Rynek Węgla Na Świecie
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
PALIWA Fot. Queensland Resources Council Queensland Resources Fot. W niniejszym artykule podano dostępne informacje statystyczne dotyczące pro- dukcji, konsumpcji i handlu Robert Osikowicz światowego dla węgla. Paliwa i Energetyka Przedstawiono dane dotyczą- ce udowodnionych rezerw oraz ich rozmiesz- Rynek węgla czenia w poszczególnych regionach świata. Dane statystyczne w większości na świecie przypadków pochodzą z roku 2011. Dla każdego z kon- tynentów zaprezentowano gle dzieli się w zależności od zawartości węgla najbardziej istotnych graczy Defi nicja Węgle kopalne to skały osadowe pochodze- pierwiastkowego (od najmniejszej do najwięk- na rynku oraz przypomniano nia organicznego powstałe w wyniku akumulacji szej) na: lignit, węgiel subbitumiczny, bitumiczny znaczące projekty wydo- i późniejszego przeobrażenia substancji roślin- oraz antracyt. Ten ostatni to najsilniej przeobrażo- bywcze. Wydobycie węgla nych. W ich skład wchodzi szereg związków na odmiana węgla kamiennego. Ma największą prowadzone jest metodą organicznych, mineralnych składników nieorga- z kopalin zawartość węgla i cechuje się najwyż- nicznych i woda. Zawierają następujące pier- szą wartością energetyczną ze spalania. Para- głębinową lub odkrywkową. wiastki: węgiel, tlen, wodór, azot i siarkę, a także metry jakościowe w znaczący sposób wpływają Współcześnie obydwie meto- pewne ilości pierwiastków rzadkich. Elementar- na wartość użytkową węgla. Poszczególne typy dy są powszechnie stosowa- nym składnikiem węgla kopalnego jest macerał, węgla znajdują różne zastosowanie. Węgiel ener- ne. W skali globalnej węgiel który powstaje w wyniku uwęglenia materiału getyczny jest w głównej mierze wykorzystywany jest, zaraz po ropie, drugim roślinnego bez dostępu powietrza. do produkcji energii i ciepła. Węgiel koksowy Wyróżnia się kilka gatunków węgli kopalnych natomiast zużywany jest najczęściej do produkcji najczęściej używanym w zależności od zawartości pierwiastka węgla: koksu dla przemysłu hutniczego. Koks jest to pa- surowcem energetycznym. torf (poniżej 60%), lignit (60–75%), węgiel bru- liwo o wyższej kaloryczności od zwykłego węgla Całkowite roczne zapotrzebo- natny (62–75%), węgiel kamienny (75–97%) i an- kopalnego, uzyskiwane poprzez przemysłowe wanie szacuje się na około tracyt (92–98%). Węgle są stosowane powszech- wygrzewanie węgla kamiennego. Antracyt swoje 7,5 mld t. Około trzy czwarte nie jako paliwo. Wartość opałowa (kaloryczność) szerokie zastosowanie znajduje jako wysokoka- wynosi dla węgli brunatnych od 7 do 21 MJ/kg, loryczne paliwo, ale też np. w chemicznych pro- tego wolumenu zużywa się dla węgli kamiennych od 21 do 30 MJ/kg, dla cesach uzdatniania wody i oczyszczania ścieków. jako paliwo w elektrowniach. koksu od 27 do 30 MJ/kg, a dla antracytu od 29 Biorąc pod uwagę dzisiejsze MJ/kg. Perspektywy dla węgla zapotrzebowanie, Klasyfikacja węgla uzależniona jest od stopnia Struktura udziałów poszczególnych nośników udowodnione rezerwy metamorfizacji, jakiej w ciągu długotrwałego pro- energii w bilansie globalnym kształtowała się cesu ulegała substancja organiczna, aż do prze- w 2011 r. następująco: ropa naftowa – 33,1%, wszystkich rodzajów węgla kształcenia się w węgiel pierwiastkowy. Według węgiel (łącznie kamienny i brunatny) – 30,1%, wystarczyłyby w przybliżeniu powszechnie wykorzystywanej klasyfikacji ASTM gaz ziemny – 23,7%, energia jądrowa – 4,9%; na 115–130 lat (American Society for Testing and Materials) wę- energia produkowana w hydroelektrowniach – 22 kwiecień - czerwiec 2 / 2013 [05] PALIWA Paliwa i Energetyka 6,4%, pozostałe odnawialne źródła energii – 1,6%. Produkcja światowa i popyt na wę- giel rosną nieprzerwanie od kilku dekad. W ostatnim czasie wzrost dokonuje się głównie za sprawą Chin (+155% wzrostu konsumpcji w ciągu ostatniej dekady), ale też innych azjatyckich rosnących rynków, takich jak Indie (+103%) i Korea Południo- wa (+73%). Popyt na węgiel napędzany jest głównie przez energetykę w krajach spoza Organizacji Współpracy Gospodar- czej i Rozwoju (OECD). Międzynarodowa Agencja ds. Energii (MAE) zauważa, że Chiny osiągnęły 46% udział w światowej konsumpcji (co do tonażu) i ponad 49% udział co do wartości energetycznej. Popyt na węgiel wzrasta wszędzie poza Stanami Rys. 1. Zużycie energii pierwotnej od początku XX w. (źródło: 14) Zjednoczonymi z uwagi na wzrost wydobycia gazu łupkowe- w zatrudnieniu. Dające się zaobserwować globalne tendencje go na tamtejszym rynku. Jednak także w USA w najbliższym w przemyśle górniczym to: wzrastające nakłady inwestycyjne, dwudziestoleciu węgiel będzie miał nadal znaczący udział mechanizacja pracy prowadząca do zwiększenia wydajności w strukturze paliw. W Europie, Japonii czy Korei Południowej i poprawy bezpieczeństwa, integracja kopalń i łączenie pod- ceny surowców energetycznych są dużo wyższe niż w USA. miotów w duże spółki, praktyczne wdrażanie wgłębnego prze- Stąd producenci węgla ze Stanów Zjednoczonych starają się twórstwa węgla, w tym technologii gazyfikacji i produkcji paliw zrekompensować zmniejszenie wewnętrznego popytu eks- na bazie węgla. portem. Rewolucja łupkowa powoduje spadek zużycia węgla Światowa gospodarka znajduje się w trudnym okresie spo- w Stanach Zjednoczonych i jego wzrost w Europie. Apogeum wolnionego wzrostu. Rynki surowców energetycznych są europejskiej konsumpcji tego surowca przypadnie na lata uwrażliwione zarówno na sytuację gospodarczą, jak i na klimat 2013–2014. Europa zwiększyła zapotrzebowanie na węgiel polityczny. Ważne są nie tylko relacje podaż – popyt, ale także m.in. dlatego, że energia z węgla jest tańsza niż taka sama sygnały płynące z rynków finansowych i podejmowane decyzje ilość prądu uzyskana z gazu. Na stosunkowo niskim pozio- gospodarcze w skali makro. mie kształtują się też ceny uprawnień do emisji dwutlenku węgla. Ceny węgla pozostają niskie od pierwszego kwartału Rok 2011 2012 r. Wpływa na to także obecny kryzys ekonomiczny. Tym Dla gospodarki energetycznej, a w tym światowego górnic- niemniej przechodzenie z droższego gazu na tańszy węgiel twa węgla, najistotniejsze w 2011 r. były skutki trzęsienia ziemi osiągnie wkrótce swój limit z powodu ograniczeń systemo- i katastrofy nuklearnej w Japonii oraz klęski żywiołowe odnoto- wych. Polityka klimatyczna wskazuje na konieczność zamyka- wane w Australii. Gorąca międzynarodowa debata prowadzona nia starych elektrowni cieplnych, natomiast ekonomiczne uza- była na tematy klimatyczne. Obserwowaliśmy wzrost gospodar- sadnienie budowy nowych jest dyskusyjne. Konsekwentnie ki w Chinach i Indiach. Stany Zjednoczone i Unia Europejska rośnie udział energetyki odnawialnej w światowej konsumpcji pochłonięte były kryzysem finansowym, rosnącym zadłużeniem energetycznej. i głęboką nierównowagą budżetów. Konsumpcja węgla wzro- Same Chiny zdołały wyprodukować w 2012 r. około 3,6 mld t sła o 5,4% do rekordowego poziomu 7386 mln t. Udział węgla węgla, a zaimportowały blisko 230 mln t tego surowca. Jeżeli w koszyku energetycznym przekroczył 30% i jest to najwyższy chodzi o światowy handel węglem, to przesuwa się on w ob- udział od 1969 r. Zużycie w krajach nienależących do OECD szar basenu Pacyfiku. Jego ceny są w znacznym stopniu ustala- znacząco zwyżkowało o 8,4%, co w znacznym stopniu zawdzię- ne w Azji. Rośnie import węgla przez Chiny i Indie oraz eksport czamy Chinom (+ 9,7%) i Indiom (+ 9,2%). Konsumpcja w kra- tego surowca realizowany przez Indonezję, Australię, Kolumbię jach OECD zniżkowała o ponad 1%. Największe istotne spadki i Mongolię. MAE uważa, że w ciągu najbliższych pięciu lat kon- zanotowano w Stanach Zjednoczonych i Japonii. Charaktery- sumpcja węgla będzie nadał rosła. Może się on stać głównym styczne przy tym jest obniżenie ilościowe zużycia ropy naftowej nośnikiem energii, a popyt na niego ma szansę dorównać po- oraz gazu ziemnego pytowi na ropę. Największy wzrost zanotuje rynek azjatycki. Produkcja globalna węgla wzrosła o 6,1%, na co zapracowa- Szacuje się, że tylko nieznacznie spadnie dynamika wzrostu ły głównie Chiny (+ 8,8%). Jeśli chodzi o sumaryczne zużycie produkcji i zużycia węgla w Chinach i będzie oscylować wokół źródeł energii, to wzrosło ono w skali roku o 2,5%, co stanowi 5–6% rocznie. W Indiach spodziewany jest wzrost zapotrzebo- podtrzymanie blisko dziesięcioletniego trendu. Kraje należące wania powyżej 7%. Analitycy prognozują też, że kraj ten stanie do OECD skonsumowały o 0,8% mniej energii niż w 2010 r., na- się największym importerem węgla drogą morską. tomiast państwa nie należące do OECD zużyły o ponad 5% wię- Pomimo wzrastającego popytu, według raportu MEA nie ma cej w porównaniu do roku poprzedniego. Indonezja zastąpiła ryzyka, że w dającej się przewidzieć przyszłości węgla zabrak- Australię na fotelu lidera eksportu. Chiny mimo monstrualnego nie. W fazie przygotowawczej jest wiele projektów w przemy- wydobycia wewnątrz kraju prowadzą na liście importerów. Co- śle wydobywczym, a w niektórych rejonach świata zdolności raz więcej mówi się o wielkich zasobach węgla, jakimi dyspo- wydobywcze przewyższają popyt. Jednak w innych regionach nuje Mongolia. Ich udostępnienie wymaga jednak znaczących ze względu na wysokie koszty wydobycia, zbliżone do cen inwestycji, zarówno w samo wydobycie, jak i w infrastrukturę rynkowych, zapowiadane są ograniczenia wydobycia i cięcia transportową. kwiecień - czerwiec 2 / 2013 [05] 23 PALIWA Ceny węgla na świecie energetyki jądrowej. W większości scenariuszy przedstawianych W ciągu ostatnich trzech lat ceny węgla podlegały dużym wa- przez MAE i Bank Światowy minimum cen węgla energetyczne- haniom – od około 80 do 140 USD za tonę. Stosunkowo