ARI BĞLĞMĞ / BEE SCIENCE

Megachile maritima (KIRBY) VE Icteranthidium cimbiciforme (SMITH) (: ) TÜRLERĞ ÜZERĞNDE ENTOMOPALĞNOLOJĞK BĞR ÇALIğMA An Entomopalynological Study on maritima (KIRBY) and Icteranthidium cimbiciforme (SMITH) (HYMENOPTERA: MEGACHILIDAE) (Extended Abstract in English can be found at the end of this article) Yasemin GÜLER1, Burcu BURSALI2

1Zirai Mücadele Merkez Araİtırma Enstitüsü, Gayret Mah., Fatih Sultan Mehmet Bulvarı, No:66, 06172 Yenimahalle/Ankara, E-mail: [email protected] 2Hacettepe Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 06800 Beytepe/Ankara, E-mail: [email protected]

ÖZET: Bu çalıİmada, potansiyel polinatörlerden olan Megachile maritima (Kirby) ve Icteranthidium cimbiciforme (Smith) (Hymenoptera: Megachilidae)’nin besin tercihlerinin belirlenmesi amaçlanmıİtır. Örnekler Ankara ve Eskiİehir illerinden atrapla toplanmıİtır. Shannon çeİitlilik indeksinin kullanıldı₣ı çalıİma sonucunda, M. maritima türünün Asteraceae ve Rosaceae, I. cimbiciforme’nin ise Asteraceae ve Fabaceae familyalarının polenlerini topladı₣ı belirlenmiİtir. Ayrıca, Rosaceae’nin M. maritima’nın, Fabaceae’nin ise I. cimbiciforme’nin besin tercihleri arasında oldu₣u ilk kez bu çalıİmada saptanmıİtır. Her iki türün de en fazla Carduus spp. (Asteraceae)’ni tercih etmelerine ra₣men, sonraki tercihlerinin birbirinden farklılık gösterdi₣i; M. maritima’nın ikinci sırada yine Asteraceae türlerini tercih ederken, I. Cimbiciforme’nin Fabaceae polenlerini topladı₣ı tespit edilmiİtir. Anahtar Kelimeler: Entomopalinoloji, Polen, Megachile maritima, Icteranthidium cimbiciforme, Megachilidae.

GĞRĞğ Bitkilerin ve bunlarla iliİkili organizmaların olabilecek önemli verilerin elde edilmesine olanak yaİamlarını devam ettirebilmeleri, polinatör ve bitki sa₣lar. Ayrıca çevre sa₣lı₣ının takibi de arasındaki mutualistik iliİkinin korunmasını entomopalinoloji ile mümkündür. Çünkü çevre gerektirmektedir (Laroca ve Orth 2002). sa₣lı₣ının kontrolü ve izlenmesi için arılar test Polinatörlerin üstlendi₣i bu ekolojik görev de böce₣i olarak kullanılır. Polen, nektar ve propolis mevcut populasyonların devamlılı₣ını sa₣layacak toplamak ve su içmek için yapacakları uçuİlar ile bir habitat ihtiyaçlarının karİılanmasına ba₣lıdır meyve bahçesindeki zehirlenmeye veya bir (Richards ve Kevan 2002). Bu ihtiyaçların nehirdeki kirlenmeye yönelik önemli ipuçları verirler. belirlenmesinde, böceklerin iliİkide oldu₣u Üzerlerinde taİıdıkları polenlerin analizi ile öldürücü polenlerin tespit edilmesi önemli olup bu alanda etki yaratan kimyasalı tespit etmek de mümkündür yapılan çalıİmalar son yıllarda “Entomopalinoloji” (Ricciardelli D’Albore ve Intoppa 2000). Ancak pek olarak adlandırılmaktadır (Jones ve ark. 1995; çok polinatörün habitatı ve yaİam döngüsü Pendleton ve ark. 1996; Ricciardelli D’Albore ve bilinmemektedir. Ne kadar çiçe₣i, hangi sıklıkla ve Intoppa 2000). Nispeten yeni bir terim olmakla günün hangi saatlerinde ziyaret ettikleri; nektar mı birlikte, böcek ve polen iliİkisi üzerine yapılan polen mi yoksa ikisini birden mi topladıkları; çalıİmalar aslında yeni de₣ildir (Jones ve Jones geneti₣i de₣iİtirilmiİ bitkilerin polinatörleri nasıl 2001). Entomopalinolojik çalıİmalar, tarım etkiledi₣i; polinatörler yok oldu₣unda bitki türlerine ürünlerinin balarısı dıİındaki polinatörlerinin ne olaca₣ı gibi soruları cevaplayabilmek için, belirlenmesine ve bu türlerin populasyonlarının çiçekler ve onların polinatörleri hakkında daha fazla desteklenmesine yönelik çalıİmalarda faydalı bilgiye ihtiyaç vardır (Jones ve Jones 2001). Tüm

3 0 Uluda₣ Arıcılık Dergisi ğubat 2008 / Uludag Bee Journal February 2008,8(1):30–35 ARI BĞLĞMĞ / BEE SCIENCE bunlar dikkate alındı₣ında, polinatör fauna Bu çalıİmada, potansiyel polinatörlerdan olan elemanlarının besin tercihlerinin belirlenmesine Megachile maritima (Kirby) ve Icteranthidium yönelik her çalıİma büyük önem taİımaktadır. cimbiciforme (Smith) (Hymenoptera: Megachilidae)’ nin besin tercihlerinin belirlenmesi amaçlanmıİtır. Megachilidae familyasına ait türler, ekonomik önemi olan pek çok bitkinin polinatörü olarak GEREÇ VE YÖNTEM kullanılmaktadır. Megachile, Osmia ve Anthidium Örnekler, 2000 ve 2001 yıllarının Haziran-A₣ustos cinslerine ba₣lı türler, yonca (Medicago sativa L.), aylarında Ankara (Ayaİ, Gölbaİı, Güdül ve üçgül (Trifolium spp.) ve korunga (Onobrychis Kızılcahamam) ve Eskiİehir (Alpu ve Sivrihisar) vicifoila Scop.) gibi yem bitkileri üzerindeki illerinden atrapla toplanmıİtır. Polen preparatları polinasyon etkinlerinin yüksek olması nedeniyle, Güler ve Sorkun (2007)’a göre hazırlanmıİ ve ticari polinatör olarak kullanılmaktadır (Whitfield et bunun için her iki türden eİit sayıda (22+22) diİi al. 1987; Frohlich 1990; Özbek ve Zanden 1992). metasoması kullanılmıİtır. Polenlerin teİhisi mevcut Yem bitkilerinin yanı sıra bu türlerin, ayçiçe₣i literatür (Aytu₣ ve ark. 1971, Erdtman 1969; Nilsson (Helianthus annus L.), çilek (Fragaria xananassa ve ark. 1977; Moore ve Webb 1983; Faegri ve Duchesne), bö₣ürtlen (Rubus fruticosus L.), badem Iversen 1989; Pehlivan 1995; Ricciardelli D’Albore (Prunus amygdalus Batsch), erik [(Prunus dulcis 1997) ve referans preparatlara göre yapılmıİtır. (Miller)], kiraz [(Prunus avium (L.)], armut (Pyrus communis L.) ve elma (Malus pumila Mill.) gibi M. maritima ve I. cimbiciforme türlerinin en çok ekonomik öneme sahip daha pek çok bitkinin tercih etti₣i bitki türleri, Shannon çeİitlilik indeksi polinasyonunda da etkili oldukları bilinmektedir (H’) ile belirlenmiİtir. (Parker 1986; Fairey ve ark. 1989; Bosch 1994; 2 Shannon çeİitlilik indeksi (H’)= -∑P log P Pinzauti ve ark. 1997; Bosch ve ark. 2000). i i P =i bitkisini ziyaret eden arı türüne ait bireylerin Tüm Türkiye’ de yayılıİ gösteren Megachile i toplam örnekteki oranı. maritima (Kirby, 1802) (Hymenoptera: Megachilidae), Asteraceae (Helianthus, Cirsium, SONUÇLAR VE TARTIğMA , Onopordon ve Centaurea spp.), Polen teİhisleri ancak cins seviyesinde yapılabilmiİ Boraginaceae, Fabaceae (Vicia, Trifolium, olup, bu seviyeye kadar teİhisi yapılamayan tüm Lathyrus, Medicago, Lotus, Astragalus, ve polen örnekleri de ba₣lı bulundukları familya adı Genista spp.), Orchidaceae [(Himantoglossum altında toplanarak de₣erlendirilmiİlerdir. Shannon hircinum (L.)] ve Labiate (Betonica spp.) çeİitlilik indeksine göre, M. maritima (H’=1.539) ve familyalarına ba₣lı türlerin polenini topladı₣ı I. cimbiciforme (H’=1.678) türleri arasında ziyaret bilinmektedir (Benno 1969; Özbek 1979; Dorn ve ettikleri bitki tür sayısı bakımından önemli bir fark Weber 1988; Gogala 1991; Banaszak ve olmadı₣ı saptanmıİtır. Romasenko 1998; Carey ve Farrell 2002). Pek çok polinatör tür gibi bu tür de habitat yıkımı, pestisitler, M. maritima türüne ait preparatlarda en fazla parazitik akar ve hastalıklar, yabancı türlerle girilen Carduus spp. (Asteraceae) (H’=0.353) polenlerine rekabet, hava kirlili₣i ve iklimsel de₣iİimler rastlanmıİtır (ğekil 1). Populus (Salicaceae), nedeniyle yok olma tehdidi altındadır (Richards ve Boraginaceae ve Fabaceae örneklerine ait polenler Kevan 2002) ve günümüzde Almanya, Hollanda ve sadece bir veya iki preparatta görülmüİ olup, bu Ğrlanda’da nesli tehlike altında türler kategorisinde preparatlardaki sayıları da yine bir veya iki adeti de₣erlendirilerek, bu ülkelerin kırmızı listesinde yer geçmemiİtir. Sonuçlar familya seviyesinde almaktadır (Westrich ve Dathe 1997; Peeters ve de₣erlendirildi₣inde, bu türün Asteraceae (%81,62) Reemer 2003; Fitzpatrick ve ark. 2006). ve Rosaceae (%18,25) familyalarına ait polenleri I.cimbiciforme ise bugüne kadar, Akdeniz, Do₣u toplaması ile polilektik bir tür oldu₣u tespit edilmiİtir Anadolu ve Ğç Anadolu Bölgelerinde yayılıİ (Tablo 1). Rosaceae’nin M. maritima’nın besin gösterdi₣i tespit edilmiİ olup, Centaurea solstitialis tercihleri arasında oldu₣u ilk kez bu çalıİmada L. (Asteraceae) ile Vitex agnus-castus L. saptanmıİtır. (Verbenaceae) (Özbek ve Zanden 1993) dıİında, ziyaret etti₣i di₣er bitkiler konusunda yeterli bilgi bulunmamaktadır.

U. Arı Drg. ğubat 2008 / U. Bee J. February 2008,8(1):30–35 31 ARI BĞLĞMĞ / BEE SCIENCE

Populus

Boraginaceae

Rosaceae

r Helianthus e l i k t i

B Asteraceae

Fabaceae

Taraxacum

Carduus

0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,35 0,4 H'

ğekil 1. Shannon indeksine (H’) göre M. maritima’nın tercih etti₣i bitki çeİitlili₣i. Tablo 1. M. maritima ve I. cimbiciforme tarafından en çok tercih edilen familyaların yüzde da₣ılımı Asteraceae Rosaceae Fabaceae M. maritima 81,62 18,25 0,06 I. cimbiciforme 68,03 0 31,84

I. cimbiciforme türüne ait preparatlarda da en fazla veya iki ile sınırlı kalmıİtır. Familya seviyesinde Carduus spp. (H’=0.366) polenlerine rastlanmıİtır yapılan de₣erlendirmede ise, I. cimbiciforme’nin (ğekil 2). Ancak, ikinci sıradaki tercihinin polilektik özellik göstererek Asteraceae (%68,03) ve Asteraceae yerine Fabaceae olması ile Fabaceae (%31,84) familyalarının polenlerini M.maritima’dan farklılık gösterdi₣i saptanmıİtır. topladı₣ı saptanmıİtır (Tablo 1). Fabaceae Cistus (Cistaceae), Populus (Salicaceae) ve familyasının, I. cimbiciforme’nin besin tercihleri Pinaceae polenleri sadece bir veya iki preparatta arasında oldu₣u ilk kez bu çalıİmada ortaya görülmüİ olup bu preparatlardaki sayıları da bir konulmuİtur.

Cistus

Pinaceae

Populus

r Asteraceae e l i k t i

B Fabaceae

Centaurea

Taraxacum

Carduus

0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,35 0,4 H'

ğekil 2. Shannon indeksine (H’) göre I. cimbiciforme’nin tercih etti₣i bitkiler.

3 2 Uluda₣ Arıcılık Dergisi ğubat 2008 / Uludag Bee Journal February 2008,8(1):30–35 ARI BĞLĞMĞ / BEE SCIENCE

Her iki türün de en fazla Carduus spp. Familya seviyesinde en fazla Asteraceae ve (Asteraceae)’ni tercih etmesi, bu türlerin zengin bir Fabaceae’den polen toplanması ise, bu familyaların nektar ve polen kayna₣ı olması ve çiçeklenme tüm Türkiye’de geniİ yayılıİ göstermeleri; zengin dönemlerinin her iki türün de uçuİ mevsimleri ile eİ tür çeİitlili₣i ve özellikle Fabaceae tipi polenlerin zaman göstermesine ba₣lanabilir. Yapılan çok yüksek beslenme kalitesine sahip olmaları sistematik botanik çalıİmalarında, Carduus L. (Baydar ve Gürel, 1998) ile açıklanabilir. Türlerin cinsine ba₣lı olarak Ankara ilinde bir (C. besin tercihlerindeki farklılıklar ise, çiçek morfolojisi pycnocephalus L. subsp. albidus (Bieb.) Kazmi), (korolla tüpünün derinli₣i, geniİli₣i ve yüksekli₣i), Eskiİehir’de ise iki tür (C. pycnocephalus L. subsp. petal rengi ve farklı çiçek kokularından albidus (Bieb.) Kazmi ve C. nutans L. subsp. kaynaklanabilmektedir (Inouye 1980; Conner ve trojanus P. H. Davis) tespit edilmiİtir (Davis 1975). ark. 1995; Wcislo ve Cane 1996; Small ve ark. Ancak bu çalıİmada, birbirine çok benzerlik 1997). Kesin bir yargıya varmadan önce bu gösteren Carduus polenlerinin cins düzeyinde konunun daha detaylı araİtırılması gerekmektedir. teİhiste bırakılması, yanlıİ de₣erlendirilmeler yapılmaması açısından uygun bulunmuİtur.

Boraginaceae

Helianthus spp.

Cistus spp.

Pinaceae

Populus spp.

M. maritima Centaurea spp. I. cimbiciforme

Asteraceae

Fabaceae

Rosaceae

Taraxacum spp.

Carduus spp.

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 Toplam Polen Sayısı

ğekil 3. M. maritima ve I. cimbiciforme’nin tercih etti₣i bitkilerin incelenen preparatlardaki toplam pollen sayısı.

Hazırlanan preparatlarda Populus (Salicaceae), bunun rastlantısal bir bulaİma olamayaca₣ı Cistus (Cistaceae), Boraginaceae ve Pinaceae’ye kanısına varılmıİtır. ait çok az sayıda polen örne₣i görülmesi, bunun KAYNAKLAR rastlantısal bir bulaİma oldu₣unu düİündürmektedir Aytu₣, B., Aykut, S., Merev, N., Edis, G. 1971. Ğstanbul (ğekil 3). Buna karİılık, Rosaceae familyasına ait çevresi bitkilerinin polen atlası. Ğstanbul polenlerin sadece iki M. maritima örne₣inde tespit Üniversitesi Yayınları, Sayı 1650, O. F. Yayın No: edilmesine ra₣men, bu preparatlardaki polen 174, Ğstanbul, 330s. sayıları (toplam 661 adet) dikkate alındı₣ında,

U. Arı Drg. ğubat 2008 / U. Bee J. February 2008,8(1):30–35 33 ARI BĞLĞMĞ / BEE SCIENCE

Banaszak, J. & Romasenko, L. 1998. Megachilid bees of Güler, Y., Sorkun, K. 2007. Pollen preferences of Europe. Pedagogical University of Bydgoszcz. 239 Hoplosmia bidentata and Lithurgus cornutus pp. (Hymenoptera: Megachilidae). Entomologica Baydar, H., Gürel, F. 1998. Antalya do₣al florasında bal Fennica, 18(3): 274–278. arısı (Apis mellifera)’nın polen toplama aktivitesi, Inouye, D. W. 1980. The effect of proboscis and corolla polen tercihi ve farklı polen tiplerinin morfolojik ve tube lengths on patterns and rates of flower kalite özellikleri. Tr. J. of Agriculture and Foresty, visitation by bumblebees. Oecologia, 45:197–201. 22: 475–482. Jones, G. D., Bryant, Jr. V. M., Lieux, M.H., Jones, S. D., Benno, P. 1969. Vliesvleugelige insekten–Hymenoptera Lingren, P.D. 1995. Pollen of the Southeastern angeldragers- Hymenoptera Aculeata, De United States: with emphasis on Nederlandse bijen (Apoidea). Wetenschappelijke melissopalynology and entomopalynology. Mededelingen van de Koninklijke Nederlandse Number 30, 76 pp. Natuurhistorische Vereniging, 18: 1–32. Jones, G.D., Jones, S.D. 2001. The uses of pollen and its Bosch, J. 1994. Osmia cornuta Latr. (Hym., implication for entomology. Neotropical Megachilidae) as a potential pollinator in almond Entomology, 30(3): 342–350. orchards. Journal of Applied Entomology, 117(2): Laroca, S., Orth, AI. 2002. Melissocoenology: historical 151–157. perspective, method of sampling, and Bosch, J., Kemp, W. P., Peterson, S. S. 2000. recommendations to the “Program of conservation Management of Osmia lignaria (Hymenoptera: and sustainable use of pollinators, with emphasis Megachilidae) populations for almond pollination: on bees” (ONU). IN: Kevan P & Imperatriz methods to advance bee emergence. Environ. Fonseca VL (eds) - Pollinating Bees–The Entomol. 25 (5): 874–883. Conservation Link Between Agriculture and Carey, P.D., Farrell, L. 2002. Himantoglossum hircinum Nature–Ministry of Environment / Brasília. p. 217– (L.) Sprengel. The Journal of Ecology, 90(1): 206– 225. 218. Moore, P.D., Webb, J.A., 1983. An illustrated guide to Conner, J. K., Davis R., Rush S. 1995. The effect of wild pollen analysis. Hodder and Stoughton, London. radish floral morphology on pollination efficiency Nilsson, S., Praglowski, J., Nilsson, L., 1977. Atlas of by four taxa of pollinators. Oecologia, 104: 234– airborne pollen grains and spores in Nothern 245. Europea (1 st. ed.). Natur och Kultur, Stockholm. Davis, P.H. 1975. Carduus L., in P.H. Davis (ed.), Flora Özbek, H., 1979. Bees of the genera Anthidium, of Turkey and the East Aegean Island. University Anthocopa, Hoplitis and Megachile (Hymenoptera: Press, Edinburgh, Vol. 5. 420–437. Apoidea; Megachilidae) in some parts of Eastern Dorn, M. & D. Weber, 1988. Die Luzerne– Anatolia. Türk. Bitki Kor. Derg. 3 (2): 95–107. Blattschneiderbiene und ihre verwandten in Özbek, H., Zanden, G. van der 1992. A preliminary Mitteleuropa, Megachile rotundata u. a. Die Neue review of the Megachilidae of Turkey part I. Brehm- Bücherei, Mit 56, Abbildungen und 1 Osmiini (Hymenoptera: Apoidea). Türk. Entomol. Farbtafel, 112. Derg. 16(1): 13–32. Erdtman, G. 1969. Handbook of palynology. Hafner Özbek, H., Zanden, G. van der 1993. A preliminary Publishing Co. New York. 486 pp. review of the Megachilidae of Turkey part III. the Faegri, K., Iversen, J. 1989. Textbook of pollen analysis, Anthidiini (Hymenoptera: Apoidea). Türk. Entomol. Ed.; Faegri, K., Kaland, P. E., Krzywinski, K. John Derg. 17(4): 193–207. Wiley and Sons, Chichester, IV Edition. 328 pp. Parker, F.D. 1986. Factors influencing mortality and Fairey, D. T., Lefkovitch, L. P., Lieverse, A. C. 1989. The nesting in managed populations of the sunflower Leafcutting Bee, Megachile rotundata (F.): a leafcutter bee (Hymenoptera: Megachilidae). potential pollinator for red clover, J. Appl. Ent. 107, Environ. Entomol. 15: 877–879. 52–57. Peeters, T.M.J., Reemer, M. 2003. Bedreigde en Fitzpatrick, Ú., Murray, T.E., Byrne, A., Paxton R.J., verdwenen bijen in Nederland. Stichting European Brown, M.J.F. 2006. Regional red list of Irish Invertebrate Survey–Leiden. 98pp. bees. Higher Education Authority. 38pp. Pehlivan, S., 1995. Türkiye’nin alerjen polenleri atlası. Frohlich, D.R. 1990. Substrate specificity of esterases in Ünal Ofset, Ankara, 191s. a solitary bees, Megachile rotundata Pendleton, M. W., Bryant, Jr. V. M., Pendleton, B. B. (Hymenoptera: Megachilidae): variability in sex, 1996. New frontiers in palynology- age and life stage. Biochemical Systematics and entomopalynology. Chapter 23E, pp. 939–943. In Ecology. Vol. 18, No.7/8, pp. 539–547. Jan Jansonius and D. C. McGregor [eds.], Gogala, A. 1991. Contribution to the knowledge of the Palynology: principles and applications. Volume 2. bee fauna of (Hymenoptera: Apidae), American Association of Stratigraphic Scopolia, 25:1–33. Palynologists Foundation.

3 4 Uluda₣ Arıcılık Dergisi ğubat 2008 / Uludag Bee Journal February 2008,8(1):30–35 ARI BĞLĞMĞ / BEE SCIENCE

Pinzauti, M., Lazzarini, D., Felicioli, A., Richards, K.W. between agriculture and nature. Ministry of 1997. Preliminary investigation of Osmia cornuta Environment, Brasilia, p. 77–94. Latr. (Hymenoptera, Megachilidae) as a potential Small, E.B., Brooks, L., Lefkovich, P., Fairey, D.T. 1997. pollinator for blackberry (Rubus fruticosus L.) A preliminary analysis of the floral preference of under confined environment. Proceedings of the the alfalfa leafcutting bee. Canadian Field 7th International Symposium on Pollination, Naturalist, 111: 445–453. Lethbridge, Alberta, Canada. 23-28 June 1996., Wcislo, W. T., Cane, J. H. 1996. Floral resource 329–333. utilization by solitary bees (Hymenoptera: Ricciardelli D’Albore, G. R. 1997. Textbook of Apoidea) and exploitation of their stored foods by melissopalynology. Apimondia Publishing House, matural enemies. Annu. Rev. Entomol, 41:257–86. Bucharest. 308 pp. Westrich P., Dathe, H.H. 1997. Die bienenarten Ricciardelli D’Albore, G .R., Intoppa F. 2000. Fiori e api. Deutschlands (Hymenoptera, Apidae) ein la flora visitata dalle api e dagli altri apoidei in aktualisiertes verzeichnis mit kritischen Europa. Edagricole. Bologna. 253 pp. anmerkungen. Mitt. ent. V. Stuttgart, Jg. 32, 3–34. Richards, K. W. & Kevan, P. G. 2002. Aspects of bee Whitfield, G.H., Richards, K.W., Kveder, T.M. 1987. biodiversity, crop pollination, and conservation in Number of instars of larvae of the alfalfa leafcutter Canada. IN: Kevan, P. ve Imperatriz Fonseca, V.L. bee, Megachile rotundata (F.) (Hymenoptera: (eds.)–Pollinating bees–the conservation link Megachilidae). Canadian Entomologist, Vol. 119, 859–865.

ABSTRACT Entomopalynology is the study of pollen found on the body or in the gut of . It is useful for determining feeding and migratory habits, especially as it involves economically important insects (as the boll weevil, or bees). Studies on pollen preferences of pollinators are key for the conservation of plant biodiversity, because pollinators play an important role in the reproductive success and gene flow of many important plant groups to agriculture and forestry and these plants in turn are important food sources for pollinators (Laroca & Orth, 2002). However, habitat and life cycle of many pollinators are not known. Such informations are required to answer the questions of which flowers are visited at which frequency, the effects of genetically modified plants on them and what if they disappear (Jones & Jones 2001). Species belonging to the Megachilidae familya are the pollinators of many plants with economic significance. Megachile spp., Osmia spp. and Anthidium spp. are used as commercial pollinators since they have high levels of pollination on lucerne (Medicago sativa), clover (Trifolium spp.) and sainfoin (Onobrychis viciifolia) (Whitfield et al. 1987; Frohlich 1990; Özbek & Zanden 1992).It is also known that these species are influential in pollination of economically significant products such as sunflower (Helianthus annus), strawberry (Fragaria xananassa), shrubby blackberry (Rubus fruticosus), almond (Prunus amygdalus), plum (Prunus domestica), cherry (Prunus avium), common pear (Pyrus communis) and apple (Malus pumila) (Parker 1986; Fairey et al. 1989; Torchio 1990; Bosch 1994; Pinzauti et al. 1997; Bosch et al. 2000). M. maritima is included under the red list in , Holland and Ireland (Westrich & Dathe 1997; Peeters & Reemer 2003; Fitzpatrick et al. 2006). There is not enough studies on the pollen preferences of I. cimbiciforme. Therefore, the plant species preferred by Megachile maritima (Kirby, 1802) and Icteranthidium cimbiciforme (Smith, 1854) (Hymenoptera: Megachilidae) were investigated in this study. Samples are collected by insect net from Ankara (Ayaİ, Gölbaİı, Güdül ve Kızılcahamam) and Eskiİehir (Alpu ve Sivrihisar) provinces during June- August periods of 2000 and 2001. In pollen preparation, abdominal scopas of females of species with the equal number (22+22) were used. Pollen diagnose was carried out based on previous studies and reference preparation. The findings of the study shown that M. maritima collects the pollen of Asteraceae (81,62%) and Rosaceae (18,25%), while I. cimbiciforme of Asteraceae (68,03%) and Fabaceae (31,84%). Therefore, both species are proved again to be polylectic species. Firstly it is found that Rosaceae is preferred by M. maritima and Fabaceae by I. cimbiciforme. Although their highest preferences is common, namely Carduus spp. (Asteraceae) their lowest preferences vary. In the second order, M. maritima again prefers Asteraceae spp. but I. cimbiciforme prefers Fabaceae. Keywords: Entomopalynology, Pollen, Megachile maritima, Icteranthidium cimbiciforme, Megachilidae.

U. Arı Drg. ğubat 2008 / U. Bee J. February 2008,8(1):30–35 35