PAPUR BRO LLANGADFAN, LLANERFYL, FOEL, LLANFAIR CAEREINION, ADFA, CEFNCOCH, LLWYDIARTH, LLANGYNYW, CWMGOLAU, DOLANOG, RHIWHIRIAETH, PONTROBERT, MEIFOD, TREFALDWYN A’R TRALLWM.

395 Rhagfyr 2014 50c PENCAMPWR ‘STRICTLI’ YN DOD I LANFAIR PRYDAIN

Rhodri gyda’r cwpanau a enillodd am fod yn Bencampwr Ieuenctid Prydain, Pencampwr Ieuenctid Cymru, Cwpan y Capten Ieuenctid a’r Wobr am sgôr uchaf Cymru Dr Alun Jones-Evans a Beryl Vaughan Glandon Lewis a Mererid Roberts Gwelwyd ein Ola Jordan ac Anton du Beke ein hunain ar lwyfan y Ganolfan Hamdden yn Yn ystod yr haf eleni, aeth Rhodri Davies, Llanfair nos Sadwrn 22 Tachwedd yn y gystadleuaeth boblogaidd ‘Strictly Come Dancing’. Dolerw, Dolanog i Newcastle i gystadlu dros Cafwyd adloniant pur gan y 10 o ddawnswyr dewr gan gynnwys y canwr poblogaidd Rhys Gymru ym Mhencampwriaethau Rhyngwladol Meirion. Llwyddwyd i godi swm sylweddol o arian at gronfa Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn Saethu Colomennod Clai. Roedd yn gapten 2015. mwy o luniau ar dudalennau 12 a 13 ar y tîm Ieuenctid ac er mai ail gafodd y tîm, cafodd Rhodri gryn lwyddiant fel unigolyn. Llwyddodd i saethu pob un o’r cant clai gyda sgôr terfynol o 297 allan o 300. Gyda’r sgôr Ein darllenydd ieuengaf yma, cafodd ei ddyfarnu yn Bencampwr Sioe newydd Cwmni Ieuenctid Prydain yn ogystal â Phencampwr Ieuenctid Cymru. Enillodd y wobr am y sgôr Theatr Maldwyn – uchaf ymysg y Cymry o’r holl gategorïau eraill yn ogystal â chael ei gyflwyno â’r Cwpan i’r “Gwydion” Capten gorau ymysg yr Ieuenctid. Efallai i Ar y 9fed o Ionawr bydd ymarferion yn rai ohonoch glywed Rhodri yn siarad am ei cychwyn ar gyfer sioe arbennig iawn a fydd brofiad ar raglen Geraint Lloyd ar Radio yn cael ei pherfformio fel cyngerdd agoriadol Cymru. Mae newydd ddathlu ei benblwydd Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a’r Gororau yn un ar hugain oed yn ddiweddar ac felly ddiwedd Gorffennaf nesaf. hwn oedd y cyfle olaf iddo gael cystadlu yn ‘Gwydion’ yw cynhyrchiad newydd Cwmni yng nghategori yr ieuenctid. Theatr Maldwyn ac mae’r trefnwyr yn gwahodd unrhyw un a fyddai’n hoffi bod yn rhan o’r sioe i ddod i noson arbennig yng ‘nghartref ysbrydol’ PLYGAIN YR IFANC y cwmni theatr eiconig, yng Nghanolfan Gymuned Glantwymyn, nos Wener 9 Capel Moreia, Llanfair Ionawr, er mwyn datgan diddordeb yn y prosiect ac i glywed mwy am gynhyrchiad a Nos Sul, Rhagfyr 7fed fydd, yn ddi-os, yn torri tir newydd yn y byd am 5 o’r gloch theatr Gymraeg. Mae’r gwaith o greu’r sioe wedi cychwyn ers Croeso i bawb tair blynedd, gyda Penri Roberts yn gweithio Greta Pryce yn amlwg yn cael blas ar ddarllen gyda’r diweddar Derec Williams a Gareth Glyn, Trefnir gan Bwyllgor yr Urdd Plu’r Gweunydd. Beth am brynu tanysgrifiad er mwyn creu sioe a fydd yn brofiad theatrig Cylch Caereinion am flwyddyn i rywun fel anrheg Nadolig? parhau ar dudalen 3 2 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014

lluniaeth ysgafn a chasgliad er budd y Cyfarchion y Nadolig Ganolfan. Croeso i bawb Dymuna Annie, Gwyneth a Hywel DYDDIADUR Rhag 29 Cwis Teuluol yn y Cann Offis, Llangadfan Penycoed, Foel, Nadolig Llawen a Blwyddyn Tach. 28 Gyrfa Chwist am 8 o’r gloch yn Neuadd am 4.30. Lluniaeth am ddim. Er budd Newydd Dda i’w teulu, cymdogion a ffrindiau. Pontrobert Bethan’s Big Bike Ride. Ni fyddwn yn anfon cardiau eleni. Tach. 28 Yr artist David Dawson a chynorthwy- Rhag. 31 Noson Croesawu 2015 i bawb yng ydd Lucian Freud mewn trafodaeth gyda Nghanolfan y Banw. Mochyn wedi ei Cyfarchion y Nadolig Rhys Mwyn. 7.00 Institiwt Llanfair rostio...Consuriwr...dawnsio...canu...a Mae Dafydd Huw a Glenys, Dolauceimion Caereinion. Noson ddwyieithog. Trefnir llawer mwy!! Er budd Eisteddfod 2015 ac am ddymuno Nadolig Llawen a Blwyddyn gan Bwyllgor Celf Eisteddfod Maldwyn a’r elusennau lleol. Newydd Dda i’w ffrindiau a chymdogion a diolch Gororau 2015 2015 yn fawr iawn i bawb am bob caredigrwydd a Tach. 28 Troi goleuadau’r Nadolig ymlaen yn y Ionawr 4 Plygain Eglwys y Santes Erfyl am 7 o’r Cwpan Pinc am 6.30. Gwin poeth, mins gawd yn ystod y flwyddyn. gloch peis a chroeso cynnes Ionawr 16 Gyrfa Chwilod hwyliog i’r hen a’r ifanc Cyfarchion y Nadolig Tach.29 Eisteddfod y Foel a’r Ardal yng yng Nghanolfan y Banw am 7 o’r gloch Dymuna Elwyn a Nest, Gwynfa, Salop Nghanolfan y Banw, Llangadfan am Ionawr 23 Dawns Santes Dwynwen er budd Road, Y Trallwm, Nadolig Llawen a 11.30am. Ffrindiau Ysgol Llanerfyl yn Neuadd Blwyddyn Newydd Dda i’w ffrindiau i gyd. Diolch Rhagfyr 4 Cwis yn Cann Offis, Llangadfan am Llanerfyl hefyd am bob cymwynas. Cofiwch alw heibio 7.30pm. Lluniaeth am ddim. Elw er budd Mawrth 1 (Nos Sul) Cyngerdd er cof am Arwyn unrhyw bryd am baned! Ward Oncoleg Telford ar gyfer prynu Tyisa yn y Ganolfan Hamdden am 6yh anrhegion i’r plant Ebrill 10 Sioe Ffasiwn L’Armoire yng Nghanolfan Cyfarchion y Nadolig Rhagfyr 5 Noson i droi goleuadau Nadolig Llanfair Gymdeithasol Carno. Elw er budd Mae Beryl Hoyle yn dymuno Nadolig ymlaen Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn 2015. Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’w theulu a’i Rhagfyr 5 Disgo’r 60au yn Neuadd Pontrobert am 8 Ebrill 12 Diwrnod i’r Teulu ym Mryngwyn, ffrindiau. Diolch yn fawr iawn am bob tan hwyr. Bar ar gael Bwlchycibau. Stondinau, adloniant a caredigrwydd a’r holl alwadau ffôn drwy’r Ragfyr 6 Ffair Nadolig Sant Nicolas, Dolanog am 6 chrwydro’r gerddi. Elw at Bwyllgor Celf flwyddyn. yh yn y Ganolfan Gymunedol. Er budd Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a’r arddangosfa gr@p hanes Dolanog yn Gororau. Cyfarchion y Nadolig Eisteddfod Maldwyn a’r Gororau 2105 Mai 5 Noson werin gyda’r Henesseys ac eraill Glasfryn, Greenfield Road, Rhuthun Rhagfyr 6 Swper yr Henoed yng Nghanolfan y yng Ngwesty Cefn Coch. Tocyn £15 i Dymunwn Nadolig Llawen a Blwyddyn Banw gynnwys bwyd ysgafn. Cysylltwch â Newydd Dda i’r teulu a’n ffrindiau oll yn ardal Rhagfyr 7 Plygain yr Ifanc ym Moreia am 5.00 Glandon. Elw at Eisteddfod Genedlaethol Plu’r Gweunydd gan Gwyneth, Catherine a’r Rhagfyr 8 Lansio llyfr newydd Emyr Davies yn 2015 teulu o Ruthun. Neuadd Llanerfyl am 7.30 Mai 23 Cyngerdd gyda Dafydd Iwan yng Rhagfyr 9 Plygain Capel Cymraeg Trallwm am 7 Cyfarchion y Nadolig Nghanolfan y Banw er budd y Ganolfan. Rhag. 12 Bingo Nadolig yn Neuadd Llanerfyl am 7 Dymuna Margaret Blainey, Bronallt, Meh. 13 Taith Gerdded Plu’r Gweunydd yng o’r gloch Ngerddi Plas Gregynog am 1 o’r gloch Llanfyllin Nadolig Llawen a Blwyddyn Rhag. 14 Cinio’r Gymuned am 12 o’r gloch yn Meh. 20 Carnifal Llanfair Newydd Dda i’w ffrindiau yn ardal y Plu. Llawer Neuadd Llanerfyl Medi 24 Pwyllgor Blynyddol Plu’r Gweunydd yn o ddiolch am air ar y ffôn yn ystod y flwyddyn. Rhag. 19 Bingo yn Neuadd Pontrobert am 7.30pm Neuadd Pontrobert am 7.30 o’r gloch Rhag. 21 Gwasanaeth Nadolig Eglwys Garthbeibio Cyfarchion y Nadolig Hydref 3 Swper a Chân yng Nghanolfan y Banw. am 2 o’r gloch Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda Elw er budd yr Ambiwlans Awyr ac Rhag. 21 Gwasanaeth Carolau 4 y.p. Eglwys oddiwrth Glenys Melindwr a’r teulu. Eglwys Garthbeibio Llwydiarth Hydref 4 Cyfarfod Diolchgarwch Eglwys Rhag. 21 Gwasanaeth Nadolig yr Ysgol Sul yn Cyfarchion y Nadolig Garthbeibio gyda Mair Penri Moreia am 2 Dymunaf i bawb Nadolig dedwydd a GOFALAETH BRO CAEREINION - 2015 Rhag. 25 PLYGIEN am 6 bore’r Nadolig yn Hen chymharol iechyd yn 2015. Ion. 4 Cyfarfod Dechrau’r Flwyddyn yn Gapel John Hughes, Pontrobert. Bydd Primrose Lewis Ebeneser Hafandeg Cyfarchion y Nadolig Diolch Diolch Dymuna Ogwyn, Rhosymenyn Nadolig Dymuna Berwyn, Eurgain, Sioned, Llinos a Diolch o galon i bawb am yr holl garedigrwydd a Llawen a Blwyddyn Newydd dda i deulu, Carwyn a’r teulu oll ddiolch i bawb am y dderbyniwyd trwy air neu weithred yn ystod yr ffrindiau a chymdogion. caredigrwydd a’r cydymdeimlad a estynnwyd wythnosau diwethaf. Mae’r cyfan wedi cael ei Cyfarchion y Nadolig iddynt wrth golli eu tad, John Deulwyn ac hefyd werthfawrogi yn fawr ac wedi bod yn fodd i godi Dymuna Glenys ac Arwyn y Fferm Nadolig eu mam Ellen Roberts, Brynhyfryd, Llan, calon a’n hannog i ddal ati. Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’r teulu, Llanbrynmair o fewn saith wythnos i’w gilydd yn Gyda chofion annwyl a Chyfarchion yr #yl at ffrindiau a phawb. ddiweddar. Gwerthfawrogwyd presenoldeb y bawb. dyrfa fawr yn y ddau wasanaeth a gynhaliwyd Norman ac Eirian, Godre’r Coed, Dolanog. Cyfarchion y Nadolig yng Nghapel Ebeneser, Dinas Mawddwy, ac Dymuna Megan Rhos, Nadolig Llawen a hefyd y rhoddion hael a dderbyniwyd sef dros Diolch Blwyddyn Newydd Dda i’r teulu, ffrindiau a £2,000 er cof am John a ddosberthir rhwng yr Dymuna Glandon ddiolch i’w deulu a’i ffrindiau chymdogion. am y rhoddion hael ar achlysur ei benblwydd yn Uned Gofal Dwys a Ward Leri yn Ysbyty Bronglais Cyfarchion y Nadolig ac fe dderbyniwyd eto dros £2,000 er cof am Ellen ddiweddar. Rhoddwyd £815 i gronfa Cerddwn Ymlaen (Ambiwlans Awyr Cymru). Dymuna Elizabeth a Charlie, Nadolig tuag at “Severn Hospice at Home” ac Ymchwil Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i bawb. Canser y DU. Diolch i’r Parchg. Angharad Griffiths am arwain y gwasanaeth gyda chymorth y Parchg Rhoddion Cyfarchion y Tymor Roland Barnes a’r Parchg Raymond Hughes ac i Diolch yn fawr iawn i Annie Ellis, Foel; Mr a Mrs Dymuna Glyn a Laura, Y Ddôl, Foel anfon Mrs Olwen Jones, yr organydd a Mr Aled Wyn Owen, Dolauceimion a Mrs Glenys Jones, Glan cyfarchion yr @yl i’w teulu a chyfeillion a Davies yn arwain y gân. Diolch hefyd i’r yr Afon, Llanfair am eu rhoddion tuag at goffrau phob bendith ar gyfer 2015. ymgymerwr R G Peate am y trefniadau. Plu’r Gweunydd. Cyfarchion y Tymor Diolch Cyfarchion y Nadolig Dymuna Evelyn ac Emyr, Llysmwyn Dymuna Gwynfor ac Eirian a Carwyn a’r teulu Y Cyfarchion yr #yl oddi wrth Wynn, Joyce, ddiolch i bawb o’u cyfeillion am bob Gerddi, Llanrhaeadr ym Mochnant ddiolch o Siwan, Jon a’r bechgyn gan ddymuno cymwynas a gafwyd yn ystod y flwyddyn, ac galon am bob cymorth a’r cardiau a’r negeseuon Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i edrychwn ymlaen am flwyddyn arall newydd caredig yn dilyn marwolaeth frawychus a sydyn ddarllenwyr y Plu ymhell ac agos. yn eich cwmni. Diolch hefyd i ddarllenwyr y Plu am eu geiriau caredig am fy ymdrechion a Iwan ac am eich presenoldeb a’ch cyfeillgarwch Cyfarchion y Nadolig ar 1af o Hydref. Diolch hefyd i’r gwasanaethau dymunwn yn dda i’r ‘staff’ a’r pwyllgor yn y Dymuna Phyllis Davies, Brynmawr Nadolig proffesiynol a phawb a gymerodd ran ac am y dyfodol. Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’w theulu rhoddion hael o £2,800 i Ambiwlans Awyr Cymru, Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i a ffrindiau oll. Help for Heroes a Llanrhaeadr YM First chi i gyd. Diolch. Responders. Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 3 O’R GADER Sioe newydd Cwmni Theatr Maldwyn Tamed o hanes “Gwydion” Fel y gwyddom, mae ’na ganrif o ynParhad ogystal o’r â dudalen gwledd oflaen: gerddoriaeth Gymraeg. Gainc yn benthyg ei hun i greu golygfeydd dd@r wedi llifo o dan bont y Rhyt Llwyddwyd i ddenu grant gan Gyngor hudolus ar lwyfan a thywys y gynulleidfa i ers dechrau’r Rhyfel Mawr, ‘y rhyfel Celfyddydau Cymru er mwyn hwyluso’r mewn i’r byd hudolus hwnnw. Erbyn hyn mae i roi diwedd ar bob rhyfel’. gwaith o ddatblygu’r cynhyrchiad, a bu’r animeiddiwr profiadol wedi creu delweddau i’r Mae erchyllterau yn rhan annatod o bob gefnogaeth yma’n hollbwysig dros y flwyddyn olygfa lle mae Blodeuwedd yn cael ei chreu, un rhyfel ond welodd y byd mo’r fath a hanner ddiwethaf. ynghyd ag amlinelliad o greadigaethau eraill, erchyllterau, ac i’r fath raddau, ag a welwyd Ers derbyn y libreto, mae’r cyfansoddwr megis Lleu yn troi yn eryr a Blodeuwedd yn yn ffosydd y Somme a thu hwnt yn ystod y amlwg o Fôn, Gareth Glyn, wedi bod yn troi yn dylluan. pum mlynedd diawledig rheiny. gweithio ar y gerddoriaeth, ac mae’r grant “Rydym yn gobeithio y bydd unigolion o bob Canlyniad uniongyrchol y rhyfel i roi datblygu hefyd wedi galluogi’r cwmni i cwr o’r dalgylch a thu hwnt yn dymuno bod yn diwedd ar bob rhyfel oedd rhyfel arall ym 1939 ddatblygu cynlluniau gwisgoedd, golau ac rhan o’r cynhyrchiad hwn, ac edrychwn ymlaen a barodd yn hirach fyth. Rhyfel a hawliodd animeiddio. Meddai Penri Roberts, at groesawu pawb i Lantwymyn ddechrau fywyd Gwynoro o’r Foel, cefnder i nain oedd “Perfformiad cyntaf y sioe newydd hon fydd Ionawr i gychwyn ar yr ymarferion.” mwy fel brawd iddi gan i nain gael ei magu cyngerdd agoriadol yr Eisteddfod ym Meifod, Crëwyd Cwmni Theatr Maldwyn yn 1981 pan efo’i chefndryd yn y Foel ar ôl i fy hen nain a mawr obeithiwn y bydd y cynhyrchiad yn gyflwynwyd “Y Mab Darogan” yn Eisteddfod golli ei bywyd hithe yn rhoi genedigaeth i apelio at gynulleidfa eang o Eisteddfodwyr o Genedlaethol Machynlleth. Dros y blentyn. A chollodd y plentyn hwnnw hefyd ei bob oed. Bydd y sioe nid yn unig yn gyfle i blynyddoedd, ysgrifennwyd a pherfformiwyd fywyd yn y broses. Do, fe gafodd y roi llwyfan cenedlaethol i Gwmni Theatr nifer o sioeau megis, “Heledd”, “Pum Diwrnod genhedlaeth honno fwy na’u siâr o alar. Maldwyn unwaith eto, ond hefyd yn sicr o o Ryddid” ac “Ann” yn Eisteddfod Saethwyd Gwynoro’n gelain yn yr fod yn deyrnged addas i fywyd a gwaith Derec Genedlaethol Maldwyn a’r Gororau yn 2003. Iseldiroedd. Roedd y ‘ffrynt lein’ wedi symud Williams, un o sylfaenwyr y cwmni, ac un a Derbyniwyd arian cychwynnol i gomisiynu yn eu blaenau gan adael criw arall o’u holau i fu’n gweithio’n ddiflino gyda ni am gyfnod o sgript ‘Gwydion’ gan Geraint Vaughan Jones chwilio’r tai a chymryd milwyr byddin yr dros ddeg ar hugain o flynyddoedd. ar ran Eisteddfod Jiwbili Ffestiniog ac mae Almaen yn garcharorion. Wrth iddo fynd rownd “Mae’r cynhyrchiad hwn yn torri tir newydd Cwmni Theatr Maldwyn yn ddiolchgar i gwmni y gornel fe’i saethwyd yn ei geg gan ‘sneipar’, ym myd y theatr Gymraeg. Sioe gerdd ydyw, teledu Rondomedia am eu cefnogaeth hael chwedl y llythyr swyddogol o’r fyddin. Hefyd, yn defnyddio’r technegau mwyaf diweddar a’u cymorth er mwyn cwblhau’r gwaith o chwedl y llythyr, ni chymerwyd y sneipar yn trwy greu delweddau digidol fel cefndir. gomisiynu’r sioe. garcharor. Dwy aelwyd mewn eiliadau yn brin “Credwn fod holl hud a lledrith y Bedwaredd o’u cig a gwaed. Y mae’n gorwedd ym mynwent Valkensvard, Yr Iseldiroedd. John Penry, y dewin geirie o’r Foel, pia’r Dweud clwyddau i ‘Blant Mewn Angen’ englynion er cof am fy hen ewyrth: Gwynoro Trwy ein gwlad llawer adwy – a welir Yn sgîl y rhyferthwy; A mawr boen ym mro Banwy Heddiw am un na ddaw mwy.

Annwyl i bawb ei wyneb, - mor barod, Mor beraidd ei ateb! Aeth ei wên a’i ffraethineb A’i hwyl yn awr nis clyw neb.

Oferedd dwyn difyrrwch; - e lanwyd Calonnau â thristwch; Diorfoledd fydd heddwch A edy’r llanc dan do’r llwch.

Daw eraill, er hir dario, - o’r rhyfel I’w cartrefi eto; Unwn yn brudd yn ein bro Mewn hiraeth am Wynoro.

Symbol arhosol i gofio diawledigrwydd y ddau ryfel ydi’r blodyn hwnnw sy’n ddelwedd o’r afonydd o waed pur a dywalltwyd fesul diferyn, y pabi coch. Gwisgwyd y pabi am ddegawde yn ddefodol i gofio’r lladd a’r llanast. A hyn sy’n bwysig – fe’i gwisgwyd fel symbol o heddwch fel na fyddai diawledigrwydd o’r Athrawon yn dweud celwyddau? Wel, a ei gar i’r actor Harrison Ford o’r Trallwng i fath yn cael cerdded y tir eto. dweud y gwir mae’n edrych yn debyg eu bod Groesoswallt; Rhian Mills wedi ennill bathodyn Erbyn heddiw’n anffodus mae’r pabi nhw’n arbenigwyr ar ddweud celwydd yn dilyn ‘Blue Peter’ a Delyth Roberts wedi cael coch yn cael ei heijacio fwyfwy gan ryfelgwn cwis ‘Would I lie to you’ yn Ysgol Uwchradd gwahoddiad i gymryd rhan ar y rhaglen ‘Good byddin Lloegr sy’n gynyddol gyfiawnhau gyrru Caereinion ar ddiwrnod Plant Mewn Angen. Morning’ - CELWYDD POB GAIR! Ond, er milwyr proffesiynol i lefydd fel Irac ac Yn ôl Mike Humphreys fe’i ganwyd yn Ne hynny llwyddwyd i godi £183 er budd yr elusen Affganistan. Rhyfeloedd sydd ddim yn Affrica; roedd Huw Richards wedi rhoi lifft yn bwysig hon. digwydd yn fy enw i. Ac yn gwbl drychinebus, mae’r symbol o RHIFYN NESAF Huw Lewis heddwch a wisgwyd gyda pharch ac A fyddech cystal ag anfon eich cyfraniadau edmygedd at y rhai a gollwyd yn y ddau ryfel at y rhifyn nesaf erbyn dydd Sadwrn, 20 Post a Siop Meifod mawr wedi troi yn babi coch sydd yn gorwedd Rhagfyr. Bydd y papur yn cael ei ddosbarthu yn anghysurus iawn ar fy mrest i. yn y flwyddyn newydd. Ffôn: Meifod 500 286 4 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 Prosiect Corawl Eisteddfod Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a’r Gororau! 2015 ‘Dewch i Ganu’ Maldwyn a’r Gororau 2015 8 mis i fynd... Ydach chi’n mwynhau canu? Dyma’r sefyllfa ariannol ddiweddaraf sy’n dangos ein bod ar y ffordd tuag at gyflawni’r targed. Be am ddod i ganu a chael hwyl yn dysgu Dymunir diolch i bawb am eu gwaith caled hyd yma. Mae llawer o weithgareddau eraill i godi amrywiaeth o ganeuon ar draws nifer o arian ar y gweill a byddwn yn dal ati tan yr Eisteddfod ei hun. arddulliau corawl? Ardaloedd Apêl Eisteddfod Genedlaethol Cymru 2015, hyd at 17 Tachwedd 2014 Dewch i ymuno efo un o gorau Eisteddfod Bancio Bancio Rhodd Maldwyn a’r Gororau? Targed Swyddfa Lleol Gymorth Cyfanswm % Côd Dalgylch Bro Ddyfi £43,000 £29,813 69% 101 Cadfarch (Abercegir ac Aberhosan...) £2,500 £2,075 £2,454 £331 £4,860 194% Mae prosiect corawl Eisteddfod Maldwyn a’r Glantwymyn ;ĞŵĂĞƐ͕ďĞƌĂŶŐĞůů͕ǁŵůůŝŶĂƵ͕DĂůůǁLJĚ͙͘Ϳ £11,000 £500 £7,881 £100 £8,481 77% Gororau ar ei newydd wedd ar gyfer 2015 – Llanbrynmair £7,000 £1,710 £5,192 £228 £7,130 102% Machynlleth £17,500 £3,835 £4,132 £313 £8,280 47% fel rhan o gyfres cyngherddau’r Eisteddfod Carno £5,000 £550 £400 £113 £1,063 21% bydd 6 côr yn dod at ei gilydd dan arweiniad Dalgylch Dyffryn Banw £54,500 £52,345 96% 102/103 Banw (Llangadfan a'r Foel) a Llanerfyl £11,000 £5,985 £9,687 £634 £16,306 148% y cerddor arbennig, Jeff Howard, i ganu 104/105 Dwyriw (Yr Adfa a Cefn Coch), Manafon a'r Felin Newydd £5,000 £0 £1,302 £0 £1,302 26% caneuon amrywiol o gospel, jazz, 106 Llanfair Caereinion £17,500 £13,299 £372 £365 £14,036 80% 107 Llanfihangel-yng-Ngwynfa, Dolanog, Llwydiarth a Phontllogel £5,500 £950 £5,633 £250 £6,833 124% Affricannaidd, i gyfoes a chlasurol...gyda 108 Pontrobert a Llangynyw £5,500 £2,368 £3,795 £538 £6,700 122% 109 Meifod a Phentrebeirdd £10,000 £100 £7,069 £0 £7,169 72% chyfeiliant cerddorfa gyfoes. Mae 5 côr lleol Dalgylch Dyffryn Hafren £30,000 £24,480 82% eisoes wedi dechrau ymarfer – a’r aelodau 110 Llandinam a Llidiart y Waun £2,000 £0 £1,204 £0 £1,204 60% wrth eu bodd. Rydym yn awyddus i recriwtio 111 Llangurig £2,000 £0 £0 £0 £0 0% 112 Llanidloes, Llanidloes Allanol, Trefeglwys a Llawrglyn £20,000 £5,584 £8,820 £850 £15,254 76% mwy o bobl (yn enwedig dynion!) – o bob oed 113 Penfforddlas £1,000 £350 £1,379 £178 £1,907 191% 114 Caersws £5,000 £1,428 £4,630 £59 £6,116 122% (14+) i ymuno gyda ni. Dalgylch Dyffryn Tanat a Chain £41,000 £29,696 72% 115 Carreghwfa (Llanymynech) £2,000 £0 £1,449 £59 £1,508 75% 116 Llanfechain £3,500 £0 £150 £0 £150 4% Gweler isod am fanylion yr ymarferion 117 Llanfyllin £10,000 £3,818 £6,432 £354 £10,603 106% wythnosol ar wahân: 118 Llanrhaeadr-ym-Mochnant a Llangedwyn £8,500 £320 £3,030 £25 £3,375 40% 119 Llangynog £2,000 £200 £0 £0 £200 10% Côr Oedolion yn unig: 120 Llansanffraid £3,000 £135 £2,084 £0 £2,219 74% Arweinydd – Mary Lloyd Davies 121 Llansilin £5,000 £1,151 £4,564 £194 £5,909 118% 122 Llanwddyn £2,000 £524 £2,368 £25 £2,917 146% Neuadd Ysgol Glantwymyn, Machynlleth, 123 Pen-y-bont-fawr £5,000 £550 £2,193 £73 £2,815 56% nos Fawrth, 20.00 Dalgylch Y Drenewydd £28,500 £19,838 70% 124 Aber-miwl gyda Llandysul £1,500 £0 £360 £0 £360 24% 125 Aberhafesb £1,500 £0 £1,500 £0 £1,500 100% Côr Oedolion yn unig: 126 Betws Cedewain £1,500 £0 £926 £0 £926 62% 127 Ceri a Sarn £2,000 £0 £0 £0 £0 0% Arweinydd – Geraint Roberts 128 Mochdre a Penstrowed £1,500 £0 £674 £0 £674 45% 129 Tregynon £3,000 £2,300 £2,949 £313 £5,562 185% Capel Cymraeg Y Trallwng, dydd Sul, 15.30 130 Y Drenewydd a Llanllwchaearn £17,500 £5,410 £4,894 £513 £10,816 62% Dalgylch Y Trallwng £33,500 £12,916 39% Côr Aelwyd Bro Ddyfi (oedran 14+): 131 Aberriw £2,000 £330 £200 £63 £593 30% 132 Bausley, Crugion, Llandrinio ac Ardd-lin a Llandysilio £3,000 £68 £224 £0 £292 10% Arweinydd – Magwen Pughe 133 Castell Caereinion £1,500 £0 £0 £0 £0 0% 134 Cegidfa £2,500 £0 £1,259 £0 £1,259 50% Neuadd Ysgol Glantwymyn, nos Fercher, 135 Ffordun £2,000 £0 £0 £0 £0 0% 20.00 136 Trefaldwyn £2,000 £25 £301 £6 £332 17% 137 Trewern a Buttington £2,000 £0 £1,145 £50 £1,195 60% Mae’r côr yn agored i rai 14+ oed ymuno ag 138 Yr Ystog a Mellington £1,000 £210 £436 £53 £699 70% ef 139 Y Trallwm £17,500 £3,381 £4,684 £480 £8,546 49% £36,500 £18,007 49% 140 Croesoswallt £9,250 £778 £1,406 £116 £2,300 25% Côr newydd sbon (oedran 14+): 141 Y Gororau £9,000 £1,700 £0 £13 £1,713 19% Côr newydd sbon (oedran 14+): 142 Y Gronfa Gyffredinol £18,250 £12,445 £765 £784 £13,994 77% Arweinydd – Elen Prysor Heb Gartref £0 £0 £0 £0 Neuadd Ysgol Gynradd Caersws, nos Cyfanswm £267,000 £72,078 £58,085 £7,075 £187,095 70% Fercher, 19.30 Mae’r côr newydd sbon yn agored i rai 14+ oed ymuno ag ef WAYNE SMITH Côr Aelwyd Penllys (oedran 14+): ‘SMUDGE’ Arweinydd – Heulwen Davies PEINTIWR AC ADDURNWR Neuadd Bentref Llanfihangel, nos Iau, 20.00 24 mlynedd o brofiad Mae’r côr yn agored i rai 14+ oed ymuno ag GOFAL CAR ‘TIKI’ GAN ERIC ef 07958 167531 Bydd y corau i gyd yn ymarfer ar wahân ffôn Cwpan Pinc AMSEROEDD AGOR: (uchod), ac yn ogystal, bydd yna ymarferion 01938 820633 Dydd Mercher/Dydd Iau Dydd Gwener/Dydd Sadwrn ar y cyd bob rhyw 6 wythnos efo Jeff: 07971 697106 8.30yb - 3.30yh Nos Fercher 4 Chwefror 2015, Ar gau dydd Sul, Llun a Mawrth 19.30 10% i ffwrdd gyda’r hysbyseb hon Mae’n bosib archebu amser ymlaen llaw ar ei ffôn symudol Neuadd Ysgol Glantwymyn Nos Fercher 18 Mawrth 2015, 19.30 DEWI R. JONES Neuadd Ysgol Glantwymyn Nos Fercher 29 Ebrill 2015, 19.30 Canolfan ADEILADWYR Hamdden Llanfair Caereinion Nos Fercher 10 Mehefin 2015, Bridge House Llanfair Caereinion 19.30 Neuadd Ysgol Prydau 3 chwrs Glantwymyn Bwyd Cartref gan ddefnyddio Ffôn: 01938820387 / 596 Nos Fercher 15 Gorffennaf 2015, Cynnyrch Cymreig 19.30 Canolfan Hamdden Seidr Cymru, Rhestr Win helaeth Ebost: [email protected] Seidr Cymru, Rhestr Win helaeth Llanfair Caereinion Nos Fercher 29 Gorffennaf, 18.00 – Archebwch drwy ffonio Ruth Kempe: Pob math o waith adeiladu at eich gwasanaeth 21.00 Pafiliwn, Meifod 01938 811917 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 5 Noson Calan Gaeaf Ych a fi...roedd yna greaduriaid rhyfedd iawn LLANERFYL i’w gweld yn hel tua Neuadd y Pentref ar noson Calan Gaeaf. Roedd y plant wedi gwneud ymdrech arbennig i wisgo dillad addas Priodas ar gyfer yr achlysur ac wedi bod yn brysur Llongyfarchiadau i Stephen (Tygwyn) a Lynne iawn yn creu lanterni allan o bwmpeni. a briodwyd yn y Swyddfa Gofrestru yn y Enillwyr y wisg ffansi Trallwm. Cafwyd parti nos i’r teulu a ffrindiau 1af Sparke Daisy Doorbar ac Elin Thomas yn y Dyffryn. Gwellhad buan Dymunwn wellhad buan i Eryl Sturkey ar ôl iddi gwympo a thorri asgwrn yn ei hysgwydd. Sul y Cofio Cafwyd Gwasanaeth Sul y Cofio yn ôl yr arfer yn yr Eglwys dan ofal y Parch Glyn Morgan. Darllenwyd y llithoedd gan Lowri Rees ac Emma May, a Gwyndaf Roberts ar ran Cyngor y Gymuned a ddarllenodd enwau’r rhai a gwympodd yn y rhyfel. Gosodwyd y dorch ar y gofgolofn gan John Gittins. Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â Beryl ac Eirwyn, Noddfa ar farwolaeth brawd Beryl yn ddiweddar. Yr Wyl Gerdd Dant Llongyfarchiadau i Greta, Gwenno ac Adleis a dderbyniodd yr 2il wobr yn yr #yl Gerdd Dant yn Rhosllanerchrugog yn ddiweddar. Swydd newydd Enillwyr y bwmpen orau Llongyfarchiadau i Jane, Disgwylfa ar ei Caitlin Chapman a Bella Fitzgerald swydd newydd yn swyddfa’r Ysgol Uwchradd ac i Taid Garej ar ddathlu penblwydd arbennig! Nadolig yn y Neuadd Bu cystadlu brwd yn Cofiwch am bingo’r Nadolig ar Ragfyr 12 – ystod mis Tachwedd llawer o hwyl a gwobrau hael ac yn dilyn ar hefyd gyda’r tim cwis ddydd Sul Rhagfyr 14 cynhelir Cinio’r yn dod yn gydradd ail Gymuned yn y Neuadd – mae angen rhoi eich gyda Changen y Foel enwau i Lowri Caerffynnon neu un o’r yn y Cwis Hwyl a cynghorwyr. gynhaliwyd yn Y Dyffryn. Ymlaen Merched y Wawr wedyn i’r Dechreuwyd gweithgareddau’r flwyddyn nôl gystadleuaeth Bowlio ym mis Medi gydag ymweliad â Llyfrgell Deg ond doedden ni Llanfair Caereinion yng nghwmni Sioned ddim mor Camlin. Bu Sioned yn sgwrsio am ei gwaith llwyddiannus yn fel Llyfrgellydd lleol a dangosodd y fanno. cyfleustarau a’r adnoddau sydd ar gael trwy’r Cynhelir Gwasanaeth llyfrgell. Llwyddodd hefyd i ddenu sawl aelod Nadolig y Mudiad yn newydd i’r llyfrgell, rhywbeth sy’n bwysig iawn Eglwys Darowen ar os ydym am weld y gwasanaeth yma yn Sul cynta’r Adfent a parhau yn lleol. bydd cynrychiolaeth o Ymlaen wedyn i’r ‘Tri Diferyn’ am luniaeth Lanerfyl yn cymryd ysgafn a chlonc cyn troi am adre. rhan. Gareth a Huw efo’r tîm dan 9. Isod gwelir y tîm dan 7 Ym mis Hydref aethom draw i Garno i wrando Trefnwyd i gynnal ein ar Dafydd Wigley yn trafod ei gysylltiad teuluol cinio blynyddol yn Y gyda Sir Drefaldwyn ac yn bennaf am ei Dyffryn Foel ym mis drydydd cefnder Llewelyn Humphreys neu Rhagfyr. ‘Murry the Hump’ a oedd yn cael ei gyfri fel Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i chi. gelyn pennaf y cyhoedd yn America yn ystod Pêl-droedwyr Dawnus y ganrif ddiwetha ac yn un o ‘giangstars’ Al Mae dyfodol disglair i bêl-droed yn Nyffryn Capone. Banw diolch i Gareth Chapman a Huw Tudor Cwmni Eirianwen Jones Llanfair Caereinion sydd yn rhoi o’u hamser i hyfforddi y gafwyd ym mis Tachwedd yn arddangos ei genhedlaeth nesaf. Mae’r tîm pêl-droed dan sgiliau coginio. Magwyd Eirianwen ar fferm 9 oed dan reolaeth Gareth yn chwarae yng yr Hendre Mallwyd er fod ganddi gysylltiad Nghynghrair Iau Gogledd a Chanobarth agos â Llanerfyl gan fod ei mam yn enedigol Cymru. Mae 12 tîm yn y gynghrair ac mae’r o Gwm Nant yr Eira. Mae’n debyg mai bechgyn lleol wedi cael dechrau llwyddiannus anogaeth ei thad fu’n gyfrifol am iddi ddiddori iawn i’r tymor. Os hoffech fynd i’w cefnogi mewn coginio a mynd ymlaen i astudio mae rhestr o’r gemau yn cael eu gosod ar y coginio a gwyddor t~ yn y coleg yn Wrecsam. byrddau hysbysebu yn Llanerfyl a Cafwyd noson gartrefol iawn yn ei chwmni. Llangadfan. Yn ystod y cyfarfod anfonwyd ein cyfarchion Huw sydd yn gyfrifol am y tîm dan 7 oed ac at Eryl Sturkey sydd wedi thorri ei braich ac mae’r rhain yn cystadlu mewn nifer o at Eirian Roberts sydd wedi bod yn yr ysbyty gystadlaethau a thwrnameintiau pêl-droed sy’n gan ddymuno gwellhad buan i’r ddwy. cael eu cynnal yn yr ardal. 6 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014

LLANGADFAN

Cydymdeimlad Mae hi wedi bod yn fis reit drist i deulu Rhandir. Yn gyntaf bu farw Mrs Joan Roberts, Braich- yr-eithin, Rhuthun. Roedd Joan yn ail ferch i Mr Maldwyn a Mary Lewis,Rhandir ac yn chwaer-yng-nghyfraith i Mr John Defi Davies. Yn dilyn ei hangladd daeth y newyddion trist am farwolaeth chwaer John Defi sef Mrs Dilys Morris, Castell Caereinion ar ôl gwaeledd byr. Cydymdeimlwn yn ddwys efo’r teulu oll yn eu profedigaeth. Marwolaeth Wedi gwaeledd hir iawn bu farw Maureen, Hen Dafarn ar ddydd Iau 20 Tachwedd. Cydymdeimlwn â Stan, ei g@r a fu mor ofalus ohoni dros y blynyddoedd diwethaf. Bu farw y Parch E.H. Griffiths, Rhuthun yn Gwenno, Mirain, Lynfa, Mirain, Bethan, Fflur, Adleis ac Anwen - aelodau parti llefaru Clwb 95 oed ddiwedd mis Tachwedd. Bu’r Parch Ffermwyr Ifanc Dyffryn Banw a ddaeth yn 1af yn Eisteddfod Sir y mudiad dan hyfforddiant E.H. Griffiths yn Weinidog Wesle yn Llinos Evans. Llangadfan am gyfnod. Cydymdeimlwn â’i weddw a’r teulu i gyd gan gynnwys ei wyres Bethan sydd yn athrawes yn Ysgol Gynradd Banw. Tân Gwyllt Roedd yna sbarcs yn hedfan yn Llangadfan ar nos Sadwrn yr 8fed o Dachwedd - ac nid yn t~ ni am unwaith! Penderfynodd Rob y byddai’n syniad cynnal Noson Tân Gwyllt yn Cann Offis i godi arian ar gyfer y Clwb Pêl- droed ac Elusen Bethan’s Big Bike Ride. Roedd nifer dda o bobl wedi ymgynnull i weld yr arddangosfa - ac ni chawsant eu siomi. Roedd y lliwiau anhygoel a fu’n goleuo’r ardal gyfan yn rhyfeddod. Diolch i Rob a gobeithio y bydd y digwyddiad yn rhywbeth blynyddol o hyn ymlaen. Cann Offis Oeddech chi’n ddigon lwcus i weld y rhaglen ‘Sam Spaners’ neu Hywel Blowty i bobl deledu ‘Straeon Tafarn’ gyda Dewi Pws yn Llangadfan. Llwyddodd Hywel i guro ei frawd ystod y mis? Cyfarfu Dewi â rhai o drigolion Greta, Parc a ddaeth yn 1af ar yr unawd mawr Eifion yn y gystadleuaeth ‘Darn Digri’ yr ardal er mwyn cael ychydig o hanes Cann offerynnol yn Eisteddfod Rhanbarth Maldwyn yn Llanfair cyn cael mynd ymlaen i gystadlu Offis. Roedd hi’n rhaglen ddiddorol dros ben yn Llanfair. i Bontrhydfendigaid. (er bod Alwyn arni!) ac roedd Llangadfan yn edrych yn hynod o brydferth a deniadol ar y sgrîn fach. a’r gwiriondeb yn fawr iawn. Noson fach SWPER YR HENOED Cyngerdd y Ffermwyr Ifanc gartrefol, paned, sgwrs a lot o hwyl a phawb Mae Cyngerdd y Ffermwyr Ifanc bob amser adre cyn naw o’r gloch - perffaith! Os oes Canolfan y Banw, Llangadfan rhywun arall eisiau ychydig o ‘therapi’ cofiwch yn garantîd o fod yn noson hwyliog. Cawsom Parti amrywiaeth eang o eitemau gan yr aelodau ddod i’r Yrfa Chwilod nesaf a gynhelir ar nos Henoed Nos Sadwrn gan gynnwys unawdau, llefaru a dawnsio. Wener, Ionawr 16 am 7 o’r gloch. Falle bydd rhywun wedi dysgu’r rheolau erbyn hynny! 6 Rhagfyr Cofiwch nid yn aml mae toriad yn ystod y am 6.30yh cyngerdd er mwyn i’r côr gael mynd allan i Cwpan Pinc ymarfer. Cofiwch ddod i’r Cwpan Pinc nos Wener yr ADLONIANT WEDI EI DREFNU Ar y dydd Sadwrn canlynol bu Greta, Hywel 28ain o Dachwedd ar gyfer troi goleuadau’r a’r parti llefaru yn cynrychioli’r sir ac yn Nadolig ymlaen cyn mwynhau ambell i fins Dewch - mae’n rhad ac am ddim cystadlu yn Eisteddfod Genedlaethol y pei a gwin poeth i’w golchi nhw lawr. Cofiwch (Rhaid bod eich enw ar gofrestr etholwyr Banw) Mudiad ym Mhontrhydfendigaid. nid yw’n rhy hwyr i archebu eich hamper Sul y Cofio Nadolig arbennig a fyddai’n gwneud anrheg Cynhaliwyd Gwasanaeth Sul y Cofio yng delfrydol i deulu neu ffrindiau. EISTEDDFOD Nghanolfan y Banw ar brynhawn Sul y 9fed o Noson Galan Dachwedd. Roedd y gwasanaeth dan ofal y Mae Pwyllgor Apêl Dyffryn Banw ar gyfer Ei- Y FOEL Parch Glyn Morgan. Mae eleni yn arbennig o steddfod Maldwyn wedi trefnu noson arbennig ingol gan ein bod yn cofio can mlynedd ers yng Nghanolfan y Banw i ffarwelio â 2014 ac dechrau’r Rhyfel Byd Cyntaf. i groesawu 2015. Bydd mochyn wedi ei rostio DYDD SADWRN, Gyrfa Chwilod a phob math o adloniant wedi ei baratoi ar 29 TACHWEDD Bob yn hyn a hyn mae angen mynd allan a eich cyfer. Felly, hwfft i eistedd o flaen tân mwynhau noson hollol sili! Yn ôl y sgrechian yn edrych ar ryw hen raglenni teledu sydd yn a’r gweiddi yng Nghanolfan y Banw ar nos edrych nôl dros flwyddyn a fu - dewch i CANOLFAN Y BANW, LLANGADFAN Wener yr 21ain dwi’n credu i’r criw bach a gymdeithasu a chael hwyl cymunedol go 11.30a.m. ddaeth i’r Yrfa Chwilod fwynhau y rhialtwch iawn! Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 7 Cynefin Alwyn Hughes

Cymry’r Rhyfel Byd Cyntaf Fe gefais anrheg penblwydd derbyniol iawn yn ddiweddar, sef llyfr a elwir yn ‘Cymry’r Rhyfel Byd Cyntaf’, gan Gwyn Jenkins. Mae’n llyfr clawr caled, deniadol a gyhoeddwyd gan Wasg y Lolfa, wedi’i brisio’n rhesymol am £19.95. Fel dywed yr awdur yn ei ragair, nid hwn fydd yr unig lyfr ar y Rhyfel Byd Cyntaf i ymddangos eleni, ond efallai mai dyma’r unig gyfrol fydd yn ceisio edrych yn lled gynhwysfawr ar y gyflafan fawr honno drwy’r iaith Gymraeg ac o bersbectif Cymreig. Mae’r gyfrol yn cyfleu hanes dros 170 o Gymry, drwy adrodd am brofiadau unigolion o’r cyfnod, a’u plethu’n gronolegol i’r hanes. Profiadau personol, ‘snapshots’ o albwm hanes y cyfnod ydynt, rhai’n ymddangos yn loyw o glir ond eraill mewn cysgod ac wedi’u melynu gan amser. Mae’r cyfan wedi’i rannu yn 33 pennod, gyda rhagymadrodd i bob pennod yn esbonio’r cefndir. Mae’r ffotograffau trawiadol a gasglwyd ar gyfer y gyfrol yn ychwanegu at ein dealltwriaeth o natur y rhyfel. Er nad oes neb a fu’n ymladd yn y rhyfel yn dal yn fyw erbyn hyn, mae’r cysylltiadau teuluol yn parhau, gyda llawer yn cofio am berthynas a’u straeon am y cyfnod, neu yn amlach fyth, eu cyndynrwydd i ddweud yr un gair am eu profiadau. O blith y Cymry a ymunodd â’r lluoedd arfog, ni ddychwelodd tua 12 y cant ohonynt o faes y gad, a dyma’r rhai y telir teyrnged iddynt ar gofgolofnau rhyfel ar hyd a lled y wlad. Ceir y byw a’r marw yn y gyfrol hon yn ddiwahân. Diolch i Margaret Morris, Tynyfron am anfon y llun uchod i’r Plu. Llun Yn fy marn i mae Gwyn Jenkins wedi llwyddo i ysgrifennu cyfrol hynod aelod o’r Montgomeryshire Yeomanry a ddaeth i gartref hen ewythr i ddarllenadwy gyda diwyg ardderchog. Ceir yma ffrwyth llafur manwl Margaret, Thomas Evan Jones, T~ Mawr, Melinyddol, i fynd â’r ceffyl ac mae’n ddyletswydd arnom i’w darllen er mwyn i bawb fod yn oddi yno i’w anfon i’r Rhyfel Mawr. Yn ddiweddarach aeth Thomas ymwybodol o’r aberth a’r dioddef a fu yn ystod y Rhyfel Mawr. Evan Jones i ymladd ei hun yn y Rhyfel. Dyma anrheg Nadolig delfrydol ac ni chaiff y sawl sy’n ei ddarllen ei Yn dilyn llwyddiant y ffilm ‘War Horse’ - daeth pwysigrwydd y ceffyl siomi; yn wir ni fedraf gofio pryd y cefais gymaint o bleser nac o addysg yn ystod y Rhyfel Mawr yn wybyddus i’r genhedlaeth newydd. o fewn cloriau un llyfr.

HELEN DAVIES Dip.CFHP, MPSPract CARTREF YMARFERWR IECHYD TRAED BANWY BAKERY Gwely a Brecwast Llanfihangel-yng Ngwynfa Gwasanaeth symudol: * Torri ewinedd CAFFI Bara a Chacennau Cartref * Cael gwared ar gyrn Popty Talerddig yn dod â * Lleihau croen caled a thrwchus Bara a Chacennau bob dydd Iau * Casewinedd Bara Henllan yma bob dydd ond dydd Sul Te Prynhawn a Bwyty * Lleihau ewinedd trwchus * Trin ewinedd gyda haint ffwngaidd Te Angladdau. Arlwyo i Bartïon. Saladau Byr brydau a phrydau min nos ar gael Cinio Dydd Sul (archebu o flaen llaw) AR AGOR I drefnu apwyntiad yn eich cartref, Llun – Gwener 7.30 a.m. – 5.00 p.m Sadwrn 7.30 a.m. – 2.00 p.m. Ffôn: cysylltwch â Helen ar: Carole neu Philip ar 01691 648129 Cysylltwch â Rita Waters ar 01938 810952 Ebost: 07791 228065 neu e-bostiwch: [email protected] [email protected] 01938 810367 www.banwybakery.co.uk Gwefan: Maesyneuadd, Pontrobert www.cartrefbedandbreakfast.co.uk/rooms STRYD Y BONT, LLANFAIR CAEREINION, SY21 0RZ

Siop, Caffi, Swyddfa Bost, Siop POST A SIOP Garej Llanerfyl Drwyddedig a Gorsaf Betrol LLWYDIARTH Ffôn: 820208 Ceir newydd ac ail law Mallwyd KATH AC EIFION MORGAN Arbenigwyr mewn atgyweirio Ar agor o 7.30 tan 7.00 yr hwyr Bwyd da am bris rhesymol yn gwerthu pob math o nwyddau, 8.00a.m. - 5.00p.m. Ffôn LLANGADFAN 820211 Ffôn: 01650 531210 Petrol a’r Plu 8 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 CYSTADLEUAETH Ann y Foty yn gweld y ‘Berth y llosgi’ SUDOCW Mae ysgrifennu penillion troeon trwstan yn hen draddodiad yng Ah! rhyw ddiwrnod ar ymweliad nghefn gwlad. Cawsom Rhyfedd sôn. enghreifftiau o’r digwyddiad dro ar Yno’r aethai mwyn Heddgeidwad ôl tro ym Mhlu’r Gweunydd. Ond Rhyfedd sôn. mae’n arferiad sy’n mynd yn ôl A fe aeth y Bardd a’r Swyddog ymhellach lawer. O’m blaen mae copi o’r I’r ysgubor draw yn frysiog ‘County Times’ am Awst yr 28ain 1917. Mae Er osgoi yr hindryciniog hynny yn ôl i ddyddiau enbyd y Rhyfel Byd Rhyfedd sôn. Cyntaf ac nid oes dim yn y papur ond hanesion am y gyflafan enbyd honno. Yno’n frwd bu hir ymgomio Thomas Davies James (Iago Erfyl) oedd Rhyfedd sôn. colofnydd Cymraeg y County Times ar y A mwynhau y mêl ysmocio pryd. Offeiriad yn Llanerfyl oedd o. Cafodd Rhyfedd sôn. ei eni ym Manafon. Byddai yn ysgrifennu i’r Syrthio wnaeth o’u pibau duon papur tan yr enw ‘Y Gigfran’ a mawr oedd ei ‘Bomb’ i’r gwellt yn llety’r eidion gefnogaeth i’r rhyfel, yr Eglwys a’r Blaid Ac fe ffrwydrodd honno’n yfflon Geidwadol. Roedd yn wrthwynebwr chwyrn i Rhyfedd sôn. Ddatgysylltu ac yn feirniadol iawn o ddiffyg brwdfrydedd anghydffurfwyr ardaloedd Yno maent yn uchel weiddi ENW: ______Cymraeg Maldwyn tros y rhyfel. Ond mae’n Rhyfedd iawn. deg nodi iddo newid ei safbwynt. Maes o law “Deued pawb a llaw i’n helpu” mae’n cefnogi datgysylltu’r eglwys ac yn troi’n Rhyfedd iawn. CYFEIRIAD: ______Sosialydd sy’n gweithio’n galed tros hawliau “Trowch o’r beudai yr holl fuches gweision ffermydd. Dewch a d@r pob câr a chares Ond ei bennaf waith yn y blynyddoedd rhwng ______Dyma helynt mwyaf hanes” 1914 ac 1918 oedd crynhoi hynt a helynt y Rhyfedd iawn. rhyfel a hynny yn y Gymraeg ar dudalennau ______y County Times. Ond nid digwyddiadau y Oni ddylai’r awdurdodau 37 ymgais unwaith eto y mis hwn. Diolch rhyfel yn unig oedd yn cael sylw ganddo. Heb ymdroi? yn fawr iawn i bob un ohonoch am roi Byddai bardd y fro yn anfon cerddi ato i’w Wysio’r Bardd a’r Plismon yntau cynnig arni a chroeso cynnes iawn i rai cyhoeddi yn ei golofn. Rhai doniol a Heb ymdroi. sydd wedi ymgeisio am y tro cyntaf. phryfoclyd oedd y rhai hyn fel arfer. Dyma I roi cyfrif llawn diesgus Dyma’r enwau a daflwyd i’r fasged olchi: enghraifft o un gan y ‘Bardd Cocos’ O’u gweithredoedd ffôl esgeulus Gwyndaf Jones, Llanbrynmair; Linda James, ymddangosodd yn 1917. Mae’n adrodd A’u carcharu’n hir arswydus Llanerfyl; Glenys Jones, Llanfair; Bryn Jones, hanesyn am fardd (Huw Ellis, Y Berth, Heb ymdroi. Fronheulog, Llanwddyn; Anna Jones, Adfa; Dolanog) a phlismon lleol yn rhoi’r sgubor ar Gareth Jones, Caersws; Jean Preston, Dinas dân wrth smocio. A dyma hi: Chwi ysmygwyr aflan Cymru Mawddwy; Awel Jones, Llanbrynmair; Ifor Dyma wers. Roberts, Llanymawddwy; David Smyth, Foel; Onid ~m yn byw mewn cyfnod rhyfedd iawn? Nac ewch byth i wair i smygu Ann Evans, Bryncudyn; Annie Ellis, Pencoed; Pan y gwneir o hyd rhyw ddifrod rhyfedd iawn. Dyma’r wers, Beryl Jacques, Cegidfa; Gordon Jones, Nid yw bywyd eidion druan Cofiwch am y Bardd a’r Swyddog Machynlleth; J. Jones, Y Trallwng; Megan Mwy na dyn sy’n llawn ei ffwdan Ac am anffawd mawr difaog Roberts, Llanfihangel; Wat, Brongarth; Roger Yn ddiogel heddiw’n unman Fu’n y Berth gerllaw Dolanog Morris, Wrecsam; Oswyn Evans, Rhyfedd iawn! Dyma’r wers. Penmaenmawr; Mavis Lewis, Firbank; Marian (Bardd Cocos) James, Trallwm; Cledwyn Evans, Llanfyllin; Glywsoch chi am ’ranffawd deiflog Noreen Thomas, Amwythig; Myra Chapman, Rhyfedd iawn. Tybed oes cof am y tân hwn yn y Berth Pontrobert; Eirwen Robinson, Cefncoch; Fu mewn ffermdy ger Dolanog heddiw? Arfona Davies, Bangor; Shirley Davies, Rhyfedd iawn. Llangedwyn; Iona Watkin, Brithdir, Llanfyllin; Trigfan dawel ‘Perthog’ hygar – Mae cyfeiriadaeth at y rhyfel mewn pennill Kate Pugh, Llandrinio; Rhiannon Gittins, Y mwynhygar fardd awengar, digri fel hwn a thros y misoedd nesaf mae’n Llanerfyl; Maureen, Cefndre; Elizabeth A’r amaethwr cymwynasgar fwriad gennyf ysgrifennu mwy am Iago Erfyl George, Llanelli; Gwyneth Williams, Cegidfa; Bonedd llawn. a’r Rhyfel Byd Cyntaf. Glenys Richards, Pontrobert; Eirys Jones, Dolanog, Anne Wallace, Craen a Heather Wigmore, Llanerfyl. PRACTIS OSTEOPATHIG Yr enillydd y mis yma oedd Anna Jones, R. GERAINT PEATE BRO DDYFI Bydd Os hoffech chi drefnu tanysgrifiad i’r Plu fel LLANFAIR CAEREINION Margery Taylor B.SC (Anrh) Ost.; D.C.R.R. a anrheg Nadolig i rywun arbennig, cysylltwch TREFNWR ANGLADDAU Peter Gray, B.Sc (Anth) Ost. yn ymarfer â: Gwasanaeth Cyflawn a Phersonol uwch ben Sioned Chapman Jones, Salon Trin Gwallt 12, Cae Robert, Meifod CAPEL GORFFWYS AJ’s Ffôn: 01938 500733 Stryd y Bont e-bost: sion@[email protected] Ffôn: 01938 810657 Llanfair Caereinion Hefyd yn Ffordd Salop, ar ddydd Llun a dydd Gwener Y Trallwm. Ffôn: 01654 700007 Ffôn: 559256 neu 07732 600650 E-bost: [email protected] Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 9

FOEL Merched y Wawr Marion Owen 820261 Angladd Ar brynhawn dydd Sadwrn 22 Tachwedd cynhaliwyd gwasanaeth angladdol Mrs Dilys Morris, (Brynawel gynt) yng Nghapel y Foel. Symudodd Dilys i Gastell Caereinion rai blynyddoedd yn ôl i fyw yn nes at Enid, y ferch a’r teulu. Yn anffodus yn dilyn gwaeledd byr bu farw yn 88 oed. Cydymdeimlwn yn ddwys efo Gwynfor y mab a’i deulu ac Enid y ferch a’i theulu ac wrth gwrs gyda’i brawd Mr John Defi Davies, Rhandir. Cydymdeimlwn â Pat Smith, Pentre Bach a’r teulu ar farwolaeth ei g@r, Harry, ganol mis Tachwedd. Tristwch Wythnos yn ôl daeth y newyddion trist am farwolaeth Meinir Wyn Jones, merch Dafydd Wyn ac Eirwen, Blaenplwyf Uchaf, Aberangell yn 62 oed. Dyma ferch a roddodd ei hoes a’i hamser i blant a phobl ifanc Sir Drefaldwyn. Bu’n Drefnydd Urdd Gobaith Cymru – gan roi ei gorau i bawb a phopeth. Heb anghofio Aelodau Llanerfyl a Foel a fu’n cystadlu yn y Cwis Cenedlaethol yn Dyffryn ffrindiau a’i theulu a’i chymdogion. Cydymdeimlwn yn fawr â phawb o’i Dechrau mis Tachwedd aeth criw ohonom i chydnabod. Huned mewn hedd. Cynhelir Colinette Yarns yn Llanfair Caereinion i weld Gwasanaeth Coffa i ddiolch am ei bywyd yng y gweithdy a’r siop sy’n arbenigo ar werthu Nghapel Sama, Cwmllinau am 2 o’r gloch dafedd. Roedd cerdded drwy’r drws fel bnawn Gwener, Tachwedd 28. cerdded i mewn i enfys gyda’r lliwiau bywiog Ysbyty yn dawnsio o flaen eich llygaid. Rhyfeddu at Bu amryw o gyfeillion yn yr ysbyty yn y broses gymhleth o liwio’r gwlân a deall eu ddiweddar. Dymunwn wellhad iddynt. bod yn cael eu hallforio dros y byd i gyd. Yn Penblwyddi ffodus iawn daeth Enid Felingrug atom i Yn dathlu’r mis yma mae Bethan Pandy arddangos rhai o’r siwmperi a chardigans y (Tach. 14); Ifan Caerlloi (Tach. 14) a Llinos mae hi wedi’u gwau dros y blynyddoedd. Pandy (Tach. 18). Bydd David ac Yvonne Mae’n edrych yn debyg i mi fod Enid yn gaeth Smyth yn dathlu eu penblwydd priodas ar i’r gweill gyda dilledyn ar ôl dilledyn yn cael ei Tachwedd 20. greu yn ddi-ddiwedd. Eglurodd fod dewis y David Dawson ‘botwm’ cywir i orffen y dilledyn yn bwysig Bydd yr artist David Dawson yn sgwrsio â iawn. I orffen y noson mwynhawyd swper Rhys Mwyn yn yr Institiwt yn Llanfair nos blasus yng Ngwesty’r Afr. Wener Tachwedd 28. Cawn beth o’i hanes Ar nos Wener y 14 o Dachwedd cynhaliwyd a’i gysylltiad â Lucian Freud. Mae David yn Cwis Cenedlaethol y Mudiad. Cyfarfu aelodau berchen ar fferm Llechwedd Newydd erbyn rhanbarth Maldwyn yn y Dyffryn Foel i roi Enid yn dangos un o’i champweithiau hyn, ac wedi bod yn byw yn Cannon, Llanerfyl cynnig ar y cwestiynau. Yn cynrychioli gydradd ail. yn blentyn. Dewch i’w gefnogi. Cangen y Foel yr oedd Meira, Dilys, Catrin a Ar nos Wener 22 Tachwedd aeth Meira, Gwen. Er iddyn nhw gael rownd gyntaf Meinir, Nerys, Olwen ac Eleanor i Drenewydd Tanysgrifiadau drychinebus, roedd cwestiynau yr ail rownd Diwedd y gân yw’r geiniog – medda’ nhw! i gymryd rhan yng Nghystadleuaeth Bowlio yn fwy at ddant y bedair. Cangen Machynlleth 10 y Rhanbarth. Mae’n amser talu tanysgrifiadau - £5.50 am oedd yn fuddugol gyda Foel a Llanerfyl yn unarddeg cyfrol.

Yr aelodau yn cael cyfle i werthfawrogi dawn Enid gyda’r gweill 10 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 Merched y Banc LLANFAIR CAEREINION

Gwasanaeth Diolch yr Ofalaeth Yn ogystal â phlant yr Ysgol Sul cymerwyd rhan yn y Gwasanaeth hwn gan Olwen Tudor Thomas, Siwan Head, Nia Pryce, Ceri Pryce, Nerys Jones gyda Sioned Lewis ar yr organ. Pwyllgor yr Ofalaeth Bro Cynhaliwyd y pwyllgor blynyddol ar Hydref 28 ym Moreia. Croesawyd pawb i’r cyfarfod gan y Cadeirydd, Mr Norman Roberts, ac offrymwyd gweddi gan y Parch Peter Williams. Cyflwynodd Mr Emyr Owen, trysorydd, adroddiad ariannol manwl am y flwyddyn, a darllenodd Mrs Buddug Bates, yr Ysgrifennydd, gofnodion y cyfarfod diwethaf. Bydd Parch. Peter Williams yn parhau i weithredu fel gweinidog rhan amser ac yn ogystal trefnwyd 6 oedfa wahanol yn ystod 2015 i aelodau’r Ofalaeth. Noson Dathlu Lluniau Tecs

Llun: Tom H. Jones Nicola Rowlands a Barbara Richards a Margaret Bumford Mae Banc y Nat West yn Llanfair bellach wedi cau, ac mae’n drist sylwi pa mor dawel yw’r stryd fawr ar y dyddiau y byddai’r Banc ar agor gynt. Diolch i’r staff hynaws a fu’n gwasanaethu yno a braf yw deall eu bod bellach yn gweithio yng nghangen y Trallwm.

fframio i Tecs, cafwyd gair o ddiolch gan Tecs sy’n canu o dan yr enw Sorela yn y Tri Diferyn ei hun a diolchwyd i bawb ar y diwedd gan nos Wener, Tachwedd 21ain. Noson er budd Sioned Camlin. Eisteddfod Maldwyn oedd hon a chafwyd Paratowyd bwyd blasus i bawb gan Sue Miller gwledd yn gwrando ar leisiau yn canu mewn a disgyblion yr Ysgol Uwchradd. Noson i’w harmoni perffaith ac yn cyflwyno eu caneuon chofio. mor ddidwyll a chlir. Bydd noson arall yn cael ei chynnal gan yr Tân â Thân Is-bwyllgor Celf nos Wener, Tachwedd 28ain, Ar Dachwedd 21ain yn yr Institiwt yn Llanfair ac mae honno eto yn mynd i fod yn noson cynhaliwyd noson arbennig iawn i lansio’r ffilm wahanol. Bydd David Dawson, Cannon gynt, ‘Tân â Thân’ a grewyd gan glwb Ffermwyr sy’n artist ac a fu yn gynorthwyydd i Lucian Ifanc Llanfair Caereinion. Roedd aelodau’r Freud yn sgwrsio gyda Rhys Mwyn mewn clwb a’u gwesteion yn edrych yn hynod o noson yn yr Institiwt yn Llanfair. Bydd y noson smart yn eu siwtiau duon ac roedd Gerallt yn dechrau am 7.00. Pennant yno hefyd i wneud eitem a welwyd Llwyddiant yn yr Eisteddfod yn fyw ar raglen ‘Heno’ Rhoddodd gyfweliad Margaret a Tecs Llongyfarchiadau i Angharad Lewis, Tremafon, i Catherine Watkin, David Oliver a Wyn am ennill y wobr gyntaf yn Eisteddfod Davies. Bydd cyfle i ni i gyd weld y ffilm ar Cafwyd noson wahanol a difyr yn y Ganolfan Ffermwyr Ifanc Cymru am ganu emyn. S4C am 9.30 pm ar y 4ydd o Ragfyr. Hamdden, Llanfair Caereinion nos Sadwrn, Croeso adre Detholiadau Tachwedd 1af o dan nawdd Pwyllgor Celf Ei- Dymuniadau gorau i Mrs Glenys Benbow sydd Mae Detholiadau 2015 ar gael. Y cyntaf i’r steddfod Maldwyn 2015. Y bwriad oedd wedi dod adre o’r ysbyty ac i Allen Williams, felin gaiff falu! dathlu cyfraniad amhrisiadwy Tegwyn Bodalwen sydd yn ôl yn ei gartref ar ôl treulio Ffoniwch Emyr – 01938 820556 Roberts, Dolanog gynt, a bellach o Ynys Môn, chwe wythnos yn yr ysbyty. tuag at ein bro a’n diwylliant. Gosodwyd Priodas taflunydd ym mlaen y Neuadd a dangoswyd Cyngerdd at Ymchwil Llongyfarchiadau i David Watkin, Cae ugeiniau o’i luniau a dynnwyd dros gyfnod o Parkinson’s Llywelyn gynt, mab Joy a’r diweddar Winston ddeugain mlynedd. Roedd yna elfen o Cynhaliwyd Cyngerdd arbennig gan Timothy ar ei briodas ag Annette Day o Ffordun. dristwch a hiraeth wrth weld wynebau mor Hughes a Wendi Wyn gydag Eleri Lloyd ar y Cynhaliwyd y briodas yn Rowton Castle, gyfarwydd sydd wedi’n gadael ar y sgrin - delyn yn Eglwys y Santes Fair nos Sadwrn, Amwythig. cymysgedd o’r llon a’r lleddf. Tachwedd 15fed. Braf oedd gweld Dr Elfed Ffair yr Eglwys Agorwyd y noson gyda gair o groeso gan Eleri Hughes a Mrs Hughes yno yng nghwmni’r Cofiwch am Ffair yr Eglwys a gynhelir eleni Mills. Croesawodd Linda Griffiths i ganu cân plant. ar Dachwedd 29ain am 2pm yn yr Institiwt. werin, ac yna cafwyd ffrwd o atgofion gan Noson arall Bydd cyfle i brynu ar y stondinau gyda’r elw’n Eifion Glyn, cydweithiwr a chan Dr Margaret Bu’r gr@p Ar y Gweill yn cynnal noson yn yr mynd at Eglwys y Santes Fair a bydd modd Plascoch. Canodd Siân James a Institiwt er budd goleuadau Nadolig y dref nos i’r plant gael cip cynnar ar Siôn Corn! chyflwynwyd atgofion gan John y Glyn. Fercher, Tachwedd 12fed Plygain yr Ifanc Canwyd penillion o waith Emyr Davies gan Linda Griffiths a Sorela Cynhelir gwasanaeth Plygain yr Ifanc nos Sul Arfon Gwilym i gyfeiliant ei wraig Sioned Cafwyd noson o ganu arbennig gan Linda Rhagfyr 7fed yng Nghapel Moreia am 5 o’r Webb. Cyflwynodd Emyr y penillion wedi’u Griffiths a’i thair merch, Lisa, Gwenno a Mari gloch. Croeso cynnes i bawb. Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 11

datblygiadau hyn wedi golygu nad yw’n Adrodd gynaliadwy mwyach cadw dau Ysbyty Cyffredinol Dosbarth yn Swydd Amwythig, yn RHIWHIRIAETH ogystal â’r Ysbyty Orthopedig yng Ngobowen. yn ôl Mae’n anochel y bydd rhywfaint o’r Mae’n bleser gen gwasanaethau y mae Ysbyty Brenhinol Tân gwyllt i ysgrifennu Amwythig ac Ysbyty’r Dywysoges Frenhinol Daeth tyrfa dda ynghyd yng Nghanolfan erthygl ar gyfer yn Telford yn cael eu huno. Bydd mwyafrif Rhiwhiriaeth nos Sadwrn, Tachwedd y 1af am Plu’r Gweunydd, darllenwyr Plu’r Gweunydd eisiau i gynifer o gyfer y tân gwyllt a’r goelcerth flynyddol. gan ei fod yn wasanaethau â phosibl fod ar gael yn Adeiladwyd y goelcerth gan Rob Astley, Arwel cwmpasu rhan o Amwythig yn hytrach na Telford. Rydw i’n Rees a Cath Bestford, a rheolwyd yr Sir Drefaldwyn yr cytuno’n gryf â hyn, ac yn cyfarfod â rheolwyr arddangosfa wych o dân gwyllt gan David wyf mor gyfarwydd â hi. Coedtalog, ger y ddau ysbyty’n rheolaidd. Rydw i’n Evans, Philip Griffiths ac Owen Evans. Llanerfyl oedd cartref fy nhad, a chefais fy ysgrifennu’r erthygl hon ar ôl cyfarfod arall Paratowyd a gweiniwyd bwyd poeth blasus addysgu yn Ysgol Uwchradd Caereinion – hyn eto â rheolwyr ysbytai Swydd Amwythig. Yn drwy gydol y noson gan Helen a Rhian oll amser maith yn ôl, ond does neb yn y dyfodol, wrth i ddau Ysbyty Cyffredinol Williams, Christine a Delyth Williams, Enid anghofio’i wreiddiau. Yn wir, gallaf hawlio’n Dosbarth Swydd Amwythig ddirywio, rydw i Thomas Jones, Janet Jenkins, Rachel Evans gwbl ddiffuant fy mod i’n un o’r Jamesiaid. o’r farn y dylid datblygu un ysbyty newydd a Louise Brennan. Hoffai Pwyllgor Rheoli’r Mae bron i bum mlynedd wedi mynd heibio rywle rhwng y ddau, yn ardal Atcham ger ffordd Ganolfan ddiolch i bawb a helpodd i wneud y ers i mi gael fy ethol i ddod yn Aelod Seneddol osgoi Amwythig. noson y fath lwyddiant. dros Sir Drefaldwyn. Mae hi wedi bod yn fraint Mae cwtogi ar ddiweithdra wedi bod yn faes fawr cynrychioli’r etholaeth y cefais fy ngeni Cyfarfod Blynyddol yr ydym wedi bod yn fwy llwyddiannus ynddo ynddi, a’r etholaeth rydw i bob amser wedi nag roedd unrhyw un yn credu a fyddai’n Cynhaliwyd Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol y byw ynddi, yn Nh~’r Cyffredin. Sir Drefaldwyn bosibl. Mae’r ffigyrau diweddaraf yn dweud Ganolfan Gymunedol ar 17 Tachwedd. Y sydd wedi bod yn gartref i mi erioed. Mae wrthym ni mai dim ond 553 o bobl sy’n hawlio swyddogion a ail etholwyd oedd Cadeirydd bod yn AS wedi bod yn un o heriau mwyaf fy cymorth diweithdra yn Sir Drefaldwyn. Dyna Enid Thomas Jones, Is Gadeirydd Arwel mywyd, yn bennaf oherwydd yr heriau gwtogi 160 ar y ffigur yn ystod y flwyddyn Rees, Ysgrifennydd Pryce Jones, economaidd ac ariannol difrifol sy’n wynebu ddiwethaf. Does dim yn fwy dinistriol i ysbryd Ysgrifennydd y Cofnodion Helen Williams a’r ein gwlad. Pan sefydlwyd Llywodraeth y rhywun sydd eisiau gweithio na pheidio â gallu Trysorydd Olive Owen. Mae digwyddiadau a Glymblaid, nid oedd unrhyw ddewis i ni ond dod o hyd i waith – yn enwedig pobl ifanc. gynhelir yn y Ganolfan yn y dyfodol yn cwtogi ar wariant cyhoeddus. Mae wedi Mae llawer o gwmnïau Sir Drefaldwyn nawr cynnwys yr Yrfa Chwist gyda Dofednod Ffres golygu rhai penderfyniadau anodd ac yn cynnig prentisiaethau ac mae’n bwysig ein yn wobrau ar 8 Rhagfyr a Bingo a Charolau ar amhoblogaidd, ond fe fyddai wedi bod yn bod ni’n cefnogi creu cynifer o gyfleoedd â 22 Rhagfyr. anfoesol bwrw ymlaen â chreu mwy o ddyled phosibl. Mae hefyd yn newyddion da bod Croeso adre y byddai cenedlaethau’r dyfodol wedi gorfod cyflogau’n tyfu’n gyflymach na chwyddiant. Mae’n dda gennym glywed fod Allen Williams, ei had-dalu. Mae Llanfair bob amser wedi bod yn dref Glyndwr a Bodalwen wedi gwella’n ddigon da Mae gwaith ASau yn eang ei ystod, ac mae gyfeillgar i mi, â’i heglwys hyfryd a’i hysgolion i ddod adre o’r ysbyty ar ôl ei ddamwain. hi wedi bod yn dda trafod y mathau o bethau ffyniannus. Mae’n dref yr wyf yn teimlo’n gwbl rydw i wedi bod yn cyfrannu atyn nhw â’r gartrefol ynddi, gyda chymaint o atgofion a rheiny a ddaeth i’m ‘cyfarfodydd cymunedol’ ffrindiau o’m dyddiau ysgol. Mae Dyffryn Banw yn y Cann Office ac yn Institiwt Llanfair. Ers yn wlad y gân a diwylliant. I mi, mae’r dirwedd IVOR DAVIES cael fy ethol, rydw i wedi ymwneud yn helaeth yn ogoneddus ac rydw i’n brwydro’n galed i PEIRIANWYR AMAETHYDDOL â materion iechyd cenedlaethol, yn ogystal amddiffyn yr ucheldir y mae’r afon yn Revel Garage, Aberriw, Y Trallwng â phob maes polisi sy’n cael effaith leol, ymdroelli trwyddo rhag datblygiadau anaddas. genedlaethol a hyd yn oed rhyngwladol ar bobl Os oes yna unrhyw fater rydych chi’n meddwl Trwsio a gwasanaethu peiriannau fferm yr Sir Drefaldwyn. Yn San Steffan, rydw i’n y gallwn i eich helpu ag ef, mae croeso ichi holl brif wneuthurwyr cadeirio’r Gr@p Seneddol Amlbleidiol sy’n ffonio’r swyddfa ar 01938 552315 neu anfon ymwneud â chyflwr y galon o’r enw Ffibriliad e-bost ataf yn [email protected]. Atrïaidd, a hefyd y Gr@p sy’n canolbwyntio Ac rydw i’n dymuno Nadolig llawen a ar Glefyd yr Arennau, sy’n mynd ati i Blwyddyn Newydd lwyddiannus ac iach i ymgyrchu i gynyddu rhoddion organau a bawb. thrawsblaniadau. Mae materion iechyd eraill Glyn Davies rydw i’n ymwneud â nhw’n lleol yn helpu’r rheiny â chyflyrau niwro-ddirywiol fel Clefyd Parkinson a Chlefyd Niwronau Motor. Mae Yvonne Ffôn/Ffacs: 01686 640920 gofal cymdeithasol yn fater arall sy’n bwysig Steilydd Gwallt Ffôn symudol: 07967 386151 i mi yn lleol ac yn genedlaethol, ac roedd yn Ebost: [email protected] fraint mawr i mi gael fy enwi’n gymrawd elusen www.ivordaviesagri.com ym Mhrifysgol Rhydychen yn ddiweddar, o’r Ffôn: 01938 820695 enw Ymchwil i Ofal Arbenigol yr Henoed. neu: 07704 539512 Efallai mai’r her fwyaf a fydd yn wynebu AS Sir Drefaldwyn yn ystod ail hanner y flwyddyn nesaf fydd ailstrwythuro gwasanaethau Hefyd, tyllu Ar gyfer eich holl ysbyty yn Swydd Amwythig, a sicrhau bod clustiau a ofynion gwallt. gwasanaethau, yn enwedig gwasanaethau Hen Ysgubor damweiniau ac achosion brys, o fewn y thalebau rhodd. Llanerfyl, Y Trallwm cyrraedd gorau posibl i’n cleifion. Llywodraeth Powys, SY21 0EG Ffôn (01938 820130) Cymru sy’n gyfrifol am fynediad i Symudol: 07966 231272 wasanaethau GIG ym Mronglais, lle rydw i’n [email protected] ceisio cefnogi gwaith AC Sir Drefaldwyn, Diolch i’r Gellir cyflenwi eich holl: Russell George. Mae cost anferthol cyffuriau cwsmeriaid am eu cefnogaeth dros y anghenion trydannol: newydd, a chynnydd technolegol mewn Amaethyddol / Domestig meddygaeth, yn cymryd rhan fwyfwy o flwyddyn a neu ddiwydiannol gyllideb y GIG. Ac mae triniaethau newydd dymuniadau da Gosodir stôr-wresogyddion dros y Nadolig a’r a larymau tân hefyd yn gwneud ysbytai arbenigol yn ffordd fwy Gosod Paneli Solar diogel ac effeithiol o drin pobl. Ond mae’r Flwyddyn Newydd 12 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 ‘STRICTLY COME DANCING’ YN LLANFAIR er budd Eisteddfod Maldwyn 2015

Y cystadleuwyr: Mererid Roberts a Glandon Lewis; Beryl Vaughan a’r Dr Alun Jones-Evans, Rhys Meirion a Ruth Bates; Alun Pryce a Ffion Evans; Rhian Mills a Iolo White

Y beirniaid a’r arweinyddion: Will Hendreseifion; Aeron Pugh; Myfanwy; Lisa a Tom

Dwi’n credu bydd rhaid i Rhys Meirion newid geiriau’r gân i “Anfonaf fairy i dy warchod heno” ar ôl hyn

Rhian Mills a Iolo White yn cael hwyl ar y dawnsio Gwyddelig Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 13

Mae ‘na ambell i flwyddyn ers i Glandon godi ei goes mor uchel â hyn!

Hip-hop gan Ffion ac Alun

Dim ond am eiliad credais fod Cwmni Balë y Bolshoi wedi dod i berfformio yn Llanfair

Ffoniwch 999 - mae angen doctor ar y ddau yma!

Roedd llwyddiant ysgubol y gystadleuaeth ‘Strictly Come Dancing’ yng Nghanolfan Hamdden Caereinion nos Sadwrn 22 Tachwedd yn bennaf oherwydd y gwaith caled gan y trefnwyr Sioned, Yr enillwyr, Mererid a Glandon, gyda Beth Smith a fu wrthi yn eu Nia, Gwenllian a Rhianon uchod. Diolch hefyd i’r hyfforddi y dydd Sadwrn hwnnw. dawnswyr am roi 100% a sicrhau y bydd hon yn noson a fydd yn aros yng nghof yr ardalwyr am Diolch i Delyth Francis am y lluniau flynyddoedd lawer. 14 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014

penblwydd arbennig yn ddiweddar ydi Einion Evans, Y Warrin. Llongyfarchiadau a LLWYDIARTH gobeithio iddo gael hwyl yn dathlu efo’i deulu. DOLANOG Eirlys Richards Cartref Newydd Penyrallt 01938 820266 Dymuniadau gorau i Morwenna Humphreys yn ei chartref newydd, yr Hen Ysgol, yn Canolfan Gymunedol Penblwydd Arbennig Llwydiarth. Edmygwn y gwaith o adnewyddu Cynhaliwyd Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol y Ganolfan ar Hydref 28ain. Etholwyd y Llongyfarchiadau i Holly Humphreys, Llwyn yr hen adeilad. swyddogion canlynol: Pam James Onn, ar ddathlu ei phenblwydd yn 18 oed. Penblwydd Priodas Aur (Cadeirydd), Emyr Owen (Is-gadeirydd), Fe- Dymuniadau gorau i Carolyn, mam Holly a Llongyfarchiadau i Gwynfryn a Ceinwen Tho- licity Ramage (Ysgrifennydd), Ruth Jones Lucy, sydd yn dathlu penblwydd arbennig mas, Llwynhir, ar ddathlu 50 mlynedd eu (Ysgrifennydd Archebu), Michael Beach hefyd. priodas. Dymuniadau gorau i’r ddau ohonoch. (Trysorydd). Un arall o drigolion yr ardal sydd wedi dathlu Ar Ragfyr 6ed cynhelir Ffair Nadolig Sant Nicolas am 6 o’r gloch yr hwyr. Bydd rhywbeth i bawb o’r teulu yn y ffair – twbyn bran, cystadlaethau plant, stondinau, raffl a hefyd siawns i logi bwrdd preifat. Bydd y ffair er budd arddangosfa gr@p hanes Dolanog yn Eisteddfod Genedlaethol 2015 (am fanylion: Emyr 01938 811299). Cymdeithas y Merched Ar Dachwedd 18ed cafwyd arddangosfa coginio gan Beryl Jones – o fewn awr roedd wedi paratoi dysglau swper a phwdin swmpus - ac yna treuliodd y merched weddill y noson yn gwledda! Paratowyd paned gan Hefina Oliver a Myfanwy Pryce. Rhoddwyd y raffl gan Llinos Jones a’r enillydd oedd Myfanwy Pryce; Myfanwy hefyd gynigiodd y diolchiadau. Llongyfarchiadau Llongyfarchiadau i Carwyn T~ Mawr ar ennill dwy wobr gyntaf yng nghystadleuaeth plygu gwrych Aberhonddu a gynhaliwyd ar Dachwedd 1af. Bu hefyd yn cystadlu yn Rhosgoch ar Dachwedd 8ed a chafodd wobr cydradd 3ydd yng nghystadleuaeth Clwb Llun Carys Mair Priodas Llun Carys Mair Hafren yn Nhrefeglwys ar Dachwedd 22ain. Ar yr ugeinfed o Fedi, priodwyd Annwen Mair, merch Gwyndaf ac Eirlys Richards, Penyrallt, Llongyfarchiadau i Joseph Francis, baban Llwydiarth, â Llion Wyn, mab Geraint ac Ennis Davies, Glaspant, Beulah, Castell Newydd Louise ac Andrew Evans, Cefn Rhyd ar gael Emlyn, yng Nghapel Sardis, Llanwddyn, o dan ofal y Parchedig Carys Ann Lewis a’r Parchedig ei fedyddio yn eglwys Llanllugan ar Dachwedd Gwyndaf Richards. Y morynion oedd Angharad Richards, Lyndsey Richards ac Anwen 23ain. Roberts, a’r morynion fach oedd Tallulah Richards a Daisy Aston. Y gwas priodas oedd Gwellhad a salwch Gethin Richards, yr ystlystwyr oedd Alwyn Richards a Dyfan Evans, a’r gwas bach oedd Rydym yn falch bod Eirian Roberts wedi gwella Ethan Richards. Cynhaliwyd y neithior yng ngwesty Llyn Efyrnwy. Treuliwyd eu mis mêl wedi saldra arall sydyn ar Dachwedd 8ed a yng Ngorllewin Iwerddon. Bydd y ddau yn byw yn ardal Beulah, Castell Newydd Emlyn, lle bod yn Ysbyty Amwythig. Cafodd ddod adref mae Llion yn ffarmwr godro ac Annwen yn filfeddyg. ar 12ed o Dachwedd. Cydymdeimlad Rydym yn cydymdeimlo â Geraint Gittins a’r teulu wedi colli cyfnither, Glenys Gittins G wasanaethau (Meifod gynt) a gladdwyd yn Eglwys Crist, argraffu da Croesoswallt ar Dachwedd 18ed. Hefyd A deiladu cydymdeimlwn â theulu Dilys Morris (Dolanog am bris da gynt) a gladdwyd yng Nghapel Foel ar D avies Dachwedd 11eg.

Drysau a Ffenestri Upvc Ffasgia, Bondo a Bargod Upvc Gwaith Adeiladu a Toeon Gwasanaethau Cynnal a Chadw Eiddo Gwaith tir Rheiliau Haearn, Giatiau a Balconïau Ffôn: 01938 820521 Symudol: 07933 452175 www.davies-building-services.co.uk holwch Paul am bris ar [email protected] Ymgymerir â gwaith amaethyddol, 01970 832 304 www.ylolfa.com domesitg a gwaith diwydiannol Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 15 AR GRWYDYR gyda Dewi Roberts

Penderfynias wneud taith o Mae’r ardal yma yn lle Langadfan eto y mis yma er hyfryd a dw i’n cofio mwyn rhoi ychydig o seibiant Mr Arthur Jones yn i’r car! Awn i gyfeiriad un o fy dweud wrthyf gymaint hoff lefydd, sef Dolanog, sydd yr oedd o yn feddwl o’r ger afon Fyrnwy. Dw i wedi lle hefyd. Wedi mynd â chi ar daith drwy’r pentre ychydig o gerdded hynod hwn o’r blaen ond mae’r hawdd, gwelwn daith yma yn dod o gyfeiriad gwahanol. Mae ddyffryn arall sef pwrpas arall i’r daith hefyd a hynny i weld un Fyrnwy a’r afon hon o ryfeddodau mwyaf natur welais i erioed. hefyd gyda blancedi o Tymor yr Hydref yw’r adeg o’r flwyddyn lle darth ar ei gwaelod. cewch siawns i weld eog yn neidio mewn Wrth i mi fynd ar i lawr cefais sgwrs ddifyr â fewn eiliadau o fod yno ond roedd rhaid i mi ambell i fan ar ein hafonydd ac mae Dolanog Gwyn Groe, tad Arwyn; roedd ganddo atgofion aros ryw ddeg munud y tro yma ac roedd yn yn fan arbennig am hynny, ac wedi bod ers diddorol o’r llefydd ar y tir gan gynnwys y cae sicr yn werth hynny! Fflach o ddu a choch yn canrifoedd. Mae gweld yr eog (ac ambell i roeddem yn neidio drwy’r d@r. Gwelais un neu ddau arall frithyll) yn sefyll ynddo a a wedyn i ffwrdd â mi. neidio rhan fyddai wedi ei Gan ei fod yn Sul arbennig, sef Sul y Cofio, isaf y orchuddio â penderfynais fynd at y gofeb i ddangos fy rhaeadr yn rhedyn cyn mharch at y rhai a gollwyd. Roedd baner ddigon o tua adeg y newydd Cymru yn hedfan uwch ei phen – ryfeddod rhyfel. diolch i Jack y Felin am hynny. Hoffwn restru ac yn un o’r Cawsom enwau y rhai a laddwyd yn y rhyfel o’r ardal; i profiadau sgwrs am bwrpas yr erthygl yma, fe gânt hwy gwerthfawr furddun sydd gynrychioli’r miloedd ar filoedd ar filoedd o rai hynny islaw; soniais eraill drwy’r wlad a aberthodd eu bywydau sydd gen i. wrtho fy mod hefyd. Dyma’r enwau fel y maen nhw’n Y rheswm yn credu bod ymddangos – L J Edmunds, Yr Efail; E R maent yma yr adeilad ger Gittins, Y Faeldref; D W Harris, Hen Dafarn; yw ceisio y llidiart yn E Jones, Y Plas; T Jones, Penybryn a T mynd cyn arfer bod yn Williams, Y Godor. Pob un efo’i stori arbennig belled ag y dafarn (o ryw ei hun a phob un efo stori na fu hefyd. Pob gallent i fath) – o’r enw bendith iddynt. fyny’r afon Pass if you Rhaid rhuthro y rhan nesa ond efallai caf gyfle – be can. Roedd rywdro eto i sôn mwy am lefydd ar y daith. I bynnag un arall hefyd fyny wedyn i gyfeiriad Moeldrehaearn gan droi sydd yn eu hwynebu; dyma yw greddf natur i ger fferm Coedtalog ac un arall ochr draw y i’r dde wedi dod lawr y ffordd. Cawn frasgamu sicrhau parhad o un genhedlaeth i’r llall. Yn dyffryn – mae Alwyn wedi crybwyll hyn dro heibio fferm Coedtalog gan ddilyn afon Banwy anffodus, nid yw’r pysgod yn gallu goresgyn yn ôl! Yr enw Saesneg am fannau fel hyn yn fyrlymus gerllaw; sgwrs arall efo Gwyn yr argae ei hun; pwy a @yr – efallai yn y fyddai ‘pot-house’. Enw Gwyn am y lle oedd wrth i mi ei gyfarfod yr eildro – roedd ganddo dyfodol, bydd modd iddynt fynd i fyny er mwyn t~ Evan Pugh ac yn ddiweddarach cefais olwg fo Land Rover cofiwch! At Llysun wedyn a mynd ar grwydyr eu hunain am filltiroedd ar y cyfrifiad a phwy oedd yn byw yma yn chael sgwrs ddiddorol efo Richard a rhai o’r ymhellach. Ceir cofnodion o’r ddeunawfed 1841 ond gweithiwr ganrif o eog yn goresgyn y rhaeadr cyn i’r fferm o’r enw Evan argae gael ei hadeiladu. Beth bynnag, cawn Pugh. Diddorol iawn! weld y pysgod yn nes ymlaen ... Braf yw cael sgwrs yn Y daith enwedig yn yr awyr iach! Gan ei fod yn fore oer, cerddais y filltir neu Awn heibio murddun ddwy gyntaf yn gyflym er mwyn cynhesu arall wrth ddilyn y ffordd ychydig! Cerddwn allan o Langadfan i gyfeiriad fetel serth i lawr; dyma Llyfryniog gan groesi nant Wgan a welwn nes Fwlch y Gelli Uchaf; yn ymlaen hefyd. Mae’r nant yma yn ffin rhwng nes ymlaen byddai trefgordd Llysun a Choedtalog ac wedi ei Bwlch y Gelli Isaf ar y henwi ar ôl Cadwgan, mab Bleddyn ap Cynfyn chwith a hefyd adeilad (Mae Arwyn Groe wedi sôn am hyn yn y Plu). arall a elwid ar un Wedi cyrraedd troad siarp yn y ffordd, awn yn cyfnod yn Hendy syth ymlaen heibio Tanglwys. Mae’r enw yma Herbert. Os hoffech neu Tanglwst wedi dod o enw un o ferched olygfa dda o Ddolanog, tywysog Neuadd Wen, a oedd, yn ôl mae’r ffordd yma yn fan traddodiad, â th~ ha yno – a lle braf yw’r ardal delfrydol ar eich cyfer! hefyd! Gallwn glywed afon Rydem yn cerdded ar drac gwyrdd wedyn dros Fyrnwy yn mynd ar ei Llun a dynnais y llynedd o eog yn neidio yn Nolanog y Ffridd ac mae’r golygefydd yn werth eu thaith ac roeddwn yn gweld. Wrth gerdded ar ei hyd cawn weld ysu am fynd at yr afon! Heibio Hen Dafarn teulu hefyd. Croesi pont Llanerfyl ac yna Dyffryn Banw islaw gyda’r Drum yn y peller i wedyn ac yna troi i’r chwith; wedi cyrraedd y mynd ar hyd y trac tuag at y ffordd gefn i un cyfeiriad a Moel Bentyrch i’r cyfeiriad arall. ffordd at Ddolanog, awn i’r dde. Es i lawr yn Langadfan gan groesi’r afon ger T~ Cerrig cyn Roedd tipyn o darth ar lawr y dyffryn mewn nes at yr afon – mae angen cymryd gofal mynd yn ôl at y pentre. mannau a gwelais nifer o goed trawiadol ar yma ac yna aros i weld be welwn i. Mae angen Taith gwerth chweil o thua 11 milltir yn dilyn hyd y ffordd gan gynnwys un helygen hen amynedd weithiau i wylio bywyd gwyllt. Nifer ffyrdd a thrac bob cam fwy neu lai. Llyncu iawn. Rydem yn ddigon uchel yma hefyd ac o weithiau dw i wedi gweld eog yn neidio o paned a rhywbeth i’w fwyta wedyn cyn mynd mae’r lle yn dipyn mwy garw mewn eira trwm! allan eto i wneud yn fawr o’r golau dydd! 16 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014

pwyso lleiafrifol a hyd yn oed yn ychwanegu ifanc sy’n dod i mewn ac yn datblygu ein at yr amddiffyniad a roddir i foch daear. diwydiant. Mae gennym golegau a sefydliadau Ffermio Dywedir am rannau eraill o’r byd nad oes ymchwil rhagorol er bod rhai o’r ail yn anffodus unrhyw leoliad lle rheolwyd TB mewn wedi cael eu rhedeg i lawr i ryw raddfa. Sut - Nigel Wallace - gwartheg yn llwyddiannus heb ymdrin â’r haint bynnag deil y bobl ifanc i ddod i’r blaen ac mewn bywyd gwyllt. mae gennym hanes hir yng Nghymru ac yn Gair Olaf. Grwpiau Pwyso a Datblygiad. Mae’r cynnydd arbennig ym Maldwyn o bobl sy wedi ennill Ymddeol. Penderfynais ymddeol o yn y dylanwad sydd gan grwpiau pwyso gwobrau, cystadlaethau, ysgoloriaethau ysgrifennu erthyglau ffermio. Rwyf yn awr lleiafrifol ar y llywodraeth wedi bod yn nodwedd astudio a swyddi blaen y gad. Ar hyn o bryd wedi cwblhau 20 mlynedd o ysgrifennu’r fawr yn ystod efallai’r 30 mlynedd ddiwethaf. dylem longyfarch Marc Jones, Y Trallwng - erthyglau hyn i’r Plu ac ymddangosodd Gwelir yr effaith hwn gyda bron pob prosiect enillydd Gwobr Ffermwr Ifanc y Flwyddyn cyfieithiadau Saesneg yn The Chronicle am newydd neu fath o dechnoleg. Ysgrifennais Farmers Weekly ac yn yr un gwobrau daeth dros 8 blynedd. Mae 15 blynedd ers imi am hyn yn fanwl yn fy narnau diweddar am Jonathon Wilkinson, Meifod sydd hefyd ar hyn werthu fy anifeiliaid a gosod y tir pori ar fy gynhyrchu trydan ac, wrth gwrs, yn yr hanes o bryd yn Gadeirydd NFU Maldwyn, i rownd fferm er fy mod wedi dal i weithio fel dyn am foch daear y sonnir amdano uchod. Mae’r derfynol Ffermwr Llaeth y Flwyddyn. Mae Tu- cynnal a chadw ac i ofalu am y tir dan goed. cwlt gwrthwynebol hwn yn gwrthwynebu dor Roberts-Watkins, Carno wedi bod yn Felly nid oes gennyf ddim profiad o gymryd ffermydd graddfa fawr, unedau dwys i dda gystadleuwr yn Fferm Ffactor gan S4C ac mae rhan yn y Taliad Fferm Sengl, Glastir na’r byw, defnyddio gwrteithiau artiffisial a Evan Watkin, Cefn Coch wedi ennill cynlluniau sy ar gael o dan Gyswllt Ffermio. chwistrellu, defnyddio biodreulwyr a dulliau Pencampwriaeth Aredig Cymru. Mae Llywydd Yn awr mae gennym y Cynllun Taliad ailgylchu gwastraff o ffermydd a gwastraff presennol y NFU dros Gymru a Lloegr, Meurig Sylfaenol newydd yn lle’r Taliad Fferm arall gan gynnwys carthion ynghyd â gwaith Raymond hefyd, wrth gwrs o Gymru. Sengl. Nid yn unig mae’r cynlluniau newydd ar gnydau sy’n cynnwys newid yn enetig. Llongyfarchiadau i’r rhain i gyd a phob lwc a hyn yn anodd eu deall ond hefyd mae eu Ar yr un pryd rydym yn byw ar ynys sy’n Chyfarchion y Tymor i bawb sy’n ffermio. natur fiwrocratig yn achosi diffyg ewyllys i gynyddol lawn. Mae hyn yn golygu fframwaith geisio eu deall. Efallai mai effaith henaint mewnol gwell a threfn sy’n sicrhau cyflenwad yw hyn ond ymddengys fod pob cynllun GOLGYDDION: o fwyd ac o ynni sy’n ddigon ac yn sicr. Mae yn fwy cymhleth ac yn fwy biwrocratig na’i Diolch o galon i Nigel am ei gyfraniad mawr gan bobl ddisgwyliadau sy’n codi yngl~n â ragflaenydd. i’r Plu. Bu’n ohebydd ffyddlon a dibynadwy safon byw ond ar yr un pryd maent yn Mae oedran cynyddol yn achosi i bopeth a iawn am gyfnod maith. Roedd llawer yn gwrthwynebu’r gweithgareddau angenrheidiol wnaf gymryd mwy o amser ac yn fy mlino’n mwynhau ei erthyglau amrywiol ac fe fydd i ddarparu’r rhain. Yn y gorffennol bu gyflymach. Hefyd gofynnwyd imi gan y colled fawr ar ei ôl. Dymunwn y gorau mewnforio o dramor yn ffordd i ymdrin â hyn teulu i ysgrifennu peth o hanes ein teulu iddo ac i’r teulu yn y dyfodol. ond gyda phoblogaethau cynyddol a galw sy’n ac o hanes y fferm tra daliaf yn fy mhwyll codi, pa mor hir bydd hyn yn opsiwn? iawn i wneud hyn. Yn ystod y 6 mis Bron 30 mlynedd yn ôl ysgrifennais bapur â’r diwethaf rwyf wedi cael problemau iechyd teitl Conservation and Farming a ddefnyddiais sydd efallai’n rhybudd o ddyfodiad henaint. fel sail i sgwrs â NFU Dyffryn Banw. Yn dilyn Golygodd un ohonynt 4 diwrnod yn yr hynny cyhoeddwyd y rhan fwyaf ohono yng ysbyty ac yn awr rwyf yn cael cwrs 6 mis Nghylchgrawn NFU y Sir a oedd yn bodoli’r o Warfarin. Mae hyn yn eironig gan fy mod pryd hwnnw. Mewn amgylchedd ffermio a wedi treulio fy 6 blynedd gyntaf yng diwylliant gwahanol iawn awgrymais fod llawer Pob math o waith tractor, Nghymru yn gweithio ar brosiect ymchwil i o ffyrdd y gallai bywyd gwyllt, coed a yn cynnwys- brofi llygodladdwyr newydd er mwyn ymdrin gwrychoedd gael eu lle mewn trefn ffermio x Teilo gyda chwalwr â llygod mawr oedd yn gallu gwrthsefyll gonfensiynol. Bryd hynny roedd cyrff Warfarin! Gobeithiaf y bydd rhywun arall 10 tunnell, cadwraeth a ffynonellau cyngor yn eu dyddiau yn fodlon cymryd yr awenau o ran yr x &KZDOX¶VOXUU\·JDQ cynnar. Gwnâi llawer o ffermwyr bethau o fudd erthyglau hyn oherwydd y credaf ei bod yn GGHIQ\GGLR¶WUDLOLQJVKRH· i gadwraeth ond ni welid y gwaith hwn yn bwysig iawn trafod materion ffermio a rhoi x Chwalu gwrtaith neu galch, amlwg fel cadwraeth. Roedd sgeptigaeth o gwybod i bawb sut y mae pethau yn y byd x 7ULQ\WLUk¶SRZHUKDUURZ· fewn ADAS ac ymhlith rhai o’r ffermwyr amaethyddiaeth a chefn gwlad. x Unrhyw waith gyda ynghyd â diwylliant o gynhyrchu hyd yr eithaf. Hanesion Digalon. TB mewn Gwartheg. ¶GLJJHU·WXQQHOO Heddiw mae llawer o’r pethau y soniais Roedd yr hanes hwn ar y gweill cyn imi x Amryw o beiriannau eraill ar amdanynt wedi cyrraedd ond nid i gyd fel y ddechrau ysgrifennu’r erthyglau hyn. Mae’n gael. dychmygais hwy. Nid oeddwn byth yn meddwl parhau heddiw heb ddim pen draw y byddai cynlluniau grant cadwraeth mor boddhaol i’w weld. Bu 10 mlynedd o brofion gymhleth ac mor fiwrocratig. Yn eu polisïau Ffôn: 01938 820 305 cwlio - y rhai y soniwyd amdanynt fel y ymddengys fod llywodraethau wedi mynd o 07889 929 672 profion Krebs. Y canlyniad ar ôl cryn dipyn un eithaf - cynhyrchu bwyd hyd yr eithaf - i’r o oedi oedd adroddiad amwys. Ers hynny, llall sef yr amgylchedd yn gyntaf a gwrando yn sgil llawer o ddadlau, bu cynnig i gynnal ar gyrff cadwraeth yn hytrach na chyrff ffermio profion pellach yng Nghymru ond ni cyn llunio polisi. Mae’n debyg y bydd pris i’w aethant ymlaen o achos newid llywodraeth. dalu am hyn pan ddaw prinderau bwyd. Yn awr mae profion brechu moch daear a Y Dyfodol. Yn y tymor hir mae’n rhaid y fydd efallai’n cael rhyw effaith ymhen hir a bydd hwn yn dda. Mae’n si@r y bydd y galw hwyr. Yn Lloegr dechreuwyd profion cwlio yn codi o achos poblogaeth gynyddol ac yn dilyn newid llywodraeth. Mae’r rhain wedi ynghyd â hyn daw cynnydd mewn prisiau ac bod yn ddadleuol ofnadwy a châi’r rhai a agwedd mwy hyrwyddol gan lywodraethau. gymerai ran bob math o fygythion ac o Mae problemau i’w datrys os yw cynhyrchu i aflonyddu. Ymddengys na fydd y profion fod yn sefydlog mewn byd o gynaeafau hyn yn parhau pe bai Llafur yn ennill yr amrywiol (o achos y tywydd) a symudiadau’r etholiad nesaf. farchnad. Mae syniad yr Americanwyr o Hyd yn hyn mae’r holl hanes wedi costio daliadau gwrthgylchol (yn debyg i’n hen miliynau i’r trethdalwyr a hefyd wedi achosi daliadau diffyg) yn bosibilrwydd. Mae hefyd colledion heb gael iawn sydd wedi golygu angen rhoi sylw pellach i rym ac ymarferion pwysau i ffermwyr - a’r cyfan heb lawer o archfarchnadoedd ac eraill yn y busnesau ganlyniad. Mae llywodraethau olynol wedi prosesu ac adwerthu. llwytho baich ar ffermwyr trwy reolau mwy Yngl~n â phobl mae gobaith mawr am y bobl a mwy llym tra roeddynt yn ildio i grwpiau Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 17

Ers imi sôn am y wefan hon cwpl o Colofn y Dysgwyr flynyddoedd yn ôl, mae Patrick wedi ychwanegu adran gemau Her Geirfa. Rhaid Lois Martin-Short ichi ffeindio’r parau (gair Saesneg a gair Cymraeg) a llusgo (drag) un ar ben y llall. Os Sadwrn Siarad dach chi’n gywir bydd y ddau’n diflannu. Yn y cefndir mae cloc yn tician, ac ar y diwedd mi Aeth tua 40 o bobl i’r Sadwrn Siarad yn Dyma wefan newydd sbon i helpu pobl sy’n gewch chi sgôr. Llanfyllin ar 8 Tachwedd. Roedd pedwar dechrau dysgu Cymraeg. Ewch i dosbarth, o lefel Mynediad hyd at Uwch. http://www.gllm.ac.uk/welsh-for-adults/clic- Roedd nifer o ddysgwyr newydd yno am y tro clic-cymraeg/ Mae’r wefan yn cynnwys clipiau cyntaf. Dywedodd John Ambrose, sy’n mynd fideo sy’n dilyn unedau llyfr Mynediad CBAC. i’r dosbarth Mynediad yn Llanymynech: ‘Ro’n Clic Clic Cymraeg Mae’n helpu dysgwyr i adolygu ac i ddysgu i’n teimlo’n nerfus am y cwrs. Sut fyddwn i’n patrymau newydd. Os dach chi’n ’nabod siarad Cymraeg am ddiwrnod cyfan efo dim rhywun sydd wedi dechrau cwrs yn ddiweddar, ond pedair brawddeg? Ond mi wnes i cofiwch ddweud wrthyn nhw am y wefan hon. fwynhau’n fawr. Mi wnaethon ni chwarae gemau, darllen storïau a chanu. Mi wnaethon ni dipyn bach o waith gramadeg hefyd. Roedd rhaid i ni wneud brawddegau ac roedd ’na wobr am y frawddeg hiraf. Aeth yr amser heibio’n Geiriau Teg gyflym iawn. Dw i’n edrych ymlaen at yr Ysgol Ymadrodd dach chi’n ei glywed yn aml iawn yn Gymraeg ydy “chwarae teg,” sef ‘fair Ionawr yn y Drenewydd r@an.’ play’ yn Saesneg. Efallai bydd rhywun yn ‘gofyn am chwarae teg’, (ask for fair play, Diolch i Ysgol Uwchradd Llanfyllin, i’r justice) neu’n ‘sicrhau chwarae teg’ (ensure fair play) ond yn aml ’dan ni’n defnyddio’r tiwtoriaid, i’r dysgwyr, ac i Menna am gwrs ymadrodd i gydnabod rhywbeth da y mae rhywun wedi ei wneud: mor llwyddiannus. Ysgol Ionawr Chwarae teg iddo am ddod – It was good of him to come. Ar ôl seibiant dros y gwyliau bydd cyfle i fwynhau siarad Cymraeg ar y cwrs Ystyr ‘teg’ ydy ‘prydferth, gonest, cyfiawn, braf’. Fel arfer mae’n golygu rhywbeth positif. penwythnos ym mis Ionawr. Bydd y cwrs yn Ond mae ‘geiriau teg’ yn golygu geiriau nad ydyn nhw’n ddiffuant. Mae elfen o ragrith cael ei gynnal yng Ngholeg Powys (Gr@p mewn ‘geiriau teg’. Maen nhw’n ymddangos yn gredadwy neu’n ddiffuant, ond dydyn nhw NPTC) yn y Drenewydd, 10 - 11 Ionawr 2015. ddim. Ar y llaw arall, os dach chi’n defnyddio ‘gair teg’ am rywbeth, dach chi’n dewis gair Mae’r gwersi yn dechrau am 9.30 ac yn sy’n meddalu’r ergyd. Er enghraifft, weithiau byddwn ni’n dweud ‘huno’ yn lle ‘marw.’ gorffen am 3.30 bob dydd. Mae’r cwrs yn Weithiau byddwn ni’n defnyddio gair teg wrth siarad am rywbeth sy’n codi embaras arnon costio £17 neu £12 efo consesiwn. Bydd te a ni. Mae ‘t~ bach’ yn air teg. choffi ar gael (dewch â chwpan) ond bydd angen pecyn cinio arnoch chi. I gadw lle, Ystyr arall i ‘teg’ ydy ‘yn llwyr, yn gyfan gwbl’: ffoniwch Menna ar 01686 614226. Croeseiriau yn Gymraeg – happyhere.co.uk methu’n deg – to completely fail Dach chi’n hoffi gwneud croeseiriau? Os felly, wedi ymladd yn deg – utterly exhausted cofiwch am y wefan happyhere.co.uk Dyma rai geiriau ac ymadroddion eraill sy’n Patrick Cain, sy’n dysgu Cymraeg yn y cynnwys y gair ‘teg’: Drenewydd, sydd wedi creu’r wefan, ac mae annheg – unfair croesair newydd arni bob dydd. Mae’n ffordd tegwch – fairness, beauty wych o ddysgu geiriau newydd. Dyma tecáu – to make beautiful esiampl: yn araf deg – slowly, with care or caution digon teg – fair enough gwynt teg iddo – good luck to him gwynt teg ar ei ôl – good riddance to him y tylwyth teg – the fairies diwrnod teg – a fine day diwrnod teg o waith – a good days work Geirfa: cydnabod - acknowledge credadwy – believable prydferth – beautiful meddalu’r ergyd – soften the blow cyflawn – just, right gair teg – euphemism diffuant – sincere huno – to sleep, die

D JONES HIRE Brian Lewis CEFIN PRYCE Gwasanaethau Plymio YR HELYG a Gwresogi AR GAEL I’W HURIO LLANFAIR CAEREINION Atgyweirio eich holl offer Chwalwr Tail SKH deuol 7.5 tunnell plymio a gwresogi Contractwr adeiladu SKH 7.5 ton dual muck spreader Gwasanaethu a Gosod Adeiladu o’r Newydd Ritchie 3.0M Grassland Aerator boileri Gosod ystafelloedd ymolchi Atgyweirio Hen Dai Ffôn 07969687916 Gwaith Cerrig 07817 900517 neu 01938 820618 Ffôn: 01938 811306 18 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 Y Neuadd PONTROBERT Roedd y Cyngerdd Blynyddol yn llwyddiant eto eleni pan ddaeth Côr Penybontfawr i’n diddanu gyda chanu da iawn dan arweiniad Rhonwen Jones. Cafodd yr unawdwyr hwyl arni sef Elizabeth Human, Tegwyn Jones ac Olwen Jones – tydi oed ddim yn arafu’r rhain. Braf oedd cyfri pedwar brawd T~ Newydd 500493 ac ambell gefnder yn y côr. Croesawyd pawb gan Helen ar y dechrau a Mike Booth gynigiodd y diolchiadau yn enwedig i Myra am drefnu’r noson. Clwb Cyfeillgarwch Cynhelir Disgo yn y neuadd ar y 5ed Rhagfyr efo cherddoriaeth o’r 60au ac os byddwch yn Cafwyd prynhawn cartrefol iawn pan ddaeth teimlo’n Nadoligaidd gallwch wisgo gwisg ffansi – dewch i gefnogi’r Neuadd. amryw o’r aelodau â riseit o’u dewis, a rhoi eglurhad o sut i’w goginio neu ei baratoi – Nadolig Llawen i bawb o’r darllenwyr a gwellhad buan i unrhyw un sy’n cwyno. yna wrth gwrs cawsom flas o bob un – yn cynnwys mins peis d@r poeth Myra! Blasus iawn. Diolchodd Rita i bawb ar y diwedd ac i Val Proudlove ac Eirlys Edwards am y te cyn Ysgol Pontrobert ein hatgoffa am y cinio Nadolig yn y Tanhouse ar yr ail o Ragfyr a hefyd am y gwyliau i Landudno, a diolch i Myra am yr hanes a ganlyn. Trefnodd Rita Evans wyliau Twrci a Thinsel i ni eto eleni ond y tro yma i Landudno. Ar y ffordd i fyny a’r tywydd yn braf cawsom ymweld â Th~ Mawr Wybrnant, cartref Wiliam Morgan, Cyfieithydd y Beibl i’r Gymraeg ac yno i’n cyfarfod roedd y gofalwr, dyn yn llawn gwybodaeth ac yn hynod ddiddorol, gwefr yn wir! Ymlaen wedyn i’r felin wlân yn Nhrefriw am baned cyn setlo mewn i westy’r Kensington, ein cartref am yr wythnos. Cawsom deithiau allan i Sir Fôn a Phenrhyn Ll~n a’r diwrnod ola i Lerpwl. Yno daeth tywysydd ar y bws a’n harwain ar Daith Stori’r Beatles, diddorol iawn a chawsom ein cyffwrdd wrth weld yr holl enwau Cymreig ar y strydoedd yn ardal Toxteth – mae’r frwydr yn parhau i’w diogelu. Cawsom dywydd clir a braf i deithio adre. Mae ein diolch yn fawr i Rita am drefnu ac Alan Watkins am y dreifio gofalus. Diwrnod ymgilio Myra Chapman Cafodd plant dosbarth Mrs Parry ddiwrnod wrth eu boddau dydd Iau 13eg o Dachwedd pan Cym. Gymraeg Meifod a Pont wisgodd y plant a’r staff i gyd fel plant ymgilio yr ail ryfel Byd. Cafodd y plant sioc o weld Croesawodd Menna aelodau a ffrindiau i’r hen fws o’r cyfnod o gwmni Tanat Valley yn eu pigo i fyny. Aethant i Powysland Trallwng cyfarfod agoriadol yn Neuadd Meifod, a lle cawsant amrywiaeth o weithgareddau’r cyfnod drwy’r dydd. chroeso arbennig i Barti’r Blewyn Gwyn sydd erbyn hyn a dau aelod newydd ifanc, sef Elain Diolchgarwch Diwrnod Dylan Thomas gyda yn ferch i Brenda a Rhun yn fab i Glyn a Eurig Salisbury ac Owain phleser pur oedd eu gweld a’u clywed yn canu Cawsom ein cyfarfod Diolchgarwch blynyddol ac adrodd. Cawsom noson werth chweil efo nos Lun Medi 29ain yn neuadd y pentref. Griffiths Arwyn ar ei orau yn cyflwyno ac Eirlys Daeth llu o bobl a Mrs Mererid Lewis oedd y Braint oedd cael cyn fardd plant Cymru, Eurig Richards yn cyfeilio. Cynigiwyd y diolchiadau siaradwraig wâdd. Daeth y plant a’u rhoddion Salisbury yn ymweld â’r ysgol yn ddiweddar. gan Mari – diolchodd am noson o frethyn cartre o lysiau a ffrwythau i’r gwasanaeth a Yn ei gwmni daeth Owain Griffiths, bachgen go iawn. Diolchwyd i ferched Meifod am y gwerthwyd y nwyddau yn yr ysgol y diwrnod o’r fro. Dyma’r gerdd ysgrifennodd y dosbarth swper. canlynol. Syniad y Cyngor Ysgol oedd hyn. i ddathlu diwrnod Dylan Thomas. Cydymdeimlad Cyfanswm casgliad y gwasanaeth a Dylan, Perllan pob Peth gwerthiant y nwyddau oedd £165.20. Dylan, ti yw perllan pob peth Cydymdeimlwn efo Delyth Evans, Dolafon a’r Penderfynodd y Cyngor Ysgol roi’r arian tuag Yn clymu geiriau’r gerdd mewn pleth, teulu wedi marwolaeth mam Delyth sef Mrs at elusen Water Aid. Dylan, yfaist o gwpan y gerdd, Ethel Jones o Llwyn-y-wern, Adfa wedi salwch Llyncaist lond ceg o Gymru werdd, hir. Hefyd efo Eirlys Jones a Peter Haulyfan Pêl-droed i ferched Dylan, sefaist ar lwyfan dy wlad wedi marwolaeth tad Eirlys sef Herbert, Bu merched blynyddoedd 3-6 yn lwcus iawn i Er na chest dithau iaith dy dad, Haulyfan – canys dyna sut oedd pawb yn ei gael mynd i’r Drenewydd ar yr 8fed o Hydref. Dylan, dy galon yn llydan fel llyn, adnabod, er ei fod yn byw ym Meifod ers Diwrnod o hwyl pêl-droed oedd ar gael iddynt Dy feddwl yn fawr fel clamp o fryn, blynyddoedd bellach. Roedd Herbert hefyd gyda amrywiaeth o weithgareddau. Daeth Dylan, gwelaist yr wylan wen yn ewythr i Eirlys Brynawel. pawb yn ôl wedi blino ond wedi mwynhau yn Drwy ffenest dy sied yn dawnsio uwchben, Mae Ogwyn Rhosymenyn wedi colli perthynas arw. Dylan fe roist y cyfan mewn cwch se Geraint Davies o Lanfechain. Meddyliwn Glenys Lloyd Cyn i dy awen di droi’n llwch, am y teuluoedd i gyd yn eu galar. Daeth yr awdures enwog Glenys Lloyd i ymweld â’r ysgol ar y 6ed o Dachwedd. A hwylio, hwylio dros foroedd hud Teulu Nantlle I gyrraedd calonnau ar draws y byd. Mae’r teulu yn cynyddu – mae Mair a Gwyn Llysgenhadon Efydd Cafodd Gareth, Ifan, Halle a Lois eu dewis i yn Hen Nain a Hen Daid eto wedi i Hayley a Plant mewn angen Stephen gael bachgen bach, Huw William. fod yn llysgenhadon efydd yr ysgol a chawsant Casglodd yr ysgol swm anrhydeddus o arian Oes rhywun mis nesa’ tybed? ddiwrnod yn ysgol Castell Caereinion yn trafod tuag at elusen Plant mewn Angen drwy wisgo Llongyfarchiadau. gyda disgyblion ysgolion eraill am bynciau llosg chwaraeon. i fyny fel arwyr. Rhaid oedd meddwl am arwr Penblwyddi pwysig newydd a chawsom syniadau gwreiddiol iawn. Llongyfarchiadau i Glyn Rhos yn 70 ar y 19eg Diolch i bawb a gyfrannodd. o Dachwedd a Keith Price yn 60 ar yr 22ain o Ragfyr. Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 19

Piwritanaidd yn ein mysg heddiw yn barod i O’R GORLAN rwystro’r dathlu. Ond teg yw dweud hefyd bod yna elfennau o’r Satwrnalia nad oes iddynt le Clwb Pêl-Droed Gwyndaf Roberts mewn dathliad Cristnogol. Llanfair United Un nodwedd amlwg o’r tymor yw’r Carolau a glywir ar yr adeg hon o’r flwyddyn. Mae’r gair Fe ddaeth hi’n dymor y Nadolig unwaith eto carol ei hun yn ddiddorol gan iddo darddu, ac fe fydd pawb bron, boed yn Gristnogion Diolch i Jonathan Richards am gynnig anfon mae’n bosib, o’r gair Groeg CHORAULES sef neu beidio, yn dathlu’r @yl, rhai yn syber, eraill hanes y tîm pêl-droed i’r Plu. Mae’r tîm wedi chwaraewr ffliwt ar gyfer dawnswyr. Yn Lloegr yn feddw, ond y mwyafrif llethol yn llawen a cael cryn lwyddiant yn ddiweddar, ac fe geir carolau ar gyfer bob tymor o’r flwyddyn, phriodol. Daw ein gair ni am ddydd geni Crist edrychwn ymlaen at gael dilyn eu hynt. ond y duedd yma yng Nghymru oedd rhoi’r o’r Lladin NATALICIA a olygai’n llythrennol @yl sylw mwyaf i’r Nadolig. Yr hynaf o bosib o Gwobr Rheolwr y Mis neu barti ben-blwydd. Dros y canrifoedd fe holl garolau Cymru a Lloegr yw un y Brawd Enwyd Rhys Stephens, rheolwr y tîm cyntaf lithrodd y Lladin i’n hiaith gan ddod yn Madog ap Gwallter o Lanfihangel Glyn Myfyr yn ‘Rheolwr y Mis’ ar gyfer mis Awst/Medi. NATOLIC neu NATOLIG nes ei sefydlu yn nid nepell o Gerrigydrudion. Credir iddo berthyn Mae’r tîm cyntaf wedi ennill 13 o gemau mewn Nadolig yn y bymthegfed ganrif. Yn ddiddorol i Urdd Sant Ffransis, sef y Brodyr Llwydion rhes ac yn ôl ym mis Medi cafodd y rheolwr iawn, fe gysylltir g@yl y Nadolig yn Saesneg ac iddo gyfansoddi ei garol oddeutu 1250 yn ei wobrwyo am ei ymdrechion ef ac gyda’r offeren Babyddol a ddaeth i fod fel ystod teyrnasiad Llewelyn ein Llyw Olaf. ymdrechion y tîm ar ddechrau’r tymor. modd i ddathlu’r geni rhywbryd yn ystod y Canodd ar fesur cywrain y Rhupunt Byr Unodl Ymadael â Chwpan Cymru drydedd neu’r bedwaredd ganrif. Mae’n Diacen gyda’i odlau hyfryd. Ceir yn y garol Ar ôl gemau cwpan pleserus y llynedd, roedd ymddangos felly bod y Nadolig neu offeren ddisgrifiadau trawiadol o Iesu Grist fel Cawr y tîm cyntaf yn gobeithio cyrraedd y 3edd Crist yn greadigaeth cyfnod diweddarach nag mawr bychan / Cryf cadarn gwan / gwynion rownd unwaith eto ond yn anffodus fe un y Testament Newydd. Fe ddywed y rhai ruddiau. Mae’r garol hon yn un gynnar iawn wnaethant golli 2-1 i Gresford Athletic ar sy’n arbenigo yn hanes yr Iddewon nad oes felly gan na ellir darganfod dim un yn y ddechrau mis Tachwedd. Fe wnaeth gôl hwyr sôn yn eu llenyddiaeth grefyddol am ddathlu Saesneg cyn 1400. gan Gresford sicrhau mai’r tîm hwn o Ogledd penblwyddi. Yn wir mae lle i gredu yr ystyrid Dros y blynyddoedd fe welodd y garol Cymruoedd yn chwarae yn y ‘draw’ am y dathliadau o’r fath yn wrthun ac yn fodd i gyfnodau o lanw a thrai. Gan mai alawon syml 3edd rownd ac nid Llanfair. fawrhau’r hunan yn hytrach na rhoi mawl i a ddefnyddid wrth eu canu ni roddodd Merched Llanfair United Dduw y Creawdwr. Wrth i’r canrifoedd fynd cerddorion uchel ael fawr o sylw iddynt. Ar ôl ennill eu hapêl i chwarae yng nghyngrair heibio fe gefnodd yr Eglwys ar yr holl wyliau Canlyniad hyn oedd mai’r werin a fu’n gyfrifol Gogledd Cymru, dechreuodd tîm y merched Iddewig gan sefydlu’r hyn rydym ni yn eu am dros saith canrif am eu cadw’n fyw. Fe yn wych drwy guro Airbus 5-0. Ond yn hadnabod fel y gwyliau Cristnogol a’r flwyddyn geir cyfuniad felly o alawon a geiriau a fu’n anffodus, fe wnaethant golli i’r Llandudno La- eglwysig. foddion i addysgu pobl, yn y cyfnodau prin dies yng nghwpan Cymru o 5-1. Maen nhw Nid oes unfrydedd wrth gwrs yngl~n â phryd eu Beiblau, am gyfoeth yr Hen Destament a’i bellach yn edrych ymlaen at restr o gemau y dylid dathlu g@yl y geni. Mae’r eglwysi broffwydi, ac i roi prif ddigwyddiadau’r Testa- wrth iddyn nhw geisio dal i fyny gyda’r timau Protestannaidd a Phabyddol yn derbyn 25 ment Newydd ar gof a chadw. Mentraf yn eraill sy’n cystadlu yn eu herbyn yng Rhagfyr fel y dyddiad cywir tra bo’r eglwysi wylaidd awgrymu mai’r werin sy’n gyfrifol o nghyngrair Gogledd Cymru. Uniongred yn dathlu oddeutu 6 Ionawr. Mae hyd am gadw rhai o’r carolau mwyaf hynod yna hefyd rai sy’n dadlau, ar sail genedigaeth Y Reserves yn Ennill yng yn fyw. Gresyn na fyddai mwy o’n capeli ac Ioan Fedyddiwr, a’r dyddiad y cafodd ei dad Nghwpan Emrys Morgan eglwysi yn mentro ar gynnal Plygain yn ystod Sachareias y weledigaeth am ei eni, a’r ffaith Mae cadw gafael ar deitl y gynghrair yn mynd cyfnod y Nadolig. Fe geir arweiniad syml a mai chwe mis yn ddiweddarach yr i fod yn her anodd iawn y tymor hwn i’r Re- chlir gan Arfon Gwilym a Sioned Webb ar sut ymgnawdolodd Iesu Grist, mai 9 Hydref yw serves, felly maen nhw’n mynd i geisio sicrhau i drefnu plygain yn y gyfrol Hen Garolau Cymru, dyddiad cywir y Nadolig eleni. Os gwir hynny llwyddiant yn y cwpanau. Buont yn chwarae a gyhoeddwyd yn 2006. Nid yw’n rydym oll wedi colli’r cwch megis, a bod yr yn erbyn Penparcau yn ail rownd Cwpan angenrheidiol fel y dywed Arfon Gwilym cadw hen ddywediad bod y Nadolig yn dod heb inni Emrys Morgan yng nghanol mis Tachwedd. at yr holl ganllawiau. Yr hyn sy’n bwysig yw sylweddoli yn fwy gwir nag a dybiem. Mewn gêm dda Llanfair oedd yr enillwyr gyda canu’r carolau mewn dull syml dirodres gan Rydym yn rhydd i ddathlu’r Nadolig yn ôl ein sgôr o 5-3. gofio bod y cyfan yn rhan o addoliad dymuniad heddiw ond yn 1647 fe ddiddymodd Cristnogol. Gemau Nodedig ym mis y Werinlywodraeth y Nadolig yn gyfan gwbl. Diolch o waelod calon i bobl fel y Dr Enid P Rhagfyr/Ionawr Yn ôl y Piwritaniaid pybyr, g@yl gwledd y Roberts, Roy Saer, Rhiannon Ifans, Geraint Rhagfyr 6ed - Penybont yn erbyn Llanfair paganiaid oedd y Nadolig yn mawrygu’r duw Vaughan Jones, Meredydd Evans a Phyllis United (Cwpan y Gynghrair) 1.45 pm Sadwrn fel duw-ddelw. Yn 1644 yn lle Kinney a llu o rai eraill am eu gwaith yn cofnodi Ionawr 3ydd – Aberaeon yn erbyn Llanfair gwledda, bu’n rhaid i’r bobl ymprydio ar ddydd hynt a helynt y garol Gymraeg. Tybed nad United (Cwpan Canolbarth Cymru) 1.30pm Nadolig! Does dim meddai un Piwritan, yn yw’n adeg bellach i gael astudiaeth swmpus llesteirio gwaith yr efengyl gydol y flwyddyn o eiriau ac alawon carolau Cymru fel y bydd yn fwy na’r arferiad o gadw’r 25 Rhagfyr a’r cyfoeth y canrifoedd yn cael sylw a’r cyfan Siop Trin Gwallt dyddiau dilynol fel yr hyn a alwai ef yn yn cael eu diogelu ar gyfer y cenedlaethau o ddyddiau’r eilun. Go brin y byddai’r mwyaf garolwyr y gobeithiwn a fydd yn ein dilyn. A.J.’s Ann a Kathy Annibynnol HUW EVANS MARS yn Stryd y Bont, Llanfair Ymgynghorwyr Ariannol Annibynnol Gors, Llangadfan Ar agor yn hwyr ar nos Iau Ffôn: 811227 Arbenigwr mewn gwaith: Trevor Jones Rheolwr Datblygu Busnes Codi siediau amaethyddol Ffensio Old Genus Building, Henfaes Lane, Unrhyw waith tractor Nid yw Golygyddion na Y Trallwng, Powys, SY21 7BE Troi gydag arad 3 cwys ‘spring’ Phwyllgor Plu’r Gweunydd o Ffôn 01938 556000 a 4 cwys dwy ffordd ‘spring’ Ffôn Symudol 07711 722007 anghenraid yn cytuno gydag Torri Gwair a Thorri Gwrych unrhyw farn a fynegir yn y papur Morgeisi * Pensiynau * Buddsoddiadau * Cynilion * Yswiriant Bywyd * Diogelu Incwm nac mewn unrhyw atodiad iddo. * Adeiladau a Chynnwys 01938 820296 / 07801 583546 20 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 Penblwydd Hapus 18 Gwnïo gyda’n Gilydd LLANGYNYW Karen Humphreys 810943 / 07811382832 [email protected]

Twmpath Cafwyd noson hwyliog yn dysgu dawnsio stepiau newydd i fand y Melanomics yn yr Henllan ar y 25ain Hydref. Trefnwyd y noson gan Linda Dabbinett a Carrie Higson. Diolch yn fawr i bawb a fu’n gwerthu tocynnau ac i’n gwesteion yn Henllan. Pob dymuniad da i Chris Humphreys sydd Llongyfarchiadau yn dathlu ei benblwydd yn 18 oed ar y 6ed o i Jane Vaughan-Gronow, Barry Humphreys, Ragfyr. ‘Carw Nadolig wedi blino’n lân”. “Sori Phil Watkin, Pentrego a Megan Evans am am y llun Chris (Mam)!” gymryd rhan mewn cyngerdd gan y WI a Noson Crefftau Nadolig drefnwyd gan Megan ar gyfer codi arian i Ei- COFIWCH...COFIWCH...Nos Iau 4ydd Rhagfyr yn yr Hen steddfod Maldwyn 2015. Roedd y neuadd yn Ysgol am 7y.h. Dewch i wneud eich torch llawn ac roedd amrywiaeth eang o eitemau i Nadolig ar gyfer eich drws, addurniadau ar ddiddanu’r gynulleidfa. Mr David Evans, Moel gyfer y bwrdd ayyb. Deunydd ar gael. £5 yn y Garth, Cegidfa oedd yn arwain y cynnwys gwin poeth a mins pei. CROESO I gweithgareddau a Haf Watkin, Pentrego oedd BAWB yn cyfeilio. Eglwys St Cynyw Apêl y Pabi Coch Cynhelir Gwasanaeth Carolau’r Adfent yn yr Sue Boomsma yn pwytho Diolch yn fawr iawn i bawb yn y gymuned am Eglwys ar ddydd Sul 30 Tachwedd am 7yh roi mor hael i Apêl Pabi Coch y Lleng gyda mins pei a gwin poeth i ddilyn. Cynhaliwyd sesiwn olaf ‘Gwnïo gyda’n Brydeinig eto eleni. Carolwyr Gilydd’ yn yr Hen Ysgol ar nos Iau 20fed Dymuniadau da Byddwch yn barod i groesawu’r Carolwyr Tachwedd. Mae pawb sydd wedi mynychu, i Ceridwen Williams sydd wedi treulio cyfnod Cymunedol rywbryd yn ystod mis Rhagfyr. hen ac ifanc wedi mwynhau y nosweithiau yn yr ysbyty yn ddiweddar, a dymuniadau Bydd yr arian a gesglir eleni yn mynd tuag at yma yn fawr iawn. Gwelwyd amrywiaeth o gorau hefyd i Mervyn. Apêl Pabi Coch y Lleng Brydeinig.

Dydd Sul y Cofio Jan Eaton a Courtney Jones dwy ferch ifanc yn gwau Cynhaliwyd y gwasanaeth blynyddol yn Eglwys St Cynyw ar y 9fed o syniadau creadigol yn cael eu creu ac mae llawer o ddechreuwyr Dachwedd dan arweiniad y Parch Glyn Morgan. Cafwyd darlleniad wedi dysgu sgiliau newydd. Gwelwyd darnau bendigedig o waith gan Mr Michael Sprake a’r cyfeilydd oedd Mr Mike Edwards. Addurnwyd gwau a gwnïo yn cael eu creu a’u cwblhau dros yr wythnosau. Diolch ffenestri’r eglwyd yn hardd iawn gan Mrs Maureen Bright. Gosodwyd yn fawr i bawb sydd wedi dod ac yn arbennig am y rhoddion o de a y torchau o babi coch gan Mr Hugh Gwalchmai ar ran Cyngor Cymuned chacennau. Llwyddwyd i godi £80 tuag at Apêl Eisteddfod Maldwyn Pontrobert a Llangynyw ac hefyd gan Mr Gerallt Jerman (Warden yr 2015. Eglwys). Diolchodd y Parch Glyn Morgan i Ffion Lewis, Aelybryn a Cerys Richards, Meifod am ganu’r post olaf.

CANOLFAN HAMDDEN ANDREW WATKIN CAEREINION

Cadwch yn heini gydag amrywiaeth o TANWYDD weithgareddau a sesiynau ffitrwydd: Froneithin, &$575()‡$0($7+<''2/ ‡',:<',$12/‡0$61$&+2/ OLEWON AMAETHYDDOL * Spining * Pilates * Kettlercise * Swmba * Ystafell LLANFAIR CAEREINION POTELI NWY Ffitrwydd * Sboncen * Badminton * Tenis Byr * Pêl- BAGIAU GLO A CHOED TAN Adeiladwr Tai ac TANCIAU OLEW rwyd * Pêl-droed * Pêl-fasged * Ymarfer Cylched * Estyniadau BANWY FEEDS Gweithgareddau Plant POB MATH O FWYDYDD Gwaith Bric, Bloc neu ANIFEILIAID ANWES Hoffwch ni ar Facebook am y wybodaeth A BWYDYDD FFERM

ddiweddaraf neu cysylltwch ar 01938 810634 Gerrig 01938 810242/01938 811281 EICH IECHYD. EICH FFITRWYDD. EICH DYFODOL Ffôn: 01938 810330 [email protected] /www.banwyfuels.co.uk Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 21

plant Paul, Janet, Kerry a Kevin. MEIFOD Taid a Nain balch! COLOFN MAI Llongyfarchiadau mawr i Roy a Nerys y garej Morfudd Richards ar ddod yn daid a nain am y tro cyntaf. 01938 500607 Ganwyd merch fach Ava i Dan a Paula. Mi [email protected] fydd yna gryn dipyn o sbwylio dw i’n siwr! O gwmpas y Nadolig a thywydd oer mi roedd Noson Heather Bebb a’r band mam yn arfer dweud ‘Wneith tropyn bach o Bedydd Cafwyd noson dda iawn gyda Heather Bebb wisgi ddim ddrwg i neb”. Roedd hyn yn a’r band yn Neuadd Meifod, Tachwedd yr meddwl bod y tropyn hwnnw yn llesol i mi. 8fed. Canodd Hannah Bowen ychydig o Mae’r Alban a’r ynysoedd bychain o gwmpas ganeuon hefyd er mwyn i Heather gael ychydig y wlad wedi ymfalchio yn eu o saib. Roedd nifer dda wedi dod i flasu’r chwisgi ers blynyddoedd caws a seidr a phawb yn cael hwyl ar y maith ond erbyn hyn mae dawnsio tan yr oriau man. Gwnaed swm dda ganddom ni ddistyllfa o arian tuag at goffrau’r Eisteddfod. chwisgi yng Nghymru. Cym. Gymraeg Meifod a Pont Mae’r wisgi arbennig hwn Cynhaliwyd noson agoriadol y gymdeithas ym wedi ei enwi ar ôl pentref Meifod gyda adloniant gan y Blewyn Gwyn. bychan yng nghysgod Croesawyd aelodau hen a newydd yn ôl ar ôl mynyddoedd Parc yr Haf. Paratowyd y lluniaeth gan ferched Cenedlaethol Bannau Meifod. Brycheiniog ac enw ‘r Noson Tân Gwyllt pentref yw Penderyn. Wel am noswaith, mi roedd na geir yn dod o Bob dydd mae aelodau o’r bob cyfeririad! Cafwyd arddangosfa wych fel teulu yn llenwi’r pair distyllu copr unigryw gyda arfer. haidd bragu i greu llond un gasgen o wisgi Newyddion o’r Ysgol brag sengl pur. Caiff hwn ei gymysgu â d@r Llwyddodd Ysgol Meifod i godi £165 ar gyfer ffynnon y cwmni cyn ei aeddfedu mewn elusen Plant Mewn Angen. Gwnaed y casgenni derw. trefniadau gan Gyngor yr Ysgol a chodwyd yr Mae’r prosesau distyllu unigryw hyn ac arian drwy wisgo gwisg ffansi a gwerthu aeddfedu gofalus yn rhoddi stamp melys a cacennau. Cynhaliodd Ffrindiau’r Ysgol chyfoethog Penderyn drwyddo. Ond er mwyn Cafodd Olivia merch Darren a Sarah ei arwerthiant llyfrau a gwnaed elw o £200. Mae’r rhoi dyfnder llawn i’r blas, mae cynhyrchion bedyddio yn eglwys Meifod dydd Sul 16eg o plant wrthi’n brysur ar hyn o bryd yn ymarfer amrywiol Penderyn yn cael eu haeddfedu Dachwedd. Cafwyd lluniaeth yn Tanhouse ar gyfer eu sioe Nadolig. Bydd posteri yn y mewn gwahanol fathau o bren – hynny yw y wedi cael ei baratoi gan y teulu. pentref yn rhoi manylion yngl~n â dyddiad ac blasau sydd eisoes wedi cael eu defnyddio Cydymdeimlad amser y sioe. yn y pren sef sieri Oloraso, gwin Madeira neu Cydymdeimlwn a Mike, Pentre Clawdd ar golli Marwolaeth mwg mawn. ei wraig Jo Tinsley, cofiwn am ei chwaer ym Bu farw Herbert Ellis o Haul y Fan yn 92 Mae’r wisgi gyda chyfaint alcohol o 46% felly Mhontrobert a’r teulu oll. mlwydd oed. Rhoddwyd ef i orffwys ym byddai tropyn yn ddigon ar y tro! Mae iddo Bu farw Sylvia Isacc, 8 Maesyllan yn mynwent yr eglwys yn Llanfihangel. flas llyfn a melfedaidd dymunol iawn. ddiweddar. Cydymdeimlwn a Tony ei g@r a’r Cydymdeimlwn a’r teulu oll. Dyma rysait briwdda (mincemeat), ychydig yn wahanol, ar gyfer gwneud teisennau briwdda at y Nadolig a gwneud defnydd o “Yn ôl yn ei gynefin” dropyn o wisgi. CAFFI 50g (2 owns) o lugaeron sych David Dawson: a SIOP 50g (2 owns) o syltanas 50g (2 owns) o resins bach artist a 25g (1 owns) o bîl cymysg chynorthwyydd Y CWPAN PINC 1 afal melys wedi ei bilio a’i dorri’n ddarnau Lucian Freud, ym mhentre Llangadfan mân yn sgwrsio gyda Croen hanner oren wedi ei ratio’n fân Rhys Mwyn SIOP 25g (1 owns) o siwgr brown Dydd Llun i Ddydd Gwener 1 llond llwy fwrdd o wisgi 8.00 tan 5.00 2 llond llwy fwrdd o sieri Cadeirydd: Myfanwy Alexander Dydd Sadwrn 8.00 tan 4.00 llond llwy bwdin o fêl Dydd Sul 8.30 tan 3.30 25g (1 owns) o gnau almon wedi eu malu Nos Wener, Tachwedd 28ain, 2014 CAFFI (ground) Yr Institiwt, Llanfair Caereinion, 7.00 p.m. Dydd Llun i Ddydd Gwener 25g (1 owns) o fenyn wedi ei doddi 8.00 tan 4.00 llond llwy de o sbeis cymysg Tocynnau £7.50 Ddydd Sadwrn 8.00 tan 3.30 Myfyrwyr £5 Dydd Sul 8.30 tan 3.00 Cymysgu’r ffrwythau i gyd gyda’i gilydd mewn dysgl a’i chluro gyda’r wisgi a’r sieri. Gadael Bydd cyfleusterau cyfieithu ar gael NOS WENER, TACHWEDD 28 i’r cymysgedd fwydo dros nos. Arllwys unrhyw Trefnir gan bwyllgor Celf Eisteddfod Maldwyn a’r Gororau 2015 am 6.30 hylif rhydd oddi wrth y ffrwythau y bore wedyn. Troi goleuadau Nadolig ymlaen Ychwanegu’r cnau almon, y siwgr a’r sbeis http://www a’u troi i mewn i’r ffrwythau. (Caffi a Siop ar gau Rhagfyr 25, 26, 27 a 28) Toddi’r menyn yn araf gyda’r mêl. Ei arllwys .pethepowys.co.uk i mewn i’r cymysgedd ffrwythau a chymysgu’n drwyadl. Gadael i’r cyfan Nwyddau, Papurau Newydd Lleol a orffwys cyn ei rannu i jariau. Chenedlaethol * Byr-brydau a Chinio Pob dymuniad da dros y Nadolig a’r Poeth ac Oer * Bwyd i fynd allan Flwyddyn Newydd i ffrindiau 01938 820633 Plu’r Gweunydd. 22 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 Croesair 214 LLANLLUGAN ADFA - Ieuan Thomas - I.P.E. 810658 Ruth Jones, Pentalar (12, Maes Hyfryd, Carmel, Caernarfon, (810313) Gwynedd, LL54 7RS) Nadolig Sefydliad y Merched O diar mi mewn ’chydig o wythnosau bydd y Nos Lun 7fed o Dachwedd yn neuadd y pentref flwyddyn newydd yma ac felly rhaid - ia’n wir cafwyd noson o adloniant dan ofal cangen - rhaid imi ddymuno Nadolig Llawen i chwi Adfa a Chefncoch o Sefydliad y Merched. — bob jac wan, Hwyl y Tymor. Arweinwyd a chroesawyd gan y Parch Ann Terence Bryan a chyflwynodd eitemau unigol Ganol fis Tachwedd daeth Ann Cefncoch Isaf a deuawdau gan aelodau’r gangen a oedd wedi heibio a gadael tri cherdyn gwahoddiad i swper gwisgo yng nghyfnod y rhyfel byd cyntaf. Nadolig yng Nghanolfan y Cwm ar Rhagfyr Wedi egwyl a phaned cyflwynwyd drama oedd 10fed. Edrychwn ymlaen yn fawr. wedi ei lleoli yn nechrau’r rhyfel mawr, a’i Cwpan yn orlawn gosod yn Upton Manor cartref Lady Upton. Yn ddiweddar cawsom hanes Evan Tybrith Cafwyd perfformiadau cofiadwy gan bob aelod ond mae rhagor i ddod - mae mab Evan a o’r cast, gyda’r diweddglo yn cyfleu’r colledion Menna - Evan iau a’i wraig Sophie yn dathlu a’r tristwch yn arbennig o effeithiol. Sarah genedigaeth mab bychan - Archie. Ar yr un Hayes oedd awdur y sgript ac enillodd wobr adeg ganwyd @yr i Gwyn ac Angie Crugnant. am y perfformiad gorau gan unigolyn yng Mae rhieni y bychan yn ei enwi ef hefyd yn nghystadleuaeth y sefydliad yn Abermiwl. Archie. Yr hen enwau yn dod yn ôl?? Enillodd y gr@p hefyd gwpan am y set orau. Aros mae’r Mynyddau Mawr Roedd elw’r noson yn mynd at waith y Lleng a diolch byth am hynny! Mae pobl yn symud Brydeinig. Enw: ______i’r ardal ac mewn amser maent yn codi eu Cyfarfod Diolch pac ac i ffwrdd â nhw! Mae Jeff a Sue Elton, Nos Fercher y 29ain o Hydref cynhaliwyd Ar draws T~’r Melinydd wedi symud i Norfolk a Cyfarfod Diolch Capel Adfa. Pregethwyd gan 1. LIBRA, cyn Brif _ _ _ _ _ (5) symudodd Andy a Sheila o Swydd Gaerl~r i y Parch Peter Williams a chroesawyd a 4. Mrs Almaeneg heb R! (3) mewn i’r tyddyn. Trueni fod hen gapel diolchwyd i bawb gan Ifor Evans. Mwynhawyd 6. Costio 5c yn y siop (3) Caersalem yn dal yn wag - gyda ‘For Sale’ y paned a lluniaeth ysgafn ar y diwedd. 7. Biro heb gychwyn (3) tu allan iddo. Bore Coffi MacMillan 8. Ysbeidiol Seisnig (9) Toby Yn dilyn y Bore Coffi a gynhaliwyd yn Neuadd 10. Car yn erbyn car (7) y Pentref Adfa braf yw gallu nodi fod y 11. Taliad ein cyn deidiau (5) cyfanswm erbyn hyn yn £1,000. Diolch i bawb 13. Taliad am ryddhad (6) am bob cefnogaeth. 15. Arf ein cyn-deidiau (8) Bingo 18. Man arddangos EL-RIO (5) Bu noson Bingo lwyddiannus yn y neuadd yn 19. Blasus pan yn boeth! (5,2) ddiweddar gydag elw o £211 i goffrau’r neuadd. 20. Gweinyddes wedi colli g@r (4,5) Wrth y drws oedd Beryl Foulkes, Marion 23. Dydd yn y coed oer! (3) Jones a Jody Evans oedd yng ngofal y raffl. 24. Dyn ar waelod pendil (3) 25. Welwch chwi byth yr heddlu yma! (3) Disgo 26. Yr un peth a tlysni (5) Cynhaliwyd Disgo a pharti Nos Calan Gaeaf yn y neuadd gyda chystadleuaeth gwisg ffansi a gwobrau i’r enillwyr. Gwnaed elw i’r I lawr neuadd o £182. 1. Gair arall am erlid M.R.! (7) 2. Me y fi ac ‘Ynys Môn’ (4,5) Ar Tachwedd 13 cymerwyd Toby i r Pets Hut Dymuniadau da Roeddem yn falch o glywed fod Violet Gethin, 3. Cystadleuaeth Ascot (3) (Pound Stretcher Drenewydd) am microchip. Pencoed adre ar ôl derbyn llawdriniaeth yn yr 4. Ochr arall i’r twnel (6) Mae’n debyg y bydd rhaid i bob ci gael hyn ysbyty. Cofiwn hefyd am rai eraill sydd heb 5. Wedi yfed gormod (2,5) wedi ei wneud cyn Ebrill 2015. Mae fod yn dda eu hiechyd yn ddiweddar gan 6. Cyfrwng achub y môr (3) meddygon Pet‘s Trust yn gwneud y broses ddymuno’n dda iddynt. 9. Megan, a rhan gwerthfawr yn ôl (3) am ddim. 12. Prif beth oedd 1 ar draws 14. Mab y ddynes bluog – ond yn galw BOWEN’S WINDOWS unwaith! (3) JAMES PICKSTOCK CYF. 16. ______y medd Sir Fôn (7) Gosodwn ffenestri pren a UPVC o 17. Aderyn a ganai wrth godi (6) 18. Rhaid bwydo yr un llywaeth MEIFOD, POWYS ansawdd uchel, a drysau ac 21. Robert y dyn bach Meifod 500355 a 500222 ystafelloedd gwydr, byrddau ffasgia 22. FIE Cymraeg (3) a ‘porches’ Dosbarthwr olew Amoco am brisiau cystadleuol. Atebion 213 Gall gyflenwi pob math o danwydd Nodweddion yn cynnwys unedau Ar draws: 1. Dyffryn Banw; 8. Pared; 9. Web; Petrol, Kerosene, Disl Tractor a Derv 28mm wedi eu selio i roi ynysiad, 10. Iâr; 11. Epsom; 12. Oen du; 13. Ein Tad; ac Olew Iro a awyrell at y nos 15. Simdde; 18. Disco; 20. Freud; 21. IRA; a handleni yn cloi. 22. Wyr; 23. Digar; 24. Nenfwd uchel Thanciau Storio I lawr: 2. Ymryson; 4. Ninnau; 5. Arbrofi; 6. GWERTHWR GLO Cewch grefftwr profiadol i’w gosod. Wniwn; 7. Tri ucheldir; 8. Pleser daith; 14. CYDNABYDDEDIG BRYN CELYN, Afon Wen; 16. Dreigie; 17. Aberiw; 19. Gwaun; 23. Dau A THANAU FIREMASTER LLANFAIR CAEREINION, Prisiau Cystadleuol TRALLWM, POWYS Primrose heb orffen (6) i lawr ac Alwena yn Gwasanaeth Cyflym Ffôn: 01938 811083 anghywir arno. Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014 23

Y TRALLWM G@r Llysmwyn Gerbron y ‘Sanhedrin’ Rona Evans 01938 552369 ‘PAN GWYMP Y CEDYRN!!’ Petae rhywun yn gofyn i chi pwy oedd “Y dydd a ddaw mewn braw ryw bryd, Michael Fish mae’n debyg mai’r ateb Llongyfarchiadau Pan fo Duw Iesu’n barnu’r byd, fyddai’r dyn hwnnw a wnaeth gamgymeriad Caiff byw a marw eu galw ynghyd- Llongyfarchiadau i Rhian, merch David John ofnadwy wrth broffwydo cwrs stormydd a Ceinwen Richards, ar enedigaeth merch I wrando’r ‘ferdid’ fawr” gwynt ar hyd arfordir de Lloegr rhyw ugain (William Jones) (Verdict). fach, Rosemary Ffion. Dymuniadau da i taid mlynedd a mwy yn ôl, trwy wneud sylw a nain. “The worst of the wind will miss Southern John ‘Cae’r gof’ eto oedd yn dyfynnu ‘r adnod Penblwydd hapus i Gwawr James sy wedi England”. Y canlyniad anffodus oedd i’r dathlu pen blwydd arbennig y mis yma. adnabyddus honno:- “Profwch bob dim, ond gwyntoedd ddinistrio ‘r rhan fwyaf o hen deliwch yn yr hyn sydd dda” ac un arall yn Parkinsons Uk fforestydd De Lloegr a dinistrio miloedd o dyfynnu yr adnod enwog “Gadewch i’r di- Ddiwedd Mis Medi, daeth tua 30 ohonom at adeiladau. Am hynny y cofir Michael Fish euog daflu’r garreg gyntaf” (No Takers) ein gilydd i wledda yn Lakeside Abermiwl. Yn ac nid am y blynyddoedd o wneud Ond, chwarae teg fe ddaeth ‘Rhagluniaeth’ y cyfamser, rydym wedi cynnal sioe ffasiwn proffwydoliaethau cywir. “Un waith am byth ym mherson Dilys ‘Nyth y Dryw’ i’m lwyddianus yn yr Hen Orsaf yn y Trallwng. oedd ddigon’ (Caneuon Ffydd Rhif 507) hamddiffyn ac yn hynny o beth fe gofiais Rydym yn ddiolchgar iawn i bawb a’n “Gwnes addunedau fil am ddameg ‘Y Samariad Trugarog’ a phwy cefnogodd. Ar ddiwedd mis Tachwedd, daw I droedio’r llwybr cul, a fu’n barod i roi cymorth i’r claf. Annisgwyl ffisiotherapydd niwrolegol i’n hannerch, ac i Ond methu’r wyf” oedd cael anghydffurfwraig yn barod i drafod ein problemau. Os am fwy o wybodaeth Morgan Rhys Emyn 763 C/F faddau i ‘ddiotyn’, yr oeddwn yn disgwyl y am y gangen, neu’r mudiad, ffoniwch Marilyn cymorth gan yr Eglwyswyr wrth y bwrdd. ar 01686 640106. Y rheswm am y rhagymadrodd hir hwn yw Ond, fel arall yr bu! Mair a Martha i mi gael wythnos ddiddorol, os anghysurus “ Gelynion lawer mil Ym mis Tachwedd cawsom brynhawn difyr o ganlyniad i fy ymddangosiad ar y teledu Sydd oddeutu’r llwybyr cul, yng nghwmni Marian James. Crefftau oedd yn y rhaglen ‘Straeon Tafarn’ o’r ‘Cian’ A minnau’n wan”. teitl ei sgwrs, a chawsom enghreifftiau hyfryd gyda’r enwog Dewi Pws. Bu cyn (Morgan Rhys, Emyn 763 C/F) a chywrain o’i gwaith llaw. Gwelsom hefyd drafodaeth, nid yn gymaint ar gynnwys y dalent Marian fel cogydd, gan iddi ddod ag rhaglen ond am yr hanner ‘Lagyr’ a oedd ar Beth bynnag am hynny, gwnaeth un peth fy enghreifftiau o fwydydd y Nadolig i’w y bwrdd o’m blaen a hwnnw yn dri chwarter mhlesio yn fawr, deg munud wedi’r rhaglen harddangos. Buom yn lwcus ar ddiwedd y llawn. Hwnnw yn wir oedd prif ‘ffocws’ y dyma’r ffôn yn canu a dyma glywed llais prynhawn i flasu ‘mince pies’ Marian gyda rhaglen i aelodau’r ‘Ford Gron’ (Y ‘Ciss” Maes Garthbeibio’, a hithau yn 95 phaned o de. Sanhedrin). oed yn fy nghywiro am wneud camgymeriad Mis Rhagfyr gwasanaeth Llith a Charol fydd trwy ddweud mai nid ‘Maesllymystyn’ aeth gennym ac ar ôl y gwasanaeth cawn de Er bod y ‘Lagyr’ yn rhodd gan Dewi Pws ar dân ond ‘Llymystyn Hall’ a bod y llall yn Nadolig. mentrodd fy hen gyfaill John Cae’r Gof dal ar ei draed. Diolch Ciss am yr alwad. Priodas ddarogan y byddai’r ‘drink’ honno yn Terfynaf trwy wneud apel garedig i costio’n ddrud iawn i mi yn y dyfodol! A ffyddloniaid y ‘Ford Gron’, byddwch raslawn gwir y gair!. yn eich beirniadaeth a gobeithio nad am yr hanner peint o ‘Lagyr’ y cofir fi yn y Ar yr ochr bositif fe fynnoddd un o gogie Dyffryn hwn ac ymdrechaf droi sylw’r Pantgwyn gael fy llofnod cyn y drafodaeth darllenydd at emyn enwog Thomas William ond yr oedd y brawd am fy ngwaed trwy (1761-1844) Rhif 175 yng Nghaneuon Ffydd fy ngosod mewn ‘Stocks’ y tu allan i Gapel sydd wedi ei anfarwoli gan Morfydd Llwyd Moreia Llanfair Caereinion gyda sachaid o Owen yn yr unawd fawreddog ‘Gweddi gerrig cyfleus gerllaw at ddefnydd pawb, a Pechadur’ bagiad o domatos i rai mwy ‘trugarog’, hynny fel cosb am fy nghamwedd! “Mi glywais gynt fod Iesu’ Bu i un o ffyddloniaid Moreia, fy nghyfaill a’i fod ef felly nawr, John Eliis awgrymu galw pwyllgor o’r yn derbyn publicanod aelodau i drafod fy nyfodol gyda’r bwriad, a phechaduriad mawr. mae’n siwr o fy ‘Nhorri Ymaith’. Tybed a O derbyn, Arglwydd, derbyn, oedd wedi clywed am emyn ‘Caed trefn i fi hefyd gyda hwy, faddau pechod, yn yr Iawn’? Gwilym a maddau’r holl gamweddau Cyfeiliog 1801-1876 Caneuon Ffydd 536. heb gofio’r camwedd mwy”. Ac yn rhyfedd iawn y bore Sul canlynol ym Moreia, Llanfair yr oedd yr emyn hwn yn un (Thomas William, Bethesda’r Fro 1761-1844, o ddewis Y Parch Glyn Morgan yn ystod yr Caneuon Ffydd 175) oedfa. (Rhagluniaeth fawr y nef, mor rhyfedd Priodwyd Catrin Hedd Owen a Dr Richard yw) Caneuon Ffydd Rhif 114 (David Charles Diolch am gyfeillgarwch y ‘Ford Gron’. Y Barrett ym mis Gorffennaf yn Birmingham. 1762-1834). mae presenoldeb y criw yn gymorth ac yn Cynhaliwyd y seremoni ar ddiwedd graddio Ond da o beth oedd clywed cymaint o eli i’r galon ac edrychwn ymlaen at y Richard. ymateb i’r rhaglen! Ond er i’r drafodaeth, a cwmni yn ddyddiol. Merch Geraint a Verity, Pool Quay yw Catrin barodd ddyddiau bwy’i gilydd gyda’r prif ac yn wyres i Trefor a Pam Owen. Mae Rich- erlynydd Ken Pantgwyn yn ddi-drugaredd A’m apêl olaf yw:- ard yn enedigol o Stoke on Trent ac yn gwneud ac yn mynnu y gosb eithaf, fe ddaeth ‘Cymer Iesu fi fel r’ydwyf. gwaith ymchwil ym Mhrifysgol Birmingham. goleuni o’r tywyllwch o glywed dyfyniadau Byth ni allaf fod yn well.’ Mae Catrin yn gweithio yn siop flodau ‘Pop- o’r Beibl yn cael eu hadrodd ger y ‘Ford Gron’. Williams Williams, Pant ycelyn pies’ ac yn wyneb cyfarwydd yn Stryd yr Rhif 494 C/Ff Eglwys. Bu William Jones, Dolhywel yn amlwg yn Cynhaliwyd parti yn ddiweddar i ddathlu’r y drafodaeth yn y ‘Cian’ a buddiol yw dyfynnu Beth a fyddai’r ymateb tybed pe bai’r hanner amgylchiad yn Neuadd y Dref. Maent yn o’i waith sydd i raddau yn briodol i’r erthygl yn beint? cartrefu ym ‘Mwthyn yr Amgueddfa’. hon:- Emyr 24 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2014

Myfyrwyr Caereinion yng Ngwlad y Llosgfynyddoedd Treuliodd 38 o fyfyrwyr Lefel A Ysgol Uwchradd Caereinion eu gwyliau hanner tymor yng Ngwlad yr Iâ yn astudio tirlun daearyddol yr ynys anhygoel yma. Yn ystod eu taith bu iddynt brofi cyfoeth o ffurfiau a phrosesau tec- tonic, rhewlifol a thirffurfiau afonydd. Bu i’r myfyrwyr hefyd arsylwi sut mae Gwlad yr Iâ yn rhyngweithio’n llawn ac effeithlon gyda’i hinsawdd drwy ddatblygu ei egni geothermal, p@er trydan d@r, baddonau poeth a geiserau. Aeth y myfyrwyr a’r staff ar ymweliad â llosgfynydd actif Helka a dangoswyd iddynt sut mae’r arbenigwyr yn monitro’r mynydd yn gyson. Dysgodd y myfyrwyr am nerth natur a’i ddinistr ac eto sut y gellir ei harneisio ar gyfer defnydd dynol. Roedd hwn yn brofiad bythgofiadwy i’r myfyrwyr a bu’n werthfawr tu hwnt tuag at gyfoethogi eu dealltwriaeth o’r testunau y maent yn eu hastudio. TRI BRAWD YN DRINGO’R MYNYDD UCHAF

LANSIO llyfr newydd Emyr Davies:

‘O Ben y Foel’ Robert, Rhys a Richard cyn cychwyn ar eu taith i ben yr Wyddfa yn Neuadd Llanerfyl Hoffai Robert, Rhys, Richard a Zoe, Cyffin Isa, ddiolch yn fawr iawn i bawb am eu noddi ar daith noddedig Yr Wyddfa, tuag at ymchwil nos Lun, Rhagfyr 8fed am 7.30 “Parkinsons UK” nôl ym mis Mehefin eleni. Roedd y daith wedi cael ei threfnu gan Parkinsons UK, ac rydym yn falch iawn o allu datgelu ein Paned a lluniaeth ysgafn i bawb bod wedi casglu £1,582 tuag at yr elusen. DIOLCH YN FAWR IAWN Elw at Eisteddfod Maldwyn a’r Gororau 2015 ac achosion da lleol AM EICH CEFNOGAETH.