Haçlı Seferleri Tarihi
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
HAÇLI SEFERLERİ TARİHİ TARİH LİSANS PROGRAMI PROF. DR. EBRU ALTAN İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TARİH LİSANS PROGRAMI HAÇLI SEFERLERİ TARİHİ Prof. Dr. Ebru Altan Yazar Notu Elinizdeki bu eser, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi’nde okutulmak için hazırlanmış bir ders notu niteliğindedir. ÖN SÖZ 11. yüzyıl sonlarında, Türklerin Anadolu’yu yurt edinme süreci henüz devam ederken Batı dünyası Anadolu ile birlikte bütün Yakındoğu’yu ele geçirmek için harekete geçmişti. Hareketin hedefi “Kutsal toprakları kurtarmak” şeklinde ifade edilse de aslında siyasî amaçlı askerî bir harekât olan bu seferler sırasında özellikle Anadolu Türk tarihinde derin izler bırakan büyük mücadeleler yaşanmıştı. Haçlı Seferleri Tarihi dersi, Haçlı Seferleri düşüncesinin doğuşu ve amaçları, Anadolu Tarihi açısından önem taşıyan Birinci Haçlı Seferi, 1101 Yılı Haçlı Seferleri, İkinci Haçlı Seferi, Üçüncü ve Dördüncü Haçlı Seferi ile 1096-1291 yılları arasında Doğu’ya düzenlenen diğer Haçlı Seferleri hakkında temel bilgileri içermektedir. Anadolu üzerinden geçen Haçlı Seferleri sırasında Haçlılar ile Türkler arasındaki mücadeleler daha ayrıntılı olarak ele alınmakla beraber Doğu’ya düzenlenen diğer Haçlı Seferlerine de temas edilmiş olup bu seferlerin Türk tarihi, Bizans tarihi, Avrupa tarihi ve yerli Hıristiyanlar açısından sonuçları değerlendirilmiştir. On dört bölümden oluşan kitap, bu dönem hakkında bir bakış açısı kazanmak isteyen veya konuya ilgi duyan herkesin faydalanabileceği düşüncesiyle hazırlanmış, resim, minyatür, harita gibi görsel malzemelere de yer verilmiştir. I İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ ....................................................................................................................................... I KISALTMALAR ...................................................................................................................... V YAZAR NOTU ........................................................................................................................ VI 1. HAÇLI SEFERİ ÖNCESİNDE YAKINDOĞU’NUN DURUMU ....................................... 1 1.1. Haçlı Seferinin Tanımı ........................................................................................................ 7 1.2. Haçlı Seferi Öncesinde Yakındoğu’nun Durumuna Genel Bir Bakış ................................. 7 2. HAÇLI SEFERİ DÜŞÜNCESİNİN DOĞUŞU VE HAÇLI SEFERİ İÇİN ÇAĞRI........... 17 3. PIERRE I’ERMITE İDARESİNDEKİ HAÇLI SEFERİ (HALKIN SEFERİ) ................... 34 4. BİRİNCİ HAÇLI SEFERİ (1096-1099) .............................................................................. 50 4.1. Birinci Haçlı Seferi Ordularının İstanbul’a Gelişi ve Anadolu’ya geçişi ......................... 57 4.2. Haçlı Ordusunun Sayısı ..................................................................................................... 57 4.3. İznik’in Haçlılar Tarafından Kuşatılması .......................................................................... 58 4.4. Dorylaion Savaşı (1 Temmuz 1097) ................................................................................. 61 4.5.Haçlı Ordularının Dorylaion’dan Antakya’ya Yürüyüşü ................................................... 63 4.6. Antakya’nın Haçlılar Tarafından Kuşatılması ve Zaptı .................................................... 66 4.7. Kürboğa’nın Haçlıları Kuşatması ve Antakya Önünde Savaş (28 Haziran 1098) ............ 73 4.8. Kudüs’e Doğru Yürüyüş, Kudüs’ün Kuşatılması ve Zaptı (15 Temmuz 1099) ............... 79 5. 1101 YILI HAÇLI SEFERLERİ .......................................................................................... 92 5.1. Birinci orduyla mücadele, Merzifon Savaşı (5 Ağustos 1101) ......................................... 98 5.2. İkinci Orduyla ve Üçüncü Ordularla Mücadele (Ağustos-Eylül 1101) .......................... 101 5.3.1101 Yılı Haçlı Seferleri’ne karşı Kazanılan Başarının Önemi ....................................... 103 6. İKİNCİ HAÇLI SEFERİ (1147-1148) .............................................................................. 110 6.1. İkinci Haçlı Seferinin Başlaması ..................................................................................... 116 6.2. İkinci Haçlı Seferi Öncesinde Doğu’nun Durumu .......................................................... 118 II 6.3. Alman Kralı Konrad’ın Seferi ve Dorylaion Savaşı (1147) ............................................ 119 6.4. Fransa Kralı VII. Louis’nin Anadolu’dan Geçişi ve Türklere Karşı yenilgisi ................ 121 6.5. Dımaşk Kuşatması (24-28 Temmuz 1148) ..................................................................... 125 6.6. İkinci Haçlı Seferi’nden Sonra Doğu’da Durum ............................................................. 127 7. ÜÇÜNCÜ HAÇLI SEFERİ (1189-1192) .......................................................................... 136 7.1. Kudüs’ün Fethi ve Üçüncü Haçlı Seferi’nin Başlaması .................................................. 142 7.2. Alman İmparatoru Friedrich Barbarossa’nın Haçlı Seferi .............................................. 145 7.3. İngiltere ve Fransa Krallarının Haçlı Seferi ve Akkâ’nın Düşüşü .................................. 146 8. DÖRDÜNCÜ HAÇLI SEFERİ (1203-1204) ..................................................................... 158 8.1. Haçlı Seferinin Hedefinden Saparak Bizans’a Yönelmesi .............................................. 164 8.2. İstanbul’un Latinler Tarafından Zaptı ve Yağmalanması ............................................... 166 9. BEŞİNCİ HAÇLI SEFERİ (1218-1221) ............................................................................ 177 9.1. Dördüncü Haçlı Seferi’nden Sonra Avrupa ve Mısır’a Haçlı Seferi için Çağrı .............. 183 9.2. Haçlıların Dimyat’ı Zaptı, Yenilgileri ve Mısır’dan Atılmaları ...................................... 185 10. ALTINCI HAÇLI SEFERİ (1228-1229) ......................................................................... 193 10.1. İmparator II. Friedrich’in Seferi .................................................................................... 199 10.2. Altıncı Haçlı Seferi’nden Sonra Doğu’nun Durumu ..................................................... 203 11. YEDİNCİ HAÇLI SEFERİ (1248-1252) ......................................................................... 211 11.1. Fransa Kralı IX. Louis’nin Haçlı Seferi ........................................................................ 217 11.2. Mısır’da Memlûk Hâkimiyetinin Kurulması ................................................................. 220 12. YEDİNCİ HAÇLI SEFERİ’NDEN SONRA DOĞU’DA DURUM VE SEKİZİNCİ HAÇLI SEFERİ (1270) ....................................................................................................................... 229 12.1. Yedinci Haçlı Seferi’nden sonra Doğuda Durum ......................................................... 235 12.2. Sekizinci Haçlı Seferi (1270) ........................................................................................ 239 13. DOĞU’DA HAÇLI HÂKİMİYETİNİN SONU VE SON HAÇLI SEFERLERİ ............ 248 III 13.1. DOĞU’DA HAÇLI HÂKİMİYETİNİN SONU ........................................................... 254 13.2. Son Haçlı Seferleri ........................................................................................................ 257 14. HAÇLI SEFERLERİNİN SONUÇLARI ......................................................................... 268 14.1. Haçlı Seferlerinin Doğu ve Batı dünyası açısından Sonuçları ...................................... 274 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 284 IV KISALTMALAR DİA : Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi ed. : Editör H. : Hicri haz. : Hazırlayan neşr. : Neşreden, neşir ö. : Ölümü s. : Sayfa terc. : Tercüme TTK : Türk Tarih Kurumu yay. : Yayımlayan, yayım V YAZAR NOTU Haçlı Seferleri dönemi olarak adlandırılan 1096-1291 yılları arasında Doğu’ya düzenlenen Haçlı Seferleriyle ilgili tarihsel gelişim sürecini analiz edebilecek temel bilgileri kazandırmak amacıyla hazırlanmış olan bu kitapta, Haçlı Seferi hareketinin amaç ve hedeflerini, Türk tarihiyle ilgisini, Doğu-Batı ilişkilerine yansıyan yönünü ortaya koyan konulara yer verilmiş olup daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler için geniş bir bibliyografya da ilave edilmiştir. VI 1. HAÇLI SEFERİ ÖNCESİNDE YAKINDOĞU’NUN DURUMU 1 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 1.1 Haçlı Seferinin Tanımı 1.2. Haçlı Seferleri Başladığı Sırada Yakındoğu’nun Durumu 2 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular 1. 11. yüzyıl sonlarında Bizans Devleti’nin askerî durumu nasıldı? 2. Batılılar Kudüs’ü Müslümanlardan geri almak için neden asırlar sonra harekete geçtiler? 3. Haçlılar kimlerdir? 3 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri Kazanımın nasıl elde Konu Kazanım edileceği veya geliştirileceği Haçlı Seferi kavramını ve Kronolojik düşünme bu hareketin sınırlarını, Haçlı Seferinin tanımı Türk tarihiyle alakasını Bilgi sahibi olma ve görüş öğrenmek geliştirme Anadolu’daki Türk Sebep – sonuç ilişkisi kurma 11. yüzyılın ikinci ilerleyişi karşısında yarısında Bizans Bizans’ın tutumu hakkında Kronolojik düşünme Devleti’nin Durumu bilgi sahibi olmak Tarihsel analiz ve yorum Sebep – sonuç ilişkisi kurma 11. y Haçlı Seferleri öncesinde üzyıl sonlarında Batı Anadolu, Suriye ve dünyasının Doğu’ya karşı Bilgi sahibi olma ve görüş n Filistin’deki Türk-İslâm harekete geçmesine imkâ geliştirme dünyasının