Rocznik Kultury Polskiej. R. 2016

2016

ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016

ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ

Warszawa 2016 WSTĘP, prof. Piotr Gliński, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego 5 OD WYDAWCY, dr Mateusz Werner, Wicedyrektor NCK 6

SPIS TREŚCI 1. DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 9

ARCHIWA PAŃSTWOWE (oprac. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych) 10 BIBLIOTEKI (oprac. Biblioteka Narodowa) 19 DOMY KULTURY* 31 KINEMATOGRAFIA (oprac. Polski Instytut Sztuki Filmowej) 42 MUZEA (oprac. Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów) 51 MUZYKA (oprac. Instytut Muzyki i Tańca) 57 PRODUKCJA WYDAWNICZA (oprac. Biblioteka Narodowa) 66 PROMOCJA POLSKIEJ KULTURY ZA GRANICĄ – PORTAL CULTURE.PL (oprac. Instytut Adama Mickiewicza) 76 RYNEK KSIĄŻKI (oprac. Instytut Książki) 83 SZKOLNICTWO ARTYSTYCZNE (oprac. Centrum Edukacji Artystycznej) 93 TANIEC (oprac. Instytut Muzyki i Tańca) 101 TEATR (oprac. Instytut Teatralny) 107 ZABYTKI (oprac. Narodowy Instytut Dziedzictwa) 116

2. FINANSOWANIE I EKONOMIA KULTURY 133

WYDATKI MKiDN NA KULTURĘ (oprac. Departament Mecenatu Państwa MKiDN) 134 FINANSOWANIE KULTURY PRZEZ SAMORZĄDY* 142 SEKTOR KULTURY – ZATRUDNIENIE I PRODUKCJA* 155

3. MEDIA PUBLICZNE 165 TELEWIZJA POLSKA (oprac. Telewizja Polska) 166 POLSKIE RADIO (oprac. Polskie Radio) 174

* Opracowanie Narodowe Centrum Kultury 4. UCZESTNICTWO W KULTURZE 185

CZYTELNICTWO (oprac. Biblioteka Narodowa) 186 SPIS TREŚCI FORMY AKTYWNOŚCI KULTURALNEJ* 198 PAMIĘĆ ZBIOROWA* 207 WYKORZYSTANIE INTERNETU DO CELÓW KULTURALNYCH* 216

5. VARIA 227

O RZECE WIŚLE 229 O MURALACH 231 O GRACH WIDEO 234 O FESTIWALACH 238 O GALERIACH SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ 241 O MIĘDZYNARODOWYM KONKURSIE PIANISTYCZNYM IM. FRYDERYKA CHOPINA (oprac. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina) 243

6. DODATEK 249

POLSKIE DZIEDZICTWO KULTUROWE ZA GRANICA 250 RESTYTUCJA DÓBR KULTURY 267 MIEJSCA PAMIĘCI NARODOWEJ ZA GRANICĄ 275

* Opracowanie Narodowe Centrum Kultury

Szanowni Państwo,

„Rocznik kultury polskiej”, którego pierwszą edycję mają Państwo w ręku, jest opisem rzeczywistości kulturalnej w Polsce, w sposób przystępny i kompe- tentny dostarcza wiedzę o instytucjach i najważniejszych wydarzeniach we wszystkich dziedzinach kultury i sztuki. Czytelnik znajdzie w nim dane na temat projektów finansowanych przez MKiDN, działań wspieranych przez sa- morządy lokalne oraz dotyczące promocji polskiej kultury za granicą w ujęciu pokazującym nie tylko najnowsze wskaźniki z lat 2015–2016, ale także ten- dencje wynikające z długotrwałych procesów. Dane statystyczne, trendy i korelacje opisane w „Roczniku” są podstawowym narzędziem pracy dla każdego, kto przy podejmowaniu decyzji kieruje się rzetelną wiedzą, opartą o badania i dlatego jestem przekonany, że publikacja niniejsza stanie się codziennym źródłem informacji m.in. dla menadżerów i animatorów kultury, urzędników i przedsiębiorców. „Rocznik kultury polskiej” dostępny jest w wersji drukowanej i elektronicznej. Edycja w języku angielskim z pewnością będzie przydatna zagranicznym odbiorcom. To „niezbędnik” dla każdego, kto o polskiej kulturze chce wiedzieć więcej.

Prof. dr hab. Piotr Gliński Wicepremier, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 przez Ministerstwo Kultury iDziedzictwa Narodowego napisał Departament wspólne dziełoPolskiego Radia iTelewizji Polskiej. Ofinansowaniu kultury i Narodowy Instytut Dziedzictwa. Część dotycząca mediów publicznych to ny Zbiorów, Instytut MuzykiiTańca, Instytut Książki, Instytut Teatralny Polski Instytut Sztuki Filmowej, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochro przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, Bibliotekę Narodową, Rozdział „Dziedziny kultury idziedzictwa narodowego” został napisany sie badańkultury wśród instytucji, dlaktórych organizatorem jest MKiDN. się wpublikacji jest wiedząprzekazaną przez specjalistów wdanejdziedzinie. Czytelnikniniejszy „Rocznik”. może miećzatem pewność, że to, coznajduje trzeby własnych instytucji zebrał iopracował informacje, które składająsięna sposób zespół ekspertów, który korzystając z danych wytworzonych na po tucje zajmującesięposzczególnymi dziedzinamikultury. Stworzyliśmy wten telnik będziemógł następnie odkrywać według własnych potrzeb. szczególnych dziedzin polskiejkultury i wprowadzić w obszary, które Czy działalnością. „Rocznik” ma zazadanie ułatwić orientację wtrendach po informacji oinstytucjach polskiejkultury izagadnieniach związanych zich zacząć działać w danymobszarze kultury; jak też badaczachszukających aktualną sytuację wkulturze; przedstawicielach polskichfirm,które chcą i pracownikach instytucji, którzy podejmującdecyzje powinni uwzględnić polityki kulturalnej na różnych szczeblach –a więc również urzędnikach cę zinstytucjami wPolsce, aletakże osobachzwiązanych ztworzeniem wicielach zagranicznych organizacji, którzy pragną nawiązać współpra języka, syntetycznym ujęciemibogatą szatą graficzną. two, które łączyskrupulatnąifachową prezentację danych zprzystępnością Dlatego postanowiliśmy stworzyć „Rocznik Kultury Polskiej” –wydawnic czesnej polskiejkultury, które pozwala naporównanie ze sobąkolejnych lat. natomiast znaleźć wśród nichwysokiej jakości monograficzne ujęcie współ wartościowych publikacji, aleujmująonetemat jedyniecząstkowo. Trudno okulturzemat. Badania wnaszymkraju owocują wprawdzie dużąliczbą ską kulturę, jednocześnie rzetelnie przekazując najnowsze danenajejte Jest to publikacja, która wyrosła zprzekonania, że można promować pol Oddajemy wPaństwa ręce pierwszy numer„Rocznika Kultury Polskiej”. Od Wydawcy Układ tematyczny „Rocznika” stanowi odbiciepodziałuzadańwzakre By sprostać temu wyzwaniu, dowspółpracy zaprosiliśmy polskieinsty „Rocznik” powstał zmyślą o szerokim gronie odbiorców: przedsta 7 ------

ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 bibliotece wszystkich, dlaktórych polska kultura jest ważna. Polskiej” to wydawnictwo potrzebne, które nastałe zagościwpodręcznej na szczeblu międzynarodowym. Jestem przekonany, że „Rocznik Kultury sektora kultury, jakrównież nawiązaniarelacji międzysektorowych, wtym polskiej kultury oraz stanie sięprzyczynkiem dowspółpracy wramach w ręce, będzie w kolejnych latach coraz lepiej odzwierciedlać aktualny stan Pianistycznym im.Fryderyka Chopina. Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina o Międzynarodowym Konkursie najciekawszych polskichraportów opublikowanych wtymroku, oraz tekst wnętrznych danych, atakże oczęść „Varia”, wktórej zgromadziliśmy kilka dań Narodowego CentrumKultury, wykonane napodstawie własnych ize Adama Mickiewicza. Rocznik uzupełnionyzostał oanalizyDziału ds.Ba Artystycznej, natomiast oPolsce naarenie międzynarodowej –Instytut Mecenatu Państwa MKiDN, oedukacji artystycznej –Centrum Edukacji Mamy nadzieję, że zbiegiem czasupublikacja, którą Czytelnik trzyma Ds. iStrategii Badań Kultury dr Mateusz Werner Wicedyrektor NCK 8 - - 1. DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016

prowadzenie spraw dotyczących przechowywania dokumentacji o czaso prowadzenie działalności informacyjnej i popularyzatorskiej na temat ma prowadzenie prac naukowych oraz wydawniczych wdziedziniearchiwistyki urzędowe potwierdzanie treści przechowywanych materiałów archiwalnych, udostępnianie materiałów archiwalnych, ewidencjonowanie iopracowywanie materiałów archiwalnych, gromadzenie, przechowywanie izabezpieczanie materiałów archiwalnych, kształtowanie inadzór nadpaństwowym zasobem archiwalnym, wań wizualnych bądźdźwiękowych materiałów archiwalnych, przetwarzania wym okresie przechowywania wzakresie ustalonym ustawą archiwalną. Nadzór nadnarodowym zasobemarchiwalnym sprawuje minister właściwy Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych teriałów archiwalnych iarchiwów, i dziedzinpokrewnych, łach archiwalnych, sporządzania wyciągów, wypisów, odpisów alboodwzoro chiwalne wzakresie wyszukiwania informacji i danych zawartych w materia o narodowym zasobiearchiwalnym iarchiwach (Dz. U. z2016 r., poz. 1506). czelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, który jest centralnym organem do spraw kultury iochrony dziedzictwa narodowego zapośrednictwem Na administracji rządowej wsprawach państwowego zasobuarchiwalnego. ARCHIWA PAŃSTWOWE Archiwa państwowe działająnapodstawie Ustawy zdnia14 lipca1983 r. Do ustawowych zadańarchiwów państwowych należą: Oprócz działalnościpodstawowej archiwa państwowe wykonują usługiar 10 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO

2016 Bolesławiec Strzmiele

Międzyzdroje

Kamieniec Ząbkowicki

SZCZECIN GORZÓW WIELKOPOSKI

ZIELONA GÓRA

Stargard Szczeciński

LESZNO WROCŁAW

Jelenia Góra Poznań Legnica Piła KOSZALIN

0 ARCHIWA PAŃSTWOWE WPOLSCE

Szczecinek

OPOLE

siedziby archiwów państwowych siedziby oddziałów zamiejscowych iekspozytur siedziby ekspozytur Słupsk Racibórz 50 Gniezno GDAŃSK Gliwice 100

Gdynia BYDGOSZCZ Pszczyna

KALISZ Konin Inowrocław Cieszyn 150

TORUŃ Sieradz MALBORK Elbląg Włocławek 200 km Łęczyca CZĘSTOCHOWA Bielsko-Biała Kutno Żywiec Spytkowice ŁÓDŹ PIOTRKÓW PŁOCK TRYBUNALSKI Łowicz

Tomaszów Maz. KRAKÓW

Nowy Targ Bochnia Mława Nidzica OLSZTYN

Grodzisk Maz. Milanówek Kielce

Nowy Sącz WARSZAWA Pułtusk

RADOM Otwock Tarnów Sandomierz Łomża SUWAŁKI 11 RZESZÓW Ełk Kraśnik Sanok SIEDLCE PRZEMYŚL Podlaski Radzyń LUBLIN Chełm BIAŁ

Zam YSTOK

ość DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 ZASÓB ARCHIWALNY

Zasób archiwalny, zgromadzony warchiwach państwowych, naktóry składa Narodowe Archiwum Cyfrowe Archiwum Akt Nowych Archiwum Główne AktDawnych wymiaru sprawiedliwości, władze iinstytucje samorządowe, instytucje ior wum Dokumentacji Osobowej i Płacowej wMilanówku) i5ekspozyturami, wywanym w poszczególnych archiwach państwowych zawierają bazy da tacja techniczna, kartograficzna i fotograficzna, filmy, nagrania dźwiękowe, i archiwa rodowe powstałe do1918 r., i zapewnienie powszechnego dostępu donichwceluwspierania rozwoju informacji idanych zawartych wmateriałach archiwalnych oraz konserwacji ganizacje oświatowe, wyznaniowe oraz społeczne, przedsiębiorstwa prze graficzną oraz filmową powstałą odpoczątków XX w. których właściwość miejscowa ma zasięg regionalny. Przechowują one ar nych SEZAM iZoSIA (wyszukiwarka dostępna on-line zapośrednictwem pieczęcie, atakże materiały ulotne, według stanu nadzień31 grudnia2015 r. mysłowe iinstytucje gospodarcze, archiwa rodzin imajątków ziemskich, państwa ispołeczeństwa obywatelskiego. materiałów archiwalnych. elektronicznych i137 687 plików ołącznejobjętości 17 108,95 GB. obejmował 760 ogółem 95 zespołów izbiorów archiwalnych, 44 760 779 chiwalia wytworzone przez lokalne władze iurzędy państwowe, instytucje oraz dze centralne, instytucje istowarzyszenia ocharakterze ogólnopolskim, a także spuścizny osóbprywatnych. a także spuścizny powybitnych działaczachpolitycznych ispołecznych, strony www.archiwa.gov.pl). się dokumentacja aktowa, dokumenty pergaminowe i papierowe, dokumen stwowych nalata 2010–2020, jest trwałe zachowanie świadectw przeszłości je sięw państwowych isamorządowych jednostkach organizacyjnych, jednostek archiwalnych, 331 453,57 metrów bieżących, 50 254 dokumentów Szczegółowe informacje onarodowym zasobiearchiwalnym przecho Sieć archiwów państwowych tworzą 3archiwa ocharakterze centralnym: Misją archiwów państwowych, wyrażoną wStrategii Archiwów Pań Ponadto ponad 551 kmbieżących materiałów archiwalnych znajdu 30 archiwów wraz zich40 oddziałamizamiejscowymi (w tymArchi , gromadzące akta wytworzone po1918 r. przez wła , przechowujące dokumentację foto- i fono , przechowujące akta władzcentralnych 12 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 ELEKTRONICZNYCH DOKUMENTÓW 17 109 GB stanu na dzień 31 grudnia2015 r. Źródło: sprawozdania statystyczne KN-1 –działalność archiwalna według walnych należy wymienićKonstytucję 3maja,której przyznano Znak w których postępowanie zdokumentacją podlega nadzorowi archiwów Dziedzictwa Europejskiego. Znajduje sięonatakże wśród zabytków wpi Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. ADEto system teleinformatyczny, tacji wpostaci elektronicznej. Wychodząc naprzeciw tympotrzebom, uru który umożliwi przejmowanie oraz przechowywanie i udostępnianie przez państwowych. elektronicznej głównie przez podmioty administracji publicznej. chomiono projekt Archiwum Dokumentów Elektronicznych (ADE) w ramach archiwa państwowe materiałów archiwalnych wytworzonych wpostaci sanych naPolską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata wraz Z każdym rokiem archiwa państwowe przejmują coraz więcejdokumen Wśród cennych dokumentów znajdujących się w zasobach archi 95 76095 ZESPOŁÓW (ZBIORÓW) 31 grudnia2015 r. ARCHIWALNY stan na dzień stan nadzień ZASÓB BIEŻĄCYCH AKT 331,5 KM 13 ARCHIWALNYCH JEDNOSTEK JEDNOSTEK 44 760 779 - - - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 KORZYSTANIE ZZASOBU ARCHIWALNEGO (W CZYTELNIACH) UDOSTĘPNIANIE BEZPOŚREDNIE UDOSTĘPNIANIE BEZPOŚREDNIE UDOSTĘPNIANIE ZASOBU ARCHIWALNEGO W2015 R.* OSOBY Archiwa państwowe udostępniają zgromadzone materiały archiwalne zrealizowały także 67 000 kwerend. z 1573 roku, Archiwum Biura Odbudowy Stolicy, akta ibiblioteka Braci z dokumentem lokacyjnym miasta Krakowa z5czerwca 1257 r., aktami Or Źródło: sprawozdania statystyczne KN-1 –działalnośćarchiwalna według Woodrowa Wilsona z17 stycznia 1917 r. WII edycji Polska Lista Krajowa 86 000 wizytskorzystano86 000 jednostek. zok.823 000 Archiwa państwowe Statut Łaskiego wzbiorach AGAD oraz Dokument Zbiluta z1153 r. przecho w sposób bezpośredniw sposób – poprzez umożliwianie osobom zainteresowanym wywany m.in.wArchiwum Państwowym wPoznaniu. Programu UNESCO Pamięć Świata została poszerzona okolejne bezcenne Czeskich oraz traktaty pokojowe zawarte od II połowy XV do końca XVIII w. the World the ganizacji Narodowej Powstania Styczniowego (1863–1864) oraz Memoria łem Ignacego JanaPaderewskiego doprezydenta Stanów Zjednoczonych prowadziło badaniawczytelniach archiwów państwowych. Podczas blisko rządzając reprodukcje zwłasnego zasobu.W2015 r. prawie osób 29 000 nych usług, poszukiwania określonych informacji lub dokumentów oraz spo pamiecpolski.archiwa.gov.pl). między Królestwem Polskim iCesarstwem Tureckim (więcej nastronie osobistego zapoznania się z treścią tych materiałów w siedzibie archiwum, cyjny Związku Pruskiego wzbiorach Archiwum Państwowego wToruniu, dokumenty, wtymprzechowywane warchiwach państwowych: Akt erek a także pośrednio, podejmującnazlecenieużytkowników, wtrybieodpłat stanu nadzień31 grudnia2015 r. Na Światowej LiścieProgramu UNESCO Pamięć Świata ( 28 737 ) znalazłysięm.in.:AktKonfederacji Generalnej Warszawskiej ODWIEDZINY 85 827

JEDNOSTKI UDOSTĘPNIONE UDOSTĘPNIONE 823 354 UDOSTĘPNIANIE UDOSTĘPNIANIE KWERENDY POŚREDNIE 14 Memory of of Memory 67 003 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016

z terenu województwa kujawsko-pomorskiego, zleca także poszukiwania ocharakterze własnościowym. W projekcie uczestniczyły 33 kraje, wtymPolska. Polski wkładstanowiło 3 mlndanych opisowych iponad1,4 mlnskanów. Ewidencje Ludności wArchiwaliach –ELA. Program Rejestracji AktMetrykalnych iStanu Cywilnego PRADZIAD, Inwentarze Zespołów Archiwalnych –IZA, Zintegrowany System Informacji Archiwalnej –ZoSIA, System Ewidencji Zasobu Archiwalnego –SEZAM, na stronach instytucji współpracujących zarchiwami państwowymi, np. to w regionalnych bibliotekach cyfrowych, na stronach internetowych archiwów państwowych, w serwisiegenealogiawarchiwach.pl, zapewniającym dostęp on-linedopo w serwisieszukajwarchiwach.pl, prezentującym ponad20mlnskanów ma warzystw genealogicznych. względem liczebności grupąosóbkorzystających zzasobuwczytelniach uczestniczono w realizacji projektu APEX, którego celem było dostarczenie ternetowej Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych teriałów archiwalnych (stan nakoniec lipca2016 r.) zzasobu31 archiwów ty udostępniania materiałów archiwalnych on-line. Wlatach 2012–2015 informacji oarchiwaliach znajdujących sięwzasobiearchiwów europej gitalizowane zbioryw Internecie. Obecniecyfrowe kopie materiałów zzaso bu archiwów państwowych dostępne są: kowników stanowią osoby prowadzące badanianaukowe. Drugą pod nad 3,2 mlnstron zdigitalizowanych aktmetrykalnych iewidencji ludności państwowych oraz niektórych archiwów spoza państwowej sieciarchiwalnej, ma –szczególnie oczekiwane przez użytkowników –udostępnianie zasobu przez archiwa państwowe rodzajem kwerend. Znacznagrupaużytkowników dane zsystemów ibazdanych, wśród których wymienić należy: on-line. Ztego względu archiwa państwowe sukcesywnie zamieszczają zdi skich oraz ichudostępnienie nastronie Europejskiego Portalu Archiwalnego. są genealodzy. Archiwa państwowe włączająsięrównież wmiędzynarodowe projek Szacuje się, że wskali całej sieciarchiwalnej największy odsetek użyt Korzystanie zzasobuarchiwalnego ułatwiająudostępnione nastronie in Poszukiwania genealogiczne są jednocześnie najczęściej realizowanym Coraz większe znaczenie wobszarze korzystania zzasobuarchiwalnego www.archiwa.gov.pl www.archiwa.gov.pl 15 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 O MATERIAŁACH ARCHIWALNYCH I ARCHIWACH WIEDZY POPULARYZACJA

470 publikacji (również multimedialnych i wirtualnych). z udziałemarchiwów państwowych lubichpracowników wydano ponad znaczną część stanowiły lekcje archiwalne, przekroczyła 1200. Ponadto akcje społecznepolegające nazbieraniu dokumentów, konkursy, grymiejskie, warsztaty zwykorzystaniem dokumentów, prezentacje multimedialne, wystawy tradycyjne iwirtualne, lekcje archiwalne zzakresu genealogii oraz historii regionalnej, projekty edukacyjne, np. portal pismo” „Dawne –www.dawnepismo.ank.gov.pl. obecność naportalach społecznościowych (Facebook, Twitter), organizację dniotwartych, wystaw tradycyjnych. Przygotowano także ponad300 wystaw iprezenta wych, wtymszczególności organizują przedsięwzięcia wramach obcho Popularyzacja wiedzyomateriałach archiwalnych iarchiwach, należąca do ustawowych zadańarchiwów państwowych, manaceluzarówno wspiera i możliwości jego wszechstronnego wykorzystania. Szczególnie wmniej genealogicznymi, uruchomionoprojekt „Archiwa rodzinne”. Archiwa pań nych informacji dotyczących prowadzenia badańgenealogicznych. postępowania z rodzinnymi dokumentami, sposobów ichzabezpieczania nie poznawania przez obywateli historii kraju, małych ojczyzn,anawet wła oraz tworzenia rodzinnych archiwów, atakże udzielająwszelkich niezbęd dów Międzynarodowego Dnia Archiwów, ustanowionego nadzień 9czerwca. cji wirtualnych. Liczbazrealizowanych projektów edukacyjnych, zktórych chiwach przyjmują różnorodne formy, wśród których wymienićnależy m.in.: animacji życia kulturalnego inaukowego. stwowe w punktach konsultacyjnych udzielają rad i wskazówek wzakresie szych miejscowościach przedsięwzięcia te znacząco przyczyniają się do snych rodzin, jakrównież uświadamianie znaczenia zasobuarchiwalnego Archiwa państwowe czynnieuczestniczą wimprezach okolicznościo W 2015 r. archiwa państwowe zorganizowały lub współorganizowały 419 Dostrzegając szerokie zainteresowanie użytkowników poszukiwaniami Działania w zakresie popularyzacji wiedzy o materiałach archiwalnych i ar 16 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 INNE DZIAŁANIA PLANY I PROGNOZY NA2017 IPROGNOZY R. PLANY

Archiwum Państwowego wBiałymstoku. z art. 43a Ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym Realizacja przedsięwzięć upamiętniających postacie iwydarzenia historycz Działania narzecz szerokiego udostępniania zasobuon-line–prognozowane Kontynuacja digitalizacji zasobuarchiwalnego zuwzględnieniem oczekiwań Kontynuacja działańinwestycyjnych związanych zpozyskiwaniem powierzch walnych udostępnianych w czytelniach, z jednoczesnym wzrostem liczby wsparciem objęto 18 ośrodków polskichpoza krajem. Działania te są kon w MaisonsLaffitte, realizowanego wspólnie zBiblioteką Narodową. Ponadto Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych wspiera finansowo także dzia udostępnienie dokumentacji zgromadzonej przez organizacje i stowarzy tynuowane w2016 r., m.in. kwerenda wPolish Music Center w Los Angeles i preferencji użytkowników. i archiwach. W2016 r. przyznano prawie 400 tys. złnadigitalizację oraz gólnym uwzględnieniem stworzenia właściwych warunków lokalowych dla kopii prezentowanych on-line. łalność archiwów społecznych wramach zadaniapublicznego „Wspieranie prowadzenie zabiegów konserwatorskich. ne w ramach popularyzacji wiedzy o materiałach archiwalnych i archiwach. ni magazynowej dlasystematycznie zwiększającego sięzasobu,ze szcze obejmująca materiały dotyczące Ignacego Jana Paderewskiego oraz prze czeniem projektu opracowania Archiwum Instytutu Literackiego „Kultura” ochrony dziedzictwa kulturowego zagranicą w2015 r. zaowocował zakoń działań archiwalnych 2016”, umożliwiającego realizację zadań wynikających archiwów centralnych. W2017 r. planowane jest powstanie nowej siedziby stwowymi czynnie wspiera instytucje polonijne na całym świecie. Program szenia, którym przyznano dotację. jest utrzymanie się tendencji spadkowej wzakresie ilości materiałów archi Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych wspólnie z archiwami pań 17 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE

/wydawnictwa/e-publikacje Jerzy Skowronek dedicata 2013), red.Laszuk, nauk.A. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2011. Archiwów Państwowych, Warszawa 2015. Warszawa 2011. Electronic records and access to archive resources via Internet via resources archive to access and records Electronic państwem z współpracy Modele społeczne. Archiwa Świata Pamięć UNESCO Programu światowa Lista narodów. i państw Pamięć D. Grot, Strategia archiwów państwowych nalata 2010–2020, Naczelna Dyrekcja Raport Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych 2015 (w przygotowaniu). Rosa,A. „Archeion” t.116, 2015. Raport Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych 2014, Warszawa 2015. Elektroniczne wersje wybranych publikacji dostępne są nastronie interne Models of Cooperation with the State the with Cooperation of Models towej NDAP pod adresem: https://www.archiwa.gov.pl/pl/dla-uzytkownikow oprac. B. Berska, W. Stępniak, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, stwowych, Warszawa 2012. szawa 2015. 1918–2014 latach w sce Ku przeszłości otwartej. Dostępność archiwów państwowych w Pol w państwowych archiwów Dostępność otwartej. przeszłości Ku Funkcja edukacyjna archiwów edukacyjna Funkcja , Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, War Opracowanie: autor zbiorowy, pracownicy NDAP ), Ośrodek KARTA, Warszawa 2015. , Naczelna Dyrekcja Archiwów Pań . ( Community Archives. Archives. Community 18 (Colloquia - - - - ,

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 W 2015 r. funkcjonowało wPolsce ok. 32 tys. bibliotek różnych typów. Wiedza 21 ośrodków informacji naukowej, technicznej iekonomicznej, 13 towarzystw 1 2 3 więziennych, parafialnych) zbierane nieregularnie, wg różnych zasad metodo Biblioteka Narodowa gicznych, fachowych, fachowo-beletrystycznych, ośrodków inte, towarzystw bibliotek więziennych, 1480 bibliotek parafialnych logicznych. Wg GUS w 2015 r. działało 9710 bibliotek publicznych, (8050 1001 naukowych). Informacje zpozostałych źródeł podają,że funkcjonuje także naukowych pełniają ją dane o innych typach bibliotek (szkolnych, wojskowo-oświatowych, naukowych opiera sięnabadaniachGłównego Urzędu Statystycznego, uzu ok. 20,4 tys. bibliotek szkolnych o podstawowych sieciach,tj.obibliotekach publicznych, naukowych, pedago BIBLIOTEKI

-Klimczak, Biblioteki w Polsce w 2012 r., Warszawa 2016, http://ksiegarnia. 13 bibliotek publicznych oraz 1pedagogiczna posiadastatus naukowy isą Źródło: System Informacji Oświatowej MEN,napodstawie analizz2012 r. Źródło: B. Budyńska, M.Jezierska, G. Lewandowicz-Nosal, G.Walczewska uwzględnione wobutypachbibliotek. bn.org.pl/396/Biblioteki-w-Polsce-w-2012-roku.html [dostęp: 29.08.2016] 1 , 272pedagogiczne, 315 fachowych, 52 fachowo-beletrystyczne, 2 , 118 bibliotek wojskowo-oświatowych, 157 3 . 19 - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 publiczne 25% -Nosal, G.Walczewska-Klimczak, Biblioteki wPolsce w2012 r., Warszawa 2016, http://ksiegarnia .bn.org .pl/396/Biblioteki-w-Polsce-w-2012-roku.html [dostęp: 29.08.2016] Źródło: daneGUSnapodstawie formularza K-03; B. Budyńska, M.Jezierska, G.Lewandowicz BIBLIOTEKI W2015 ROKU ZPODZIAŁEM NATYPY pedagogiczne 1% naukowe 3% fachowe 1% parafialne 5% pozostałe 1% 20 szkolne 64% -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 4 177 z pozostałych sieci. W komputery wyposażonych było 93,6% bibliotek zatrudniały 23 594 pracowników, w tym 18 278 działalności podstawowej, 102 biblioteki, tj.1%stanu, awporównaniu z2012 r. W stosunku do4065 ogółu bibliotek dysponujących dogodnym dostępem 28, w 2015 r. –21,bibliotek fachowo-beletrystycznych –20%(odpowiednio 3913 komputerów, w44,7% dostępnych dlaczytelników. 898,3 tys. jedn. inw. Z ogólnego bibliotecznego zbioru książek największą 65; 52). Największe ograniczenia w liczbie placówek w stosunku do 2012 r. (55,2%) zdostępem dlaczytelników iłączem internetowym, 84,2% bibliotek (14,6%) oraz bibliotek pedagogicznych: 318; 272(mniejo14,5%). wanych przez czytelników, 100% bibliotek pedagogicznych, które posiadały ukowe –72 001,0 tys. wol. ipedagogiczne –12 235,7 tys. wol. ty potencjału instytucjonalnego bibliotek: 118,9 tys. miejscdlaczytelników teki publiczne. Wobec ogólnej powierzchni bibliotek 1944,5 tys. m², dys teczne sieci,np. bibliotek ośrodków inte ubyło 25%przy stanie w2012 r. – to 29 814,0 tys. jedn. inw., zbiory elektroniczne na nośnikach fizycznych – książek oraz 23 797,0 tys. wol. czasopism),pozostałe zbiorynieelektroniczne blicznych, 695bibliotek naukowych, 125 bibliotek pedagogicznych, a także biblioteki naukowe 10 538 (9112), biblioteki pedagogiczne –2025 (1395). blioteki pedagogiczne 5,7 tys., pozostałe sieci 2,9 tys.; biblioteki publiczne bliotek wPolsce idotyczy onwszystkich typów. Wstosunku do2014 r. ubyły naukowych, które dysponowały 22 538 komputerami, wtym44,2% użytko publicznych, które dysponowały łącznie47 526 komputerami, wtym26 239 pedagogiczne 90,9 tys. m². Poziom infrastruktury wpływa na inne elemen ponowały one1080,5 tys. m²,biblioteki naukowe 812,5 tys. m²,biblioteki mniej, tj.o3,4%. Większe procentowo ubytki odnotowują małolicznebiblio dla osóbzdysfunkcjami ruchu,takie ułatwieniaposiadało3081 bibliotek pu oferowały biblioteki publiczne, podczasgdybiblioteki naukowe 51,1 tys., bi cówki, w2015 r. (1,6%), –8050 bibliotek fachowych, odpowiednio: 369; 315 odnotowano wśród bibliotek publicznych: w2012 r. funkcjonowało 8182 pla częścią dysponują biblioteki publiczne–128 061,4 tys. wol., następnie na jedn. inw. zbiorów, wtym233 524,9 tys. wol. księgozbioru (209 727,9 tys. wol.

W 2015 r. najbardziej rozbudowanym potencjałem dysponowały biblio Dane GUSzDane 2015 r. pokazują, iżpostępuje proces ograniczania liczby bi Biblioteki w Polsce są książnicami. W ich zasobie znajduje się 264 237,3 2012 r. był pierwszym rokiem opisupodstawowych typów bibliotek w Polsce we wspólnym formularzu K-03 zrozszerzonym zakresem przedmiotowym. 4 funkcjonuje icho339 21 ------

PLACÓWKI BIBLIOTECZNE W POLSCE W 2015 R. WEDŁUD GUS – POTENCJAŁ INSTYTUCJONALNY

BIBLIOTEKI / PLACÓWKI BIBLIOTECZNE LICZBA OGÓŁEM* PUBLICZNE NAUKOWE PEDAGOGICZNE FACHOWE FACHOWO- OŚRODKÓW TOWARZYSTW -BELETRY- INTE NAUKOWYCH STYCZNE

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Placówek 9 710 8 050 1 001 272 315 52 21 13

w tym funkcjonujących w budynkach z wejściami 4 065 3 081 695 125 143 24 6 4 przystosowanymi dla osób na wózkach inwalidzkich

Zbiorów (w jedn. inw.) 264 237 269 135 095 597 115 282 764 13 311 967 10 331 226 567 832 596 351 264 180

ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ KULTURY ROCZNIK w tym książki (w wol.) 209 727 902 128 061 354 72 000 981 12 235 727 4 138 143 563 207 320 136 137 246

Powierzchni użytkowej lokali 1 944 453 1 080 540 812 481 90 915 34 484 3 798 3 325 1 823 bibliotecznych (w m2)

Miejsc dla czytelników 175 538 118 922 51 077 5 731 2 239 275 233 142

Pracowników – ogółem (osoby) 34 980 23 594 10 538 2 025 469 75 35 11

w tym pracowników – 28 087 18 278 9 112 1 395 423 75 35 9 w działalności podstawowej

Placówek wyposażonych 8 930 7 538 843 272 238 26 19 8 w komputery

Komputerów użytkowanych 72 159 47 526 22 538 3 913 658 72 51 18 w placówkach bibliotecznych

w tym komputerów dostępnych dla czytelników, podłączonych 37 752 26 239 9 972 1 748 287 21 24 11 do Internetu

*Kol. 1 nie jest sumą kol. 2-8, 13 bibliotek publicznych (kol. 2) i 1 pedagogiczna (kol. 34) pełnią także funkcje bibliotek naukowych i są ujęte w kol. 3.

DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 22 PLACÓWKI BIBLIOTECZNE W POLSCE W 2015 R. WEDŁUD GUS – POTENCJAŁ INSTYTUCJONALNY

BIBLIOTEKI / PLACÓWKI BIBLIOTECZNE LICZBA OGÓŁEM* PUBLICZNE NAUKOWE PEDAGOGICZNE FACHOWE FACHOWO- OŚRODKÓW TOWARZYSTW -BELETRY- INTE NAUKOWYCH STYCZNE

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Placówek 9 710 8 050 1 001 272 315 52 21 13 w tym funkcjonujących w budynkach z wejściami 4 065 3 081 695 125 143 24 6 4 przystosowanymi dla osób na wózkach inwalidzkich

Zbiorów (w jedn. inw.) 264 237 269 135 095 597 115 282 764 13 311 967 10 331 226 567 832 596 351 264 180 w tym książki (w wol.) 209 727 902 128 061 354 72 000 981 12 235 727 4 138 143 563 207 320 136 137 246

Powierzchni użytkowej lokali 1 944 453 1 080 540 812 481 90 915 34 484 3 798 3 325 1 823 bibliotecznych (w m2)

Miejsc dla czytelników 175 538 118 922 51 077 5 731 2 239 275 233 142

Pracowników – ogółem (osoby) 34 980 23 594 10 538 2 025 469 75 35 11 w tym pracowników – 28 087 18 278 9 112 1 395 423 75 35 9 w działalności podstawowej

Placówek wyposażonych 8 930 7 538 843 272 238 26 19 8 w komputery

Komputerów użytkowanych 72 159 47 526 22 538 3 913 658 72 51 18 w placówkach bibliotecznych w tym komputerów dostępnych dla czytelników, podłączonych 37 752 26 239 9 972 1 748 287 21 24 11 do Internetu

*Kol. 1 nie jest sumą kol. 2-8, 13 bibliotek publicznych (kol. 2) i 1 pedagogiczna (kol. 34) pełnią także funkcje bibliotek naukowych i są ujęte w kol. 3. Źródło: dane GUS na podstawie formularza K-03

DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 23 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 -beletrystyczne BIBLIOTECZNE PLACÓWKI BIBLIOTEKI / towarzystw naukowych pedagogiczne naukowe publiczne ośrodków inte ogółem fachowo- fachowe Źródło: obliczenia własne napodstawie danych GUS WYBRANE WSKAŹNIKI –POTENCJAŁ wielkości wprzeliczeniu najednąplacówkę biblioteczną. giczne, fachowe, ośrodków inte itowarzystw naukowych opłaciły dostęp do bibliotek naukowych, –bibliotek 3 302 168 publicznych. Biblioteki pedago których biblioteki wykupiły dostęp, znajduje sięwposiadaniu 26 366 230 łącznie 106 866 dokumentów. największy taki zasób. Spośród 29 751 703 licencjonowanych tytułów, do czytelnikom dostępu donichzmieniaukładwśród bibliotek posiadających Unowocześnianie księgozbioru poprzez zakup licencjiiumożliwienie Potencjał bibliotek ulega większemu zróżnicowaniu, gdyzestawimy jego 0

Zbiory na 1 placówkę 115 168 115 28 398 32 798 10 920 20 322 48 941 48 16 782 16 27 213 (w jedn. inw.) 1 WYBRANE WSKAŹNIKI –POTENCJAŁ Liczba komputerów dla

10,0 czytelników, z dostępem 0,8 0,9 6,4 3,9 0,4 3,3 1,1

2 do Internetu na 1placówkę Liczba pracowników działalności podstawowej 2,9 2,3 1,3 0,7 1,4 9,1 5,1 1,7

3 (w osobach)

Powierzchnia 24

200 użytkowa (w m2) 334 109 158 140 812 134 73 4

Liczba miejsc dla czytelników 18 15 51 21 11 11 5 5 7 - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 0 Źródło: daneGUSnapodstawie formularza K-03 9779,6 tys. zł. wykorzystania zasobów. Największy zasięg oddziaływania mająbiblioteki wydatkowały w 2015 r. 114 739,1 tys. zł, publiczne 87 414,3 tys. zł,pozostałe wielkość wydatków, jakieponosząnazakup zbiorów ilicencji.Wobec ogól CZYTELNICY WPOLSCE WEDŁUG TYPÓW BIBLIOTEK korzysta zbibliotek publicznych, 1421,8 tys. zbibliotek naukowych, 274,6 tys. – pedagogicznych, zpozostałych sieci(fachowych, fachowo-beletrystycznych, publiczne. Z ogólnej liczby 7771,2 tys. bibliotecznych czytelników 6232,9 tys. ne funkcje wpływają nazasięg społecznego oddziaływania, atakże sposób nej kwoty przeznaczonej naten tys. cel(208 801,5 zł),biblioteki naukowe ośrodków inte, towarzystw naukowych) –42,3 tys. w tys. naukowe publiczne Potencjał instytucjonalny bibliotek wPolsce, ichzasóboraz przypisa Różnorodność (hybrydowość) budowania kolekcji bibliotek wpływa na 1 000 2000 3000 4000 5000 pozostałe pedagogiczne 6232,9 6000 25 7000 1421,8 274,6 42,3 8000 - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 ściowym, wystawienniczym, atakże szkoleniowa. W2015 r. spośród 312,7 tys. świadczy opoziomie iefektywności wykorzystania zasobów iusług. 284,6 tys. wypożyczeń namiejscu. (41 477,3 tys. jedn.inw.) jest formą korzystania zzasobów najczęściej wy wych, 31 640,4 tys. wbibliotekach publicznych, 902,6 tys. wbibliotekach wszechnieniowa, np. organizacja imprez ocharakterze literackim, okoliczno Na łącznąliczbę57 380,1 tys. pobranych dokumentów 39 426,9 tys. miało udziałem korzystających zbibliotek naukowych, 26 247,0 tys. –bibliotek ukowych. Wobec zarejestrowanych 73 894,4 tys. sesji,46 263,4 tys. było udział blisko 7mlnosób). Zpodobnąintensywnością wprzygotowanie tego typów zbiorów) 116 002,9 tys. zrealizowanych zostało w bibliotekach pu to korzystający zoferty bibliotek publicznych (w bibliotekach naukowych – imprez 303,9 tys. zorganizowano wbibliotekach publicznych (wzięło wnich gogiczne (5334). Wkładbibliotek worganizację szkoleń izajęćedukacyjnych kowników biorących udziałwszkoleniach izajęciachedukacyjnych 3mln bliotek naszczególną uwagę zasługująbiblioteki fachowe z2064,0 tys. sesji. bliotekach publicznych (20 424,1 tys.), wmniejszymzakresie wbibliotekach kach pedagogicznych, w pozostałych – 391,3 tys. Udostępnianie na miejscu blicznych, 13 882,6 tys. w bibliotekach naukowych, 4033,3 tys. –wbibliote podobnie różnicuje ich aktywność i zasięg oddziaływania. Z 3,5 mln użyt publicznych, zaangażowały siębiblioteki naukowe (5368 imprez) oraz peda rodzaju działań,choćnazdecydowanie mniejsząskalę niżwbibliotekach rębie poszczególnych typów bibliotek pokazuje zróżnicowaną ich sytuację, nych. Jeśliwziąć poduwagę liczbęwyświetleń publikacji zwłasnejbiblioteki nych, 1655,6 tys. –bibliotek fachowych, 1183,3 tys. bibliotek pedagogicz miejsce zzasobów bibliotek naukowych, 16 053,3 tys. –bibliotek publicz publicznych, 447,6 tys. –bibliotek pedagogicznych. Wśród pozostałych bi nych typach,ale formy te zdużąprzewagą występują wbibliotekach na pedagogicznych (2287,0 tys.). W pozostałych typach bibliotek odnotowano na zewnątrz. Z131 875,7 tys. wypożyczeń jedn.inw. (księgozbiorów, innych ogółu wyświetleń 69 669,3 tys. zrealizowanych było wbibliotekach nauko cyfrowej sytuacja wbibliotekach wygląda podobnie, pośród 93 824,9 tys. stępującą wbibliotekach naukowych (21 076,3 tys.), niewiele rzadziej wbi fachowych, 391,2 tys. wbibliotekach pedagogicznych. Zestawienie wskaźników wykorzystania zasobów bibliotecznych wob Ważnym elementem pracy bibliotek w Polsce jest działalność upo Korzystanie wbibliotekach ze-usług jest zróżnicowane wposzczegól Biblioteki publiczne dominują też jako instytucje udostępniające zbiory 26 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 naukowych towarzystw ośrodków inte -beletrystyczne fachowo- fachowe pedagogiczne naukowe publiczne ogółem* BIBLIOTECZNE PLACÓWKI BIBLIOTEKI / I ZASOBÓW ELEKTRONICZNYCH ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA: CZYTELNICY, WYKORZYSTANIE ZBIORÓW Źródło: daneGUSnapodstawie formularza K-03 gicznej ostatusie naukowym. bliotekach naukowych uwzględniają dane 13 bibliotek publicznych oraz 1 pedago *Wiersz ogółem niejest sumąkolejnych wierszy wkolumnach, ponieważ daneobi 0 6 232,9 1 421,8 7 771,2

274,6 czytelników 20,6 19,2 0,6 1,9 1 wykorzystania 116 002,9 131 875,7 13 882,6

4 033,3 na 240,9 131,4 zewnątrz 14,3 4,7 2 20 424,1 21 076,3 41 477,3 2 287,0 na miejscu 223,8 29,6 23,2 w tysiącach 7,9 LICZBA 3 46 263,4 73 894,4 26 247,0 2 064,0 sesji 447,6 6,0 3,5 4 – 39 426,9 16 053,3 57 380,1 1 655,6

1 183,3 pobranych 27 dokumentów 0,5 4,4 5 – 69 669,3 93 824,9 31 640,4 wyświetleń publikacji 902,6 391,2 z własnej biblioteki 0,6 0,3 6 – cyfrowej - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 Źródło: obliczenia własnenapodstawie danych GUS *Łącznie księgozbioru izbiorów specjalnych. WYBRANE WSKAŹNIKI –ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA (WYKORZYSTANIE) naukowych towarzystw ośrodków inte -beletrystyczne fachowo- fachowe pedagogiczne naukowe publiczne ogółem BIBLIOTECZNE PLACÓWKI BIBLIOTEKI / 0

czytelnicy na 1 placówkę WYBRANE WSKAŹNIKI –WYKORZYSTANIE 1009 1420 800 397 774 90 44 61 1

wykorzystanie zbiorów* na 1 jedn. inw. 0,05 0,03 0,07 0,5 0,5 0,3 0,7 1,0 2

wykorzystanie zbiorów* na 1 czytelnika 28 25 23 23 22 22 22 18 13 3

liczba pobranych dokumentów 86,1 27,7 2,6 4,3 2,3 1,0 7,4 na 1 czytelnika 4 – Źródło: obliczenia własnenapodstawie danych GUS *Łącznie księgozbioru izbiorów specjalnych. WYBRANE WSKAŹNIKI –ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA (WYKORZYSTANIE) naukowych towarzystw ośrodków inte -beletrystyczne fachowo- fachowe pedagogiczne naukowe publiczne ogółem BIBLIOTECZNE PLACÓWKI BIBLIOTEKI / 0

czytelnicy na 1 placówkę WYBRANE WSKAŹNIKI –WYKORZYSTANIE 1009 1420 800 397 774 90 44 61 1

wykorzystanie zbiorów* na 1 jedn. inw. 0,05 0,03 0,07 0,5 0,5 0,3 0,7 1,0 2

wykorzystanie zbiorów* na 1 czytelnika 25 23 23 22 22 22 18 13 3

liczba pobranych dokumentów 86,1 27,7 2,6 4,3 2,3 1,0 7,4 na 1 czytelnika 4 – DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 -publiczne-w-liczbach). Jednocześnie realizowane są prace obejmujące sys 428,0 tys., pedagogicznych –212,5 tys.,). Biblioteki fachowe, które wwy z danymi za 2012 r. (o zmienionym tytule „Stan bibliotek w Polsce. Raport”) zmiany wsposobachkomunikacji zotoczeniem, której celemjest dostoso (5383 tytuły opublikowanych z6955 przez biblioteki w2015 r.). w Polsce, które pozwalają na pogłębienie szczegółowej wiedzydotyczącej np. www.bn.org.pl/zasoby-cyfrowe-i-linki/elektroniczne-publikacje-bn/biblioteki w ichfunkcjonowaniu, np. zwprowadzeniem usługcyfrowych. w Liczbach”, omawiający działalność bibliotek publicznych. Odrocznika wywanie formuły działania bibliotek dopotrzeb coraz szerszych grup odbior GUS, od1972 r. wydawany jest rocznik statystyczny „Biblioteki Publiczne uległ rozszerzeniu zakres omawianych problemów związanych ze zmianami telników, poprzez użytkowników, klientów doprosumentów. tematyczną obserwację zjawiskiprocesów zachodzących wbibliotekach i usługplacówek bibliotecznych. Rozszerzanie usługbibliotek irelacji zich bibliotek szkolnych, bibliotek publicznych dladzieci imłodzieży. budowanie oferty zasobów tradycyjnych icyfrowych (elektronicznych), wy bibliotek wskazuje nainstytucjonalne kurczenie sięsieciposzczególnych ty bibliotek, dominowały podwzględem liczby wydanych własnych publikacji łalności (skierowanej do różnych grup odbiorców) pozwala na zarysowanie 5 prowadzi analizę funkcjonowania bibliotek wPolsce. Napodstawie danych na ich modernizację, wprowadzanie nowych technologii, rozwój usług, atakże pów bibliotek (obserwuje sięzmniejszanieliczby placówek), zdrugiejzaś mienionych wyżej formach niebyły aktywnewporównaniu zinnymitypami nych objętych GUS) wposzczególnych latach zamieszczane są również wpo do omówienia włączono pozostałe typy bibliotek ujęte wstatystyce GUS, odbiorcami wpływa nazmianęokreślania korzystających zbibliotek, od czy chodzenie zofertą poza fizyczne muryinstytucji (zdalny dostęp dozasobów), ców usług bibliotecznych. Ważnym elementem tych zamian jest równoległe charakterystycznych tendencji angażowanie osóbkorzystających zbibliotek wkształtowanie przestrzeni staci zestawień tabelarycznych nastronie wwwBiblioteki Narodowej (http://

Instytut Książki iCzytelnictwa Biblioteki Narodowej systematycznie Różny potencjał bibliotek wPolsce, atakże odmiennaspecyfika ichdzia Dane liczboweDane dotyczące wyników działalnościbibliotek (publicznych iin Obserwacje dotyczące funkcjonowania bibliotek publicznych potwierdzają raporty przygotowane wPolsce atakże (FRSI) wróżnych krajach Europy. 5 . Zjednejstrony analizastanu ipotencjału 29 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE:

Stan bibliotek w Polsce. Raport 2012 Raport Polsce. w bibliotek Stan Roz Programu działania latach trzech po Raport biblioteki. Polakom co Po bibliotekach? w zmieniło się Co S. G.Prior, Quick, B. Toombs, L.Taylor, R. Currenti, J. Palfrey, B. Budyńska, M.Jezierska, G.Lewandowicz-Nosal, G.Walczewska-Klimczak, B. Budyńska, M. Jezierska, G. Lewandowicz-Nosal, G. Walczewska-Klimczak, „Biblioteki PublicznewLiczbach”(roczniki zalata 1971–2011), Warszawa, BN. woju Bibliotek woju w-danych-glownego-urzedu-statystycznego/ [dostęp: 3.10.2016]. RAPORT_PO_CO_POLAKOM_BIBLIOTEKI_www.pdf [dostęp: 3.10.2016]. w Polsce w Biblioteki as Poland in Libraries Google Hardcover Google użytkowników na temat korzyści wynikających ze stosowania technologii technologii stosowania ze wynikających korzyści temat na użytkowników informacyjno-komunikacyjnych w bibliotekach publicznych, publicznych, bibliotekach w informacyjno-komunikacyjnych bn.org.pl/396/Biblioteki-w-Polsce-w-2012-roku.html [dostęp: 29.08.2016]. la iMelindyGatesów, 2013 [dokument online] http://www.biblioteki.org/ cyjnych_w_bibliotekach_publicznych.html [dostęp: 25.05.2016]. artykuly/Europejskie_badanie_opinii_uzytkownikow_na_temat_korzy sci_wynikajacych_ze_stosowania_technologii_informacyjno-komunika frsi.org.pl/co-sie-zmienilo-w-bibliotekach-program-rozwoju-bibliotek- BiblioTech: , 2012 [dokument online] http://www.biblioteki.org/dam/.../ , New York 2015.

of 2012 of

Why Libraries Matter More Than Ever in the Age of of Age the in Ever Than More Matter Libraries Why 2012 r 2012 ., 2016 [dokument online] http://ksiegarnia. , „Polish Libraries” 2014, vol. 2. Raport 2014 FRSI, [dokument online] http:// (maszynopis). Opracowanie: Barbara Budzyńska Europejskie badanie opinii opinii badanie Europejskie 30 Fundacja Bil - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 LICZBA INSTYTUCJI zachodniopomorskim (4,9 tys. mieszkańców najednąplacówkę) oraz podkar występują także przy porównywaniu liczby instytucji wprzeliczeniu naliczbę wynosi 4070. Blisko 2/3 domów (63,2%), centrów, ośrodków kultury oraz Najpełniejsze danenatemat działalnościgrupy instytucji obejmującejdomy, Domy, centra, ośrodki kultury oraz kluby iświetlice stanowią obokbibliotek Narodowe CentrumKultury klubów iświetlic znajdowało sięnawsi. łopolskim (444), zaśnajmniejwwojewództwie lubuskim(78). Duże różnice łalność kulturalną –oprócz animacjikultury, edukacji kulturalnej iwspiera przez Główny Urząd Statystyczny. Zdanych GUS-uwynika, że w2015 roku piają życie kulturalne „w soczewce”. nia działalnościamatorskiej, zajmująsięm.in.organizacją festiwali, wystaw, najliczniejszą grupęinstytucji kultury wPolsce. Prowadzą różnorodną dzia packim (6,0 tys.). Najgorsza wwojewództwie mazowieckim (18,9 tys.). mieszkańców. Pod tymwzględem najlepszajest sytuacja wwojewództwie centra, ośrodki kultury oraz kluby iświetlice zawierają roczniki publikowane ośrodków kultury oraz klubów iświetlic znajdujesięwwojewództwie ma się naprzestrzeni ostatnich lat.Najniższabyła w2011 roku (3708). Obecnie spektakli teatralnych, koncertów. Można powiedzieć, że domykultury sku funkcjonowało 4070 instytucji tego typu.Liczbata nieznacznie zmieniała KULTURY DOMY W układzie terytorialnym zdecydowanie najwięcej domów, centrów, 31 - - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 5000 3 4 2000 1 000 000 000 0 Źródło: GUS, Danych Bank Lokalnych, opracowanie własne (LICZBA INSTYTUCJI) DOMY, OŚRODKIKULTURY CENTRA, ORAZ KLUBY IŚWIETLICE WPOLSCE 2005 2007 2009 2011 2012 20 13 32 20 14 20 15 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO 2016 78 LUBUSKIE 350 POMORSKIE ZACHODNIO- 302 DOLNOŚLĄSKIE 313 WIELKOPOLSKIE Źródło: GUS, Danych Bank Lokalnych, opracowanie własne (LICZBA INSTYTUCJI) DOMY, OŚRODKIKULTURY CENTRA, ORAZ KLUBY IŚWIETLICE WPOLSCE 321 POMORSKIE 214 OPOLSKIE 221 -POMORSKIE KUJAWSKO- 366 ŚLĄSKIE 187 ŁÓDZKIE 444 MAŁOPOLSKIE 148 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 282 MAZOWIECKIE 135 ŚWIĘTOKRZYSKIE 352 PODKARPACKIE 33 190 LUBELSKIE 167 PODLASKIE DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 ZAANGAŻOWANIE FINANSOWE PAŃSTWA ISAMORZĄDÓW INFRASTRUKTURA Zdecydowana większość kategorii domów, centrów, ośrodków kultury oraz zwierciedla to rolę państwa isamorządów wfinansowaniu kultury. Samorzą więcej miejscnawidowni niżkina. wych znajdowało się 377 783 standardowych miejsc. Skalę zjawiska moż w dwóch grupach: 1)domyiośrodki kultury, świetlice ikluby (rozdział kla w finansowaniu domów kultury jest znikomy, z kolei budżet centrów kultury Prowadzenie różnorodnej działalnościkulturalnej ułatwiastosunkowo duże za instytucjach ponadregionalnych. i sztuki rozkłada się niemal równomiernie między samorządy a państwo. Od klubów iświetlic było instytucjami publicznymi(93,4%). Ze względu na budynek. 2172 posiadało salę widowiskową. Łącznie na salach widowisko kulturę. Zdecydowanie najwięcejprzeznaczają naten celgminy(bez miast budżetowej –92113). ki kultury, świetlice ikluby oraz na centra kultury isztuki. Udziałpaństwa których udziałwwydatkach samorządowych nacentra kultury wynosi45%. na ocenić, porównując tę liczbęzliczbąmiejscnawidowni wkinach.Domy, plecze infrastrukturalne. W2015 roku 67% instytucji należących dokategorii mujemy analizującogólną strukturę wydatków publicznych nadomyiośrod pozycji budżetowej. Najwięcejśrodków pochodziodmiast naprawach powiatu, rozkładają siębardziej równomiernie niżwprzypadku wcześniej analizowanej mln zł.Bardziej szczegółowa analizawydatków pozwala zauważyć, że środki na prawach powiatu), boponad1,5 mldzł. prawie 254 mlnzł,costanowi niemal30% samorządowych wydatków na najwięcej środków. Samorządy przeznaczą w2016 roku nacentra kultury rze finansowane przez samorządy, cowięcejwłaśnienanie samorządy łożą centra, ośrodki kultury oraz kluby iświetlice posiadająoprzeszło 100 tys. domów, centrów, ośrodków kultury oraz klubów iświetlic użytkowało odrębny dy skupiają sięnadziałalnościlokalnych instytucji kultury, zaśpaństwo na syfikacji budżetowej – 92109), 2)centra kultury isztuki (rozdział klasyfikacji sposób klasyfikowania wydatków budżetowych możemy porównać wydatki W 2016 roku samorządy przeznaczą nacentra kultury isztuki niemal254 Domy i ośrodki kultury, świetlice i kluby (92109) są w zdecydowanej mie Pełniejszy obraz finansowania analizowanych pozycji wbudżecie otrzy 34 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 powiatu na prawach miasta 19% Źródło: Ministerstwo Finansów, opracowanie własne NA DOMYIOŚRODKIKULTURY, ŚWIETLICE, KLUBY (PLANYNA2016) STRUKTURA WYDATKÓW JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO suma województwa powiaty miasta naprawach powiatu gminy bez miast naprawach powiatu TERYTORIALNEGO TYP JEDNOSTKI SAMORZĄDU województwa 4% W 2016 R. WZŁ PLANY WYDATKÓW powiatu na prawach bez miast gminy 77% 35 2 044 994 701 994 044 2 1 570 872 100 393 164 897 76 756803 4 200901

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 Źródło: Ministerstwo Finansów, opracowanie własne powiatu na prawach miasta 45% województwa 19% NA CENTRA KULTURY ISZTUKI (2016 R.) STRUKTURA WYDATKÓW JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO razem powiaty województwa miasta naprawach powiatu gminy bez miast naprawach powiatu TERYTORIALNEGO TYP JEDNOSTKI SAMORZĄDU powiaty 2% W 2016 R. WZŁ PLANY WYDATKÓW 36 powiatu na prawach bez miast gminy 34% 253 923 518 115 032 864 85 304 852 48 267 317 5 318 485

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 państwo samorządy Źródło: Ministerstwo Finansów, opracowanie własne STRUKTURA WYDATKÓW PUBLICZNYCH 100% 80% 60% 40% 20% 0% ŚWIETLICE IKLUBY DOMY IOŚRODKIKULTURY, 2035 mln 6 mln I SZTUKI CENTRA KULTURY 37 246 mln 227 mln DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 O NARODOWYM CENTRUM KULTURY CENTRUM O NARODOWYM POTRZEBY SZKOLENIOWE Z badańwynika, że wśród pracowników domów kultury podnoszących swoje zali zajęciawarsztatowe (jednorazowe, które trwają dokilku godzin)(73%),wy W latach 2014–2015 została przeprowadzona ogólnopolska diagnoza podno (strona internetowa, Facebook, konferencje, spotkania, publikacje). w szkoleniach są barieryfinansowe (52%). Głównym czynnikiemzachęcają w Priorytecie ISzkolenia (szkolenia dotyczące budowania strategii rozwoju, Narodowe Centrum Kultury od2010 r. realizuje program Dom Kultury+. Pierw 6 Celem tej edycji było podejmowanie działań,które mająnaceluposzerzenie kreowanie warunków sprzyjających nowoczesnej edukacji kulturalnej. komunikacji, pobudzenie aktywnościobywatelskiej wprzestrzeni kultury, wy lenie. Zdecydowanie najważniejszym czynnikiemzniechęcającym doudziału kompetencje 39%conajmniejraz wroku dokształca siępoza obowiązkami kadry instytucji kultury), następnie –wPriorytecie IIRozwój (dotacje naprze prowadzenie edukacyjnych ianimacyjnych projektów „miękkich”).Równolegle przedłożenie strategii rozwoju doNCK,granty naszkolenia uzupełniającedla projektowana jako zestaw narzędzi, wspierających funkcjonowanie domów, cjonalności internetowych wramach SieciWsparcia Programu DomKultury+ do priorytetów Narodowe CentrumKultury uruchomiłoszereg działańifunk dostępu dokultury, stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi współpracy, ośrodków icentrów kultury w miejscowościach do20 000 mieszkańców. cym dopodnoszenia kompetencji jest chęćrozwijania się(68%). o losową próbę instytucji zrealizowano wywiadyz900osobamicałejPolski. podnoszenia kompetencji uczestnicy badań wskazali konferencje (54%). mianę doświadczeń zosobamizajmującymi siępodobnymidziałaniami(72%) oraz kursy (maksymalnie kilkudniowe) (64%). Jako najmniejużyteczną formę sza edycja programu Narodowego Centrum Kultury Dom Kultury+ służbowymi. Główną korzyścią z podnoszenia kwalifikacji jest samozadowo szenia kompetencji kadr w domach, centrach i ośrodkach kultury

W latach 2010–2011 uczestnicy pierwszej edycji programu wzięliudział

Pod względem formy kształcenie uczestnicy badania jako optymalne wska

B. Dziadzia i in., i ośrodkach kultury ośrodkach i

Podnoszenie kompetencji kadr kultury w domach, centrach centrach domach, w kultury kadr kompetencji Podnoszenie , Regionalne Obserwatorium Kultury, Katowice 2015. 38 6 . W oparciu

została za ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 wolenia samozado w postaci korzyść jedynie 36% tak, częściowo 21% nie 21% - kultury Źródło: B. Dziadzia iin., CZY PRACODAWCA REFUNDUJEPODNOSZENIE KOMPETENCJI? kultury Źródło: B. Dziadzia iin., BENEFITU/KORZYŚCI? CZY PODNOSZENIE KWALIFIKACJI POCIĄGA ZA SOBĄ JAKIŚ RODZAJ , Regionalne Obserwatorium Kultury, Katowice 2015, opracowanie własneN=900 , Regionalne Obserwatorium Kultury, Katowice 2015, opracowanie własneN=900 4% brak odpowiedzi Podnoszenie kompetencji kadr kultury w domach, centrach i ośrodkach ośrodkach i centrach domach, w kultury kadr kompetencji Podnoszenie Podnoszenie kompetencji kadr kultury w domach, centrach i ośrodkach ośrodkach i centrach domach, w kultury kadr kompetencji Podnoszenie 34% nie tak 30% tak, wcałości 54% 39 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 z przedstawicielami społeczności lokalnej. wybranych projektów przez autorów pomysłów –przedstawicieli lokalnej wybraną przez NCK. Pierwszy etap realizacji projektu realizowanego przez wspiera merytorycznie animator przygotowany dotej roli przez organizację w życie społeczności lokalnych poprzez odkrywanie i w życie społeczności lokalnej, odkrywaniu irozwijaniu potencjału ikapitału w programie zakładał współpracę partnerską domów, ośrodków i centrów kul tury ze szkołami poprzez realizację zajęćzprzedmiotów artystycznych. Ce inicjatyw. Po zaakceptowaniu przez NCKraportu zrealizacji pierwszego eta instytucji kultury oraz społecznościlokalnej. Wrealizacji celupodmioty te inicjatyw kulturotwórczych, realizowanych przez mieszkańców gminmiej i poddane ewaluacji, a ukierunkowane na bezpośrednią i bliską współpracę gnozie lokalnej społecznościiprzygotowaniu przez domkultury konkursu gażowania domów kultury, ośrodków kultury oraz centrów kultury isztuki beneficjentów programu Dom Kultury+ Inicjatywylokalne polega nadia kulturowego jejczłonków oraz kulturotwórczych zasobów społeczności. kultury wkontekście współpracy międzyinstytucjonalnej. którymi dysponują domykultury oraz budowanie lokalnych koalicji narzecz lem programu DomKultury+ Edukacja artystyczna było stworzenie warunków łożeniem programu jest inicjowanie działańsłużących wzmocnieniuzaan macyjne, projektowane woparciu o przeprowadzoną wcześniej diagnozę pu zadania,beneficjenciprzystępują dodrugiejczęści projektu – realizacji na inicjatywylokalne. Następnie domkultury dokonuje wyboruod3do7 do domów kultury, które są gotowe prowadzić nowatorskie działaniaani do Programu DomKultury+ Edukacja artystyczna (IIedycja programu). Udział angażowania domów kultury, ośrodków kultury i centrów kultury isztuki społeczności, wspieranych przez ośrodki kultury. Program skierowany jest skich, miejsko-wiejskich iwiejskich.Program zakładaudziałsamorządowej sprzyjających rozwojowi kapitału społecznego przy wykorzystaniu zasobów, W sierpniu2012 r. Narodowe Centrum Kultury ogłosiło nabórwniosków Do końca 2016 r. wprogramie wzięłoudział247 beneficjentów. Celem programu DomKultury+ Inicjatywylokalne jest zwiększenie za Od 2013 r. NCK realizuje program Dom Kultury+ Inicjatywylokalne. Za

wspieranie oddolnych 40 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE:

GUS B. Dziadzia iin i ośrodkach kultury, kultury, ośrodkach i , Kultura w 2015 r. 2015 w Kultura , ., Podnoszenie kompetencji kadr kultury w domach, centrach centrach domach, w kultury kadr kompetencji Podnoszenie ., Regionalne Obserwatorium Kultury, Katowice 2015. Opracowanie: Tomasz Kukołowicz, MarlenaModzelewska, Anna Pasznik, Narodowe Centrum Kultury 41 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 „Krytyk filmowy,„Krytyk zahibernowany kilkanaście lat temu, przebudziwszy się 7 w Berlinie Tomaszw Berlinie Wasilewski, reżyser w dzisiejszych czasach, przeżyłby szok. Małobowiem cozmieniło sięwPol wych wydarzeniach filmowych, zdobywały uznanie widzów i znakomite w Locarno. Polskie filmy były prezentowane nanajważniejszych świato we Francji ponad720tys. widzów. Polski Instytut Sztuki Filmowej i europejskich reżyserów. go w filmie był zasłużonym wyróżnieniem dla tego jednego z najważniejszych polskich międzynarodowe. Podczas 66. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego m.in. Agata Kulesza, Agata Buzek, JoannaKulig iAnnaPróchniak obejrzało recenzje krytyków filmowych. Wyjątkowy sukces frekwencyjny wkinach nagrodzony prestiżową statuetką Lamparta za rolę Zdzisława Beksińskie czas gali otwarcia 73. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji otrzymał nagrodę zanajlepszyscenariusz.Zkolei Andrzej Seweryn został sowane przez Polski Instytut Sztuki Filmowej odnosiły prestiżowe sukcesy sce tak bardzo jakkinematografia” francuskich odniosły KINEMATOGRAFIA

Złoty Lew dla Jerzego Skolimowskiego za całokształt twórczości pod W 2016 roku filmy fabularne, dokumentalne i animowane współfinan

2015, s.8. W.Orliński, Ostatnia Rodzina Rodzina Ostatnia 10 lat emocji. Kino polskie 2005–2015, 2005–2015, polskie Kino emocji. lat 10 Niewinne Jana P. Matuszyńskiego podczas 69. MFF Anne Fontaine. Film, w którym zagrały 7 . Zjednoczonych Stanów Miłości Stanów Zjednoczonych Agora S.A., WarszawaAgora S.A., 42 - - - - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 FILMOWEGO WPOLSCE ROZWÓJ RYNKU ści na polu produkcji i usług. Przełamało to monopol kilku największych W dodatku świat przestał siękinempolskiminteresować. „Po transformacji filmowych zpartnerami zagranicznymi. Przez pierwsze 10 latdziałalności firm, które przed powstaniem Instytutu realizowały wszystkie powstające filmów, że nanajważniejszym narodowym wydarzeniu filmowym – Festiwa Smarzowskiego, niemożna miećwątpliwości, że ostateczna frekwencja (to więcejniżwcałym2015 roku). Patrząc napremiery przewidziane przez 8 w Polsce filmy. wzbogacił sięo140 nowych firm,oferujących szeroki wachlarz możliwo w postaci hegemonicznego kina amerykańskiego. Kino nieprzynoszące w 2016 r. na polskich produkcjach będzie zdecydowanie większa. Jest to PISF dofinansował 121międzynarodowych koprodukcji. W Polsce mamy Filmowej. PISF przez pierwsze 10 lat działalności dofinansował686 fil Dla polskiego kinakonsekwencją zmianyustroju wroku 1989 był stan głę Do połowy października polskie tytuły obejrzało ponad 8,5 miliona widzów ustrojowej staliśmy się jednym z wielu krajów europejskich – oddalonym od usług filmowych. także efekt istnienia idziałalnościPolskiego Instytutu Sztuki Filmowej. kretnego sprzętu czytechnologii, jakteż takie, które oferują pełen zakres lu Filmowym w Gdyni–niebyło potrzeby przeprowadzania procesu selekcji, bokiego załamania.Filmowców przytłoczył wolny rynekoraz konkurencja mów fabularnych, dokumentalnych ianimowanych, apolskirynekfilmowy rokuna w 2005 ustawa o kinematografii, powołująca Polski Instytut Sztuki pewnego zysku nie miało szans na rozkwit. W Polsce powstawało tak mało rynku są zarówno firmywąsko wyspecjalizowane wdostarczaniu kon centrum inieszczególnie charakterystycznym” dystrybutorów na ostatni kwartał, w tym wyczekiwany dziś również dobrze rozwinięty rynek usług filmowych. Uczestnikami tego a jurorom zdarzało sięnie przyznawać nagrody głównej –Złotych Lwów. Warunki dlaodrodzenia siępolskiej sztuki filmowej stworzyła uchwalo Widzowie wpolskichkinachnadalwybierają filmy rodzimych twórców.

T. Lubelski, Polscy producenci filmowi zaczęli realizować coraz więcejprojektów Historia kina polskiego 1895–2014 polskiego kina Historia , Universitas, Kraków 2015, s.635. 8 . 43 Wołyń Wojciecha ------W ciągu 10 lat swojego istnienia Instytut dofinansował 188 debiutów re- 2016 żyserskich. Zadebiutowały dwa pokolenia twórców – i to właśnie debiutanci pokazują jedną z najciekawszych twarzy polskiego kina. Dofinansowane przez PISF debiuty znajdują miejsce w programach najważniejszych świa- towych festiwali filmowych – w 2015 roku m.in. w Cannes, Berlinie, Toronto czy Wenecji. W tym roku debiutanci startowali w konkursach głównych festiwali w Karlowych Warach, Locarno czy San Sebastian. PISF wspiera finansowo wiele inicjatyw, m.in. festiwale i konkursy fil- mowe, programy profesjonalizacji, rekonstrukcję cyfrową czy publikacje dotyczące kina. W 2016 roku dofinansowanie w ramach Programu Ope- racyjnego Edukacja i upowszechniania kultury filmowej otrzymało ponad 170 takich projektów. W Polsce odbywa się obecnie około 150 festiwali9, dwadzieścia z nich ma renomę międzynarodową. Powstała sieć regionalnych funduszy filmowych, dla których PISF wraz z partnerami opracował propozycje form organizacyjno-prawnych. Obecnie w Polsce funkcjonuje 10 takich lokalnych inicjatyw, które stanowią dodatkowe źródło finansowania produkcji filmowych. ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ KULTURY ROCZNIK Powstała także Polska Komisja Filmowa, której celem jest stwarza- nie warunków do realizacji międzynarodowych produkcji filmowych na terenie Polski oraz aktywizowanie lokalnej przedsiębiorczości poprzez przyciąganie zagranicznych inwestycji i produkcji do naszych regionów. W roku 2015, pomimo braku systemu zachęt podatkowych, w Polsce krę- ciły filmy ekipy z Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Indii, Izraela i Sta- nów Zjednoczonych10. Zadaniem PKF jest także zagraniczna promocja polskiego potencjału filmowego, turystycznego i związanego z dziedzic- twem kulturowym.

KINO POLSKIE ZYSKUJE MIĘDZYNARODOWY ROZGŁOS

Przez pierwsze 10 lat istnienia Instytutu polscy filmowcy przywieźli z mię- dzynarodowych festiwali ponad 2900 nagród. Trzy razy polskie filmy były nominowane do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. Sym-

9 A. Wróblewska, Rynek filmowy w Polsce, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2014. 10 http://filmcommissionpoland.pl/assets/Zalaczniki/Polish_Film_Magazine _1_2016_double.pdf [dostęp: 10.10.2016]

DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 44 bolicznym przypieczętowaniem coraz lepszej marki naszej kinematogra- 2016 fii był pierwszy w historii polskiego kina Oscar w tej kategorii, którego w 2015 roku otrzymała Ida Pawła Pawlikowskiego. W tym samym roku dwa polskie tytuły były nominowane do Oscara w kategorii najlepszy krótko- metrażowy film dokumentalny, co świadczy o utrzymującej się renomie polskiego dokumentu. Rok 2015 przyniósł: dla polskiego dokumentu: ponad 460 pokazów na międzynarodowych festiwalach i ponad 90 nagród11, dla polskich filmów krótkometrażowych: ponad 1300 pokazów na między- narodowych festiwalach i niemal 150 nagród12, dla polskiej animacji: niemal 600 pokazów na międzynarodowych festiwalach i blisko 50 nagród13. W 2016 roku nasi twórcy odbierali już m.in. nagrody festiwali w Park Utah (MFF Sundance), Berlinie, Locarno czy Wenecji i mają szansę na kolejne wyróżnienia, m.in. nagrody Europejskiej Akademii Filmowej. Także w tym roku krótka fabuła Lokatorki Klary Kochańskiej otrzymała studenc- ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ KULTURY ROCZNIK kiego Oscara.

FINANSOWANIE PRODUKCJI FILMOWEJ PRZEZ PISF

W 2016 roku na swoje wszystkie działania realizowane w ramach Progra- mów Operacyjnych PISF zaplanował kwotę w wysokości 133,5 mln złotych, z czego 90,5 mln na produkcję filmową, 25 mln na edukację i upowszechnianie kultury filmowej, 6 mln na rozwój kin, a 8 mln na promocję polskiego filmu za granicą.

11 http://polishdocs.pl/pl/aktualnosci/2799/polski_dokument_na_zagranicz nych_festiwalach_-_podsumowanie_2015_roku [dostęp: 10.10.2016]. 12 http://polishshorts.pl/pl/aktualnosci/2855/podsumowanie_roku_2015 _czyli_polskie_filmy_krotkometrazowe_na_zagranicznych_festiwalach [dostęp: 10.10.2016]. 13 http://polishanimations.pl/pl/aktualnosci/2850/sukcesy_polskich_filmow _animowanych_-_podsumowanie_2015_roku [dostęp: 10.10.2016].

DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 45 WYDATKI NA PROGRAMY OPERACYJNE PISF W 2016 R. (PLANY, W MLN ZŁ) 2016

8 mln 4 mln promocja eksperci, polskiego nagrody, kina za inne 6 mln granicą rozwój kin

25 mln edukacja ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ KULTURY ROCZNIK

90,5 mln produkcja filmowa

Źródło: Polski Instytut Sztuki Filmowej

Aby uzyskać dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Pro- dukcja filmowa, producent musi złożyć do PISF wniosek na jedną z trzech odbywających się w roku sesji. Ocena projektu jest dwuetapowa i dokonują jej eksperci powoływani na 12 miesięcy przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Do grona ekspertów zapraszani są przedstawiciele środowiska filmowego, literackiego, artystycznego. O rozdysponowaniu 80% środków przeznaczonych na produkcję filmową decydują liderzy komisji eksperckich, pozostałe 20% budżetu rozdziela dyrektor Instytutu.

DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 46 ROZKWIT KIN 2016

Polski Instytut Sztuki Filmowej miał nie tylko odbudować rynek filmowy w Polsce, miał też odzyskać zaufanie widzów i ich wiarę w polskie kino. W 2005 roku na wszystkie polskie filmy sprzedano 700 tysięcy biletów (3% udziału w rynku). Po dziesięciu latach istnienia Instytutu polscy widzowie kupili dwanaście razy więcej biletów (8,3 mln) na rodzime produkcje oraz zyskali znacznie większy wybór polskich filmów fabularnych w kinach. Do kin wchodzi również coraz więcej propozycji dokumentalnych. W rocznych zestawieniach box office’u, w pierwszej dziesiątce najchętniej oglądanych w Polsce filmów rodzime tytuły z powodzeniem konkurują z amerykańskimi. W 2015 roku najchętniej oglądanym filmem były polskieListy do M. 2 (blisko 2,9 mln widzów), a w roku 2014 Bogowie (ponad 2,1 mln widzów).

LICZBA WIDZÓW (W MLN)

ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ KULTURY ROCZNIK 44,7 40,4 40 39,2 38,7 38,5 37,5 36,3 33,8 32 32,6 30 23,6

0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: boxoffice.pl

W ciągu ostatnich pięciu lat udział polskich filmów w rynku wyniósł średnio ponad 22%. Przez pierwsze osiem miesięcy 2016 roku kiniarze sprzedali blisko 7 milionów biletów na 37 polskich lub koprodukowanych przez Polskę filmów. Na szczycie tegorocznego box office’u znajduje się polska Planeta singli (ponad 1,9 mln widzów).

DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 47 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 1 12 0 8 0 6 4 2 z mniejszych ośrodków zyskali dostęp do tytułów, które do tej pory były zmianie w2017 roku. Źródło: boxoffice.pl 31,5 miliona biletów. Wśród nich prawie 7 milionów widzów wybrało tytu filmów zaplanowanych wczwartym kwartale przez dystrybutorów zapo wiada utrzymanie tendencji wzrostowej konsekwentnie budowanej przez Polskich KinCyfrowych, doktórej należą obecnie124 obiekty. Widzowie Polsce przemieniły sięwnowoczesne obiektykultury owysokim stan uruchomił program cyfryzacji kin,wramach którego kinastudyjne wcałej których cyfryzacja została wsparta przez PISF, zostały zrzeszone wSieci ły rodzimych twórców. Bogaty iróżnorodny repertuar premier polskich miast przez pierwsze osiemmiesięcy 2016 roku kiniarze sprzedali ponad niej kina zanotowały rekordową frekwencję – 44,7 miliona widzów. Nato roku sprzedano wpolskichkinach23,6 milionabiletów. Dziesięć latpóź POLSKIE FILMY–LICZBA WIDZÓW (WMLN) ostatnie 11 lat. Nic nie wskazuje na to, aby ten pozytywny proces miał ulec oferowane premierowo jedyniewkinachwiększych miastach. W2005 dardzie projekcji, przy jednoczesnym zachowaniu duchamiejsca.Kina, 2005 0, Na istnieniu PISFzyskali nietylko polscy twórcy. W2011 roku Instytut 7 2006 5, 1 2007 8, 1 2008 8 2009 8, 5 20 5, 10 4 2011 11,8 2012 6, 2 20 48 7, 2 13 20 11 14 20 8, 15 3 - - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE: O POLSKIM INSTYTUCIE INSTYTUCIE O POLSKIM SZTUKI FILMOWEJ SZTUKI

Warszawa 2014. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015. Historia polskiego filmu dokumentalnego 1945–2014 dokumentalnego filmu polskiego Historia http://10latemocji.pisf.pl/ [dostęp: 10.10.2016]. T. Lubelski, Wróblewska,A. filmów, do których autorskie prawa majątkowe przysługują Instytutowi, oraz wej są wpłaty nadawców telewizyjnych, platform cyfrowych, telewizji ka wynikające z ustawy PISF wypełnia poprzez działania własne oraz wspiera Instytutu oraz zatwierdza Programy Operacyjne. Instytutu opiniujeplandziałalności,finansowy i roczne sprawozdania Polski Instytut Sztuki Filmowej działanapodstawie ustawy okinematografii, ustawy o kinematografii Agnieszka Odorowicz, która sprawowała tę funk blowych, atakże właścicielikinidystrybutorów filmów, którzy przekazują którym szczególnie trudnobyło zaistnieć wpoprzednich latach. Obowiązki która weszła wżycie 19 r., sierpnia2005 istatutu. DozadańPISFnależą na rzecz PISF1,5 %swych przychodów. Pozostałą część budżetu Instytutu nie działańinnych instytucji, m.in.szkół filmowych. promowanie polskiej kinematografii na świecie czy wspieranie debiutantów, m.in.: dofinansowywanie produkcji, dystrybucji i rozpowszechniania filmów, dotacje podmiotowe zbudżetu państwa. dalena Sroka. cję przez dwie kadencje do 2015 roku. Obecnie Instytutem kieruje Mag dystrybutorów, nadawców, operatorów telewizji kablowych iplatform cy dowego. Złożona zprzedstawicieli twórców, producentów filmowych, kin, stanowią m.in. środki zFunduszu Promocji Kultury, przychody zeksploatacji frowych oraz związków zawodowych działających wkinematografii Rada Stanowisko pierwszego dyrektora Instytutu objęławspółtwórczyni Podstawowym źródłem przychodów Polskiego Instytutu Sztuki Filmo Nadzór nadInstytutem sprawuje Minister Kultury iDziedzictwa Naro Historia kina polskiego kina Historia Rynek filmowy w Polsce w filmowy Rynek , Universitas, Kraków 2015. , Wydawnictwo Wojciech Marzec, , red. M.Hendrykowska, 49 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016

Polish: Documentaries, Shorts &Animations2016, http://www.pisf.pl/files/ New Polish Films2016, https://itunes.apple.com/WebObjects/MZStore. woa/wa/viewSoftware?id=807902950&mt=8 // https://play.google.com/ pdf [dostęp: 10.10.2016]. dokumenty/rozne/npf2016/PISF_Polish_Docs_Shorts_Animations_2016. store/apps/details?id=pl.pisf.newpolishfilms [dostęp: 10.10.2016]. Opracowanie: Kalina Cybulska, Rafał Jankowski, Piotr Szymański 50 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 zbiory, zarówno docelów naukowych, jakiszerokiemu gronu poprzez orga zbiorów. Zdrugiejstrony muzea majązazadanieudostępniać gromadzone 17 16 15 14 By zapewnić właściwą realizację tych celów, muzea prowadzą zakrojoną na Muzea wPolsce działająwoparciu oUstawę zdnia21listopada 1996 r. Narodowy Instytut Muzealnictwa iOchrony Zbiorów te prowadzą także działalnośćedukacyjną, wydawniczą oraz naukową gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, mywanie wdobrymstanie zachowania, atakże naukowe opracowywanie na gromadzenie, przechowywanie wodpowiednich warunkach oraz utrzy nauki ikultury polskiejoraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznaw rze materialnym iniematerialnym, informowanie owartościach itreściach nienastawioną naosiąganie zysku, której celemjest gromadzenie itrwała nizowanie wystaw stałych iczasowych, atakże innych wydarzeń. Instytucje czej iestetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów” ochrona dóbrnaturalnego ikulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakte Zgodnie zjejzapisami muzeum jest „jednostką organizacyjną muzeach. o dane podawane razem zoddziałami.Rozbieżności te wynikają zzasto sowania różnych definicji muzeów. Z dokładnością jednak można podać szeroką skalę działalnośćstatutową. Zjednejstrony nastawiona jest ona MUZEA

Według różnych szacunków, wPolsce działaod844

Baza muzeówBaza NIMOZ, danenadzień01.07.2016 r. Ibidem. Ustawa zdnia21listopada 1996 r. omuzeach. Dz. U. 1997 nr5poz. 24. Kultura w 2014 w Kultura , opracowanie GUS, www.stat.gov.pl. 16 51 do964 muzeów 15 . 17 14 – - - - - - .

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 170 170 fizyczne przez osoby prowadzone prawne przez osoby prowadzone 118 Źródło: opracowanie własne, napodstawie danych ze strony MKiDN że ponad połowa instytucji otrzymuje wsparcie zbudżetu państwa (muzea 19 18 względu narodzaj organizatora dzieląsięonenastępująco: MUZEA ZEWZGLĘDU NAORGANIZATORA tury iDziedzictwa Narodowego. Takich instytucji wroku 2016 jest 652 ganie zysku, wdużej mierze to naorganizatorze spoczywa obowiązek fi były doniego 124 muzea, zwane rejestrowanymi liczbę muzeów, które uzgodniły statut lubregulamin zMinisterstwem Kul nansowania ichdziałalności. Zwykresu zamieszczonego powyżej widać, ryzowania obiektów ikolekcji muzealnych. Nakoniec lipca 2016 r. wpisane dów w zakresie opracowywania, przechowywania, konserwowania i popula stwowy Rejestr Muzeów, który mazazadanieutrwalanie wysokich standar

W związku ztym,że muzea są instytucjami nienastawionymi naosią

Ministerstwo Kultury iDziedzictwa Narodowego prowadzi także Pań Wykaz muzeów wpisanych do Państwowego Rejestru Muzeów, BIPMKiDN. Wykazy muzeów ze strony BIPMKiDN,danenadzień31.08.2016 r. Kościół przez prowadzone 10 22 państwowe przez MKiDN 17 współprowadzone samorządowe 315 19 . 52 18 . Ze Ze . ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 zaangażowania organizatorów, muzea z powodzeniem troszczą się o swoją zbiory bezpłatnie przez wszystkie dnitygodnia), zagadnienia finansowe są zobowiązane są doprowadzenia bardzo szeroko zakrojonej działalnoścista 20 3,80, wHiszpanii –3,20, wChorwacji –6,6, wFinlandii–6, naŁotwie –7,30, (dochody własne ok. 14,68%) (wskaźnik w postaci liczby muzeów na 100 tys. mieszkańców) nie prowadzi wych lubmodernizowaniem jużistniejących muzeów (przykłady poniżej). wieczu prowadzonych było wiele inwestycji związanych zpowstawaniem no w zbyt dużymstopniu nasycona jest muzeami. Faktycznie, wostatnim ćwierć watel Polski, pozostający wnaszymkraju na stałe, conajmniejraz wroku wiedzają muzea, coprzekłada sięnastopniowy coroczny wzrost frekwencji, udostępniać swoje zbioryzadarmo(muzea martyrologiczne udostępniają tutowej i dodatkowo zobligowane są przynajmniej jeden dzień w tygodniu infrastruktury, konserwacji nieruchomości zabytkowych i muzealiów, uzu i cooznacza, iżspołeczeństwo polskietraktuje te instytucje, często wbrew budżetu (dochody własneok.24%), wmuzeach samorządowych ok.81,4% kultury, nauki,rozrywki, politykipamięci.Niemalkażdy statystyczny oby pełniania zbiorów. W muzeach MKiDN dotacja organizatora wynosi ok. 71% państwowe, samorządowe, współprowadzone). Wzwiązku ztym,że muzea dla nich istotnym wyzwaniem, wszczególności wzakresie: modernizacji nik ten wynosiłjedynie2,22,podczasgdynaLitwiejuż3,50, wPortugalii – do wniosku, iż Polska jest „krajem muzeów”. W 2014 roku w Polsce wskaź odwiedza muzeum. a wSzwajcarii aż14. sytuację finansową, pozyskując dodatkowe źródła finansowania. stereotypom, jako coraz ważniejsze podmioty życia publicznego: instytucje

Z danych statystycznych wynika jednak,że Polacy coraz chętniej od Jednak „nasycenie” Polski muzeami natleinnych krajów europejskich Wydawać by sięmogło, napozór, że mapapolskichinstytucji kultury Dane NIMOZ. Dane 20 . Jak widać, niezależnie od decydującego 53 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016

3 20 35 25 10 15 0 5 0 Źródło: GUS(Raporty: Kultura) FREKWENCJA (WMLN) 2008 20 ,7 2009 20 ,7 20 22,2 10 24 2011 ,9 2012 26 ,7 20 29 13 ,0 2014 –13,7 mln 2013 –13,4 mln Zwiedzanie nieodpłatne: 54 30 20 ,6 14 20 33,3 15 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 STATYSTYKA Zbiorów: www.nimoz.pl oraz projektu środowiska muzealnego powołana została GrupaRobocza ds.statystyki że zapośrednictwem strony Narodowego Instytutu Muzealnictwa iOchrony wozdawczym na ich wypełnianie. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom wydana publikacja zawierająca raporty zanaliządanych pozyskanych wra Polskich (maj 2015 roku), paneliści i słuchacze zgodni byli co do jednego: Narodowego zainicjował projekt podnazwą Oceniając dostępny stan wiedzy na temat sektora muzealnego należy twa iOchrony Zbiorów niezapomina,że jego podstawowym celemniejest i poświęcania dużej ilości czasu przez instytucje objęte obowiązkiem spra istnieje zbyt wiele systemów sprawozdawczych (każda instytucja musi i Ochrony Zbiorów wporozumieniu zMinisterstwem Kultury iDziedzictwa gromadzenie danych, aletworzenie podstaw diagnostycznych dlazmian kowym obowiązkiem). Cowięcej,poszczególne formularze znaczącosięod lem jest stworzenie bazystanowiącej źródło kompleksowej wiedzynatemat badających segmenty działalności muzeów, a często również na badaw kultury. Jejzadaniemjest stworzenie zrębów jednolitego iscalonego syste muzealnej w Polsce, który odbywał się w czasie I Kongresu Muzealników muzeow.nimoz.pl. mach projektu wciąguostatnich trzech lat.Publikacja będziedostępna tak modernizacyjnych wmuzeach. Dlatego też wgrudniu2016 roku zostanie narzędziem umożliwiającym coroczne aktualizowanie informacji natemat przyznać, że to wiedzaciągleniepełna,oparta głównie na danych makro muzealnej przy Międzyresortowym Zespole Metodologicznym ds.statystyki mu sprawozdawczego dlamuzeów napoziomie centralnym. W składGrupy cji, wielkości, struktury, zakresu działalności podmiotowej. Projekt stał się czych intuicjach. ekonomicznych, gromadzonych przez GUS, napublikowanych raportach, aktywności instytucji działających wsektorze muzealnym. siebie różnią, codeterminuje konieczność stosowania różnych metodologii sprawozdawać sięorganizatorowi, a tabele statystyczne są zawsze dodat są wszystkie muzea, niezależnie od ich statusu prawnego, formy organiza stanu polskiego muzealnictwa. Doudziałuwprojekcie corocznie zapraszane Z tego względu wgrudniu 2013 roku Narodowy Instytut Muzealnictwa W trakcie paneludyskusyjnego dotyczącego zagadnień statystyki Realizując projekt Statystyka muzeów Statystyka Statystyka muzeów Statystyka , Narodowy Instytut Muzealnic Statystyka muzeów Statystyka 55 : www.statystyka , którego ce ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE:

Działalność instytucji kultury w Polsce w Ra kultury rozwoju. instytucji pespektywy Działalność kontekst, Sytuacja, Polsce. w muzealna Edukacja P. Majewski, D. Folga-Januszewska, wchodzą przedstawiciele Głównego Urzędu Statystycznego, Ministerstwa Nowe narracje historii i muzealne reprezentacje przeszłości reprezentacje muzealne i K. Wóycicki, M.Wysocki, Muzeum Historii Polski, Warszawa 2014. historii narracje Nowe Kultury iDziedzictwa Narodowego oraz Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Pierwszych efektów pracy tego zespołu eksperckiego port o stanie edukacji muzealnej w Polsce w muzealnej edukacji stanie o port nr 50. ożywionej środowiskowej dyskusji. stycznego wKrakowie, www.stat.gov.pl. spodziewamy sięjeszcze wtymroku ibędąonezapewne przedmiotem Muzea – potrzeba polityki pamięci polityki potrzeba – Muzea Opracowanie: drhab. Piotr Majewski, Katarzyna Skomorucha-Figiel Muzea w Polsce 1989–2008 Polsce w Muzea , opracowanie GUS–Urzędu Staty , red. M.Szeląg, Warszawa 2012. , w: Historia Polski od-nowa. od-nowa. Polski Historia , „Muzealnictwo” 2009, 56 , red. R. Kostro, - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 „fotograficznego zapisużycia muzycznego, awnimdziałających artystów Muzyki i Tańca, Andrzeja Kosowskiego. W publikacji opisany został system Instytut Muzyki iTańca podjąłinicjatywę wyłonieniazespołu ekspertów, Instytut MuzykiiTańca Obraz polskiejmuzykiXXIwieku, podobniejakcałejsztuki europejskiej, tościowej sztuki idbałościoswój wizerunek, bo muzyczna scena podlega twórców ciągłego poszukiwania nowości, proponowania słuchaczom war tylko oryginalność jego twórczości czy indywidualny styl, ale także umie ternetu, wolność mediów, globalizacja.Ichkonsekwencją są jednakine towego nańspojrzenia wieluspecjalistów zróżnych dziedzin.W2010 roku i organizacji pozarządowych.” – czytamy w przedmowie dyrektora Instytutu i kompozytorów, muzykologów, dziennikarzy, krytyków, instytucji muzycznych gnozowania sytuacji najnowszej muzykipolskiej.Wmaju2011 roku ukazał gatywne aspekty, jakszuminformacyjny, dominacjakultury masowej, koordynowanego merytorycznie przez Andrzeja Chłopeckiego, wceluzdia komercjalizacja. Opozycji artysty muzyka wkulturze niedecyduje już który wpływ mają wszystkie te elementy, które decydują także o współ minującą estetykę, postawę czy nurt. To obraz zmienny, dynamiczny, na ciągłej rotacji izmianiegłównych jejpostaci. czesnym postępie cywilizacji: rozwój nowych technologii, ekspansja In się pierwszy festiwali, czyteż pozycja wrankingach sprzedaży płyt.Realia wymagają od jętność promocji, obecnośćjego utworów wprogramach największych jest wielowymiarowy iwielowątkowy. Niesposóbznaleźć wnimjednądo MUZYKA Tak pluralistyczny pejzażmuzyczny wymaga nowoczesnego, wieloaspek Raport o stanie muzyki polskiej muzyki stanie o Raport , którego celembyło dokonanie 57 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 zajmuje znaczące miejsce tak w lokalnej, jak i międzynarodowej przestrzeni Stańczyk –zdobywca Toru Takemitsu Award 2013, największego inajbardziej w Pradze. Licznesukcesy nasceniemiędzynarodowej odnositakże Marcin Łukaszewski, Przybylski, Dariusz Jagoda Szmytka, Wojciech Ziemowit Zych. Paryża 2014, obecniepolskireprezentant wprogramie współpracy kulturalnej Krajowego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji wRadzie UEw2011 uje badania, zmieniając jedynie medium, za pośrednictwem którego wyniki uzyskała najwyższą notę na60. Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów także przestrzennie – wpostaci dynamicznej, interaktywnej mapy, zarówno konania głębszych porównań, ukazania wielokierunkowych relacji, dalszych łościowy, odmuzykiwspółczesnej, klasycznej poprzez alternatywę, jazz, pop, między Chinamia16 krajami europejskimi wformacie „16+1”. Wyróżniają prestiżowego konkursu kompozytorskiego wJaponii,Artysta Rezydent Miasta roku, czyteż najnowszej opery reat nagrody Koryfeusz MuzykiPolskiej 2015, twórca tak znakomitych dzieł, muzycznej. Jedną znajwybitniejszych osobowości jest Paweł Mykietyn – lau pozytorską obecnie tworzy około 300 twórców, przy czymkilkunastu z nich rock, muzykę hip-hop, tradycyjną ifolkową, ażpotaniec. przy pomocy wykresów, tabel zbiorczych istatystyk, wreszcie –wsposóbca mach. Obraz muzykipolskiejnakreślony został linearnie – chronologicznie, ale powiązań iprzeprowadzenia kompleksowych analiznanajwyższych pozio mi. Narzędzia, którymi dysponuje nowoczesny Internet, dałymożliwość do portal muzykapolska.org.pl. Serwiswypełnionyzostał treścią wszystkich dzie można uznaćzaprawie kompletny. ObecnieInstytut MuzykiiTańca kontynu rym ów początkowo jedyniezarysowany obraz sytuacji muzykipolskiejdziś ność mediów, wydawnictw, firm fonograficznych oraz udział słuchaczy i wi ce miejscewśród najbardziej cenionych twórców zajmujątakże m.in.Paweł dziewięć kolejnych prac, obejmujących łączniekilkadziesiąt tekstów (2540 dzów wżyciu muzycznym Polski. Do2015 roku IMiTzainicjował iopublikował edukacyjny, sposoby finansowania kultury muzycznej, ramy prawne, działal się w interpretacji najnowszych dzieł – Agaty Zubel, której kompozycja sługuje również muzyka kompozytorki iznakomitej śpiewaczki specjalizującej sięciu tomów raportów oraz kolejnymi zestawieniami, omówieniami i analiza są udostępniane czytelnikom – z wersji drukowanej na obszerny internetowy stron!) – sprawozdań, raportów cząstkowych, statystyk, wykresów, dzięki któ jak jakościowo –dziękilicznymtekstom poglądowym iopisowym, jakiilościowo – II Symfonia II Jaki jest zatem obraz rodzimej muzykiXXIwieku? Polską scenękom , Pasja wg św. Marka św. wg Pasja Czarodziejska góra Czarodziejska , III Symfonia III , wykonana nazamknięcie . Naszczególną uwagę za 58 Not I Not ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 Z licznych ostatnich sukcesów polskichśpiewaków warto wyróżnić także dwie Zbigniewem Penherskim, Zbigniewem Bargielskim, Zygmuntem Krauze, Stani Apollon Musagète, Royal StringQuartet, Lutosławski Quartet, sekstet wokalny śpiewacy. Wydarzeniem 2013 roku była premiera z Mariuszem Kwietniem wtytułowej roli. Spektakl został uznanyzawydarzenie 2015 roku w MET odbyła się kolejna premiera z udziałem Beczały – podwójne Suonatori, czyjedenznajmłodszych –{oh!} Orkiestra Historyczna. Sikorą oraz Hanną Kulenty, Aleksandrem Lasoniem, Piotrem Mossem i innymi. Koniecznego jako tytułowego Wozzecka wLyric Opera wChicago. Mariusza Trelińskiego. Ogromnym sukcesem 2015 roku okazała sięrównież in Ich muzyka zyskała ostatnio cennych propagatorów wuznanych zespołach Krzysztofem Pendereckim, Krzysztofem Meyerem, Bogusławem Schaefferem, Czajkowskiego, inaugurująca sezon Metropolitan Opera wNowym Jorku, zMa go romantyzmu –naczele zWitoldem Lutosławskim iAndrzejem Panufnikiem, go spektaklu których jubileusze setnych urodzin świętowane były ostatnio na całymświe łem Szymańskim, Marianem Borkowskim, Eugeniuszem Knapikiem, Elżbietą niego pokolenia twórców, jakrównież polskich„klasyków XXwieku” –przed repertuar. Wykonawstwo historyczne stało siędomenątak znakomitych ze muzycznego. Współcześnie nurtrekonstrukcji obejmujecoraz rozleglejszy nal Opera Award wkategorii artystka roku iBachtrack Opera Award jako najlep prestiżowe nagrody, jakiew2015 roku otrzymała Aleksandra Kurzak –Internatio riuszem Kwietniem wroli Oniegina iPiotrem jako Beczałą Leńskim. Wstyczniu polu Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia. proModern czy Orkiestra Muzyki Nowej, obok od latwiodącejprymnatym cie, HenrykiemMikołajem Góreckim, Wojciechem Kilarem, Grażyną Bacewicz, elektroniki, wkońcu tendencji postmodernizmu, wtymnowej prostoty inowe obok najnowszych dziełwyróżnia siętakże obszarhistorycznego dziedzictwa stawicieli polskiego sonoryzmu,nurtu twórczości improwizowanej zudziałem społów, jak Capella Cracoviensis, Wrocławska Orkiestra Barokowa, Arte dei sza śpiewaczka sezonu, oraz znakomicie przyjęty przez krytykę debiutTomasza sezonu i pokazany w streamingu, akilka miesięcy później ukazał się też na DVD. scenizacja specjalizujących sięwinterpretacji najnowszej twórczości, jakm.in.kwartet sławem Krupowiczem, MarkiemChołoniewskim, Krzysztofem Knittlem,Paw W repertuarach muzyków izespołów obecnesą również kompozycje śred Na operowej sceniemiędzynarodowej kontynuują dobrą polscy passę Na mapiemuzykipolskiej–zcałąjejwielościąpostaw iróżnorodnością – Króla Rogera Króla Jolanta Czajkowskiego i Karola Szymanowskiego w Covent Garden w Londynie, Zamek Sinobrodego Zamek Eugeniusza Oniegina Eugeniusza 59 Bartóka wreżyserii Piotra ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 świata „Womex” wBudapeszcie. Ponadto Muzykanci koncertowali wKorei ina Węgrzech, JoannaSłowińska wGruzji,MariaPomianowska wIranie, Indiach, 2015 polski jazz obecny był na estradach od Ekwadoru po Singapur. Rozwi val. Jego głównymi przedstawicielami są dwa zespoły: Kapela Brodów iTrio Ja Szymon Mika, Rafał Sarnecki, Przemysław Strączek, Piotr Damasiewicz, w Kolumbii, Włoszech iStanach Zjednoczonych, Čači Vorba wNiemczech, we. W2015 roku muzycy Kapeli Maliszów wystąpili naprestiżowym brytyjskim Kwintetu Zbigniewa Namysłowskiego RGG. Donajciekawszych płyt jazzowych roku 2015 należał najnowszy krążek Maciej Fortuna, Piotr Schmidt, Maciej Obara, Wojciech Myrczek. Wyróżniły Michał Wróblewski, DominikBukowski, MichałKapczuk, Marek Kądziela, Niemczech, Norwegii, Czechach oraz Austrii. Hiszpanii, Norwegii iSzwajcarii, aJanuszPrusinowski Kompania wHiszpanii, Korei Południowej, Chinach i Rosji, Kapela ze Wsi Warszawa w Wielkiej Bry Kolberga, podejmując równolegle wspólne muzykowanie i naukę u wybitnych Czechach, Włoszech, Austrii i na Słowacji, Kroke w Niemczech, Włoszech, Cicha & Bart Pałyga, zespoły Sutari i Muzykanci gościli na targach muzyki Gaca, Kapela Brodów i Jan Cebula z Rzeszowskiego). Potwierdzeniem klasy tanii, Francji, Hiszpanii,Estonii, Niemczech iCzechach, MichałCzachowski inspirowane polskimfolklorem. kola Kołodziejczyk, Piotr Orzechowski, Paweł Tomaszewski, DominikWania, płyta rej Rzeki, czylijednoosobowego projektu muzycznego Kuby Ziołka. Zkolei muzyki alternatywnej. W2015 roku wzestawieniu 100 najlepszych płytpre nich Adam Bałdych, Bartosz Dworak, Mateusz Smoczyński,Aga Derlak,Ni nawskimi. Istotną rolę napolskiejscenieodgrywali muzycy młodzi,awśród polskich wykonawców folkowych są natomiast ichdokonania międzynarodo muzyków tradycyjnych starszego pokolenia (Janusz Prusinowski Trio i Piotr nusza Prusinowskiego. Próbują onem.in. „ożywiać” XIX-wieczne zapisy Oskara również silnie już od lat 90. XX wieku wpolskiej muzyce ludowej jako nurt revi cztery albumyzPolski, wtymna2.miejscu–Zamknęły sięoczyziemiSta stiżowego brytyjskiego serwisumuzycznego „The Quietus” znalazłysięaż się także zespoły Atom StringQuartet,Quartet, HighDefinition Pink Freud, festiwalu „Womad”, atakże nakoncertach wMalezji Zkolei iBelgii. Karolina jała sięrównież współpraca jazzmanów polskichzamerykańskimi iskandy Zwrot wkierunku rekonstrukcji, odwoływania siędoźródeł, obecnyjest Granicę kraju odlatprzekraczają zsukcesem także jazzmani. Wroku Ostatnie lata przyniosły też licznemiędzynarodowe sukcesy polskiej Raphael Rogiński Plays John Coltrane and Langston Hughes. African African Hughes. Langston and Coltrane John Plays Rogiński Raphael Polish Jazz? Yes! Jazz? Polish , zawierający utwory 60 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 Jazzowy albumroku. został Marcin Wasilewski, który wraz ze swoim trioodebrał także nagrodę za znajdziemy nazwiska tak wybitnych twórców oświatowej renomie, jakJan zapraszają także dowspółpracy muzyków zkręgu alternatywy, improwizacji zaznacza sięjednakwkrajowej kinematografii tendencja powierzania ścieżek Stanisławy Celińskiej,na4.– Ukazała sięrównież obszerna monografia pt. Różewicz. Interpretacje Różewicz. Producentów Audio-Video) przeważali Polacy: na miejscu 3. – Music Mystic Korzeniowski ( Pawła Chochlewa, z2013 roku), Krzesimir Dębski( Kanty Pawluśkiewicz (muzyka do tofa Krauze, z 2013 roku), P. JanA. Kaczmarek ( i Kamil Jaczyński). go Radia poddyrekcją Radzimira Dębskiego (Jimka) oraz premiera albumu go zmuzyką Kristiana Eidnesa Andersena, z2013 roku). Realizatorzy często kategoriach – raperzy Sokół iHadeszudziałemduetu producentów Sampler Orchestra. rywkowej triumfowała Natalia Przybysz, która została nagrodzona wdwóch nagród Akademii Fonograficznej „Fryderyk” 2015 wdziedziniemuzyki roz mów ipopularnościąwserwisach streamingowych. W2015 roku wpierwszej rock, –mierzone popihip-hop są obecniewielkością sprzedaży fonogra magazynu „The Wire” (uplasowała sięna16. pozycji). rankingu układanego głosami kilkudziesięciu krytyków skupionych wokół reśniaka, z2015 roku), czyteż nieobecnyprzez jakiśczaswpolskimkinieAbel nusza Zaorskiego, z2013 roku), MaciejZieliński( cert rapera Miuosha z udziałem Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskie dziesiątce listy OLiS(oficjalnej listy sprzedaży detalicznej polskiego Związku czy muzyki współczesnej ( dźwiękowych zagranicznym twórcom (m.in. czając dokumenty ikoprodukcje), aznimitakże muzyka filmowa. Wśród ca zbiorowa: Dominika Węcławek, Marcin Flint,Tomasz Kleyff, Andrzej Cała ance and disappointment and ance aktywnie działających kompozytorów specjalizujących sięwtej dziedzinie W dziedzinie hip-hopu dużyrozgłosW dziedziniehip-hopu wmediach2015 roku zyskał kon Sukcesy w obszarze szeroko pojętej muzyki rozrywkowej – zwłaszcza Co roku swoją premierę kinową maok.50pełnych polskichfilmów (wli gitarzysty Raphaela Rogińskiego weszła doczołówki rocznego

Album roku rock i Utwór roku. Artystąroku. roku iUtwór wmuzycerock jazzowej roku Album Ziarno prawdy Ziarno , naktórym poezje Tadeusza Różewicza interpretują Dawida Podsiadły. Dawida Zkolei podczas gali rozdania Chemia w reż. Borysa Lankosza, z 2015 roku). Ostatnio Królowie życia Królowie Papuszy Papuszy w reż. Bartosza Prokopowicza z muzyką w reż. JoannyKos-Krauze iKrzysz Ida Gangu Albanii,na5. Gangu – Antologia polskiego rapu polskiego Antologia Tajemnica Westerplatte Westerplatte Tajemnica Wkręceni 2 Wkręceni wreż. Pawła Pawlikowskie Syberiada polska Syberiada 61 wreż. Piotra We Atramentowa wreż. Ja Annoy w reż. (pra ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 Zadara, Teatr Polski we Wrocławiu) ido 430 milionów złotych. Pomimo rozwoju nowych technologii, wprzemyśle z rynku nośników fizycznych szacowany był w2015 roku na około 35–37%. Wśród nich wiodącą rolę pełnią trzej wydawcy książek i nut oraz materia W 2015 roku Warner MusicPoland kupiła pozostające odlatwupadłości Wiśniewskim, atakże Karola Nepelskiego iZygmunta Koniecznego. w przychodach branży fonograficznej w Polsce przypadła przedstawiciel Piotr Cieplak,Teatr Narodowy wWarszawie), Maseckiego iCandelarii Saenz Valiente, wszystkie z2015 roku). Pawła Mykietyna, Micromusic, których działalnośćw100% obejmujewydawanie publikacji muzycznych. legendarnej Muzy zostały wyłączone zprzetargu ijako narodowy zasób ar likwidacyjnej historyczne wydawnictwo Polskie Nagrania. Oryginały taśm kiego i zespołu Miąższ, mo (jednocześnie odsłuchując reklamy).mo (jednocześnie Tradycyjnie większość udziałów na 228mlndolarów, natomiast wartość rynku fonograficznego obliczono na nizację koncertów ifestiwali, oraz kwestie promocji. nowskiego, który w2015 roku współpracował międzyinnymizJanuszem ponował muzykę doczterech ważnych przedstawień: nych kompozytorów roku 2015 należał m.in.JanDuszyński,który skom nurt muzyki oryginalnie pisanej do sztuk teatralnych. Do najbardziej płod chiwalny zostały przekazane doNarodowego Archiwum Cyfrowego. cieszą sięjednakportale oferujące możliwość słuchania muzykizadar ekspansja serwisów streamingowych, niemniejnajwiększą popularnością czele, choćwzrosła sprzedaży winyli.Systematycznie postępuje również działania instytucji –oddziałalnościwydawniczej ifonograficznej poorga czewski, Teatr Polski we Wrocławiu), aktywnych podmiotów. Najważniejszą inajbardziej znaczącądla środowi ska artystycznego grupęwśród nichstanowiło 28wydawnictw muzycznych, sic Polska, Warner MusicPoland. Udziałfirmniezależnych wprzychodach stwom trzech światowych koncernów: SonyMusicPolska, Universal Mu ski, Nowy Teatr w Warszawie). Doceniona została twórczość Jerzego Sata fonograficznym nadaldominujątradycyjne nośnikifizyczne, zpłytą CD na W 2015 roku muzyczny rynekkoncertowy wPolsce oszacowany został W obszarze tzw. muzyki użytkowej coraz wyraźniej zauważalny staje się Rynek wydawców książek inutwPolsce obejmował w2013 roku 181 Obraz polskiejscenymuzycznej kształtują również wsposóbznaczący Demon Obce niebo Obce w reż. Marcina Wrony z muzyką Krzysztofa Penderec 11 minut 11 wreż. Dariusza Gajewskiego z muzyką Marcina w reż. Jerzego Skolimowskiego z muzyką Dziadów cz. III cz. Dziadów Francuzów Burzy Burzy (reż. Krzysztof Warlikow (scenabalu,reż. Michał (reż. Krzysztof Garba Królowej śniegu śniegu Królowej 62 (reż. ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 „Glissando” inowo powstały w2015 roku kwartalnik poświęcony wyłącznie zowieckim, na drugim miejscu pod względem liczebności instytucji kultury filharmonie, teatry operowe i teatry muzyczne – są najmniejliczne, ale rów (otwarte w2015). we Wrocławiu, wyposażone wnowoczesny system regulowania akustyki wiele nowych, m.in.nowy gmachOperyiFilharmonii Podlaskiej –Euro w środowisku muzycznym warto wyróżnić trzy tytuły: „Ruch Muzyczny”, wyróżniają się wśród nichczasopismao profilu naukowym, muzykologicz Kultura. Zwłaszcza „Dwójka” postrzegana jest jako wiodąca stacja wśród Polskiego Radia, skupiony namuzyce, literaturze, teatrze, publicystyce kul Filharmonii wSzczecinie (otwarte w2014) czyNarodowe Forum Muzyki Centrum MuzykiKrzysztofa Pendereckiego wLusławicach isiedzibaWej trzecia – muzea. Instytucje prowadzące działalność artystyczną – w tym turalnej iwiadomościach,oraz powstały w2002 roku kanał tematyczny TVP kultury wysokiej służąmediapubliczne–działający od1991 roku Program 2 herowskiego CentrumKultury –FilharmoniiKaszubskiej (otwarte w2013), lecz także organizując wystawy, zajęcia artystyczne lub koncerty. Druga kie funkcje kulturotwórcze, zajmujące się nie tylko kwestiami czytelnictwa, biblioteki, pełniące zwłaszcza wmałych miejscowościach często wszyst [PWM]. Ichdziałalność–poza wydawaniem publikacji –obejmujerównież ły także na zebranie danych o 84 czasopismach muzycznych ukazujących łów orkiestrowych: Eufonium, Euterpe iPolskie Wydawnictwo Muzyczne nowa siedzibaNarodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia igmach pejskie CentrumSztuki wBiałymstoku (otwarty w2012 roku), Europejskie nych czypromocji twórczości kompozytorskiej. Wostatnich latach szereg nocześnie najważniejsze z punktu widzenia działalności zespołów muzycz muzyce polskiej –„Gazeta Magnetofonowa”. nym oraz popularnonaukowym. Wśród tytułów najbardziej opiniotwórczych prasy muzycznej, przeprowadzane przez Instytut Muzyki iTańca, pozwoli reprezentowanie praw autorskich kompozytorów. Kwerendy i badania rynku powstałymi, wartościowymi portalami omuzyce polskiej,nadalkrzewieniu obiektów isal koncertowych poddanomodernizacji,powstało również co doliczebności grupainstytucji kulturalnych to domyiośrodki kultury, diów. Oprócz dominującego wostatnich latach Internetu zwielomanowo się wPolsce w2013 roku. Ichtematyka jest bardzo zróżnicowana, choć jest województwo małopolskie. Ogółem przeważają wśród nichznacząco Upowszechnianie i promocja muzyki leżą wgestii różnego rodzaju me Największa liczba instytucji kultury znajdujesięwwojewództwie ma 63 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 zycje doprezentacji wramach Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów – 60 tysięcy uczniów szkół muzycznych I i II stopnia oraz prawie 6 tysięcy w nowych, doskonale wyposażonych, nowoczesnych salach koncertowych, wysłuchają szeregu prawykonań podczascenionych festiwali ikoncertów w 211 szkołach prywatnych (pozostali uczylisięw67 szkołach podległych Unii Radiowej, m.in.corocznie (zsukcesem) rekomenduje polskiekompo Muzyki iTańca. To pierwszy wPolsce projekt systemowo dofinansowujący uczniów uczęszczało wówczas wPolsce do215 szkół podległych Minister i sztuk performatywnych lubwizualnych. kilkaset nowych kompozycji, nagrań oraz publikacji omuzyce. Melomani badań idiagnozy. Naefektywne rozwiązania systemowe oczekuje ponad które prowadzą specjalizacje związane z muzyką, wymaga pogłębionych klam), obecnośćpolskichtwórców zagranicą, porównanie systemów finan kim dziełazaliczanedotzw. muzykiklasycznej, aletakże spektakle teatru prestiżem ipopularnościąniżprywatne. Według danych z2010 roku, 71,7% my szkolnictwa muzycznego, szkoły publicznecieszą się nadal wyższym nauki, zarówno wszkołach podstawowych iśrednich, jakrównież wyższych, reforma szkolnictwa Istopnia nieprzyniosła oczekiwanych rezultatów ipo nie wyczerpuje całego jejobrazu. Podjęcia badańianalizwymagają inne popularna itradycyjna), transdyscyplinarne projekty zpogranicza muzyki muzycznego, przedsięwzięcia łączące różne gatunki muzyczne (np. muzyka nowych utworów polskichizagranicznych kompozytorów –przede wszyst najnowszą twórczość muzyczną. Wjego ramach coroku powstaje około stu program „Zamówień kompozytorskich”, którego operatorem jest Instytut najważniejszego naświecie przeglądu najnowszej twórczości kompozytor międzynarodowych mediów promujących muzykę poprzez siećEuropejskiej dwóch latach od jej wdrożenia, w 2016 roku została wycofana. Stan procesu aktywności napolumuzykiużytkowej (muzyka dogierkomputerowych, re a miłośnicy lżejszych brzmień będąmogli zagłosować naswoich muzycz stwu Kultury iDziedzictwa Narodowego, ajedynie10,91% kształciło się sów krytykiinacisków opiniipublicznej,wskazujących napotrzebę refor studentów uczelni muzycznych. Warto jednakpodkreślić fakt, iżmimogło sowania zinnymikrajami. Nadalaktualny jest problem edukacji muzycznej – skiej naantenach radiofonii publicznych. jednostkom samorządu terytorialnego). Wspieraniu twórców służyrównież zainicjowany w2012 roku unikatowy Naszkicowane krótkie zestawienie obszarów polskiej sceny muzycznej Rok 2017 wzbogaci z pewnością dorobek polskiej kultury o kolejnych 64 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE:

Józefa Piłsudskiego, Adama Chmielowskiego, Honorata Koźmińskiego z muzyką, to być może artystów muzyków ikompozytorów zainspirująza Raport o skansenach i muzeach etnograficznych muzeach i skansenach o stopnia Raport II muzycznego szkolnictwa stanie o Raport roczny Raport 2013. polska Muzyka roczny Raport 2011. polska Polsce w Muzyka estradowej muzyki i wnio jazzu problemy, dziedzinie w Diagnozy, Edukacja stopnia. I muzycznego szkolnictwa Polsce stanie w o Raport muzycznej edukacji rozwoju drogi i obszary Nowe polskiej muzyki stanie o Raport Portal Muzykapolska.org.pl: http://www.muzykapolska.org.pl [zostanie uru Portal Zamowieniakompozytorskie.pl: http://zamowieniakompozytorskie.pl W. Grozdew-Kołacińska, P. K.Korzeniewska, Gałuszka, K.M.Wyrzykowska, Jagiełło-Skupińska, A. Rynek fonograficzny w Polsce 2011/2012 Polsce w fonograficzny Rynek Instytut Muzyki iTańca, Warszawa 2014. Muzyki iTańca, Warszawa M. Chmurzyńska, Instytut Muzyki iTańca, Warszawa 2014. Instytut MuzykiiTańca, Warszawa 2013. Muzyki iTańca, Warszawa 2011. i Tańca, Warszawa 2013. i Tańca, Warszawa 2014. i Tadeusza Kościuszki oraz wyjątkowego Roku Rzeki Wisły. [dostęp: 12.10.2016]. planowane naten czasobchodyRoku JosephaConrada-Korzeniowskiego, rocznic roku 2017 nieuwzględnił jubileuszużadnejosobistości związanej nych idoli na portalach internetowych. I choć Sejm RP wśród ważnych chomiony 1.12.2016]. szawa 2013. modelowe ski ski, Instytut MuzykiiTańca, Warszawa 2012. , red. W. Jankowski, Instytut MuzykiiTańca, Warszawa 2012. Raport o stanie tradycyjnej kultury muzycznej kultury tradycyjnej stanie o Raport

2014. , red. J. Grotkowska, Chłopecki,Instytut A. , red. J. Grotkowska, Instytut Muzyki , red. J. Grotkowska, Instytut Muzyki Opracowanie: AnnaIwanicka-Nijakowska , Instytut Muzyki iTańca, War , oprac. D. Kunecki, Instytut , red. Z.Konaszkiewicz, 65 , red.Białkowski, A. , red.Białkow A. - - - - - ,

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 KSIĄŻKI WZROST LICZBY TYTUŁÓW KSIĄŻEK LICZBYWZROST TYTUŁÓW WYDAWNICZA Włoszech, mniejszanatomiast wtakich krajach jak:Węgry, Norwegia, Fin W roku 2015 wbibliografii narodowej odnotowano 33 454 tytuły książek żek iperiodyków, które –zgodnie zobowiązującymi przepisami –wydawcy Statystyka produkcji wydawniczej, prowadzona wBibliotece Narodowej od Polskę na dość wysokiej pozycji wśród krajów europejskich. Oferta wy Narodowej nawielesposobów opisywany ikategoryzowany, acharaktery Biblioteka Narodowa landia, Czechy, Grecja Belgia, czy Słowenia. nastąpił podwóch latach spadków (silnymwroku 2013 iniewielkim w2014). przekazują donarodowej książnicy. Każdy otrzymany tytuł jest wBibliotece rzach wszystkich publikowanych naterenie Rzeczypospolitej Polskiej ksią roku 1955, opiera sięnaegzemplarzach obowiązkowych, czyliegzempla dawnicza znaczącowiększa jest we Francji, Niemczech, Hiszpaniiczywe opublikowanych naterenie Rzeczypospolitej Polskiej, costanowi niewielki, opisu statystycznego polskiejprodukcji wydawniczej. ale znaczący wzrost ich liczby wstosunku do roku poprzedniego. Wzrost ten styka ta stanowi następnie podstawę dozbudowania wielowymiarowego PRODUKCJA Bezwzględna liczbapublikowanych rocznie tytułów książek plasuje 66 - - - - - LICZBA TYTUŁÓW KSIĄŻEK PUBLIKOWANYCH ROCZNIE W POLSCE 2016 W LATACH 1991–2015

35 000

30 000

25 000

20 000

15 000

10 000 ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ KULTURY ROCZNIK

5000

0 14 15 13 10 91 97 92 94 93 95 99 96 98 2011 19 19 20 2012 20 20 19 20 19 2001 19 19 19 19 19 20 07 2002 2004 2003 2005 2009 2006 2000 2008

Źródło: „Ruch Wydawniczy w Liczbach”, 1991–2015

Względnie wysoka bezwzględna liczba publikowanych w Polsce ty- tułów książek jest jednak w pewnej mierze pochodną dość dużej na tle europejskim populacji naszego kraju. Populacja taka, nawet przy niskich wskaźnikach czytelnictwa, może wytworzyć i utrzymać stosunkowo dużą produkcję wydawniczą. Lepsze wyobrażenie o tym, jak duża jest w Polsce, na tle innych krajów europejskich, zdolność do tworzenia publikacji, jak i chłonność rynku książki, może więc dać informacja o stosunku liczby obywateli do liczby publikowanych tytułów. Pod tym względem Polska wy- pada znacznie gorzej. Z wynikiem 1149 mieszkańców przypadających na jeden tytuł spomiędzy uwzględnionych w porównaniu krajów europejskich wyprzedza tylko Grecję.

DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 67 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 UBYWA KSIĄŻEKNAUKOWYCH, SPADKUUBYWA TEMPO JEDNAKMALEJE 1 1200 900 60 500 30 0 0 0 * Dane zposzczególnych* Dane krajów pochodzązlat2012–2015 wzależności oddostępności Źródło danych: patrz bibliografia. W latach 2013–2014 mieliśmydoczynieniazgwałtownym spadkiemliczby 2015 ich liczba także wprawdzie zmalała, ale już bardzo nieznacznie (o 2%). wymagających publikacji książki, procedur habilitacyjnych; wycofanie dotacji wycena różnych typów publikacji przez Ministerstwo NaukiiSzkolnictwa Wyż Przyczyn owych spadków można szukać wtakich czynnikach, jakspecyficzna EUROPEJSKICH WRELACJI DOLICZBY ICHMIESZKAŃCÓW –PORÓWNANIE* LICZBA KSIĄŻEK PUBLIKOWANYCH ROCZNIE WWYBRANYCH KRAJACH były tu kluczowe, mocichoddziaływania chwilowo wydaje sięsłabnąć. punktowanych); niewielkie zmniejszenie się liczby nauczycieli akademickich, publikowanych co roku wPolsce książek naukowych (w sumie o 23%). Wroku dla podręczników akademickich. Niezależnie jednak od tego, jakie czynniki czyli potencjalnych autorów tego rodzaju książek; wprowadzenie nowych, nie szego (coraz bardziej faworyzująca publikowanie artykułów wczasopismach statystyk, dlatego porównanie to można traktować tylko orientacyjnie.

Norwegia

Hiszpania

Czechy

Finlandia

Francja

68 Niemcy

Polska

Grecja - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 20000 CORAZ WIĘCEJ LITERATURY –GŁÓWNIE WIĘCEJ CORAZ JEDNAKPOPULARNEJ 10 1 5000 5000 000 0 Źródło: „Ruch Wydawniczy wLiczbach”, 1991–2015 W roku 2015 –nieinaczej niżrok idwa lata wcześniej –odnotowaliśmy W POLSCE WLATACH 1989–2015 wzrost liczby opublikowanych tytułów utworów literackich. Osiągnęły one LICZBA TYTUŁÓW KSIĄŻEK NAUKOWYCH PUBLIKOWANYCH ROCZNIE literackich). Warto także dodać, że wramach tej ostatniej kategorii kon by tytułów należących doliteratury pięknej(czyli oznacznych ambicjach popularna wypiera więcobecniezrynku tę bardziej ambitną. micznie powiększa sięliczbakomiksów (wzrost o100% wciągudwóch lat), przynależnych doróżnych odmianliteratury popularnej.Najbardziej dyna odnotowano natomiast wciąguostatnich dwóch latzwiększenia sięlicz obecnie liczbę8930 tytułów, przy czymprzybyło niemalwyłączniepozycji ale szybko przybywa też literatury sensacyjno-kryminalnej (wzrost o 62%), sekwentnie powiększa sięudziałpoezji, azmniejsza–powieści. Powieść fantastycznej (wzrost o45%) i romansowo-obyczajowej (wzrost o37%). Nie 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

69 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 - - - 2015 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 młodych młodych fantastyczna fantastyczna 29% 26% dla dla dla dla 5% 6% anegdoty Źródło: „Ruch Wydawniczy wLiczbach”, 2013 i2015 UDZIAŁ RÓŻNYCH ODMIAN LITERATURY W CAŁYM ZBIORZE TYTUŁÓW KSIĄŻEK LITERACKICH –PORÓWNANIE LAT 2013 I2015 anegdoty

-kryminalna sensacyjno- 8% 2% -kryminalna sensacyjno- 11% 0% komiksy 6% komiksy 4% -obyczajowa romansowo- 23% piękna 24% piękna 31% -obyczajowa romansowo- 25% 70 2013 2015 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 PERIODYKI WZROST LICZBY TYTUŁÓW PERIODYKÓW LICZBYWZROST TYTUŁÓW ISELF-PUBLISHERZY WYDAWNICTWA PODRĘCZNIKI SZKOLNE – EFEKTY REFORM PODRĘCZNIKI SZKOLNE –EFEKTY z roku 2015), instytucje kultury (5%tytułów), instytucje wyznaniowe (3%), Wydawcy książek stanowią wPolsce grupębardzo różnorodną. Obokprofe W roku 2015, podobniejakrok wcześniej, odnotowaliśmy spadek liczby ty W roku 2015 doBiblioteki Narodowej spłynęłyaktualne wydania 7178 gazet Podręcznik ten, używany wogromnej większości szkół, wypierał zrynku techniczne przygotowanie tekstu dodruku lubwyłączniedruk. takich jak:szkoły wyższe iinstytuty naukowe (opublikowały 20%tytułów tułów podręczników szkolnych, co–jakmożna przypuścić –stanowi efekt i czasopism,cooznacza wzrost oniemal6%wstosunku doroku poprzed instytucje rządowe isamorządowe (2%), inne instytucje państwowe (1%) instytucji, dlaktórych wydawanie książek niejest działalnościąpodstawową, blikację nakoszt autora ikolejne 4%–sami autorzy lubdrukarnie oferujące komercyjne. podręczniki dla tego poziomu kształcenia wydawane przez wydawnictwa realizacji programu rządowego „Bezpłatny podręcznik”, polegającego mię niego. Wzrost ten, podobniejakto było wprzypadku książek, pojawiłsiępo danych wroku 2015 tytułów opublikowały wydawnictwa proponujące pu oraz firmyprywatne (1%).Istotna jest także sfera self-publishingu:4%wy oferowaniu uczniombezpłatnego podręcznika donauczaniapoczątkowego. dzy innyminaopublikowaniu przez Ministerstwo Edukacji Narodowej iza dwóch latach silnych spadków. sjonalnych, komercyjnych wydawnictw znajdujesięwśród nichtakże wiele 71 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 ZMIANY W ZBIORACH TYTUŁÓW PISM NAUKOWYCH ILOKALNYCH WZBIORACH TYTUŁÓW ZMIANY PRZYBYWA CZASOPISM NIEREGULARNYCH PRZYBYWA 8000 6000 5000 3000 4000 2000 7000 10 00 0 To periodykioniskiejczęstotliwości odpowiadają przede wszystkim zaodno 1990–2015 ze wzrostem liczby pism lokalnych publikowanych przez organy samorzą Źródło: „Ruch Wydawniczy wLiczbach”, 1990–2015 Wzrost liczby tytułów periodyków wroku 2015 wiąże się przede wszystkim 16% wszystkich tytułów). Pismaowysokiej częstotliwości stanowią zkolei nie że czasopisma publikowane rzadziej niż raz na kwartał lub nieregularnie (32%). wielką część tytułów periodyków –dziennikito 0,6% całości,atygodniki –6%. LICZBA TYTUŁÓW PERIODYKÓW PUBLIKOWANYCH WPOLSCE WLATACH Ich liczbapodlegała wostatnich latach jedynieniewielkim wahaniom. Najliczniej reprezentowane wzbiorze tytułów polskichczasopismsą pisma towane wostatnich latach zmianywogólnej liczbie tytułów (zarówno spadki, latach odnotowaliśmy jedyniewprzypadku czasopismnieregularnych (obecnie naukowych podlegała wostatnich latach szczególnie wyraźnym zmianom. du terytorialnego oraz czasopismnaukowych. Wielkość zbiorutytułów pism o średniej iniskiejczęstotliwości –miesięczniki(24%), kwartalniki (25%),atak jak iwzrosty). Wysoki wzrost liczebności (w sumieo87%) wostatnich dwóch 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 72 2009 2010 2011 2012 2013 2014 - - - - 2015 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 PLANY I PROGNOZY NA2017 IPROGNOZY R. PLANY

znikających z bazy i pojawiających się w niej ponownie. Mamy tu więc do Liczba tytułów periodyków wnastępnych latach może nadalpozostać Niewykluczone jest natomiast dalsze powolne zmniejszaniesięliczby tytułów Konieczność przygotowania podręczników iinnych materiałów edukacyjnych Wzrost liczby tytułów książek przede wszystkim może wygenerować rozwój Można się spodziewać, że liczba tytułów książek w następnych latach pozo w danymczasie. Ostatni opublikowany rocznik to: „Ruch Wydawniczy wLicz w tej grupieperiodyków jest udział tytułów pojawiających sięnieregularnie – Ich liczba zmniejszyła się o niemal 20% w latach 2013–2014. W roku 2015 gata oferta drukarni iwydawnictw, skierowana dochcących wydać książkę gatymi danymistatystycznymi oraz wstęp, wktórym znajdujesięcharakte bach 2015. Książki”. W numerze tym dane aktualne zaprezentowane zostały książek naukowych –sprzyjać temu może faworyzująca artykuły wpismach ręcznika. na własnyrachunek. rystyka najważniejszych procesów zachodzących wprodukcji wydawniczej niczy w Liczbach”. Każdy numer rocznika zawiera część tabelaryczną z bo rokrocznie, począwszy od roku 1955, roczniku zatytułowanym „Ruch Wydaw chwiejna. Sugerujeto zwiększająca sięliczbaczasopismonieregularnym do nowych podstaw programowych po kolejnej reformie szkolnictwa może czasopism niepunktowanych. czasopism naukowych –zwłaszcza pojawianiesięiznikanie zbazylicznych cyklu wydawniczym oraz niejednoznaczny kierunek przemian wzbiorze niczanie liczby wykładowców. Są to jednakczynnikidziałającepowoli idługo ne znimzmniejszaniesięliczby studentów, zaktórym może pójśćtakże ogra punktowanych „wycena” dorobku naukowego oraz niż demograficzny i związa nie uzyskały punktów MNiSW. czynienia z dużą niestabilnością sytuacji. Dotyczy do zwłaszcza pism, które spowodować pewne ożywienie narynku publikacji edukacyjnych, zwłaszcza self-publishingu, atego ostatniego pozwala sięspodziewać chociażby bo stanie podobna doobecnejlubbędziepowoli wzrastać. straty te wczęści zostały odrobione (wzrost o9%).Należy dodać, że znaczny falowo, niemawięcpowodu oczekiwać gwałtownych zmianwliczbieksiążek. jeśli MENzdecyduje opozostawieniu nauczycielom możliwości wyborupod Szersze ujęcieomawianejproblematyki można znaleźć wpowstającym 73 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE:

_Drabek_Rozkosz.pdf [dostęp: 25.05.2016]. /2015_02/3b90bc8490ec601f538afb2647e5523a.pdf [dostęp: 25.05.2016]. 25.05.2016]. Books and book trade in 2015 (2014 figures) (2014 2015 in trade book and Books Główny Urząd Statystyczny, „Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Pol P. Dobrołęcki, J. Cisar, E. Kulczycki, Rozkosz, Drabek, A. E.A. M. Kwiek, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Hungarian Central Statistical Office, http://statinfo.ksh.hu/Statinfo/haVie Ministerstwo NaukiiSzkolnictwa Wyższego, w-polsce.html [dostęp: 25.05.2016]. wydarzenia/aktualnosci/nasz-elementarz-w-ponad-97-wszystkich-szkol-Polsce w szkół wszystkich wer.jsp?wcf1944fd01=x [dostęp: 25.05.2016]. wyższych oraz Nadanestopnie naukowe. w warunkach rosnącej konkurencji rosnącej warunkach w Book World News: Export Catalogue Export News: World Book MNiSW i KEJN, Warszawa, 18 lutego 2015, http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal Company oftheAssociationCzech Booksellers andPublishers, userdata/files/2013/CBWN_2013–2014_katalog.pdf [dostęp: 25.05.2016]. germany_2014_53365.pdf [dostęp: 25.05.2016]. https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/13832/1/Kulczycki https://forumakademickie.pl/fk/2013/01/podreczniki-bez-dotacji/ [dostęp: lers Association,BuchundBuchhandelinZahlen 2015, http://www.buch messe.de/images/fbm/dokumente-ua-pdfs/2015/details_book_market_ na tlehistorycznym obejmującym ostatnie dwudziestopięciolecie. Rocznik czyli zniekształcony obraz nauki w Polsce w nauki obraz zniekształcony czyli elektroniczne-publikacje-bn/ruch-wydawniczy-w-liczbach dostępny jest podadresem: http://www.bn.org.pl/zasoby-cyfrowe-i-linki/ metrycznej i kategoryzacji jednostek naukowych w 2017 roku 2017 w naukowych jednostek kategoryzacji i metrycznej skiej”, Warszawa 1990–2015, tabela: Nauczyciele akademiccy wszkołach Book results for the Czech Republic in 2012 in Republic Czech the for results Book Uniwersytet w dobie przemian: instytucje i kadra akademicka akademicka kadra i instytucje przemian: dobie w Uniwersytet Podręczniki bez dotacji bez Podręczniki , 20sierpnia2014, https://www.premier.gov.pl/ , Warszawa 2015 , Praha 2014, http://www.svetknihy.cz/ Publikacje a zgłoszenia ewaluacyjne, ewaluacyjne, zgłoszenia a Publikacje , „Forum Akademickie” 2013, nr1, „Nasz Elementarz” w ponad 97% 97% ponad w Elementarz” „Nasz , GermanPublishers &Booksel , „Nauka” 2015, nr3, s.35–58, Projekt zmian w ocenie para ocenie w zmian Projekt , w:Svet knihy, Ltd. – 74 , konferencja Czech Czech - - - - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016

_book_market_norway__2015__55362.pdf [dostęp: 25.05.2016]. -in-turmoil/ [dostęp: 25.05.2016]. -cyfrowe-i-linki/elektroniczne-publikacje-bn/ruch-wydawniczy-w-liczbach „Publishing Perspectives”, 19 listopada 2013, http://publishingperspecti .gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20111961165 [dostęp: 25.05.2016]. /dokumente-ua-pdfs/2016/spanien_en_buchmarkt_57420.pdf [dostęp: /s.depot_legal_bnf_chiffres.html?first_Art=non [dostęp: 25.05.2016]. /Skeda105-3556-2015.10.14/Highlights%202015.pdf?IDUNI=b4fgnjbfkr /2014/06/07_Finnish-Bookmarket.pdf [dostęp: 25.05.2016]. 25.05.2016]. 2004–2014 dostępne są wsiecipodadresem http://www.bn.org.pl/zasoby 2011 r. wsprawie kryteriów ocenyosiągnięćosoby ubiegającej sięonadanie ves.com/2013/11/no-game-without-drama-slovenias-publishing-industry The book market in Greece in market book The information economic end Social Spain. Highlights 2015: Italy in Publishing on Report contemporaine l’edition de reflet legal: depot du Observatoire Wischenbart R., Tuma T. „Ruch Wydawniczy wLiczbach”, Biblioteka Narodowa, Warszawa, wydania Rozporządzenie Ministra NaukiiSzkolnictwa Wyższego zdnia1września Finnland,GuestMar Press ofHonourFinland:TheFinnishBook Office Norway. Information ontheNorwegian bookmarket, Frankfurter Buchmesse, www.book-fair.com/pdf/buchmesse/wp_the_business_of_books_2015.pdf North America, Europe, Asia and Latin America Latin and Asia Europe, America, North Information on the book market, http://www.buchmesse.de/images/fbm tionale deFrance, http://www.bnf.fr/fr/professionnels/depot_legal_definition [dostęp: 25.05.2016]. [dostęp: 25.05.2016]. http://www.ekebi.gr/appdata/documents/BookMarketInGreece2011-8.pdf [dostęp: 10.10.2016]. ket 2013, http://finnlandcool.fi/finnlandcool/hallinta/wp-content/uploads http://www.buchmesse.de/images/fbm/dokumente-ua-pdfs/2016/details e4e01aipzlzds29834 [dostęp: 25.05.2016]. ciation, Milano2015, http://www.aie.it/Portals/_default/Skede/Allegati stopnia doktora habilitowanego, Dz.U. 2011 nr 196 poz. 1165, http://isap.sejm , No Game Without Drama: Slovenia’s Publishing Industry in Turmoil in Industry Publishing Slovenia’s Drama: Without Game No , The business of books 2015: An overview of market trends in in trends market of overview An 2015: books of business The , National Book Centre, NationalBook ofGreece, Athens 2012,

Opracowanie: Olga Dawidowicz-Chymkowska , Frankfurter Buchmesse, Spain. , Frankfurt am Main 2015, http:// , Italian Publishers Asso 75 , Bibliothèque na - - - - ,

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 Mickiewicza. Zgodnie zgeografią działańIAM zespół Culture.pl urucha Instytut Adama Mickiewicza Culture.pl jest flagową marką Instytutu Adama Mickiewicza, statutowym i japońskim. kulturalnych: w2014 roku był to język turecki, w2016 –portugalski. Na kiej grupy indywidualnych odbiorców zagranicą zwysokiej jakości treścia biogramów i opisów dzieł.Głównym celemjest dotarcie on-linedo szero kultury: literaturę, film, muzykę klasyczną i aktualną, jazz, teatr, taniec, mia także podstrony winnych językach, informujące owydarzeniach mocja wydarzeń organizowanych iwspieranych przez Instytut Adama mi dotyczącymi polskiejkultury. polskiej kultury. Portal obejmujewszystkie dziedzinyszeroko rozumianej niami polityki zagranicznej i zagranicznej polityki kulturalnej Rzeczypo międzynarodowej współpracy iwymianykulturalnej, wzgodzie zzałoże dzaje przemysłów kultury. Culture.pl zawiera około 30 tysięcy artykułów, celem którego jest prezentacja kultury polskiej za granicą i inicjowanie angielskim, chińskimtradycyjnym, chińskimuproszczonym, koreańskim stałe prowadzona jest strona www.asia.culture.pl w5językach –polskim, skiej, angielskiejirosyjskiej. Jednym zcelów strategicznych jest pro sztuki wizualne, design,architekturę, kuchnię, komiks, atakże różne ro spolitej Polskiej. PORTAL CULTURE.PL KULTURY GRANICĄ– ZA PROMOCJA POLSKIEJ Portal Culture.pl to połączenie magazynu aktualności zencyklopedią Portal Culture.pl wydawany jest wtrzech wersjach językowych: pol 76 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 1 1200000 000000 800000 600000 400000 200000 CULTURE.PL STATYSTYKI PORTALU STATYSTYKI 0 * Dane zbierane* Dane od1stycznia 2015 do30 czerwca 2016 roku. zuje poniższywykres. ŚREDNIE MIESIĘCZNE STATYSTYKI CULTURE.PL Źródło: Google Analytics W POSZCZEGÓLNYCH LATACH: że zapowiedzi najważniejszych wydarzeń. Teksty są ilustrowane zdjęciami

Od jesieni2015 roku liczbamiesięcznych odsłonportalu systematycznie i autorskimi multimediami. pięciu ostatnich latnastąpił znacznywzrost liczby użytkowników, copoka przekracza milion,zniewielkimi wahaniami sezonowymi. Naprzestrzeni czytelników. Zadaniem postawionym redakcji na rok 2016 jest dalsze zwięk szanie zasięgu, doponad1,5 milionaunikalnych wizytzzagranicy rocznie. skach ipostaciach polskiejkultury, biogramy twórców iopisy ichdzieł,atak odsłony W 2015 roku Culture.pl odnotował znaczący wzrost liczby zagranicznych W portalu Culture.pl publikowane są artykuły onajważniejszych zjawi 2011 2012 20 13 wizyty 20 14 20 77 15 użytkownicy 20 16 * - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 3 200000 250000 1 1 00000 00000 50000 50000 ZAGRANICZNI CZYTELNICY PORTALU CULTURE.PL 0 *Dane zbierane*Dane od1stycznia 2015 do30 czerwca 2016 roku. ZAGRANICZNYCH CULTURE.PL WPOSZCZEGÓLNYCH LATACH: zagadnieniami w2016 roku były artykuły otematyce historycznej: „13 Hi ŚREDNIE MIESIĘCZNE STATYSTYKI UŻYTKOWNIKÓW Źródło: Google Analytics W ostatnich latach wodpowiedzi naoczekiwania czytelników pojawiłysię Wersja angielska portalu istnieje odstartu Culture.pl w2001 roku, ale

teksty pisane odrazu poangielsku, zmyślą ozagranicznych czytelnikach, klopedyczne i zapowiedzi wydarzeń, tłumaczone z polskiej wersji portalu. nowe obszarytematyczne, takie jak:historia, dziedzictwo, tradycje ispołe przez dziennikarzy zdoświadczeniem wmediachanglojęzycznych. Doszły przez te lata znaczniesięzmieniła.Początkowo publikowano treści ency czeństwo, język polski,kuchnia, turystyka iinnowacje technologiczne. storical Quirks ThatMake Poland SoDifferent from theRest ofEurope” sji angielskiejpodwoił miesięcznąliczbęodsłon. Najbardziej popularnymi odsłony W efekcie tych działańodlipca2014 dolipca2016 roku portal wwer 2012 20 13 wizyty 20 14 20 15 78 użytkownicy 20 16 * - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 /multimediaguides/alphabet. ści kontaktu zczytelnikami. Chcemy, aby użytkownicy więcejczasuspędzali (grafiki dowizualnych kanałów, filmikido FB, YT etc.). (27 tys. odsłon) i o najtrudniejszych słowach w języku polskim: „9 Most we wszystkich kanałach społecznościowych (Facebook, Twitter, Instagram, wodniki (http://culture.pl/multimediaguides), pozwalające zagranicznym Unpronounceable Words inPolish” (57 tys. odsłon). Pinterest, VKontakte, YouTube, Vimeo). Komunikacja jest aktywna, inten Culture.pl i kanałach społecznościowych. W latach poprzednich celembyło użytkownikom zgłębiać trzy dynamicznierozwijające siędziedziny polskiej treści publikowane wmediachspołecznościowych. Culture.pl jest obecny kultury (muzykę elektroniczną, filmi fotografię). W przeciągu trzech mie przyciągnięcie jaknajwiększej liczby użytkowników nastronę www.culture.pl. mi dopasowanymi do charakteru i przyzwyczajeń odbiorcy każdego kanału na stronie, a w trakcie wizyty pogłębiali wiedzę (wzrost liczby odsłon). Na czyzny: sywna, maksymalnie wzbogacona materiałami audiowizualnymi igraficzny szym celemjest zachęcenieużytkowników, by udostępniali ikomentowali sięcy liczbaodsłonmultimedialnych przewodników przekroczyła 976 tys. W 2016 roku redakcja opracowała multimedialne, interaktywne prze FACEBOOK Kolejnym ważnym wyzwaniem dlaredakcji Culture.pl jest poprawa jako Na prośbę czytelników stworzono odrębny działzpodstawami polsz Od 2016 roku redakcja realizuje nową strategię dystrybucji treści na TWITTER http://culture.pl/en/tag/poland-word-by-word, http://culture.pl KONTENT STRONA STRONA WWW CEL 79 INSTAGRAM PINTEREST YOUTUBE I ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 Zgodnie ze statutem Instytutu Adama Mickiewicza, strategicznym celem Cul w języku angielskim. W niektórych kanałach (FB) używane są także języki wija. Jest obecnanaFacebooku iVKontakte –najważniejszych sieciach Pinterest), uwzględniając jego kontekst, format, tonacje iczęstotliwość. ukraińskich, białoruskich–również wjęzykach ukraińskim ibiałoruskim. tarcie donajszerszej grupy indywidualnych odbiorców zagranicą. Wkonse ture.pl jest promocja Polski naarenie międzynarodowej. Odpoczątku 2016 terakcję zczytelnikiem iciągłąanalizę profilu oraz zainteresowań odbiorcy, kowane są artykuły rozpoznawalnych natymobszarze autorów rosyjskich, których język rosyjski stanowi podstawę komunikacji wsieci.Poza tłuma krajów, wktórych Instytut Adama Mickiewicza prezentuje polską kulturę, kwencji większość komunikacji wmediachspołecznościowych odbywa się kacji, istniejące wprzestrzeni wirtualnej. Redaktorzy tworzą odrębne treści, mienie wersji rosyjskiej, zmyślą oodbiorcach zza wschodniej granicy, dla roku redakcja realizuje ten celpoprzez wszystkie dostępne kanały komuni co wymaga stałego kontaktu poprzez kanały społecznościowe. czeniami tekstów polskichiangielskichautorów, nastronie rosyjskiej publi organizując wydarzenia podmarką Culture.pl. dostosowane dokażdego kanału komunikacji on-line(FB, TT, YT, Instagram, społecznościowych naWschodzie. Redakcja rosyjska kładzienacisknain W ostatnich latach redakcja Culture.pl postawiła sobie zagłówny cel do FACEBOOK Dla Culture.pl najważniejszym wydarzeniem 2015 roku było urucho Od chwili uruchomienia strona w wersji rosyjskiej nieustannie się roz TWITTER KONTENT STRONA STRONA WWW CEL 80 INSTAGRAM PINTEREST YOUTUBE I ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 200000 10 1 50000 50000 0000 0 zyku polskim,1832 wjęzyku angielskim,142 wjęzyku rosyjskim. Biogramy zycjonowanie portalu wwyszukiwarkach, zktórych korzystają odbiorcy ze Źródło: Google Analytics W sekcji „Twórcy iDzieła” znajdują siębiogramy artystów stanowiących Wschodu. Doartykułów sekcji rosyjskiej linkowały m.in.fanpage oraz strony 2016, 1050. rocznica Chrztu Polski, Rok Henryka Sienkiewicza, polska sztu

STATYSTYKI ROSYJSKIEJ WERSJI PORTALU CULTURE.PL Fotografia, Architektura, Kuchnia. W roku 2016 redakcja polska koncen trowała sięszczególnie natematach: Europejska Stolica Kultury Wrocław tworzone przez ekspertów wdanejdziedzinieisukcesywnie tłumaczone internetowe Rambler.ru, Medici-TV, Hromadskie-TV, Zachid.net, Colta.ru i inne. i przekroczyła odsłonmiesięcznie. Sukcesem już50 000 jest wysokie po kanon kultury polskiej, jakiartystów młodego pokolenia, prezentujących ka wBrazylii (w związku zprogramem organizowanym przez IAM). rie: Film, Muzyka, Taniec, Design, Komiks, Sztuki Wizualne, Literatura, Teatr, na język angielskiirosyjski. są wzbogacone ookoło pięćipółtysiąca opisów dziełwtrzech językach. swe dokonania zagranicą. Sylwetki artystów, wraz zopisami ichdzieł,są odsłony We wrześniu 2016 roku biblioteka Culture.pl liczyła: 3524 biogramy w ję Materiał opublikowany na portalu Culture.pl jest podzielony na katego Culture.pl posiadastale rozbudowywany działencyklopedyczny. Culture.pl wwersji rosyjskiej odnotowuje stały przyrost użytkowników, wizyty 81 użytkownicy - - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 NYT) iinneportale poświęcone kulturze (np. culturetrip.pl). Culture.pl jest jedynympolskimportalem, wktórym biogramy twórców są tucje takie jak Komitet Noblowski, zagraniczne media (The Guardian, BBC, bów działu„Twórcy iDzieła” odsyłają ze swoich stron internetowych insty systematycznie aktualizowane przez redaktorów merytorycznych. Dozaso Lucyna Szura –Kierownik Działu Rozwoju, Promocji iMultimediów Grażyna Soczewka –Redaktor Prowadząca sekcji Twórcy iDzieła Anna Mirkes-Radziwon –Redaktor Prowadząca Sekcji Rosyjskiej Natalia Dzieduszycka –Menedżer projektu CULTURE.media Lea –Redaktor Berriault prowadząca Sekcji Angielskiej Weronika Kostyrko –Redaktor naczelna Culture.pl 82 Opracowanie: - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 120–130 – ponad 2 mln zł. Pozostali zarejestrowani wydawcy wwiększości Według szacunków Biblioteki Analizw2015 roku ok.250firmosiągnęło W połowie 2016 roku w bazie ISBN, prowadzonej przez Bibliotekę Narodo wydawniczy, zbiznesowego punktu widzenia ichsytuacja zroku narok staje wydawniczym. więcej niż2do2,5 tys. wą, zarejestrowanych było blisko 45 tys. podmiotów wydawniczych, jednak Udział 300 największych wydawnictw branży wynosi między 97 a 98%. Instytut Książki i deklaracji wsparcia dla małych oficyn prezentujących ambitny program kanałów dystrybucji zyskuje, wprzytłaczających proporcjach, komercyjna niczego. Jednocześnie koncentracja narodzimym rynku jest bardzo duża. obrót wwysokości 1mlnzłlubprzekraczający tę kwotę, natomiast grupa oferta onajwiększym potencjale sprzedażowym. aktywnych wydawnictw (wydających kilka książek wciąguroku) działanie się coraz gorsza. Dostęp doszerokiego rynku, donajbardziej efektywnych są wydawcami jednej lub kilku książek i nie uczestniczą aktywnie w rynku KSIĄŻKI RYNEKPOLSKI Polski rynek książki stanowi niecałe 3% europejskiego rynku wydaw Mimo zwiększanych nakładów finansowych napromocję czytelnictwa 83 - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 Średnie (roczny przychód od Wzrost wprocentach W cenachzbytu wydawców 200 tys. euro do4mlneuro) (w mlnzł) Przychody (w mlneuro) Przychody ze sprzedaży książek Rok Nieaktywne (wydające Małe (roczny przychód <200 Duże wydawnictwo tys. euro, przy conajmniej okazjonalnie) dwóch wydanych tytułach) Źródło: Źródło: UDZIAŁ WYDAWNICTW WRYNKU W2015 ROKU RYNEK KSIĄŻKI WPOLSCE W2015 ROKU Rynek książki w Polsce 2016 Polsce w książki Rynek Rynek książki w Polsce 2016 Polsce w książki Rynek , Biblioteka AnalizSp. zo.o. , Biblioteka AnalizSp. zo.o. w grupie Liczba Liczba podmiotów Ponad 4000 Ponad 1500 2,710 658 2011 -8% Ok. 250 35 -1,5% 2,670 2012 639 ze sprzedaż (mln zł/ w grupie w grupie Przychód mln euro) 1742 /408,9 609 /142,9 2,680 0,4% 50 /11,7 2013 640 10 /2,4 84 2,480 2,480 -7,5% -7,5% 2014 2014 582 w rynku Udział Udział 25,3% 72,3% -2,8% 2,410 0,5% 2015 566 2% DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 15 w mln egz. 120 90 60 30 0 0 zemplarzy. Zdecydowanie niższybył również ogólny nakładwydrukowanych Źródło: WSiP, Wolters Kluwer Polska, Pearson Central Europe, GrupaEdukacyjna) SPRZEDAŻ KSIĄŻEK (WMLNEGZEMPLARZY) wynosił 41,0 %,wroku poprzednim –37,9%. PRODUKCJA KSIĄŻEK kowe. Przy takim założeniu należy przyjąć, że w2015 roku wPolsce ukazało ki Narodowej, gdyż wydawcy nie zawsze dostarczają egzemplarze obowiąz lejny spadekśredniego nakładu–tymrazem o13,5%, z3236 do2798eg publikacji –97,7 mlnwobec 105,1 mlnegzemplarzy (spadeko7,0%). się blisko 37 tys. tytułów książek. Średni nakład Wydane tytuły (w tys. egz.) (w mlnegz.) wydania Nakłady Nakłady Pierwsze Rok W 2015 roku udziałwrynku pięciu największych wydawców (Nowa Era, Szacuje się, że conajmniej10% wydanych tytułów nietrafia doBibliote Rok 2015 przyniósł spodziewany kolejny spadek przychodów, a także ko Rynek książki w Polsce 2016 Polsce w książki Rynek 2012 11 5, 5 24,920 12,180 20 4,912 122.4 12 2011 13 3 , Biblioteka AnalizSp. zo.o. 27,060 13,410 3,987 107.9 2012 10 20 15,580 29,710 6, 3,783 14 112.4 2013 8 32,480 85 18,870 3,236 105.1 2014 20 10 1, 15 34,920 7 21,130 2,798 2015 97.7 - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 ŚREDNIA CENAKSIĄŻKI 50 30 40 20 10 0 ŚREDNIA CENAKSIĄŻEK Źródło: Ostatnie lata to okres stałego wzrostu cendetalicznych, naktóry składają książki (egzemplarze przecenione przez wydawnictwa bądźhurtownie) jest logistyki itd.), ale także zjawiska związane z silną tendencją do wysokich nadal bardzo duża. premierową produkcję. przecen oferty książkowej wsektorze detalicznym, która obejmujetakże cena detaliczna w2015 roku wzrosła o0,7%. Jednocześnie podażtzw. taniej się nietylko obiektywnewzrosty kosztów produkcji (koszty druku, papieru, Ceny książek wciąguostatnich kilku latwzrosły nieznacznie, średnia 2011 37 Rynek książki w Polsce 2016 Polsce w książki Rynek 8, ,8 4 euro zł 2012 9, 38 26 ,7 , Biblioteka AnalizSp. z o.o 20 38,3 9, 14 13 20 9, 41,5 74 14 86 20 9, 41,8 81 15 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 supermarkety 15% DYSTRYBUCJA Źródło: PODZIAŁ RYNKU DYSTRYBUCJI W2015 ROKU Hurtownie mająduży, blisko 50%udziałwrynku. Ogólna liczbapodmiotów hurtu księgarskiego zmniejszasięipowieluspektakularnych bankructwach na rynku działaokoło 175 firm. Rynek książki w Polsce 2016 Polsce w książki Rynek z prasą kioski 8% Internet 38% akwizycja 2% i wysyłka kluby 1% , Biblioteka AnalizSp. z.o.o. 87 księgarnie 36% DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 2000 2500 10 1 500 500 00 0 zwłaszcza w księgarniach indywidualnych. Sprzedaż w Internecie napędza wielu czynników. Oprócz ogólnej tendencji spadku zainteresowania książką, w cenachniższych odogólnorynkowych, średnio o25–35%. LICZBA PLACÓWEK KSIĘGARSKICH towych inapędzanajest przez połączenie atrakcyjnej oferty tematycznej tów rośnie przede wszystkim dziękikomercyjnej aktywnościsiecidyskon rują przede wszystkim nowości i bestsellery. Sprzedaż w sektorze marke przede wszystkim kosztem sprzedaży realizowanej wkanale stacjonarnym, decydujący wpływmajączynnikiekonomiczne. cze wsiecidochodząnawet do 35–40% odcenydetalicznej. jednak głównie rywalizację zapomocąceny, rabaty napremiery wydawni Trwa dynamicznyrozwój sprzedaży internetowej, której wartość rośnie Stabilną sprzedaż generujątakże kioskioraz salony prasowe, które ofe Liczba księgarń systematycznie zmniejsza się w wyniku oddziaływania 23 2011 70 2250 2012 21 20 40 13 2050 20 14 88 19 20 30 15 - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 E-BOOKI /AUDIOBOOKI E-BOOKI Wartość sprzedaży (liczby tytułów) (w mlnzł) Procentowy wzrost Liczba wydawców Liczba oferowanych Lata tytułów audiobooków Źródło: Wartość rynku e-booków w2015 roku wyniosła62 mlnzł(wzrost o10,7%). 2016 roku wOBKzarejestrowało się1550 księgarń. 3720 (nie licząc publikacji do nauki języków obcych i wersji obcojęzycznych). w stosunku do2014 roku (29,2 mlnzł).Oferta publikacji audiow2015 roku w ostatnich latach. Księgarnie internetowe oferują nietylko nowe tytuły, RYNEK AUDIOBOOKÓW WLATACH 2010–2015 Na przełomie 2015 i2016 roku liczbawszystkich tytułów polskojęzycznych trybucyjnych książki drukowanej, który odnotował stały wzrost wartości internetowej w 2015 roku wyniósł 867 mln zł. Rok 2015 był w dalszym ciągu po raz kolejny zanotowała wzrost, tym razem o 14,4% – z 3250 tytułów do niosła 36,5 mln zł, notując tym samym skokowy wzrost wartości (o 25%) nia zakonieczne irealnie perspektywiczne. polska Baza Księgarń, finansowany przez Instytut Książki. Do końca sierpnia oszacowana została na41 000, zczego 55%stanowią tytuły komercyjne. czają jeszcze 3% rynku, to wyraźnie widać, że wydawcy uznali takie działa okresem rozwoju oferty publikacji elektronicznych irozwoju systemów ich ale także tytuły niebędącejużwofercie księgarskiej. Przychód ze sprzedaży sprzedaży. Mimoże obroty ze sprzedaży tego rodzaju publikacji nieprzekra Według szacunków w2015 roku wartość sprzedaży audiobooków wy W 2016 roku Polska IzbaKsiążki rozpoczęła wieloletni projekt Ogólno Internetowa sprzedaż książek jest jednymzniewielu kanałów dys Rynek książki w Polsce 2016 Polsce w książki Rynek 1680 2010 18% 21,7 55 , Biblioteka AnalizSp. z o.o. 1960 2011 17% 23,1 72 19,90% 2350 2012 90 29 2730 2013 26,9 16% 113 89 3250 2014 19% 29,2 115 3720 2015 25% 36,5 140 - - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 TŁUMACZENIA LITERATURA ZAGRANICZNA LITERATURA LITERATURY POLSKIEJ Tokarczuk (34), Adam Zagajewski (32). Zagraniczne publikacje to olbrzymia część rynku. W2015 roku zliczby 33 Jerzy Andrzejewski (40), Ryszard Kapuściński (40), BrunoSchulz(35),Olga 454 wydanych ogółem tytułów tłumaczenia stanowiły 21,5% (7208).Naj Witolda Gombrowicza (531 Czesława +68), Miłosza(479 +210), Andrzeja Sienkiewicza (4654 +103), Adama Mickiewicza (599 +240), Bolesława Szczypiorskiego (106 +11), Tadeusza Konwickiego (133 +14) iHannyKrall Sapkowskiego (383 + 11), Sławomira Mrożka (341 +112), Wisławy Szym Spośród pisarzy współczesnych największym zainteresowaniem cieszą (44), Sławomir Mrożek (38), Witold Gombrowicz (39), Zbigniew Herbert (42), (49), Wisława Szymborska (47), Stanisław Lem (41), Jarosław Iwaszkiewicz (100 +15). (215 +247), Brunona Schulza(175 +53), OlgiTokarczuk (146 +30), Je (191 +151), Tadeusza Różewicza (190 +253), Jarosława Iwaszkiewicza (236) iczeski (236). wa Witkiewicza (124 +42)oraz Józefa Ignacego Kraszewskiego (324 +43). więcej wydano książek tłumaczonych zjęzyka angielskiego (4108 tytułów), Prusa (310 + 66), Władysława Stanisława Reymonta (535 + 69), Stanisła które przełożono jego utwory, to najczęściej tłumaczonymi pisarzami okazu borskiej (280 +202), JanuszaKorczaka (343 +22),Zbigniewa Herberta hiszpański (250),awdalszej kolejności najęzyk francuski (252), włoski rzego Andrzejewskiego (225+70), Andrzeja Stasiuka (132 +42),Andrzeja przekładów utworów wantologiach), Ryszarda Kapuścińskiego (466 +27), czono na język rosyjski (810 pozycji), angielski (312), niemiecki (336) oraz się wciąż utwory Stanisława Lema (1249 przekładów całych książek + 112 francuskiego iniemieckiego (639). (668) ją się:Czesław Miłosz(48 języków), Tadeusz Różewicz (46), JanuszKorczak Z klasyków literatury polskiejnajczęściej tłumaczysiędzieła Henryka Jeśli jednak za kryterium popularnościpisarza przyjąć liczbę języków, na W latach 2006–2015 najwięcejutworów z literatury polskiejprzetłuma 90 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 PLANY I PROGNOZY NA2017 IPROGNOZY R. PLANY W TŁUMACZENIU WY FESTIWAL LITERACKI SOPOT NAZWA MES INLODZ FESTIVAL OF INTERNATIONAL MIŁOSZA FESTIWAL KRYMINAŁU MIĘDZYNARODO DLA DZIECI LITERATURY FESTIWAL FESTIVAL BRUNO SCHULZ FESTIVAL BIG BOOK ODNALEZIONE CONRAD FESTIVAL COMICS ANDGA wzrostową, pomimoobecnejstagnacji trwającej od2011 roku. NAJWAŻNIEJSZE MIĘDZYNARODOWE FESTIWALE LITERACKIE Rok 2015 przyniósł spodziewany kolejny spadek przychodów. Prognozy na książki podwzględem liczby ukazujący siępublikacji będziemiałtendencję nie konkurencji międzywydawcami. Można jednakprzyjąć, że polskirynek przyszłe lata przewidują dalsze znaczne spadki w tym zakresie i zwiększe - - PROFIL thrillery i młodzieży gość honorowy beletrystyka, literackie kryminały, beletrystyka, literatura beletrystyka, beletrystyka poezja non–fiction, przekłady comics eseje dla dzieci eseje Wrocław Warszawa, Wrocław Warszawa Wrocław Sopot Łódź Kraków, MIASTO Kraków Kraków Gdańsk, Gdańsk, Gdańsk fldd.pl STRONA WWW brunoschulz.dybook.pl bigbookfestival.pl komiksfestiwal.com literackisopot.pl miloszfestival.pl nalny.pl czeniu.pl odnalezionewtluma conradfestival.pl festiwal.portalkrymi 91 - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE: O INSTYTUCIE KSIĄŻKI O INSTYTUCIE

-w-liczbach [dostęp: 10.10.2016]. „Ruch Muzyczny”, „Teatr”, „Teatr Lalek”, „Twórczość”. święconych głównie literaturze iteatrowi: „Akcent”, „Dialog”, „Literatura Rynek książki w Polsce 2016 Polsce w książki Rynek 2016 Market Book Polish organizowanie wizytstudyjnych dlatłumaczyi zagranicznych wydawców. przygotowanie dlazagranicznych odbiorców informacji opolskimrynku zwiększanie liczby przekładów polskiej literatury na inne języki, dzięki progra promowanie najlepszych polskichksiążek iautorów; „Ruch Wydawniczy wLiczbach”, Biblioteka Narodowa, http://www.bn.org. Instytut Książki jest narodową instytucją kultury, powołaną w2004 roku targach książki prezentowane są polskieksiążki, apolscy pisarze goszczą na książki irynku wydawniczym; pl/zasoby-cyfrowe-i-linki/elektroniczne-publikacje-bn/ruch-wydawniczy na Świecie”, „Notatnik Teatralny”, „Nowaja Polsza”, „Nowe Książki”, „Odra”, prezentujące polską literaturę. mom: Program Translatorski ©POLANDiSample Translations ©POLAND; promocji polskiejliteratury naświecie. przez Ministra Kultury do popularyzacji książek iczytelnictwa w kraju oraz ski-rynek-ksiazki,rynek-ksiazki.html [dostęp: 10.10.2016]. festiwalach literackich. Wydawane są także katalogi „Nowe Książki zPolski”, Instytut Książki jest wydawcą jedenastu czasopism kulturalnych, po Dzięki programom realizowanym przez Instytut na międzynarodowych Cele te są realizowane międzyinnymiprzez: , Instytut Książki, http://www.bookinstitute.pl/pol , Biblioteka AnalizSp. zo.o. Opracowanie: Piotr Dobrołęcki 92 - - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 SZKOŁY IIISTOPNIA ARTYSTYCZNE

Szkolnictwo artystyczne stanowi odrębny system kształcenia. Minister wany na kształt piramidy. U jej podstawy znajdują się szkoły I stopnia, na wzbogacana onowe kierunki. wszystkich szkół artystycznych i organem prowadzącym dlaczęści znich. właściwy ds.kultury idziedzictwa narodowego jest organem nadzoru dla Publiczne szkoły artystyczne prowadzone są także przez jednostki samo Centrum Edukacji Artystycznej Całe szkolnictwo artystyczne stopnia podstawowego i średniego liczy799 uprawnienia szkół publicznych. branej dyscyplinie artystycznej: muzyce, plastyce lubtańcu. kształcących sięoraz potrzeb rynku pracy. Ichoferta edukacyjna jest stale kreatywne iotwarte nanowe wyzwania. Składasięzniedużych jednostek kształcenia mistrz –uczeń, które jest wzorem dlawielukrajów, dynamicznie SZKOLNICTWO reaguje nazmiany zachodzącewe współczesnym świecie. Jest nowoczesne, nizacje np. fundacje, stowarzyszenia iosoby prywatne. Część znichposiada rządu terytorialnego. Szkoły niepubliczneprowadzone są przez różne orga organizacyjnych, które dostosowują działalnośćdydaktyczną dooczekiwań szkół, w których kształci się99 573 uczniów. Kształcenie odbywa sięw wy stępnie szkoły IIstopnia, a zwieńczeniem są szkoły wyższe. ARTYSTYCZNE Szkolnictwo artystyczne pomimozachowania tradycyjnego systemu Szkolnictwo artystyczne tworzy spójny i efektywny systemem zbudo 93 - - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016

zykalniający. Oprócz działalnościdydaktycznej, prowadzą działalnośćkon z audycjami muzycznymi. Najzdolniejsi absolwenci tych szkół kontynuują na szkoła sztuki cyrkowej. szkoła sztuki tańca, ogólnokształcąca szkoła baletowa zprzedmiotami ogólnokształcącymi (OSB), liceum plastyczne zprzedmiotami ogólnokształcącymi (LP), ogólnokształcąca szkoła sztuk pięknych zprzedmiotami ogólnokształcącymi szkoła muzyczna IIstopnia zprzedmiotami ogólnokształcącymi (OSM IIst.), szkoła muzyczna IIstopnia bez przedmiotów ogólnokształcących (SMIIst.), szkoła muzyczna Istopnia zprzedmiotami ogólnokształcącymi (OSM Ist.), szkoła muzyczna Istopnia bez przedmiotów ogólnokształcących (SMIst.), (OSSP), w zakresie gry nawybranym instrumencie (fortepianie, klawesynie, orga wek artystycznych (w tym8burs), wktórych zatrudnionych jest 10 769 na Dyplom ten dajemożliwość ubiegania sięo przyjęcie doakademii muzycznych. 5694 nauczycieli ikształci uczniów. się29395 Minister Kultury iDziedzic ukę wszkołach muzycznych IIstopnia, umożliwiających uzyskanie dyplomu uczycieli ikształci się56341 uczniów. twa Narodowego nadzoruje pracę 391 szkół niepublicznych, z których 161 kształcenie w zakresie grynawybranym instrumencie imającharakter umu niej szkoły zawodowej, wktórej prowadzone jest kształcenie artystyczne potwierdzającego kwalifikacje wzawodzie muzyklub aktor scenmuzycznych. perkusji). Uczestniczą także w indywidualnych zajęciachzakompaniatorem nach, skrzypcach, altówce, wiolonczeli, kontrabasie, gitarze, harfie, akorde nauczycieli ikształci sięok.13 837 uczniów. posiada uprawnienia szkoły publicznej.Ogółem wtych szkołach pracuje 2916 obejmuje również grupowe zajęciateoretyczne w zakresie kształcenia słuchu oraz zajęciach zespołowych, tj.: rytmicez kształceniem słuchu, zespołach in onie, fagocie, flecie, klarnecie, oboju,puzonie, rogu, saksofonie, trąbce, tubie, certową oraz organizują licznekonkursy muzyczne. Uczniowie kształceni są samorządu terytorialnego (oraz 19 filii).Wszkołach tych zatrudnionych jest stycznym MKiDNkoordynuje pracę 149 szkół prowadzonych przez jednostki strumentalnych, orkiestrze, chórze. Nauczaniewszkole muzycznej I stopnia W sieci szkół artystycznych dominują szkoły muzyczne I st. Oferują one W ramach pełnionego nadzoru pedagogicznego nadszkolnictwem arty Minister Kultury iDziedzictwa Narodowego prowadzi 259 szkół iplacó Podstawowe typy szkół artystycznych to: Kształcenie plastyczne ma strukturę dwustopniową: na poziomie śred 94 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYŻSZE SZKOŁY WPOLSCEWYŻSZE ARTYSTYCZNE średniej szkoły zawodowej, umożliwiającej uzyskanie tytułu zawodowe 16 tys. osób, costanowi ok.1%studiującej młodzieży wPolsce. 1 akademia kształcąca wdziedziniemuzykiiplastyki. Kształci sięwnichok. zycznych, 7uczelni plastycznych, 2 teatralne, 1filmowo-teatralna oraz W szkołach tańca realizowane są następujące m. in. obowiązkowe zajęcia (dla porównania: wpowszechnym szkolnictwie uniwersyteckim cudzoziem w zawodzie aktor cyrkowy pozdaniu egzaminu dyplomowego. wybranej specjalności lubspecjalizacjizawodowej. Pomimo niżu demograficznego zainteresowanie studiami artystycznymi ubiegało sięponad 20kandydatów. Ojakości kształcenia świadczy również umożliwiające uzyskanie tytułu zawodowego plastyk oraz napoziomie terystyczny, taniec dawny, rytmika, umuzykalnienie, audycje muzyczne, two artystyczne kształci nietylko profesjonalnych artystów, aletakże kadry i fotografii lub zespołowych projektów artystycznych oraz zajęciaw ramach go tancerz oraz na poziomie szkoły wyższej w Akademiach Muzycznych. kulturą, mogą być najlepszymimenedżerami kultury. Dlatego też szkolnic kreacyjnych. Uczelnie stale modyfikują ofertę edukacyjną wkierunku za każdego uczniai studenta. Specyficzny typdydaktyki, opartynapracy mi historia tańca, zasady charakteryzacji oraz zajęciamodułowe uzupełniające. ki, rysunek imalarstwo, rzeźba, podstawy projektowania, zajęcia modułowe nie słabnie. Podczas tegorocznej rekrutacji naniektóre kierunkiomiejsce rozszerzające zainteresowania i wiedzę do wyboru w zakresie multimediów realizowane są następujące obowiązkowe zajęcia edukacyjne: historia sztu niach artystycznych, łączącewykształcenie artystyczne zzarządzaniem rządzania i organizowania życia kulturalnego. Osoby wykształcone w uczel obecność zagranicznych studentów, którzy stanowią 3%ogółu studiujących cenie umożliwiającej uzyskanie dyplomupotwierdzającego kwalifikacje edukacyjne: taniec klasyczny, taniec współczesny, taniec ludowy icharak cy to ok.1%studentów). strza zuczniem, mawpływnarozwój osobowości, wrażliwości izdolności szkoły wyższej wAkademiach Sztuk Pięknych. W szkołach plastycznych Wyższe szkolnictwo artystyczne obejmuje 19 uczelni: 8 akademii mu Szkoła sztuki cyrkowej, o trzyletnim cyklu kształcenia, realizuje kształ Kształcenie baletowe matakże strukturę dwustopniową: napoziomie Naczelną zasadą kształcenia artystycznego jest indywidualny rozwój 95 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 terytorialnego samorządu przez jednostki prowadzone szkoły 29 395 niepubliczne szkoły 391 Źródło: System Informacji Oświatowej LICZBA UCZNIÓW WEDŁUG TYPÓW SZKÓŁ ARTYSTYCZNYCH Źródło: System Informacji Oświatowej SZKOLNICTWO ARTYSTYCZNE IIISTOPNIA niepubliczne szkoły 837 13 terytorialnego przez jednostki samorządu szkoły prowadzone 149 przez MKiDN szkoły prowadzone 259 przez MKiDN szkoły prowadzone 341 56 96 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 0 Źródło: www.mkidn.gov.pl WYŻSZE SZKOŁY ARTYSTYCZNE WPOLSCE uczelniach artystycznych prowadzone są lubjużzakończono inwestycje, i uczelnie niesą instytucjami kultury, to są oneniezwykle ważnymi dlalo których celemjest stworzenie obiektów namiarę XXIwieku. koncertów, wystaw iinnych wydarzeń kulturalnych, stanowi doskonałe uzu kalnej społeczności ośrodkami kulturotwórczymi. Prezentowana szerokiej pełnienie działalnościprofesjonalnych instytucji. publiczności często bezpłatnie lubzaprzysłowiową złotówkę bogata oferta dzonych inwestycji budowlanych. Wwieluszkołach iniemalwe wszystkich dla instytucji iplacówek kultury. Choćw rozumieniu przepisów prawa szkoły akademie muzykiiplastyki uczelnie filmowo-teatralne uczelnie teatralne uczelnie plastyczne akademie muzyczne Sukces dydaktyczny ikulturotwórczy zależy wdużej mierze odprowa 8 5 10 7 15 97 2 1 1 20 - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 O CENTRUM EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ EDUKACJI O CENTRUM PROMOCJA TALENTÓW za wybitneosiągnięcia w pracy pedagogicznej bądź za pracę innowacyjną Szkolnictwo artystyczne posiadatakże odrębny system wspierania talentów. wszechniania kultury osobomzajmującym siętwórczością artystyczną, w zakresie działań dydaktyczno-wychowawczych przyznawana jest corocz wychowawczej i profilaktycznej, stanowiącej bazę do komparatystycznych wadzi Specjalistyczne Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne (SPPP), które wybitni artyści-pedagodzy. w zakresie nauczania gry na różnych instrumentach, wymianie doświad Konsultacyjne dlanauczycieli iuczniów szkół muzycznych IiIIst. Kon Ministra KiDN. Młoda Polska. Natomiast nauczycielom, zokazji DniaEdukacji Narodowej, Centrum Edukacji Artystycznej jest specjalistyczną jednostką nadzoru, za Centrum Edukacji Artystycznej. Corocznie Minister Kultury iDziedzictwa Narodowego przyznaje stypendia upowszechniania iochrony kultury przyznawana jest doroczna Nagroda upowszechnianiem kultury iopieką nadzabytkami. Ponadto uznanymtwór gólnych problemach edukacyjnych. Osobami prowadzącymi zajęciasą kami artystycznymi. Czynności zzakresu nadzoru pedagogicznego wyko poza bieżącą działalnościąprowadzą także sprawozdawczość z działalności nują wizytatorzy CentrumEdukacji Artystycznej. nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi szkołami i placów pomocą której Ministerstwo Kultury iDziedzictwa Narodowego sprawuje nie Nagroda Ministra Kultury iDziedzictwa Narodowego. Ponadto nauczy cia w metodach pracy z uczniem wybitnie zdolnym oraz z tym o szcze czeń iumożliwienia nauczycielom uzyskania pomocy metodycznej, wspar cepcja ichdziałalnościopiera sięnaprezentacji najnowszych metod pracy com, których działalnośćwsposóbszczególny przyczynia siędorozwoju, ciele idyrektorzy szkolnictwa artystycznego otrzymują nagrody Dyrektora dla uczniów szkół artystycznych oraz studentów idoktorantów uczelni arty stycznych zawybitneosiągnięcia,a także wspiera ichwramach programu W ramach wspierania uczniów i nauczycieli szkół artystycznych CEA pro Minister przyznaje również stypendia twórcze oraz z zakresu upo Centrum Edukacji Artystycznej prowadzi także Ogólnopolskie Punkty 98 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 PLANY I PROGNOZY NA2017 IPROGNOZY R. PLANY zespoły perkusyjne, której zwieńczeniem były dwa koncerty Laureatów, któ zyki dawnej.Głównym założeniem Konkursu jest wyłonieniei promocja z uwzględnieniem zespołów rozrywkowych i jazzowych oraz zespołów mu zowaną dlawszystkich specjalnościgłównych (instrumentalnych iwokal W roku 2015 Centrumstworzyło nową inicjatywę artystyczną podnazwą SPPP CEAstanowi społecznośćszkół muzycznych (75,1%), wtymuczniowie, (44,7%), uczniom(21,7%) i ich rodzicom (33,6%). Największy odsetek klientów wadzono makroregionalny projekt pt. wchodzą: konsultacje psychologiczne, pomocterapeutyczna, diagnostyka Lutosławskiego oraz 21maja2016 r. wKatedrze Polowej Wojska Polskiego Psychologiczno-Pedagogicznych CEA w Zduńskiej Woli i Kielcach przepro Ogólnopolski Konkurs Muzyczny Centrum Edukacji Artystycznej Edukacji Centrum Muzyczny Konkurs Ogólnopolski ucznia. ucznia. tów rekrutuje sięze szkół plastycznych (21,5%), szkół baletowych (1,6%) iburs trąbka, klarnet, gitara, organy, wokalistyka jazzowa, kameralne zespoły dęte, informacji zwrotnej natemat pracy artystycznej (tzw. korekty) wpływa na gólnych specjalności,Konkurs został zaplanowany wcyklu 3-letnim dla lono 753 konsultacji psychologicznych nauczycielom szkół artystycznych nych) nauczanych wszkole muzycznej IIst., atakże zespołów kameralnych raportu iopublikowane nastronie CEA. postawę twórczą uczniów. Uzyskane wynikiopracowane zostaną wformie rodzice inauczyciele szkół muzycznych Ist. (61,5%). Pozostały odsetek klien psychologiczna iopiniepsychologiczne. Wroku szkolnym 2015/2016 udzie perwizyjną, informacyjno-szkoleniową, publikacyjno-badawczą. Wjejzakres perkusja, duety fortepianowe, zespoły muzykidawnejoraz zespoły jazzowe. p.w. Najświętszej MaryiPanny wWarszawie. Narok 2017 zaplanowana zo re odbyły się:20majawStudiu Koncertowym Polskiego Radia im.Witolda poszczególnych instrumentów, specjalnościizespołów. cjonowanie poradni CEAobejmujedziałalność:poradnianą, integracyjno-su opracowań z zakresu realizacji wieloletnich programów rządowych. Funk stała edycja dla specjalności: klawesyn, flet, obój, harfa, śpiew, fortepian, szczególnie uzdolnionych młodych muzyków. Zuwagi naliczbęposzcze szkolnictwa artystycznego (1,8%). W 2016 roku odbyła sięedycja dlaspecjalności:wiolonczela, kontrabas, W ramach realizacji projektów badawczych Specjalistycznych Poradni Jego celembyła diagnoza, nailesposóbudzielaniaprzez nauczycieli Rola korekty w rozwoju plastycznym plastycznym rozwoju w korekty Rola 99 , organi ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE:

Zeszyt nr1– 3dostępne nastronie www.cea.art.pl. zentuje informacje obieżących wydarzeniach pochodzące ze stron szkół związanych zobchodami roku Feliksa Nowowiejskiego, z Instytutem MuzykiiTańca oraz Ministerstwem Kultury iDziedzictwa Na 140 rocznicą urodzin Feliksa Nowowiejskiego, Centrumwe współpracy W ramach obchodów przewiduje sięnastępujące zadania: 2014, Warszawa, dostępny także nastronie: www.mkidn.gov.pl. 2012, Warszawa, dostępny także nastronie: www.cea.art.pl. Biuletyn_plastyk_muzyk_tancerz_animator Biuletyn_plastyk_muzyk_tancerz_animator Artystycznej, Edukacji Biuletyn_plastyk Centrum psychologiczno-pedagogiczne stopnia, Zeszyty II muzycznego szkolnictwa stanie o stopnia, Raport I muzycznego szkolnictwa stanie o Raport dystrybucja monografii F. Nowowiejskiego do społeczności szkolnictwa uwzględnienie wplanachpracy szkół artystycznych wszelkich inicjatyw opracowanie pakietu scenariuszyimateriałów dozajęćdlaplacówek edu organizacja ogólnopolskiego konkursu wiedzyitwórczości Feliksa Nowo wiejskiego, kacyjnych wraz zoprawą artystyczną, rodowego rocznicowymi. planujepodjąćdziałaniazwiązanez obchodami artystycznego. artystycznych i instytucji kultury. stronie www.cea.art.pl. W związku z przypadającą w 2016 roku 70. rocznicą śmierci, a w 2017 – – internetowy biuletyn szkół plastycznych dostępny na – fanpage naFacebooku pre Opracowanie: Dagmara Lasocka Instytut MuzykiiTańca Instytut MuzykiiTańca 100 - - - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 W POLSCE –RYSHISTORYCZNY ORGANIZACJA TANECZNEGO ŻYCIA TANIEC Taniec baletowy wPolsce to tradycja sięgająca XVIIIwieku, zapoczątkowana W latach dwudziestych XXwieku intensywnie rozwijał sięwPolsce taniec w bardzo dużymstopniu wramach festiwali, głównie tańca współczesnego, wych, muzycznych ikilku wiodących ośrodków tańca współczesnego oraz Instytut Muzyki także coraz więcejteatrów dramatycznych, muzeów icentrów/ośrodków kultury otwiera się na taniec, programując gościnne spektakle oraz włą które są podstawową formą prezentacji polskichimiędzynarodowych pro którego największy rozwój przypada nalata dziewięćdziesiąte ipierwszą ny światowej. Wlatach pięćdziesiątych wzmocniłasięrola baletu opartego modernistyczny, proces ten został przerwany jednakprzez wybuchIIwoj na dworze królewskim, anastępnie ugruntowana wzespołach baletowych. nicy ipartnerzy tzw. networków czyprojektów rezydencyjnych. Ostatnio dekadę XXwieku. o szkołę Waganowej, powoli zacząłsiętakże pojawiaćtaniec współczesny, czając się wkoprodukcje. dukcji. Polscy twórcy funkcjonują narynku międzynarodowym jako uczest stwowy Zespół PieśniiTańca „Mazowsze”, Zespół PieśniiTańca „Śląsk” sie amatorskim lub półamatorskim itrzy o charakterze zawodowym (Pań Ponadto w Polsce funkcjonuje kilkaset zespołów pieśniitańca ostatu Obecnie życie taneczne wPolsce organizuje sięwokół zespołów baleto iTańca 101 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 INSTYTUCJE IŚRODOWISKO NIEZALEŻNE INSTYTUCJE Teatr Pantomimy im.Henryka Tomaszewskiego). Wobrębie struktur ad Ziółek, MagdalenaPtasznik, MaciejKuźmiński, Paweł Sakowicz, Dominika Andrzej Adamczak). zatrudnionych jest ponad600 tancerzy baletowych, zczego około 20% zarówno wkraju, jakizagranicą (Jacek Przybyłowicz, Kaya Kołodziejczyk, zależnych, opierających swoją działalność ogranty iprojekty, które liczyoko Wrocław, Gdańsk), dwa – Polski Teatr Tańca i Kielecki Teatr Tańca – są ze W Polsce działają22zespoły instytucjonalne publiczne(baletowe, muzycz war Nowy Taniec Nowy war Knapik, Rafał Urbacki,PinkMamaTheatre, Tomasza iwieluinnych.). Bazana Mikołaj Mikołajczyk, Rafał Dziemidok, Karol Tymiński, Anna Nowak, Marta Dworski Cracovia Wostatnich Danza. latach intensywnie rozwija siętakże Ostatnio Bałtycki Teatr Tańca podkierownictwem IzadoryWeiss, który tańców imuzykitradycyjnej. ty dla młodych choreografów, którzy potem często rozwijają działalność instytucje prywatne (np. Teatr Buffo). im. Stanisława Hadyny, Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Pol ło 400 twórców (choreografów itancerzy), często pracując przy projektach również poza rodzimą instytucją (Robert Bondara, JacekTyski, AnnaHop, ne, zespoły pieśni itańca) zatrudniającezawodowych tancerzy, wktórych ruch tzw. nowej tradycji, który korzysta zpraktyki wywodzącej sięze źródeł niezależny inazwę naBiałyTeatr Tańca. ministracji miejskiejdziałajątakże Lubelski Teatr Tańca czyTeatr Chorea. działające przy operach (Poznań, Kraków, Łódź, Szczecin, Bytom, Bydgoszcz, otrzymuje dotacje publiczne(warszawski Teatr Roma), aczęść działajako struktur Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, osiem to zespoły baletowe, ski Balet Narodowy, zatrudniający około 80 tancerzy idziałający wramach stanowią obcokrajowcy. Działają także teatry musicalowe, zktórych część skiego). WKrakowie działatakże zawodowy zespół tańca dawnego –Balet społami tańca współczesnego ijazzowego, jeden–pantomimy (Wrocławski funkcjonował w ramach Opery Bałtyckiej (Gdańsk), zmienił swój status na Wśród zespołów instytucjonalnych autonomiczny status posiadaPol W Polsce działajedendomprodukcyjny wPoznaniu (projekt Poza zespołami instytucjonalnymi funkcjonuje środowisko twórców nie Polski Balet Narodowy i Polski Teatr Tańca prowadzą także projek ), osadzony wpostindustrialnej przestrzeni, specjalizujący 102 Stary Bro Stary ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 FINANSOWANIE Tańca w Lublinie, Międzynarodowy Festiwal Ciało/Umysł, Łódzkie Spotka Teatr Tańca i Ruchu ROZBARK, Teatr Chorea w Łodzi, Krakowski Teatr Tań z najciekawszych jest niewątpliwie Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Witold Jurewicz, Maćko Prusak, Weronika Pelczyńska, Kaya Kołodziejczyk, w ramach istniejących struktur teatralnych, regularne przeglądy tańca współ w Ruchu. Specyfiką polskiejsceny tanecznej jest też rozwinięta nadużą Poza instytucjami miejskimiiPolskim Baletem Narodowym finansowanie Dominika Knapik,Mikołaj Mikołajczyk, Rafał Dziemidok iinni). Górskich wZakopanem. Swoje festiwale organizują także środowiska nowej tradycji, największym jest festiwal Wszystkie MazurkiŚwiata. tańca współczesnego, dawnego i baletowego. Ponadto organizowanych jest tańca w Polsce opiera się na systemie grantowym – twórcy mogą starać i kolektywów należałoby ponadto von wymienić Dada Bzdülöw, Sopocki Te br. projekt pilotażowy –CentrumSztuki Tańca, finansowany wchwiliobecnej kilkadziesiąt przeglądów ifestiwali tańca tradycyjnego, zktórych jednym mów tańca, centrów choreograficznych) organizowane są pokazy spektakli nia Baletowe). WPolsce odbywa sięcorocznie około trzydziestu festiwali rych najstarsze funkcjonują od20lat(Międzynarodowe Spotkania Teatrów niejszym jest obecnie Centrum Kultury wLublinie, rozwija swoją działalność nadto funkcjonuje kilka ośrodków interdyscyplinarnych, zktórych najsil międzynarodowej, profesjonalnej publiczności. przegląd najciekawszych produkcji tańca współczesnego, adresowany do dzięki grantowi, naregularne pokazy spektakli warszawskich twórców. czesnego i baletowego w ramach projektu Scena Tańca Studio prowadzi war ca, KieleckiTeatr Tańca, KlubŻak wGdańsku. Znajważniejszych zespołów dodatkowych, specjalnych projektów. Powoduje to, że funkcjonują oni cie Muzyki iTańca, wurzędach miejskichiwojewódzkich oraz wramach atr Tańca czy kolektyw niezależnych choreografów działający wCentrum się o finanse wMinisterstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytu szawski Teatr Studio we współpracy zIMIT. WWarszawie ruszyłwsierpniu skalę współpraca choreografów zreżyserami teatralnymi (Leszek Bzdyl, się wprodukcji ipromocji nowych nurtów choreografii współczesnej. Po Z uwagi nadrastyczny brak infrastruktury tanecznej (centrów tańca, do Życie taneczne koncentruje sięw dużym stopniu wokół festiwali, zktó W Polsce średnio codwa lata organizowana jest Polska Platforma Tańca – 103 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 ITAŃCA MUZYKI O INSTYTUCIE PLANY I PROGNOZY NA2017 IPROGNOZY R. PLANY EDUKACJA Został powołany zdniem1 października 2010 przez Ministra Kultury iDzie zycznego wPoznaniu uruchomionoostatnio nowy kierunek–taniec wkul z teorii tańca). zespołu wtych warunkach jest prawie niemożliwe, zuwagi nabrak syste W Bytomiu 1–4 kwietnia 2017 organizowana będziePolska Platforma Tańca, Warszawa. Do I klasy – w wyniku zdanego egzaminu komisyjnego – przyj w sytuacji niestabilności finansowej i swoistego prekariatu, autrzymanie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka ChopinawWarszawie (prowadzona jest Ludwika Solskiego w Krakowie – Wydział Teatru Tanca w Bytomiu oraz Edukacja taneczna wPolsce odbywa sięnapoziomie ogólnokształcącym turze fizycznej, studia I stopnia. tutaj także specjalnośćpedagogika baletowa oraz podyplomowe studia i Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina.WAkademii Wychowania Fi i wyższym.WPolsce istnieje 5publicznych Ogólnokształcących Szk i tanecznej wPolsce. która jest najlepszymsposobemnazapoznanie sięzofertą zespołów iarty kierunek: kulturoznawstwo; specjalnoś: tancerz-choreograf (od roku 2008). letowych (OSB), w następujących miastach: Bytom, Gdansk,Ł ni – Akademii Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi − Wydział Artystyczny, mowane s mu wieloletnich subwencji. oferują: Akademia Muzyczna im.Grazyny iKiejstuta Bacewicz dzictwa Narodowego. Funkcjonuje jako państwowa instytucja kultury. Pod sty–wykonawcy oferuje Panstwowa Wy zsza Szkoła Teatralna (PWST) im. stawową misjąIMiT jest działalnośćnarzecz rozwoju kultury muzycznej stów tańca ibaletu współczesnego. Kształcenie uzupełniającenapoziomie magistra tańca lubchoreografii Ponadto można kształcić sięnapoziomie licencjatu naprywatnej uczel Na poziomie wyższymnajbardziej kompleksowy program dla arty a dzieciwwieku 10 lat,cykl kształcenia trwa 9lat. 104 odz, Poznan, o w Łodzi oł Ba ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 „Zamówienia kompozytorskie” (www.zamowieniakompozytorskie.pl), stronę Akademii Kolberga (www.akademiakolberga.pl), stronę poświęconą muzyce z ZKP–bazę-portalPolskiego CentrumInformacji Muzycznej (www.polmic. zę-portal o polskim tańcu artystycznym (www.taniecpolska.pl) i – wspólnie Oskara Kolberga (www.oskarkolberg.pl). tradycyjnej (www.muzykatradycyjna.pl), atakże strony internetowe Towa też wwymianieinformacji idoświadczeń pomiędzykrajowymi imiędzyna i muzyki,atakże koordynuje działalnośćinstytucji kultury. IMiTuczestniczy inicjuje obchodyrocznic ważnych zpunktu widzenia historii irozwoju tańca i muzyki,przedstawia raporty ipostulaty Ministrowi, stanowiąc zaplecze i doseniorów („FilharmoniaSeniora”). badania naukowe, działanarzecz poprawy jakości edukacji muzycznej ita pl), portal poświęcony polskim instrumentom (www.instrumenty.edu.pl) rodowymi organizacjami branżowymi. necznej, wspiera istniejące instytucje kultury oraz organizacje pozarządowe, projektów skierowanych domłodzieży („Filharmonia.Ostrożnie, wciąga!!!”) międzypokoleniowych), jakiprowadzonych bezpośrednio przez Instytut program edukacji tanecznej adresowany dodzieci, młodzieży oraz grup równo w ramach programów własnych („Myśl w ruchu”– ogólnopolski prowadzeniem programów Ministra jako instytucja zarządzająca. nego itanecznego, realizowane wformule konkursowej, zajmuje się także nych publiczniespecjalistycznych raportów iekspertyz oraz prowadzenie rokie pole wymiany doświadczeń i pogłębionej autorefleksji obu środowisk, rzystwa im. W. Lutosławskiego (www.lutoslawski.org.pl) oraz Instytutu im. oraz tańcom tradycyjnym, narodowym i dawnym(www.tance.edu.pl), bazę eksperckie; prowadzi działalność dokumentacyjną i archiwizacyjną, zleca dawnicze oraz stypendialne adresowane dopolskiego środowiska muzycz do profesjonalistów w dziedzinie tańca i muzyki, opracowywanie dostęp organizacja konferencji tematycznych, warsztatów iszkoleń adresowanych organizacja Konwencji MuzykiPolskiej iKongresu Tańca, otwierających sze systemowego programu przekwalifikowania zawodowego tancerzy. sylwetek twórców oraz utworów powstałych wramach programu MKiDN ju profesjonalnego środowiska muzycznego i tanecznego w Polsce, takie jak Ważną rolę wdziałalnościInstytutu odgrywają działanianarzecz rozwo Instytut prowadzi iwspółprowadzi wieleportali tematycznych, m.in.ba Instytut zajmujesiętakże analiząfunkcjonowania środowisk tańca IMiT prowadzi również szeroko zakrojoną działalnośćedukacyjną, za IMiT prowadzi własneprogramy rezydencyjne, twórcze, naukowe, wy 105 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE:

/taniec.html [dostęp: 10.10.2016]. /materials/files/kongres_tanca_raport.pdf [dostęp: 10.10.2016]. I Kongres tańca Kongres I J. Grabowska, J. Szymajda, Portal muzykapolska.org.pl, http://muzykapolska.muzykapolska.org.pl Strona www.tance.edu.pl prezentuje polskietańce narodowe itradycyjne. Strona www.taniecpolska.pl oferuje dostęp doangielskojęzycznej bazy Strona zawiera teksty imateriały audiowizualne (archiwalne iedukacyjne). www.kongreskultury.pl/titleRaport_o_tancu_wspolczesnym_,pid,591.html Nagrody im.Oskara Kolberga „Za zasługidlakultury ludowej”. Nowowiejskiego. NazlecenieMinisterstwa jest także współorganizatorem Muzyk Roku” i„MłodyTancerz Roku”. Muzyki Polskiej”, a także organizowane naprzemiennie Konkursy „Młody Polska Platforma Tańca czyprzyznawana corocznie nagroda „Koryfeusz kalendarium wydarzeń. [dostęp: 10.10.2016]. ne punktyna mapie kulturalnej kraju, takich jak organizowana co dwa lata danych, obejmującej twórców, instytucje (zespoły, festiwale) oraz bieżące skiego, w2014 –Roku Kolberga, aw2016 prowadzi Biuro Obchodów Roku W 2013 roku Instytut pełniłfunkcję Biura Obchodów Roku Lutosław IMiT jest także głównym organizatorem wydarzeń stanowiących waż , red. J. Hoczyk i J. Szymajda, IMiT, http://imit.org.pl/uploads Raport o tańcu współczesnym tańcu o Raport Opracowanie: JoannaSzymajda 106 , MKiDN,http:// - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 SYSTEM TEATRALNY TEATR Teatr jest w Polsce jedną z najważniejszych dziedzin kultury. Wynika to zarówno z przyczyn historycznych (w 2015 roku z powodu zasług święto Według „Teatru wPolsce 2016” wPolsce teatrów działa795 izespołów waliśmy równocześnie 250-lecieteatru publicznego iTeatru Narodowego), Instytut Teatralny im.Zbigniewa Raszewskiego instytucji, publikuje informacje owystawach i konferencjach naukowych, i oryginalnych działańartystycznych. publikuje listy wykładowców iabsolwentów szkół artystycznych, adresy rocznik „Teatr wPolsce”. Odnotowuje działalnośćwszystkich typów teatrów, naszego kraju. Jest postrzegany jako miejscebardzo ciekawych, ważnych państwa przez Ministerstwo Kultury iDziedzictwa Narodowego. Pozostałe rodowy Stary Teatr wKrakowie) są finansowane bezpośrednio zbudżetu redakcji pismteatralnych, agencjiproducenckich iaktorskich etc. dokumentuje festiwale teatralne ikonkursy dramaturgiczne. Podaje adresy dawany od2010 roku przez Instytut Teatralny im.Zbigniewa Raszewskiego cieszy sięteż odwieludekad wysokim prestiżem iuznaniempoza granicami dowe (Teatr Narodowy iTeatr Wielki–Opera Narodowa wWarszawie iNa o różnej wielkości, statusie, charakterze ipodległości organizacyjnej. jak izrzeczywistego bogactwa iróżnorodności jego przejawów. Polski teatr Bogactwo iróżnorodność współczesnego teatru próbuje opisywać wy Najsilniejszą grupęstanowi 120teatrów publicznych. Trzy teatry naro 107 - - - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 miejskie 73 TEATRY PUBLICZNE ści stałe zespoły artystyczne. Dyrektorzy teatrów są wybierani najczęściej Źródło: opracowanie własne–„Teatr wPolsce 2016” 2015), dotacje stanowią średnio 60%–70% przychodów. 318 śpiewaków, 363 lalkarzy, 544 tancerzy, 10 mimów, 609 chórzystów. w Toruniu, Teatr w procedurze konkursowej na okres od trzech do pięciu lat. W zespołach arty 5 teatrów tańca iruchu5„innych”. Ichliczbawłaściwieniezmniejszyłasię transformacji ustrojowej od 1990 do 1999 roku). Teatry te działają na pod to wynikdecentralizacji, która dokonywała sięstopniowo powprowadzeniu nowych instytucji teatralnych –np. Kujawsko-Pomorski Teatr Muzyczny przez ostatnie 25lat,anawet ostatnio władze samorządowe utworzyły kilka nym charakterze działalności–63 dramatyczne, 22muzyczne, 25lalkowych, działalności kulturalnej (zpóźniejszymi zmianamiinowelizacją zroku 2012). stycznych pracuje ok. 4500 osób. Na etatach zatrudnionych jest 1610 aktorów, stawie Ustawy zdnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu sceny utrzymywane są przez władze samorządowe różnego szczebla (jest Teatry publiczne są to teatry w większości repertuarowe o zróżnicowa Teatry publicznedysponują zwyklewłasnąsiedzibą,mająwwiększo Budżety wszystkich teatrów publicznych to 1 078 132 780 zł(w roku powiatowe Variété 1 narodowe 3 wKrakowie, Teatr MiejskiwLesznie. marszałkowskie 43 108 - - - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 społeczne inicjatywy 43 TEATRY NIEPUBLICZNE Źródło: opracowanie własne–„Teatr wPolsce 2016” 30 000 spektakli 2600 sztuk pozostających30 000 wzmiennymrepertuarze. fundacje 76 wami społecznymi. Projekt) iCentrumRezydencji –ScenaRobocza wPoznaniu .Wramach Kompania Teatr, ScenaPrapremier inVitro, Lubelski Teatr Tańca, Teatr Maat Mają nawidowniach blisko miejsc, aodwiedzajewsezonie 50 000 około 5 700 000 widzów. takich „centrów” należą CentrumKultury wLublinie (Teatr Provisorium, i owolontariacie), atakże organizmy zupełnieniezależne, zwane inicjaty i stowarzyszenia (na podstawie Ustawy o działalności pożytku społecznego grup i teatrów działających w strukturach innych instytucji kultury, w do publicznych mamy teatry prywatne, teatry prowadzone przez fundacje miejskich igminnych instytucji kultury działa120takich zespołów. mach kultury, wtak zwanych instytucjach parasolowych. Donajwiększych inne 134 Teatry w Polsce przyjmują różne formy działalności. Oprócz teatrów Teatry publicznedająśrednio 800 premier wsezonie, agrają prawie Z funduszy publicznych finansowana jest też działalności mniejszych stowarzyszenia 131 prywatne 171 109 - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 inne 503 zbierane są bezpośrednio odteatrów iinstytucji, odsiedmiulatwten sam Źródło: opracowanie własne–„Teatr wPolsce 2016” KLASYFIKACJA TEATRÓW ZEWZGLĘDU NACHARAKTER DZIAŁALNOŚCI ków ostra klasyfikacja niejest możliwa, gdyż teatry niechcąsięwniejza mykać anispecjalizować wjednymtypieprzedstawień. nie są to teatry repertuarowe. Najczęściej nieposiadająwłasnejsiedziby, nad 3000tytułów naswoich afiszach,choćw zdecydowanej większości czy, że 8%nowego repertuaru to pierwsze realizacje tekstów nascenach. premier,dało 1 526 awśród tych premier 124 to były prapremiery, to zna dencje widocznetylko dziękitakim statystykom. Naprzykład: te jeśli795 duje sięszczegółowa analizazamieszczonych danych. Ponieważ informacje czasem majągrupęstałych współpracowników. atrów, które dokumentuje rocznik „Teatr w Polsce 2016”, w sezonie 2014/2015 sposób, to poprzez porównanie danych można zaobserwować zmiany i ten jeszcze ze względu na charakter ich działalności. W dużej liczbie przypad Teatry niepubliczneprzygotowują ok.750premier wsezonie imająpo 120 teatrów publicznych i675 teatrów innych sektorów można podzielić W każdym tomie rocznika „Teatr wPolsce”, oprócz dokumentacji, znaj dramatyczne 89 lalkowe 66 tańca iruchu 98 muzyczne 39 110 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 zmiany: zmniejszanieprzez organizatorów dotacji podmiotowych, kurczenie Wśród 124 prapremier były 74 prapremiery polskichtekstów współczesnych. że ta niedużaliczbaprapremierowych wystawień świadczy zjednejstrony wszystkich prapremier. Wniosek –teatry publicznemniejbojąsięryzykować. wielkości istatusie organizacyjnym, alenapewno pokazuje różnorodność. więcej i największe w 16 stolicach województw. W tej liczbie są zarówno współczesnych, apośród 10 prapremier –8było prawykonaniami polskich wania operą –zarówno klasyczną, jakizupełnienową. Wsezonie 2014/2015 w systemie organizacji, finansach, w strukturze zatrudnieniaitp. Można też w miesiącach wakacyjnych, z myślą o turystach. W repertuarach zaznaczane widzom ponadto całysystem zniżek dladzieci,dużych rodzin, studentów, Ponieważ podobniebyło wsezonie poprzednim, można pokusić sięowniosek, były aż54 premiery operowe, 12z tych premier to były inscenizacjeutworów bezrobotnych, emerytów etc. Wszystkie teatry posługująsięelektronicznymi ły igrupy działająceokazjonalnie. Sama liczbazatem niemówi wiele oich nowić ryzyko artystyczne ifinansowe. 51% wszystkich premier (781) odbyło może mówić odużej ostrożności wpodejmowaniu decyzji, mogących sta potężne instytucje publiczne–teatry repertuarowe, jakiniewielkie zespo można zobaczyć wtabeli nastronie 108. na pytania, które cojakiś czas pojawiają się w debacie publicznej –jakte mobilność iotrzymane nagrody, aby wkonsekwencji mócznaleźć odpowiedź ności odmiasta, wysokości dotacji, charakteru spektaklu etc. Imwyższa o sięganiu przez teatry dorepertuaru sprawdzonego gdzieindziej,azdrugiej oper współczesnych. efektywność działaniainstytucji ijakość artystyczną przedstawień. czeniem najęzyk migowy. dotacja, tymbilety doteatru są tańsze. Teatry –poza prywatnymi –oferują analizować repertuar, aktywność poszczególnych twórców i instytucji, ich się wteatrach publicznych. Ijednocześnie wteatrach publicznych było 79% się stałych zespołów teatralnych, sukcesy nafestiwalach przekładają się są spektakle znapisami wjęzyku angielskim,zaudiodeskrypcją lubtłuma systemami rezerwacji i sprzedaży biletów oraz prowadzą strony internetowe, fanpejdże naportalach społecznościowych. Coraz więcejteatrów gra także 795 teatrów795 pracuje w 142 miastach i miejscowościach, oczywiście naj Jak wyglądały –wpodzialenagatunki –premiery sezonu 2014/2015 Porównując dane z kilku roczników, można zaobserwować zmiany Bilety doteatrów mającenyzróżnicowane (od 20złdo200zł)wzależ Ciekawy jest naprzykład obserwowany odkilku latwzrost zaintereso 111 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 spektakle improwizowan Źródło: opracowanie własne–„Teatr wPolsce 2016” PREMIERY SEZONU 2014/2015 WPODZIALE NAGATUNKI spektakle muzyczne spektakle poetycki spektakle dladzieci spektakle uliczn ko perf medie ifa scenariusze pantomima adaptacje musicale ormanc kabarety dr operetki amat balet oper inne rs e e e e y y y y 0 8 6 8 7 11 14 24 32 34 100 55 78 79 85 89 98 14 200 15 5 4

23 300 2 400 112 500 506 60 0 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 FESTIWALE

TEATRY WNAJWIĘKSZYCH MIASTACH ZPODZIAŁEM Z roku narok festiwali teatralnych przybywa, w2016 było ichponad440. 122 z nichto festiwale międzynarodowe bądź zmiędzynarodowym akcentem. Źródło: opracowanie własne–„Teatr wPolsce 2016” festiwale teatrów tańca ikonkursy choreograficzne – 48 (w tym 28między festiwale teatrów muzycznych i konkursy wokalne – 43 (w tym 18 między festiwale teatrów igrup alternatywnych –58 (w tym15 międzynarodowych), festiwale teatrów dramatycznych –101 (w tym20międzynarodowych, a28 Rocznik monitoruje również zjawisko „festiwalizacji” życia teatralnego. Ich klasyfikacja „branżowa” wygląda następująco: NA CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI to festiwale monodramów i małych form), narodowych), narodowych), WROCŁAW WARSZAWA SZCZECIN ŁÓDŹ BIAŁYSTOK LUBLIN POZNAŃ KRAKÓW GDAŃSK

DRAMATYCZNE 29 10 4 4 2 2 7 1 1

MUZYCZNE 9 4 4 2 2 2 1 1 1

LALKOWE 14 6 3 4 4 2 2 1 1

TAŃCA I RUCHU 30 11 11 8 4 4 4 5 2 113

109 INNE 28 16 15 31 12 51 21 11

RAZEM 191 38 20 53 28 37 31 77 21 - - DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 O INSTYTUCIE TEATRALNYM O INSTYTUCIE IM. ZBIGNIEWA RASZEWSKIEGO

Theatre Journal” www.polishtheatrejournal.com. Prowadzi specjalistyczną z historią teatru wPolsce. Zajmuje sięrównież badaniami nadteatrem zety, wirtualnego archiwum i platformy branżowej. Z witryny codziennie 2014/2015 aż420teatrów izespołów pokazywało gościnnieswoje spekta festiwale teatrów amatorskich –53 (w tym4międzynarodowe). festiwale oprogramie mieszanym,zobecnościąróżnych sztuk performa festiwale teatrów ulicznych –21(w tym17 międzynarodowych), festiwale teatrów lalkowych –29(w tym16 międzynarodowych), (200 000 odsłon miesięcznie), która gromadzi iprezentuje cyfrowe mate wiedzi kilkadziesiąt miejscowości, wktórych teatr nacodzieńniedziała. wortal teatralny www.e-teatr.pl, który łączywsobiecechycodziennejga Instytut Teatralny im.Zbigniewa Raszewskiego jest instytucją podległą Raszewskiego. IT organizuje również dla wybranych w konkursie spektakli ternetowego czasopismaopolskimteatrze wjęzyku angielskim–„Polish tacja wroczniku „Teatr wPolsce 2016”. Teatry sporo podróżują. Wsezonie tywnych –73(w tym5międzynarodowych), i wspiera działalnośćbadawczą iedukacyjną. Jest wydawcą książek iin i wszystkie przywiezione znichnagrody. korzysta użytkowników. ponad25 000 Jest też organizatorem iwydawcą księgarnię Prospero www.prospero.e-teatr.pl oraz największy naświecie bezpośrednio Ministerstwu Kultury iDziedzictwa Narodowego. Zajmuje się kle bądźuczestniczyło wfestiwalach. 3613 razy były to podróże pokraju, publikację raportów ianaliz. poprzez organizację konferencji naukowych, wykładów specjalistycznych, riały źródłowe, bazydanych, kalendaria historyczne, multimediazwiązane przez specjalne programy MKiDN – zagraniczne wyjazdy dofinansowu elektronicznej Encyklopedii Teatru Polskiego www.encyklopediateatru.pl dokumentacją, promocją ianimacjąpolskiego życia teatralnego. Prowadzi objazdy podhasłem „Teatr Polska”. Wtegorocznej edycji 18 spektakli od a 228razy wyprawy zagraniczne. Rocznik odnotowuje starannie te wyjazdy je Instytut Adama Mickiewicza, krajowe Instytut Teatralny im.Zbigniewa Festiwalizacja wpływa na mobilność teatrów, co potwierdza dokumen Oprócz życia festiwalowego, mobilnośćteatrów jest od lat wspierana 114 ------

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 WYBRANE PUBLIKACJE:

-raport-Instytut-Teatralny.pdf [dostęp: 10.10.2016]. -teatralny.pl/upload/files/Edukacja-teatralna-w-szkolach-podstawowych zycia-a-stosunek-do-teatru-raport.pdf [dostęp: 10.10.2016]. 10.10.2016]. Lato wteatrze. Konkurs naukowo-wydawniczy, Konkurs nanajlepsząpracę magisterską zzakresu wiedzyoteatrze, wido Konkurs Fotografii Teatralnej, Teatr Polska , Konkurs im.JanaDormana(dofinansowujący powstanie specjalnych spek Konkurs naInscenizacjęDawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa”, Ogólnopolski Konkurs naWystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, Raport „Edukacja teatralna wszkołach podstawowych” http://www.instytut Raport „Klasowe zróżnicowanie stylów życia astosunek doteatru” http:// Raport publiczności teatrów „Badanie wstolicy” http://www.encyklopedia Raport „Rzemieślnicy teatralni”, http://www.instytut-teatralny.pl/upload/files/ www.instytut-teatralny.pl/upload/files/Klasowe-zroznicowanie-stylow- wisku iperformansie, Prospero, awwersji elektronicznej nastronie www.encyklopediateatru.pl Roczniki „Teatr w Polsce” są dostępne wformie papierowej wksięgarni Rzemie%C5%9Blnicy%20teatralni%202013_raport.pdf [dostęp: 10.10.2016]. Dostępne (w wersji elektronicznej) są: Organizuje międzyinnymi: teatru.pl/ksiazka/464/raport-badanie-publicznosci-teatrow-stolicy [dostęp: takli doprezentacji wszkołach iprzedszkolach), torem programów MKiDNwspierających różne aspektyżycia teatralnego. Instytut Teatralny jest organizatorem własnych programów ikoordyna Wszystkie informacje szczegółowe nastronie www.instytut-teatralny.pl. Opracowanie: Dorota Buchwald 115 - - - -

DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 ZABYTKI Zabytki mająpotencjał prorozwojowy, mogą naprzykład pozytywnie wpły Jednym zważnych dlaspołeczeństwa zasobów kultury są zabytki. Zabytki świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w inte wać narozwój turystyki lubbyć ważnym zasobemwykorzystywanym przez w Krajowej Ewidencji Zabytków jest około 500tys. współpracy i animującą do społecznego działania okolicznych mieszkańców, Narodowy Instytut Dziedzictwa i artystyczne są objęte prawną ochroną Państwa. Najczęstszą formą ochrony będące dziełemczłowieka lubzwiązanezjego działalnościąistanowiące mięci historycznej. Właściwiezadbaneimądrze zagospodarowane mogą ną lubnaukową mogą być ważnym elementem kształtowania zbiorowej pa resie społecznym ze względu naposiadanąwartość historyczną, artystycz rozumiane jako nieruchomościlubrzeczy ruchome, ichczęści lubzespoły, mych w2015 r. było 412 276, zkolei zabytków archeologicznych ujętych nieruchomych było w2014 r. 183 192, kart ewidencyjnych zabytków rucho przez Generalnego Konserwatora Zabytków. Kart ewidencyjnych zabytków nego. Stać sięwspólną, dlaspołecznościlokalnej, wartością prowokującą do przemysły kreatywne. Zabytki mogą też przyczynić się do rozwoju społecz dencji zabytków włączonych doKrajowej Ewidencji Zabytków prowadzonej a tymsamym budującąkapitał społeczny. stanowić istotny czynnikwyznaczający wartości estetyczne krajobrazu. Niektóre zabytki ze względu naswoje wartości historyczne, naukowe O wielkości zasobuzabytków wPolsce może świadczyć liczbakart ewi 116 ------DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 zabytków ruchomych oraz 7744 zabytków archeologicznych. zabytki nieruchome, zabytki ruchome i zabytki archeologiczne. Aktualnie Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa WG KRAJOWEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW 21 w rejestrze zabytków znajduje się 75 331 zabytków nieruchomych, 250 449 Konserwatora Zabytków. Dorejestru wpisuje siędecyzją administracyjną LICZBA ZABYTKÓW WPOSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTWACH dla każdego województwa przez właściwego terytorialnie Wojewódzkiego jest wpisobiektu dorejestru zabytków. Rejestr zabytków jest prowadzony -mazurskie -pomorskie świętokrzyskie śląskie zachodnio- wielkopolskie warmińsko- województwo RAZEM= lubuskie lubelskie kujawsko- łódzkie pomorskie pomorskie podlaskie podkarpackie mazowieckie małopolskie opolskie dolnośląskie

Stan na30 czerwca 2016 r. zabytków karty nieruchomych* ewidencyjne 183 192 183 10 800 23 46523 10 626 15 429 14 362 14 12 202 14 235 10 481 10 12 637 13 146 13 14 014 14 5 445 5 7 325 7 697 7 4 181 4 7 147 7 zabytków ewidencyjne karty ruchomych** ** Stan na31 marca 2015 r. * Stan na31 marca 2014 r. 412 276 117 66 33066 42 560 34 290 20 954 24 393 25 979 10 586 13 508 27 694 13 950 22 534 125 66 17 208 12 937 15 572 51 215 razem 595 468 26 580 26 26 053 20 634 74 680 74 56 922 28 279 34 736 18 953 18 36 779 47 436 47 21 389 41 929 26 587 31 540 31 81 759 81 21 212 21 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO 2016 11 270 LUBUSKIE 6380 POMORSKIE ZACHODNIO- 48 164 48 DOLNOŚLĄSKIE 30 172 WIELKOPOLSKIE 333 524 333 wpisanych dorejestru wPolsce: Całkowita liczbazabytków (NIERUCHOMYCH, RUCHOMYCH IARCHEOLOGICZNYCH) LICZBA ZABYTKÓW WPISANA DOREJESTRU ZABYTKÓW Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa 9951 POMORSKIE 12 697 OPOLSKIE 13 067 -POMORSKIE KUJAWSKO- 11 480 11 ŚLĄSKIE 17 224 ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE 31 454 31 11 165 11 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 28 634 MAZOWIECKIE 15 272 ŚWIĘTOKRZYSKIE 56 262 PODKARPACKIE 118 23 253 LUBELSKIE PODLASKIE 7079 DZIEDZINY KULTURY IDZIEDZICTWA NARODOWEGO 2016 4466 LUBUSKIE 3908 POMORSKIE ZACHODNIO- 8685 DOLNOŚLĄSKIE 7760 WIELKOPOLSKIE 75 331 zabytków wPolsce: wpisanych dorejestru Liczba zabytków nieruchomych W PODZIALE NAWOJEWÓDZWTA LICZBA ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DOREJESTRU Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa 3738 POMORSKIE 3238 OPOLSKIE 3402 -POMORSKIE KUJAWSKO- 4255 ŚLĄSKIE 2764 ŁÓDZKIE 5852 MAŁOPOLSKIE 6417 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 7447 MAZOWIECKIE 1891 ŚWIĘTOKRZYSKIE 4858 PODKARPACKIE 119 4280 LUBELSKIE PODLASKIE 2370 LICZBA ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU sakralne obronne, w tym zamki obronne, i pałace dwory cmentarze przemysłowe przemysłowe mieszkalne publicznej mała architektura razem komunikacyjne gospodarcze i techniki inne urbanistyka użyteczności województwo zabytkowa zieleń zabytkowa l.p.

1 dolnośląskie 132 1 378 277 413 663 2 697 795 725 16 331 828 51 379 8 685

kujawsko- 2 20 539 152 175 270 662 594 219 4 130 407 11 219 3 402 -pomorskie

3 lubelskie 41 822 153 116 241 766 483 225 52 394 521 139 327 4 280

4 lubuskie 32 553 143 133 257 2 437 284 195 3 59 199 19 152 4 466

5 łódzkie 31 512 43 171 103 716 309 193 7 143 378 25 133 2 764

6 małopolskie 54 920 153 119 362 1 784 464 368 32 392 395 131 678 5 852

7 mazowieckie 118 989 127 337 304 2 454 776 633 26 378 857 76 372 7 447

8 opolskie 31 570 95 141 217 1 206 192 183 10 125 217 73 178 3 238

9 podkarpackie 49 1 076 133 103 270 1 506 358 299 17 272 314 165 296 4 858

10 podlaskie 68 514 18 88 111 717 107 162 5 321 98 27 134 2 370

11 pomorskie 57 497 177 201 323 1 231 322 275 11 120 271 31 222 3 738

12 śląskie 64 601 71 288 273 1 860 233 398 9 80 185 38 155 4 255

13 świętokrzyskie 30 499 47 79 79 282 210 85 11 182 222 24 141 1 891

warmińsko- 14 63 605 148 311 542 2 642 377 304 15 533 408 270 199 6 417 -mazurskie

15 wielkopolskie 131 1 155 78 324 747 1 888 1 067 544 14 340 1 032 34 406 7 760

zachodnio- 16 53 869 96 181 204 485 377 307 26 294 745 18 253 3 908 pomorskie

17 razem 974 12 099 1 911 3 180 4 966 23 333 6 948 5 115 258 4 094 7 077 1 132 4 244 75 331

Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa

DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 120 sakralne obronne, w tym zamki obronne, i pałace dwory cmentarze przemysłowe przemysłowe mieszkalne publicznej mała architektura razem komunikacyjne gospodarcze i techniki inne urbanistyka użyteczności województwo zabytkowa zieleń zabytkowa l.p.

1 dolnośląskie 132 1 378 277 413 663 2 697 795 725 16 331 828 51 379 8 685 kujawsko- 2 20 539 152 175 270 662 594 219 4 130 407 11 219 3 402 -pomorskie