Literatura | Kultura
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
e-ISSN 2544-3186 Theory | Literature | Culture ER(R)GO 38 (1/2019) Teoria | Literatura | Kultura dyskursy weg(etari)anizmu discourses of veg(etari)anism weg(etari)anizacja akademii / veg(etari)anization of academia ofiary (z) mięsa / offering (of) meat karnizm i reduktarianizm / carnism and reducetarianism prawo zwierzęcia / rights of the animal lewackie wspólnoty / leftie communities kolory weganizmu / colours of veganism sztuka pokarmu / art of food John Maxwell Coetzee • Dariusz Gzyra • Michał Krzykawski Marzena Kubisz • Hanna Mamzer • Wit Pietrzak • Małgorzata Poks Agata Sitko • Alicja Węcławiak Theory | Literature | Culture ER(R)GO Teoria | Literatura | Kultura Nr/No. 38 (1/ 2019) Wojciech Kalaga Redaktor naczelny/Editor-in-Chief Redakcja / Editorial Team Zastępcy redaktora naczelnego / Vice Editors-in-Chief: Paweł Jędrzejko, Marzena Kubisz Sekretarz redakcji / Editorial Secretary: Marcin Mazurek Członkowie redakcji / Issue Editors: Anna Kisiel, Michał Kisiel, Jacek Mydla Rada naukowa / Academic Board Fernando Andacht (Ottawa), Ian Buchanan (Wollongong), Jean-Claude Dupas (Lille), Piotr Fast (Katowice), Alicja Helman (Kraków), Ryszard Nycz (Kraków), Giorgio Mariani (Rome), Libor Martinek (Opava–Wrocław), John Matteson (New York), Floyd Merrell (Purdue), Edward Możejko (Edmonton), Leonard Neuger (Kraków), Tadeusz Rachwał (Warszawa), Erhard Reckwitz (Duisburg-Essen), Katarzyna Rosner (Warszawa), Horst Ruthof (Murdoch), Bożena Shallcross (Chicago), Tadeusz Sławek (Katowice), Andrzej Szahaj (Toruń), Lech Witkowski (Bydgoszcz) W naszej wdzięcznej pamięci pozostają następujący Członkowie Rady naukowej The following departed Members of the Academic Board remain in our grateful memory: Zygmunt Bauman (Leeds), Erazm Kuźma (Szczecin), Emanuel Prower (Katowice), Anna Zeidler-Janiszewska (Łódź) Opracowanie wydawnicze / Production and DTP Redaktor wydania / Production Editor: Gabriela Marszołek Korektor / Copyeditor: Joanna Zwierzyńska Skład i łamanie / Layout Editor: Monika Grotek Niniejsza publikacja finansowana jest z funduszu badań statutowych Instytutu Kultur i Literatur Anglojęzycznych Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach The present publication is financed from the statute research fund of the Institute of English Cultures and Literatures Faculty of Philology, University of Silesia in Katowice, Poland Czasopismo wcześniej ukazywało się w formie drukowanej z identyfikatorem ISSN 1508–6305. Wersją pierwotną referencyjną pisma jest wersja elektroniczna. This journal was formerly published in print with the following identifier: ISSN 1508–6305. The primary referential version of the journal is its electronic (online) version. e-ISSN 2544–3186 doi: 10.31261/ERRGO.2019.38.14 (CC BY-SA 4.0) Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International Spis treści 5 wstęp Wojciech Kalaga – Er(r)go ........................................................................................5 9 rozprawy – szkice – eseje Marzena Kubisz – Weganizacja akademii i nowa humanistyka, czyli o weganizmie w kontekście badań literacko-kulturowych ..............................11 Dariusz Gzyra – Weganizm a reduktarianizm ................................................29 Małgorzata Poks – Radykalny weganizm osób kolorowych ...................................45 Hanna Mamzer – Popularyzowanie diet bezmięsnych na podstawie koncepcji krążenia wzorców konsumpcyjnych Thorsteina Veblena .....57 Alicja Węcławiak – Lewacka sałata. Ekonomiczne aspekty weg*anizmu .......79 Agata Sitko – Sztuka mięs(n)a ......................................................................95 115 omówienia – komentarze – polemiki Michał Krzykawski – Dlaczego kapitalizm ze zwierzęcą twarzą również nie jest dla nas rozwiązaniem? Od antropologii do krytyki ekonomii politycznej. Wokół Ludzkości mięsożernej Florence Burgat ....................117 1 3 9 p r z e kła d y John Maxwell Coetzee – Kraina mięsa (1995) ..............................................................141 151 varia – kontynuacje – antycypacje Wit Pietrzak – Poezja poczłowiecza: Pokarm Suweren Kacpra Bartczaka ......153 165 recenzje Leszek Drong – Czarno-zielone czasoprzestrzenie wyobrażone ................167 177 noty o książkach Ewa Wylężek – David Bradshaw, Laura Marcus, Rebecca Roach (red), Moving Modernisms: Motion, Technology, and Modernity......179 Paweł Jędrzejko – Lech Witkowski, Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury ......................181 185 summaries in english 191 informacje dla autorów Contents 5 editorial Wojciech Kalaga – Er(r)go ........................................................................................5 9 studies and essays Marzena Kubisz – Veganisation of the Academy and the New Humanities: Veganism in the Context of Literary and Cultural Studies .......11 Dariusz Gzyra – Veganism and Reducetarianism ...........................................29 Małgorzata Poks – Radical Veganism of People of Color ........................................45 Hanna Mamzer – Popularization of Non-meat Diets in the Context of Thorstein Veblen’s Theory of Conspicuous Consumption ....57 Alicja Węcławiak – Leftist Lettuce. The Economic Aspects of Veg*anism .....79 Agata Sitko – Pieces of Meat Art ..................................................................95 115 commentaries and debates Michał Krzykawski – Why Is Capitalism With an Animal Face Not a Solution for Us Either? From Anthropology to a Critique of Political Economy: Florence Burgat’s Carnivorous Humanity .............................117 139 translations John Maxwell Coetzee – Meat Country (1995).............................................................141 151 varia, follow-ups and anticipations Wit Pietrzak – Posthuman Poetry: Kacper Bartczak’s Pokarm Suweren ........153 165 reviews Leszek Drong – Black and Green Imagined Spaces ......................................167 177 notes on books Ewa Wylężek – David Bradshaw, Laura Marcus, Rebecca Roach (eds), Moving Modernisms: Motion, Technology, and Modernity......179 Paweł Jędrzejko – Lech Witkowski, Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury ......................181 185 summaries in english 191 info for contributors „Er(r)go. Teoria–Literatura–Kultura” Er(r)go… , Er(r)go. Theory–Literature–Culture Nr / No. 38 (1/2019) Dyskursy weg(etari)anizmu Discourses of Veg(etari)anism e-issn 2544-3186 doi:10.31261/ERRGO.2019.38.01 czas na lewacką sałatę. Przede wszystkim sprawa zwierzęca, sprawa poważna: zwierzobójstwo, krzywda zwierząt i nasze moralne tchórzostwo, zinstytucjona- lizowane zarzynanie, chów wertykalny, hodowla intensywna, żywe nie-życie zwierząt, hekatomba ptaków, w Azji kury palone na stosie, festiwale psiego mięsa w Chinach, deanimalizacja zwierząt i ontologiczna degradacja bytów zwierzęcych, zwierzęcy lumpenproletariat. W tle historyczny marsz zwykłych ludzi po zwierzęce białko i zwierzęta idące na rzeź, wszyscy równym krokiem. A przecież mięso zachowuje całe cierpienie. Zwierzęta zadają nam pytania: Co jemy, gdy je jemy – Körper czy Leib? A zwie- rzęta pozaludzkie to „nieosobowe podmioty prawne” czy „rzeczy ruchome”? Ktoś się waha: może tofucznica zamiast jajecznicy? I różne próby odpowiedzi: wegetarianizm, semiwegetarianizm, fleksitarianizm, abolicjonizm, redukcjonizm, ingredientyzm, reduktarianizm, protopijny model postępu moralnego, wystopia, karnizm i neokarnizm, weganizm, cheating vegetarianism, lazy veganism, we- ganizm tożsamościowy, rewizyjny weganizm polityczny, weganizm bojkotowy, weganizm etyczny, czarny weganizm sióstr Ko, weganizm naiwny i w końcu, a jakże by inaczej, post-weganizm. Wszystko to w ogniu walki: z szowinizmem gatunkowym, z gatunkizmem, z niewolnictwem żywnościowym, z seksizmem, rasizmem, homofobią i klasizmem. Ktoś stwierdza: potrzebna filozofia czująca świat zamiast hermetycznej gadaniny. I oto nowe jest pytanie: bić albo nie bić? Między tekstami i w nich dzieją się przeróżne rzeczy. Pięknoduchy estetyzują życie, biała klasa średnia zawłaszcza przestrzeń etycznego, w praktykach wegań- skich uwidaczniają się etnocentryczne epistemologie ignorancji, mnożą się wege fora, weganie demonstrują moralną wyższość wobec nie-wegan, Realne staje się tym, co zawsze wraca do tego samego miejsca, „ale” dochodzi do głosu, podmiot zmaga się z dosłownością, wiersz walczy z infekcją myślenia zadaniowego, kobiety mieszkające bez partnera jedzą mniej mięsa, wyobraźnia somatyczna zwraca się ku temu, co gorące i suche, zwierzęta, litując się nad nieporadnością człowieka, oddają mu swoje ciało na pokarm, krowy bogatych zjadają chleb biednych, liczba osób niejedzących mięsa wzrasta, ale szympansy wolą owoce z robakiem, zaś w retoryce wegańskiej dominuje podejście postrasowe. Tymczasem Lacan zaka- zuje czegoś, co i tak jest niemożliwe, Freud dzieli bliźniego na dwie części, Henry Ford inspiruje się sposobem funkcjonowania rzeźni, Deleuze proponuje ideę mięsa uniwersalnego, Marvin Harris walczy o białko, Central Market, parodia wiejskiego targowiska, składa mitologiczną obietnicę, a jeden poeta przygląda się 5 światu toczonemu przez klisze językowe i przebija się przez prozaiczność plastiku, ale ten nie daje się składni. Cotzee w Texasie jeździ na rowerze bez sandałów, nie uprawia socjalizmu ani wolnej miłości, nie bierze zimnych pryszniców i nie je mięsa, nawet żeberek i kurczaka. Ale pyta: cztery łapy z jednego niedźwiedzia: a co z resztą zwierza? I jeszcze: co myśli