GÜFBED/GUSTIJ (2016) 6 (2): 138-149 Research/Araştırma

Ünlüpınar, Eylence Yayla (Kelkit-Gümüşhane) Epitermal Pb-Zn±Au Cevherleşmesinin Gamma Ray Spektrometre Ölçümleri ile İncelenmesi

Nafız MADEN*, Nezaket KAHVECİ, Gümüşhane Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü, 29100, Gümüşhane

Geliş tarihi/Received 10.06.2016 Düzeltilerek geliş tarihi/Received in revised form 27.07.2016 Kabul tarihi/Accepted 28.07.2016

Öz Bu çalışmada Kelkit-Ünlüpınar Eylence Yayla yöresinde 320 noktada Potasyum (K), Uranyum (eU), Toryum (eTh) ve toplam doz oranı değerleri gamma ray spektrometresi ile ölçülmüştür. Potasyum (K), Uranyum (eU), Toryum (eTh) ve toplam Doz oranı haritaları ile bunlara ait hesaplanan oran haritaları çizilmiştir. Bu oran haritaları değerlendirildiğinde yüksek genlikli anomalilerin alterasyona bağlı potasyum (K) zenginleşmesi gösteren kırık zonu boyunca yerleştiği görülmüştür. K/eTh, K/eU ve F- parametre haritalarında görülen yüksek genlikli anomaliler hidrotermal çözeltilerin yüzeye cevher taşıdığı alterasyon zonlarına karşılık geldiği sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda hızlı ve ekonomik bir yöntem olan gamma ray spektrometresi ölçümleri ile alterasyona bağlı potasyum zenginleşmesi gösteren cevher yataklarının çok kolay bir şekilde belirlenebildiği görülmüştür. Ayrıca Efimov F-parametre haritasındaki yüksek genlikli alanlar potansiyel cevher sahalarını göstermekte olup sondaj noktaları olarak kullanılması mümkündür.

Anahtar kelimeler: Altın Mineralizasyonu, Doğu Pontidler, Gamma Ray Spektrometre, Potasyum Zenginleşmesi

Investigation of the Ünlüpınar, Eylence Yayla (Kelkit-Gümüşhane) Epithermal Pb-Zn±Au Mineralization with Gamma Ray Spectrometer Measurements

Abstract In this study, the values of Potassium (K40), Uranium (eU), Thorium (eTh) and total dose rates in 320 stations were acquired through a high-sensitivity gamma-ray spectrometer. The maps of the Potassium (K40), Uranium (eU), Thorium (eTh) and total dose rates with theirs computed ratio maps are plotted. It is seen that the high magnitude of the anomalies are located through the fault lines related to the enrichment of K by evaluating these ratio maps. High K/eTh, K/eU and Efimov F-Parameter (KeU/eTh) anomalies point out the alteration zones with transmitting hydrothermal ore solutions. It is seen that the ore zones associated with the alteration could be determined with the gamma ray spectrometry, which is fast and economics method. Also, the high amplitude areas in the Efimov F-Parameter map demonstrate the potential ore zones and might be the mine drilling points.

Keywords: Gold Mineralization, Eastern Pontides, Gamma Ray Spectrometry, Potassium Enrichment

* Nafız MADEN, [email protected], Tel.:(0456) 233 74 25

DOI: http://dx.doi.org/10.17714/gufbed.2016.06.013 ISSN: 2146-538X http://dergipark.ulakbim.gov.tr/gumusfenbil

1. Giriş alterasyonlarını belirlemek ve haritalamak amacıyla gama ray spektrometre yöntemini Gamma ray spektrometre yöntemi jeolojik kullanımıştır. Bu araştırmacılar postayum haritalamada (Anderson ve Nash, 1997; zenginleşmesi görülen bu sahaların düşük Graham ve Bonham-carter, 1993; Jaques vd, eTh/K oranı sergilediklerini ortaya 1997; Charbonneau vd, 1997), maden koymuşlardır. araştırmalarında (Grasty ve Shives, 1997; Lo ve Pitcher, 1996; Aydın, 2005; El-Sadek, Bakır, kurşun ve çinko gibi metalik mineral 2009; Abd El Nabi, 2013) ve çevresel aramalarında gamma ışın spektrometre radyasyon seviyesinin izlenmesi etütlerinden dolaylı olarak yararlanılmaktadır. çalışmalarında (Lahti vd., 2001; Ford vd., Bu mineralleri bulunduran ve bilinen jeolojik 2000; Sanderson vd., 1995) yaygın olarak birimlerin içerdiği potasyum, uranyum ve kullanılmaktadır. Bu yöntem, belirli enerji toryum oranları bir anahtar veya bir ipucu gibi aralığındaki (0-3 MeV) yeryüzü kaynaklı kullanılabilmektedir. Moxham vd. (1965) gamma radyasyonunu ölçülmesi esasına bakır, kurşun ve çinko mineralizasyonu dayanır. Gamma radyasyonunun kaynağı yer bulunan alterasyon zonlarındaki potasyum kabuğunda doğal olarak bulunan uranyum, içeriğinin, normal alterasyon zonlarına göre toryum, potasyum ve rubidyum gibi iki kat daha fazla olduğunu ortaya koymuştur. elementlerdir. Bu elementleri içeren Nevşehir-Genezin civarındaki uranyumca mineraller ve kayaçlar da radyoaktivite zengin zonlarda bakır mineralizasyonuna özelliğine sahiptirler. Radyometrik yöntemin rastlanmaktadır (Aydın, 1994). en büyük dezavantajı gamma ışınlarının 1 metre kalınlığında toprak tabakasından Gross (1952) Kanada’da yaptığı geçmemesi ve 1 metrenin altının araştırmalarda, radyoaktivitesi yüksek araştırılmamasıdır (Wallin, 1984). intrüziflere ve bunların civarındaki yine radyoaktivitesi yüksek zonlarda altın Türkiye’de ilk radyometrik etütler, uranyum içeriğinin arttığına işaret etmiştir. Mısır’ın aramalarına dönük olarak Geiger-Müller Doğu Çölündeki Um Salim Altın madeni cihazları ile 1956-1957 yıllarında MTA üzerinde havadan manyetik ve radyometrik tarafından başlatılmıştır. 1960-1961 yıllarında araştırma yapan El-Sadek (2009) altın Canadian Aero Service isimli bir Kanada mineralizasyonunun düşük eU/eTh, eU/K ve şirketi Türkiye’de havadan yaptığı etütlerde eTh/K değerleri gösterdiğini tespit etmiştir. uçakta manyetometrelerin yanı sıra bir de Gana’nın güneydoğusundaki Ashanti Altın sintilometre kullanmıştır. Daha sonra MTA kuşağında gerçekleştirilen gama ray 1973-1975 yıllarında Afyonkarahisar, Salihli spektrometre ölçümleri sonucunda potasyum ve Yalova; 1983 yılında Yozgat ve zenginleşmesinin Efimov F-parametere yörelerinde havadan radyometrik etütler (K×U/Th), K, K/eTh, and K/eU oranı yapmıştır (Wallin, 1984). Türkiye’de gamma haritalarında yüksek genlikli anomalilerle ışın spektrometresi ile Yozgat-Şefaatli ve ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Abd El Nevşehir-Bekdik sahaları bulunmuştur Nabi, 2013). (Aydın, 1990). Türkiye’de Eskişehir- Sivrihisar-Kızılcaören yöresindeki toryum Maden ve Akaryalı (2015) Arzular yatağı 380.000 ton rezervle dünyanın en (Gümüşhane) yöresinde yaptıkları çalışmada büyük toryum yatağı 1959 yılında havadan dairesel şekilli yüksek eU, eTh and K (%) radyometrik etütler sonucu tespit edilmiştir anomalilerinin hidrotermal alterasyon (Kaplan, 1977). zonlarına karşılık geldiğini ortaya koymuşlardır. KD yönlü K/eU anomalilerinin Shives vd. (2000) polimetalik volkanik massif hidrotermal alterasyona işaret ettiği tespit sülfidlerle (VMS), magmatik hidrotermal edilmiştir. Potasyum zenginleşmesi görülen depozitlerle (Au-Co-Cu-Bi-W-As), ve porfiri alanlarda yüksek K/eTh oranları epitermal Cu-Au-(Mo) depozitleri ile ilişkili potasyum altın mineralizasyonu ile ilişkilidir. Yapılan

139 değerlendirmeler sonucunda altın ilişkilidir. Kırık zonlarında alterasyona bağlı mineralizasyon potassik alterasyonun en cevherleşmelerin yoğunlaştığı bölgelerin yoğun olduğu yerlerde oluştuğu sonucuna tespit edilmesi için Radyometrik çalışma varılmıştır. Benzer şekildeki sonuçlara yine yapılması amaçlanmıştır. Gümüşhane civarındaki Kaletaş, Çitdüzü- Zarfu (Yiğit, 2014; Yiğit ve Maden, 2016) 2. Bölgenin Genel Jeolojisi gibi değişik altın sahalarında da ulaşılmıştır. Çalışma konusunu oluşturan cevherleşme Gümüşhane kurşun, çinko ve bakır ve sahası Doğu Pontidlerin güney zonunda yer bunların yanı sıra altın ve gümüş gibi değerli alan Gümüşhane ili, Kelkit ilçesi, Ünlüpınar metaller açısından yüksek bir potansiyele Beldesi sınırları içerisinde yer almaktadır sahiptir. Bu bölgenin jeolojisi, tektoniği ile (Şekil 1). Çalışma alanının jeoloji haritası ekonomik maden yataklarını (masif sülfit, Şekil 2’de verilmiştir. İnceleme alanında en porfiri bakır, skarn ve epitermal damar tipi yaşlı birim Erken Karbonifer yaşlı Kurtoğlu Cu, Pb, Zn, Au ve Ag) içeren çok sayıda Metamorfitleri (Yılmaz, 1972) Geç çalışma yapılmıştır (Adamia, vd., 1977; Karbonifer yaşlı Gümüşhane ve Köse Aslaner, 1977; Pejatoviç, 1979; Leitch, 1981; Granitoyidleri (Erguvanlı, 1952) tarafından Şengör ve Yılmaz, 1981; Yalçınalp, 1992; kesilmektedir. Kurtoğlu Metamorfitlerine ait Bektaş ve Güven, 1995; Lermi, 1996; Akçay başlıca kayaç türleri; fillatlar, grafit şistler, vd., 1998; Tüysüz, 2000; Çiftçi, 2000; Lermi mikaşist, amfibolit, kuvarsit, kuvars fillat ve 2003; Eyüboğlu 2010, Akaryalı, 2010; gnayslardır. Güney zonda bu birimler Kelkit, Akaryalı ve Tüysüz 2013; Yiğit, 2014; Maden Şiran-Zimon (Çevrepınar), Kurtoğlu, Kale, ve Akaryalı, 2015; Yiğit ve Maden, 2016). Köse, Demirözü, Yeniköy ve kuzeyinde Gümüşhane ili Kelkit ilçesi sınırları içerisinde yaygın olarak gözlenirler (Baykal, 1952; Ünlüpınar Beldesi Eylenceyayla yöresinde Çoğulu, 1970; Yılmaz, 1972; Ağar, 1977; bulunan Pb-Zn±Au cevherleşmesi, Liyas yaşlı Eren, 1983; Topuz, 2000). volkanotortul seri içinde bazaltik andezitlerle

Şekil 1. Doğu Pontidler’in başlıca tektonik ve litolojik birlikleri. (1) Paleozoyik metamorfik taban, (2)Paleozoyik granitleri, (3) Manto peridotitleri, (4) Genellikle Mesozoyik ve Senozoyik kayaçları, (5) Karbonatlar, (6) Başlıca Mesozoyik ve Senozoyik sedimanter kayaçları, (7) Geç Kretase ve Eosen yaşlı yay volkanikleri, (8) Eosen granitleri, (9) Kaldera veya dom, (10) Kıvrım ekseni, (11) Doğrultu atımlı fay, (12) Bindirme fayı, (13) Tanımlanmamış fay (14) Çalışma alanı (Eyüboğlu vd. 2006).

140

Kurtoğlu Metamorfikleri cevherleşmenin de Formasyonu arazide kolayca tanınmaktadır. içinde yer aldığı Erken-Orta Jura yaşlı Bu formasyon içerisindeki volkanik kayaçlar volkano-sedimanter istif (Şenköy (andezit, bazalt vb) ile bunların piroklastları Formasyonu) ile uyumsuz olarak örtülür yer yer kırıklı ve çatlaklı yapıda olup çatlaklar (Kandemir, 2004). Şenköy Formasyonu limonit ve kalsit dolguludur. İnce kesitlerde inceleme alanında andezit-bazalt ve yapılan incelemede, Eylence Dere’nin piroklastlarından oluşmaktadır. Genel olarak kuzeybatısındaki Şenköy Formasyonu’na ait siyah, gri ve grimsi siyah renklerde ve andezitlerin içerisinde Mikrolitik porfirik ve yuvarlak iri bloklar halinde yer yer ise glomeraporfirik doku gözlenmektedir akmalar şeklinde görülen Şenköy (Akbulut, 2014; Akbulut vd, 2015).

Şekil 2. Çalışma alanını kapsayan bölgenin 1/25000 ölçekli genel jeoloji haritası (Akbulut, 2014).

141 3. Yöntem ve Veri Toplama azalmasına sebep olacaktır (IAEA, 2003). Bu ölçümler sonucunda K, eU, eTh Gamma Ray spektrometre yöntemi doğal konsantrasyon haritaları ile K/eU, K/eTh, olarak yer kabuğunda bulunan eU/eTh, eTh/eU oran haritaları ve Efimov F- radyoelementlerin (K, eU, and eTh) yüzeysel parametre haritası hesaplanmıştır. Oluşturulan dağılımının doğrudan belirlenmesinde haritalar üzerindeki anomalilerin değerlen- oldukça hızlı ve ekonomiktir. Bu çalışmada, dirilerek çalışma alanındaki cevherleşmeye Kelkit-Ünlüpınar, Eylence Yayla yöresindeki yönelik yorumlar yapılmıştır. gözlenen alterasyona bağlı cevherleşmeleri belirlemek ve bunlara bağlı radyometrik 4. Bulgular ve Tartışma sinyalleri anlamak amacıyla 320 noktada yüksek duyarlıklı 512 kanallı, 4 pencereli Araziden elde edilen radyospektrometrik gamma ray spektrometre cihazı (NaI “Tl” verilerden (K, eU, eTh ve Doğal Doz Oranı) kristalli) ile ölçümler yapılmıştır. Ölçüm hazırlanan haritalar bölgenin jeolojik ve noktaları jeolojik ve tektonik yapıya göre tektonik yapısı göz önünde bulundurularak tespit edilmiştir. Ölçüm alınırken arazide 2π cevherleşmeye yönelik olarak değerlen- geometri sağlanması amacıyla detektör dirilmiştir. Değerlendirmeler yapılırken doğrudan kayaç üzerine düz bir şekilde radyospektrometrik verilere ait oran (K/eTh, yerleştirilmiştir. (IAEA, 2003). K/eU, eTh/eU, eU,eTh) haritaları da kullanılmıştır. Eylence Yayla yöresine ait Ölçümlerin yapılması amacıyla gama ışını potasyum (K) konsantrasyon haritasında sayımları K, U, ve Th radyoizotoplarına (Şekil 3) K değerlerinin 0.3-3.24 % arasında karşılık gelen 1.46, 1.76 ve 2.62 MeV olmak değiştiği görülmektedir. Bu konsantrasyon üzere üç farklı kanaldan yapılmıştır. haritasında anomaliler KD-GB doğrultulu Ölçümlerde 238U ve 232Th aktiviteleri olarak 3 farklı kapanım şeklinde izlen- sırasıyla 214Bi ve 208Tl izotoplarından, 40K mektedir. Anomali kapanımlarının olduğu aktivitesi ise doğrudan 1.460 MeV emisyon alanlarda alterasyona bağlı potasyum değerinden belirlenmiştir. Ölçüm süresi zenginleşmesinin gözlendiğini söylemek ortamdaki radyasyon yoğunluğu ve mümkündür. Bu durum cevherleşme ve K ölçümlerin doğruluğuna göre en az 60 sn alterasyonu arasında pozitif bir ilişki olarak ayarlanmalıdır. Daha kısa ölçüm olduğunun açık göstergesidir. süreleri ulaşılan sonuçların kararlılığının

Şekil 3. Kelkit-Ünlüpınar, Eylence yayla yöresine ait K40 (%) değerleri anomali haritası. Kontur aralığı %0.2’dir.

142

Çalışma alanına ait eU (ppm) konsantrasyon Eylence Yaylasına ait çevresel radyasyon haritası Şekil 4a’da verilmiştir. eU (ppm) değerlerini gösteren doz oranı haritası Şekil konsantrasyon haritasında eşdeğer U 5’de verilmiştir. Doz oranı haritasındaki değerlerinin 0-4.8 ppm arasında değişim değerlerin KD-GB yönlü olarak 17.1 nGy/h gösterdiği görülmektedir. Kelkit-Ünlüpınar, ile 75.9 nGy/h arasında değiştiği Eylence Yaylasına ait eşdeğer toryum görülmektedir. En yüksek değerlere sahip doz konsantrasyon haritası ise Şekil 4b’de oranı anomalileri daha çok uzun dalga verilmiştir. Şekil 4b’de verilen eTh boyludurlar. En yüksek eU, eTh ve doz oranı konsantrasyon haritasında eTh değerlerinin değerlerinin alterasyona bağlı potasyum 0.7-9.1 ppm arasında değiştiği ve bir çok zenginleşmesi görülen kırık zonuna paralel anomali kapanımından oluştuğu net bir olarak yerleştiği ve KB-GD yönlü olarak şekilde izlenmektedir. Kelkit-Ünlüpınar, uzanım gösterdiği tespit edilmiştir.

(a) (b) Şekil 4. Kelkit-Ünlüpınar, Eylence yayla yöresine ait eU (ppm) (a) ve eTh (ppm) (b) konsantrasyon değerleri anomali haritası. Kontur aralığı eU ve eTh için 0.5 ppm’dir.

Radyospektrometrik verilere ait oranı oran haritası (Şekil 6b) verilmektedir. K/eU haritalarına oluşturularak yapılan oran haritasında anomalilerin genel jeoloji değerlendirmeler sonucunda genel jeoloji haritasında (Şekil 2) görülen kırık zonuna haritasında (Şekil 2) görülen cevherleşme paralel olarak uzandığı görülmektedir. zonu ile anomaliler arasındaki uyum açıkça Yüksek genlikli anomaliler haritanın izlenmektedir. Çalışma alanına ait K/eTh kuzeyinde yerleşmişlerdir. En yüksek anomali (%/ppm) oran haritası (Şekil 6a) değeri 204 %/ppm olarak hesap edilmiştir. incelendiğinde 9 adet kısa dalga boylu, daire Cevherleşme sahasında potasyum şekilli anomali izlenmektedir. En yüksek zenginleşmesini ifade eden K/eTh ve K/eU K/eTh değeri 7.6 %/ppm olarak oran haritalarında belirlenen yüksek genlikli hesaplanmıştır. Yüksek genlikli bu KB-GD yönlü anomalilerin hidrotermal anomalilerin haritanın kuzeyinde D-B yönlü çözeltilerle yüzeye cevher taşıyan ve olarak uzandığı gözlenmektedir. İnceleme alterasyona sebep olan aynı zamanda genel alanına ait uranyuma göre potasyum jeoloji haritasında görülen kırık zonuna zenginleşmesini ifade eden K/eU (%/ppm) paralel olarak yerleştiği görülmektedir.

143

Şekil 5. Kelkit-Ünlüpınar, Eylence yayla yöresine ait Doserate (nGy/h) değerleri anomali haritası. Kontur aralığı 5 nGy/h’dir.

Kelkit-Ünlüpınar, Eylence Yaylasına ait Çalışma alanına ait eU/eTh oran haritasında eTh/eU oranı haritasında KD-GB yönlü yedi ise 6 adet kısa dalga boylu anomali bölgesi farklı anomali kapanımları görülmektedir izlenmektedir (Şekil 7b). En yüksek anomali (Şekil 7a). En kuzeyde yerleşen anomaliler kapanımı haritanın yaklaşık sağ üst köşesine daha uzun dalga boyuna sahip iken haritanın yerleşmiştir. Gözlenen bu anomalilerin güney doğusunda yerleşen anomaliler tektonik yapıya uygun olarak KD-GB nispeten daha kısa dalga boyludur. eTh/eU doğrultusunda uzanmakta olup en yüksek değerlerinin 0-895 arasında değiştiği eU/eTh değeri 26 olarak hesaplanmıştır. görülmektedir.

(a) (b) Şekil 6. Kelkit-Ünlüpınar, Eylence yayla yöresine ait K/eTh (%/ppm) (a) ve K/eU (%/ppm) (b) değerleri anomali haritası. Kontur aralığı K/eTh için 0.5 %/ppm ve K/eU için 10 %/ppm’dir.

144

Kelkit-Ünlüpınar, Eylence Yaylasına ait gelen cevherleşmelerin yerlerini Efimov tarafından önerilen F-parametre göstermektedir. Yapılan değerlendirmeler (K×U/Th) haritası Şekil 8’de verilmiştir. sonucunda hidrotemal çözeltiler ile gelen Efimov F parametre haritasında cevherleşme zonlarının bölgenin tektonik anomalilerinin KB-GD doğrultulu olarak yapısını kontrol eden kırık zonu boyunca uzandığı ve kısa dalga boylu yüksek genlikli yerleştiği görülmektedir. Cevher içeren 10 farklı anomali kapanımından oluştuğu zonların alterasyona uğraması nedeniyle K görülmektedir. Bu 10 farklı kapanımdan yönünden zenginleştiği açık bir şekilde ortaya oluşan anomaliler en zengin potasyum çıkmaktadır. zenginleşmesi ve hidrotermal çözeltilerle

(a) (b) Şekil 7. Kelkit-Ünlüpınar, Eylence yayla yöresine ait eTh/eU (a) ve eU/eTh (b) değerleri anomali haritası. Kontur aralığı eTh/eU ve eU/eTh için sırasıyla 50 ve 2’dir.

Şekil 8. Kelkit-Ünlüpınar, Eylence yöresine ait Efimov F-parametre K(eU/eTh) (%) anomali haritası. Kontur aralığı %1’dir. 145

5. Sonuçlar olan Anonim hakemlere ve derginin Editörü Dr. Serhat DAĞ’a teşekkür ederler. Kelkit-Ünlüpınar, Eylence Yayla cevherleşme sahasında yapılan Gamma ray Spektrometre 6. Kaynaklar ölçümleri sonucunda elde edilen K, eU, eTh ve Doğal Doz Oranı ile bunlara ait oran Abd El Nabi, S.H., 2013. Role of -ray haritaları birlikte değerlendirilerek aşağıdaki spectrometry in detecting potassic sonuçlar elde edilmiştir: alteration associated with Um Ba’anib granitic gneiss and 1. Gamma ray spektrometre yöntemi metasediments, G. Meatiq area, alterasyona bağlı potasyum Central Eastern Desert, Egypt, Arab zenginleşmesini belirlemek için hızlı ve J Geosci 6, 1249-1261. kolay uygulanabilen bir yöntemdir. Adamia, S., Lordkitanidze, M.B. ve 2. En yüksek Uranyum (eU), Toryum (eTh) Zakariadze, G.S., 1977. Evaluation ve Potasyum (K) anomalileri hidrotermal of an Active Continental Margine alterasyon zonlarını göstermektedir. as Exemplified by the Alpine History of Caucasus, 3. Yüksek genlikli K/eTh ve K/eU Tectonophysics, 40, 183-189. anomalileri epitermal altın cevherleşmesi ile ilişkili Potasyum zenginleşmesini Ağar, Ü., 1977. Demirözü (Bayburt ve Köse) göstermektedir. Bölgesinin Jeolojisi, Doktora tezi, Üniversitesi, Fen 4. Efimov F-parametre haritası hidrotermal Fakültesi, İstanbul. çözeltilerle yüzeye ulaşan Potasyum zenginleşmesi ile doğrudan ilişkilidir. Akaryalı, E., 2010. Arzular (Gümüşhane KDTürkiye) Altın Yatağının 5. Tüm konsantrasyon ve oran haritalarında Jeolojik, Mineralojik, Jeokimyasal elde edilen anomalilerin yönü Doğu ve Kökensel İncelenmesi, Doktora Pontidler’in oluşumunda etkili olan kırık Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, sistemlerine paralellik göstermektedir. .

6. Bu kırık sistemleri bölgemizdeki altın Akaryalı, E., Tüysüz, N., 2013. The genesis yataklarının oluşumunda etkili olmuştur. of the slab window-related Arzular low-sulfidation epithermal gold Teşekkür mineralization (Eastern Pontides, NE ). Geoscience Frontiers, Bu çalışma ikinci yazarın lisans tezinden 4-4, 409-421. oluşturulmuştur. Yazarlar, söz konusu çalışmanın Jeolojik verilerinin temininde Akbulut, K., 2014. Ünlüpınar (Kelkit- yardımlarını esirgemeyen Dr. Enver Gümüşhane) Eylence yayla Pb-Zn- AKARYALI’ya, Jeoloji Yüksek Mühendisi Cu±Au Cevherleşmesinin Jeolojik, Kübra AKBULUT’a; arazi çalışmaları Minerolojik ve Kökensel sırasında verilerin toplanmasında yardımları İncelenmesi, Gümüşhane nedeniyle Jeofizik Mühendisleri Kadriye Üniversitesi, Fen Bilimleri KÜLCÜ, Ceylan ÖZDEMİR, Ayhan BULŞU, Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Halil Tolga TAŞCI, Burak YILDIZ, Yılmaz Gümüşhane, 73s. YİĞİT, Seher GÖZSÜZ, Ozan ÇİMEN ve Burak KANTAR’a; çalışmanın bilimsel Akbulut, K., Akaryalı, E., Akpınar, İ., ve yönden kalitesinin artırılmasında katkıları Aydınçakır, E., 2015. Ünlüpınar (Kelkit- Gümüşhane) Pb-Zn±Au

146 Cevherleşmesinin Jeolojik, the , 189-196. Jeokimyasal ve Kökensel Olarak Ankara. İncelenmesi, GÜFBED 5, 34-49. Charbonneau, B.W., Holman, P.B., Hetu, Akçay, M., Gündüz, Ö. ve Çoban, H., 1998. R.J., 1997. Airborne gamma A Multi-phase Intrusion around the spectrometer magnetic-VLF survey Gümüşhane Village (Artvin) and of northeastern Alberta. In Associated Mineralization Types: Exploring for minerals in Alberta: A Geologic and Geochemical Geological Survey of Canada Approach, Geosound, 33, 1-18. Geoscience contributions, edited by MacQueen, Canada-Alberta Anderson, H., Nash, C., 1997. Integrated agreement on mineral development. lithostructural mapping of the Geological Survey of Canada Rossing area, Namibia using high Bulletin 500, 107-132. resolution aeromagnetic, radiometric, Landsat data and aerial Çiftçi, E., 2000. Mineralogy, Paragenetic photographs. Exploration Sequence, Geochemistry and Geophysics, 28, 185-191. Genesis of the Gold and Silver Bearing Upper Cretaceous Mineral Aslaner, M., 1977. Türkiye Bakır-kurşun- Deposits, North eastern Turkey, Ph. çinko Yataklarının Jeolojik ve D Thesis, University of Missouri- Bölgesel Sınıflamasıyla Plaka Rolla, Missouri. Tektoniği Yönünden İncelenmesi, KTÜ Yerbilimleri Fakültesi, Yayın Çoğulu, E., 1970. Gümüşhane ve Rize No: 12, Trabzon. Granitik Plütonlarının Mukayeseli Petrolojik ve Jeokronometrik Aydın, İ., 1990. Orta Anadolu Uranyum Etüdü, Doçentlik Tezi, İ.Ü Maden Aramaları Havadan Gamma Ray Mühendisliği, 186s. İstanbul. Spektrometre Etüdü Raporu. MTA Derleme no.9146,Ankara. El-Sadek, M.A., 2009. Radiospectrometric and magnetic signatures of a gold Aydın, İ., 1994. Çorlu Yöresinde Manyetik mine in Egypt, Journal of Applied Yöntem ve Gamma Işın Geophysics 67, 34-43 Spektrometresi ile Petrol ve Doğal Gaz Aramaları. Yüksek Lisans Eren, M., 1983. Gümüşhane-Kale Arasının Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Jeolojisi ve Mikrofasiyes Bilimleri Enstitüsü İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Üniversitesi, Fen Aydın, İ., 2005. Jeofizikte Radyometrik Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Yöntem ve Gamma Işın Spektrometrisi. Süleyman Demirel Erguvanlı, K., 1952. Trabzon-Gümüşhane Üniversitesi, Yayın No:49, Isparta. Arasının Jeolojisi, MTA, Ankara.

Baykal, F., 1952. Kelkit-Şiran Bölgesinde Eyüboğlu, Y., Bektaş, O., Şeren, A., Maden, Jeolojik Araştırmalar, MTA Raporu N., Jacoby, W.R., Özer, R., 2006. No: 2205, Ankara. Threedirectional extensional deformation and formation of the Bektaş, O. ve Güven, İ.H., 1995. Alaskan Liassic rift basins in the Eastern Aphinitic Type Ultramafic and Pontides (NE Turkey). Geol. Mafic Complexes as the Root Zone Carpath. 57, 337-346. of the Eastern Pontide Magmatic Arc (NE 48 Turkey), Geology of

147 Eyüboğlu, Y., 2010. Late Cretaceous High-K bilimleri Fakültesi, Jeofizik Volcanism in the Eastern Pontide Mühendisliği Bölümü, Bitirme Orogenic Belt: Implications for the Tezi. Geodynamic Evolution of NE Turkey, International Geology Kandemir, R., 2004. Gümüşhane ve Yakın Review, 52, 142-186. Yörelerindeki Erken-Orta Jura Yaşlı Şenköy Formasyonu’nun Ford, K.L., Savard, M., Dessau, J.-C., Çökel Özellikleri ve Birikim Pellerin, E., Charbonneau, B.W., Koşulları, Doktora Tezi, Karadeniz Shives, R.B.K., 2000. The role of Üniversitesi, Fen Bilimleri gamma ray spectrometry in radon Enstitüsü, Trabzon. risk evaluation: A case history from Oka, Quebec. GeoCanada 2000 Kaplan, H., 1976. Eskişehir-Sivrihisar- Abstracts CD-ROM. Kızılcaören Köyü Yakın Güneyi ‘’Nadir Toprak Elementleri- Graham, D.F., Bonham-Carter, G.F., 1993. Toryum Kompleks Yatağı’’ üzerine Airborne radiometric data: a tool 1975 Yılında Yapılmış Çalışmalar for reconnaissance geological Hakkında Ara Rapor. MTA Rad. mapping using a GIS. Min. Serv. Rapor no. 464, Ankara, Photogrammetric Engineering and (yayınlanmamış). Remote Sensing, 58 (8), 1243- 1249. Lahti, M., Jones, D.G., Multala, J., Rainey, M.P., 2001. Environmental Grasty, R.L., Shives, R.B.K., 1997. applications of airborne radiometric Applications of gamma ray surveys. Expanded Abstracts, 63rd spectrometry to mineral exploration Annual Conference, European and geological mapping, Workshop Association of Geoscientists and presented at Exploration 97: Fourth Engineers. Decennial Conference on Mineral Exploration. Leitch, C.H.B., 1981. Mineralogy and Textures of the Lahanos and Gross, W.H., 1952. Radioactivity as a Kızılkaya Massive Sulfide guidetoore. Economic Geology, 47. Deposits, Northeastern Turkey, and their Similarity to Kuroko Ores, International Atomic Energy Agency (IAEA), Min. Deposita, 16, 241-257. 2003. Guidelines for radioelement mapping using gamma-ray Lermi, A., 1996. Kanköy (Yomra-Trabzon) spectrometry data. IAEA- Cevherinde Toprak-Bitki TECDOC-1363. Jeokimyasının uygulanması ve İndikatör Bitki Türü Tespiti, Jaques, A.L., Wellman, P., Whitaker, A., Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü., Fen Wyborn, D., 1997. High resolution Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. geophysics in modern geological mapping. AGSO Journal of Lermi, A., 2003. Midi (Karamustafa / Australian Geology & Geophysics, Gümüşhane, KD Türkiye) Zn-Pb 17(2), 159-174. Yatağının Jeolojik, Mineralojik, Jeokimyasal ve Kökensel Kahveci, N., 2014. Kelkit-Ünlüpınar, Eylence İncelemesi, Doktora Tezi, K.T.Ü., yayla cevherleşme sahasının Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. gamma ray spektrometre ölçümleri ile incelenmesi, Gümüşhane Lo, B.H., Pitcher, D.H., 1996. A case history Üniversitesi Mühendislik ve Doğa on the use of regional aeromagnetic

148 and radiometric data sets for lode Tüysüz, N., 2000. Geology, gold exploration in Ghana. Annual Lithogeochemistry and Genesis of Meeting Expanded Abstracts, the Murgul Massive Sulfide Society of Exploration Deposit, NE Turkey, Chem. Erde, Geophysicists, 592-595. 60, 231-250. Topuz, G., 2000. Tur petrologie Maden, N., Akaryalı, E., 2015. Gamma ray dermetamorphen Gesteinedes spectrometry for recognition of Pulur-Massivs, N. E-Turkey, hydrothermal alteration zones Unpublizierte Dissertation, related to a low sulfidation Universitat Heidelberg, 276 s. epithermal gold mineralization (Eastern Pontides, NE Türkiye), Wallin, B., 1984. A Pilot Airborne Gamma Journal of Applied Geophysics 122, Ray Survey in Yozgat and Bayburt 74-85. Areas, Anatolia, Turkey. Riso National Laboratory, DK-4000, Moxham, R.M., Foote, R.S., and Bunker, Roskilde, Denmark. C.M., 1965. Gamma-ray spectrometer studies of Yalçınalp, B., 1992. Güzelyayla (Maçka- hydrothermally altered rocks, Trabzon) Porfiri Cu-Mo Economic Geology 60, 653-671. Cevherleşmesinin Jeolojik Yerleşimi ve Jeokimyası, Doktora Pejatoviç, S., 1979. Pontid Tipi Masif Tezi, K.T.Ü., Fen Bilimleri Yataklarının Metalojenisi, MTA Enstitüsü, Trabzon. Yayın No: 177. Ankara. Yılmaz, Y., 1972. Gümüşhane Granitinin Sanderson, D.C.W., Allyson, J.D., Tyler, Yerleşmesi, Cumhuriyetin 50. Yılı A.N., Scott, E.M., 1995. Yerbilimleri Kongresi, Bildiriler Environmental applications of Kitabı, 485-490. airborne gamma ray spectrometry,” Application of Uranium Yiğit, Y., 2014. Canca ve Kaletaş Exploration Data and Techniques in cevherleşme sahalarının gamma Environmental Studies, IAEA- Ray Spektrometresi ile incelenmesi, TECDOC-827, IAEA, Vienna, 71- Gümüşhane Üniversitesi 79. Mühendislik ve Doğa bilimleri Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Shives, R.B.K., Charbonneau, B.W., ve Ford, Bölümü Bitirme Tezi, K.L., 2000. The detection of (Yayınlanmamış). potassic alteration by gamma-ray spectrometry—Recognition of Yiğit, Y., ve Maden, N., 2016. Gamma Ray alteration related to mineralization, Spektrometre Ölçümlerinin Au+Ag Geophysics, 65(6), 2001-2011. Cevherleşme Sahalarına Uygulanması: Çitdüzü-Zarfu Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., 1981. Tethyan Yöresi (Gümüşhane) Örneği, Evolution of Turkey: A Plate Jeofizik Bülteni, Vol. 76-77, 44-50. Tectonic Approach. Techtonophysics, 75, 181-241.

149