bekijken Museum Het Rembrandthuis. Dagelijks het meest van. Naäpen was dus niet maken, net zoals Rembrandt met over dat onderwerp. Schoolklassen kunnen er meedoen aan komen er bezoekers uit de hele wereld om te verkeerd. Jonge kunstenaars werden zijn etsen heeft gedaan. Je kunt workshops. Je kunt dan je eigen prent maken met Rembrandt kijken hoe Rembrandt en zijn vrouw Saskia juist aangemoedigd om zo te begin­ daarbij een van Rembrandt s zelfpor­ daar hebben gewoond. Ze lopen het grote nen. Rembrandt heeft dat ook ge­ tretten als voorbeeld gebruiken. Heb als voorbeeld. atelier binnen, en verbazen zich over de daan. En ook toen hij al beroemd je zin om een dagje naar het Rem­ exotisch e schelpen, wapens en gedroogde was, heeft hij zich laten inspireren brandthuis te komen? Je ziet dan dieren in de kamer van Rembrandts verzame­ door het werk van kunstenaars die hoe Rembrandt daar gewoond heeft ling. In die laatste kamer bewaarde Rem­ hij bewonderde. Bijvoorbeeld door en je gaat zelf ook nog eens aan de brandt ook een helebo el mappen vol met die prenten en tekeningen die hij slag, net alsof je even een leerling prenten en tekeningen van andere kunste­ zelf had verzameld. Daarover kun je van Rembrandt bent. naars. lezen in deze krant.

 Kinderen kijken naar een schilderij in Rem- brandts woonkamer. Het schilderij is gemaakt door , een leerling van Rembrandt. Rembrandts leerlingen wilden net zo leren schil- deren als Rembrandt. Aan sommige schilderijen kun je maar moeilijk zien of ze door Rembrandt zelf of door een leerling werden gemaakt. 32 P ublieksbegeleiding V olwassenen educatie K inderactiviteiten 33

Zaalteksten schilderijen Workshops schilderen met Kijk- en doeboek: De 17de-eeuwse schilderijen in het oude huis 17de-eeuwse technieken Rembrandt Without Words worden toegelicht door middel van zaaltek- voor volwassenen Rembrandt without words is een boek zonder sten. In het najaar werd dit systeem aangepast: In 2011 is een start gemaakt met het structurele woorden, met kijk-, teken-, ruik , knip-, en er zijn geplastificeerde bladen in Nederlands aanbod van workshops schilderen met 17de- voelopdrachten. Het is bedoeld voor anders­ en Engels gemaakt voor iedere zaal. In 2012 eeuwse technieken, gevolgd door een rond­ talige kinderen, maar ook heel geschikt voor zullen de zaalbladen verdwijnen en worden leiding langs de 17de-eeuwse schilderijen in kinderen met een taalachterstand. De vorm­ vervangen door ingesproken teksten in zeven het museum. Doel van deze workshops is om geving werd verzorgd door studenten van de talen als onderdeel van de audiotour. bezoekers, door de schilderervaring, met Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Op andere ogen te leren kijken naar de 10 februari werd het boekje in het museum Audiotour schilderij­en. Uit onderzoek naar volwassenen gepresenteerd. Onze gratis audiotour, beschikbaar in zeven educatie, uitgevoerd door studenten van de talen, voert door het oude huis. Gedurende ahk, bleek dat nergens in Amsterdam derge- vrijwel het gehele jaar zijn de gebruikscijfers lijke workshops werden gegeven. bijgehouden. Geschat wordt dat ruim 80% van de bezoekers de audiotour gebruikt. Meest Demonstraties etsen en verfbereiding gevraagde taal is Engels, gevolgd door, in aflo- Dagelijks zijn er doorlopend etsdemonstraties pende frequentie, Nederlands, Frans, Duits, te zien in de etskamer. Ieder weekend, en Spaans, Italiaans en Russisch. vanaf 1 oktober dagelijks, zijn er doorlopend demonstraties verfbereiding in de 17de-eeuw, MuseumApp in de Grote Schildercaemer. Deze zullen in Het Rembrandthuis is een van de tien musea 2012 uitgebreid worden met het prepareren die deelneemt aan de MuseumApp: een iPhone van de dragers voor de schilderijen. applicatie met interactieve tours die worden Als aanvulling op de demonstraties verfberei- aangeboden door verschillende musea. ding werd een prachtig idee van demonstra- ‘Wandelen met Rembrandt in Amsterdam’ is teur Eric Armitage gerealiseerd: een boekje in een tour langs de plekken die een belangrijke het Nederlands én Engels over Rembrandts rol hebben gespeeld in Rembrandts leven. schildermaterialen. Het boekje vindt gretig www.museumapp.nl. aftrek in de museumwinkel.

Tentoonstellingen Bij alle tentoonstellingen werden ofwel lezin- gen of instaprondleidingen georganiseerd. Een audiotour in het Nederlands en het Junior Uitmarkt Engels begeleidde de tentoonstelling In het Tijdens de Uitmarkt op 24 en 25 augustus gaf voetspoor van Rembrandt van 1 oktober t/m 8 Museum Het Rembrandthuis op de Junior januari 2012. Uitmarkt in het Vondelpart vier workshops schilderen onder de titel ‘Toveren met licht en donker’. 34 E venementen 35 & samenwerking

100 jaar Museum Het Rembrandthuis Museumnacht Op 10 juni 2011 was het exact honderd jaar Van 5 op 6 november vond weer de jaarlijkse geleden dat het Rembrandthuis als museum Museumnacht plaats, georganiseerd door de zijn deuren voor publiek opende. Om dit Stichting Museumnacht Amsterdam. Centraal heugelijke feit te vieren was er een feestelijke thema dit jaar was ‘De Verenigde Staten van bijeenkomst voor genodigden in de Zuider- Rembrandt’. Er waren rondleidingen door het kerk. Hoogtepunten van de viering waren de museum, optredens van de Jazz Juniors en de feestrede van Boudewijn Bakker (voormalig Jazz Generations (beide big bands van de conservator tekeningen en prenten van Het Amsterdamse Muziekschool), en het Huygens Amsterdams Stadsarchief) en de lovende Duo bracht in de Sael met zang en luitspel toespraak van de Amsterdamse wethouder van Uitzending Het Klokhuis 17de-eeuwse liefdesliederen ten gehore. Acteur cultuur, Carolien Gehrels: ‘Het Rembrandt- Op 28 oktober zond de ntr de eerste aflevering Igor Vrebac speelde doorlopend ‘Rembrandt in huis, een spiegel van de Amsterdamse geschie- van ‘Het Klokhuis maakt geschiedenis’. Hierin alle staten’, terwijl op de voorgevel van het denis […] een instelling van wereldklasse’. Het staan de vijftig vensters van de Canon van Rembrandthuis artistiek bewerkte fragmenten programma werd muzikaal verrijkt met Nederland centraal. De eerste aflevering was uit etsen werden geprojecteerd door licht­ bij­dragen van Het Huygens Duo (Leonore van gewijd aan Rembrandt en werd voor het kunstenaar Machteld Aardse. In Rembrandts Sloten, mezzosopraan en Arjen Verhage, grootse deel in het Rembrandthuis opgeno- atelier gaf zij bovendien bezoekers de kans om theorbe en Mignon Gotzsch, piano). men. Kunstenaar en educatief medewerker hun eigen lichtkunstwerk te maken, die Wim Schot liet al schilderend in het atelier vervolgens werden geprojecteerd op een muur Het museum was die avond gratis open voor zien hoe Rembrandt een schilderij in lagen van de binnenplaats. het algemene publiek. Bezoekers werden kinderen konden tijdens een workshop zelf opbouwde. getrakteerd op toelichtingen in elke zaal van een ets maken. In het auditorium werden er het museum door stafmedewerkers. Er waren korte lezingen over de geschiedenis van het doorlopend verfmeng- en etsdemonstraties en Rembrandthuis door de museumconservato- ren gegeven.

De Pl antagezondagen van De Plantage Amsterdam Tijdens de Plantagezondagen op 17 april en op 9 oktober werden er door museumdocenten van het Rembrandthuis speciale rondleidin- gen in het museum gegeven gevolgd door een wandeling langs plekken in de buurt die met Rembrandt kunnen worden geassocieerd. Op 3 juli was er een drukbezochte workshop voor kinderen ‘Zelf een ets maken’. www.deplantageamsterdam.nl COMMUNICATIE & MARKETING

Nice house Rembrandt! May I sleep over? : ) Juni – Alberto Gadanha, Brazilië 38 39

Het Rembrandthuis richtte zich in 2011 bij de museum en de tentoonstellingen werd De aangekondigde vernieuwing van de marketing en communicatie op drie primaire verspreid via de gebruikelijk kanalen: een alge- website kon in 2011 nog niet gerealiseerd (bezoekers)doelgroepen: binnen- en buiten- mene informatieve folder, periodieke folders worden; de nieuwe website is februari 2012 landse toeristen, frequente Nederlandse muse- bij de tentoonstellingen, via de website en online geplaatst. In 2011 werd wel al een expe- umbezoekers en scholieren uit het basis- en door de elektronische nieuwsbrief. Regelmatig rimentele start gemaakt met berichtgeving via Afstemming met collega-instellingen vond voortgezet onderwijs (met nadruk op de regio leidde promotionele activiteiten tot ‘free de sociale media Facebook en Twitter. plaats in het Marketing Overleg Amsterdamse Amsterdam). Het grootste deel van het publiek publicity’ in de binnen – en buitenlandse Musea (moam). Het Rembrandthuis nam ook in 2011 bestond uit buitenlandse bezoekers media. Door middel van vouchercontracten en Voor de algemene promotie werd intensief dit jaar deel aan de Amsterdamse Uitmarkt. (ca. 65 % ). Een belangrijk deel van de promo­ afspraken voor wederverkoop werden toeristi- samengewerkt met Amsterdam Partners, atcb Het Rembrandthuis participeert tevens in De tionele activiteiten van het museum was sche organisaties gestimuleerd. Toeristen in (IAmsterdam City Card), Amsterdams Uitburo, Plantage Amsterdam. Dit is een samen­ daarom gericht op buitenlanders, veelal de in de hotels werden geïnformeerd over het Nederlandse Museum Vereniging, Stichting werkingsverband van vijftien culturele instel- Amsterdam aanwezige toeristen. Deze focus is museum door folders en door participatie aan Museumkaart, en met een groot aantal reis­ lingen in het oostelijke deel van de Amster- effectief gebleken. Informatie over het de ‘Minicards’. bureaus, hotels en incoming touroperators. damse binnenstad.

Rembrandthuis Amsterdam GtA-adv-Groene 21-06-11 11:29 Pagina 1

Bij inlevering van deze bon heeft u recht op 25% korting op al uw consumpties bij de rembrandt corner Jodenbreestraat 2

Deze bon is geldig voor twee personen. Geldig t/m 31 december 2011 Niet geldig in combinatie met andere 25-6 t/m 18-9 2011 kortingsacties van Museum het Rembrandthuis R E M B R A N D T H U I S 100 jaar Museum Amsterdam 100 jaar Het Rembrandthuis! Gedrukt tot Amsterdam Vrijdagavond 1 amsterdamse prentmakers ∂e betoverde wereld van 19 maart t/m 19 juni 2011 10 juni en -uitgevers in GRATIS open de gouden eeuw anneke kuyπe® van 18.00 - 22.00 uur πrenten, schilderijen en πastels

Jodenbreestraat 4, amsterdam www.rembrandthuis.nl t

REMBRANDTHUIS AMSTERDAM 22 JANUARI m 27 MAART 2011 Foto: collectie Gemeente Archief, Amsterdam. Archief, Gemeente collectie Foto: BEZOEKERS

‘We’ve waited a long time to see all of this history of Master Artist Rembrandt. Super!’ 03|01|2011 Jeff. Deb, Kristina, Evan. USA and Germany 42 B ezoekersaantallen 43

Museum Het Rembrandthuis werd in 2011 het museum in het voorjaar en de zomer In 2011 is het percentage bezoekers dat gebruik bezoekers dat het museum gratis bezocht, door 200.450 bezoekers bezocht. Ten opzichte maandelijks door minder personen is bezocht maakt van de Museumkaart gestegen van waaronder kinderen tot zes jaar en genodig- van 2010 toen er 200.265 bezoekers naar het dan in 2010. Dat het museum ondanks deze 15,4% naar 19,5% (39.070 bezoekers). Dit kan den voor openingen van tentoonstellingen, museum kwamen, is dit een kleine stijging lichte terugval in de maandelijkse bezoek­ mede verklaard worden door de eerder bedroeg in 2011 2,4%. Ook scholen hebben van 185 bezoekers. Het museum is buitenge- cijfers nagenoeg gelijke jaartotaal cijfers kan genoemde presentatie van het schilderij van gewoontegetrouw gratis toegang tot het woon verheugd dat het aantal bezoekers gelijk laten zien, is een gevolg van de succesvolle Caravaggio, die vooral door Nederlanders is museum. In 2011 kwamen 2.630 scholieren uit is gebleven aan 2010, ondanks de eurocrisis. presentatie van het schilderij van Caravaggio bezocht, maar ook door de najaarstentoon­ het basisonderwijs en 3.219 leerlingen uit het Vooral omdat het museum traditioneel relatief in januari en februari. Daarnaast lieten de laat- stelling met schilderijen uit Amerikaans privé- voortgezet onderwijs naar het museum. Het veel bezoekers heeft uit Zuid-Europa, en met ste maanden van het jaar een lichte toename bezit. Het percentage van het aantal bezoekers aantal jongeren (tussen 5 en 18 jaar) dat het name Spanje, waar de gevolgen van de finan­ van het aantal bezoekers zien. dat de volle entreeprijs betaalt is in 2011 licht museum bezocht was in 2011 gelijk aan dat van ciële en eurocrisis duidelijk merkbaar zijn. gedaald van 43,7% naar 42,5%. Het gebruik van 2010. Dit aantal is 5,4% van het totale aantal Wel dient hieraan toegevoegd te worden dat de I Amsterdam City Card daalde eveneens bezoekers. licht van 18% naar 15,5%. Het percentage BEDRIJFSVOERING

48 huisvesting en onderhoud van de gebouwen

51 winkel

50 personeel en organisatie

‘Dear Master, Please, inspire me, us and all humanity... Thank you.’ Januari 2011 46 H uisvesting en onderhoud van de gebouwen W inkel P ersoneel en organisatie 47

Zoals in het voorgaande jaar- en bestuursver- De afdeling educatie maakt sinds september Voorjaar 2011 is de oude winkelinrichting Het hrm-beleid heeft in het teken gestaan van slag van Museum Het Rembrandthuis gemeld 2011 gebruik van de Uilenburger Sjoel (Nieuwe vervangen door een nieuwe inrichting. De de implementatie van het nieuwe handboek is, vormt de huisvesting van de kantoren van Uilenburgerstraat) voor de workshops en nieuwe inrichting is ontworpen door Peter Personeel en Organisatie, alsmede de aange- het museum een knelpunt in de bedrijfsvoe- lessen voor zowel het onderwijs als de volwas- Sas, de architect van het interieur van het paste organisatiestructuur. Overleg hierover ring. Pas wanneer de uithuizing van de kanto- senen educatie. Het museum heeft het souter- museum. Behalve de winkel is ook de gehele heeft plaatsgevonden met de Personeels­ ren een feit is, kunnen de publieksfaciliteiten rain van de sjoel hiervoor gehuurd. Deze lessen hal, inclusief de balie en de kaartjeskassa vertegenwoordiging. Vanaf januari wordt verder worden verbeterd. Het museum heeft al vonden tot dat moment plaats in het audito- verbouwd en opnieuw ingericht. Door het gewerkt met drie hoofdsuppoosten die de zo’n vier jaar geleden te kennen gegeven dat rium van het museum. gebruik van eigentijdse materialen en technie- werkzaam­heden van het bewakings-, balie- en het graag (een deel van) het zogeheten Pinto- Het onderhoud van de gebouwen is uitge- ken, waaronder in kleur wisselende ledverlich- winkel­personeel coördineren en onder­ huis in de St. Anthoniesbreestraat wil gebrui- voerd op basis van het Meerjarig Onderhouds- ting, maakt de winkel en het entreegebied een steunen. ken voor de lessen en workshops van de educa- plan (mop). Tot de belangrijkste werkzaamhe- moderne, meer uitnodigende en gastvrije tieve afdeling en de huisvesting van de den die zijn uitgevoerd, behoort de vervanging indruk. Door de inrichting kan nu een groter kantoren. In november 2011 heeft het bestuur van de koelinstallatie van de luchtbehandeling. deel van het assortiment goed worden gepre- van het Stadsdeel Centrum besloten de subsi- Deze ingrijpende vervanging heeft aan het senteerd aan het publiek. die van de Openbare Bibliotheek Amsterdam eind van de zomer plaatsgevonden. In de herfst (oba) voor de dependance in het Pintohuis is het houtwerk van de achtergevel geschil- stop te zetten. Dit betekent dat in de loop van derd. Voor het oplossen van de knelpunten in 2012 de oba het Pintohuis zal verlaten. de huisvesting en vernieuwing van de installa- Museum Het Rembrandthuis is met Stadher- ties in 2011 en 2012 heeft de Gemeente Amster- stel N.V., de eigenaar van het pand, en met het dam definitief ¤ 250.000,– toegekend; een bestuur van het Stadsdeel Centrum en het bedrag dat al eerder pro forma was toegezegd bewonerscomité Nieuwmarkt in overleg over maar door de vertraging in de uithuizing van het toekomstig gebruik van het Pintohuis. de kantoren nog niet was uitgekeerd FINANCIËN

54 F ondsenwerving & sponsoring

55 V erkort financieel verslag

en verkorte balans

‘Leve de museumkaart! Toeslag met plezier betaald.’ November – Stans Lieberom, Hilversum 50 F inanciële steun en fondsen V erkort financi Ë el verslag E N verkorte balans 51

Het museum ontving in 2011 een extra bijdrage van Kikkoman Foods te Sappemeer. exploitatierekening 2011 balans 2011 Het museum wordt al bijna vijftien jaar door in euro’s in euro’s Kikkoman Foods financieel gesteund. Daar- naast ontving het museum een schenking van baten 2011 2010 activa 31-12-11 31-12-10 Automatic Signal voor de viering van het Publieksinkomsten 1.448.985 1.223.837 Materiële vaste activa 402.942 401.939 honderdjarig jubileum van het museum. Even- Overige inkomsten 530.252 452.554 Voorraden 118.621 85.170 eens werden bijdragen ontvangen van het Indirecte opbrengsten 5.060 6.102 Vorderingen 383.693 260.244 Prins Bernhard Cultuurfonds voor de publica- Subsidie Gemeente CuNo 1.013.270 1.013.270 Liquide middelen 815.680 704.594 tie die verschenen is bij de tentoonstelling Overige subsidies/bijdragen 148.054 – —————————— —————————— Gedrukt tot Amsterdam. Voor deze tentoonstel- ————————— ————————— 1.720.936 1.451.947 ling is ook een bijdrage ontvangen van de totale baten 3.145.621 2.695.763 Universiteit van Amsterdam en van de Sich- ting Charema. Het SNS-Reaalfonds en het l asten passiva 31-12-11 31-12-10 Prins Bernhard Cultuurfonds maakten de Beheerlasten personeel 1.196.897 1.155.582 Eigen Vermogen 910.818 818.271 publicatie van het boekje Rembrandt Without Beheerlasten materieel 884.831 668.483 Voorzieningen 336.564 224.334 Words mogelijk. Beide fondsen zegden ook Activiteitenlasten personeel 415.450 366.416 Schulden 473.554 409.342 steun toe voor de tentoonstelling In het voet- Activiteitenlasten materieel 560.126 437.323 —————————— —————————— spoor van Rembrandt. —————————— —————————— 1.720.936 1.451.947 totale lasten 3.057.304 2.627.805

Exploitatieresultaat en financiële positie saldo uit gewone bedrijfsvoering 88.317 67.958 De exploitatie over 2011 laat een positief resul- taat zien van ¤ 88.317 uit de gewone bedrijfs- voering. In dit resultaat zijn de inkomsten ter Aankopen ten laste grootte van ¤ 84.200 uit de tentoonstelling van aankoopfonds -3.338 – 7.368 van Rembandts etsen in Japan (Tokio en Inkomsten voor aankoopfonds – 10.000 Nagoya) meegeteld. Saldo rentebaten/-lasten 7.568 6.286 Na aftrek van de aankopen ten laste van het aankoopfonds van in totaal ¤ 3.338, en exploitatieresultaat 92.547 76.876 sal­dering van de rentebaten, ont­­staat een posi- tief exploitatieresultaat van ¤ 92.547. Dit exploitatieresultaat wordt als volgt bestemd: bestemming resultaat toevoeging aankoopfonds ¤ 80.862 en toevoe- Toevoeging aankoopfonds 80.862 59.885 ging algemene reserve ¤ 11.685. De financiële Toevoeging algemene reserve 11.685 16.991 positie van het museum is in 2011 verbeterd —————————— —————————— ten opzichte van 2010. 92.547 76.876 BIJLAGEN

58 V erbonden partijen

60 A anwinsten museum

61 U itgaande bruiklenen

62 P ersonalia

‘Tres beau musee, on ressent l’ame de Rembrandt a travers chacun des objects qu’il contient.’ Juli – Sara, Tunesië 54 VERBONDEN PARTIJEN 55

Stichting Collectie over 2011 is in overleg met het museum in sance met een enerverende presentatie door Bestuur: Het Rembrandthuis voorjaar 2012 ter beschikking gesteld als Christiaan Vogelaar, hoofdconservator van de Leo M. Cornelissen, voorzitter, vrienden­ De verzameling tekeningen, etsen en etsplaten bijdrage in de uitgave van de kostbare kleuren- Lakenhal. activiteiten van Rembrandt is ondergebracht bij Stichting catalogus bij de tentoonstelling ‘Tekenen in – 10 juni: Viering 100 jaar Museum Het Erik Bolle, penningmeester (vanaf 06.03.2011) Collectie Het Rembrandthuis. Deze stichting stelt Rembrandts tijd; Meesterwerken uit de Rembrandthuis in de Zuiderkerk te Amsterdam. Joseline de Koning, secretaris zich ten doel: het beheren, exposeren en Hamburger Kunsthalle’. – 24 juni: Opening van Gedrukt tot Amsterdam. Jack Koster, speciale projecten uitbreiden van de collectie. Op termijn zullen Amsterdamse prentmakers en -uitgevers in de Robbert Masselink, penningmeester (tot ook de andere deelcollecties aan de Stichting In 2011 konden de Vrienden deelnemen aan de Gouden Eeuw. 06.03.2011) worden overgedragen. Hiervoor dient eerst het volgende activiteiten: – 30 september: Opening van In het voetspoor Piet Rigter, ledenwerving geautomatiseerde collectieregistratiesysteem – 11 januari: Exclusieve Nieuwjaarsbijeen- van Rembrandt; Hollandse schilderkunst uit privé- Marlies Veltheer, publiciteit voltooid te worden. Het bestuur van de Stich- komst met een toelichting op het laatste schil- bezit (Collectie Bader). ting Collectie Het Rembrandthuis wordt derij van Caravaggio De liggende Johannes de – 2 november: Laatste Vriendenavond van het De bestuursactiviteiten werden ondersteund gevormd door leden van de Raad van Toezicht Doper, door Bert Treffers, Emeritus Hoofd jaar met een uitgebreide (persoonlijke) inlei- door Ger Taubmann, en tevens door vier van de Stichting Museum Het Rembrandthuis. Kunstgeschiedenis van het Kon. Ned. Instituut ding op In het voetspoor van Rembrandt door enthousiaste leden: Liesbeth de Ruijter, te Rome. directeur Janrense Boonstra. Marina Klunder, Grada Achten-Lases en Vereniging van Vrienden – 29 januari: Een kamermuziekavond met Wilma Vinck. van Museum Het Rembrandthuis Schneemann­ & Co. en Prof. Ernst van de Wete- De Vereniging van Vrienden van Museum Het ring in de Kleine Zaal van het Concertgebouw Het bestuur vergaderde in 2011 zes maal geza- Rembrandthuis telde begin 2011 375 leden. Ten te Amsterdam. menlijk; normaliter is de adjunct-directeur of gevolge van de vergrijzing van het ledenbe- – 6 maart: De alv en tevens Familiedag, waar- de algemeen directeur van het museum daar- stand en de moeilijke economische omstan- bij de kinderen etsportretten van hun ouders bij aanwezig. digheden werd de Vereniging ook in 2011 en/of grootouders maakten. Anneke Kuyper helaas geconfronteerd met nogal wat opzeg- gaf een rondleiding bij haar eigen werken in gingen. Per ultimo 2011 bedroeg het aantal de tentoonstelling De betoverde wereld van leden 330. Anneke Kuyper. De ontwikkelingen met betrekking tot de – 12 april: Vriendenavond ter gelegenheid van omvang van het ledenaantal zijn essentieel Rembrandt en Lucas van Leyden met een inlei- voor het toekomstig functioneren als Vereni- ding en toelichting op zaal door Janrense ging. De Vriendenvereniging streeft er dan ook Boonstra. naar om zoveel mogelijk nieuwe leden te – 10 mei: Exclusieve masterclass/kunst­ winnen om deze toenemende vergrijzing op te beschouwing over Rembrandts etsen, waarbij vangen en te zorgen voor meer financiële de originele etsen ‘op de hand’ konden worden armslag ten gunste van het museum. bekeken. De avond werd verzorgd door dr. Erik Hinterding en Bob van den Boogert. Een belangrijke bestaansgrond van de Vrien- – 25 mei: Vriendenexcursie naar Museum De denvereniging is de jaarlijkse financiële Lakenhal in Leiden ter gelegenheid van de afdracht aan het museum. De begrote afdracht tentoonstelling Lucas van Leyden en de Renais- 56 AANWINSTEN MUSEUM uitgaande bruiklenen 57

Het museum verwierf in 2011 de volgende Schenkingen – Pieter Lastman (1583-1632), Paulus en Barna- Het museum stelde in 2011 de volgende kunst- kunstwerken: – Anneke Kuyper (1942), 30 prenten, geschon- bas te Lystra, 1617, olieverf op paneel. werken uit de collectie beschikbaar voor ken door de kunstenares. Van het Rijksmuseum ontving het museum tentoonstellingen bij externe organisaties: Aankopen twee schilderijen in bruikleen: – Kurt Löb (1926), De moord op Pisuisse op het Langdurige bruiklenen – Anonieme leerling van Rembrandt, De heilige – Museu de Arte do Espírito Santo ‘Dionisio del , twee tekeningen, gewassen Uit het Koninklijk Museum voor Schone familie bij avond, 1645/46, olieverf op paneel. Santo’ in Vitória, Brazilië: 75 Rembrandt etsen grafiet. Kunsten te Antwerpen ontving het Rembrand- – Jan Lievens (?) (1607-1674), Borstbeeld van een en 1 etsplaat – Ritsaert ten Cate (1938-2008), Honestly stolen thuis een belangrijk portret van Rembrandt in lachende jongeman, ca. 1630, olieverf op paneel. – Govert Flinck, Portret van Dirck Jacobsz. Leeuw, from the experience of a lifetime (2001), 2 video- bruikleen: Uit particulier bezit ontving het museum een olieverf op paneel, aan de tentoonstelling stills, digitale grafiek – Rembrandt van Rijn (1606-1669), Portret van recent aan Rembrandt toegeschreven ‘tronie’ Macht van een minderheid: vijf eeuwen doopsge- – Charles Howard Hodges (1764-1837), De Eleazer Swalmius, 1637, olieverf op doek. in bruikleen: zinden in Nederland in Bijzondere Collecties, scheepsbouwmeester en zijn vrouw, mezzotint, De collectie schilderijen van Pieter Lastman – Rembrandt van Rijn (1606-1669), Oude man Universiteit van Amsterdam, 23 februari - 15 naar Rembrandts schilderij, Dubbelportret van werd uitgebreid met een bruikleen van het met baard, ca. 1630, olieverf op paneel. mei 2011. Jan Rijcksen en Griet Jans, 1633, in The Royal Amsterdam Museum: – Rembrandt van Rijn, 66 prenten en 2 etspla- Collection, Londen. ten, aan de tentoonstelling Rembrandt: Master of Light and Shadow in het National Museum of Western Art, Tokio, 12 maart - 12 juni 2011, en het City Art Museum, Nagoya, 25 juni - 4 september 2011. – Pieter Lastman, De triomf van Mordechai, olie- verf op paneel, aan de tentoonstelling The Triumph­ of Identity: Salom Italia’s Estherollen en de Nederlandse Gouden Eeuw in het Joods Histo­ risch­ Museum, Amsterdam, 20 maart - 10 juli 2011. – Rembrandt van Rijn, 54 prenten, 4 etsplaten en 50 spiegelbeeldige reproducties, aan de tentoonstelling Rembrandt gespiegelt in het Suermondt-Ludwig-Museum, Aken, 12 novem- ber 2011 - 5 februari 2012. – Rembrandt van Rijn en anonieme 18de-­eeuwse navolger, De triomf van Mordechai, ets en aquatint, aan de tentoonstelling Rembrandts Erben: Verbesserung, Vollendung und Vermarktung eines verehrten Vorbilds in de Veste Coburg, 17 december 2011 - 12 februari 2012. – Aat Veldhoen, 3 tekeningen en 20 prenten, aan de tentoonstelling Huis Veldhoen: Aatje’s Vrijstaat in het Centrum Beeldende Kunst, Amsterdam, 9 december 2011 - 5 februari 2012.

Pieter Lastman (1583-1632), Paulus en Barnabas te Lystra, Rembrandt van Rijn (1606-1669), Portret van Eleazer 1617, olieverf op panel. Bruikleen Amsterdam Museum Swalmius, 1637, olieverf op doek. Bruikleen van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen 58 PERSONALIA 59

In 2011 had de Stichting Museum Het Museumdocenten Winkelmanagement Suppoosten (Uitzendbureau 65+) Rembrandthuis gemiddeld 43 personen in Sara Backer Daniella Bruinsma Kees Barens dienst, verspreid over 26 fte’s. Céline van den Boorn Nol Bloem Ina Brekelmans Interne zaken Henk de Bruijn

DIRECTIE Donnée Festen Herman van der Klauw, hoofd Ida de Bruijn Janrense Boonstra, directeur Iris Frerichs Philip Fredrik Michiel Kersten, adjunct-directeur Celeste Hafkenscheid Hoofdsuppoosten Annemarie Jansen Francine Hioolen Arthur van den Ende Carel Michels

MUSEALE ZAKEN Elke Kuiper Cees de Jager Ron Penning Collectiebeheer & presentatie Mieke Marx Lilan Ramcharan-de Blieck Peter Roosingh Bob van den Boogert, conservator Anita Liemburg Manfred Sieber Leonore van Sloten, assistent conservator Peter Pelkmans Bewaking, entree, winkel Ineke Sloof Jaap van der Veen, conservator onderzoek/ Sabien Poutsma en huishoudelijke dienst Coenraad Smit Rembrandt Informatie Centrum Andrea Smith Pine van den Berg Govert Terlouw Leonoor van Oosterzee, registrator Yvonne Strang Therese van Blijswijk ( tot 1 maart) Jan Thijssens Marije Visser Solange Coulibaly Jos Veenhuis (tot 1 april)

Marketing & Publiciteit Emmah Gateru Annelies de Vries Leslie Schwartz Demonstrateurs etstechniek Conny Vuur-Geijssen Thomas Coenraadts, stagiair (tot 14 januari 2011) en verf bereiden Margot van Gilst Schoonmaakbedrijf Zander Eric Armitage Charlotte Haak Renate van Leeuwen (tot 1 mei)

Educatie & Publieksbegeleiding Annet Bult Elisabeth de Jongh (tot 1 oktober) Will Heesakkers Pieter de Dreu, hoofd Donnée Festen Maurice Knegtel Evert Heller (tot 1 augustus) Aernout Hagen Celeste Hafkenscheid Berrie Legel Willfred Terzol Petra Kana-Devilee Fons van Laar Trudy van Meel-van Egeraat Wim Schot Veronica Nahmias Sergio Meijnaar Personeelsvertegenwoordiging (Pv t) Yvonne Strang Veronica Nahmias Maurice Knegtel, voorzitter Henk van der Putten Pine van de Berg BEDRIJFSVOERING & ALGEMENE ZAKEN Thomas Rios Thellaeche Arthur van den Ende, vice-voorzitter Secretariaat Antoinette Slagboom Aernout Hagen Maartje Elants Marc Souren Jaap van der Veen Esther Viëtor-van der Lecq Lijsbeth Teding van Berkhout Joke de Veen-van der Hoek Financiën en controlling Jan Thijssens Annemieke Pauptit Tim Verberk Berrie Legel Anja Zom samenstelling en redactie vormgeving Leslie Schwartz Marie-Cécile Noordzij-Pulles met medewerking van Thomas Coenraadts fotografie tekstbijdragen Janrense Boonstra Bob van den Boogert Pieter de Dreu Pieter de Dreu Maartje Elants Aernout Hagen Kees Hageman Michiel Kersten Sjaak Henselmans Leslie Schwartz Wim Schot Leonore van Sloten Esther Vietor-Van der Lecq

© copyright 2012, Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam museum het rembrandthuis Jodenbreestraat 4 1011 nk Amsterdam 020 5200400

www.rembrandthuis.nl

‘This is a wonderful museum. By seeing his home and workplace we gained a greater insight to the artist’s work. The staff at the museum were kind + helpfull. We particularly enjoyed the etching demonstration. Thank you.’ 06|07|11 Simeal, Martin, Breaudan