Rocznik Centrum Studiów Białoruskich Гадавік Цэнтра Беларускіх Студыяў
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Uniwersytet Warszawski Варшаўскі Універсітэт Studium Europy Wschodniej Студыюм Еўропы Усходняй Centrum Studiów Białoruskich Цэнтр Беларускіх Студыяў Rocznik Centrum Studiów Białoruskich Гадавік Цэнтра Беларускіх Студыяў Nr 1/№ 1 Warszawa / Варшава 2015 2 3 Над нумарам працавалі: Spis treści / Змест Henadź Semianchuk / Генадзь Семянчук Jan Malicki. Słowo wstępne Dyrektora Studium Europy Wschodniej ������4 (redaktor/рэдактар) Аляксандр Краўцэвіч. Уступнае слова кіраўніка Tatsiana Kasataya / Тацяна Касатая Цэнтра Беларускіх Студыяў ������������������������������������������������������������������������10 (sekretarz redakcji/сакратар рэдакцыі) Генадзь Семянчук. Ад рэдактара ��������������������������������������������������������������12 Генадзь Семянчук. Пачаткі дзяржаватворчых працэсаў Maciej Wilczyński / Мацей Вільчыньскі на тэрыторыі Беларусі ў ІХ – пачатку ХІ ст� ��������������������������������������������14 (sekretarz techniczny/тэхнічны сакратар; Wiaczesław Szwed. Przejawy licwinskości w życiu tłumaczenia białorusko-polskie/пераклады беларуска-польскія) społeczno-politycznym na ziemiach Białorusi Aliaksandr Perahudau i Jerzy Malicki / Аляксандр Перагудаў (pierwsza połowa XIX wieku)�������������������������������������������������������������������������45 і Ежы Маліцкі (projekt okładki/праект вокладкі) Святлана Куль-Сяльверстава. Пытанне беларускай дзяржаўнасці ў ідэалогіі “літвінства”, “заходнерусізма” і “краёўцаў” 62 Katsiaryna Krot / Кацярына Крот Аляксандр Смалянчук. (korekta tekstów białoruskіch/карэктура беларускіх тэкстаў) Краёвасць як ідэалогія “літоўскіх палякаў” ���������������������������������������������82 Kinga Górka / Кінга Гурка Сяргей Токць. Змены ў рэлігійным жыцці (кorekta tekstów polskich/карэктура польскіх тэкстаў) беларускай вёскі ў другой палове ХІХ – напачатку ХХ ст� �������������������97 Іна Соркіна. Штэтл у беларускім мястэчку: Bolesław Jaworski / Баляслаў Яворскі суседства габрэяў і беларусаў (канец XVIII – пачатак ХХ ст�) ���������120 (tłumaczenia polsko-angielskie/пераклады польска-англійскія) Андрэй Чарнякевіч. Да гісторыі стварэння і дзейнасці Найвышэйшай Рады Беларускай Hubert Karasiewicz / Губерт Карасевіч Народнай Рэспублікі (1919-1921 гг�) ��������������������������������������������������������163 (skład i łamanie/камп’ютарная вёрстка) Генадзь Сагановіч. Канструяванне афіцыйнага выкладу гісторыі ў пасляваеннай БССР �����������������������������������������������������������������201 Recenzenci / Рэцэнзенты: Aliaksandr Кraucewicz. Kluczowe problemy w wykładaniu historii Białorusi ��������������������������������������������������������������������219 Prof� dr hab Eugieniusz Mironowicz; dr hab Oleg Łtyszonek prof UwB; Тацяна Касатая. Самасвядомасць і нацыянальная docent dr Wital Hałubowicz; docent dr Albina Semianchuk; docent ідэнтычнасць евангельскіх хрысціян-баптыстаў (ЕХБ) dr Siarhiej Snop / праф� др� габ� Яўген Мірановіч, др� габ� Алег у Беларусі: уплыў савецкай спадчыны ����������������������������������������������������236 Латышонак праф� Універсітэта ў Беластоку; дацэнт к�г�н� Віталь Andrei Vardomatski. Influence of the Ukrainian situation Галубовіч; дацэнт к�г�н� Альбіна Семянчук; дацэнт к�ю�н� Сяргей Сноп on Belarusian public opinion – the Russian portrayal and the Belarusian discrepancy �������������������������������������������������������������������251 Ігар Кузьмініч. Клінікі права ў Беларусі: сучасны стан і перспектывы развіцця ����������������������������������������������������263 Maciej Wilczyński. Sprawozdania z działalnosci CSB �����������������������������279 4 Słowo wstępne dyrektora Studium Europy Wschodniej Уступнае слова дырэктара Cтудыюм Усходняй Eўропы 5 Słowo wstępne dyrektora studium europy wchodniej Уступнае слова дырэктара Студыюма Усходняй Еўропы Mamy oto przed oczyma pierwszy tom nowego czasopisma Перад нашымі вачыма першы том новага навуковага часопіса naukowego – „Rocznik Centrum Studiów Białoruskich”/”Hadawik “Гадавік Цэнтра Беларускіх Студыяў”/„Rocznik Centrum Studiów Centra Bielaruskich Studyjau”, który jest zbiorem tekstów badaczy Białoruskich”� Гэта збор тэкстаў беларускіх даследчыкаў, якія białoruskich, którzy znaleźli swe miejsce w Centrum Studiów Białoruskich, працуюць у Цэнтры Беларускіх Студыяў, створаным пры Студыюме nowo utworzonym przy Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Усходняй Еўропы Варшаўскага ўніверсітэта (SEW UW)� Для таго каб Warszawskiego� Nie sposób wszakże zrozumieć – dlaczego takie pismo зразумець, чаму паўстаў гэты часопіс, а таксама чаму паўстаў такі powstało?, – dlaczego takie Centrum powstało?, – dlaczego w Polsce?, – цэнтр, чаму ў Польшчы, чаму менавіта пры Студыюме Усходняй dlaczego właśnie przy Studium Europy Wschodniej? – jeżeli nie cofniemy Еўропы, – трэба зірнуць на дзесяць гадоў назад, калі фармаваўся się o lat dziesięć, aby przekazać tło obecnej sytuacji� кантэкст сучаснай сітуацыі� 19 marca 2006 roku wybory prezydenckie na Białorusi doprowadziły 19 сакавіка 2006 года прэзідэнцкія выбары ў Беларусі прывялі do masowych protestów, a w związku z tym do aresztowań i represji wobec да вялікай хвалі масавых пратэстаў, арыштаў і рэпрэсій супраць działaczy opozycyjnych oraz dużej fali relegowania ze studiów schwytanych апазіцыйных дзеячоў, да адлічэнняў з ВНУ студэнтаў, якія прымалі na demonstracjach studentów� Reakcją Polski na te wydarzenie było ўдзел у дэманстрацыях� Рэакцыяй Польшчы на гэтыя здарэнні uruchomienie „Programu Stypendialnego Rządu RP im� Konstantego было з’яўленне “Стыпендыяльнай Праграмы Урада РП імя Кастуся Kalinowskiego pod Patronatem Prezesa Rady Ministrów RP”� Каліноўскага пад патранатам прэм’ер-міністра Урада РП”� Już 30 marca 2006 roku ówczesny premier Rządu RP Kazimierz Ужо 30 сакавіка 2006 года тагачасны прэмьер-міністр Казімеж Marcinkiewicz i Aleksander Milinkiewicz, ówczesny przedstawiciel Марцінкевіч i Aляксандр Miлiнкевіч (тагачасны прадстаўнік Блока Bloku Zjednoczonych Sił Demokratycznych na Białorusi oraz delegaci Аб’яднаных Дэмакратычных Сіл у Беларусі), а таксама дэлегаты Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich (KRUP) i Konferencji Канферэнцыі Рэктараў Польскіх Універсітэтаў (Konferencji Rektorów Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) podpisali list intencyjny Uniwersytetów Polskich (KRUP) і Канферэнцыі Рэктараў Польскіх dotyczący powstania Programu na Uniwersytecie Warszawskim� Вышэйшых Школ (Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich Program został umieszczony przy Studium Europy Wschodniej UW� (KRASP) падпісалі ліст аб намеры стварыць Праграму ў Варшаўскім Jest największym w Europie programem pomocowym dla młodych універсітэце� Праграма размясцілася пры Студыюме Усходняй Białorusinów nie mogących studiować na Białorusi ze względu na swoje Еўропы Варшаўскага ўніверсітэта� Гэта самая вялікая ў Еўропе poglądy polityczne� Dzięki tej inicjatywie powstała niespotykana dotąd праграма дапамогі для маладых беларусаў, якія не маюць магчымасці możliwość wykształcenia w duchu demokratycznym i europejskim nowych вучыцца ў Беларусі з-за сваіх палітычных поглядаў� Дзякуючы elit białoruskich� гэтай ініцыятыве ўзнікла неверагодная магчымасць для новых W roku 2016 Program będzie obchodził jubileusz 10 lat istnienia� беларускіх эліт атрымаць вышэйшую адукацыю ў дэмакратычным Doczekał się 274 absolwentów� Corocznie Studium integruje środowisko еўрапейскім духу� skupione wokół Programu, organizując od 2012 r� coroczne „Zjazdy У 2016 годзе Праграма адзначае 10-гадовы юбілей� 274 асобы Studentów i Stypendystów”� атрымалі дыпломы, дзякуючы ёй� Штогод SEW UW збірае асяроддзе, Uruchomienie i działalność Programu im� Konstantego аб’яднанае Праграмай, арганізуючы з 2012 года штогадовыя “З’езды Kalinowskiego stała się początkiem coraz większego zaangażowania студэнтаў і стыпендыятаў”� Studium w projekty związane z kształceniem studentów z Białorusi Заснаванне і дзейнасць Праграмы імя Кастуся Каліноўскага i wsparcia dla białoruskich naukowców� Poza stypendium na odbycie паклалі пачатак усё большага ўключэння SEW UW у праекты, 6 Słowo wstępne dyrektora studium europy wschodniej Уступнае слова дырэктара Студыюм Усходняй Еўропы 7 studiów licencjackich i magisterskich w Polsce stworzono również звязаныя з навучаннем студэнтаў з Беларусі і падтрымкай беларускіх możliwość uczestnictwa w studiach doktoranckich, podyplomowych oraz навукоўцаў� Акрамя стыпендый для навучання на ліцэнцыяцкіх stażach naukowych� і магістарскіх узроўнях у Польшчы, створана таксама магчымасць Kolejny impuls do działania na „polu białoruskim” (z pewnością скончыць аспірантуру, атрымаць паслядыпломную адукацыю, nie z tym zamiarem) dały nam władze Uniwersytetu Grodzieńskiego навуковыя стажыроўкі� im� Janki Kupały, które w 2012 r� podjęły decyzję o zwolnieniu młodego Чарговы імпульс для дзейнасці на беларускай ніве (напэўна historyka, zresztą absolwenta „Studiów Wschodnich” SEW UW, Andreja не маючы такога намеру) далі нам улады Гродзенскага дзяржаўнага Czarniakiewicza za współautorstwo książki „Grodoznawstwo” o historii ўніверсітэта імя Янкі Купалы, якія ў 2012 г� прынялі рашэнне аб Grodna� Za tym poszły kolejne zwolnienia naukowców, a także i rezygnacje звальненні маладога гісторыка (зрэшты, выпускніка Усходніх z pracy na znak obrony i protestu� Студыяў/„Studiów Wschodnich” SEW UW) Aндрэя Чарнякевіча за Opisana powyżej sytuacja, jak również sukcesy Programu im� сааўтарства ў кнізе аб гісторыі Гродна “Гродназнаўства”� Зa гэтым Konstantego Kalinowskiego, skłoniły Studium do pójścia o krok dalej пачаліся чарговыя звальненні навукоўцаў, a таксама адмаўленні ад i stworzenia na Uniwersytecie Warszawskim (przy SEW UW) Centrum працы