5 GEMEENTEN TOERISME En RECREATIE Voorne Putten

1 e editie TOERISME eN RECREATIE Voorne PutteN2015

Opzet en inhoud

Recreatie en toerisme is voor de Voorne-Putten een belangrijke bedrijfstak. De sector levert niet alleen een bijdrage aan de regionale economie, maar is ook belangrijk voor het imago en de uitstraling van de regio.

In aanvulling op de factsheet van de economische monitor presen- teert deze factsheet kerncijfers ten aanzien van bezoek en aanbod van toeristisch-recreatieve voorzieningen, werkgelegenheid in de toerisme en recreatie en een raming van de economisch waarde van de sector.

5 GEMEENTEN

TOERISME EN RECREATIE Voorne Putten 2015 1 Toerisme en recreatie op Voorne-Putten

Een regio die aantrekkelijk is voor toeristisch-recreatieve bezoekers is doorgaans ook een prettige regio om te wonen en te ondernemen. Daarnaast genereren bezoekers economische meerwaarde in de vorm van bestedingen en werkgelegenheid. Ook indirect levert toerisme meerwaarde in de vorm van draagvlak voor lokale voorzieningen (bijvoorbeeld zwembad, detailhandel) waar de lokale bevolking en VOORNE-PUTTEN toeleveranciers van profiteren. HEEFT DE TOERIST Om meer inzicht te bieden in het belang van de toeristisch-recreatieve functie van VEEL TE BIEDEN Voorne-Putten heeft onderzoeksbureau I&O Research een aantal feiten en cijfers over deze sector verzameld (onder meer voorzieningenaanbod en werkgelegenheidsbelang). De cijfers laten zien dat Voorne-Putten de toerist veel te bieden heeft en dat de toeristisch-recreatieve sector een belangrijke bijdrage levert aan de werkgelegenheid en veel bestedingen genereert!

01 Aantal museumbezoekers (2014) Aanbod en bezoek toeristische voorzieningen

Om een beeld te krijgen van de omvang en ‘verzorgingsfunctie’ van de toeristisch- recreatieve voorzieningen zijn bezoekersaantallen op een rij gezet. Hiervoor is een Hellevoetsluis telefonische inventarisatie onder de diverse voorzieningen op Voorne-Putten uitgevoerd. 33.700 Musea op Voorne-Putten zijn onder meer Historisch Museum Den Briel in Brielle (sinds de vernieuwing en heropening in 2012 meer bezoekers trekkend), het Nationaal Brandweermuseum in Hellevoetsluis en Openluchtmuseum De Duinhuisjes in Westvoorne. In 2014 hebben alle musea op Voorne-Putten in totaal een kleine 65.000 bezoekers getrokken. Naast deze musea is ook de Catharijnekerk in Brielle geopend voor toeristen; deze ontvangt op jaarbasis naar schatting zo’n 15.000 bezoekers. Westvoorne 15.700 Andere vrijetijdsvoorzieningen die toeristisch-recreatieve bezoekers kunnen bezoeken zijn divers. Zo zijn er diverse molens verspreid over Voorne-Putten te vinden die regelmatig worden opengesteld voor publiek. Verder vullen kinderboerderijen, Brielle 12.100 galerieën en kunstlokalen en theaters en bioscopen, als ook het Bezoekerscentrum Tenellaplas van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap het aanbod van Nissewaard 1.700 vrijetijdsvoorzieningen op Voorne-Putten aan.

Bron: I&O Research, Inventarisatie bezoekersaantallen musea Voorne-Putten

02 Aantal Rijksmonumenten per gemeente (2013) Monumenten op Voorne-Putten

In totaal zijn er op Voorne-Putten 550 Rijksmonumenten te vinden. Vooral in de Brielle 371 gemeente Brielle zijn veel Rijksmonumenten aanwezig. De monumenten vormen een belangrijke schakel in het behoud van het cultureel erfgoed. Ze leveren ook een bijdrage aan de aantrekkingskracht van de regio voor toeristen en recreatieve bezoekers. Hellevoetsluis 93 Het aantal Rijksmonumenten per km2 bedraagt in Brielle 11,9. De andere gemeenten volgen op afstand met ongeveer 1-2 Rijksmonumenten per km2. Het landelijk gemiddelde is 2,5 monument per km2. Nissewaard 53

Verder zijn er 262 gemeentelijke monumenten op Voorne-Putten. De gemeente Nissewaard heeft met 99 het grootste aantal gemeentelijke monumenten (waarvan Westvoorne de meeste in de kleine kernen in het landelijk gebied te vinden zijn). Westvoorne 33 herbergt er 86, gevolgd door Brielle (43) en Hellevoetsluis (34).

Bron: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed

TOERISME EN RECREATIE Voorne Putten 2015 2 03 Aanbod hotelsector Voorne-Putten (2008 en 2013) Hotelaanbod in cijfers 2008 2013

Het aanbod van hotelaccommodaties in de verblijfsrecreatie op Voorne-Putten 17 21 bestaat in 2013 uit 19 hotels en 2 pensions. Ten opzichte van 2008 is het aanbod hotels / pensions duidelijk gegroeid: het aantal hotelkamers is in 5 jaar tijd met 12 procent gestegen en het aantal bedden met 17 procent. 704 787 De goede vertegenwoordiging van de logiesverstrekking zien we ook terug wanneer kamers totaal het hotelaanbod wordt gerelateerd aan de bevolkingsomvang. Op Voorne-Putten zijn per 10.000 inwoners zo’n 100 hotelbedden ter beschikking, ongeveer vergelijkbaar met 1.502 1.758 het provinciaal gemiddelde. Vooral Westvoorne en Brielle herbergen verhoudingsgewijs bedden totaal een grote hotelcapaciteit. NB: recentere cijfers niet beschikbaar - Bron: Bedrijfschap Horeca Naast de hotelsector bieden zo’n 15 vakantieparken en campings, 10 mini-/natuur campings en diverse bed & breakfast accommodaties ruime overnachtingsmogelijk heden voor verblijfstoeristen.

04 Aantal bedden in hotelsector per 10.000 inwoners, Voorne-Putten vergeleken (2013)

Brielle 241 Werkgelegenheidsbelang

R&T-sector Hellevoetsluis 65

Opgeteld zijn er in 2014 in Voorne-Putten 2.350 banen in de toeristisch-recreatieve Nissewaard 47 sector. Sinds 2009 is dit aantal banen flink gegroeid, met 11 procent. Ter vergelijking: de totale werkgelegenheid is in dezelfde periode met 7 procent afgenomen. De gemeente Nissewaard neemt iets minder dan de helft van de R&T-werkgelegenheid op Westvoorne 440 Voorne-Putten voor haar rekening. Echter, gerelateerd aan de totale werkgelegenheid, is het werkgelegenheidsbelang van deze sector hier juist relatief klein. Het Voorne-Putten 108 werkgelegenheidsaandeel is met 14 procent het grootst in Westvoorne.

In de afgelopen 5 jaar heeft vooral Westvoorne een sterke werkgelegenheidsgroei Zuid-Holland 104 in toerisme en recreatie gekend. Brielle en Nissewaard hebben de minste groei gerealiseerd. Daarbij geldt wel dat Brielle de enige gemeente op Voorne-Putten is Nederland 143 waar het aantal banen in de R&T-sector in 2013-2014 niet gedaald is. 0 100 200 300 400 500

Bron: Bedrijfschap Horeca & CBS

07 05 Aantal R&T-banen geïndexeerd, gemeenten en Voorne-Putten totaal, 2009 - 2014 (2009=100) Aantal banen in R&T-sector per gemeente (2009 en 2014)

282 Brielle 2009 Brielle Nissewaard Hellevoetsluis Westvoorne Voorne - Putten 306 2014 130 282 468 HellevoetsluisBrielle 2009 306 537 2014

125 468 993 HellevoetsluisNissewaard 537 1.063 120 367 993 WestvoorneNissewaard 445 1.063 115 367 Westvoorne 0 200 400 600 800 1000 1200 445 110 06 0 200 400 600 800 1000 1200 Aandeel R&TBrielle in totale werkgelegenheid5,7% (2014) 105 Hellevoetsluis 6,2%

NissewaardBrielle 5,25,7%% 100 HellevoetsluisWestvoorne 6,2% 14,0%

Voorne-PuttenNissewaard 5,2%6,2% 95 WestvoorneNederland 6,3% 14,0% Voorne-Putten 6,2% 90 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Nederland 6,3%

0,0% 5,0% 10,0% 15,0% Bron: LISA (SBI-afbakening en berekening op basis van Landelijke R&T standaard) Bron: LISA

TOERISME EN RECREATIE Voorne Putten 2015 3 Werkgelegenheidsbelang R&T-sector VERVOLG

Hoewel de werkgelegenheidsontwikkeling van de R&T-sector op Voorne-Putten een GROEIPERCENTAGE 2009-2014 schommelend verloop kent, is de totale ontwikkeling wel aanzienlijk beter dan landelijk gemiddeld. Waar Voorne-Putten een groei van 11 procent haalt tussen 2009 en 2014 is 11 het landelijk groeipercentage met 2 procent bescheiden. De laatste 3 jaar is er sprake % van werkgelegenheidsafname, wat mede zal samenhangen met de (effecten van de) economische crisis.

Qua samenstelling van de sector toerisme en recreatie wijkt Voorne-Putten enigszins 2 af van het landelijke beeld. Vooral cultuur, recreatie en amusement zijn minder % vertegenwoordigd, terwijl horeca en ook sport een wat zwaarder aandeel hebben Voorne-Putten Landelijk in de totale sector.

08 09 Samenstelling sector Toerisme en Recreatie naar branche, Voorne-Putten vergeleken (2014) Samenstelling sector Toerisme en Recreatie naar branche, gemeenten op Voorne-Putten (2014)

Aantal WERKGELEGENHEID WERKGELEGENHEID vestigingen % Voorne - Voorne - Nederland Nederland Brielle Hellevoetsluis Nissewaard Westvoorne Putten Putten

cultuur, recreatie en amusement 4% 11% 3% 18% cultuur, recreatie en amusement 9% 3% 4% 0%

detailhandel / groothandel 3% 3% 8% 6% detailhandel / groothandel 2% 6% 3% 1%

horeca 58% 51% 41% 33% horeca 50% 59% 65% 47%

logiesverstrekking 17% 14% 7% 7% logiesverstrekking 23% 6% 11% 42%

vervoer 4% 7% 12% 12% vervoer 2% 3% 4% 1%

sport 8% 3% 14% 10% sport 5% 14% 7% 4%

watersport 3% 3% 8% 10% watersport 4% 4% 5% 3%

overig T&R 3% 7% 6% 3% overig T&R 5% 5% 1% 2%

Totaal 100% 100% 100% 100% Totaal 100% 100% 100% 100%

Bron: LISA (conforma landelijke R&T-standaard)

Economische waarde toeristisch-recreatieve sector

De totale bestedingen in de toeristisch-recreatieve sector kunnen worden geschat met behulp van landelijke kengetallen en het aantal banen in de sector. Deze totale bestedingen komen voor Voorne-Putten uit op zo’n € 217 miljoen en dat is dan inclusief bestedingen door buitenlandse toeristen en inwoners van Voorne-Putten zelf. Nissewaard ontvangt met een kleine € 100 miljoen de meeste bestedingen. Voor Brielle, Hellevoetsluis en Nissewaard geldt dat de bestedingen vooral door de horeca TOTALE BESTEDINGEN gedragen worden. In Westvoorne is naast de horeca ook de logiesverstrekking sterk IN DE R&T-SECTOR bijdragend aan de bestedingen. € 217 MILJOEN

10 Raming totale bestedingen sector Toerisme & Recreatie

Brielle WESTVOORNE HELLEVOETSLUIS NISSEWAARD Voorne - PUTTEN

€ 28,3 € 41,2 € 49,6 € 98,4 € 217,4 Miljoen Miljoen Miljoen Miljoen Miljoen

NB: deze raming is inclusief bestedingen buitenlandse toeristen, overnachtingskosten e.d. • Gehanteerde bronnen: LISA (2014), CBS-satellietrekening Toerisme (2012)

TOERISME EN RECREATIE Voorne Putten 2015 4