Ağlasun Gezi Rehberi

Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı TR61/11/TURİZM/KAMU/01-35 Ağlasun ilçesinde doğal ve kültürel kaynakların sürdürülebilir turizm kullanımlarına hazırlanması ve tanıtılması projesi kapsamında basılmıştır. Ağaçlar ve derelerle dolu yeşil bir vadide yer alan Ağlasun, doğa yürüyüşleri için harika bir coğrafyaya sahiptir. Bu kitapçık, Burdur’un bu güzel ilçesini ve çevresini keşfetmek için yapılabilecek üç farklı yürüyüş rotasını tanıtır. Birinci rota Ağlasun’un mahalleleri arasında dolaşır (1,5 saat / 3,2km veya 2,5 saat / 5,1km); ikinci rota Ağlasun’un koruları ve kırları arasından komşu Yeşilbaşköy’e (1,5 saat / 3,8km), üçüncü rota ise Ağlasun’dan ’a yürüyüştür (2 saat / 4,8km). Sagalassos antik kentinin harabeleri Ağlasun’un 7km yukarısında yer alır. Ağlasun ve Sagalassos Rotalar

Burada 1990 yılından beri Belçika Leuven Rota 1 Ağlasun içinde gezi Üniversitesi tarafından arkeolojik kazı ve restorasyonlar sürdürülmektedir. Bir Zorluk: Kolay Mesafe: 3,2km zamanlar antik bölgesinin en önemli kenti olan Sagalassos, Roma Bu yürüyüş Ağlasun’un dört mahallesinin İmparatorluğu zamanında zenginliğinin içinden geçer. Nefis dağ manzaraları ve ve ihtişamının doruğuna ulaşmış; MS geleneksel mimarinin ilginç örneklerinin 7. yüzyıldan itibaren salgın hastalık keyfini çıkarabilir, yerel hayata yakından ve depremlerle küçülmüştür. Ağlasun şahit olursunuz. Yolunuzu bulmak için 13. yüzyılda bugün yer aldığı ovada kırmızı-beyaz işaretleri izleyin; bunların kurulmuştur. Selçuklular zamanında çoğu elektrik direklerindedir. Aşağıda bugünkü ilçe merkezine bir kervansaray bahsi geçen yer numaraları, bu broşürde ve hamam inşa edilmiştir. Ağlasun, yer alan harita üzerinde gösterilmiştir Osmanlı İmparatorluğu zamanında da (bkz. harita 1). bölgedeki önemini korumuştur. 16. yüzyıl boyunca bölgenin pazarı Ağlasun’da Yürüyüşe, Ağlasun’un merkezindeki kurulmuştur. meydandan başlayın. Burası Ağlasun’un Merkezdeki antik taşlarla süslü çay bahçesi uzun tarihini ve Sagalassos ile olan Selçuklu kervansaray kompleksinin bir 18. yüzyıldan itibaren Ağlasun’a gelen ilişkisini de temsil eder. Merkezdeki ulu Avrupalı gezginlerin seyahatnamelerinde, parçasıdır. Ancak kervansaraydan geriye çınar (1) yaklaşık 1000 yaşındadır ve anıt bilinen bir kalıntı yoktur. ilçenin bol suyu ve güzelliğinden olarak tescil edilmiştir. Ağlasun yürüyüş Düz devam et bahsedilir. Ünlü Türk şairi Hasan Hüseyin Hamamı ziyaret ettikten sonra, yürüyüşe rotaları kırmızı Korkmazgil’in destansı şiiri “Ağlasun Çınardan 50 metre aşağıda, doğuya başlamak için, merkezdeki çay bahçesine ve beyaz paralel Ayşafağı” için ilhamı nereden aldığını doğru yokuş aşağı inildiğinde solunuzda (3), biraz yukarı doğru yürüyün. Bu çizgilerle Sola dön Ağlasun’u ziyaret edince anlayabilirsiniz. kalan avluda ufak bir Selçuklu hamamı işaretlenmiştir; ağaçlıklı çay bahçesinde çok sayıda antik Ağlasun’da geçireceğiniz günlerde yer alır (2). 1220 yıllarında inşa edilmiş bu işaretlerin çoğu taş göreceksiniz (hepsi Burdur Müzesi Sağa dön candan insanlarını tanır, bozulmamış hamam, bir kervansaray hamamıdır. 13. elektrik direkleri envanterine kayıtlıdır). doğasını ve kültürünü keşfedersiniz. yüzyılda Ağlasun’a yerleşen Selçukluların üzerindedir. Sistem çok Yol kesişimi Yörenin kendine has mutfağının ulu çınarın civarına bir kervansaray inşa Yokuştan yukarı devam edin ve ilk sola basittir. lezzetlerini tadar ve asmalar sarılı etmiş oldukları bilinmektedir. Bugün dönün (4). Aşağı doğru yürüyüp ilk evlerini, sokaklarını gezersiniz. bir evin altında kalan küçük hamam, bu sağa sapın. Şimdi Bala Mahallesi’ne 2 3 giriyorsunuz; burası Ağlasun’un en eski Kapıyı örtün ve Atasoy Sokak’a geri Ağlasun’un bol suyu mahallelerinden birisidir. Yol çatallaşınca, çıkın. Sokağın sonundaki oyun bahçesine soldan Sipahi Sokak’tan devam edin. kadar yürüyün (7). Burada sağa dönün Ağlasun, jeolojik yapısı sayesinde Bu sokakta geleneksel kerpiç evlerden ve yokuş yukarı devam edin. Büyük çok bol doğal su kaynağına sahiptir. güzel örnekler vardır. Sağınızda antik bir kemer göreceksiniz. İsterseniz bu Kar ve yağmur suları kireçtaşı mimari parçalardan yapılmış bir yürüyüş rotasından çıkıp, buradan katmanlardan süzülüp, yüzeye çeşme göreceksiniz (5). Sokak Bala Sagalassos’a çıkan rotaya geçebilirsiniz yakın killi katmanlara rastlayınca Mahallesi’nin kahvesine ve onun çay (rota 3’e bakınız). yamaçlardaki gözelerden çıkar. bahçesine açılır. Burada soluklanıp, Ağlasun yürüyüşüne devam etmek için, Antik çağlarda bu sular, anıtsal Ağlasunluların bir çayını içebilirsiniz. kemerden hemen önce caddeye dönün çeşmelerden çağlayarak akıtılmıştır. ve dağ manzarasının keyfini çıkararak Bugün aynı sular Ağlasun’un verimli yokuş aşağı devam edin ve Bala’nın arazilerini ve meyve bahçelerini meydanına geri dönün. Burada modern besler. Sagalassos’u keşfeden ilk Bektaş Abdullah Camii yer alır (8). İçi Batılı gezgin Paul Lucas bu konuda Yerel mimari güzel, mavi ve beyaz çinilerle süslüdür şöyle yazar: (namaz zamanları dışında ziyaretçiler Ağlasun’un geleneksel evleri memnuniyetle kabul edilir). “Tüm hayatımda burası kadar Türk mimarisinin mütevazı kırsal çok su kaynağı olan başka bir yer Camiden sonra sola dönün. Ana caddeye örnekleridir. Alt kısımları genellikle görmedim. Sular pınarlardan çıkar ulaştığınızda, karşıya geçin ve Eski Saray taş örgüdür; üst kısımları ise çıkmaz dereler oluşturuyor; her Sokak’a girin. Yokuş aşağı inerken bir kerpiçtir ve ahşap hatıllarla yere bereket ve serinlik getiriyor. dere geçeceksiniz ve Kıraç Mahallesi’ne bağlanmıştır. Dışları çoğunlukla Bu derelerden birini yanına uzandık Bala’da bir sokak varacaksınız. Burası Ağlasun’un en küçük çamur sıvadır. Alt kat kışın depo ve ve 19’u gecesini burada geçirdik mahallelerinden birisidir. hayvan barınağı olarak kullanılır; (Kasım 1706)… Bu kadar güzel üst katta ‘hayat’ adı verilen bir teras bir yeri bir kez daha görebilmeyi vardır. Bu teraslar dinlenme kadar, isterdim.” ot, sebze, meyve kurutmak ve el işleri için kullanılır. ‘Hayat’a dışarıdan bir ahşap merdivenle çıkılır. Dikkat ederseniz, ilk basamağın taştan ve yüksek olduğunu fark edeceksiniz. Bu basamak, binek hayvanlarına kolay binmek için yapılmıştır. Özenilmiş evlerde, iç mekanlarda ince ahşap işçiliği olur. Yontulmuş ahşap paravanlar, tavanlar, yüklükler ve nişler yer alır. Bu yerel teknik ve mimari çok eski olmakla birlikte, Ağlasun’un geleneksel evleri Altındal Ailesinin avlusunda yer alan antik taşlardan çoğunlukla 50 ila 100 yıllıktır. yapılmış çeşme Ağlasunlular kerpiç evlerin modern Bala Camiinin avlusunda oynayan çocuklar evlerden çok daha sağlıklı ve Sola ve sonra hemen sağa Atasoy konforlu olduğuna inanır. Ancak Sokak’a dönün. Burada da Ağlasun’un Kıraç Mahallesi (9), civarındaki doğa yine de, son taş ve kerpiç evlerinden iyi örnekler yer ve kırlara nefis manzaralar sunar. yıllarda aynı alır. Ağlasun’un en hoş sırlarından birisini Batıda Düzen Tepe’yi görebilirsiniz. arsaya daha keşfetmek için sola Fidan Sokak’a dönün. Düzen Tepe’de arkeologlar bölgenin çok katlı Toprak yolu izleyerek ahşap bir kapıya Hellenistik ve Roma Dönemlerinden önce yapılabilen varacaksınız (kapıyı çalın veya seslenin). başlamış yerleşimini keşfettiler. Kuzeyde beton ve tuğla Altındal Ailesi avlularının ziyaret Sagalassos’un ayaktaki anıtları özellikle evler yavaş edilmesine izin verir (6). Burada çok de restorasyonu tamamlanmış Heroon yavaş ilçeye güzel antik mimari taşlardan yapılmış bir görülür. Buradan hemen sağa döner hakim olmakta. çeşme, bir Roma lahiti (mezar) ve taştan aşağı inerseniz, Ağlasun’un merkezine yapılmış antik ölü külü kabından bir fırın dönersiniz. Geziye devam etmek için Akdağ sırtlarında çağlayan kaynaklardan birisi göreceksiniz. sonraki sayfadaki rotayı izleyebilirsiniz. 4 5 Rota 1a Ağlasun’da daha uzun yürüyüş

K Zorluk: Kolay Mesafe: 5,1km (kısa rota ile birlikte)

Bu ek rota, yürüyüşünüze 1,3 kilometre ekler ve sizi Kıraç Mahallesi içinden, güzel kırlardan ve en doğudaki Sakarca Sakarca

12 Mahallesi’nden geçirir. Başlangıcı, üstte bahsedilen kısa turun sonudur (bkz. Harita 1). Eski Saray Sokak’ın sonundan sola dönün 2 ve yokuş yukarı çıkın. Burada pekçok 1 evde antik taşların ev duvarlarında 3 kullanılmış olduğunu göreceksiniz. Bunun ilginç bir örneği sağdaki evlerden birinin Çınar cephesindeki Latince yazıtlı bir taştır (10). 11 4 Kıraç 10 Sakarca Camii 9

Patika üzerinde karşınıza birkaç defa yol ayrımı çıkacak; ama siz her zaman sağı takip edin. 500 metre kadar sonra patika, bir yola çıkar. Şimdi Sakarca Bala Mahallesi’ndesiniz. Sola dönün ve yokuştan aşağı yol ayrımına kadar inin. 8 Burada sola dönün ve Sakarca Eski Kıraç Mahallesindeki evlerden birinin duvarındaki Camii’ne (12) doğru devam edin. Bu Latince yazıt Ağlasun’un en eski camiidir ve 1800’lü 5 Yokuş yukarı devam edin ve Kız Öğrenci yılların sonuna ait tipik bir kırsal camii Yurdu’nun önünden sağa, caddeye örneğidir.

6 dönün. Bu cadde üzerinde 200 metre kadar inin, sonra yeşil metal deponun

7 hemen ardından sağdaki patikaya girin. Bu patika sizi çok güzel dağ manzarası (11) eşliğinde ağaçlıklardan, meyve ve gül bahçelerinden geçirecek.

Sokak yaşamından

Rota 1 Rota 1a Mahallenin halen korunmuş eski evlerini görmek için, işaretli hat üzerinde

Ulu Çınar Ulu HamamıSelçuklu Çay Bahçesi Mahallesi Bala Çeşme Evi Ailesi Altındal Bahçesi Oyun Camii Abdullah Bektaş Kıraç Mahallesi Taş Latince Yazıtlı Manzarası Dağ Camii Eski Sakarca yürümeye devam edin. Bu rota, ilçe

Referans Noktaları Referans 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Rotalar merkezine ve anıtsal çınara (1) vararak

Harita 1 Harita Günbatımında meyve bahçelerinden birisi sonlanır. 6 7 Rota 2 Ağlasun’dan Yeşilbaşköy ve Düzen Tepe’ye Rota 2a Yeşilbaşköy’den Düzen Tepe’ye

Zorluk: Kolay Mesafe: 3,8km (tek yön) Zorluk: Orta Mesafe: 2,4km (tek yön)

Bu rota sizi Ağlasun’dan alıp, Yeşilbaşköy’e ulaşınca, dilerseniz Düzen ağaçlıklardan, tarlalar arasından ve Tepe’ye çıkabilirsiniz. Burası Yörenin meyve bahçelerinden geçirerek en yakın en eski yerleşim alanlarından biridir. yerleşim olan Yeşilbaşköy’e götürür (bkz. Yeşilbaşköy’ün doğu ucundan 2,4 Harita 2). Yürüyüş Bala Mahallesi’den kilometrelik toprak bir yol tepeye çıkar başlar (haritada nokta 8). Camiden (bkz. Harita 2). Tepede görülebilecek sağa dönün ve sokağı sonuna kadar arkeolojik kalıntı çok azdır ama plato takip edin. Karşıya geçin ve ağaçlıklı Sagalassos’a, Ağlasun’a ve civar vadilere toprak yola girerek Yeşilbaşköy’e doğru eşsiz manzaralar sunar. Yol dik ve yürümeye başlayın. Bu bol gölgeli gölgesizdir. İyi yürüyüş botları ve bol su yol boyunca çok güzel manzaralarla Düzen Tepe’ye çıkışta Yeşilbaşköy’ün genel ile çıkmalısınız. görünümü karşılaşacak ve temiz su akan çeşmelere rastlayacaksınız. Mayıs ve Eylül ayları arasında, bahçelerden yola sarkan dallardan olgun meyveler toplayarak Rota 3 Ağlasun’dan Sagalassos’a yürüyebilirsiniz! Zorluk: Orta (bazı dik çıkışlar içerir) Mesafe: 4,8km (tek yön) Yol çok basittir. Her yol ayrımına rastladığınızda dağa yakın kalın ve Büyük İskender’in ve Romalıların ayak sağdan devam edin. Vardığınızda, izlerini takip ederek, antik yoldan Büyük İskender, Pers teraslarla yamaca yerleşmiş güzel Sagalassos’a çıkmak isterseniz, bu rotayı İmparatorluğunu fethetmek üzere manzaralı Yeşilbaşköy’ün sokaklarını takip edin. akındayken, MÖ 333’te Pisidia keşfedin. Mutlaka restore edilmiş Bölgesi’nden geçer. Sagalassos, Ağlasun’un merkezinden çıkıp, Bala değirmenine uğrayın ve misafirperver Termessos’tan gelen destekle, Mahallesi’ni geçerek haritada işaretli Yeşilbaşköylülerin ayranını için! Büyük İskender’in ordusuna nokta 7’ye varın. Yokuş yukarı devam Şanslıysanız bir düğüne de rastlayıp, direnir. Tarihçi Arrian’ın anlattığına edin. Bala Mezarlığı’nı geçerek İskender davet edilebilirsiniz. göre: “Sagalassoslular Makedon Tepesi’nin soluna (güney eteğine) doğru ordusunun gelişini kentin önündeki yürüyün (bkz. Harita 2). tepede beklediler, çünkü burası 1,7 kilometre devam edin; buradaki kireç kent suru kadar güçlü bir savunma ocağını geçip, kireç fabrikasına ulaşın. noktasıydı.” Bu savaşla ilgili bir Burada sağa dönün ve İskender Tepesi’ne ize rastlanmamıştır ama bu tepe tırmanan yola girin (kırmızı beyaz boyalı günümüzde İskender Tepesi olarak işaretleri bulun). adlandırılır. Bir kilometre sonra antik lahitler görmeye başlayacaksınız. İskender Tepesi ve Sagalassos arasındaki eğime geldiğinizde sola dönün. Sütunlu Cadde ve Aşağı Agora’ya uzanan sırt üzerinde yürüyün. Sagalassos’a vardığınızda, mutlaka girişe kadar gidip bilet alınız. Burası Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yönetiminde bir ören yeridir ve biletle girilir. Bu yürüyüş dik ve gölgesizdir. İyi yürüyüş botları ve bol su ile çıkmalısınız. Sagalassos girişinde soğuk ve sıcak içecekler satın alabilirsiniz (ama yiyecek Yeşilbaşköy’e giden gölgeli yol satılmaz). Sagalassos’un güneyinde yer alan İskender Tepesi 8 9 Pratik bilgiler Turizm bilgisi K Ağlasun’un merkezindeki anıt çınarın yakınında bir turizm bilgi merkezi yer alır. Burada haritalar, rehber kitapçıklar, kartpostallar, posterler ve yerel ürünler bulunur. Başka rotalar Yüksek irtifa yürüyüşleri ve bisiklet Daha tecrübeli doğa sporları meraklıları için Sagalassos’un ardındaki dağ sırtları üzerinde belirlenmiş rotalar çok heyecan vericidir. Ağlasun’un güneyindeki suni Ağlasun gölet çevresindeki ormanda bisiklet ve yürüyüş rotası işaretlenmiştir. Doğa sporları için ayrı bir rehber kitap hazırlanmıştır; bunu turizm bilgi merkezinden edinebilirsiniz (Haldun Aydıngün; Ağlasun Civarında Yürüyüş, Tırmanış, Bisiklete Uygun Rotalar, 2013 BAKA Yayınları). Ziyaretçi Merkezi Ağlasun’un ana caddesi üzerinde yer alan hamam restore edilerek bir ziyaretçi ve kültür merkezine dönüştürülmüş ve

Sagalassos 2013 yılında açılmıştır. Aynı zamanda kafe Yiyecek içecek olarak çalışan merkezde, geçici sergiler Ağlasun’un merkezinde iki lokanta yer ve atölyeler gerçekleştirilir. alır. Ziyaretçi-kültür merkezi Hamam’da Ağlasun’da Konaklama da yerel lezzetlerden örnekler sunulur. Ağlasun’da dört yıldızlı bir butik otel Ayrıca yine merkezde yer alan çeşitli (açılışı 2014), bir kamp-karavan alanı kafelerde daha hafif yiyecekler yer alır. Ayrıca Ağlasunlu bazı aileler de bulabilirsiniz. Ana cadde üzerinde bir evlerinde konuk ağırlamaktadır. İlçedeki fırın ve bir pastane yer alır. Merkez çay Düzen Tepe Düzen apart-stüdyolar da haftalık ve aylık bahçesinin yanı sıra her mahallede kiralanabilir. sevimli kahveler vardır. Sagalassos Lodge Hotel’in restaurantı (2014’te açılacaktır) Sagalassos Lodge Hotel: da yerel tatlardan oluşan menüye [email protected] sahiptir. Burdur yolu üzerinde (3km), Ağlasun Camping: çeşitli alabalık restoranları da meşhurdur. [email protected] (0248) 731 2664 / (0248) 731 2542 Nasıl gelmeli? Daha fazla bilgi için: Ağlasun Burdur’a 35, ’ya 40 ve www.tursaga.com ’ya 115km uzaklıktadır. İlçeye bu [email protected] veya şehirlerden düzenli minibüs seferleri de [email protected] vardır. Ulaşım için daha detaylı bilgiye arka sayfadaki QR kodu veya Alışveriş Rota 1 Rota 1a Rota 2 Rota 2a Rota 3 www.tursaga.mobi/rehber02 Ağlasun pazarı Cuma günleri kurulur. Ana bağlantısından veya meydanın güneyindeki Pazar alanında www.tursaga.com adresinden Yeşilbaşköy ve civar sokaklara yayılan güzel pazarda ulaşabilirsiniz. Rotalar yerli üreticilerin taze ürünleri ve yöreye Harita 2 Harita has lezzetler çekici şekilde sergilenir. Bekleriz! 11 www.tursaga.com • www.aglasun.bel.tr tursaga.mobi/rehber02 www.sagalassos.be

T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı 2011 Yılı Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi Mali Destek Programı kapsamında TR61/11/TURİZM/KAMU/01-35 referans no ile desteklenen “Ağlasun İlçesinde Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Turizm Kullanımına Hazırlanması ve Tanıtılması” başlıklı proje kapsamında basılmıştır. Bu yayının içeriği Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı ve/veya Kalkınma Bakanlığı’nın görüşlerini yansıtmamakta olup, içerik ile ilgili tek sorumluluk Ağlasun Belediyesi’ne aittir.

Hazırlayanlar: Daniel Shoup, Ebru Torun