Tłumaczenie Patentu Europejskiego (19) Pl (11) Pl/Ep 3105317 Polska
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
RZECZPOSPOLITA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 3105317 POLSKA (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (51) Int.Cl. 13.02.2015 15706399.1 A61K 35/17 (2015.01) C12N 5/0783 (2010.01) (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: 19.09.2018 Europejski Biuletyn Patentowy 2018/38 Urząd Patentowy EP 3105317 B1 Rzeczypospolitej Polskiej (54) Tytuł wynalazku: KOMÓRKI DO IMMUNOTERAPII ZAPROJEKTOWANE DO CELOWANIA ANTYGENU OBECNEGO ZARÓWNO NA KOMÓRKACH ODPORNOŚCIOWYCH, JAK I KOMÓRKACH PATOLOGICZNYCH (30) Pierwszeństwo: 14.02.2014 DK 201470076 (43) Zgłoszenie ogłoszono: 21.12.2016 w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 2016/51 (45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: 28.02.2019 Wiadomości Urzędu Patentowego 2019/02 (73) Uprawniony z patentu: Cellectis, Paris, FR (72) Twórca(y) wynalazku: PHILIPPE DUCHATEAU, Draveil, FR T3 LAURENT POIROT, Paris, FR (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Magdalena Tagowska PATPOL 3105317 KANCELARIA PATENTOWA SP. Z O.O. ul. Nowoursynowska 162 J 02-776 Warszawa PL/EP Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich). EP 3 105 317 B1 Opis Dziedzina wynalazku [0001] Niniejszy wynalazek dotyczy sposobów opracowywania genetycznie skonstruowanych, korzystnie niealloreaktywnych, komórek T do immunoterapii, które są obdarzone chimerycznymi receptorami 5 antygenowymi ukierunkowanymi na marker antygenowy, który jest wspólny zarówno dla komórek patologicznych, jak i komórek odpornościowych (np. CD38). [0002] Sposób obejmuje ekspresję CAR skierowanego przeciwko temu markerowi antygenowemu i inaktywację genów w komórkach T przyczyniających się do obecności wspomnianego markera antygenowego na powierzchni wspomnianych komórek T. Tę inaktywację zazwyczaj prowadzi się stosując 10 transgen kodujący endonukleazy prowadzone przez RNA (ang. RNA-guided endonucleases) (np: Cas9/CRISPR), meganukleazy, nukleazy z motywem palca cynkowego lub nukleazy TAL. Skonstruowane komórki T kierują swoją aktywność odpornościową w kierunku złośliwych, zainfekowanych komórek lub uszkodzonych komórek odpornościowych, jednocześnie unikając ich wzajemnego zniszczenia, autostymulacji lub agregacji. Wynalazek otwiera drogę do standardowych i niedrogich strategii immunoterapii 15 adoptywnej wykorzystujących komórki odpornościowe do leczenia raka, zakażeń i chorób autoimmunologicznych. Tło wynalazku [0003] Immunoterapia adoptywna, polegająca na przeniesieniu autologicznych specyficznych wobec antygenu komórek odpornościowych wytworzonych ex vivo, jest obiecującą strategią leczenia zakażeń 20 wirusowych i raka. Na przykład, komórki T stosowane w immunoterapii adoptywnej można wytworzyć przez ekspansję komórek T specyficznych wobec antygenu lub przekierowanie komórek T przez inżynierię genetyczną (Park, Rosenberg i wsp. 2011). [0004] Nowe specyficzności w komórkach T zostały pomyślnie wytworzone poprzez genetyczny transfer receptorów transgenicznych komórek T lub chimerycznych receptorów antygenowych (CAR) (Jena, Dotti i 25 wsp. 2010). CAR są syntetycznymi receptorami składającymi się z ugrupowania ukierunkowującego, które jest związane z jedną lub większą liczbą domen sygnałowych w pojedynczej cząsteczce fuzyjnej. Ogólnie, ugrupowanie wiążące CAR składa się z domeny wiążącej antygen przeciwciała jednołańcuchowego (scFv), zawierającego lekkie i zmienne fragmenty przeciwciała monoklonalnego połączone elastycznym łącznikiem. Z powodzeniem stosowane są również ugrupowania wiążące na bazie domen receptorowych lub 30 ligandowych. Domeny sygnałowe dla CAR pierwszej generacji pochodzą z regionu cytoplazmatycznego łańcucha CD3zeta lub Fc receptora gamma. Wykazano, że CAR pierwszej generacji skutecznie przekierowują cytotoksyczność komórek T, jednak nie zapewniają wydłużonej ekspansji i aktywności przeciwnowotworowej in vivo. Domeny sygnałowe z cząsteczek kostymulujących, w tym CD28, OX-40 (CD134) i 4-1BB (CD137) zostały dodane samodzielnie (druga generacja) lub w kombinacji (trzecia 35 generacja) w celu zwiększenia przeżywalności i zwiększenia proliferacji komórek T zmodyfikowanych pod kątem CAR. CAR z powodzeniem umożliwiły przekierowanie komórek T przeciwko antygenom wyrażanym na powierzchni komórek nowotworowych z różnych nowotworów złośliwych, w tym chłoniaków i guzów litych (Jena, Dotti i wsp. 2010). [0005] Obecny protokół leczenia pacjentów z zastosowaniem immunoterapii adoptywnej opiera się na 40 autologicznym transferze komórek. W tym podejściu limfocyty T są odzyskiwane od pacjentów, 1 EP 3 105 317 B1 modyfikowane genetycznie lub selekcjonowane ex vivo, hodowane in vitro w celu amplifikacji liczby komórek, jeśli to konieczne i ostatecznie podawane pacjentowi we wlewie. Oprócz wlewu limfocytów, gospodarza można manipulować innymi sposobami, które wspierają przeszczepienie komórek T lub ich udział w odpowiedzi immunologicznej, na przykład wstępne kondycjonowanie (za pomocą promieniowania 5 lub chemioterapii) i podawanie czynników wzrostu limfocytów (takich jak IL-2). Każdy pacjent otrzymuje indywidualnie wykonane leczenie, z wykorzystaniem własnych limfocytów pacjenta (tj. terapia autologiczna). Terapie autologiczne napotykają poważne przeszkody techniczne i logistyczne w praktycznym zastosowaniu, ich wytwarzanie wymaga drogich wyspecjalizowanych urządzeń i specjalistycznego personelu, muszą one zostać wytworzone w krótkim czasie po diagnozie pacjenta, a w wielu przypadkach 10 wstępne leczenie pacjenta doprowadziło do obniżenia odporności, tak że limfocyty pacjenta mogą być mało funkcjonalne i obecne w bardzo małych ilościach. Ze względu na te przeszkody, autologiczny preparat komórek pacjenta jest faktycznie nowym produktem, powodującym znaczne różnice w skuteczności i bezpieczeństwie. [0006] Idealnym rozwiązaniem byłoby zastosowanie standardowej terapii, w której allogeniczne komórki 15 terapeutyczne mogłyby być wstępnie wytwarzane, szczegółowo charakteryzowane i dostępne do natychmiastowego podania pacjentom. Przez allogeniczne rozumie się, że komórki są uzyskiwane od osobników należących do tego samego gatunku, ale są genetycznie odmienne. Jednakże, zastosowanie komórek allogenicznych ma obecnie wiele wad. U immuno-kompetentnych gospodarzy komórki allogeniczne są szybko odrzucane, procesem określanym gospodarz przeciwko przeszczepowi (HvG), a to zasadniczo 20 ogranicza skuteczność przenoszonych komórek. U immuno-kompetentnych gospodarzy komórki allogeniczne są zdolne do wszczepienia, ale specyficzności ich endogennych receptorów komórek T (TCR) mogą rozpoznawać tkankę gospodarza jako obcą, powodując chorobę przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD), co może prowadzić do poważnego uszkodzenia tkanki i śmierć. [0007] W celu dostarczenia allogenicznych komórek T, twórcy ujawnili uprzednio sposób genetycznego 25 konstruowania komórek T, w którym różne geny efektorowe, w szczególności te kodujące receptory komórek T, były inaktywowane przez zastosowanie specyficznych nukleaz TAL, lepiej znanych pod znakiem towarowym TALEN ™ (Cellectis, 8, rue de la Croix Jarry, 75013 PARIS). Okazało się, że ten sposób jest wysoce wydajny w komórkach pierwotnych z zastosowaniem transfekcji RNA jako części platformy umożliwiającej masową produkcję allogenicznych komórek T (WO 2013/176915; Torikai i wsp., Blood, 2012, 30 119 (24): 5697- 705). [0008] CD38 (klaster różnicowania 38), znana również jako hydrolaza cyklicznej ADP-rybozy, to glikoproteina znajdująca się na powierzchni wielu komórek odpornościowych (białych krwinek), w szczególności komórek T, w tym CD4+, CD8+, limfocytów B i komórek NK. CD38 pełni również funkcję adhezji komórkowej, transdukcji sygnału i sygnalizacji wapniowej. Informacje strukturalne o tym białku 35 można znaleźć w bazie danych UniProtKB/Swiss-Prot pod numerem referencyjnym P28907. U ludzi, białko CD38 jest kodowane przez gen CD38, który znajduje się na chromosomie 4. CD38 jest wielofunkcyjnym ektoenzymem, który katalizuje syntezę i hydrolizę cyklicznej ADP-rybozy (cADPR) z NAD+ do ADP-rybozy. Te produkty reakcji są niezbędne do regulacji wewnątrzkomórkowego Ca2+. Również utrata funkcji CD38 była związana z zaburzonymi odpowiedziami odpornościowymi i zaburzeniami metabolicznymi (Malavasi F., i 40 wsp. (2008). "Evolution and function of the ADP ribosyl cyclase/CD38 gene family in physiology and pathology" Physiol. Rev. 88 (3): 841-86). 2 EP 3 105 317 B1 [0009] Mihara i wsp. (J Immunother, 2009, 32 (7): 737-743) ujawniają immunoterapię, w której pośredniczą aktywowane limfocyty T z receptorem chimerycznym przeciwko CD38 w chłoniaku nieziarniczym z komórek B. [0010] Mihara i wsp. (Leukemia, 2012, 26 (2): 365-7) ujawniają immunoterapię komórkami T z 5 chimerycznym receptorem przeciwko CD38, który jest skuteczny w eliminacji komórek szpiczaka. [0011] Z drugiej strony, białko CD38 jest markerem zakażenia HIV, białaczek, szpiczaków, guzów litych, cukrzycy typu II i metabolizmu kości, a także niektórych innych uwarunkowań genetycznych. W szczególności, był on stosowany jako marker prognostyczny w białaczce (Ibrahim, S. i wsp. (2001) CD38 expression as an important prognostic factor in B-cell chronic lymphocytic leukemia. Blood 98: 181-186). 10 [0012] Chociaż komórki wyrażające CD38, jak również wiele innych markerów antygenów nowotworowych, o których mowa