2016 ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ 2016 ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ Warszawa 2016 WSTĘP, prof. Piotr Gliński, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego 5 OD WYDAWCY, dr Mateusz Werner, Wicedyrektor NCK 6 SPIS TREŚCI 1. DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 9 ARCHIWA PAŃSTWOWE (oprac. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych) 10 BIBLIOTEKI (oprac. Biblioteka Narodowa) 19 DOMY KULTURY* 31 KINEMATOGRAFIA (oprac. Polski Instytut Sztuki Filmowej) 42 MUZEA (oprac. Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów) 51 MUZYKA (oprac. Instytut Muzyki i Tańca) 57 PRODUKCJA WYDAWNICZA (oprac. Biblioteka Narodowa) 66 PROMOCJA POLSKIEJ KULTURY ZA GRANICĄ – PORTAL CULTURE.PL (oprac. Instytut Adama Mickiewicza) 76 RYNEK KSIĄŻKI (oprac. Instytut Książki) 83 SZKOLNICTWO ARTYSTYCZNE (oprac. Centrum Edukacji Artystycznej) 93 TANIEC (oprac. Instytut Muzyki i Tańca) 101 TEATR (oprac. Instytut Teatralny) 107 ZABYTKI (oprac. Narodowy Instytut Dziedzictwa) 116 2. FINANSOWANIE I EKONOMIA KULTURY 133 WYDATKI MKiDN NA KULTURĘ (oprac. Departament Mecenatu Państwa MKiDN) 134 FINANSOWANIE KULTURY PRZEZ SAMORZĄDY* 142 SEKTOR KULTURY – ZATRUDNIENIE I PRODUKCJA* 155 3. MEDIA PUBLICZNE 165 TELEWIZJA POLSKA (oprac. Telewizja Polska) 166 POLSKIE RADIO (oprac. Polskie Radio) 174 * Opracowanie Narodowe Centrum Kultury 4. UCZESTNICTWO W KULTURZE 185 CZYTELNICTWO (oprac. Biblioteka Narodowa) 186 SPIS TREŚCI FORMY AKTYWNOŚCI KULTURALNEJ* 198 PAMIĘĆ ZBIOROWA* 207 WYKORZYSTANIE INTERNETU DO CELÓW KULTURALNYCH* 216 5. VARIA 227 O RZECE WIŚLE 229 O MURALACH 231 O GRACH WIDEO 234 O FESTIWALACH 238 O GALERIACH SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ 241 O MIĘDZYNARODOWYM KONKURSIE PIANISTYCZNYM IM. FRYDERYKA CHOPINA (oprac. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina) 243 6. DODATEK 249 POLSKIE DZIEDZICTWO KULTUROWE ZA GRANICA 250 RESTYTUCJA DÓBR KULTURY 267 MIEJSCA PAMIĘCI NARODOWEJ ZA GRANICĄ 275 * Opracowanie Narodowe Centrum Kultury Szanowni Państwo, „Rocznik kultury polskiej”, którego pierwszą edycję mają Państwo w ręku, jest opisem rzeczywistości kulturalnej w Polsce, w sposób przystępny i kompe- tentny dostarcza wiedzę o instytucjach i najważniejszych wydarzeniach we wszystkich dziedzinach kultury i sztuki. Czytelnik znajdzie w nim dane na temat projektów finansowanych przez MKiDN, działań wspieranych przez sa- morządy lokalne oraz dotyczące promocji polskiej kultury za granicą w ujęciu pokazującym nie tylko najnowsze wskaźniki z lat 2015–2016, ale także ten- dencje wynikające z długotrwałych procesów. Dane statystyczne, trendy i korelacje opisane w „Roczniku” są podstawo- wym narzędziem pracy dla każdego, kto przy podejmowaniu decyzji kieruje się rzetelną wiedzą, opartą o badania i dlatego jestem przekonany, że publika- cja niniejsza stanie się codziennym źródłem informacji m.in. dla menadżerów i animatorów kultury, urzędników i przedsiębiorców. „Rocznik kultury polskiej” dostępny jest w wersji drukowanej i elektronicznej. Edycja w języku angiel- skim z pewnością będzie przydatna zagranicznym odbiorcom. To „niezbędnik” dla każdego, kto o polskiej kulturze chce wiedzieć więcej. Prof. dr hab. Piotr Gliński Wicepremier, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Od Wydawcy 2016 Oddajemy w Państwa ręce pierwszy numer „Rocznika Kultury Polskiej”. Jest to publikacja, która wyrosła z przekonania, że można promować pol- ską kulturę, jednocześnie rzetelnie przekazując najnowsze dane na jej te- mat. Badania o kulturze w naszym kraju owocują wprawdzie dużą liczbą wartościowych publikacji, ale ujmują one temat jedynie cząstkowo. Trudno natomiast znaleźć wśród nich wysokiej jakości monograficzne ujęcie współ- czesnej polskiej kultury, które pozwala na porównanie ze sobą kolejnych lat. Dlatego postanowiliśmy stworzyć „Rocznik Kultury Polskiej” – wydawnic- two, które łączy skrupulatną i fachową prezentację danych z przystępnością języka, syntetycznym ujęciem i bogatą szatą graficzną. „Rocznik” powstał z myślą o szerokim gronie odbiorców: przedsta- wicielach zagranicznych organizacji, którzy pragną nawiązać współpra- cę z instytucjami w Polsce, ale także osobach związanych z tworzeniem polityki kulturalnej na różnych szczeblach – a więc również urzędnikach i pracownikach instytucji, którzy podejmując decyzje powinni uwzględnić ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ KULTURY ROCZNIK aktualną sytuację w kulturze; przedstawicielach polskich firm, które chcą zacząć działać w danym obszarze kultury; jak też badaczach szukających informacji o instytucjach polskiej kultury i zagadnieniach związanych z ich działalnością. „Rocznik” ma za zadanie ułatwić orientację w trendach po- szczególnych dziedzin polskiej kultury i wprowadzić w obszary, które Czy- telnik będzie mógł następnie odkrywać według własnych potrzeb. By sprostać temu wyzwaniu, do współpracy zaprosiliśmy polskie insty- tucje zajmujące się poszczególnymi dziedzinami kultury. Stworzyliśmy w ten sposób zespół ekspertów, który korzystając z danych wytworzonych na po- trzeby własnych instytucji zebrał i opracował informacje, które składają się na niniejszy „Rocznik”. Czytelnik może mieć zatem pewność, że to, co znajduje się w publikacji jest wiedzą przekazaną przez specjalistów w danej dziedzinie. Układ tematyczny „Rocznika” stanowi odbicie podziału zadań w zakre- sie badań kultury wśród instytucji, dla których organizatorem jest MKiDN. Rozdział „Dziedziny kultury i dziedzictwa narodowego” został napisany przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, Bibliotekę Narodową, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochro- ny Zbiorów, Instytut Muzyki i Tańca, Instytut Książki, Instytut Teatralny i Narodowy Instytut Dziedzictwa. Część dotycząca mediów publicznych to wspólne dzieło Polskiego Radia i Telewizji Polskiej. O finansowaniu kultury przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego napisał Departament 7 Mecenatu Państwa MKiDN, o edukacji artystycznej – Centrum Edukacji 2016 Artystycznej, natomiast o Polsce na arenie międzynarodowej – Instytut Adama Mickiewicza. Rocznik uzupełniony został o analizy Działu ds. Ba- dań Narodowego Centrum Kultury, wykonane na podstawie własnych i ze- wnętrznych danych, a także o część „Varia”, w której zgromadziliśmy kilka najciekawszych polskich raportów opublikowanych w tym roku, oraz tekst Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina o Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina. Mamy nadzieję, że z biegiem czasu publikacja, którą Czytelnik trzyma w ręce, będzie w kolejnych latach coraz lepiej odzwierciedlać aktualny stan polskiej kultury oraz stanie się przyczynkiem do współpracy w ramach sektora kultury, jak również nawiązania relacji międzysektorowych, w tym na szczeblu międzynarodowym. Jestem przekonany, że „Rocznik Kultury Polskiej” to wydawnictwo potrzebne, które na stałe zagości w podręcznej bibliotece wszystkich, dla których polska kultura jest ważna. dr Mateusz Werner ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ KULTURY ROCZNIK Wicedyrektor NCK Ds. Badań i Strategii Kultury 8 1. DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 2016 ARCHIWA PAŃSTWOWE Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych Nadzór nad narodowym zasobem archiwalnym sprawuje minister właściwy ROCZNIK KULTURY POLSKIEJ KULTURY ROCZNIK do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego za pośrednictwem Na- czelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, który jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach państwowego zasobu archiwalnego. Archiwa państwowe działają na podstawie Ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2016 r., poz. 1506). Do ustawowych zadań archiwów państwowych należą: kształtowanie i nadzór nad państwowym zasobem archiwalnym, gromadzenie, przechowywanie i zabezpieczanie materiałów archiwalnych, ewidencjonowanie i opracowywanie materiałów archiwalnych, udostępnianie materiałów archiwalnych, urzędowe potwierdzanie treści przechowywanych materiałów archiwalnych, prowadzenie prac naukowych oraz wydawniczych w dziedzinie archiwistyki i dziedzin pokrewnych, prowadzenie działalności informacyjnej i popularyzatorskiej na temat ma- teriałów archiwalnych i archiwów, prowadzenie spraw dotyczących przechowywania dokumentacji o czaso- wym okresie przechowywania w zakresie ustalonym ustawą archiwalną. Oprócz działalności podstawowej archiwa państwowe wykonują usługi ar- chiwalne w zakresie wyszukiwania informacji i danych zawartych w materia- łach archiwalnych, sporządzania wyciągów, wypisów, odpisów albo odwzoro- wań wizualnych bądź dźwiękowych materiałów archiwalnych, przetwarzania DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 10 ARCHIWA PAŃSTWOWE W POLSCE 2016 Słupsk Gdynia GDAŃSK KOSZALIN MALBORK SUWAŁKI Międzyzdroje Elbląg OLSZTYN Ełk Strzmiele Szczecinek SZCZECIN Stargard Szczeciński Nidzica BYDGOSZCZ BIAŁYSTOK Piła Łomża TORUŃ Mława GORZÓW WIELKOPOSKI Inowrocław Włocławek Pułtusk Gniezno PŁOCK Poznań WARSZAWA Konin Kutno Milanówek SIEDLCE Łowicz Otwock Grodzisk Maz. ZIELONA GÓRA Łęczyca LESZNO KALISZ Radzyń ŁÓDŹ Podlaski Sieradz Tomaszów Maz. PIOTRKÓW RADOM Bolesławiec Legnica TRYBUNALSKI LUBLIN Chełm WROCŁAW Kielce Jelenia Góra Kraśnik CZĘSTOCHOWA Zamość OPOLE Sandomierz Kamieniec Ząbkowicki Gliwice Racibórz KRAKÓW RZESZÓW Bochnia Tarnów Spytkowice Pszczyna PRZEMYŚL Bielsko-Biała Cieszyn Nowy Sącz Sanok Żywiec Nowy Targ 0 50 100 150 200 km siedziby archiwów państwowych siedziby oddziałów zamiejscowych i ekspozytur siedziby ekspozytur DZIEDZINY KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 11 informacji i danych zawartych w materiałach archiwalnych oraz konserwacji 2016 materiałów archiwalnych. Misją archiwów państwowych, wyrażoną w Strategii Archiwów Pań- stwowych na lata 2010–2020, jest trwałe zachowanie świadectw