Varieren Met Koolhydraten 2021
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Variëren met voeding bij diabetes Koolhydraten zijn één van de belangrijkste bestanddelen in de voeding, ze zijn namelijk onze belangrijkste brandstof. De term koolhydraten is een verzamelnaam voor zetmeel, melksuiker (lactose), vruchtensuiker (fructose) en suiker (sacharose). Wanneer een maaltijd koolhydraten bevat zal het bloedglucosegehalte gaan stijgen. Om er voor te zorgen dat deze niet teveel stijgt, is het belangrijk dat de hoeveelheid koolhydraten die per maaltijd gegeten worden ongeveer gelijk blijft aan elkaar. In het voorbeeld dagmenu wordt hier rekening mee gehouden. Kijk voor het voorbeeld menu en meer informatie over koolhydraten op de website https://www.ketenzorgwf.nl/voor- patienten/diabetes/voeding/ Nu volgt een voorbeeld van een situatie die zich in het echt ook zou kunnen voordoen:: Piet is een man die diabetes type 2 heeft en daarvoor insuline gebruikt. Piet ontbijt meestal met 2 sneden bruin brood met hartig beleg en een kop koffie. Hij spuit daarbij 10 eenheden (kortwerkende) maaltijdinsuline. Op een dag trekt hij eropuit en overnacht in een hotel. De volgende ochtend neemt Piet deel aan een lopend ontbijtbuffet. Hij kiest voor 1 zacht bolletje met kaas, een plak ontbijtkoek, 1 croissantje, een glas jus d’orange en 2 kopjes koffie. Moet Piet bij dit ontbijt meer of minder maaltijdinsuline gebruiken? In dit voorbeeld zou Piet meer insuline moeten gebruiken. Normaal gesproken heeft Piet ongeveer 32 gram koolhydraten in zijn ontbijt (door de 2 sneden brood). Tijdens het ontbijtbuffet is dat gestegen naar ongeveer 69 gram koolhydraten door de toevoeging van het glas sap en ontbijtkoek Natuurlijk had Piet er voor kunnen kiezen om een andere ontbijtkeuze te maken zodat hij nog steeds op 32 gram koolhydraten uit was gekomen. Dit is een afweging die iedereen voor zichzelf kan maken en per situatie kan verschillen. U kunt zelf variëren met de voeding, deze folder geeft u hiervoor 2 handvatten: • Het eerste deel van deze folder bestaat uit een ‘variatielijst maaltijden’ Deze variatielijst kunt u gebruiken om een goede en verantwoorde voedingskeuze te maken met als doel de koolhydraten per eetmoment gelijk te houden. De lijst geeft een overzicht van de meest gebruikte voedingsmiddelen. • Het 2e deel van deze folder bestaat uit een ‘koolhydraatvariatielijst’. In deze lijst staan veel voorkomende producten met de hoeveelheid koolhydraten erbij. Op deze manier kunt u zelf opzoeken hoeveel koolhydraten een product bevat en hier zelf mee variëren. © Ketenzorg West-Friesland 2021 Variatielijst maaltijden Broodmaaltijd/ontbijt/lunch 1 snee brood bevat ca. 15 gram koolhydraten. Ter vervanging van 1 snee brood kunt u ook nemen: • 1,5 snee licht roggebrood • 1 snee donker roggebrood • 2 volkoren beschuiten • 2 volkoren crackers/knäckebröd • 1 snee krenten-, rozijnen- of mueslibrood • 1 plak volkoren ontbijtkoek OF 1 plak volkoren ontbijtkoek met minder suiker • ½ krenten- of mueslibol • ¾ volkoren- of bruinbroodje • 1 snee (30 gram) Turks brood • 150 ml magere yoghurt of halfvolle melk met 1 eetlepel (10 gram) muesli • 150 ml magere yoghurt of halfvolle melk met 2 eetlepels (10 gram) cornflakes Warme maaltijd Een warme maaltijd kan bijvoorbeeld bestaan uit aardappelen, vlees en groenten. Groenten leveren over het algemeen weinig koolhydraten, zie voor meer informatie onder het kopje ‘groenten’. Vlees en vis bevatten geen koolhydraten. Let wel op: gepaneerde producten of vleesvervangers bevatten wel degelijk koolhydraten. Houd hier ook rekening mee. Zetmelen U kunt in plaats van 3 aardappelen (150 gram, levert ongeveer 24 gram koolhydraten) ook nemen: • 200 gram aardappelpuree (3,5 aardappellepels) • 150 gram gare peulvruchten (bonen, kapucijners, linzen, nappi of tayer). • 100 gram gare (is 50 gram rauwe) macaroni, spaghetti, mie (2 opscheplepel). • 75 gram gare (is 40 gram rauwe) (zilvervlies)rijst (1,5 opscheplepel). • 225 gram stamppot (ca. 4 opscheplepels) • 75 gram patat frites (1,5 aardappellepels) • 100 gram gebakken aardappelen (2 aardappellepels) • 150 gram zoete banaan • 1 kleine groene bakbanaan • 100 gram yam of cassave • 1 roti (uit 1 pond bloem worden 12 roti’s gemaakt, zonder vulling, weinig boter) • 45 gram gare rijst met 75 gram gare peulvruchten • 1 grote naturel pannenkoek (ca. 85 gram) Buitenlandse gerechten U kunt in plaats van 3 aardappelen (150 gram) ook nemen: • Chinees/Indische gerechten o 2,5 opscheplepel Nasi Goreng (rijstgerecht) o 2,5 opscheplepel Bami Goreng (mie met groenten en kruiden) U kunt naast de bami/nasi extra gerechten toevoegen, zie onderstaande producten. Houdt er wel rekening mee dat deze ook koolhydraten bevatten. o Atjar Tjampoer (zure koolsalade), Babi Ketjab (gebakken varkensvlees in zoete saus), Foe yung hai (eiergerecht), Tjaptjoi (groentenschotel), Gado Gado (salade van groenten met pindasaus), kroepoek, satésaus. © Ketenzorg West-Friesland 2021 • Griekse gerechten o 1 bord Avgolemono (soep met rijst, citroen en ei) o 1 klein portie Dolmades (gevulde groenten) o 150 gram Moussaka (gerecht van aardappelen, gehakt en aubergine) o 1 opscheplepel Pilav (rijstgerecht) • Italiaanse gerechten o 2,5 opscheplepels Spaghetti bolognese o 60 gram pizza (1 punt) Groenten Van de meeste soorten groenten kunt u een ruim portie nemen. Groenten leveren veel voedingsstoffen en weinig energie. Probeer dagelijks 250 gram groente te eten. Dit hoeft natuurlijk niet alleen bij het avond eten maar kan ook overdag! De meeste groenten leveren weinig koolhydraten. Uitzondering hierop zijn onder andere doperwten, maïs, schorseneren, tuinbonen. U kunt er voor kiezen om een ½ portie van deze groenten te nemen en aan te vullen met andere groente. Of u kunt compenseren door uw nagerecht achterwege te laten. Appelmoes, stoofpeertjes en tuttifrutti worden onterecht gezien als vervanging van groenten. Deze producten zijn echter fruitsoorten en bevatten wel veel koolhydraten (fructose). U kunt hier af en toe gebruik van maken door 1 aardappel minder te nemen en hiervoor in de plaats 1 opscheplepel appelmoes, stoofpeertjes etc. te nemen. Ook kunt u ervoor kiezen uw nagerecht hiermee te vervangen. Nagerecht Er is een grote diversiteit aan toetjes in Nederland. In veel varianten zitten veel toegevoegde suikers, denk hierbij aan vla en vruchtenyoghurt. De voorkeur gaat ernaar uit om een naturel variant te kiezen zonder toegevoegde suikers. Kijk bij de ingrediënten op het etiket of er ‘suiker’ tussen staat, indien dit het geval is, laat dat pak dan liever staan. Kijk ook bij de voedingswaarde, wanneer de totale hoeveelheid koolhydraten onder de 6 gram per 100 ml yoghurt/kwark is, dan is het als toetje een goede keuze. Een gemiddeld nagerecht bevat ca. 8 gram koolhydraten. U kunt variëren met de nagerechten tussen onder andere: • 150 ml naturel yoghurt • 150 ml naturel kwark • 150 ml magere yoghurt/kwark met vruchten zonder suiker toegevoegd (bijv. Optimel©, Linessa© (verkrijbaar bij de Lidl)of een vergelijkbaar huismerk) Tussendoortjes Als er sprake is van diabetes kan het verstandig zijn een tussenmaaltijd te nemen. Dit is verschillend per persoon. De ene persoon heeft baat bij een tussendoortje om de bloedglucose op pijl te houden terwijl de ander dit niet nodig heeft. Bespreek dit met uw praktijkondersteuner of diëtist. De voorkeur gaat altijd naar een gezond tussendoortje, bijvoorbeeld een stukje fruit of 25 gram ongezouten noten. De hoeveelheid koolhydraten hierin is wisselend. Wanneer we uitgaan dat 1 tussendoortje 15 gram koolhydraten bevat kunt u kiezen uit de volgende opties: • 1 portie fruit • 2 volkoren crackers/beschuit met hartig beleg • 1 volkoren cracker/beschuit met zoet beleg © Ketenzorg West-Friesland 2021 • 1 volkoren boterham met hartig beleg • 150 ml yoghurt/kwark met ½ portie fruit • 150 ml yoghurt/kwark met 1 handje (25 gram) ongezouten noten • 1 klein handje ongezouten noten (20-25 gam) en 1 volkoren cracker met hartig beleg Fruit 1 portie fruit (ca. 125 gram) bevat ongeveer 15 gram koolhydraten. Met 1 vrucht of 1 portie fruit wordt bedoeld: • 200 gram aalbessen • 200 gram aardbeien • 100 gram (1 plak) verse ananas • 1 appel • 1 kleine banaan (bevat ca. 20 gram koolhydraten) • 200 gram bosbessen • 75 gram druiven • 250 gram bramen • 200 gram frambozen • 125 gram kersen • 2 middelgrote mandarijnen • 250 gram net- of suikermeloen • 200 gram watermeloen • 1 peer • 1 perzik • 3 (gedroogde) pruimen • 1 sinaasappel • 100 gram mango • 2 kiwi’s • 1,5 grapefruit Probeer extraatjes met (veel) toegevoegde suikers te beperken, wilt u toch graag iets, dan zijn de volgende opties ook gelijk aan 15 gram koolhydraten: • 2 volkoren biscuits • 2 café noir • 2 speculaasjes • 3 lange vingers • 1 taaitaai (25 gram) • 1 Liga© • 1 plak ontbijtkoek • 3 dropjes/spekjes of 2 zuurtjes De bovengenoemde tussendoortjes bevatten minder vet en suiker, hierdoor hebben deze de voorkeur bij diabetes. Het is natuurlijk toegestaan af en toe iets uit onderstaande producten te kiezen. Doe dit als uitzondering omdat onderstaande producten geen gezonde aanvulling zijn voor het lichaam: • 2 kleine bokkenpootjes • 2 bastogne koeken • 1 pennywafel • 2 bonbons • 25 gram chocolade (puur, melk, wit) • 25 gram banketstaaf © Ketenzorg West-Friesland 2021 • 1 sprits of 1 plak cake of 1 zoen • 10 kruidnoten of 4 pepernoten • 30 gram gevulde speculaas • ½ kokosmakroon • ¾ stroopwafel • ½ punt kwark-, appeltaart • 1 moorkop • 20 gram M&M’s of Smarties • ½ amandelbroodje • 1 mini candybar Naast de ‘zoete tussendoortjes’, zijn er ook de hartige snacks. Ook hierbij is het advies om deze producten als uitzondering te nemen. Een snack bevat