Kornoelje Voorjaar 2015 - Nummer 64

IVN Vries

Bestuur Werkgroepen

Voorzitter Landschapsbeheer (Algemene zaken, PR en ledenwerving) Sipke Sikkes; Kor Mulder [email protected] [email protected] De Vlindertuin T: 0592 544139 Wil Folkers; [email protected] Secretaris Vogels Joke Meijerink Kees Bouwer; Drosten 32, 9481 GE Vries [email protected] [email protected] T: 0592 541713 T: 0592 544474 Bomen, ruimtelijke ordening en milieu Penningmeester Agaath AB; [email protected] (plv. voorzitter, persberichten) T: 050-3093113 Alwin Speek Stichting De Vriezer Holten [email protected] (v/h De Fledders) T: 0592 374961 Eelke Riemersma Bankrekekening nr.: [email protected] NL19RABO0366569309 T: 0592 543818 Bestuursleden Wil Folkers Aktiviteitencommissie [email protected] Kor Mulder; [email protected] T: 0592 542732 Sipke Sikkes; Sipke Sikkes [email protected] [email protected] T: 0592 543497 Schoolprojecten OBS De Vijverstee: De Welterberg Redactie Kornoelje Siebren Zijlstra; [email protected] Ina Maring CBS De Holtenhoek: Holtveen [email protected] Sipke Sikkes; Heim Meijerink [email protected] [email protected] Annemarie de Vries Vormgeving Kornoelje Esakkers 2,9481CG,Vries Sander Wittenaar [email protected] Wil Folkers T: 0592 544139 Website: www.ivn.nl/vries Website beheerder: Anne Hielke van der Meulen

foto Kornoelje voorzijde: ©Erik van den Ham

Inhoud

Voorwoord ...... 5

Natuurmoment met Ambrosia ...... 6

Modern gif ...... 7

Tuinvogeltelling 2015 ...... 11

Een paar natuurnotities uit De Punt...... 12

De Nieuwjaars– of Snertwandeling in de Appèlbergen ...... 13

De vlindertuin in de lente ...... 15

Natuurmoment in de Fledders Een gast die dagelijks langskomt ...... 17

Het Drentse landschap, rust en inspiratie ...... 18

Jong en oud op pad met de “struuntas” ...... 19

Activiteitenprogramma IVN Vries, 2015...... 20

Reeën spotten ...... 22

Kinderactiviteiten...... 23

Programma IVN Eelde-Paterswolde ...... 24

Programma IVN Zuidlaren ...... 25

Natuurmoment met roofvogels ...... 26

Schoolproject De Vijverstee ...... 28

Schoolproject Holtenhoek 2014 ...... 29

Voortgang Werkgroep “De Veentjes”...... 30

Vleermuizen in oude bomen ...... 33

Jaarverslag vogelwerkgroep 2014 ...... 35 BROM, de werkgroep Bomen, Ruimtelijke Ordening en Milieu Jaarverslag 2014 ...... 36

Onze website is te vinden op: http://www.ivn.nl/vries

3

4 Voorwoord Je komt steeds voor verrassingen te staan als je oog hebt voor natuur, landschap en milieu, maar ook de ontwikkelingen van de landbouw volgt. Door mijn werk in de landinrichting( vroeger ruilverkaveling) heb ik met beide te maken gehad.

Een tijdje geleden was er weer zo’n moment dat ik verrast werd door een groot artikel in Trouw met als titel: “WNF wil boer bij natuur betrekken”. Het Wereld Natuur Fonds gaat zich voor het eerst niet alleen richten op natuurbehoud, maar zich ook bemoeien met de landbouw. De scheiding tussen natuur en landbouw is achterhaald, volgens Johan van de Gronden, directeur WNF. Boeren worden gestimuleerd duurzamer te produceren door meer rekening te houden met weidevogels. Nieuw in dit initiatief vind ik de betrokkenheid van Friesland Campina en de Rabobank. Boeren krijgen van Friesland Campina een opslag op deze duurzaam geproduceerde melk en de Rabobank geeft een korting op de financieringslasten. Hopelijk is dit een ontwikkeling waarbij het principe geldt “ voor wat hoort wat” en waarbij beide belangen elkaar vinden.

Onze IVN afdeling doet zijn best op een wat kleinere schaal. In Vries zijn we zichtbaar bezig met het gewone werk, maar ook met nieuwe initiatieven. Het landschapsbeheer in De Holten neemt grote vormen aan en is om praktische redenen op 30 december 2014 ondergebracht in de stichting “De Vriezer Holten”. Een grote groep vrijwilligers werkt mee aan het onderhoud van dit mooie gebied. De vlindertuin gaat goed, de lezingen en excursies worden goed bezocht en naast de schoolprojecten worden voor kinderen met succes nieuwe activiteiten ontwikkeld, zoals de “Struuntas”. U hoort er vast meer van.

Op bestuurlijk gebied gaat de vernieuwing ook door. Op de komende Algemene ledenvergadering treedt onze secretaris Joke Meijerink af en wordt Marjan Baalmans voorgesteld als haar opvolger. Ook Wil Folkers treedt af. Voor haar zoeken we nog een nieuw bestuurslid.

Voor het komende voorjaar en de zomer wens ik iedereen veel natuurplezier. Kom naar onze boeiende lezingen en excursies om samen nieuwe dingen te ontdekken en te doen. Het staat allemaal in deze nieuwe Kornoelje. Ons redactieteam heeft er weer een interessante en mooie uitgave van gemaakt.

Kor Mulder, voorzitter

5 Natuurmoment met Ambrosia

Ambrosia, een fraaie plant die we niet willen!

Afgelopen september was ik bezig de dahlia’s op te binden in onze tuin bij ons huis aan de Kerspel. Mijn oog viel op een aparte plant. Nooit eerder gezien. Ik vond het een mooie plant, dus liet ik hem staan tussen de dahlia’s en dacht er niet meer aan. Enkele dagen later zag ik de plant weer en ineens viel het kwartje: ik had een plaatje van die plant eerder in een krant of tijdschrift gezien. Ik kreeg een vermoeden wat het was en ging op het internet googelen. Inderdaad, mijn vermoeden bleek juist: een ambrosiaplant, fraai maar……

Een aantal jaren geleden werd deze plant voor het eerst in Nederland gesignaleerd, afkomstig uit Amerika. De plant bloeit vanaf half augustus tot in oktober en verspreidt dan zeer veel stuifmeel. Dat stuifmeel is de oorzaak van heftige hooikoortsklachten. Om die reden wordt getracht de uitbreiding van de ambrosia tegen te gaan.

Ambrosia in zaad van de vetbol Vlakbij de plek waar ik de plant vond, stond nog een exemplaar. In de informatie op internet staat dat een belangrijke verspreiding van de ambrosia plaatsvindt via vogelvoer wat uitgestrooid is of in vetbollen e.d. zit. En inderdaad op de vindplek in onze tuin staat ons vogelvoerhuisje. Toch strooien wij in de winter bij sneeuw en vorst vogelvoer, maar wij zullen in de komende zomer goed in de gaten houden of er weer nieuwe ambrosiaplanten verschijnen, en deze, ondanks de fraaie vorm van de plant, toch met wortel en al verwijderen. Want hooikoorts doe je anderen niet aan! Op het internet is een site: www. pollennieuws.nl/archieven/alsemambrosia/ waar veel informatie is te vinden over de herkenning en de aanpak van de ambrosia.

Sipke Sikkes

6 Modern gif Onlangs stond er weer eens iets over in de krant. Een van die nieuwe bestrijdingsmiddelen in de landbouw is op Europees niveau verboden. Maar verder hoor je er eigenlijk niet veel over. Toch sluipt dit moderne gif steeds verder ons milieu in. Een paar details.

Neonicotinoïden Vanaf 1990 zijn over de hele wereld nieuwe bestrijdingsmiddelen geïntroduceerd, de neonicotinoïden. Het voordeel van deze nieuwe pesticiden is dat ze niet over de gewassen gesproeid hoeven te worden, maar dat ze over het zaaigoed gaan. Dat leek aanvankelijk minder schadelijk voor het milieu, maar al vrij snel kwamen er alarmerende berichten. Ook in zeer kleine hoeveelheden blijkt het spul bijzonder giftig en bovendien is het hardnekkig. Het zit in minuscule hoeveelheden op veel zaden en vruchten. Het wordt in gevaarlijke hoeveelheden aangetroffen in het water van plassen en sloten.

Bijensterfte Die nieuwe bestrijdingsmiddelen zijn er in talloze soorten. De eerste die op de markt kwam was imidacloprid, fabrikant Bayer. Direct na introductie, bijvoorbeeld op zonnebloemen, ontstond er commotie onder bijenhouders: de bijen konden hun korf niet terugvinden! Hun oriëntatie raakte flink in de war en voor veel imkers was het duidelijk: dat kwam door dat nieuwe gif. Later is er op verschillende plaatsen in de wereld onderzoek naar gedaan, bijvoorbeeld aan de Amerikaanse Harvard-universiteit, en kan niemand er meer omheen: bijen (en andere insecten) raken gedesoriënteerd door het bestrijdingsmiddel imidacloprid en dit is waarschijnlijk de belangrijkste verklaring voor de massale bijensterfte.

Door nieuwe bestrijdingsmiddelen kunnen bijen hun korf niet terugvinden. Dit verklaart waarschijnlijk de bijensterfte van de afgelopen jaren.

7 Er werden proeven gedaan met verschillende minuscule hoeveelheden van het gif; na 12 weken gebeurde er nog niets, maar na 23 weken was er in vrijwel alle korven geen levende bij meer te bekennen. Ook als de hoeveelheden gif heel gering zijn treedt er een stapeleffect op dat op langere termijn rampzalig is.

Deskundige Dit zegt ook een belangrijke deskundige in Nederland op dit gebied, dr. ir. Henk Tennekes. Deze onafhankelijke toxicoloog heeft een baanbrekende rol gespeeld met zijn publicaties over de gevaren van neonicotinoïden. Hij waarschuwt al jaren dat we door het wereldwijd gebruik van deze nieuwe bestrijdingsmiddelen afstevenen op een totale milieuramp. Niet alleen voor bijen en andere insecten, maar ook voor vissen, vogels, zoogdieren en uiteindelijk voor de mens. Hij wijst bijvoorbeeld op recent Japans onderzoek met ratten. Bij jonge dieren constateerde men dat minuscule doses van het gif negatieve gevolgen hebben voor het zenuwstelsel en de ontwikkeling van de hersenen. Tennekes is niet populair bij de chemische industrie, de fabrikanten van de bestrijdingsmiddelen.

Dr.ir. Henk Tennekes waarschuwt al jaren voor de gevaren van de nieuwe bestrijdingsmiddelen

Dat valt nog te begrijpen, maar dat hij ook in de ban wordt gedaan door allerlei overheidsinstanties die de toelaatbaarheid van de diverse middelen beoordelen, is vreemd. Die zouden toch rekening moeten houden met zijn onafhankelijke oordeel. Het weekblad Vrij Nederland en het televisieprogramma Zembla hebben duidelijk gemaakt hoe dit zit: veel wetenschappers die in die registratiecommissies zitten, zijn tevens verbonden met de chemische industrie. Die dubbele petten zijn gevaarlijk: ondanks veel waarschuwingen worden over de hele wereld op dit moment nog steeds diverse neonicotinoïden toegestaan.

8 Vogels In maart 2013 verscheen in Amerika een dik rapport over de gevolgen van de nieuwe insecticiden voor vogels. Een alarmerend rapport. Ook hierin worden de instanties die de nieuwe bestrijdingsmiddelen toestaan gehekeld. De auteurs wijzen erop dat de methode die bij de registratie wordt gehanteerd niet deugt; die methode past bij de ouderwetse insecticiden maar niet bij de moderne middelen die de DDT en dergelijke nou juist moesten vervangen. Hierbij gaat het om veel kleinere hoeveelheden die lang doorwerken en dan opgestapeld schadelijk zijn. Dit rapport maakt duidelijk dat het om veel meer dan alleen de bijen gaat. Ook voor vogels is de chronische giftigheid van neonicotinoïden erg gevaarlijk. In de eerste plaats kan het zaaigoed dat behandeld is met deze middelen gewoon worden opgepikt door vogels. Een gemiddelde zangvogel gaat daar onmiddellijk aan dood. Door het zaad komt het gif in minuscule hoeveelheden terecht in planten, bloemen en vruchten, en vervolgens in de aarde, in het oppervlaktewater en in het grondwater. Onderzoekers hebben vastgesteld dat de hele voedselketen er al enigszins door is aangetast. De forse teruggang in het aantal weidevogels wordt door sommige onderzoekers hiermee verklaard. Verder is er een ongunstige invloed op de reproductie vastgesteld. Het Amerikaanse rapport pleit voor het verbieden van de behandeling van zaaigoed met neonicotinoïden!

Jonge postduif Voor zover mij bekend, is nog niet specifiek onderzocht of de moderne bestrijdingsmiddelen effect hebben op het oriëntatievermogen van vogels. “Maar dat is zeker denkbaar”, zegt Henk Tennekes. De residuen die op de maïs en op de andere granen zitten, kunnen volgens hem na verloop van tijd zeker verstorend werken op de

Duivenhouders hebben te kampen met grote verliezen onder hun jonge duiven. Ongeveer de helft gaat de laatste jaren verloren, zowel bij het hok als bij trainingsvluchtjes

9 oriëntatie van postduiven en trekvogels. De laatste twintig jaar hebben duivenhouders te kampen met grote verliezen van jonge postduiven. Veel duivenmelkers zijn al blij als ze in het geboortejaar de helft van hun jongen overhouden. Voorheen was dat ondenkbaar. De gelijkenis met de honingbij dringt zich op. Het gaat om hetzelfde wonderlijke vermogen om vanuit diverse plaatsen het eigen ‘home’ terug te vinden, een vermogen waarbij de zon en het. aardmagnetisch veld een belangrijke rol spelen Zoals bijen via de nectar en het stuifmeel kleine hoeveelheden van het moderne gif binnenkrijgen, zo gebeurt dat met duiven via het voer. Bedenk dat in heel Europa maïs en andere granen worden geteeld met behandeld zaaigoed en dat dit gebeurt vanaf de 90er jaren. De bijensterfte en de toegenomen verliezen van jonge duiven voltrekken zich in dezelfde periode. Ik denk overigens dat de verliezen van jonge duiven niet aan één factor zijn te wijten. Het is vast een samenstel van factoren: gezondheid, straling, massa, en het lijk mij waarschijnlijk dat we die moderne bestrijdingsmiddelen aan dit rijtje kunnen toevoegen. Dit waren slechts een paar ervaringen met de neonicotinoïden. Het is duidelijk: deze gevaarlijke ontwikkeling vraagt om ingrijpende maatregelen!

Heim Meijerink

(Bronnen: Tomas Vanheste, Dode bij, stille lente, in: Vrij Nederland 1 december 2012. De website van Henk Tennekes, www.toxicology.nl. Dr. Pierre Mineau & Cynthia Palmer, The impact of the nation’s most widely used insecticides on birds, American Bird Conservancy, march 2013.)

10 Tuinvogeltelling 2015 Voor de 12e keer werden de tuinvogels geteld. Dat gebeurde op zaterdag 17 januari bij prachtig weer en op zondag 18 januari bij bewolkt, miezerig tot regenachtig weer. In Drenthe waren er bijna 2000 tellingen en dat was net iets meer dan in Groningen of Friesland. In de landelijke top-5 stonden dezelfde vogels als in Drenthe en in Vries (postcodegebied 9481), al was de volgorde iets anders. Het waren de huismus, de koolmees, de vink, de merel en de pimpelmees.

In de top-10 viel op dat in Drenthe de groenling, de ringmus en de ekster voorkwamen. Landelijk kwamen die vogels niet voor bij de eerste tien. In Vries stonden op plaats 6 tm10: de houtduif, de roodborst, de gaai, de staartmees en de groenling. Ten opzichte van 2014 ( ook een zachte winter) werden iets meer vogels gezien. Misschien door de overvloedige beukennootjesoogst? Het zachte weer was vooral gunstig voor de roodborst, de winterkoning en de ijsvogel. Opmerkelijk was dat de grote bonte specht in 12% van de tellingen werd genoemd. Ook schoolpleinvogels werden in januari geteld. De schoolpleinen zijn meestal betegeld en dat leverde een andere top-10 op. Aan kop gingen daar de zwarte kraai, de huismus en de kauw. Grote bonte specht foto S.Wittenaar Staartmezen in de schemering ’s Ochtends hadden we een half uurtje vogels geteld. Het viel een beetje tegen: geen boomklever of groenling, terwijl die dagelijks te zien zijn. Tegen half vijf was er opeens een groep van vier staartmezen en een boomklever gleed soepel langs de stam. Opgetogen gauw nog een telling gehouden tot er geen vogel meer te onderscheiden was. Annemarie de Vries De gegevens zijn ontleend aan de website van de tuinvogeltelling.

11 Een paar natuurnotities uit De Punt. 2014 was het jaar van de slakken! 4 juli 2014 Gerri heeft gisteren slaplantjes gekocht op de markt en geplant. De volgende ochtend blijken ze bijna allemaal tot op de bodem weggevreten…! Ik denk in eerste instantie aan muizen en plaats meteen een paar valletjes met kaas en pindakaas. Diezelfde avond ga ik kijken en zie tot mijn stomme verbazing een invasie van slakken die van alle kanten richting sla glijden. Ik grijp ze bij hun lurven en gooi ze zo ver mogelijke weg, het weiland in. Laatkomers trakteer ik op een schoteltje met bier. Voor het slapen ga ik nog even naar buiten en ja hoor…welgeteld 23 slakken waarvan er vijf aan het bier zijn. Op dezelfde luchtreis gestuurd als hun voorgangers. De volgende morgen 8 slakken gevonden die zich een delirium gezopen hadden. De weken daarna vingen we elke avond slakken. Deze gebeurtenissen brachten mij wel op het idee om een slakkenrace te organiseren tijdens onze jeugdactiviteit bij de Welterberg. Groene specht 7 november 2014 We zagen een groene specht in onze voortuin. Hij was gaten in ons mostapijt aan het hakken. Vermoedelijk was hij op zoek naar iets lekkers in de vorm van mieren- en/of wilde bijennesten. Bij nader inzien bleek het een vrouwtje te zijn, omdat het rode centrum in de zwarte keelvlek ontbrak. Vos verstopt dode kip 18 november 2014 Overbuurman Roelof belde me om te zeggen dat hij me “iets bijzonders” wou laten zien. Ergens bij zijn huis had hij een dode kip neergelegd. Die lag daar al een paar dagen maar nu was er niet veel meer over dan veren met afgeknaagde uiteinden van de schacht , snavel en schedelresten. Een dier had duidelijk zichtbaar graszoden weggekrabd om de rest van de prooi onder de grond te verstoppen voor concurrenten. We vermoedden dat er een vos aan het werk was geweest. Een veldgids “Diersporen “ geraadpleegd en gelezen dat vossen inderdaad hun prooi verstoppen als reservevoedsel. In een recent artikel in de Volkskrant las ik dat een vos vogels eigenlijk helemaal niet lekker vindt (muizen zijn zijn lievelingskostje). Met al die veren in je bek verdwijnt snel je trek! Hij eet vogels pas op als er niet voldoende ander voedsel voorhanden is.

Paul van der Veur 12 De Nieuwjaars– of Snertwandeling in de Appèlbergen Het was een zonnige zaterdag na lichte nachtvorst. Sierlijke ijsbloemen op de autoruiten ’s ochtends bij vertrek. Een veelbelovende start van de jaarlijkse snertwandeling. Dit keer in de Appèlbergen, in de kop van Drenthe. Bram Visch gaf tekst en uitleg tijdens deze geologisch interessante wandeling.

Een toendra in Drenthe In de Appèlbergen is de geschiedenis van het Drentse landschap goed af te lezen. We zagen pingoruïnes, dekzanddepressies, veentjes en meertjes ontstaan na zandafgraving. Op het eerste gezicht dus een aantal meertjes, maar die meertjes waren op verschillende manieren ontstaan. Allereerst was daar de pingoruïne. Een meertje met (delen van) een omwalling. Tijdens het jongste glaciaal, het Weichselien reikte het landijs tot de lijn Hamburg– Jutland. Drenthe was een gebied met een diep bevroren ondergrond, de permafrost. Een foto Annemarie de Vries pingo, of ijsheuvel ontstaat doordat ijs wordt opgestuwd tot een heuveltje door de druk op het grondwater. De bedekkende laag dekzand glijdt door gebrek aan begroeiing in weer en wind weer af en vormt een wal rond de pingo Later als het ijs smelt, zakt de heuvel in en zien we de pingoruïne, omgeven door een wal. De diepte van een pingoruïne is meer dan twee meter. Een dekzanddepressie is helemaal uit dekzand opgebouwd en heeft een vlakke ondergrond. Het veen dat er later op gevormd is, is niet dieper dan twee meter. Dat diepteverschil onderscheidt de pingoruïne van de dekzanddepressie. Van de ongeveer 150 veentjes in het Drentse Aa gebied is ongeveer 1/3 een pingoruïne en 2/3 een dekzanddepressie. Karrensporen Doorgaande wegen tussen Coevorden, Groningen en Steenwijk uit de Middeleeuwen bleken nog steeds zichtbaar als karrensporen. Wanneer de foto Erna van Ei sporen niet goed begaanbaar meer waren, ontstonden parallelle sporen een eindje verderop. Zo ontstonden wallen en dalen, die nu nog zichtbaar zijn. De beroemdste bevinden zich op het Balloërveld. 13 Gelei-achtige substantie onder een boom Opeens werd onze aandacht getrokken door wonderlijke gelei-achtige klodders onder een boom. Ook op enkele takken bleken ze te zitten. Was het sterrenschot ook wel heksensnot genaamd? Of zou het de stijfselzwam ook wel trilzwam genaamd, zijn? Het spul werd gefotografeerd. Sterrenschot is te vinden vanaf het vroege voorjaar tot in de herfst en bestaat uit de eierstokken en eieren van een pad of kikker, die is opgegeten door een reiger of andere vogel. De eitjes zwellen op in de maag en worden dan uitgebraakt. Er zijn kleine zwarte puntjes in te onderscheiden. Die puntjes ontbraken hier. Bovendien was het hartje winter. foto Wil Folkers Het bleef ongewis. Tot er enige tijd na de excursie een gele trilpudding op een tak op mijn weg kwam. Dat moest de gele trilzwam zijn en tijdens de excursie was het dus toch sterrenschot. Een geraadpleegde deskundige bevestigde deze conclusie. Na deze zonnige ontmoeting met de aardse vormgeving van de Appèlbergen deden we ons te goed aan de snert in De Blankehoeve in Noordlaren. Bram Visch werd bedankt voor zijn boeiende toelichting. Annemarie de Vries

foto Erna van Elk

14 De vlindertuin in de lente Zo langzamerhand begint het weer te kriebelen en willen we aan de slag. De eerst bollen steken hun kopje al boven de grond uit. Nu er waarschijnlijk niet veel winter meer komt gaan we snoeien, de dode stengels afknippen, de bovenste laag blad wat opruimen, enz. Ook gaan we de paden weer voorzien van een laag houtsnippers. Dan komt er structuur in de tuin en kunnen we later de bloembedden gemakkelijker bijhouden. Waar nodig planten we nieuwe soorten bij. Heb je ook zin om mee te doen? We werken meestal op een dinsdagmorgen, zo om de 4 à 6 weken. De koffie staat dan klaar. De vlindertuin ligt aan de Eswal, tegenover het kerkhof.

Kor Mulder ( T: 0592 544139)

foto Wil Folkers

15

16 Natuurmoment in de Fledders Een gast die dagelijks langskomt Wat is dat toch een apart vogelhuisje dat er hangt aan de eikenboom achter jullie huis aan de Kerspel? Die vraag wordt af en toe aan ons gesteld. Dan leggen we uit dat het een voerhuisje voor eekhoorntjes is. We merkten namelijk enkele jaren geleden dat er regelmatig eekhoorns langskomen door de bomen aan het kerkenpad achter de Fledders.

Mijn broer in Wageningen vertelde ons van het bestaan van deze voerhuisjes. Dus één aangeschaft, opgehangen en gevuld met eekhoornvoer. Ons wachten werd beloond. We hebben al een aantal keren gezien dat een eekhoorntje van boven uit de boom op het plankje gaat zitten, met zijn ene voorpootje het dakje optilt en met het andere pootje een aantal nootjes pakt, en roetsj weer omhoog de boom in.

En dat ik het tafereeltje ook nog kon vastleggen op de plaat was helemaal een schot in de roos.

Erna van Elk

17 Het Drentse landschap, rust en inspiratie Mijn naam is Mathilde Leonore, beeldend kunstenaar. Sinds 2 jaar woon ik, met mijn gezin, in Vries aan de rand van het natuurgebied De Holten. Hier is tevens mijn atelier gevestigd. Het landschap en de beleving van de natuur is een enorme inspiratiebron voor mij. Schilderen in het landschap is een prachtige manier om in aanraking met de natuur te komen en het geeft een bijzondere natuurbeleving. De tijd nemen en de rust vinden om de natuur te bestuderen, in kleine details of in grote lijnen, is wat mij aantrekt. Het brengt mij er toe keer op keer de Holten op te zoeken. Om te zien hoe het koolwitje haar vleugels inklapt, hoe de ochtenddauw de spinnenwebben in het gras zichtbaar maakt. En om in de avonduren, na een kort “oeoeh”, de onhoorbare vlucht van een ransuil te volgen. Door deze bijzondere manier van kijken naar de natuur is voor mij een extra dimensie in natuurbeleving ontstaan.

Met de ogen van een kunstenaar Ook u kunt “met de ogen van een kunstenaar” naar de natuur kijken en zo op een andere manier de natuur waarnemen en beleven. Er zijn workshops schilderen in de natuur en dat levert een bijzondere ervaring op. Mathilde Leonore

18 Jong en oud op pad met de “struuntas”

Ken je onze “struuntas “al? Je kunt de tas lenen voor een wandeling met spannende opdrachten voor het gezin. Wat vind je in die tas? - Plattegrond van de wandeling - Kaart met informatie en opdrachten - Zoekkaarten om je vondsten te benoemen - Insectenzuiger, opzetloepje, loeppotje, schepje o.a. - En een paraplu (maar niet tegen de regen) Na afloop van je ontdekkingstocht breng je de tas weer terug (Ivon Lodewijks: tel. 0592 543367 of [email protected]) Vrijwillige bijdrage.

Met de kleinkinderen op pad? De kleinkinderen komen logeren en het is goed weer? Leen een struuntas en maak van je wandeling een ware ontdekkingstocht. Probeer maar eens. Iedereen geniet!

Een spannende tocht met de kinderen? Zin in een wandeling met de kinderen?.Leen een struuntas bij het IVN Vries en het wordt gegarandeerd een spannende tocht.

19 Activiteitenprogramma IVN Vries, 2015. Dinsdag 17 maart Algemene Ledenvergadering IVN Vries Na de pauze een lezing met beelden en geluid door Sieds Rienks. Thema: Vogels in je eigen leefomgeving . Je hoort ze wel en je ziet ze soms ook wel, maar wat is het? Sieds Rienks gaat ons een beetje helpen door het vertonen en laten horen van vogels die we in onze leefomgeving tegen komen. Aanvang 19.30 uur In Dorpshuis “De Pan”, Vries.

Dinsdag 14 april Lezing over het gebied van de Hunze, door JanSiem Rus. Zaterdag. 18 april Excursie naar de Hunze o.l.v. JanSiem Rus. De Hunze is een van de grotere beken van Drenthe, stromend langs de oost rand van de Hondsrug. In de ondergrond heeft de beek een nog grotere verbreiding. Het oerstroomdal van de Hunze strekt zich uit vanaf de Duitse grens bij Schoonebeek tot voorbij het Lauwersmeer. Een bijzondere beek, zowel geologisch, hydrologisch als landschappelijk! In de lezing zal ingegaan worden op de ontstaansgeschiedenis en de bijzondere karakteristieken van deze Drentse beek. Daarnaast zullen de gerealiseerde en geplande natuurontwikkelingsprojecten de revue passeren. Aanvang lezing om 20.00 uur in het Dorpshuis “De Pan”, Vries. Voor de excursie verzamelen om 9.30 uur op de Brink/Dorpskerk in Vries. Zaterdag 25 april Plantenruilbeurs op het Landgoed “Bosch en Vaart”. De ingang is aan de Groningerstraat 32. Vanuit Vries: na het theekoepeltje de tweede afslag rechtsaf. Vóór de brug rechtsaf, langs het kanaal. Parkeren aan het kanaal. Langs het huis van Greet naar de Orangerie lopen. Er is gelegenheid voor een rondleiding over het landgoed. Vanaf 10.00 tot 12.00 uur staat de koffie klaar. Van harte welkom. Zondag 3 mei. Voorproefje voor volwassenen. Wandeling met de struuntas onder begeleiding van de gids Ivon en/of Paul. Start om 14.00 uur bij de vlindertuin aan de Eswal. Aanmelden bij Ivon: tel. 0592 543367, [email protected]

Donderdag 14 mei ( Hemelvaartsdag). Koken uit de natuur. Samen met “Plaats De Wereld” organiseren we een leuke workshop voor groot en klein. Onder deskundige leiding gaan we het veld in om tijdens een wandeling te ontdekken welke eetbare planten er in het veld te vinden zijn. Als we terug zijn gaat de vuurkorf aan en hangen we daar een pan boven.

20 De keukenspullen staan al klaar. Van wat we onderweg geoogst hebben, maken we samen lekkere hapjes. Kosten € 7,50 p.p.. Kinderen die meekomen gratis.We starten om 13.30 uur bij “Plaats De Wereld”, Westerstraat 26 in Vries. Einde 17.00 uur.

Woensdag 24 juni Wandeling Bongeveen, samen met Het Drentse Landschap. Op de flank van het beekdal van de Grote Masloot ligt het schitterende hoogveen-reservaatje Bongeveen. Het is een restant van het eertijds uitgestrekte Bunnerveen. Ook een deel van de vochtige graslanden (madelanden) langs de beek maakt deel uit van dit reservaat. We doen deze excursie samen met HDL onder leiding van Cees Koelewijn en Felix van Dooren, beiden van IVN Roden. Voor actuele info: zie www.drentslandschap.nl/activiteiten. We starten om 19.30 uur bij de ingang van het Bongeveen aan de Scheperijen( tussen Donderen en Norg rechtsaf).

Zaterdag 12 september Excursie Mantingerveld, o.l.v. Albert Kerssies. Vorig jaar september heeft Albert Kerssies een boeiende lezing gehouden over de geschiedenis van de Drentse heide en de jeneverbes: “Paarse Pracht”. Op deze excursie gaan we met hem het veld in om deze pracht te bewonderen. Het Mantingerveld heeft zich de laatste decennia ontwikkeld tot één van de mooiste natuurgebieden van Drenthe en is een plaats waar de jeneverbes volop is hersteld. De excursie is van 10.00 – 12.30 uur. De startplaats is op de parkeerplaats, kruising Hoogeveenseweg – Haarweg. De Hoogeveenseweg is de weg van Westerbork naar Hoogeveen. Vanuit Vries vertrekken we vanaf de Brink/Dorpskerk om 9.15 uur.

Vrijdag 16 oktober Bezoek aan het waterschap Noorderzijlvest. Waterschappen hebben een lange geschiedenis. Het zijn onze oudste uitvoeringsinstanties. Lange tijd was hun taak gericht op waterveiligheid en op landbouw. Pas in de laatste decennia is die taak sterk uitgebreid naar schoon water d.m.v. o.a. zuiveringsinstallaties en voldoende water, in combinatie met natuurontwikkeling. Voorbeelden daarvan zijn De Onlanden,

21 het Hunzedal, beekherstel, enz. Kortom, het waterschap heeft ons veel te vertellen en kan veel laten zien. We worden daarvoor van 14.00 – 16.00 uur verwacht bij de rioolzuiveringsinstallatie aan de Burgemeester J.G.Legroweg 82 in Eelde.

Zondag 25 oktober 2015. Herfstbladeren aquarelleren. Herfstbladeren aquarelleren voor volwassenen o.l.v. Paul van der Veur. Van 14.00-17.00 uur bij “Plaats de Wereld”, Westerstraat 26, Vries. Kosten € 5 p.p. Aanmelden: tel. 050 4061871, of [email protected]

Zaterdag 7 november 2015. Natuurwerkdag in het Holtveen. Ook dit jaar doen we mee met de Nationale Natuurwerkdag in samenwerking met Staatsbosbeheer en Landschapsbeheer Drenthe. Ook scouting Vries doet mee. We gaan in het Holtveen opslag en boompjes verwijderen. Voor koffie, thee, soep en broodjes wordt gezorgd. Aanmelding bij: Sipke Sikkes tel.543497, of [email protected]. Start om 9.30 uur bij de paardenstal aan het zandpad/ingang Holtveen. Einde: 14.00 uur.

Voor het bijwonen van de lezingen vragen wij een bijdrage van € 2

Reeën spotten De Afrikaanse ‘Big Five’ zijn natuurlijk imposanter dan de wilde dieren in Nederland, maar ook hier in en rondom Vries zijn genoeg mooie wilde dieren die de moeite van het ‘spotten’ waard zijn. Reeën staan in de Nederlandse top 5 van de grootste wilde landdieren. Ze komen in al onze provincies voor, toch is het niet gemakkelijk om ze in het wild te vinden. Reeën hebben namelijk een uitstekend reukvermogen, zicht en gehoor. Ze zijn goed gecamoufleerd en onraad merken ze direct op!

22 Kinderactiviteiten. Vrijdag 10 april 2015. Reeën spotten in Vries

Wil jij deze prachtige dieren ook eens in het wild “spotten”, meld je dan aan en ga met ons mee! IVN Vries heeft een goede wandelroute en strategische spotplekken uitgekozen, zodat de kans groot is dat we de reeën in het wild zien. Naast de reeën gaan we ook op zoek naar hun sporen (prenten en schuurplekken). We proberen pootafdrukken in gips te “vangen” zodat je een leuke herinnering mee naar huis kan nemen. Aan het einde van de tocht hebben we rondom een gezellig vuurtje nog tijd voor een kleine versnapering en “wilde” verhalen.

Waar: start en eindpunt Atelier Mathilde Leonore , Etstoel 19 in Vries. Wanneer: vrijdag 10 april van 18.30 – 20.30 uur. Leeftijd: 7 t/m 12 jaar (Ouders mogen mee, maar je mag ook zelf komen of gebracht en gehaald worden) Kosten: gratis (evt. ter plekke een vrijwillige bijdrage aan het IVN Vries) Tips: Draag goede wandelschoenen of laarzen en donkere onopvallende kleding. Doe geen geurtje op (deodorant of parfum). Je mag natuurlijk zelf een camera, mobieltje of verrekijker meenemen

Zondag 1 november 2015. Herfstbladeren aquarelleren. Herfstbladeren aquarelleren voor kinderen o.l.v. Paul van der Veur. Van 14.00-16.00 uur. Lokatie: “Plaats de Wereld”, Westerstraat 26, Vries. Aanmelden bij Paul: tel. 050 4061871, of [email protected]

23 Programma IVN Eelde-Paterswolde dinsdag 17 maart: Algemene ledenvergadering Aansluitend lezing Anne vander Zijpp ….”en dan: wat is natuur nog in dit land……” Aanvang 20.00 uur in Ons Dorpshuis, mevr. Bähler Boermalaan 4 in Paterswolde zaterdag 21 maart: NL doet: Opschoonactie in Spierveen Tijdstip en exacte locatie worden nog bekend gemaakt. Aafke Pot organiseert de actie. donderdag 2 april: Lezing over diervriendelijke tuinieren Edith Barf en Marijke Akerboom geven uitleg en tips om de tuin zo te maken dat heel veel diersoorten er zich thuis voelen en dat je er erg van kunt genieten. Aanvang 20.00 uur in Ons Dorpshuis, mevr. Bähler Boermalaan 4 in Paterswolde zaterdag 25 april: Plantenruilbeurs Onze plantenruilbeurs wordt al jarenlang gehouden bij Jopy Kardol aan de Esweg 12 in Eelde. De beurs begint om 10.00 uur en sluit om 12.30 uur. dinsdag 19 mei: Lezing over het leven in de bodem door Marc Siepman De lezing wordt gehouden in Ons Dorpshuis en begint om 19.30 uur in verband met het feit dat de heer Siepman in Deventer woont. Dinsdag 9 juni: IVN-excursie natuurgebied Kardinge De excursie wordt verzorgd door de wijknatuurgidsen van Beijum en Lewenborg en het natuurgebied Kardinge. Opgave bij: Ynze de Boer t. 0503091875 of [email protected], Waterdicht schoeisel is van belang omdat het er erg nat kan zijn. Zaterdag 13 juni: Slootjesmiddag voor kinderen en hun begeleiders Meer informatie t.z.t. op de website van IVN Eelde-Paterswolde en in diverse media. Rolinka Bouwmeester en Aafke Pot. Zondag 28 juni: Fietstocht door De Onlanden De excursie wordt geleid door Leo Stockmann. Vertrek om 9.30 uur vanaf het Kampje in het centrum van Eelde Opgave bij Leo Stockmann, 050- 3095304, [email protected] Zondag 13 september: IVN open middag Zoals bekend is besloten eens per twee jaar een IVN open middag te organiseren op en rond het IVN vlinderkampje De Duinen. Via de IVN website, Dorpsklanken en de mail houden we u op de hoogte. Zondag 18 oktober: Paddenstoelenexcursie in De Braak of Vennebroek Deskundige Henk van den Brink leidt ons rond op zondag 18 oktober van 10.00 tot

24 ong.12.00 uur. Start bij de hoofdpoort van De Braak. Voor het zien van bepaalde kenmerken is het handig om een spiegeltje en loep mee te nemen. zaterdag 7 november: Nationale natuurwerkdag: Bollen poten in de Braak Natuurmonumenten heeft besloten om de soortenrijkdom in de Braak weer te herstellen door een groot aantal bollen van meerdere soorten te poten.

Zie ook: www.ivn.nl/eeldepaterswolde Voor bepaalde lezingen/excursies kan een geringe bijdrage worden gevraagd

Programma IVN Zuidlaren Woensdag 8 april: Zuidlaren door vlinderogen Lezing door Kars Veling

Kars Veling zal o.a. vertellen over het project Idylle waarbij op allerlei plaatsen in het land bloemrijke plekken worden ingericht voor vlinders, bijen en mensen. Aanvang 20.00 uur De Ludinge

Zondag 19 april: Stinzenplanten op de Fraeylemaborg Wandeling o.l.v. Bert Rogaar.Start 10.00 uur achter dorpskerk bij Laarwoud of 10.30 uur Landgoed Fraeylemaborg in Slochteren Zondag 3 mei: Wandeling in het beekdal van de Slokkert

Onder leiding van JanSiem Rus bezoeken we dit fraaie, kwelrijke beekdal. Start (vertrek met auto’s) 10.00 uur achter Dorpskerk bij Laarwoud.

Woensdagavond 20 mei : Themawandeling orchideeën (Breedbladige orchis) Drentse Aa/Anloerdiepje Start 19.00 uur bij de P-plaats Oudemolen

Zondag 31 mei: Fietsexcursie Vogels door de vogelwerkgroep Start 10.00 uur Start bij kerk in Noordlaren

Zondag 14 juni: Slootjesdag voor kinderen en hun (groot)ouders Start 13.30 uur bij het Dorpshuis in de Groeve

Woensdagavond 24 juni: Themawandeling orchideeën (Gevlekte orchis) Eexterveld Start 19.00 uurbij het info-paneel langs de weg Anloo-Anderen

Woensdagavond 29 juli: Themawandeling orchideeën (Moeraswespenorchis Prins Bernardhoeve Start 19.00 uur P-plaats achter de Prins Bernardhoeve

Zie ook: www.ivn.nl/zuidlaren

25 Natuurmoment met roofvogels Roofvogels in de eigen omgeving

Omdat ik vaak roofvogels zag vliegen maar nooit bijhield hoe vaak en waar, besloot ik oktober 2013 om dit wel te gaan doen, gedurende zo’n jaar. De buizerds en torenvalken besloot ik niet bij te houden. Buizerds zie je erg vaak en torenvalken haast nooit in omgeving Yde-De Punt. Ook was het niet mijn bedoeling om gericht op zoek te gaan naar roofvogels, maar gewoon te noteren wat op mijn weg kwam in de periode oktober 2013 tot half december 2014.Het resultaat is het volgende: 39x sperwer (7x ♂)

12x havik (4x ♂) 7x blauwe kiekendief (♂) 3 x bruine kiekendief (♀ of juveniel en1x?)

De havik heb ik, op één keer na, steeds over ons eigen erf zien vliegen. De sperwers vlogen 24 keer over ons eigen erf. De blauwe kiekendieven zijn 6x gezien ten oosten van de Veenweg bij Yde-De Punt. Eenmaal een blauwe kiekendief in N.O. Groningen, maar deze kan ook misschien een mnl. grauwe kiekendief zijn geweest. De bruine kiekendieven zijn gezien ten oosten van de Veenweg nabij Vries.

Haviken en sperwers: een mannetje of een vrouwtje? Het is voor mij moeilijk gebleken om even snel met zekerheid te kunnen vaststellen bij haviken en sperwers of het om een mannelijk of een vrouwelijk exemplaar gaat. Je ziet ze meestal in een flits voorbij gaan. Ook de afstand speelt daarbij een rol. En de geslachten onderling variëren nogal in grootte. In de vlucht is zelfs een mnl. havik niet altijd gemakkelijk te onderscheiden van een vr. sperwer. De genoemde getallen kunnen dus afwijken! Door de jaren heen ben ik een aantal kippen en vele sperwer foto Roelof Maring duiven kwijtgeraakt door haviken, ondanks maatregelen zoals op onregelmatige tijden vrij laten scharrelen of vliegen. Jammer is het wel, maar zo werkt het in de natuur. Roelof Maring 26 Oog in oog met de kerkuil

De eksters waren onrustig en lawaaierig. Hun krassende geluid was binnen duidelijk te horen en wekte mijn aandacht. Ik keek uit het raam om te kijken wat er aan de hand was en stond oog en oog met een kerkuil. Op nog geen twee meter van het raam, op een dikke, kale tak in de den, tegen de stam, op zo’n anderhalve meter boven de grond.

Er was tijd genoeg om elkaar uitgebreid te observeren. Ook heb ik ruimschoots de gelegenheid gehad om hem (of haar?) te fotograferen. Enige tijd later ‘liep’ en fladderde de kerkuil over de tak naar de naastgelegen spar en zocht een meer beschutte plek wat hoger in de boom. Een unieke ervaring, in elk geval voor mij….

Roelof Maring Verrassende lezing over spinnen Op 25 november hield Ben Prins een lezing over spinnen in Dorpshuis “De Pan” in Vries. Zijn verhaal zou een eye-opener zijn voor eigenlijk iedere natuurliefhebber. Ik was benieuwd. Ben Prins begon zijn verhaal, ondersteund door korte notities via de beamer en aan de hand van schitterende foto’s op het scherm. Het werd een meeslepend verhaal over webwevende spinnen, die wielwebben, hangmatwebben, trechterwebben, kaardewebben of webben van zomaar kris kras door elkaar lopende draden maakten. De spinklieren, die de draden voor het web produceren werden in close up getoond. De draden uit de spintepels zijn met al ons technisch vernuft niet na te maken: sterker dan nylon en rekbaarder dan elastiek. Ze zijn dik of dun, kleverig of glad, enkel of dubbel. Zo ontstaan die fonkelende spinselmatjes met parelende regendruppeltjes, die we op de hei aantreffen. Ook de voortplanting bleek een wonder van vernuft: met rode oortjes hoorden we hoe de mannetjes en vrouwtjes voor hun nageslacht zorgden. En dat allemaal op het gevoel, want spinnen zien niet zo goed. Al die spinnen bleken met hun sterk verschillend gedrag en uiterlijk eigenlijk net zo veelzijdig en interessant als zoogdieren en vogels. Inderdaad een “eye- opener”, dit verhaal van Ben Prins. Gelukkig zijn er ook nog webloze spinnen: iets voor een volgende lezing? Annemarie de Vries

27 Schoolproject De Vijverstee 2014 Donderdag 12 februari hadden de kinderen van groep 7 van de Vijverstee weer een middag zagen en knippen op de Welterberg. Het weer zat ons mee en om 13.15 uur kwam de eerste groep er aan. Boompjes omzagen Na enige aanwijzingen van meester Siebren ging de helft van de groep met Sipke en mij mee om boompjes om te zagen en struiken te snoeien. Er werd hard gewerkt en de boompjes werden met veel enthousiasme omgezaagd. Biologieles op de hei De andere helft van de groep ging met meester Siebren de hei op. Daar kregen ze biologieles. Voor de kinderen was het uur veel te snel om: het was weer tijd om naar school terug te gaan.

“meester Siebren geeft uitleg”

De tweede groep Intussen was de andere groep gearriveerd en ook bij deze groep werd er hard en met veel plezier gewerkt. Tijdens het zagen en knippen werd er door de kinderen onderling wat geplaagd en ook wel opgeschept: “Kijk eens, ik heb deze dikke boom helemaal alleen omgezaagd!” Ook voor deze groep ging het uur veel te vlug om, maar ja: bij leuke dingen vliegt de tijd. Tineke Schat

28 Schoolproject Holtenhoek 2014 Naar het Holtveen Dinsdagmiddag 4 november toog groep 7 van de Holtenhoek naar “hun” geadopteerde Holtveen. Onder leiding van Kor en Maarten werd er hard gewerkt. Om weer ruimte en licht in het gebied te brengen werden struiken en berkenopslag verwijderd. Maarten en Kor zagen er op toe dat er veilig werd gewerkt met de werktuigen. Het andere deel van de middag hebben de leerlingen van Wil allerlei wetenswaardigheden over zwammen geleerd. De natuur werd op een heel eigen wijze beleefd onder leiding van Ivon: zittend op de bosgrond, met hun rug tegen een boomstam en met gesloten ogen ervoeren de kinderen de stilte van het gebied. Ook maakten ze hun eigen unieke “bosparfumbakje” met natuurlijke materialen. De afspraak is, dat leerlingen van groep 7 één keer in het vroege voorjaar en één keer in het najaar een middag in het Holtveen aan het werk gaan. Een prachtige kans om kinderen betrokken te laten zijn bij hun woonomgeving. Ze daar ook (deels)

“kijk eens”

verantwoordelijkheidsgevoel voor bij te brengen. De kinderen beleefden iedere keer een prachtige middag. Moe en vuil, maar zeer tevreden kwamen ze terug op school. De school hoopt dat deze samenwerking met het IVN vele jaren zal voortbestaan. Zo leren de kinderen in de loop van de tijd steeds meer over “hun”veentje.

29 Ook met groep 3 op pad Donderdagmiddag 5 februari 2015 is groep 3 met hun leerkracht naar het Holtveen gewandeld. Zij hebben daar met ipads foto’s gemaakt van sporen die ze daar vonden.

“groep 3 bij het veentje” Afke Poelmans, leerkracht van de Holtenhoek

Voortgang Werkgroep “De Veentjes”. In het afgelopen najaar zijn we als werkgroep een paar keer bezig geweest in het Holveen. We hebben op enkele plekken een doorkijk naar het water gemaakt. Het water stond heel laag, dus we konden er mooi bij. Vanaf het wandelpad heb je nu een prachtig gezicht op het water.

We waren met een leuke groep van zeven mensen. Drie komen uit de omgeving van Groningen, de anderen uit Vries. Een nieuwe vrijwilliger uit Eelde wil ook graag mee doen. Verder hebben we contact met mensen uit Donderen.

Met de mensen uit Donderen gaan we een wandeling langs het veentje maken en horen dan wel of er belangstelling bestaat om met de werkgroep mee te doen.

Kor Mulder

30

31

32 Vleermuizen in oude bomen In het verslag van BROM is te lezen dat er plannen zijn om volwassen en/of oude bomen te kappen aan de Groningerstraat en de Hooidijk. De drie IVN- afdelingen hebben half januari een brief aan de gemeente Tynaarlo gestuurd, waarin ze de gemeente gevraagd hebben om goed onderzoek te doen naar vleermuizen, voordat ze oude bomen kappen. Ze hebben de gemeente geschreven dat de vleermuizen strikt beschermd zijn onder de Flora- en Faunawet. Als het kappen haast heeft moet minimaal met een boomcamera onderzocht worden of er vleermuizen overwinteren. Als dat zo is, moet er gewacht worden tot de dieren uitgevlogen zijn. In het antwoord van de gemeente begin februari aan de 3 IVN verenigingen wordt aangegeven dat de zorg voor de verblijfplaatsen en nestgelegenheden terecht is en dat de gemeente bij de kapwerkzaamheden daar ook rekeningen mee zal houden. De werkwijze van de gemeente - Kapwerkzaamheden wordt buiten het seizoen uitgevoerd. - Bij het merken van de bomen vindt een visuele inspectie plaats naar nesten en holen. - Dit wordt vooraf aan de kapwerkzaamheden nog eens herhaald. - Bij twijfel of verdenking laat de gemeente nader onderzoek doen. - Binnenkort gaan alle medewerkers van de gemeente Tynaarlo ( team Groen) op cursus over dit onderwerp, om zich hierover verder te kunnen professionaliseren. - Daarnaast is de gemeente lid van de databank Flora en Fauna en beschikken ze over waarnemingen in het gebied. Deze brief klinkt positief. Overigens worden aan de Hooidijk momenteel geen oude of dikke bomen gekapt, dit in tegenstelling tot de Groningerweg. De gemeente zond het IVN een onderzoek d.d. 13 februari 2015 over de bomen aan de Groningerweg in Eelde. Uit dit onderzoek blijkt dat er alleen gekeken is naar de levensvatbaarheid van de bomen. In de 80 oude eiken zijn zes holten gevonden. Deze zijn niet onderzocht op vleermuizen. IVN Eelde gaat in gesprek met de gemeente en zal aandringen op degelijk onderzoek en zal zo nodig bezwaar maken.

33 34 Jaarverslag vogelwerkgroep 2014

De vogelwerkgroep heeft een actief jaar achter de rug, met een zes-tal tellingen in Vries en omgeving. De zachte winter van 2013-2014 heeft invloed gehad op de waargenomen soorten en de aantallen vogels. Er bleken grote fluctuaties te bestaan tussen verschillende maanden, maar ook tussen de jaren. Bij de broedvogeltelling in het voorjaar bleek dat de Nachtegaal en Groene Specht dit jaar er niet bij waren in De Holten. Daarentegen lijkt de Appelvink zich er definitief gevestigd te hebben. Hieronder volgt een overzicht van de diverse tellingen. Traditioneel in januari de 5-minutentelling Januari is voor de vogelwerkgroep direct een actieve telmaand. Traditiegetrouw doen we 10 telpunten (5-minuten tellingen) in het atlasblok 12-23 (Donderen e.o.). Midwintertelling watervogels Van een echte winter was in 2013 – 2014 geen sprake, maar halverwege januari vonden weer de (internationale) midwintertellingen watervogels plaats. Hierbij was op de 5 vennen in het gebied Vries- Bunne de Wilde Eend de talrijkste soort. Bij Zeijen zat een groep Wilde en Kleine Zwanen, dat blijft altijd een mooi gezicht. In het gebied Zeijerveld- Huis ter Heide was als vanouds de Rietgans overheersend aanwezig met duizenden exemplaren. Herfst/wintertellingen in het Bongeveen Verder hebben we maandelijks herfst-/wintertellingen in het Bongeveen uitgevoerd. De aantallen watervogels blijken hier sterk te fluctueren. Uitschieters waren: 140 Wintertaling, 94 Wilde Eend, 60 Smient, 33 Krakeend, 100 Grauwe Gans, 175 Canadese Gans, 80 Meerkoet. Een maand later kan een deel van deze soorten zo goed als afwezig zijn. Verder werden er geregeld Watersnippen waargenomen, maar ook de Havik en Torenvalk. Broedvogeltelling in De Holten Vervolgens werd in het voorjaar van 2014 het tijd voor de broedvogeltellingen in De Holten, t.w.v. Vries. Uiteindelijk werden van 38 vogelsoorten territoria vastgesteld. De top-8 hierbij was: Tjiftjaf (33), Zwartkop (29), Winterkoning (26), Merel (25), Vink (21), Roodborst (19),

35 Koolmees (18), Boomkruiper (15). Meest opvallend is wel de daling van de Fitis (van 21 naar 8 territoria). De Geelgors deed het hier als vanouds goed met 10 territoria. Jammer is het dat de laatste jaren soorten als Nachtegaal en Groene Specht het hebben laten afweten. En nu ook de Bonte Vliegenvanger, maar die geeft duidelijk de voorkeur aan de nestkasten in het dorp. Wel mooi is dat we wederom de Appelvink hebben kunnen noteren In de bebouwde kom van Vries: de MUS-telling Ook is in het voorjaar weer een MUS-telling uitgevoerd in de bebouwde kom van Vries (Meetnet Urbane Soorten). Merel, Houtduif, Koolmees en Pimpelmees zaten op alle 11 telpunten. Zwartkop en Heggenmus deden het goed. En hier dus wel Bonte Vliegenvangers, in tegenstelling tot De Holten. In totaal werden 8 Gierzwaluwen waargenomen. Inventarisatie huiszwaluwen Vervolgens zijn in juli de Huiszwaluwen geïnventariseerd in atlasblok 12-34 (Ubbena, Zeegse, Oudemolen, Taarlo). Dit keer werden 71 nesten geteld en dat is zeker een verbetering in vergelijking met afgelopen jaren (vorig jaar 57 bewoonde nesten). Het is een jaar geweest waarin door enthousiaste vrijwilligers vogeltellingen zijn uitgevoerd in de omgeving van Vries. Hiermee is ook een bijdrage geleverd aan kennis over de aantals-ontwikkelingen in Nederland.

Anne Hielke v.d. Meulen

BROM, de werkgroep Bomen, Ruimtelijke Ordening en Milieu Jaarverslag 2014 We houden ons al jaren bezig met het behoud en de verbetering van de kwaliteit van natuur en milieu en het landschap in onze gemeente. In de praktijk houdt dat meestal in dat we kritisch de gemeente m.b.t. bestemmingsplannen, structuurplannen en landschapsbeleid e.d. volgen. Het gaat vaak om procedures die al langere tijd spelen en waar aantasting van de EHS (.Ecologische Hoofdstructuur) of EVZ ( Ecologische Verbindingszones) in het geding is.

36 Recreatiewoningen in “de Leegte” De bouw plannen van recreatiewoningen in “de Leegte” aan de Groningerweg is zo’n voorbeeld. Het gebied ligt wel degelijk in de EHS. Vorig jaar hebben we voorkomen dat de illegale ophoging van het terrein t.b.v. een autoparkeerplaats is teruggedraaid omdat de oorspronkelijke natte structuur behouden moet blijven. Dit jaar was het ontwerp bestemmingsplan en omgevingsvergunning van het bouwplan aan de orde. Wij hebben een zienswijze ingediend dat ter versterking van de bestemming natuur er zoveel mogelijk sprake moet zijn van een natuurlijke overgang van water naar land, dus zo min mogelijk beschoeiing langs de kavel, zodat o.a. ook de inmiddels waargenomen otters een passage naar het Leekstermeer gebied kan worden geboden. Er is ook door een van de buren een zienswijze ingediend om de woning meer op het land te plaatsen. Dit lijkt ons geen goed idee. We wachten de reactie van de gemeente af. Wordt vervolgd. Baanverlenging van Vliegveld Eelde We hebben de baanverlenging van het Vliegveld Eelde ( GAE) niet kunnen voorkomen. We zijn nu bezig om te controleren of de opgelegde compensatiemaatregelingen zijn uitgevoerd en of zij functioneren. Het gaat om de alternatieve vleermuisvliegroute , de bomen aanplant en de twee vleermuiskelders. Er zijn nog geen vleermuizen in de kelders aangetroffen. De vleermuiswerkgroep Drenthe zal de monitoring uitvoeren. Bij controle door Tineke en Wietske bleken verschillende zaken langs de route van de Ecologische verbindingszone(EVZ) aan de zuidzijde van het vliegveld met een aansluiting op een Faunapassage onder de Legroweg nog niet in orde . We hebben op een bijeenkomst van het jaarlijkse” Overleg Natuurbeheer Vliegveld Eelde” met de directie van GAE aangegeven dat naast allerlei kleinere gebreken de faunapassage nog niet goed functioneert en dat de verplichte monitoring door GAE nog steeds niet heeft plaatsgevonden

Volwassen eiken kappen langs Groningerweg Er zijn plannen om langs de Groningerweg 82 volwassen eiken te kappen terwijl slechts 42 weer geplant zullen worden. Dit omdat tijdens de vernieuwing van het fietspad en de gelijktijdige aanleg van een nieuwe riolering de wortels van de eiken zo beschadigd zijn dat veel eiken een slechte conditie hebben gekregen. Zij leveren daardoor een gevaar op voor het 37 verkeer of hebben zelfs op de duur geen overlevingskans. Het IVN vraagt zich af of er niet te veel bomen gekapt zullen worden. Oude eiken in een slechte staat bieden juist een goede nestgelegenheid voor vogels en vleermuizen. In het verleden zijn vaak vleermuizen waargenomen langs de Groningerstraat. Daarom hebben we het college van de gemeente Tynaarlo er op attent gemaakt dat vleermuizen en hun verblijfplaatsen beschermd zijn onder de Flora- en Faunawet. We vragen daarom voorafgaand aan de kap om een onafhankelijk onderzoek naar vleermuizen te laten doen. Dit speelt ook bij de Hooidijk in Vries waar een aantal beuken zal worden gekapt. Dit laatste verzoek deden we gezamenlijk met de drie IVN afdelingen Eelde- Paterswolde, Vries en Zuidlaren, evenals de inbreng met betrekking tot de procedures over het volgende onderwerp:

Het Transferium bij de Punt De Provincie Drenthe heeft n.l. plannen om eventueel vlakbij de afslag bij De Punt een Transferium aan te leggen voor 2000 auto’s. De 3 IVN afdelingen hebben bij de Statencommissie Omgevingsbeleid onze zorgen geuit over de keuze van een Transferium zo dicht bij het Natura 2000 gebied van de Drentsche Aa, waarbij bovendien het vervoer van de automobilisten naar de stad Groningen via Openbaar Vervoer nogal tijdrovend zal zijn. Uitbreiding van het Transferium in Haren lijkt een betere optie. In een latere fase, kreeg de gemeente Tynaarlo de opdracht de haalbaarheid van het Transferium de Punt nader te onderzoeken. We hebben toen aangevoerd dat dan toch eerst het nut en de noodzaak van een dergelijk transferium op deze plaats onderzocht moet worden, terwijl ook een MER- rapportage over de invloed op het natuurgebied moet worden gemaakt. We wachten de reactie van de gemeente Tynaarlo af. Bij deze procedure werken we ook nauw samen met de Milieufederatie Drenthe. Dit is een globaal overzicht van waar we dit jaar mee bezig waren. Het blijkt belangrijk dat we de gemeentelijke plannen kritisch blijven volgen. Als je dat ook vindt, sluit je dan bij ons aan. We zoeken dringend mensen die gemotiveerd zijn om een deel van hun vrije tijd te besteden aan het behoud van natuur, milieu en landschap in onze eigen omgeving. Agaath AB

38

foto Annemarie de Vries

foto Wil Folkers 39

foto’s Wil Folkers

40