UCHWAŁA Nr XXIX/131/13 RADY GMINY W PAPROTNI z dnia 27 czerwca 2013 r.

w sprawie: uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia

Na podstawie art. 12, ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( tj. Dz. U. z 2003r., poz.647 z pó źn. zm.) oraz w zwi ązku z uchwał ą Nr IX/31/11 Rady Gminy w Paprotni z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia uchwala si ę co nast ępuje:

§ 1 1. Uchwala si ę „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia” zwane dalej „Studium”

2.Studium obejmuje swym zasi ęgiem obszar w granicach administracyjnych gminy Paprotnia.

3. Zał ącznikami do niniejszej uchwały s ą: 1) tekst studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia stanowi ący zał ącznik nr 1 do uchwały obejmuj ący dwie cz ęś ci; - cz ęść I „Uwarunkowania” - cz ęść II „Kierunki” 2) Rysunek studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia w skali 1: 25000 pt „Uwarunkowania” stanowi ący zał ącznik nr 2 do uchwały, 3)Rysunek studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia w skali 1: 25000 pt „Kierunki” stanowi ący zał ącznik nr 3 do uchwały, 4)rozstrzygni ęcie o sposobie rozpatrzenia uwag, zgodnie z art. 12 ust 1. ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( tj. Dz.U. z 2012r., poz.647 z pó źn. zm.) stanowi ące zał ącznik nr 4 do uchwały.

§ 2.

Traci moc uchwała nr XIX/110/2000 Rady Gminy w Paprotni z dnia 23 listopada 2000r.

§ 3

Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy Paprotnia.

§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podj ęcia i podlega ogłoszeniu na tablicy ogłosze ń Urz ędu Gminy Paprotnia.

UZASADNIENIE do uchwały Nr XXIX/131/13 Rady Gminy w Paprotni z dnia 27 czerwca 2013r.2013 r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem planistycznym, okre ślaj ącym polityk ę zagospodarowania przestrzennego gminy. W odró żnieniu od miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego studium nie stanowi prawa miejscowego. Jest zobowi ązaniem władz gminy do działa ń zgodnie z wyznaczonymi kierunkami.W dokumencie studium formułuje si ę zasady polityki przestrzennej, integruje dokumenty programowe i propozycje zwi ązane z rozwojem gospodarczym i społecznym. Studium stanowi zbiór zapisów ustalonych i uzgodnionych jako nienaruszalne uwarunkowania i kierunki zagospodarowania przyj ęte za podstaw ę do opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W okresie obowi ązywania studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia, tj. od 2000 r. oraz po ogłoszeniu o przyst ąpieniu do studium, do siedziby Urz ędu Gminy wpłyn ęło wiele wniosków od inwestorów i osób fizycznych. Dotyczyły one głównie zmiany przeznaczenia gruntów rolnych pod zabudow ę mieszkaniow ą, produkcyjn ą i usługow ą oraz zmiany funkcji terenów okre ślonych w poprzednio obowi ązuj ącym studium Wpłyn ęły równie ż wnioski dotycz ące realizacji farm wiatrowych w południowej i wschodniej cz ęś ci gminy Paprotnia. W zwi ązku z brakiem spójno ści zgłoszonych wniosków z polityk ą przestrzenn ą gminy okre ślon ą w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia uchwalonego uchwał ą nr XIX/110/2000 Rady Gminy Paprotnia z dnia 23 listopada 2000 r., w zwi ązku z do ść odległym horyzontem czasowym sporz ądzenia poprzednio obowi ązuj ącego studium, którego znaczna cz ęść ustale ń uległa w tym okresie dezaktualizacji, z wej ściem w życie nowych przepisów odr ębnych oraz z uwagi na fakt, i ż poprzednie studium opracowano w okresie obowi ązywania ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 r. – wyst ąpiła konieczno ść sporz ądzenia zmiany całego dokumenty studium. Jednocze śnie podj ęcie prac nad zmian ą studium dla wspomnianych terenów, uzasadniały potrzeby rozwoju społeczno – gospodarczego gminy. Na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. ( tj. Dz. U. z 2012 r., poz.647 z pó źn. zm.) Wójt Gminy Paprotnia sporz ądził projekt studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia dla całego jej obszaru i przeprowadził czynno ści poprzedzaj ące przedło żenie Radzie Gminy Paprotnia projektu studium wynikaj ące z art. 11 ww. ustawy.

Do projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia, po wyło żeniu do publicznego wgl ądu, nie wniesiono w ustawowo okre ślonym terminie uwag ze strony osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadaj ących osobowo ści prawnej. W związku z powy ższym podj ęcie uchwały w sprawie uchwalenia studium jest uzasadnione.

WÓJT GMINY PAPROTNIA

P R O G N O Z A oddziaływania na środowisko ustaleń Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego GMINY PAPROTNIA

Wykonawca: Pracownia Urbanistyczna ,, Eko-przestrzeń” w Chełmie 22-100 Chełm Plac niepodległości 1

Autor opracowania: inż. ochr. środ. Gabriela Bałka Grafika komp.: Grzegorz Bałka

PAPROTNIA, 2012 R. Spis treści

I. Wstęp...... …...... 3

II. Informacja o zawartości, głównych celach projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla gminy Paprotnia i powiązaniach z innymi dokumentami....…...... 6

III. Stan środowiska oraz potencjalne jego zmiany w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu. …...... 16

IV. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów chronionych …...... 27

V. Zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi ze strony poważnych awarii, transportu materiałów niebezpiecznych oraz katastrof naturalnych, w tym powodzi...... …...... 31

VI. Potencjalne skutki wpływu realizacji ustaleń Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla gminy Paprotnia...... 31

VII. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia...... 37

VIII. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w Studium wraz z uzasadnieniem ich wyboru, w tym także wskazanie napotkanych trudności wynikających z niedostatku techniki lub luk we współczesnej wiedzy...... 41

IX. Transgraniczne oddziaływanie na srodowisko...... 42

X.Podsumowanie...... …...... 42

XI. Streszczenie w języku niespecjalistycznym...... 43

...... 2 I. WSTĘP 1. Cel i zakres opracowania

Celem Prognozy oddziaływania na środowisko zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Paprotnia jest określenie charakteru prawdopodobnych oddziaływań na środowisko przyrodnicze, spowodowanych realizacją zalecanych lub dopuszczonych przez studium ustaleń zagospodarowania przestrzennego. Prognoza analizuje i wskazuje potencjalne zagrożenia dla środowiska wynikające z rozwiązań funkcjonalno – przestrzennych zawartych w zmianie studium zagospodarowania przestrzennego. Zakres Prognozy został uzgodniony: – Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Warszawie – Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Siedlcach. Prognoza obejmuje obszar objęty projektem zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego tj. gminę Paprotnia w granicach administracyjnych. Na Prognozę składa się część tekstowa i część graficzna w skali 1: 25000 (odpowiadającej skali studium). 2.Metodyka sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko Prognozę oddziaływania na środowisko Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla gminy Paprotnia sporządzono zgodnie z wytycznymi zawartymi w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227 z późniejszymi zmianami), zwanej dalej ustawą UIOŚ. Zgodnie z rozdziałem 2 Art. 51 przywołanej ustawy prognoza oddziaływania na środowisko: zawiera:

− informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, − informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, − propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, − informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, − streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; określa, analizuje i ocenia: − istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, − stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, − istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, − cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, − przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000

3 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na:

- różnorodność biologiczną, - ludzi, - zwierzęta, - rośliny, - wodę, - powietrze, - powierzchnię ziemi, - krajobraz, - klimat, - zasoby naturalne, - zabytki, - dobra materialne - z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; przedstawia: − rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, − biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko zostały opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu. W prognozie oddziaływania na środowisko uwzględniono informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już, dokumentów powiązanych z projektem dokumentu będącego przedmiotem postępowania.

Przy opracowaniu niniejszej prognozy wykorzystano szczególnie następujące materiały: 1. Projekt zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia, 2. Ekofizjografia podstawowa gminy Paprotnia (aktualizacja) Siedlce 2011 3.Charakterystyka klimatu i regionalizacja klimatu Polski, 1975. IMiGW, Warszawa. 4. Kondracki J. 1988. Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa. 5. Kot H. (red). 1995. Przyroda województwa siedleckiego. Zakład Badań Ekologicznych „EKOS”, Siedlce. 6. Mapa geologiczna Polski w skali 1:50000. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. 7. Materiały własne zebrane w terenie na potrzeby niniejszego opracowania. 8. Opracowanie fizjograficzne wstępne do planu zagospodarowania przestrzennego, woj. siedleckie, rejon II. Przedsiębiorstwo Geologiczno–Fizjograficzne i Geodezyjne Budownictwa „Geoprojekt”, Warszawa 1980. 9. Podział hydrograficzny Polski, 1983. IMiGW. 10. Strategia ochrony fauny na Nizinie Mazowieckiej. 2001. 11. Stan środowiska w woj. mazowieckim w roku 2007. 12. Dane statystyczne GUS w Warszawie. 4 13. Studium zaopatrzenia lokalnego przemysłu budowlanego w surowiec ceramiczny i kruszywa naturalne woj. siedleckiego Gmina Paprotnia, Przedsiębiorstwo Geologiczne w Warszawie, 1983. 14. Warunki przyrodnicze produkcji rolnej - woj. siedleckie IUNG Puławy, 1982. 15. Plan Urządzenia Lasu na okres 01.01.2006 – 31.12.2015 dla Nadleśnictwa Siedlce, Opis Taksacyjny. 16. Uproszczone Plany Urządzenia Lasu dla poszczególnych miejscowości, obowiązujące od 01.01.2010 do 31.12.2019r. Do sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko projektu wykorzystano również wyniki i analizy badań dotyczących aktualnego stanu środowiska w gminie Paprotnia i powiecie siedleckim, w tym informacje dotyczące aktualnego stanu środowiska przyrodniczego, wodnego, glebowo–gruntowego i atmosferycznego. Prognozę sporządzono przy zastosowaniu: metod opisowych, analiz jakościowych opartych na danych dostępnych z państwowego monitoringu środowiska oraz identyfikacji i wartościowania skutków przewidywanych zmian w środowisku. Część zamierzeń zawartych w Studium zaliczana jest do jednej z niżej wymienionych, określonych w prawie kategorii planowanych przedsięwzięć: − mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, − mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Nie ma praktycznie możliwości i sposobów, aby szczegółowo przeanalizować w ramach niniejszej Prognozy wpływu wszystkich planowanych zamierzeń na środowisko. Studium uwzględnia bowiem kilkadziesiąt pojedynczych przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych. Zadania te znajdują się w różnych stadiach przygotowania i realizacji – niektóre z nich już bliskie zakończenia, a inne znajdują się dopiero na etapie projektowania lub planowania. Część z nich stanowią przedsięwzięcia wymagające przeprowadzenia odrębnej oceny oddziaływania na środowisko. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko (w tym także jej część – niniejsza Prognoza) nie zastępuje procedury w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć i nie zwalania przyszłych inwestorów z obowiązku uzyskania decyzji środowiskowych (o ile są konieczne) i opracowania w ramach nich raportów oddziaływania na środowisko. Wobec powyższego przyjęto, że Prognoza ma charakter rozpoznawczy i ostrzegawczy. Jednym z jej zadań w odniesieniu do Studium jest identyfikacja i wskazanie tych ewentualnych rodzajów planowanej aktywności, gdzie istnieje prawdopodobieństwo, że realizacja zamierzeń zawartych w Studium będzie powodować również negatywne skutki dla środowiska. Wskazane zostały potencjalne pola konfliktów oraz najważniejsze aspekty środowiskowe dla poszczególnych typów projektów, które będą następnie przedmiotem szczegółowej analizy w dalszych pracach nad przygotowaniem poszczególnych zadań. Wskazane zostały także elementy środowiska, których stan może ulec pogorszeniu w wyniku realizacji Studium. Przyjęto następujący tok prac: 1. Analiza głównych walorów, zasobów, zagrożeń oraz problemów ochrony środowiska w gminie Paprotnia. 2. Określenie znaczącego oddziaływania na środowisko oraz obszarów objętych tym oddziaływaniem. 3. Sprawdzenie, czy i w jakim stopniu problemy ochrony środowiska są ujęte w Studium. 4. Analiza ustaleń projektu Studium z punktu widzenia ich znaczącego oddziaływania na środowisko. 5. Analiza oraz określenie potencjalnych zmian dokonanych w środowisku przyrodniczym gminy Paprotnia w przypadku braku realizacji ustaleń zawartych w Studium. 6. Ocena zgodności celów Studium w zakresie ochrony środowiska z celami ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym i krajowym.

5 7. Podsumowanie przeprowadzonych analiz i ocen: wskazanie sposobów rozwiązania problemów środowiska przyrodniczego oraz określenie zasad monitorowania realizacji ustaleń projektu Studium z punktu widzenia ochrony środowiska. II. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTU STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO DLA GMINY PAPROTNIA

1. Zawartość Studium Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia zawiera dokumentację , która obejmuje: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia - część uchwalana przez Radę Gminy składająca się z: 1) części tekstowej ustaleń studium obejmujący dwie części: - część I ,,Uwarunkowania” - część II ,, Kierunki zagospodarowania przestrzennego ‘, 2) części graficznej ustaleń studium obejmującej: - rysunek w skali 1 : 25000 pt. "Uwarunkowania” , - rysunek w skali 1: 25000 pt. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”, Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia nie podlegająca uchwaleniu, składająca się z: 1) części tekstowej, 2) części graficznej – rysunek w skali 1:25000.

Celem zmiany Studium jest kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie Gminy Parrotnia , lokalne potrzeby inwestycyjne oraz aktualizacja treści Studium - „Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia” – do aktualnych przepisów, potrzeb i zamierzeń inwestycyjnych na terenie gminy, polegających na wyznaczeniu obszarów funkcjonalnych wskazanych również na załączniku graficznym nr 2 „KIERUNKI”. Kierunki zmian w przeznaczeniu terenów oraz sposobie ich zagospodarowania określono na podstawie analiz dotyczących: − ograniczeń dla zabudowy i zagospodarowania terenu wynikających z wymogów ochrony przyrody, ochrony zabytków , ochrony środowiska i zdrowia ludzi, − istniejącego wyposażenia gminy w obiekty i urządzenia infrastruktury technicznej oraz możliwości jej rozwoju, − dotychczasowego przeznaczenia terenów określonego w dotychczas obowiązującym studium oraz w obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, − istniejącego zagospodarowania terenów.

Cały obszar gminy został podzielony na: 1 . Obszary rozwoju zabudowy 2. Obszary otwarte z dopuszczeniem ekstensywnych form zagospodarowania 3. Obszary otwarte wyłączone z zabudowy

6 Obszary rozwoju zabudowy oraz sposób ich zagospodarowania: M1 Tereny zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem zabudowy jednorodzinnej M2 Tereny zabudowy zagrodowej M3 Tereny zabudowy jednorodzinnej i letniskowej MN U Tereny zabudowy jednorodzinnej i usługowej UA,UK Tereny usług administracji i kultury U 1 Tereny zabudowy usługowej nieuciążliwej U 2 Tereny zabudowy usługowej uciążliwej i nieuciążliwej U O Tereny usług oświaty UK Tereny usług kultury UKS Tereny usług sakralnych UZ Tereny usług zdrowia i opieki społecznej UI Tereny usług OSP US Tereny usług sportu PU Tereny przemysłowo- usługowe P Tereny przemysłu PE Tereny eksploatacji surowców naturalnych RP Tereny zabudowy produkcji rolnej specjalistycznej RUW Tereny obsługi rolnictwa – lecznice weterynaryjne KS Tereny stacji paliw

Zasady zagospodarowania terenów proponowanych do zabudowy M1 - tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej • główna funkcja – zabudowa jednorodzinna i zagrodowa , w tym obiekty i urządzenia służące produkcji rolnej uznanej za dział specjalny, • uzupełniające funkcje: zabudowa oraz urządzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) nowa zabudowa może być realizowana z zachowaniem standardów określonych w ust. 2.2 niniejszego rozdziału, b) istniejąca zabudowa może być rozbudowywana, przebudowywana i nadbudowywana pod warunkiem zachowania standardów określonych w ust 2.2 niniejszego rozdziału, c) dopuszcza się zabudowę gospodarczą i garażową oraz zabudowę związaną z prowadzeniem gospodarstwa rolnego t.j. w szczególności budynki inwentarskie, budowle rolnicze, obiekty uznane za dział specjalny itp. d) dopuszcza się lokalizację zabudowy usługowej nieuciążliwej wolnostojącej lub wbudowanej (głównie dla potrzeb obsługi ludności), e) zaleca się wprowadzanie zieleni urządzonej jako trwałego elementu towarzyszącego zabudowie mieszkaniowej i usługowej, f) dopuszcza się, poza orientacyjnymi granicami określonymi na rysunku studium, lokalizację zabudowy zagrodowej w tym również budowli rolniczych, gospodarstw rolnych uznanych za dział specjalny pod warunkiem dostępu do drogi publicznej lub dróg wewnętrznych i dojazdowych, g) dopuszcza się lokalizację wydzielonego terenu parkingu pod warunkiem ochrony interesów osób trzecich oraz zgodności z przepisami odrębnymi. M2 - tereny zabudowy zagrodowej 1) główne funkcje - zabudowa zagrodowa, 2) uzupełniające funkcje: zabudowa jednorodzinna, usługi nieuciążliwe oraz urządzenia infrastruktury technicznej. 7 Zasady zagospodarowania - jak dla M 1 M3 - tereny zabudowy jednorodzinnej i letniskowej 1) główne funkcje - zabudowa jednorodzinna i zabudowa letniskowa, 2) uzupełniające funkcje: zabudowa usługowa nieuciążliwa, zieleń urządzona oraz urządzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania -a) architektura domów letniskowych i jednorodzinnych powinna być dostosowana do architektury regionalnej i otaczającego krajobrazu, b) obowiązuje zachowanie standardów określonych w punkcie 2.2 . niniejszego rozdziału, c) ogrodzenie działek powinno być ażurowe; zakazuje się budowy ogrodzenia pełnego betonowego, d) dopuszcza się wydzielenie indywidualnych dróg wewnętrznych, dojazdowych szerokości min 5,0 m, e) dopuszcza się wybudowanie szczelnych zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków, jeżeli nie ma możliwości odprowadzania nieczystości ciekłych do kanalizacji sanitarnej.

MNU – tereny zabudowy jednorodzinnej i usługowej 1) główna funkcja - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i usługowa nieuciążliwa, 2) uzupełniające funkcje: zieleń urządzona, urządzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) dla zabudowy jednorodzinnej– jak dla terenów M1, b) dla zabudowy usługowej nieuciążliwej: − istniejąca zabudowa może być rozbudowywana i nadbudowywana, − nowa zabudowa usługowa może być realizowana jako wolnostojąca lub wbudowana w pomieszczeniach budynków mieszkalnych.

UKS - tereny usług sakralnych 1) Tereny i obiekty objęte strefami ochrony konserwatorskiej dla kościoła św. Bartłomieja w Paprotni wpisanego do rejestru zabytków obowiązują zasady zagospodarowania określone w rozdziale VI. 2) tereny i obiekty nie objęte strefami ochrony konserwatorskie Zasady zagospodarowania a) istniejąca zabudowa może być rozbudowywana i przebudowywana, b) zaleca się wprowadzenie zieleni urządzonej,

UO - tereny usług oświaty 1) główna funkcja – usługi oświaty, 2) uzupełniające funkcje: zieleń urządzona, usługi sportu. Zasady zagospodarowania a) istniejące obiekty mogą być rozbudowywane, nadbudowywane i przebudowywane, b) ustala się możliwość lokalizacji nowych obiektów towarzyszących np. obiektów socjalnych, administracyjnych, sportowych. US – tereny usług sportu 1) główna funkcja – boiska i urządzenia sportowe, 2) uzupełniająca funkcje: zieleń urządzona. Zasady zagospodarowania a) modernizacja i uzupełnienie urządzeń sportowych, b) dopuszczenie lokalizacji budynków socjalno-administracyjnych.

8 UA, UK - tereny usług administracji, kultury i innych usług publicznych 1) główna funkcja - tereny obsługi ludności w zakresie kultury i administracji, 2) uzupełniające funkcje: zieleń urządzona, parkingi, urządzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniejących obiektów z możliwością rozbudowy, przebudowy i budowy nowych obiektów, b) dopuszcza się budowę parkingów i urządzeń infrastruktury technicznej, c) zaleca się wprowadzenia zieleni urządzonej. UZ – tereny usług zdrowia 1) główna funkcja – usługi zdrowia i opieki społecznej, 2) uzupełniające funkcje: zieleń urządzona, parking, urządzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a)adaptacja istniejących obiektów z możliwością rozbudowy, przebudowy i budowy nowych obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej. UK – tereny usług kultury 1) główna funkcja – usługi kultury, w tym świetlice wiejskie, 2) uzupełniające funkcje: zieleń urządzona, parking, urządzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniejących obiektów z możliwością rozbudowy, przebudowy i budowy nowych obiektów, b) dopuszcza się lokalizacje nowych obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej. UI – tereny zabudowy usługowej – strażnice OSP Zasady zagospodarowania a) stniejące budynki OSP mogą być rozbudowywane i nadbudowywane, b) dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków OSP na zabudowę usługową nieuciążliwą, c) dopuszcza się budowę parkingów, d) ustala się lokalizację urządzeń infrastruktury technicznej, w tym w szczególności obiektów infrastruktury telekomunikacyjnej. U 1 – tereny zabudowy usługowej nieuciążliwej 1) główna funkcja – zabudowa usługowa nieuciążliwa 2) uzupełniająca funkcja – zabudowa mieszkaniowa zieleń urządzona Zasady zagospodarowania a) zabudowa usługowa skalą i gabarytami powinna być dostosowana do istniejącej zabudowy b) zaleca się wprowadzenie zieleni urządzonej oraz małej architektury c) istniejąca zabudowa usługowa może być rozbudowywana i nadbudowywana U 2 - tereny zabudowy usługowej a) główne funkcje - zabudowa usługowa uciążliwa i nieuciążliwa, b) uzupełniające funkcje: zieleń izolacyjna, urządzenia infrastruktury technicznej w tym w szczególności obiekty infrastruktury telekomunikacyjnej. Zasady zagospodarowania a) ograniczenie ewentualnej uciążliwości do granic własnego terenu, b) wprowadzenie zieleni izolacyjnej przy obiektach uciążliwych. KSU - tereny stacji paliw i zabudowy usługowej Zasady zagospodarowania dla stacji paliw (KS) a) parametry stacji paliw - wg indywidualnych rozwiązań, b) wprowadzenie zieleni izolacyjnej Zasady zagospodarowania dla zabudowy usługowej a) nowa zabudowa musi spełniać standardy określone w ust. 2.2 niniejszego rozdziału, b) zaleca się wprowadzenie pasa zieleni izolacyjnej, 9 c) dopuszcza się lokalizację urządzeń infrastruktury technicznej, w tym w szczególności obiektów infrastruktury telekomunikacyjnej PU - tereny zabudowy produkcyjno - usługowej 1) główne funkcje – zabudowa produkcyjna ,usługowa uciążliwa i nieuciązliwa , składy , magazyny hurtownie, 2) uzupełniające funkcje - zieleń izolacyjna , urządzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) dla zabudowy produkcyjnej – jak dla P b) dla zabudowy usługowej - jak dla U2 P - tereny przemysłu 1) główna funkcja - zabudowa produkcyjna i przemysłowa uciążliwa i nieuciążliwa, składy magazyny, hurtownie, wiaty itp. 2) uzupełniająca funkcja – usługi uciążliwe i nieuciążliwe, urządzenia infrastruktury technicznej, zieleń izolacyjna. Zasady zagospodarowania ,a) istniejąca zabudowa może być rozbudowywana, przebudowywana i nadbudowywana ٠ b) wokół obiektów uciążliwych należy wprowadzić zieleń izolacyjną c) zakazuje się lokalizacji zabudowy mieszkaniowej, d) dopuszcza się lokalizację urządzeń infrastruktury technicznej. PE – tereny powierzchniowej eksploatacji surowców naturalnych Zasady zagospodarowania a) eksploatacja surowców z zastosowaniem środków ograniczających szkody w środowisku przyrodniczym b) obowiązuje zachowanie filarów ochronnych - min.10,0m od granicy pasa drogowego drogi powiatowej - min 6,0m od granicy nieruchomości sąsiednich - min 12,0m od lasów c) po wyeksploatowaniu surowców teren należy zrekultywować teren w kierunku leśnym lub wodnym

ZCc- tereny cmentarzy czynnych Zasady zagospodarowania 1) adaptuje się istniejące tereny cmentarzy czynnych w miejscowościach Paprotnia i Hołubla, 2) dopuszcza się obiekty kubaturowe towarzyszące funkcji podstawowej, ustala się zachowanie istniejącej zieleni z dopuszczeniem jej przebudowy, 3) ustala się pas izolujący wokół cmentarzy czynnych od innych terenów: - o szerokości 50 m od granicy cmentarza, w którym zakazuje się realizacji zabudowy mieszkaniowej oraz produkcji i przechowywania żywności, - o szerokości 150 m, w którym budowa budynków może być dopuszczona pod warunkiem przyłączenia do sieci wodociągowej, - zakazuje się lokalizowania ujęć wody do celów komunalnych, 4) ze względu na objęcie cmentarza strefą „B” – ochrony zachowanych elementów zabytkowych ustala się stosowanie zasad zagospodarowania określonych w rozdziale VI pkt. 4 STUDIUM

RP – tereny zabudowy produkcyjnej rolnej 1) główna funkcja – produkcja rolna w tym w szczególności uznana za dział specjalny wg przepisów odrębnych (np. kurniki, pieczarkarnie indyczkarnie itp.) 2) uzupełniająca funkcje: zabudowa związana z obsługą produkcji rolnej, zabudowa mieszkaniowa dla właściciela, urządzenia infrastruktury technicznej.

10 Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniejącego sposobu zagospodarowania z możliwością rozbudowy i nadbudowy, b) dopuszczenie lokalizacji nowej zabudowy produkcyjnej rolnej, zgodnie z przepisami odrę bnymi, c) dopuszcza się lokalizację budowli rolniczych.

RUW – tereny obsługi rolnictwa – lecznice weterynaryjne 1) główna funkcja – lecznice weterynaryjne, 2) uzupełniająca funkcja – zabudowa mieszkaniowa, infrastruktura techniczna.

Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniejącego sposobu zagospodarowania z możliwością rozbudowy nadbudowy i przebudowy, b) dopuszcza się lokalizację nowych obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej.

Obszary lokalizacji farm wiatrowych ze strefą ich oddziaływania W południowo wschodniej części gminy Paprotnia zostały wyznaczone obszary lokalizacji turbin wiatrowych ze strefą ich oddziaływania oraz obszary warunkowej lokalizacji dwóch turbin wiatrowych we wsi Koryciny, których strefa oddziaływania obejmuje fragment wsi Olędy gmina Mordy. Lokalizacja dwóch turbin wiatrowych we wsi Koryciny ze strefą oddziaływania wymaga zmiany obecnie obowiązującego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mordy.

Zasady zagospodarowania a) wyznacza się orientacyjną lokalizację turbin wiatrowych ze strefą oddziaływania oraz infrastrukturą towarzyszącą (infrastruktura drogowa, infrastruktura przyłączeniowa wewnętrzna),, a) w granicach obszaru lokalizacji farm wiatrowych i strefy oddziaływania obowiązuje zakaz zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i zagrodowej, d) ustala się, dla potrzeb obsługi komunikacyjnej farm wiatrowych, możliwość poszerzenia istniejących dróg powiatowych , gminnych, wewnętrznych i dojazdowych oraz wydzielenia nowych dróg wewnętrznych, e) dopuszcza się lokalizację Głównego Punktu Zasilania ( stacji transformatorowej) do przesyłu energii elektrycznej na obszarze objętym zmianą studium bez określania jego lokalizacji na rysunku studium pt.”Kierunki”, f) dopuszcza się przesunięcie lokalizacji turbin wiatrowych pod następującymi warunkami: - zachowanie odległości co najmniej 400 m od istniejących budynków mieszkalnych oraz od projektowanych terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową zagrodową , jednorodzinną i letniskową oznaczoną na rysunku studium pt.”Kierunki symbolami M1,M2,M3, - zachowanie odległości co najmniej 200m od kompleksów leśnych o powierzchni powyżej 10 ha, - zakaz lokalizacji turbin wiatrowych w terenach korytarzy ekologicznych, - uwzględnienia ochrony istniejących zasobów przyrody i środowiska oraz ograniczenia uciążliwości dla terenów sąsiednich, w szczególności w zakresie dopuszczalnych poziomów hałasu.

11 Tereny wyłączone z zabudowy Ustala się wyłączenie z zabudowy następujących terenów: - korytarzy ekologicznych obejmujących doliny cieków wskazane jako lokalne i regionalne powiązania przyrodnicze oznaczone granicą na rysunku studium, - lasów, - pomników przyrody, - projektowanego rezerwatu przyrody „Podawce”, - projektowanych użytków ekologicznych - terenów rolnych położonych w strefie oddziaływania farm wiatrowych

Zasady zagospodarowania a) zachowanie lasów oraz trwałych użytków zielonych i upraw rolnych z ciekami, zbiornikami wodnymi i zadrzewieniami , b) na terenach rolnych i leśnych, poza terenami proponowanymi do objęcia ochroną prawną w formie użytków ekologicznych i rezerwatów przyrody, dopuszcza się lokalizację dróg i urządzeń infrastruktury technicznej.

Obszary proponowane do objęcia ochrona prawną Proponuje się ustanowienie na terenie gminy następujących form ochrony: - 4 użytków ekologicznych, - Rezerwatu przyrody „ Podawce „

Ochrona korytarzy ekologicznych. Obejmuje się ochroną przed zainwestowaniem obniżenia charakteryzujące się wysokimi walorami przyrodniczym, natomiast niekorzystnymi dla lokalizacji osadnictwa warunkami fizjograficznymi ( gruntowo – wodnymi , klimatyczno – zdrowotnymi ) . W tym celu wyznacza się tereny ochrony ekologicznej oznaczone graficznie na rysunku studium , proponowane do pozostawienia w dotychczasowym użytkowaniu. Dla terenów ochrony ekologicznej ustala się: - pozostawienie obszarów dolin rzecznych jako terenu otwartego, tj. wyłączonego z zabudowy i nie tworzenie przegród utrudniających grawitacyjny spływ powietrza, - nie przekształcanie trwałych użytków zielonych na grunty orne, - wprowadzanie zakazu odwadniania dolin, - ograniczenie na całym obszarze stosowania chemicznych środków ochrony roślin, a w szczególności środków toksycznych dla ludzi o długim okresie karencji, - pozostawienie w stanie pierwotnym nadrzecznych zadrzewień i zarośli, w bezpośrednim sąsiedztwie cieków zaniechanie koszenia roślinności szuwarowej, krzewiastej i siewek drzew pochodzących z samosiewu, - dopuszcza się lokalizację obiektów i sieci infrastruktury technicznej, jeżeli nie ma możliwości innego ich przebiegu. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych W gminie Paprotnia ochrona wód powierzchniowych i podziemnych będzie odbywała się poprzez : - wyposażenie obszarów zwartej zabudowy w systemy kanalizacyjne z odprowadzaniem ścieków do oczyszczalni, - wyposażenie rozproszonej zabudowy nieobjętej siecią kanalizacyjną w szczelne zbiorniki osadowe, z których ścieki wywożone będą do oczyszczalni lub instalowanie oczyszczalni przydomowych, - nie odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub gruntu, - ograniczenie do niezbędnego minimum stosowania chemicznych środków ochrony roślin na obszarach dolin i obniżeń terenu, 12 - składowanie odpadów stałych wyłącznie na urządzonych terenach gromadzenia odpadów oraz ich utylizację na składowisku, - zachowanie wzmożonego nadzoru sanitarnego wokół studni.

Ochrona gruntów leśnych Lasy i grunty leśne podlegają ochronie przed przeznaczaniem na cele nieleśne na mocy przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.). Zgodnie z przepisami art. 7 cytowanej ustawy przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego po uprzednim uzyskaniu zgody Ministra Środowiska dla lasów Skarbu Państwa lub Marszałka Województwa dla lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa.

Ochrona gruntów rolnych Ochrona gruntów rolnych wysokiej jakości polegać będzie na ograniczaniu ich przeznaczania na cele nierolnicze. Szczególnej ochronie podlegają gleby mineralne klas bonitacyjnych od I do III oraz gleby organiczne - zgodnie z cytowaną w punkcie 5. ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Na terenie gminy Paprotnia gleby klas I – II nie występują. Większe kompleksy gleb III klasy bonitacyjnej występują we wsiach: Łęczycki, Krynki, Kaliski, Skwierczyn Lacki i Trębice Dolne. Gleby organiczne występują głównie w i w lokalnych dolinach i obniżeniach terenu w miejscowościach Strusy , Rzeszotków i Czarnoty. Zgodnie z przepisami art. 7 cytowanej ustawy przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze i nieleśne dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego po uprzednim uzyskaniu zgody Ministra Rolnictwa dla gruntów rolnych klas od I do III o powierzchni powyżej 0,5 ha lub Marszałka Województwa dla pozostałych gruntów podlegających ochronie.

Ochrona złóż surowców mineralnych Złoża kopalin podlegają ochronie przepisami art. 125 i 126 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z p zm.). Ochrona złóż kopalin pospolitych będzie polegać na: – prowadzeniu eksploatacji złóż w sposób gospodarczo uzasadniony oraz przy zastosowaniu środków ograniczających szkody w środowisku i maksymalnej ochronie walorów krajobrazowych, – racjonalnym gospodarowaniu zasobami złóż, – rekultywacji terenów wyrobisk poeksploatacyjnych w kierunku leśnym lub wodnym.

Obszary objęte ochroną Wojewódzkiego Konserwtora Zabytków

Obiekty wraz z otoczeniem wpisane do rejestru zabytków wojewódzkiego konserwatora zabytków na terenie gminy Paprotnia:

1. Kościół par. pw. św. Bartłomieja w Paprotni, drew., 1750 r., przebud. 1906 r., nr rej. zab. A-123/591 z dn. 02.04.1963 r. 2. Dzwonnica w zespole kościoła par. pw. św. Bartłomieja w Paprotni, drewn., XIX w., nr rej. zab. A-123/591 z dn. 02.04.1963 r.

Wszelkie prace inwestycyjne podejmowane przy wymienionych obiektach należy prowadzić w oparciu o przepisy szczególne.

13 Ustalenia studium są obowiązujące przy sporządzaniu planów zagospodarowania przestrzennego. Ustalenia studium nie ujęte w miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, nie wywołują skutków w środowisku, a zatem ich brak także nie wywoła zmian środowiska.

4. Powiązania z innymi dokumentami

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia jest elementem planowania przestrzennego łączącego planowanie na szczeblu krajowym z planowaniem miejscowym. W projekcie dokumentu zostały uwzględnione główne założenia z krajowego dokumentu pt. „Ekspercki projekt koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju do roku 2033”. Należy jednak zaznaczyć, że dla Studium wiążące są postanowienia „formalnego” dokumentu rządowego, który określa politykę przestrzenną państwa tj. zatwierdzonej Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. Dokumenty powiązane ze Studium to: − Polska Przestrzeń – Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju, − Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015, − Polska 2025. Długookresowa Strategia Trwałego i Zrównoważonego Rozwoju, − Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Mazowieckiego, − Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, − Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, − Strategia rozwoju turystyki na lata 2007 – 2013, − Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań na lata 2007 – 2013, − Krajowy plan gospodarki odpadami 2010, − Polityka transportowa państwa na lata 2006 – 2025, − Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, − Polityka leśna państwa oraz Krajowy program zwiększania lesistości, − Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Warszawa 2008, − Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013, − Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego, − Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014 roku, − Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2007-2011 z uwzględnieniem perspektywy lat 2012-2015, − Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego, − Program małej retencji dla Województwa Mazowieckiego, − Programu Ochrony i Rozwoju Zasobów Wodnych województwa Mazowieckiego, − Pogram zwiększania lesistości dla Województwa Mazowieckiego do 2020 roku, − Program ochrony środowiska dla powiatu siedleckiego na lata 2008-2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015.

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 45, poz. 435 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 228, poz. 1947 z późn. zm.).

14 3. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. nr 121, poz. 1266 z późn. zm.). 4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz.150 z późn. zm.). 5. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. nr 39, poz. 251, z późn. zm.). 6. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 239, poz. 2019 z późn. zm.). 7. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. nr 80, poz. 717 z późn. zm.). 8. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). 9. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.). 10. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 Nr 236, poz. 2008, z późn. zm.) 11. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z późn. zm.). 12. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.). 13. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199 poz. 1227 z późn. zm.). 14. Ustawa z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. Nr 106, poz. 675 z późn. zm.). 15. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397). 16. Rozporządzenie Ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej (Dz. U. Nr 67, poz. 337). 17. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. nr 112, poz. 1206). 18. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. nr 58, poz. 535). 19. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055). 20. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359). 21. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. nr 192, poz. 1883). 22. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzenie w ściekach przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego (Dz. U. nr 233, poz. 1988, z późn. zm.). 23. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji 15 szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984, z późn. zm.). 24. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. nr 120, poz. 826). 25. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 47, poz. 281). 26. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). 27. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). 28. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25, poz. 133).

Prawo europejskie, konwencje i umowy międzynarodowe:

1. Konwencja o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz siedlisk naturalnych (Konwencja Berneńska) z 1979 r. 2. Dyrektywa 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikiego ptactwa z 1979 r., zmieniona Dyrektywą 91/244/EWG z 1991r. 3. Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt z 1979 r. 4. Dyrektywa 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko z 1985 r. 5. Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym z 1991 r. (Konwencja z Espoo). 6. Konwencja o różnorodności biologicznej z 1992 r. 7. Dyrektywa 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory z 1992 r. 8. Dyrektywa 2000/60/WE – Ramowa Dyrektywa Wodna z 2000 r. 9. Europejska Konwencja Krajobrazowa z 2000 r. 10. Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko z 2001 r. 11. Dyrektywa 2007/60/WE w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim z 2007 r.

III. STAN ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE JEGO ZMIANY W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU 1. Położenie geograficzne i administracyjne gminy

Pod względem fizycznogeograficznym ( według J. Kondrackiego ) gmina Paprotnia położona jest w środkowej części mezoregionu Wysoczyzna Siedlecka, który należy do makroregionu Nizina Południowopodlaska. Pod względem administracyjnym gmina Paprotnia położona jest we wschodniej części województwa mazowieckiego, w północnej części powiatu siedleckiego. Powierzchnia gminy wynosi 81,43 km² i obejmuje ona grunty 22 sołectw. Miejscowość gmina – Paprotnia położona jest w centralnej części gminy i jest oddalona ok. 20 km od Siedlec i 120 km od Warszawy. Miasto Siedlce jest najbliżej położonym głównym ośrodkiem usługowo – administracyjnym. Gmina graniczy : - od zachodu z gminami Suchożebry i Bielany, - od północy z gminą Repki, - od wschodu z gminami : Korczew i Przesmyki, - od południa z gminą Mordy. Przez obszar gminy nie przebiega żadna linia kolejowa. 16 2. Charakterystyka stanu środowiska przyrodniczego

2.1. Budowa geologiczna

Budowa geologiczna gminy Paprotnia ukształtowana została w wyniku procesów geologicznych działających od czasów prekambryjskich po erę mezozoiczna. Pod względem strukturalnym gmina położona jest w obrębie Zapadliska Podlaskiego należącego do Platformy Wschodnioeuropejskiej. Podłoże zapadliska tworzą osady kredowe reprezentowane przez margle, wapienie, kredę piszącą i piaski glaukonitowe. Na utworach kredy zalegają osady trzeciorzędowe: • oligocenu występującego w postaci piasków glaukonitowych z wkładkami iłów, • miocenu występującego w postaci iłów i piasków z wkładkami węgla brunatnego, • pliocenu występującego w postaci iłów pstrych i mułków oraz przewarstwiających je piasków drobnoziarnistych Na utworach trzeciorzędowych zalegają osady czwartorzędu reprezentowane przez plejstocen, którego utwory są tworzone przez gliny zwałowe, a także piaski i żwiry akumulacji wodnolodowcowej oraz holocen, którego współczesne osady reprezentowane są przez namuły organiczne i torfy.

2.2. Rzeźba terenu

Gmina Paprotnia charakteryzuje się słabym zróżnicowaniem i urozmaiceniem rzeźby. Wysokości bezwzględne wahają się od 148,0 m npm (na zachód od miejscowości Strusy) do 182,5 m npm (w okolicach Nasiłowa). Cały obszar gminy położony jest w obrębie wysoczyzny polodowcowej o powierzchni płaskiej lub lekko falistej o spadkach terenu nie przekraczających 5%. Powierzchnię wysoczyzny morenowej urozmaicają wzgórza moreny czołowej, pagóry kemowe, wydmy, pola piasków przewianych, doliny denudacyjno-erozyjne i rozległe obniżenia terenu. Wzgórza moreny czołowej występują na wschód od wsi Rzeszotków. Formy te charakteryzują się wysokościami względnymi od 5 do 25m. Wieś gminną otacza wzniesienie pagóra kemowego o niewielkiej wysokości - do 15m. Większe wydmy o wysokościach względnych najczęściej rzędu 5-10m i nachyleniu zboczy ok. 10% występują w okolicach wsi Kolonia Hołubla, Stasin i Krynki. Pola piasków przewianych występują w okolicach Stasina, Krynek i Nasiłowa. Te formy morfologiczne często są porośnięte lasem, dlatego ich zaobserwowanie w terenie jest utrudnione. W środkowej i południowej części gminy, między wsiami Koryciany, Podawce, Hołubla, Stasin, Uziębły i Nasiłów znajdują się rozległe obniżenia terenu wyniesione od 0,5 do 1,5 m nad średni poziom wody w rzekach. Z obniżeniami terenu łączą się dolinki denudacyjno- erozyjne przeważnie z dopływem stałym lub okresowym wykorzystywane przez bezimienne cieki wodne.

2.3.Gleby

Na terenie gminy Paprotnia gleby charakteryzują się niewielkim zróżnicowaniem typologicznym. Na przeważającej powierzchni gminy dominują gleby pseudobielicowe wytworzone z piasków gliniastych lekkich oraz brunatne wytworzone z piasków gliniastych mocnych. Na obszarach porośniętych lasami występują gleby bielicowe. W obniżeniach terenu i dolinkach erozyjno - denudacyjnych zalegają gleby torfowe, murszowo-torfowe lub murszowo- mineralne. 17 Uwzględniając klasyfikację JUNG (Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach) w obrębie gruntów ornych największy udział stanowią kompleksy: • żytni bardzo dobry -30,9% powierzchni gruntów ornych, • żytni słaby -27,1% powierzchni gruntów ornych, • żytni dobry -23,3% powierzchni gruntów ornych, • żytni bardzo słaby -11,2% powierzchni gruntów ornych, • pszenny dobry -3,8 % powierzchni gruntów ornych, • zbożowo pastewny słaby -2,6 % powierzchni gruntów ornych, • zbożowo pastewny mocny -1,1% powierzchni gruntów ornych.

Uwzględniając bonitacje gleb, rozkład udziału procentowego w ogólnej powierzchni gleb gminy przedstawia się następująco: • Kl. III -14,0%, • KI. IV -49,1%, • Kl. V -28,5%, • Kl. VI -8,4%. Gleby klasy I i II nie występują. Ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej według IUNG wynosi dla gminy 62,4 pkt. Gleby pochodzenia organicznego oraz grunty klas I – III są gruntami chronionymi w myśl ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych ( Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz.1266 z późn. zmianami).

2.4. Klimat

Teren gminy należy do dość chłodnych obszarów Polski, średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. 7,4 "C, Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca wynosi 18,0°C, natomiast najchłodniejszego-4,2°C. Średnio w roku jest 130 dni z przymrozkiem. Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi ok. 60 dni w roku. Okres wegetacyjny trwa 205-210 dni. Największe zróżnicowanie przestrzenne warunków termicznych występuje między dolinami i terenami podmokłymi a obszarami wyniesionymi o głębszym zaleganiu wód gruntowych. Tereny wyniesione ponad dna dolin i obniżeń charakteryzują się dobrymi warunkami termicznymi, natomiast doliny rzeczne stanowią obszary inwersyjne z tendencją do zalegania chłodnego powietrza i mgieł. Na obszarze gminy Paprotnia wilgotność względna wynosi 81%. Największą wilgotnością względną charakteryzują się tereny położone w obrębie obniżeń. Związane jest to głównie z płytkim zaleganiem wód gruntowych. Teren gminy charakteryzuje się niewielką ilością opadów. Suma opadów wynosi 550 mm rocznie. Najniższe opady notowane są w styczniu-kwietniu (średnio miesięcznie 30 mm), natomiast najwyższe w lipcu (86 mm). Na obszarze gminy przeważają wiatry zachodnie. Często też występują wiatry północno-zachodnie i południowo-zachodnie. Średnia roczna prędkość wiatru wynosi 3,0 misek. Wiatry silne i bardzo silne występują bardzo rzadko.

2.5.Wody powierzchniowe i podziemne

Wody powierzchniowe Gmina Paprotnia położona jest w dorzeczu rzeki Bug. Charakteryzuje się bardzo słabo rozwiniętą siecią rzeczną. Na obszarze gminy występują tylko niewielkie, bezimienne cieki, których obszar źródliskowy znajduje się we wschodniej części gminy. Na terenie gminy nie ma także większych naturalnych zbiorników wód stojących. Jedynie lokalnie znajdują się małe zbiorniki pochodzenia antropogenicznego. 18 Największe tego typu zbiorniki położone są koło Paprotni i w Hołubli. Również antropogenicznego pochodzenia są śródleśne zbiorniki, które powstały po eksploatacji torfu głównie zlokalizowane pomiędzy Staninem a Hołublą. Łączna powierzchnia 36 zbiorników wodnych zlokalizowanych na terenie gminy wynosi 11,38 ha.

Wody podziemne Wody piętra trzeciorzędowego stanowią główny poziom wodonośny na terenie gminy Paprotnia. Jednak utwory z tego okresu są położone na dużych głębokościach, a wody tej warstwy odznaczają się podwyższoną zawartością związków żelaza i manganu, co jest główną przyczyną konieczności uzdatnień tych wód, w przypadku ewentualnego wykorzystania dla celów konsumpcyjnych. Głównym źródłem zaopatrzenia ludności gminy Paprotnia w wodę jest poziom wodonośny zalegający w warstwach utworów czwartorzędowych. Na przeważającym obszarze gminy głębokość zalegania pierwszego poziomu wodonośnego wynosi ok. 3 - 4m pod poziomem terenu. Jedynie w dolinach bezimiennych cieków i w obniżeniach terenu pierwszy poziom wodonośny występuje bardzo płytko (0 - 1,0m ppt.). Prawie cała gmina posiada dobrze izolowany pierwszy użytkowy poziom wodonośny. Tylko niewielki, zachodni fragment gminy, takiej warstwy izolacyjnej nie posiada -występują tu żwiry i piaski łatwo przepuszczalne dla wód powierzchniowych a wraz nimi – dla wszelkich zanieczyszczeń. – zasoby wód podziemnych na terenie gminy są wystarczające do pokrycia docelowego zapotrzebowania na cele bytowo- gospodarcze

2.6.Lasy Na terenie gminy lasy są rozproszone na całej jej powierzchni, zajmując powierzchnię 1598,4 ha, co stanowi 19,6% ogólnej powierzchni gminy (wg danych uzyskanych z Nadleśnictwa Siedlce, grudzień 2011r.). Jest to niski wskaźnik lesistości, niższy od wskaźnika lesistości województwa mazowieckiego wynoszącego 22,5%. Największe, zwarte kompleksy leśne położone są we wschodniej części gminy, gdzie występują lasy należące do wsi Łęczycki, Trębice, Łozy i Pluty oraz w południowej części gminy, gdzie leżą lasy wsi Hołubla, Stasin, Uziębły i Strusy. W zachodniej części gminy duże kompleksy leśne tworzą lasy należące do wsi Czarnoty, Rzeszotków i Kobylany Kosy. Lasy państwowe w postaci niewielkich kompleksów leśnych leżą wśród lasów chłopskich wsi Czarnoty, Stasin i Strusy. Na pozostałym obszarze gminy lasy występują w postaci niewielkich powierzchniowo, rozproszonych kompleksów leśnych. Lasy i grunty związane z gospodarką leśną stanowiące własność Skarbu Państwa będące w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa Siedlce zajmują niewielką powierzchnię - 8,4 ha, co stanowi zaledwie 0,5% ogólnej powierzchni lasów w gminie. Lasy państwowe występują w postaci 4 niewielkich, jednoodziałowych uroczysk leśnych: Uroczyska Czarnoty I o powierzchni 1,60 ha (oddz. 1J), Uroczyska Czarnoty II o powierzchni 1,47 ha (oddz. 1H), Uroczyska Stasin o powierzchni 4,29 ha(oddz. 1G) i Uroczyska Strusy o powierzchni 1,09 ha (oddz.46H). Lasy niepaństwowe to 1590 ha, co stanowi 99,5% ogólnej powierzchni lasów gminy. Są to lasy należące do indywidualnych właścicieli. Lasy prywatne są zróżnicowane powierzchniowo. Największe powierzchnie leśne przyporządkowane są do wsi: Hołubla(311,5 ha), Pluty (118 ha) i Strusy (127 ha), natomiast najmniejsze powierzchnie leśne położone są we wsiach: Świerczyn Lacki (1,6 ha), Grabowiec (13,5ha) i Krynki (22 ha). W zależności od głównych zadań, jakie lasy spełniają, dzieli się je na dwie grupy: grupa I – lasy ochronne, grupa II – lasy gospodarcze. Fragment lasów wsi Strusy o powierzchni 113,14 ha i Ur. Strusy o powierzchni 1,09 ha, łącznie 114,23 ha, stanowią lasy ochronne. Nadanie tym lasom kategorii ochronności wynika z ich położenia w promieniu 10 km od granic miasta Siedlce (ponad 50 tys. mieszkańców), a uznanie za ochronne lasów w miastach oraz w promieniu 10 km od granic miasta liczącego ponad 50 tys. mieszkańców wynika z następujących przepisów: art. 15 i art. 77 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o 19 ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. nr 11, poz. 79 z późn. zmian.) -przepisy tej ustawy obowiązywały w chwili wejścia w życie ustawy o lasach, stąd odwołanie się do ustaleń w niej zawartych, § 3 rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej (Dz. U. Nr 67, poz. 337). Pozostałe lasy państwowe i lasy prywatne stanowią lasy- lasy grupy II – lasy gospodarcze. Lasy gminy Paprotnia charakteryzują się niewielkim zróżnicowaniem siedliskowym. Zarówno w lasach państwowych jak i niepaństwowych dominują siedliska ubogie borowe, a siedliska żyzne lasowe występują na znacznie mniejszych powierzchniach.

2.7. Rolnictwo Rolnictwo w gminie pełni ważną rolę wśród źródeł utrzymania ludności. Powierzchnia użytków rolnych1 wynosi 6070 ha. W strukturze użytków rolnych 79,0 % zajmują grunty orne, 20,8% trwałe użytki zielone i 0,2% sady. Odsetek trwałych użytków zielonych jest zróżnicowany przestrzennie. Jest on wyraźnie wyższy w południowo-zachodniej i zachodniej części gminy. Wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej według IUNG w Puławach wynosi dla gminy 62,4 pkt i jest nieco niższy od średniego w województwie mazowieckim (66 pkt). Struktura gruntów według klas bonitacyjnych potwierdza ich średnią jakość. Gleby klas: V, VI i VIz stanowią 36,9 % ogólnej powierzchni użytków rolnych. Gmina posiada korzystną strukturę obszarową indywidualnych gospodarstw rolnych. Na ogólną liczbę 652 gospodarstw – 62 stanowiły działki rolne o powierzchni do 1 ha UR, a dalsze 43 gospodarstwa 1-2 ha. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i ziemniaków. Gmina charakteryzuje się wysoką obsadą bydła (58,6 sztuk/100 ha UR) i trzody chlewnej (182,3 sztuk/100 ha UR). Reasumując można stwierdzić, że gmina Paprotnia charakteryzuje się średnią jakością rolni- czej przestrzeni produkcyjnej i wysokim poziomem produkcji rolnej. W produkcji zwierzęcej wy- stępuje relatywnie wyższa obsada trzody chlewnej.

2.8. Surowce mineralne Gmina Paprotnia jest średnio zasobna w kopaliny. Na terenie gminy eksploatowane jest wyłącznie kruszywo naturalne grube (pospółka) i drobne (piaski) pochodzenia morenowego, lodowcowego, wodnolodowcowego i eolicznego. Surowce piaszczysto-żwirowe pochodzenia morenowego są intensywnie eksploatowane na potrzeby budownictwa drogowego w okolicy Kobylan-Kóz. W tym rejonie znajduje się obszar perspektywiczny występowania piasków ze żwirem i piasków, które mogą być eksploatowane dla potrzeb drogownictwa. Zasoby szacunkowe tego obszaru wynoszą ok. 100 tys. m3. W okolicy Stasina są eksploatowane piaski pochodzenia eolicznego. Jest to surowiec o dobrej jakości, dlatego ma zastosowanie w budownictwie indywidualnym (do zapraw i tynków) oraz w budownictwie drogowym. Piaski pochodzenia eolicznego, ze złóż w formie wydm są również eksploatowane w Trębicach Górnych, Podawcach, Hołubli i Krynkach. Ich eksploatacja jest jednak dorywcza i ma znaczenie lokalne. W okolicach Hołubli znajduje się obszar perspektywiczny występowania iłów zastoiskowych ceramiki budowlanej dla potrzeb lokalnych o zasobach szacunkowych ok. 100 tys. m3. Na terenie gminy brak jest perspektyw na znalezienie surowców ilastych i kruszywa naturalnego mogących mieć znaczenie przemysłowe. Gmina Paprotnia nie posiada żadnej dokumentacji ani karty rejestracyjnej złóż surowców budowlanych. Nie wydano również koncesji na poszukiwania złóż surowców budowlanych ani na ich eksploatację. Została wydana natomiast koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego „Siedlce”. Granica tego obszaru została wskazana na załączniku graficznym. 20 Niekorzystnym zjawiskiem jakie można zaobserwować na obszarze gminy jest wykorzystywanie wyrobisk eksploatacyjnych jako nielegalne wysypiska śmieci.

Na obszarze gminy tereny górnicze wyznaczone na podstawie przepisów odrebnych nie występuja.

2. 9.Obszary i obiekty objęte ochroną prawną oraz proponowane do objęcia ochroną

Na terenie gminy Paprotnia znajdują się trzy formy prawnej ochrony przyrody: • park krajobrazowy, • otulina parku krajobrazowego, • pomniki przyrody. Park krajobrazowy Na terenie gminy Paprotnia w jej północno-wschodniej części na mocy Rozporządzenia Nr 23 Wojewody Mazowieckiego z dnia 18 kwietnia 2003 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego oraz jego powiększenia (Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego Nr 115, poz. 2799 z dnia 28.04.2003 r.). znajduje się fragment Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego wraz z otuliną . Na obszarze gminy park zajmuje 11 ha, a otulina 314 ha. W 2006 roku ustanowiono plan ochrony parku Rozporządzeniem nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia 8 sierpnia 2006 roku w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbużańskiego Parku (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 172,poz. 6757) i Rozporządzeniem nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31 stycznia 2007 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbużańskiego Parku (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 35, poz.698). Wraz z wejściem w życie powyższych rozporządzeń wszelkie działania ochronne na terenie parku prowadzone są według obowiązującego planu ochrony parku.

Pomniki przyrody Dotychczas na terenie gminy Paprotnia objęto ochroną prawną w formie pomników przyrody lipę drobnolistną, dąb szypułkowy i głaz narzutowy.

Nr ewid. Miejscowość Liczba Obiekt Obwód Wysokość (cm) (m) 0455 Hołubla 3 Lipa 214-277 21-23 drobnolistna 0456 Hołubla 1 Dąb szypułkowy 297 20 0117 Stasin 1 Głaz 610 1

Obiekty objęte ochroną wojewódzkiego konserwatora zabytków Obiekty wraz z otoczeniem wpisane do rejestru zabytków wojewódzkiego konserwatora zabytków na terenie gminy Paprotnia:

3. Kościół par. pw. św. Bartłomieja w Paprotni, drew., 1750 r., przebud. 1906 r., nr rej. zab. A-123/591 z dn. 02.04.1963 r. 4. Dzwonnica w zespole kościoła par. pw. św. Bartłomieja w Paprotni, drewn., XIX w., nr rej. zab. A-123/591 z dn. 02.04.1963 r.

Wszelkie prace inwestycyjne podejmowane przy wymienionych obiektach należy prowadzić w oparciu o przepisy szczególne.

Obszary proponowane do objęcia ochrona prawną Proponuje się ustanowienie na terenie gminy następujących form ochrony: • 4 użytków ekologicznych, • Rezerwatu przyrody „ Podawce „ 21 2.10. Komunikacja

Gmina Paprotnia posiada promienisty układ komunikacyjny i prawie centralne położenie ośrodka gminnego. Stwarza to dogodne warunki dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki w gminie poprzez dostępność ośrodka gminnego. Gmina Paprotnia oddalona jest linii kolejowej oraz głównych ciągów drogowych tj. od dróg krajowych i wojewódzkich. Obsługa komunikacyjna gminy opiera się jedynie na transporcie samochodowym. Z tego powodu bardzo ważnym czynnikiem jest sprawny układ komunikacyjny prowadzony drogami o nawierzchni asfaltowej. Gmina Paprotnia posiada promienisty układ dróg oraz centryczne położenie ośrodka gminnego w stosunku do tego układu. Ogólna długość dróg publicznych na terenie gminy wynosi 98,7km w tym o nawierzchni asfaltowej 61,6km. Wskaźnik gęstości dróg publicznych na terenie gminy wynosi 121km/100km2, znacznie gorszy jest wskaźnik dróg o nawierzchni twardej (asfaltowej), który wynosi 75,6km/100km2 System transportowy ocenia się jako prawidłowo ukształtowany w zakresie: - układu drogowego; - powiązań o zasięgu powiatowym; - powiązań o zasięgu między gminnym i wewnątrzgminnym. Zasadniczym problemem do rozwiązania jest poprawa stanu technicznego istniejących dróg poprzez dostosowanie parametrów technicznych do normatywnych dla poszczególnych kategorii oraz wybudowanie nawierzchni asfaltowej na wszystkich drogach. W celu poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego w terenach zabudowanych należy wybudować chodniki i w miarę potrzeby ścieżki rowerowe.

2.11. Infrastruktura sanitarna

Zaopatrzenie w wodę. Wszyscy mieszkańcy gminy Paprotnia korzystają z wodociągów zbiorowych zasilanych ze stacji wodociągowej w Paprotni. Źródłem wody dla wodociągu „ Paprotnia „ jest ujęcie wód głębinowych ( 3 studnie ) o zasobach kategorii „ B” 180 m³/godz. Na terenie wsi Stasin znajduje się ujęcie ( 5 studni o zasobach 193 m ³/ godz. ) i stacja wodociągowa – obecnie nieczynna.

Usuwanie ścieków sanitarnych W miejscowości Hołubla została wybudowana oczyszczalnia ścieków . Posesje posiadają indywidualne systemy kanalizacyjne ze zbiornikami ścieków – przeważnie nieszczelnymi – przez które nieczystości odprowadzane są do gruntu. Prowadzony od kilku lat proces wodociągowania gminy spowodował wzrost zużycia wody, a więc także produkcji ścieków .Uporządkowanie gospodarki ściekowej stało się koniecznością

Usuwanie odpadów stałych Gmina nie prowadzi zorganizowanej gospodarki odpadami. Odpady z gospodarstw zagospodarowane są we własnym zakresie oraz usuwane na „ dzikie „ wysypiska w sposób zagrażający środowisku. Wsie : Paprotnia i Hołubla wyposażone są w typowe kontenery na odpady, które wywozi Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych z Siedlec na wysypisko we wsi Wola Suchożebska.. Istnieje potrzeba zorganizowania systemu zbiórki i wywozu odpadów w pozostałych miejscowościach.

Zaopatrzenie w gaz ziemny Gmina nie posiada źródła gazu ziemnego. Według programu gazyfikacji byłego województwa siedleckiego przez jej teren ( Trębice Górne, Stare Trębice ) planowane jest poprowadzenie gazociągu wysokiego ciśnienia z Zawad w gminnie Przesmyki do Jabłonnej Lackiej – odgałęzienia od magistrali gazowej DN 700 Kobryń – Warszawa. 22 Projektowana inwestycja umożliwi gazyfikację gmin: Paprotnia , Korczew, Repki. Jabłonna Lacka i Sabnie. Alternatywnym rozwiązaniem może być zaopatrzenie w gaz ziemny z południowo- wschodniego obszaru gminy Paprotnia , w związku z wydaniem dla obszaru „ Siedlce „ koncesji na poszukiwanie i rozpoznanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Granice tego obszaru zostały wskazane na rysunku studium „ Uwarunkowania „ Zaopatrzenie w ciepło. Ogrzewanie budynków realizowane jest indywidualnie – głównie ze źródeł ciepła na paliwo stałe. Istnieje potrzeba stosowania paliw o mniejszej uciążliwości dla środowiska.

2.12. Elektroenergetyka Przez teren gminy Paprotnia przebiega kilka ponadlokalnych linii elektroenergetycznych realizujących infrastrukturalne połączenia zewnętrzne tej gminy z gminami sąsiednimi. Pracują one w systemie sieci dystrybucyjnych stanowiących własność PGE Dystrybucja S.A. Oddział Warszawa Rejon Energetyczny Siedlce łącząc się z sieciami sąsiednich Oddziałów PGE Dystrybucja Są to: a) tranzytowa, jednotorowa dystrybucyjna linia wysokiego napięcia 110 kV Siedlce – Siemiatycze (woj. podlaskie) wiążąca sieci 110 kV Oddziału Warszawa i Oddziału Białystok, b) sieć ponadlokalnych dystrybucyjnych linii średniego napięcia 15 kV dostarczających energię elektryczną na teren gminy Paprotnia ze stacji 110/15 kV zlokalizowanych w Siedlcach, Sokołowie Podlaskim (stacje PGE Dystrybucja Oddział Warszawa) i Łosicach (stacja PGE Dystrybucja Oddział Lublin).

Dystrybucyjna linia 110 kV

Linia przebiegająca przez gminę Paprotnia jedynie tranzytowo ma znaczenie ponadregionalne, łączy ze sobą stacje 110/15 kV w Siedlcach i Siemiatyczach tworząc rezerwowe zasilanie południowych rejonów woj. podlaskiego ze zlokalizowanej w woj. mazowieckim elektrowni Kozienice. Wykonana została około 50 lat temu przewodami AFL 120 mm2 na bramowych słupach strunobetonowych i jest w już złym stanie technicznym, wymaga więc pełnej modernizacji. Po wybudowaniu przez PSE Operator S.A. w Ujrzanowie koło Siedlec systemowej stacji 400/110 kV, trasa linii zostanie częściowo zmieniona i nawiązana do tej stacji. Przez gminę Paprotnia linia biegnie głównie terenami rolnymi i fragmentarycznie leśnymi, nie zbliżając się do obszarów zwartej zabudowy. Lokalizacja w pobliżu linii wysokiego napięcia 110 kV obiektów kubaturowych odpowiadać musi ustaleniom zawartym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003r. (Dz. U. Nr 192 poz. 1882 i 1883), które określa dopuszczalne poziomy pól elektrycznych i magnetycznych w środowisku, zróżnicowane dla terenów pod zabudowę mieszkaniową i dla innych miejsc dostępnych dla ludności. Ze względu na skomplikowany sposób ustalania bezpiecznych odległości od linii 110 kV, budowanych na różnych słupach, według różnych katalogów, przyjmuje się w oparciu o obliczenia, że bezpieczną odległością budynków mieszkalnych od skrajnych przewodów linii napowietrznych jest 14,5 m (ok. 19 m od osi linii). Lokalizacja obiektów mieszkalnych w odległościach mniejszych niż wyżej podane jest możliwa, jednak każdorazowo musi być poprzedzona procedurą pomiarową określoną w wymienionym na wstępie Rozporządzeniu Ministra Środowiska.

Zasilanie gminy energią elektryczną średniego napięcia 15 kV Gmina Paprotnia nie posiadając na swym terenie źródła energii SN 15 kV, zasilana jest w podstawowym układzie pracy linii SN ze stacji 110/15 kV zlokalizowanych w Siedlcach, Sokołowie Podlaskim i Łosicach. 23 Stacja 110/15 kV Siedlce Spokojna (SDL) jest głównym źródłem zasilania gminy Paprotnia, bowiem w podstawowym układzie pracy linii SN zasila 55,8 % pracujących w niej stacji trafo 15/0,4 kV. Stacja jest ogólnie w dobrym stanie technicznym posiada 2 transformatory 110/15 kV o mocach po 25 MVA, które dysponują jeszcze odpowiednimi zapasami mocy. Stacja 110/15 kV Siedlce Przemysł (SDP) z wysuniętą rozdzielnią 15/15 kV RSM zasila w omawianej gminie 25,6% stacji 15/0,4 kV. Obiekt posiada 3 transformatory WN/SN, przy czym 2 transformatory po 25 MVA biorą udział w zasilaniu linii pozamiejskich. Stacja SDP posiada już przestarzałe wyposażenie i wymaga modernizacji. Pozostałe stacje 110/15 kV – obiekty w Sokołowie Podlaskim i Łosicach, ze względu na dużą odległość od gminy Paprotnia oraz niekorzystny układ linii SN mają w jej zasilaniu jedynie niewielki udział – łącznie zasilają w niej około 19 % stacji 15/0,4 kV. Istotnym problemem jest fakt, że w sytuacjach awaryjnych nie występuje pełna możliwość wzajemnego rezerwowania się stacji 110/15 kV biorących udział w zasilaniu gminy Paprotnia. Planowane kiedyś budowy stacji 110/15 kV w Mordach lub Korczewie nie doszły do skutku, więc niezawodność zasilania w północno-wschodnich rejonach powiatu siedleckiego nie uległa poprawie.

System magistralnych linii SN 15 kV W podstawowym zasilaniu gminy Paprotnia udział bierze pięć magistralnych linii SN 15 kV, przy czym trzon tylko jednej z nich przebiega przez tereny gminy, natomiast pozostałe magistrale zasilają część pracujących w gminie stacji trafo 15/0,4 kV za pomocą promieniowych linii odgałęźnych lub pierścieniowych połączeń międzymagistralnych, a trzony linii głównych biegną przez tereny gmin sąsiednich. System magistralnych linii SN 15 kV zasilających gminę Paprotnia nie jest to układ dobrze rozwinięty, bowiem główny ciężar zasilania tej gminy spoczywa na jednej, długiej i awaryjnej linii magistralnej. Przez ostatnich 12 lat, czyli od momentu uchwalenia poprzedniego studium gminy nie wykonano w niej żadnej inwestycji polegającej na budowie nowej lub modernizacji istniejącej ponadlokalnej linii SN 15 kV. Modernizacja oraz rozbudowa systemu magistrali powiązań międzyliniowych zasilających gminę Paprotnia jest więc konieczna, dla zapewnienia jej normalnych warunków rozwoju. Rozwiązaniem problemu może być rozbudowa sieci ponadlokalnych SN 15 kV i budowa stacji 110/15 kV związana z planowaną budową w gminach Paprotnia farmy wiatrowej. Lokalne sieci dystrybucyjne tworzą urządzenia (stacje trafo 15/0,4 kV wraz z zasilającymi je odcinkami linii SN 15kV, linie niskiego napięcia nN 0,4 kV), których zadaniem jest zaopatrzenie w energię elektryczną niskiego napięcia odbiorców poszczególnych wsi. W gminie Paprotnia urządzenia lokalne to niemal wyłącznie promieniowo zasilane sieci napowietrzne. W dobrym stanie technicznym są sieci lokalne wybudowane lub całkowicie zmodernizowane od początku lat 80-tych do chwili obecnej, zapewniają bowiem dostawy energii elektrycznej niskiego napięcia o właściwych parametrach technicznych, co stanowi ważne, pozytywne uwarunkowanie społeczno- gospodarczego rozwoju wsi. W gminie Paprotnia za wsie posiadające cały system lokalnych sieci elektroenergetycznych w ogólnie dobrym stanie technicznym można uznać jedynie Koryciany i Rzeszotków. Stanowi to jedynie 9,1 % ogólnej liczby wsi tej gminy.

W odniesieniu do stacji trafo 15/0,4 kV pracujących w gminie sytuacja przedstawia się następująco: - stacje najstarsze z lat 60- tych, typu ŻH 15 – 21 sztuk (48,8 %) - stacje typu STSb20/125 i STSa20/100 z lat 70-tych – 6 sztuk (14,3 %), - stacje typu STSa20/250 z lat 80-tych – 7 sztuk (16,7 %) - stacje typu STSbp/STSp 20/250 lub 400 z lat 2000- 12 – 9 szt. (20,2 %). Jak widać z powyższego zestawienia, stacji pracujących około 40 lat, czyli w pełni zdekapitalizowanych technicznie jest 27 sztuk (63,1 %), natomiast jedynie 9 stacji (20,2%) to stacje najnowsze. 24 Aktualny ogólny stan techniczny lokalnych sieci elektroenergetycznych zasilających wsie gminy Paprotnia (połowa roku 2012), przedstawia się następująco: - stan dobry - ok. 9,1 % wsi , w roku 2000 było podobnie, stan średni - ok. 50 % wsi, w roku 2000 było ok.36,4 %, - stan zły - ok. 40,9 % wsi, w roku 2000 było ok. 54,5 %. Jak widać z porównania, nastąpiła jedynie niewielka zmiana na lepsze. Stosunkowo mały zakres działań modernizacyjnych i inwestycyjnych spowodował, że jedynie w 5 wsiach wystąpiła wyraźna poprawa z ogólnego stanu złego do stanu średniego. Nadal jednak gmina Paprotnia jest jedną z najbardziej zaniedbanych w rozwoju lokalnych elektroenergetycznych sieci dystrybucyjnych gmin w województwie mazowieckim. Stanowi to poważną barierę w rozwoju gminy. 3. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu.

Analizę potencjalnych zmian w środowisku w przypadku braku realizacji ustaleń Studium dla gminy Paprotnia można analizować w dwojaki sposób: − w odniesieniu do rzeczywistego stanu i funkcjonowania środowiska na terenie gminy Paprotnia, który zaprezentowano w rozdziale III, − w odniesieniu do stanu docelowego, możliwego do osiągnięcia na podstawie obecnie obowiązujących dokumentów planistycznych. Projekt Studium określa zasady kształtowania struktury przestrzennej, w tym: podstawowe elementy sieci osadniczej, rozmieszczenie infrastruktury społecznej i technicznej oraz określa szczególnie wymagania m.in. w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego. Polityka przestrzenna gminy powinna kształtować korzystnie uwarunkowania do lokalizacji przedsięwzięć efektywnych ekonomicznie, chroniąc jednocześnie tereny o najwyższych walorach przyrodniczych i kulturowych. Brak realizacji Studium może prowadzić do chaosu przestrzennego oraz nasilenia konfliktów pomiędzy potrzebami ochrony środowiska, a potrzebami rozwoju gospodarczego. Szczególnie niekorzystne dla gminy będzie zaniechanie realizacji działań w zakresie tworzenia systemu terenów związanych z zabudową mieszkaniową i letniskową, przestrzegania wymogów dotyczących terenów przemysłu, składów, usług komunikacji, infrastruktury technicznej, realizacji zasad ochrony środowiska, zasad związanych z zagospodarowaniem terenów o dużym potencjale przyrodniczym (tereny lasów, tereny przeznaczone do zalesień, tereny rolne, tereny użytków zielonych, tereny wód otwartych). Przy braku realizacji Studium zapewnienie ochrony, powiązań i trwałości funkcjonowania obszarów cennych przyrodniczo będzie bardzo ograniczone. Niekontrolowana zabudowa, nieograniczony rozwój usług doprowadzą do pogorszenia stanu środowiska przyrodniczego w gminie. Dla poszczególnych elementów środowiska brak realizacji ustaleń Studium może mieć następujące skutki: przyroda, w tym bioróżnorodność: − udział ekosystemów naturalnych w gminie nie ulegnie zasadniczym zmianom, z uwagi na brak zapisów w Studium, które w znaczący sposób ingerowałyby w ten element środowiska. Do ochrony obszarów i obiektów przyrodniczo cennych przyczyniają się ustanowione formy ochrony. Ewentualnym zmianom mogą podlegać tylko kompleksy leśne (głównie zlokalizowane na pojedynczych działkach wśród istniejącej zabudowy), które mogłyby zostać wycięte, bez zachowania minimalnej powierzchni biologicznej czynnej. − nastąpiłoby dalsze, stopniowe kurczenie się powierzchni otwartych w stosunku do obszarów zabudowanych i zagospodarowanych, zwiększy się powierzchnia obszarów 25 zurbanizowanych i zagospodarowanych w inny sposób kosztem obszarów dotychczas nie przekształconych, − zmiany w zakresie bioróżnorodności będą utrzymywać się na stałym poziomie, z tendencją spadkową w zakresie udziału powierzchni biologicznie czynnych, − niekorzystnym zjawiskiem może być realizacja zabudowy na małych powierzchniowo działkach budowlanych. Zabudowa wtedy, mimo że jednorodzinna będzie gęsta, a przestrzenie biologicznie czynne w otoczeniu domów jednorodzinnych będą niewielkie i nie będą dawały komfortu wypoczynku codziennego, − w wyniku postępującej urbanizacji, szczególnie w południowej i zachodniej części gminy będzie ubywało przestrzeni życiowych dzikich zwierząt, a ciągi ekologiczne będą ulegały fragmentaryzacji, klimat akustyczny: − poziom hałasu prawdopodobnie nie będzie ulegał większym zmianom, z niewielką tendencją do wzrostu. pola elektromagnetyczne: − poziom pól elektromagnetycznych będzie się utrzymywał na dotychczasowym poziomie. poważne awarie i zagrożenia naturalne: − nie wystąpią zagrożenia związane z wystąpieniem powodzi czy osuwaniem się mas ziemnych. wody powierzchniowe i podziemne: − brak sieci kanalizacyjnej będzie powodował dalsze zanieczyszczanie wód ściekami z nieszczelnych szamb lub spływającymi ściekami deszczowymi, − zabudowa będzie wyprzedzała uzbrojenie terenu w zbiorcze sieci infrastruktury technicznej, a co za tym idzie nadal gospodarstwa domowe z szambami będą przeważać nad gospodarstwami domowymi podłączonymi do sieci infrastruktury technicznej, − nieoczyszczone ścieki przedostające się do wód powierzchniowych będą powodowały postępującą eutrofizację wód. powietrze atmosferyczne: − dalsza emisja substancji z palenisk indywidualnych opalanych paliwami stałymi: miałem, koksem, węglem, a często odpadami, − dalsze zanieczyszczanie powietrza atmosferycznego przez transport samochodowy. powierzchnia ziemi: − dalsze zmiany naturalnej rzeźby terenu w wyniku niekontrolowanej urbanizacji terenów, − dalsze zmiany rzeźby terenu w wyniku powierzchniowej eksploatacji surowców mineralnych, − brak rekultywacji terenów poeksploatacyjnych spowoduje ich wykorzystywanie jako nielegalnych wysypisk odpadów, − dalsze zanieczyszczanie gleb zanieczyszczeniami komunikacyjnymi, nieoczyszczonymi ściekami komunalnymi i deszczowymi, − zmiany powierzchni gruntów będą postępowały w znaczący sposób w miejscach urbanizacji, − ulegną zniszczeniom profile glebowe, a gleby będą narażone na zanieczyszczanie. krajobraz: − niekontrolowany rozwój terenów zurbanizowanych, głównie osiedli mieszkaniowych jednorodzinnych, − brak ustaleń dotyczących wysokości obiektów, szerokości elewacji oraz rodzaju dachu spowoduje degradacje krajobrazu, − stopniowa przemiana terenów otwartych w tereny zabudowane, budownictwem głównie 26 indywidualnym. Zmiany te nie zagrażają większym kompleksom leśnym oraz terenom prawnie chronionym. klimat: − postępujące zmiany mikroklimatyczne na terenach zabudowanych i zabudowywanych. − pozostałe zmiany klimatyczne mające znaczenie dla gminy będą miały charakter ponadlokalny lub globalny. W zakresie klimatu nie przewiduje się istotnych zmian.

IV. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów chronionych

Realizacja projektu studium wprowadzi do środowiska, co jest oczywiste, szereg różnego rodzaju zmian. Będą to zmiany zarówno pozytywne jak i negatywne. Analiza przedstawionych wcześniej ustaleń i zapisów pozwala przypuszczać, że w ogólnym bilansie zmian pozytywnych powinno być więcej. W świetle tego wydaje się, iż najistotniejszym problemem jest pełna realizacja wszystkich zapisów odnoszących się bezpośrednio i pośrednio do środowiska. Nie można zatem pod żadnym pozorem dopuścić do ingerencji człowieka, w wyniku której wspomniany obszar mógłby utracić swoją funkcję. Po dokonaniu analizy charakteru i stanu elementów środowiska, w tym również występujących zasobów przyrodniczych, wydzielono obszary, które podlegają znaczącemu oddziaływaniu przez różne istniejące źródła tego oddziaływania. Poniżej przedstawiono poszczególne problemy pogrupowane według elementów środowiska raz rodzajów presji na nie wywieranych.

Przyroda i krajobraz (w tym obszary chronione)

Głównymi problemami związanymi z utrzymania terenów i obiektów chronionych są:

− Zanieczyszczenie powietrza i gleb powodujące spadek odporności i zachwianie równowagi biologicznej (choroby i obumieranie wrażliwych gatunków roślin). − Głównymi problemami wynikającymi z charakteru chronionych obiektów jest stopniowe zamieranie starych drzew. W wielu przypadkach to nowe inwestycje stwarzają zagrożenia dla drzew. W zależności od sytuacji mają one charakter zagrożeń bezpośrednich – np. zbyt bliskie sąsiedztwo zabudowy lub zagrożeń pośrednich – np. obniżanie się zwierciadła wód gruntowych. Spadek biologicznej odporności drzewostanów następuje też w wyniku m.in.: o chorób i szkodników, o zanieczyszczenia atmosfery (emisja zanieczyszczeń przemysłowych. Istotnymi składnikami zanieczyszczeń, oddziaływującymi na stan zieleni są pyły, które wpływają ujemnie na rośliny poprzez zmianę warunków środowiska glebowego (akumulacja metali ciężkich – szczególnie ołowiu, cynku, miedzi i magnezu, alkalizacja), zmianę właściwości powierzchni liści (utrudnienie w dostępie światła, podniesienie temperatury, utrudnienie wymiany gazowej). Również zanieczyszczenia gazowe – związki siarki, węgla i azotu wpływają na degradację szaty roślinnej oraz długoletnie stosowanie środków chemicznych (soli) do zwalczania śliskości na placach i ulicach. − Obniżanie poziomu wód gruntowych w wyniku wadliwie przeprowadzonych melioracji.

27 − Zanik powiązań przyrodniczych między obszarami o różnym statusie ochronnym oraz z innymi terenami cennymi przyrodniczo, na skutek zabudowy terenów otwartych i znajdujących się w sąsiedztwie obiektów chronionych. − Ekspansja obcych gatunków drzew i krzewów oraz wkraczanie roślinności ruderalnej. − W przypadku terenów chronionych występuje stały konflikt między celami ich powoływania (ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych), a wykorzystywaniem dla potrzeb rekreacyjnych mieszkańców i turystów. − Odporności biologicznej. Stwarza to także konflikty z mieszkańcami terenów przyległych. − Realizacja ogrodzeń prywatnych działek (bez konieczności ich uzgadniania z władzami), szczególnie na obszarach o istotnych walorach przyrodniczych, często prowadzi do ograniczenia ich roli jako korytarzy ekologicznych. − Właściwości gleb nasypowych (szczególnie nasypowo-gruzowych) oraz gleb chemicznie przekształconych nie zapewniają odpowiednich warunków do rozwoju roślinności parków i zieleńców oraz często są bezpośrednią przyczyną usychania drzew i krzewów.

Fauna Do głównych problemów zachowania i ochrony fauny zaliczyć należy: − Rozwój gminy, a tym samym zmniejszanie się powierzchni terenów otwartych i leśnych (niezabudowanych), zerwanie ciągłości przestrzennej. − Zanieczyszczenie wszystkich elementów środowiska przyrodniczego, degradacja innych biotopów, co wpływa w sposób bezpośredni lub pośredni na zoocenozę. − Urbanizacja, wzrost liczby ludności. − Rozwój infrastruktury komunikacyjnej. − Intensywna, niekontrolowana penetracja terenów bytowania zwierząt (m.in. lasów, parków, łąk, zieleni nadwodnej) przez człowieka. − Płoszenie i tępienie zwierząt. − Znaczne ilości pożywienia dostępnego w miejscach jej przechowywania, w śmieciach i ściekach lub dostarczanego przez ludzi (np. dokarmianie zwierząt), co uniezależnia zwierzęta od naturalnych zasobów ekosystemu.

Lasy Główne czynniki zagrożenia środowiska leśnego to: - abiotyczne, - biotyczne, - antropogeniczne. Do czynników abiotycznych oddziałujących negatywnie na drzewostany zalicza się czynniki natury nieożywionej tj.: - skrajne (niskie lub wysokie) temperatury, - nadmiar lub niedobór wilgoci, - huragany i wyładowania atmosferyczne, - niekorzystne właściwości gleb. Czynniki biotyczne powodujące szkody leśne to głównie: - owady pierwotne i wtórne, - grzyby pasożytnicze liści, pędów i korzeni, - niedostosowanie siedliska do składu gatunkowego drzewostanów, Do czynników antropogenicznych zagrażających środowisku leśnemu należą: - zanieczyszczenia powietrza spowodowane przez energetykę, przemysł i transport, - zanieczyszczenia wód i gleb spowodowane przez przemysł, gospodarkę komunalną i górnictwo, - pożary lasu, 28 - nadmierna penetracja lasu spowodowana rekreacją i grzybobraniem, - przekształcenia powierzchni ziemi, - niewłaściwa gospodarka leśna.

Wody powierzchniowe i podziemne Wody cieków są silnie zanieczyszczone, głównie spływami z pól, co sprzyja eutrofizacji (przeżyźnieniu) wód. Badań dokładnych jednak nie prowadzono, ze względu na niską rangę cieków (małe przepływy) w monitoringu wód powierzchniowych woj. mazowieckiego. Do głównych problemów zachowania i ochrony wód zaliczyć należy: − Zaburzony bilans wodny na obszarach zurbanizowanych wynikający z nieprawidłowych relacji między wielkością opadów, infiltracją a spływem powierzchniowym, których konsekwencją jest redukcja zasilania poziomów wodonośnych i obniżanie się zwierciadła wód podziemnych, a także zmniejszanie się naturalnej retencji. − Zasypywanie niewielkich cieków i oczek wodnych. − Wzrost poboru wód poziomu czwartorzędowego z indywidualnych ujęć gospodarczych, nie wyposażonych w sieć wodociągową. − Prowadzenie odwodnień pod inwestycje. − Ze względu na brak przeprowadzanych analiz jakości wody ocena jakości wód jest niemożliwa do przeprowadzenia. − Skumulowanie licznych źródeł zanieczyszczenia wód podziemnych (zakłady przemysłowe, stacje i magazyny paliw, składowisko odpadów komunalnych, nieszczelności zbiorników na nieczystości ciekłe, tereny niewłaściwego magazynowania surowców, półproduktów i wyrobów gotowych, w tym substancji niebezpiecznych, emisje pyłów i gazów, wody powierzchniowe, itd). − Wypalanie traw i ściernisk, które jest przyczyną powstawania rakotwórczych związków WWA i ich migracji do wód podziemnych. − Zanieczyszczenia obszarowe, pochodzące z rolnictwa – nawożenie gnojowicą, nadmierne stosowanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.

Powierzchnia ziemi Do głównych problemów zachowania i ochrony powierzchni ziemi zaliczyć należy: − Przekształcenia naturalnej rzeźby wynikające z wprowadzania nowej zabudowy, rozwoju sieci ulicznej i infrastruktury technicznej. − Przekształcenia struktury i własności mechanicznych gruntów, gdzie warstwę powierzchniową tworzą grunty nasypowe. Grunty te zostały złożone w różnych częściach gminy w różnym okresie. − Przekształcenia rzeźby terenu nastąpiły również w wyniku zasypywania ziemią z wykopów i gruzem obniżeń terenu, stawów, itp.. − Przekształcenia powierzchni ziemi spowodowane nielegalnym składowaniem odpadów pociągają za sobą: o deformacje rzeźby terenu i degradacja krajobrazu, o zanieczyszczenie gleb i ziemi substancjami chemicznymi, o zanieczyszczenie wód gruntowych i powierzchniowych. − Przekształcenia powierzchni ziemi wynikające eksploatacji kruszywa. − Degradacja chemiczna gleb ma miejsce w przypadku ich zanieczyszczenia substancjami chemicznymi. Do substancji tych należą metale ciężkie, węglowodory wielopierścieniowe i pozostałości środków ochrony roślin. Zanieczyszczenie gleb spowodowane jest emisją zanieczyszczeń ze źródeł punktowych, powierzchniowych i liniowych. Do pierwszych należą: przemysłowe emitory zanieczyszczeń powietrza, miejsca zrzutu ścieków, składowisko, magazyny paliw i sieć ich dystrybucji, stacje przeładunkowe. 29 Zanieczyszczenia powierzchniowe (obszarowe) powstają w efekcie: stosowania w produkcji ogrodniczej i w rolnictwie środków ochrony roślin i nawozów, kwaśnych deszczów, zrzutów ścieków, odcieków ze składowiska oraz opadów pyłów i gazów. Do źródeł liniowych należą arterie komunikacyjne (drogi, trasy kolejowe) oraz cieki wodne. − Zanieczyszczenie gleb substancjami organicznymi (takimi jak benzyna, oleje mineralne, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i pestycydy) jest równie istotne jak ich s każenie metalami. Większość związków organicznych ma pochodzenie antropogeniczne (pestycydy chloroorganiczne, polichlorowane bifenyle, dioksyny), a wiele z nich to substancje zagrażające zdrowiu lub życiu ludzi i zwierząt oraz powodujące skażenie innych elementów środowiska (wód powierzchniowych i podziemnych, roślinności) nawet przy niewielkich stężeniach. − Rozwój infrastruktury prowadzi do naruszenia naturalnych profili glebowych i zmiany stosunków gruntowo-wodnych. − Wykorzystywanie odpadów do nawożenia i rekultywacji gleby, w szczególności odpadów powstających w fermach hodowlanych (obornika i gnojowicy w sposób nie zawsze zgodny z zasadami dobrej praktyki rolniczej). − Niewłaściwa gospodarka odpadami padłych zwierząt, które zakopywane są bezpośrednio w ziemi, powodując jej zanieczyszczenie.

Powietrze Na obszarze gminy Paprotnia nie prowadzono pomiarów stanu czystości powietrza. Natomiast w Raporcie "Stan środowiska w województwie mazowieckim" nie podano średniego opadu pyłów oraz pozostałych parametrów dla powiatu siedleckiego ziemskiego. Należy tylko przypuszczać, że stopień zanieczyszczenia powietrza nie jest znaczny, z uwagi na brak dużych zakładów, które mogłyby potencjalnie wpływać na stan czystości powietrza na obszarze gminy.

Hałas Największym zagrożeniem hałasem odznaczają się tereny położone wzdłuż drogi Siedlce - Korczew. Na pozostałych drogach natężenie ruchu jest znacznie mniejsze.

Pola elektromagnetyczne

Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są linie o napięciu 110 kV. Pozostałe linie, o mniejszym napięciu nie ograniczają możliwości zagospodarowania w ich sąsiedztwie, ze względu na mniejsze oddziaływanie w porównaniu z linia 110kV. W celu uniknięcia ewentualnych negatywnych skutków ubocznych konieczna jest ochrona człowieka przed polami elektromagnetycznymi poprzez wyeliminowanie możliwości występowania obszarów, na których wypromieniowywane pola elektromagnetycznych mają wartości wyższe od dopuszczalnych. Ochrona taka jest możliwa w drodze separacji przestrzennej miejsc przebywania ludzi i występowania obszarów o wartościach wypromieniowanych pól elektromagnetycznych wyższych od dopuszczalnych, określonych w stosownych przepisach. Anteny instalowane są w przestrzeni niedostępnej dla ludzi – na wysokości około 30-40m. Promieniowanie ponadnormatywne występuje na wysokości montażu anten w promieniu kilkudziesięciu metrów od masztu. W przypadku linii energetycznych na terenie gminy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wyznacza się strefy bezpieczeństwa z zakazem lokalizacji obiektów budowlanych przeznaczonych na stały pobyt ludzi: od linii o napięciu 110 kV-19 m od osi / pas 38,0m/, od linii o napięciu 15kV – 7,5 m od osi /pas 15,0m/.

30 Odpady Na terenie gminy Paprotnia nie funkcjonuje wysypisko śmieci, a odpady gromadzone systemem kontenerowym w wybranych wsiach są wywożone na wysypisko w Woli Suchożebrskiej. W wielu miejscach zwłaszcza na terenie nieczynnych wyrobisk oraz w lasach znajdują się miejsca nielegalnego gromadzenia odpadów.

Przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko Na terenie gminy zlokalizowane są przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko. Są to: - indyczkarnia w Strusach; - kurniki w Stasinie; – tartaki w Trębicach Dolnych i Podawcach; - stolarnie w Paprotni i Hołubli; - stacja paliw w Podawcach. V. Zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi ze strony poważnych awarii, transportu materiałów niebezpiecznych oraz katastrof naturalnych, w tym powodzi.

Na terenie gminy Paprotnia obszary naturalnych zagrożeń geologicznych nie występują. Zdarzające się losowo awarie techniczne i technologiczne w jednostkach stosujących, produkujących lub magazynujących materiały niebezpieczne oraz w transporcie takich substancji, powodować mogą negatywne skutki w środowisku. Skutki te określa się jako „nadzwyczajne zagrożenia środowiska” (NZŚ). Obejmują one następujące rodzaje zdarzeń: - zanieczyszczenie poszczególnych elementów środowiska w wyniku awarii i katastrof w zakładach przemysłowych, transporcie, rozładunku i przeładunku materiałów niebezpiecznych i innych substancji; - pożary na rozległych obszarach lub długo trwające, a także towarzyszące awariom z udziałem materiałów niebezpiecznych, powodujące zniszczenie lub zanieczyszczenie środowiska; - zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska w wyniku katastrof budowli hydrotechnicznych; - zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska w wyniku klęsk żywiołowych: huraganów, powodzi, suszy, trzęsienia ziemi. Potencjalnym źródłem poważnych awarii na terenie gminy mogą być katastrofy drogowe przy przewozie materiałów niebezpiecznych. Potencjalny rejon takich katastrof stanowi droga Siedlce- Korczew. Powodzie nie zagrażają gminie, ponieważ przepływy w ciekach są niewielkie, a wiosenne wezbrania wód i rzadziej letnie, powodują jedynie lokalne i krótkookresowe podtopienia. VI. Potencjalne skutki wpływu realizacji ustaleń Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla gminy Paprotnia

Przeprowadzona analiza pozwala na scharakteryzowanie przewidywanych przekształceń środowiska przyrodniczego, jakie nastąpią na obszarze gminy Paprotnia. Na całym obszarze gminy będą następować przekształcenia wynikające ze zmiany funkcji, uzupełnienia zabudowy i modernizacji istniejących zasobów. Tereny przeznaczone pod przyszłe zainwestowanie , w niektórych przypadkach , będą wymagały poprowadzenia nowych dróg gminnych w celu zapewnienia obsługi komunikacyjnej terenów budowlanych .Zagospodarowanie nowych obszarów przeznaczonych do zabudowy wymaga uzbrojenia terenów w sieci infrastruktury technicznej , a zwłaszcza zapewnienia zorganizowanej obsługi wodno – kanalizacyjnej i dostaw energii elektrycznej . 31 Dla nowej zabudowy , podłączenia do gminnego systemu oczyszczania ścieków , powinien bezwzględnie obowiązywać nakaz zapewnienia oczyszczania ścieków na własnym terenie lub budowy szczelnych osadników bezodpływowych i zapewnia wywozu ścieków do najbliższej oczyszczalni. Bezpośrednie potencjalne oddziaływania na środowisko jakie mogą wystąpić w wyniku realizacji zadań Studium: − nieodwracalne przekształcenia terenów w przypadku realizacji nowych inwestycji drogowych i pozostałych komunikacyjnych, oczyszczalni ścieków i innych inwestycji infrastrukturalnych, itp., − przerwanie powiązań ekologicznych, − lokalne pogorszenie podstawowych wskaźników zanieczyszczenia powietrza, na skutek powstania nowych źródeł emisji niskiej, − lokalne, chwilowe podwyższenie poziomu hałasu (praktycznie wszystkie typy przedsięwzięć przewidzianych do realizacji z wyłączeniem działań na rzecz ochrony przyrody), − uciążliwości związane z emisją substancji złowonnych (odorów) i aerozoli mikrobiologicznych (oczyszczalnie ścieków), w razie niewłaściwej pracy tych obiektów lub wystąpienia awarii, − wzrost ilości odpadów (osady ściekowe z oczyszczalni ścieków, realizacja inwestycji budowlanych), − wzrost ilości ścieków opadowych (drogi, kanalizacje wód opadowych na nowych terenach), − wykształcenie nowych wielogatunkowych zbiorowisk roślinnych towarzyszących nowoprojektowanej zabudowie mieszkaniowej i usługowej zubożenie świata zwierząt, − zmiana krajobrazu rolniczego na osadniczy, − zagrożenie zanieczyszczenia wód gruntowych, − obniżenie walorów estetycznych w skali lokalnej, − zmiany w zwierciadle wód gruntowych. W kategorii oddziaływań pośrednich wskazano przede wszystkim: − wzrost intensywności gospodarowania i zmiany zagospodarowania terenu w rejonie inwestycji drogowych, − wzrost intensywności ruchu i związanych z tym emisji na modernizowanych drogach, − wzrost presji urbanizacyjnej na terenach zabudowy mieszkaniowej po uzbrojeniu ich w sieć kanalizacyjno-wodociągową. Jednocześnie należy podkreślić, że zgodnie z obowiązującym prawem realizacja przedsięwzięć, dla których wymagane jest uzyskanie decyzji środowiskowej, zawiera uwarunkowania, które gwarantują, że w sytuacji stwierdzenia znaczącego negatywnego oddziaływania, w ocenie odpowiadającej szczegółowości projektu budowlanego każdego z wymienionych zadań, wskazane zostaną szczegółowe rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczenie tych oddziaływań. Poniżej przedstawiono charakterystykę ww. oddziaływań na środowisko.

Wpływ na powierzchnię terenu Realizacja ustaleń Studium spowoduje zmiany w użytkowaniu terenu. Część terenów (dotychczas użytkowanych jako grunty orne, łąki, pastwiska, a także inne nieużytki) zostanie zainwestowana. Procesowi temu towarzyszyć będą pewne przekształcenia powierzchni ziemi (wykopy pod fundamenty, uzbrojenie inżynieryjne). Na obszarach, gdzie wody gruntowe występują płytko, przekształcenia powierzchni ziemi będą ograniczone niemożliwością głębokiego posadowienia budynków. W wyniku prowadzonych robót ziemnych następować będą mechaniczne przekształcenia gleb, co spowoduje ich degradację. Negatywnym oddziaływaniem długoterminowym, bezpośrednim i chwilowym będzie realizacja podziemnych sieci infrastruktury technicznej, 32 ponieważ roboty ziemne znacznie naruszą profil glebowy. Oddziaływanie negatywne na powierzchnię ziemi może mieć też realizacja ciągów komunikacyjnych. Nieznaczne oddziaływanie negatywne na powierzchnię ziemi może mieć realizacja zabudowy zagrodowej i infrastruktury technicznej, którą Studium dopuszcza. Negatywne oddziaływanie bezpośrednie, długoterminowe i chwilowe może być związane ze stosowaniem środków ochrony roślin i sztucznych nawozów, które przenikając do gleby mogą ją zanieczyszczać. Negatywny wpływ długoterminowy, bezpośredni i stały mogą mieć hodowle zwierząt, co może powodować przenikanie zanieczyszczeń do gleby. Na terenach powierzchniowej eksploatacji surowców oraz budowanych dróg nastąpi całkowita likwidacja pokrywy glebowej. Pozytywne oddziaływanie długoterminowe, bezpośrednie i stałe będzie związane z rekultywacją terenów poeksploatacyjnych. Studium ustala zakaz pozyskiwania kopalin poza miejscami wyznaczonymi. Zmiana przeznaczenia gruntów (z rolniczego na nierolnicze) dotyczyć będzie nie tylko gleb słabej jakości, lecz również obejmować będzie obszary gleb chronionych. Zanieczyszczenie gleb występować będzie również wzdłuż dróg, gdzie gleby narażone są na skażenia metalami ciężkimi oraz substancjami ropopochodnymi. Negatywne oddziaływanie długoterminowe, bezpośrednie i chwilowe może być związane z ryzykiem przedostawania się substancji ropopochodnych oraz innych substancji chemicznych w miejscach realizacji magazynów, baz transportowych, logistycznych, spedycyjnych, itp. Pozytywny efekt będą miały przekształcenia gleb poprawiające ich jakość np. urządzanie ogródków przydomowych, zagospodarowywanie działek letniskowych. Ustalony w Studium wymóg zachowania powierzchni biologicznie czynnej spowoduje utrzymanie aktywnej biologicznie powierzchni gleby. Pozytywnym oddziaływaniem bezpośrednim, długoterminowym, stałym będzie podłączenie najintensywniej rozwijających się terenów budowlanych do zbiorczej sieci kanalizacyjnej. Studium ustala zakaz wprowadzania nie oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub do gruntu. Pozytywne wpłyną również zapisy dotyczące gromadzenia i segregacji odpadów zgodnie z systemem oczyszczania przyjętym w gospodarce komunalnej gminy.

Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne Studium zachowuje i chroni podstawowe elementy układu hydrograficznego gminy. Realizacja przewidzianych systemów kanalizacyjnych przyczyni się do poprawy jakości wód. Negatywnym oddziaływaniem długoterminowym i stałym będzie zwiększenie powierzchni nieprzepuszczalnych, co będzie powodowało odwadnianie terenu i okresowe przesuszanie. Negatywnym oddziaływaniem długoterminowym, pośrednim i stałym będzie przyrost zabudowy, co zwiększy zapotrzebowanie na wodę, a co za tym idzie pośrednio przyczyni się do obniżania poziomu wód podziemnych. W celu wyeliminowania zagrożenia skażenia gleb oraz wód powierzchniowych i podziemnych niezwykle ważna jest jak najszybsza realizacja ustaleń Studium dotyczących budowy oczyszczalni ścieków oraz wyposażenia obszarów zabudowy mieszkaniowej, usług i rzemiosła w zbiorcze systemy kanalizacji sanitarnej odprowadzające ścieki do oczyszczalni ścieków. Studium dopuszcza odprowadzanie ścieków do lokalnych szczelnych zbiorników bezodpływowych, z których będą okresowo wywożone transportem asenizacyjnym do punktów zlewnych przy oczyszczalniach ścieków. W przypadku nie respektowania ustaleń w zakresie gospodarki wodno – ściekowej lub w wyniku nieprawidłowej eksploatacji urządzeń do gromadzenia ścieków oraz urządzeń oczyszczających, jak również w sytuacjach wystąpienia awarii urządzeń może wystąpić zanieczyszczenie pierwszego poziomu wód gruntowych, co będzie stanowić poważne zagrożenie dla jakości wód podziemnych. Jest to jednak poza zakresem ustaleń Studium. Negatywny wpływ długoterminowy, bezpośredni i chwilowy może mieć stosowanie środków ochrony roślin i nawozów sztucznych, które przenikając do wód gruntowych będą ją zanieczyszczać. Wprowadzono zakaz wprowadzania nie oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub do gruntu oraz tworzenia i utrzymywania zbiorników ściekowych i otwartych kanałów ściekowych. 33 Wprowadzono obowiązek utrzymywania śródleśnych i śródpolnych zbiorników wodnych. Pozytywnym oddziaływaniem długoterminowym, bezpośrednim i stałym będzie zachowanie powierzchni biologicznie czynnych w użytkowaniu leśnym co wspomoże zasilanie wód gruntowych przez wody opadowe. Oddziaływaniem pozytywnym długoterminowym i stałym będzie realizacja sieci infrastruktury wodociągowej, co pozwoli na kontrolowanie poboru wód i zmniejszy ryzyko powstawania licznych lokalnych ujęć wód, które nie są kontrolowane w zakresie ilości poboru wody oraz sposobu likwidacji tych ujęć.

Wpływ na powietrze atmosferyczne oraz klimat akustyczny Nieuniknioną konsekwencją rozwoju gminy będzie wzrost zanieczyszczeń pyłowych i gazowych powietrza oraz natężenia hałasu. Realizacja zabudowy spowoduje powstanie nowych źródeł emisji zanieczyszczeń do atmosfery. W przypadku zabudowy mieszkaniowej oraz usług nieuciążliwych będą to emisje niewielkie, związane z zabezpieczeniem potrzeb cieplnych. Natomiast realizacja obiektów produkcyjno–usługowych może wiązać się ze wzrostem emisji zanieczyszczeń do atmosfery, wynikających z zabezpieczenia potrzeb cieplnych oraz ze stosowanych technologii w działalności gospodarczej.

W związku z niesprecyzowaniem w Studium rodzaju projektowanej działalności przemysłowej i produkcyjno – usługowej, niemożliwe jest określenie wielkości przewidywanych zanieczyszczeń powietrza oraz prognozowanie poziomu hałasu w środowisku. W zależności od rodzaju obiektów produkcyjnych oraz stosowanej technologii mogą się pojawić różne zagrożenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery.

Oddziaływaniem pozytywnym długoterminowym, bezpośrednim i stałym będzie stosowanie do celów grzewczych: energii elektrycznej, oleju o niskiej zawartości siarki oraz odnawialnych źródeł energii co zmniejszy ilość zanieczyszczeń w atmosferze. Istotnym zagrożeniem dla warunków aerosanitarnych będą ciągi komunikacyjne, wzdłuż których występować będzie emisja zanieczyszczeń powietrza w postaci spalin oraz hałas. Szkodliwość oddziaływania dróg występować będzie na terenach bezpośrednio do nich przyległych, w pasach o zmiennym zasięgu przestrzennym, zależnym od natężenia ruchu pojazdów.

Pozytywne oddziaływanie, długoterminowe, bezpośrednie i stałe będzie zachodziło w przypadku zachowania starych drzewostanów, gdyż istniejący tu drzewostan przyczynia się do zatrzymywania zanieczyszczeń.

Negatywnym oddziaływaniem długoterminowym, pośrednim i stałym będzie zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnych, a zwłaszcza wycinka lasów, co spowoduje łatwiejsze przemieszczanie się zanieczyszczeń atmosferycznych. Negatywnym oddziaływaniem, długoterminowym, bezpośrednim i stałym może być realizacja oczyszczalni ścieków i przepompowni ścieków, które mogą emitować odory. Negatywnym oddziaływaniem długoterminowym, bezpośrednim i chwilowym może być stosowanie środków ochrony roślin i nawozów sztucznych co będzie powodowało dostawanie się zanieczyszczeń do atmosfery.

Wpływ obiektów uciążliwych Studium adaptuje istniejące tereny przemysłu i składów, na których dopuszcza realizację nowych obiektów, rozbudowę, przebudowę i modernizację istniejących oraz zmianę sposobu użytkowania, o ile nie pogorszy to stanu środowiska, a ich uciążliwe oddziaływanie nie będzie wykraczało poza granice wyznaczonych terenów.

34 Wyznaczone obszary ograniczonego użytkowania wzdłuż linii elektroenergetycznej zapewniają bezpieczeństwo i ochronę zdrowia ludzi przed oddziaływaniem pola elektromagnetycznego. Zgodnie z ustaleniami Studium w obszarach tych obowiązuje zakaz lokalizacji budynków mieszkalnych i przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Studium nie przewiduje konieczności wyznaczania obszarów ograniczonego użytkowania wokół oczyszczalni ścieków. Nakazuje ograniczenie zasięgu oddziaływania na otoczenie do granic terenu wyznaczonego pod ich lokalizację.

Wpływ na florę i faunę, w tym obszary i obiekty przyrodniczo cenne Nie przewiduje się znaczących zmian w świecie roślin i zwierząt. Zgodnie z ustaleniami Studium tereny istniejących lasów zostały wyłączone z zainwestowania. Dopuszcza się przeznaczenie niewielkich powierzchni lasów pod zainwestowanie związane z realizacją niezbędnych poszerzeń istniejących dróg. Wyznaczone zostały tereny nowych zalesień. Występujące w dolinach i obniżeniach terenu użytki zielone zostały objęte ochroną przed zmianą użytkowania. Ustalony w Studium nakaz zapewnienia przepustów w nasypach drogowych i kolejowych oraz utrzymanie ich drożności zapewnia warunki do swobodnej migracji flory i fauny. Studium adaptuje istniejące ogrody przydomowe, a na terenach projektowanej zabudowy mieszkaniowej, usługowej, produkcyjnej, letniskowej ustala obowiązek pozostawienia części działki jako powierzchnię biologicznie czynną. Wpłynie to na zwiększenie różnorodności biologicznej poprzez wykształcenie nowych zbiorowisk roślinnych. Na terenie położonym w Nadbuzańskim Parku Krajobrazowym obowiązują między innymi następujące nakazy i zakazy zawarte w Planie ochrony parku. W stosunku do stanowisk prawnie chronionych gatunków flory i fauny obowiązują zakazy: − zrywania, niszczenia i uszkadzania; − niszczenia ich siedlisk i ostoi; − dokonywania zmian stosunków wodnych; − stosowania środków chemicznych; − niszczenia gleby. Zakazy nie dotyczą wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, jeżeli technologia prac uniemożliwia przestrzeganie zakazów oraz usuwania roślin niszczących materiały lub obiekty budowlane. Na terenie gminy Paprotnia występują cenne przyrodniczo i krajobrazowo obszary i obiekty zasługujące na objęcie różnymi formami ochrony przyrody. Ochrona planistyczna na poziomie studium i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego powinna obejmować: − System Przyrodniczy Gminy, stanowiący aktywny biologicznie i ciągły przestrzennie układ siedlisk o charakterze naturalnym, zidentyfikowany i zdefiniowany dla potrzeb studium i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy. − Obszary projektowane do ochrony prawnej do czasu uzyskania odpowiedniego statusu. W związku z powyższym wskazane są do ochrony planistycznej (i prawnej) następujące projektowane formy ochrony przyrody:

- 4 użytków ekologicznych, - Rezerwatu przyrody „ Podawce „

Do czasu utworzenia użytków ekologicznych i rezerwatu przyrody, obiekty te należy chronić przed: − zmianą stosunków wodnych, − zmianą dotychczasowego charakteru użytkowania terenu,

35 Wpływ inwestycji infrastrukturalnych, w tym drogi, budynki mieszkaniowe, usługowe, produkcyjne, itp. W odniesieniu do budowy ww. obiektów zidentyfikowano możliwe do wystąpienia potencjalne negatywne oddziaływania o charakterze lokalnym, związane z etapem ich realizacji oraz późniejszej eksploatacji: − zaburzenie stosunków wodnych wskutek osuszenia gruntu, − przekształcenia powierzchni ziemi, zajmowanie powierzchni, niszczenie struktury gleby, − przekształcenie krajobrazu, − pogorszenie jakości powietrza (emisja substancji gazowych i pyłów w wyniku spalania paliw, ścierania opon, ścieranie nawierzchni dróg, okładzin hamulcowych, pylenie wtórne z nawierzchni drogi), − pogorszenie klimatu akustycznego (emisja hałasu związana z pracą maszyn budowlanych, a w okresie eksploatacji - pracą układów napędowych, toczeniem opon po nawierzchni, hałasem komunalnym), − generowanie odpadów (remonty dróg, zmiotki uliczne, odpady z koszy postojowych, odpady ze zdarzeń losowych i wypadków), − generowanie ścieków (wody opadowe i roztopowe), − zanieczyszczenie gleb i gruntów (głównie związkami metali ciężkich i substancjami ropopochodnymi), − zakwaszanie gleb i gruntów związkami siarki i azotu, − zasalanie gleb i gruntów środkami zimowego utrzymania powierzchni, − zagrożenie dla różnorodności biologicznej w wyniku realizacji projektów, które dotyczy: a)zmian cech siedlisk/biotopów, spowodowanych np. odwodnieniem, zanieczyszczeniem gleby, b) przekształcenia struktury krajobrazu i likwidacja siedlisk/ekosystemów na skutek zmiany sposobu użytkowania ziemi, c) fragmentacji siedlisk, d) tworzenia barier na trasach korytarzy ekologicznych.

Dość specyficznym zagrożeniem jest zmiana warunków mikroklimatycznych, a także zmiana związana z pojawianiem się sztucznych źródeł światła (czego efektem jest także wzrost śmiertelności gatunków latających, zwłaszcza owadów). Niemniej, inwestycje takie wyznaczone zostały przeważnie w terenie o intensywnej zabudowie, z dużym udziałem usług lub funkcji przemysłowej. Z kolei inwestycje przeznaczone do modernizacji już istnieją, stąd oddziaływanie tego zadania na środowisko będzie minimalne i wystąpi tylko na etapie realizacji. Oddziaływanie na środowisko nowych dróg (lub dróg o istotnie zmienionych parametrach) może rozciągać się w pasie o szerokości rzędu kilkudziesięciu metrów, zazwyczaj ogranicza się jednak do pasa przyległego do drogi. Pośrednie oddziaływanie inwestycji drogowych może być większe: nowa droga (a nawet same plany inwestycji drogowej) może stanowić argument przy wyborze lokalizacji innej inwestycji. Działania związane z modernizacja dróg mogą spowodować wzrost średniej prędkości ruchu pojazdów na danym odcinku i z tego tytułu generować większy hałas. Poprawa parametrów drogi może również zwiększyć ruch na niej (nie tylko przepustowość, ale również wzrost obciążenia wynikający z wyboru lepszej jakościowo lub/i czasowo trasy), a przez to zwiększyć presję akustyczną na przyległe tereny i na powietrze atmosferyczne.

Kanalizacja, wodociągi, Negatywne oddziaływania na środowisko podziemnych sieci przesyłowych związane są praktycznie wyłącznie z etapem ich budowy (z wyjątkiem sytuacji awaryjnych). Dotyczy to w szczególności zaburzenia stosunków wodnych oraz przekształcenie powierzchni ziemi. 37 Potencjalne skutki oddziaływania elektrowni wiatrowych

Z przedstawionego powyżej omówienia systemu magistralnych linii SN 15 kV zasilających gminę Paprotnia wynika jednoznaczny wniosek, że nie jest to układ dobrze rozwinięty, bowiem główny ciężar zasilania tej gminy spoczywa na jednej, długiej i awaryjnej linii magistralnej. Przez ostatnich 12 lat, czyli od momentu uchwalenia poprzedniego studium gminy nie wykonano w niej żadnej inwestycji polegającej na budowie nowej lub modernizacji istniejącej ponadlokalnej linii SN 15 kV. Modernizacja oraz rozbudowa systemu magistrali powiązań międzyliniowych zasilających gminę Paprotnia jest więc konieczna, dla zapewnienia jej normalnych warunków rozwoju. Rozwiązaniem problemu może być rozbudowa sieci ponadlokalnych SN 15 kV i budowa stacji 110/15 kV związana z planowaną budową w gminach Paprotnia farmy wiatrowej. W wielu krajach analizuje się wpływ elektrowni wiatrowych na każdy aspekt środowiska, do którego również zalicza się człowiek. Do tej pory nie potwierdzono przypadków chorób ani pogorszenia się stanu zdrowia, towarzyszącym oddziaływaniu turbin wiatrowych. Może natomiast wystąpić obniżenie komfortu zamieszkania przez bliskość siłowni, co jest zazwyczaj spowodowane błędną lokalizacją. Pracujące elektrownie wiatrowe emitują hałas aerodynamiczny (ruch łopat wirnika) oraz mechaniczny (praca generatora i przekładni). Pierwszy z nich może być odebrany jako uciążliwy. Natomiast hałas mechaniczny w nowoczesnych konstrukcjach został zredukowany do minimum i nie powinien być uciążliwy. To samo tyczy się infradźwięków, czyli dźwięków o niskiej częstotliwości, które powstają wskutek drgań i wibracji. Dzięki nowoczesnej technologii są one poza granica odczuwania przez człowieka. Potwierdzają to dane przedstawione przez Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej. Elektrownie wiatrowe powodują efekty optyczne. O ile efekt stroboskopowy jest praktycznie wyeliminowany, to efekt cienia może występować podczas pogodnego dnia, ale tylko przez kilkadziesiąt minut. W chwili obecnej cała procedura związana z postawieniem famy wiatrowej jest bardzo skrupulatna i prowadzona przy współpracy z ekologami oraz ornitologami. Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z póź. zm.) inwestycje związane z realizacja farm wiatrowych wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Należy pamiętać również, że większość wędrówek ptaków odbywa się na wysokości znacznie wyższej niż 150m. Wpływ elektrowni wiatrowych na krajobraz jest traktowany jako jedno z poważniejszych oddziaływań. W stanie wzniesienia siłownia wiatrowa może osiągać wysokość ok. 150 m i wysokości te z czasem będą rosnąć. Ukształtowanie i zagospodarowanie terenu oraz liczebność turbin mogą powodować widoczność farm wiatrowych ze znacznych odległości. Przez wiele osób elektrownie wiatrowe są postrzegane jako nowoczesne i przyjazne środowisku instalacje, posiadające jednocześnie prosty i wyrafinowany kształt. Zależy to jednak od osobistych upodobań i opinii oceniającego. Należy jednak pamiętać, że elektrownie wiatrowe są alternatywą dla konwencjonalnych źródeł energii, które mają nieporównywalnie większy wpływ na krajobraz. VII. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia.

Poszczególne cele, kierunki działań i zadania Studium dla gminy Paprotnia zostały dobrane w ten sposób, aby w sposób optymalny (w danych realiach ekonomicznych, prawnych i organizacyjnych) chronić interes środowiska.

37 Jednak część wyznaczonych w Studium zadań może na etapie budowy (częściej) lub eksploatacji (rzadziej) oddziaływać mniej lub bardziej negatywnie na pewne komponenty środowiska. Inne zadania mogą charakteryzować się dualnym charakterem oddziaływania: pozytywnym na jeden element, a negatywnym na drugi. W przypadku stwierdzenia, że dana inwestycja może: zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko przeprowadzona zostanie ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227 z późn. zm.). W ocenach oddziaływania na środowisko stwierdzone zostaną szczegółowe rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie tych presji. Określone w Studium wymogi w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego mają na celu zminimalizowanie ujemnych skutków realizacji ustaleń planu na to środowisko.

Ochrona korytarzy ekologicznych. Obejmuje się ochroną przed zainwestowaniem obniżenia charakteryzujące się wysokimi walorami przyrodniczym, natomiast niekorzystnymi dla lokalizacji osadnictwa warunkami fizjograficznymi ( gruntowo – wodnymi , klimatyczno – zdrowotnymi ) . W tym celu wyznacza się tereny ochrony ekologicznej oznaczone graficznie na rysunku studium , proponowane do pozostawienia w dotychczasowym użytkowaniu. Dla terenów ochrony ekologicznej ustala się: – Pozostawienie obszarów dolin rzecznych jako terenu otwartego, tj. wyłączonego z zabudowy i nie tworzenie przegród utrudniających grawitacyjny spływ powietrza, – Nie przekształcanie trwałych użytków zielonych na grunty orne, – Wprowadzanie zakazu odwadniania dolin, – Ograniczenie na całym obszarze stosowania chemicznych środków ochrony roślin, a w szczególności środków toksycznych dla ludzi o długim okresie karencji, – Pozostawienie w stanie pierwotnym nadrzecznych zadrzewień i zarośli, w bezpośrednim sąsiedztwie cieków zaniechanie koszenia roślinności szuwarowej, krzewiastej i siewek drzew pochodzących z samosiewu, Dopuszcza się lokalizację obiektów i sieci infrastruktury technicznej, jeżeli nie ma możliwości innego ich przebiegu.

Ochrona zasobów wodnych.

Za główne kierunki zagospodarowania przestrzennego i priorytety realizacyjne w zakresie ochrony ilościowej i jakościowej wód podziemnych oraz wód powierzchniowych na terenie całej gminy uznaje się konieczność : - wyposażenia obszarów zwartej zabudowy w systemy kanalizacyjne z odprowadzaniem ścieków do oczyszczalni, - wyposażenia rozproszonej zabudowy nieobjętej siecią kanalizacyjną w szczelne zbiorniki osadowe, z których ścieki wywożone będą do oczyszczalni lub instalowanie oczyszczalni przydomowych, - nie odprowadzania nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub gruntu, - ograniczenia do niezbędnego minimum stosowania chemicznych środków ochrony roślin na obszarach dolin i obniżeń terenu, - składowanie odpadów stałych wyłącznie na urządzonych terenach gromadzenia odpadów oraz ich utylizację na składowisku, - zachowania wzmożonego nadzoru sanitarnego wokół studni.

38 Ochrona powietrza atmosferycznego. Za podstawowy warunek poprawy warunków higieny atmosfery w gminie Paprotnia uznaje się: − ograniczenie tzw. „niskiej emisji” poprzez preferowanie innych ekologicznych nośników energii cieplnej (olej opałowy, energia elektryczna itp.), − przestrzeganie standardów jakości powietrza w działalności gospodarczej.

Ochrona gruntów leśnych Lasy i grunty leśne podlegają ochronie przed przeznaczaniem na cele nieleśne na mocy przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.). Zgodnie z przepisami art. 7 cytowanej ustawy przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego po uprzednim uzyskaniu zgody Ministra Środowiska dla lasów Skarbu Państwa lub Marszałka Województwa dla lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa.

Ochrona gruntów rolnych Ochrona gruntów rolnych wysokiej jakości polegać będzie na ograniczaniu ich przeznaczania na cele nierolnicze. Szczególnej ochronie podlegają gleby mineralne klas bonitacyjnych od I do III oraz gleby organiczne - zgodnie z cytowaną w punkcie 5. ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Na terenie gminy Paprotnia gleby klas I – II nie występują. Większe kompleksy gleb III klasy bonitacyjnej występują we wsiach: Łęczycki, Krynki, Kaliski, Skwierczyn Lacki i Trębice Dolne. Gleby organiczne występują głównie w i w lokalnych dolinach i obniżeniach terenu w miejscowościach Strusy , Rzeszotków i Czarnoty. Zgodnie z przepisami art. 7 cytowanej ustawy przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze i nieleśne dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego po uprzednim uzyskaniu zgody Ministra Rolnictwa dla gruntów rolnych klas od I do III o powierzchni powyżej 0,5 ha lub Marszałka Województwa dla pozostałych gruntów podlegających ochronie.

Ochrona złóż surowców mineralnych Złoża kopalin podlegają ochronie przepisami art. 125 i 126 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z p zm.). Ochrona złóż kopalin pospolitych będzie polegać na: – prowadzeniu eksploatacji złóż w sposób gospodarczo uzasadniony oraz przy zastosowaniu środków ograniczających szkody w środowisku i maksymalnej ochronie walorów krajobrazowych, – racjonalnym gospodarowaniu zasobami złóż, – rekultywacji terenów wyrobisk poeksploatacyjnych w kierunku leśnym lub wodnym.

Działania kompensacyjne W przypadku, gdy całkowite uniknięcie danego oddziaływania jest niemożliwe i istnieje niebezpieczeństwo nieodwracalnego zniszczenia szczególnie cennych elementów przyrody, konieczne jest podjęcie odpowiednio wcześniej działań kompensacyjnych. Należy m.in. zapewnić odtworzenie zniszczonych siedlisk w miejscach zastępczych, sztuczne zasilanie osłabionych populacji; tworzenie alternatywnych połączeń przyrodniczych i różnorodnych tras migracji zwierząt. Adekwatnie do wskazanych negatywnych oddziaływań, przewiduje się przede wszystkim następujące środki zapobiegające oraz ograniczające negatywne oddziaływanie na środowisko dla tych typów przedsięwzięć, w przypadku których stwierdzono prawdopodobieństwo negatywnego oddziaływania na środowisko. 39 Drogi i infrastruktura komunikacyjna Podstawowym sposobem minimalizacji negatywnych oddziaływań na środowisko powinno być poszukiwanie optymalnego przebiegu dróg. Wśród innych sposobów ograniczania zagrożeń wymienić można: − należyte zabezpieczenie sprzętu budowlanego, tak by uniknąć zanieczyszczenia środowiska oraz nadmiernego hałasu, − dostosowanie terminu robót do terminów rozrodu zwierząt, − stosowanie ekranów akustycznych i/lub zieleni osłonowej, − ograniczenie do minimum sfery bezpośredniej ingerencji, − rekultywacja terenu w miejscach poboru kruszyw z wykorzystaniem zabezpieczonej w czasie prac wierzchniej warstwy gleby, − stosowanie hydrotechnicznych działań zabezpieczających, w tym np. przepompowywanie wody w miejscach przerwania naturalnych połączeń, − budowa przejść dla zwierząt nad i pod drogami, − w przypadku emisji spalin zabezpieczeniem jest zieleń izolacyjna, działająca jako naturalna bariera biogeochemiczna, przeciwdziałająca rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń. Substancje, które nie zdołają przedostać się poza osłony – opadają na jezdnię, stąd konieczność uszczelnionego systemu odprowadzania ścieków (najlepiej systemy zamknięte, zapobiegające rozbryzgom). − swoistym zabezpieczeniem jest stosowanie odpowiednio dobranych roślin. Dla złagodzenia skutków koncentracji zanieczyszczeń zalecane są zabiegi podnoszące pH gleby i zawartości materii organicznej. − stosowanie materiałów budowlanych i elementów architektonicznych minimalizujących negatywny wpływ na krajobraz, w tym np. poprzez stosowanie ogrodzeń drewnianych zamiast betonowych, dostosowanie kolorystyki; maskowanie zielenią elementów dysharmonijnych, − poprawa stanu nawierzchni drogi, a także poprawa płynności ruchu uzyskana poprzez takie zabiegi, jak: poszerzenie drogi, wydzielenie pasa awaryjnego, wydzielenie pasów do skrętu w rejonie skrzyżowań, budowa zatok w rejonie przystanków komunikacji, budowa przestrzeni parkingowych, zmiana geometrii łuków, zmiana geometrii skrzyżowań, w tym budowa skrzyżowań wielopoziomowych i inne działania o podobnym charakterze.

Oczyszczalnie ścieków Sposoby minimalizacji negatywnych oddziaływań na środowisko mogą obejmować: − stosowanie rozwiązań technologicznych gwarantujących odpowiedni stopień oczyszczenia ścieków, w tym także na wypadek awarii.

Kanalizacja, wodociągi, Rekomendowane działania minimalizujące wpływ na środowisko obejmują: − zabezpieczenia techniczne sprzętu i placu budowy, − stosowanie technologii podwójnych zabezpieczeń w miejscach szczególnie narażonych na awarię sieci przesyłu, − zabezpieczenie techniczne sprzętu, − dostosowanie terminu robót do terminów rozrodu zwierząt, − ograniczenie do minimum sfery bezpośredniej ingerencji, − rekultywacja terenu w miejscach składowania niewykorzystanego surowca ziemnego z wykorzystaniem zabezpieczonej w czasie prac wierzchniej warstwy gleby, − stosowanie rozwiązań technicznych minimalizujących zaburzania stosunków wodnych, − stosowanie rozwiązań technicznych minimalizujących zaburzania funkcjonowania połączeń przyrodniczych, np. odpowiednia izolacja podziemnych sieci przesyłu ciepła, ograniczająca wzrost temperatury gruntu, 40 − maskowanie zielenią naziemnych elementów sieci dysharmonijnych dla krajobrazu.

VIII. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w Studium wraz z uzasadnieniem ich wyboru, w tym także wskazanie napotkanych trudności wynikających z niedostatku techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia to jeden z najważniejszych dokumentów strategicznych dotyczących rozwoju tego obszaru. Studium jest dokumentem umożliwiającym władzom samorządowym realizację strategicznej polityki przestrzennej. Należy przyjąć, że wspomniana polityka jest wynikiem oczekiwań mieszkańców gminy oraz ofertą dla potencjalnych inwestorów zewnętrznych, którzy mogą przyspieszyć rozwój społeczny i gospodarczy gminy. Studium zakłada zatem znaczący rozwój potencjału gospodarczego gminy. W świetle tego wydaje się być oczywiste, że ustalenia studium muszą wprowadzać głębokie zmiany w zakresie funkcji i zagospodarowania na wielu terenach. Studium jest przeniesieniem na przestrzeń szeregu zapisów i ustaleń z innych dokumentów, a także ich rozwinięciem i uszczegółowieniem. Rozwiązania przyjęte w zmianie studium są koncepcją rozwoju gminy, która umożliwia dalsze funkcjonowanie systemu złożonego z wielu elementów i z szeregu powiązań i oddziaływań miedzy nimi. Ustalenia Studium zostały przystosowane do wymogów ochrony środowiska przyrodniczego i w związku z powyższym nie podaje się rozwiązań alternatywnych. Zmiana Studium dotyczy też konkretnych terenów występowania złóż surowca naturalnego. Eksploatacja jest możliwa w miejscu ich występowania, a jedyną alternatywą byłby brak podjęcia wydobycia.W granicach gminy dopuszcza się lokalizacje farm wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną na terenach zapewniających wymogi ochrony środowiska oraz nie kolidujących z funkcją mieszkaniową z wyłączeniem terenów podlegających ochronie prawnej. W przypadku budowy elektrowni wiatrowych dokładną lokalizację, i sposób zagospodarowania terenu określone zostaną w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Rozwiązania dotyczące ochrony środowiska przyjęte w Studium zagospodarowania przestrzennego są właściwe, zgodne z obowiązującym prawem, zapewniające rozwój zrównoważony i w związku z powyższym nie podaje się rozwiązań alternatywnych. Pewnym rozwiązaniem alternatywnym jest pozostawienie terenów w dotychczasowym użytkowaniu lub odstąpienie od uwzględnienia złożonego do studium wniosku oraz ograniczenie wprowadzania nowych funkcji na tereny użytkowane dotychczas rolniczo. Jest mało prawdopodobne aby zyskał akceptację dokument, który eliminuje gminę z konkurencji o nowe inwestycje, miejsca pracy, nowe tereny budowlane, usługowe, produkcyjne itp. W świetle tych rozważań wydaje się, że praktycznie rozwiązania alternatywnego nie ma. Można jedynie brać pod uwagę modyfikację szczegółowych rozwiązań. Przede wszystkim jednak należy konsekwentnie realizować ustalenia jakie w ostatecznej formie zostaną przyjęte. Ponadto należy wskazać, że część projektów (zwłaszcza dotycząca infrastruktury wodno- kanalizacyjnej i gospodarki odpadami) służyć będzie wypełnieniu konkretnych zobowiązań wobec Unii Europejskiej lub zawartych w prawie krajowym. Inwestycje te uznano za bezalternatywne. W przypadku, gdy nie została wskazana konkretna lokalizacja, wskazane będzie na etapie projektu wykonanie analizy wielokryterialnej z uwzględnieniem aspektów ochrony środowiska. W przypadku Studium trudno zdefiniować trudności w jego przygotowaniu, które mogłyby wynikać z niedostatków techniki lub braków współczesnej wiedzy. Eksploatacja wszelkich inwestycji zarówno nowych jak i przebudowywanych jest ściśle związana z wdrażaniem nowoczesnych, z punktu widzenia współczesnej wiedzy oraz bezpiecznych dla środowiska i zdrowia ludzi rozwiązań technologicznych. 41 Reasumując, alternatywy poszczególnych zadań będą ewentualnie określone na etapie projektowania poszczególnych inwestycji.

IX. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko Nie stwierdzono transgranicznego oddziaływania na środowisko skutków realizacji niniejszego Studium, które wymagałoby uruchomienia procedury, o której mowa w art. 104 oraz art. 113-117 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Stwierdzono, że zaproponowane w studium rozwiązania zapobiegające i ograniczające oddziaływanie na środowisko przyrodnicze nowego sposobu zagospodarowania oraz lokalny charakter zmian w strukturze przestrzennej gminy będą ograniczały możliwość występowania niekorzystnych zjawisk o charakterze konfliktów związanych z zagospodarowaniem jedynie do obszaru gminy, ewentualnie gmin sąsiednich, a co za tym idzie przeprowadzenie procedury transgranicznego oddziaływania na środowisko nie było celowe. Wskazuje na to samo położenie geograficzne gminy Paprotnia.

X. Podsumowanie

„Prognoza oddziaływania na środowisko projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia ” sporządzona została wraz z opracowaniem projektu studium. Prognoza jest opracowaniem opartym głównie na bazie posiadanych materiałów zgromadzonych do studium. Przy sporządzaniu prognozy wykorzystano również inne dostępne publikacje, dokumenty i raporty dotyczące obszaru gminy opracowane przez inne instytucje, a dotyczące środowiska i zmian w nim zachodzących. Dostępne opracowania pozwoliły na sprawdzenie w jaki sposób proponowane w studium rozwiązania przestrzenne odnoszą się do uwarunkowań przyrodniczych terenu. Studium samo w sobie nie rodzi zasadniczo żadnych skutków środowiskowych. Źródłem potencjalnych skutków środowiskowych (negatywnych i pozytywnych) będzie dopiero realizacja poszczególnych działań, czy przedsięwzięć inwestycyjnych, przy czym tylko część z nich będzie nieuchronna. Prognoza nie określa precyzyjnie skutków środowiskowych ze względu na brak „przywiązania” poszczególnych inwestycji do miejsc ich realizacji oraz określenia ich skali i sposobu realizacji, ale ma charakter ostrzegawczy. Wskazuje elementy środowisk, których jakość (stan) może ulec pogorszeniu w wyniku realizacji studium. Przyjęcie prognozy jako dokumentu ostrzegającego przed potencjalnymi zagrożeniami powoduje, że lista wskazanych w jej wyniku potencjalnych skutków środowiskowych w odniesieniu do poszczególnych obszarów może być znacznie szersza, niż rzeczywiste skutki środowiskowe, jakie wystąpią podczas realizacji studium. W prognozie nie stwierdzono oddziaływania transgranicznego. Należy stwierdzić, że w projekcie zmiany Studium przyjęto zasady ładu przestrzennego oraz zrównoważonego rozwoju jako podstawę przy przeznaczeniu terenów na określone cele oraz dla określenia sposobu ich zagospodarowania i zabudowy. W ogólnej ocenie oddziaływanie na środowisko przyrodnicze nie będzie znaczące pod warunkiem zastosowania wszelkich ustaleń zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia oraz przestrzegania przepisów i zasad ochrony środowiska

42 XI. Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Prognoza oddziaływania na środowisko jest jednym z podstawowych dokumentów niezbędnych w procedurze postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin przewidzianego w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.). Organ administracji opracowujący projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego lub jego zmianę sporządza prognozę oddziaływania na środowisko, której zadaniem jest ocena środowiskowych skutków realizacji przewidzianych zamierzeń. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego sporządzona została dla obszaru gminy Paprotnia w granicach administracyjnych. Została wykonana zgodnie z obowiązującymi w Polsce oraz Unii Europejskiej przepisami prawnymi odnoszącymi się do ochrony środowiska. Podstawą określenia potencjalnych zagrożeń i konfliktów środowiskowych, jakie może spowodować realizacja projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia była analiza treści tego dokumentu. Przeprowadzono analizę treści zawartych w przyjętych kierunkach zagospodarowania w poszczególnych strefach polityki przestrzennej wyznaczonych na terenie gminy w odniesieniu do stanu środowiska na tych obszarach. Przedmiotem oceny było oddziaływanie opisanych w projekcie studium ustaleń na rzeźbę terenu i krajobraz, powietrze atmosferyczne, środowisko wodne, klimat akustyczny, gleby i odpady, roślinność i zwierzęta i zdrowie ludzi. Ustalone w projekcie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia kierunki rozwoju spowodują poprawę stanu środowiska prawie we wszystkich jego komponentach. Opracowanie to stanowi próbę oceny zmian i przekształceń środowiska przyrodniczego, jakie zostaną wprowadzone po realizacji ustaleń studium. W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że realizacja studium wprowadzi w środowisku przyrodniczym szereg zmian, zarówno korzystnych jak i niekorzystnych. Do tych pierwszych można zaliczyć zwiększenie się powierzchni zieleni. Będzie się to wiązać z obowiązkiem wprowadzania na obszarze działek budowlanych oraz terenach ogólnodostępnych zadrzewień oraz innych roślin o charakterze ozdobnym. Do zmian pozytywnych należy zaliczyć docelową poprawę czystości powietrza oraz ograniczenie poziomu hałasu. Na pewno zmianą pozytywną będzie poprawa estetyki i walorów krajobrazowych gminy. Pojawi się nowa zabudowa o ciekawej architekturze, znikną obiekty wyeksploatowane technicznie szpecące jego krajobraz. Największe zmiany i przekształcenia w środowisku spowoduje realizacja przedsięwzięć związanych z realizacją ustaleń dotyczących zasad ochrony środowiska przyrodniczego. Zapisane w projekcie studium kierunki rozwoju obejmujące likwidację wszystkich źródeł zanieczyszczeń gleby, wód powierzchniowych i podziemnych oraz rozwój sieci kanalizacyjnej umożliwiający odprowadzanie ścieków sanitarnych do mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków będą miały znakomity wpływ na poprawę stanu środowiska. Realizowane w przedsięwzięcia będą miały ewidentnie proekologiczny charakter. Tym niemniej podczas realizacji niektórych z nich wystąpią pewne, najczęściej na niewielką skalę i chwilowe negatywne oddziaływania typowe przy prowadzeniu inwestycji liniowych (np. kolektory kanalizacyjne i wodociągowe) zmiany i przekształcenia niektórych komponentów środowiska. Podobnie przyjęcie, jako celu sukcesywną likwidację źródeł emisji zanieczyszczeń pochodzących z palenisk domowych poprzez zmianę czynnika grzewczego z tradycyjnego (spalanie węgla, drewna, wszelkich dających się spalić odpadów) na paliwa ekologiczne przełoży się w sposób bezpośredni na poprawę stanu jakości atmosfery na terenie gminy. 43 Realizacja Farmy Wiatrowej będzie miała zarówno wymiar ekonomiczny jak i ekologiczny. Główną korzyścią dla Gminy Paprotnia będą dochody z podatków płaconych przez inwestora przez 20–30 letni okres użytkowania farmy oraz ogromną korzyścią dla środowiska będzie ograniczenie emisji do atmosfery zanieczyszczeń, które powstają przy produkcji energii elektrycznej w elektrowniach konwencjonalnych. Energetyka wiatrowa jest jedną z najszybciej rozwijających się branży produkujących zieloną energię w krajach Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę troskę o środowisko naturalne oraz zobowiązania związane z ratyfikacją Protokołu z Kioto oraz przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, Minister Gospodarki zobowiązał zakłady energetyczne do zakupu energii ze źródeł odnawialnych. Udział ten zwiększany jest w każdym roku i powinien osiągnąć 7,5 % w 2010 roku. Mniej bezpośrednio sprzyjające dla środowiska będą zmiany spowodowane działaniami wynikającymi z realizacji kierunków rozwoju komunikacji - projekty związane z budową i przebudową dróg. Działania związane z przebudową spowodują zajęcie pod drogi pasów terenu przylegających do istniejącej już infrastruktury drogowej i będących już pod wpływem antropopresji związanej głównie z emisją hałasu i zanieczyszczeń komunikacyjnych. Skutkiem przebudowy dróg będzie przede wszystkim poprawa warunków akustycznych i aerosanitarnych terenów przyległych, a więc i poprawa warunków życia mieszkańców. Zmniejszy się też negatywne oddziaływanie na środowisko wodne (budowa systemów ujmujących wody opadowe z powierzchni komunikacyjnych). Poprawi się też bezpieczeństwo ruchu drogowego. Zapisane w projekcie studium kierunki kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej spowodują zmiany wpływające na glebę szatę roślinną oraz krajobraz. Grunty rolne w wyniku zmian sposobu użytkowania zostaną trwale wyłączone z produkcji rolnej. Wprowadzenie na terenach rolniczych zabudowy w zasadniczy sposób wpłynie na zmianę szaty roślinnej terenu. W miejscu niezagospodarowanym pojawi się nowe, trwałe pokrycie terenu roślinnością stanowiącą element ozdobny, wzbogacający estetykę krajobrazu oraz element izolacyjny, chroniący sąsiednie tereny od wzajemnego oddziaływania. Struktura krajobrazu terenów dotychczas użytkowanych rolniczo ulegnie zmianie – planowane jest wprowadzenie estetycznej zabudowy, wszelkich urządzeń uzupełniających, urządzenie terenów zieleni, więc wartości krajobrazowe tych obszarów powinny ulec znacznemu podwyższeniu. W ogólnym bilansie można jednak uznać, że realizacja ustaleń studium nie wprowadzi zdecydowanie negatywnych zmian w zasobach środowiska przyrodniczego gminy. Można stwierdzić, iż wiele tych zmian będzie z nawiązką zrekompensowanych. Przyjęte w projekcie studium rozwiązania, służą ograniczeniu negatywnych oddziaływań na środowisko poszczególnych sposobów zagospodarowania i zainwestowania terenów oraz zachowują zasady ochrony obszarów aktywnych biologicznie i zabezpieczenia struktur przyrodniczych.

44

WÓJT GMINYPAPROTNIA

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PAPROTNIA

CZ ĘŚĆ I – UWARUNKOWANIA

Zał ącznik nr 1 do uchwały Nr XXIX/131/13 Rady Gminy w Paprotni z dnia 27 czerwca 2013 r.

WYKONAWCA Biuro Usługowe „Anihal” Sp. z o.o. w Siedlcach, ul. Kili ńskiego 24 Zespół autorski: Maria Wróbel – główny projektant upr urb. 395/88, WA-235 Pelagia Pawlik Karol Zalewski

Siedlce czerwiec 2013 r.

1

Spis tre ści

INFORMACJE WPROWADZAJ ĄCE …………………………………………….. 5 1. Informacje formalno-prawne …………………………………………………. 5 2. Obszar opracowania ………………………………………………………….. 5 3. Podstawa prawna …………………………………………………………….. 5 4. Dokumentacja Studium ……………………………………………………… 6 I. PODSTAWOWE INFORMACJE O GMINIE PAPROTNIA…………………… 7 1. Gmina Paprotnia na tle gmin wiejskich województwa mazowieckiego……… 7 2. Poło żenie i powi ązania z układem zewn ętrznym……………………………... 8 II. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE ROZWOJU GMINY ………………... 8 III.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z DOTYCHCZASOWEGO PRZEZNACZENIA, ZAGOSPODAROWANIA I UZBROJENIA OBSZARU GMINY …………………………………………………………………………. 9 1. Dokumenty planistyczne ……………………………………………………. 9 2. Stan ładu przestrzennego gminy Paprotnia …………………………………. 9 IV.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU ŚRODOWISKA, W TYM STANU ROLNICZEJ I LESNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKO ŚCI I JAKO ŚCI ZASOÓW WODNYCH ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO ………………………………………………………………. 9 1. Poło żenie geograficzne i administracyjne ……………………………………. 9 2. Charakterystyka stanu środowiska przyrodniczego …………………………... 10 3. Ochrona środowiska przyrodniczego ………………………………………… 18 4. Zagro żenia środowiska przyrodniczego………………………………………. 19 V. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ……………………………………………………………...… 24 1. Zabytki archeologiczne………………………………………………………. 24 2. Osadnictwo ……………………………..…………………………………….. 29 3. Zabytkowe układy dro żne……………………………………………………. 30 4. Układy ruralistyczne...………………………………………………………… 31 5. Architektura sakralna……. …………………………………………………… 32

2

6. Budownictwo ………………………………………………………………… 33 7. Cmentarze ………………… ………………………………………………… 35 8. Kapliczki, figury i krzy że przydro żne ……………………………………….. 37 9. Miejsca pami ęci………………………………………………………………. 36 10. Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków ………………………….. 37 11. Wykaz obiektów w ewidencji zabytków …………………………………….. 37 VI. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z JAKO ŚCI ŻYCIA 41 1. Ludno ść ………………………………………………………………………. 41 2. Osadnictwo …………………………………………………………………… 43 3. Aktywno ść ekonomiczna ludno ści ………………………………………….... 44 4. Bud żet gminy ………………………………………………………………… 46 5. Komunikacja zbiorowa ……………………………………………………….. 46 6. Zasoby i warunki mieszkaniowe ……………………………………………... 46 7. Handel i usługi ……………………………………………………………….. 47 8. Szkoły, przedszkola ………………………………………………………….. 47 9. Zdrowie, opieka społeczna ………………………………………………….. 47 10. Kultura, sport, rekreacja …………………………………………………….. 47 11. Bezpiecze ństwo ludno ści …………………………………………………….. 47 VII.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU PRAWNEGO GRUNTÓW ………………………………………………………………...... 47 VIII.WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH ………………………………. 48 1. Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie przyrody …………… 48 2. Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie zabytków … 48 3. Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie gruntów rolnych i le śnych …………………………………...... 48 4. Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie wód ……… 48 ZA IX. ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA …………. 49 X. UWARUNKOWANIA WYNIKAJACE Z POTRZEB I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY …………………………………………………………… 49 XI.WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH …………………………………………………………. 50

3

XII.WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH …………………………………………. 50 XIII.WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH ……………………………… 51 XIV.STAN SYTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM STOPNIA UPORZADKOWANIA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ, ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI ……………………………………………… 51 1. Komunikacja …………………………………………………………………. 51 2. Infrastruktura sanitarna ……………………………………………………..... 55 3. Elektroenergetyka ……………………………………………………………. 56

4

INFORMACJE WPROWADZAJ ĄCE

1. Informacje formalno-prawne Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia zostało wykonane w Biurze Usługowym "ANIHAL" Sp. z o.o. w Siedlcach na podstawie:

– uchwały Nr IX/31/11 Rady Gminy w Paprotni z dnia 28 czerwca 2011r. o przyst ąpieniu do opracowania zmiany "Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia",

– umowy o dzieło z dnia 15.09.2011 r. zawartej pomi ędzy Gmin ą Paprotnia a Biurem Usługowym " ANIHAL" Sp. z o.o. w Siedlcach. 2.Obszar opracowania Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia zostało opracowane w granicach administracyjnych z uwzgl ędnieniem obszarów s ąsiednich niezb ędnych do analizy powi ąza ń zewn ętrznych gminy. 2. Podstawa prawna Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j.Dz. U. z 2012r., poz.647 z pó źn. zm.), studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem, w którym okre ślona jest polityka przestrzenna gminy, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego. Studium sporz ądza si ę dla obszaru w granicach administracyjnych gminy. Studium nie jest aktem prawa miejscowego ale ustalenia studium s ą wi ążą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych. Zakres studium w cz ęś ci tekstowej i graficznej okre śla rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. z 2004 r. Nr 118, poz. 1233). Niniejszy dokument planistyczny stanowi opracowanie ujednolicone, które w stosunku do studium uchwalonego uchwał ą Nr XIX/110/2000 Rady Gminy w Paprotni z dnia 23 listopada 2000r. uwzgl ędnia:

– zmiany uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego, które nast ąpiły po uchwaleniu ww. studium, zarówno o charakterze lokalnym, jak i wynikaj ące z zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych okre ślonych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego,

– zmiany ustale ń co do kierunków, wska źników, zasad rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia,

5

– zmiany zakresu i formy studium wynikaj ące z wej ścia w życie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

– przepisów odr ębnych, które weszły w życie od czasu uchwalenia Studium tj. od 2000r., które istotny sposób wpływaj ą na ustalenia studium,

– wniosków, które zostały zło żone do studium, W zwi ązku z tym, że zmiany wymagaj ą wprowadzenia w wielu rozdziałach a tak że dodania nowych rozdziałów w tek ście studium nie wprowadza si ę wyró żnienia tych zmian. 3. Dokumentacja Studium Cało ść dokumentacji obejmuje: 1. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia- cz ęść uchwalana przez Rad ę Gminy składaj ąca si ę z: 1) tekstu studium stanowi ącego zał ącznik nr 1 do uchwały nr XXIX/131/13 Rady Gminy w Paprotni z dnia 27 czerwca 2013 r . obejmuj ącego dwie cz ęś ci: − cz ęść I uwarunkowania, − część II kierunki zagospodarowania przestrzennego, 2) cz ęś ci graficznej studium obejmuj ącej:

– rysunek w skali 1:25000 pt. "Uwarunkowania” stanowiący zał ącznik nr 2 do uchwały nr XXIX/131/13 Rady Gminy w Paprotni z dnia 27 czerwca 2013 r.,

– rysunek w skali 1:25000 pt. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego” stanowi ący zał ącznik nr 3 do uchwały nr XXIX/131/13 Rady Gminy w Paprotni z dnia 27 czerwca 2013 r. 2. Prognoza oddziaływania na środowisko ustale ń studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia nie podlegaj ąca uchwaleniu, składaj ąca si ę z: 1) cz ęś ci tekstowej, 2) cz ęś ci graficznej – rysunek w skali 1:25000. Przed przyst ąpieniem do opracowania Studium zostały sporz ądzone nast ępuj ące opracowania: 1) ekofizjografia podstawowa gminy Paprotnia – grudzień 2011r. 2) aktualizacja inwentaryzacji urbanistycznej wykonana w 2011r

6

I . PODSTAWOWE INFORMACJE O GMINIE PAPROTNIA 1.Gmina Paprotnia na tle gmin wiejskich województwa mazowieckiego Gmina Paprotnia jest jedn ą z 229 gmin wiejskich województwa mazowieckiego. W śród 13 gmin powiatu siedleckiego zajmuje 12 lokat ę pod wzgl ędem liczby ludno ści ( 2,7 tys. ) i 12 lokat ę pod wzgl ędem powierzchni ( 81 km ² ). W porównaniu z 2000r. , w wyniku przewagi ubytku migracyjnego ( saldo minus 167 osób ) nad przyrostem naturalnym ( plus 17 osób ), liczba ludno ści gminy zmniejszyła si ę o 4,1 %. Populacja dzieci w wieku poni żej 15 lat zmniejszyła si ę o 21,2 %, a osób starszych ( 65 lat i wi ęcej ) o 8,8 %. Niekorzystnie zmieniła si ę relacja mi ędzypokoleniowa – na 1000 dzieci przypada 933 seniorów wobec 807. Użytki rolne zajmuj ą 77,3 % powierzchni gminy, grunty le śne – 19,9 %, grunty zabudowane i zurbanizowane- 2,4 %. Wska źnik lesisto ści jest ni ższy o 2,8 pkt proc. ni ż średnio w województwie i 1,5 pkt proc. wyższy ni ż w powiecie. Paprotnia to gmina rolnicza. Zasoby mieszkaniowe w 2009r. obejmowały 803 mieszkania; w przeliczeniu na 1000 ludno ści liczba mieszka ń wynosiła 295, tj. mniej ni ż średnio w województwie (383 ), i mniej ni ż w powiecie ( 299 ). W ci ągu 2009r. nie oddano do u żytkowania żadnego mieszkania. Długo ść sieci wodoci ągowej wynosiła 59,7 km , gmina nie posiadała sieci kanalizacyjnej, gazowej ani oczyszczalni ścieków. W 2008r. z wodoci ągu korzystało 87,3 % ogółu ludno ści. W gminie ma siedzib ę 112 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON, tj . 411 w przeliczeniu na 10 tys. ludno ści. Spo śród nich 76,8 % to osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą, a 93,8 % to mikroprzedsi ębiorstwa ( o liczbie pracuj ących do 9 ). Firmy najcz ęś ciej prowadz ą działalno ść zwi ązan ą z rolnictwem, le śnictwem, łowiectwem i rybactwem ( 19.6 % ), budownictwem ( 19,6 %)oraz handlem i napraw ą pojazdów samochodowych ( 14,3 %). Udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym wynosi 4,3 % i jest ni ższy ni ż przeci ętne w województwie ( 6,7%) i w powiecie (5,7%). Wśród bezrobotnych kobiety stanowi ą 56,9%. Oszacowano, że w 2006r. do pracy w gminie Paprotnia doje żdżało z innych gmin 16 osób, a wyje żdżało 135. Dochody budżetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszka ńca wynosz ą 2986 zł i s ą wy ższe o 340 zł od średniej liczonej dla ogółu gmin w województwie ( bez miast na prawach powiatu ) i o 468 zł od średniej dla ogółu gmin w powiecie. Pod wzgl ędem warto ści tego wska źnika gmina zajmuje 2 lokat ę w powiecie ( 1 miejsce ma gmina wiejska Domanice – 3025 zł, a ostatnie gmina wiejska Siedlce – 2262 zł ).(GUS)

7

2.Poło żenie i powi ązania z układem zewn ętrznym Gmina Paprotnia jest poło żona we wschodniej cz ęś ci województwa mazowieckiego, w północnej cz ęś ci powiatu siedleckiego. Gmina graniczy : – od zachodu z gminami Sucho żebry i Bielany, – od północy z gmin ą Repki, – od wschodu z gminami : Korczew i Przesmyki, – od południa z gmin ą Mordy. Odległo ść wsi gminnej od miasta powiatowego – Siedlce wynosi ok. 20 km. Odległo ść gminy Paprotnia od stolicy kraju i stolicy województwa mazowieckiego jakim jest Warszawa wynosi ok.120 km. W układzie osadniczym woj. mazowieckiego gmina Paprotnia jest poło żona peryferyjnie w stosunku do głównych centrów życia społeczno – gospodarczego. Polityka gminy powinna dąż yć do zwi ększonej aktywno ści lokalnej. Strategiczne znaczenie dla gminy maj ą nast ępuj ące drogi powiatowe: 1. nr 36350 relacji Siedlce - Paprotnia - Korczew, realizuj ąca powi ązania z miastem i z gmin ą Siedlce oraz z gminami: Mordy, Sucho żebry i Korczew, 2. nr 36162 relacji Sokołów Podlaski – Paprotnia realizuj ąca powi ązania z miastem i z gmin ą Sokołów Podlaski oraz gminami Bielany i Repki. Przez obszar gminy nie przebiega żadna linia kolejowa.

II. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE ROZWOJU GMINY Poza dotychczasowymi przesłankami rozwoju, zwi ązanymi głównie z potencjałem produkcji rolnej oraz cz ęś ciowo z rynkiem pracy w Siedlcach nie wyst ępuj ą inne zewn ętrzne czynniki rozwoju gospodarczego gminy. Konieczno ści ą zatem staje si ę stworzenie warunków dla pozarolniczej działalno ści gospodarczej. Powstanie nowych, atrakcyjnych miejsc pracy poza rolnictwem jest podstawowym warunkiem zmniejszenia skali emigracji z obszaru gminy, która obejmuje głównie ludzi młodych w wieku produkcyjnym. Aby zwi ększy ć szans ę na przyci ągni ęcie inwestorów, gmina powinna posiada ć ofert ę terenów wzgl ędnie łatwych do zagospodarowania i posiadaj ących dobre powi ązania komunikacyjne z sieci ą dróg wojewódzkich i krajowych. Uzupełniaj ącą sfer Ą gospodarczej działalno ści pozarolniczej mo że by ć agroturystyka. Gmina posiada atuty przyrodniczo – krajobrazowe, mog ące przyci ąga ć amatorów turystyki i rekreacji jednodniowej, weekendowej jak i pobytowej. Spełnione jednak musz ą by ć 2 podstawowe warunki ; czysto ść środowiska i rozwini ęte usługi dla ruchu turystycznego.

8

III. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z DOTYCHCZASOWEGO PRZEZNACZENIA, ZAGOSPODAROWANIA I UZBROJENIA TERENU

1. Dokumenty planistyczne Gmina Paprotnia posiada Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego uchwalone uchwał ą Nr XIX/110/2000 Rady Gminy w Paprotni z dnia 23 listopada 2000r. Gmina nie posiada miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Studium z 2000r. zakładało, że główn ą podstaw ą rozwoju gminy powinno by ć rolnictwo a uzupełniaj ącą funkcj ą – obsługa rolnictwa oraz obsługa ludno ści. W strukturze przestrzennej gminy wyró żniono nast ępuj ące główne obszary funkcjonalne: – obszary zabudowane i proponowane do zabudowy ; M1, M2, ML, U1, UK i W – obszary rolne – obszary le śne – obszary odnowy ekologicznej Dla wy żej wymienionych obszarów zostały okre ślone zasady zagospodarowania. 2.Stan ładu przestrzennego Sie ć osadnicz ą gminy tworz ą 22 wsie. Główn ą miejscowo ści ą gminy jest Paprotnia, poło żona centralnie w stosunku do pozostałych wsi i stanowi ąca główny o środek administracyjno – usługowy. O środkiem wspomagaj ącym jest miejscowo ść Hołubla . Zespoły osadnicze ( wsie ) poło żone s ą głównie wzdłu ż istniej ących dróg i charakteryzuj ą si ę do ść du żym rozproszeniem. We wsiach dominuje zabudowa zagrodowa. Jedynie w miejscowo ści Paprotnia i Hołubla zabudowa jednorodzinna pojawia si ę w wi ększym stopniu.

IV .UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU ŚRODOWISKA, W TYM STANU ROLNICZEJ I LESNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKO ŚCI I JAKO ŚCI ZASOBÓW WODNYCH ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

1. Poło żenie geograficzne i administracyjne Pod wzgl ędem fizycznogeograficznym ( według J. Kondrackiego ) gmina Paprotnia poło żona jest w środkowej cz ęś ci mezoregionu Wysoczyzna Siedlecka, który nale ży do makroregionu Nizina Południowopodlaska.

9

Pod wzgl ędem administracyjnym gmina Paprotnia poło żona jest we wschodniej cz ęś ci województwa mazowieckiego, w północnej cz ęś ci powiatu siedleckiego. Powierzchnia gminy wynosi 81,43 km². Obejmuje ona grunty 22 sołectw tj.:Czarnoty, Grabowiec, Hołubla, Kaliski, Kobylany – Kozy, Koryciany, Krynki, Ł ęczycki, Łozy, Nasiłów, Paprotnia, Pliszki, Pluty, Podawce, Rzeszotków, Skwierczyn Lacki, Stare Tr ębice, Stasin, Strusy, Tr ębice Dolne, Tr ębice Górne, Uzi ębły. Miejscowo ść gmina – Paprotnia poło żona jest w centralnej cz ęś ci gminy i jest oddalona ok. 20 km od Siedlec i 120 km od Warszawy. Miasto Siedlce jest najbli żej poło żonym głównym o środkiem usługowo – administracyjnym. 2. Charakterystyka stanu środowiska przyrodniczego 2.1. Budowa geologiczna Budowa geologiczna gminy Paprotnia ukształtowana została w wyniku procesów geologicznych działaj ących od czasów prekambryjskich po er ę mezozoiczna. Pod wzgl ędem strukturalnym gmina poło żona jest w obr ębie Zapadliska Podlaskiego nale żą cego do Platformy Wschodnioeuropejskiej. Podło że zapadliska tworz ą osady kredowe reprezentowane przez margle, wapienie, kred ę pisz ącą i piaski glaukonitowe. Na utworach kredy zalegaj ą osady trzeciorz ędowe: ••• oligocenu -wyst ępuj ącego w postaci piasków glaukonitowych z wkładkami iłów, ••• miocenu -wyst ępuj ącego w postaci iłów i piasków z wkładkami w ęgla brunatnego, ••• pliocenu -wyst ępuj ącego w postaci iłów pstrych i mułków oraz przewarstwiaj ących je piasków drobnoziarnistych Na utworach trzeciorz ędowych zalegaj ą osady czwartorz ędu reprezentowane przez plejstocen, którego utwory s ą tworzone przez gliny zwałowe, a tak że piaski i żwiry akumulacji wodnolodowcowej oraz holocen, którego współczesne osady reprezentowane s ą przez namuły organiczne i torfy. 2.2. Rze źba terenu Gmina Paprotnia charakteryzuje si ę słabym zró żnicowaniem i urozmaiceniem rze źby. Wysoko ści bezwzgl ędne wahaj ą si ę od 148,0 m npm (na zachód od miejscowo ści Strusy) do 182,5 m npm (w okolicach Nasiłowa). Cały obszar gminy poło żony jest w obr ębie wysoczyzny polodowcowej o powierzchni płaskiej lub lekko falistej o spadkach terenu nie przekraczaj ących 5%. Powierzchni ę wysoczyzny morenowej urozmaicaj ą wzgórza moreny czołowej, pagóry kemowe, wydmy, pola piasków przewianych, doliny denudacyjno-erozyjne i rozległe obni żenia terenu. Wzgórza moreny czołowej wyst ępuj ą na wschód od wsi Rzeszotków. Formy te charakteryzuj ą si ę 10 wysoko ściami wzgl ędnymi od 5 do 25m. Wie ś gminn ą otacza wzniesienie pagóra kemowego o niewielkiej wysoko ści - do 15m. Wi ększe wydmy o wysoko ściach wzgl ędnych najcz ęś ciej rz ędu 5-10m i nachyleniu zboczy ok. 10% wyst ępuj ą w okolicach wsi Kolonia Hołubla, Stasin i Krynki. Pola piasków przewianych wyst ępuj ą w okolicach Stasina, Krynek i Nasiłowa. Te formy morfologiczne cz ęsto s ą poro śni ęte lasem, dlatego ich zaobserwowanie w terenie jest utrudnione. W środkowej i południowej cz ęś ci gminy, mi ędzy wsiami Koryciany, Podawce, Hołubla, Stasin, Uzi ębły i Nasiłów znajduj ą si ę rozległe obni żenia terenu wyniesione od 0,5 do 1,5 m nad średni poziom wody w rzekach. Z obni żeniami terenu ł ącz ą si ę dolinki denudacyjno-erozyjne przewa żnie z dopływem stałym lub okresowym wykorzystywane przez bezimienne cieki wodne. 2.3. Gleby Na terenie gminy Paprotnia gleby charakteryzuj ą si ę niewielkim zró żnicowaniem typologicznym. Na przewa żaj ącej powierzchni gminy dominuj ą gleby pseudobielicowe wytworzone z piasków gliniastych lekkich oraz brunatne wytworzone z piasków gliniastych mocnych. Na obszarach poro śni ętych lasami wyst ępuj ą gleby bielicowe. W obni żeniach terenu i dolinkach erozyjno - denudacyjnych zalegaj ą gleby torfowe, murszowo-torfowe lub murszowo-mineralne. Uwzgl ędniaj ąc klasyfikacj ę JUNG (Instytut Uprawy, Nawo żenia i Gleboznawstwa w Puławach) w obr ębie gruntów ornych najwi ększy udział stanowi ą kompleksy: • żytni bardzo dobry -30,9% powierzchni gruntów ornych, • żytni słaby -27,1% powierzchni gruntów ornych, • żytni dobry -23,3% powierzchni gruntów ornych, • żytni bardzo słaby -11,2% powierzchni gruntów ornych, • pszenny dobry -3,8 % powierzchni gruntów ornych, • zbo żowo pastewny słaby -2,6 % powierzchni gruntów ornych, • zbo żowo pastewny mocny -1,1% powierzchni gruntów ornych. Gleby kompleksu żytniego dobrego wyst ępuje płatowo, na obszarze całej gminy. W rejonie miejscowo ści Stasin zalega najwi ększy areał gleb kompleksu zbo żowo-pastewnego mocnego. Znacz ący, bo zajmuj ący ponad połow ę powierzchni gruntów ornych jest udział gleb żyznych zaliczonych do kompleksu uprawowego: pszennego dobrego oraz żytniego bardzo dobrego odpowiednich do wszelkich upraw polowych, sadownictwa i warzywnictwa. Najwi ększe płaty tych kompleksów znajduj ą si ę wokół Paprotni i we wsiach: Ł ęczycki,

11

Koryciany, Nasiłów, Krynki, Skwierczyn Lacki oraz Tr ębice i Kaliski. Uwzgl ędniaj ąc bonitacje gleb, rozkład udziału procentowego w ogólnej powierzchni gleb gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco: • Kl. III -14,0%, • KI. IV -49,1%, • Kl. V -28,5%, • Kl. VI -8,4%. Gleby klasy I i II nie wyst ępuj ą. Ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej według IUNG wynosi dla gminy 62,4 pkt. Gleby pochodzenia organicznego oraz grunty klas I – III s ą gruntami chronionymi w my śl ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych ( Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz.1266 z pó źn. zmianami). 2.4. Klimat Teren gminy nale ży do do ść chłodnych obszarów Polski, średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. 7,4 "C, Średnia temperatura najcieplejszego miesi ąca wynosi 18,0°C, natomiast najchłodniejszego-4,2°C. Średnio w roku jest 130 dni z przymrozkiem. Czas zalegania pokrywy śnie żnej wynosi ok. 60 dni w roku. Okres wegetacyjny trwa 205-210 dni. Najwi ększe zró żnicowanie przestrzenne warunków termicznych wyst ępuje mi ędzy dolinami i terenami podmokłymi a obszarami wyniesionymi o gł ębszym zaleganiu wód gruntowych. Tereny wyniesione ponad dna dolin i obni żeń charakteryzuj ą si ę dobrymi warunkami termicznymi, natomiast doliny rzeczne stanowi ą obszary inwersyjne z tendencj ą do zalegania chłodnego powietrza i mgieł. Na obszarze gminy Paprotnia wilgotno ść wzgl ędna wynosi 81%. Najwi ększ ą wilgotno ści ą wzgl ędn ą charakteryzuj ą si ę tereny poło żone w obr ębie obni żeń. Zwi ązane jest to głównie z płytkim zaleganiem wód gruntowych. Teren gminy charakteryzuje si ę niewielk ą ilo ści ą opadów. Suma opadów wynosi 550 mm rocznie. Najni ższe opady notowane s ą w styczniu-kwietniu ( średnio miesi ęcznie 30 mm), natomiast najwy ższe w lipcu (86 mm). Na obszarze gminy przewa żaj ą wiatry zachodnie. Cz ęsto te ż wyst ępuj ą wiatry północno-zachodnie i południowo-zachodnie. Średnia roczna pr ędko ść wiatru wynosi 3,0 misek. Wiatry silne i bardzo silne wyst ępuj ą bardzo rzadko.

12

2.5. Wody

2.5.1. Wody powierzchniowe Gmina Paprotnia poło żona jest w dorzeczu rzeki Bug. Charakteryzuje si ę bardzo słabo rozwini ętą sieci ą rzeczn ą. Na obszarze gminy wyst ępuj ą tylko niewielkie, bezimienne cieki, których obszar źródliskowy znajduje si ę we wschodniej cz ęś ci gminy. Na terenie gminy nie ma tak że wi ększych naturalnych zbiorników wód stoj ących. Jedynie lokalnie znajduj ą si ę małe zbiorniki pochodzenia antropogenicznego. Najwi ększe tego typu zbiorniki poło żone s ą koło Paprotni i w Hołubli. Równie ż antropogenicznego pochodzenia s ą śródle śne zbiorniki, które powstały po eksploatacji torfu głównie zlokalizowane pomi ędzy Staninem a Hołubl ą. Łączna powierzchnia 36 zbiorników wodnych zlokalizowanych na terenie gminy wynosi 11,38 ha. 2.5.2. Wody gruntowe Wody pi ętra trzeciorz ędowego stanowi ą główny poziom wodono śny na terenie gminy Paprotnia. Jednak utwory z tego okresu s ą poło żone na du żych gł ęboko ściach, a wody tej warstwy odznaczaj ą si ę podwy ższon ą zawarto ści ą zwi ązków żelaza i manganu, co jest główn ą przyczyn ą konieczno ści uzdatnie ń tych wód, w przypadku ewentualnego wykorzystania dla celów konsumpcyjnych. Głównym źródłem zaopatrzenia ludno ści gminy Paprotnia w wod ę jest poziom wodono śny zalegaj ący w warstwach utworów czwartorz ędowych. Na przewa żaj ącym obszarze gminy gł ęboko ść zalegania pierwszego poziomu wodono śnego wynosi ok. 3 - 4m pod poziomem terenu. Jedynie w dolinach bezimiennych cieków i w obni żeniach terenu pierwszy poziom wodono śny wyst ępuje bardzo płytko (0 - 1,0m ppt.). Prawie cała gmina posiada dobrze izolowany pierwszy u żytkowy poziom wodono śny. Tylko niewielki, zachodni fragment gminy, takiej warstwy izolacyjnej nie posiada -wyst ępuj ą tu żwiry i piaski łatwo przepuszczalne dla wód powierzchniowych a wraz nimi – dla wszelkich zanieczyszcze ń. 2.6. Lasy Gmina Paprotnia wraz z lasami w podziale na krainy i dzielnice przyrodniczo-le śne wykonanym przez T. Tramplera poło żona jest w Krainie IV -Mazowiecko-Podlaskiej, w Dzielnicy 5 -Niziny Podlaskiej i Wysoczyzny Siedleckiej. Na terenie gminy lasy są rozproszone na całej jej powierzchni, zajmuj ąc powierzchni ę 1598,4 ha, co stanowi 19,6% ogólnej powierzchni gminy (wg danych uzyskanych z Nadle śnictwa Siedlce, grudzie ń 2011r.). Jest to niski wska źnik lesisto ści, ni ższy od wska źnika lesisto ści województwa mazowieckiego wynosz ącego 22,5%. W tej liczbie lasy Skarbu Pa ństwa zwane dalej lasami pa ństwowymi

13

to 8,4 ha, a lasy stanowi ące własno ść osób fizycznych i prawnych zwane dalej lasami niepa ństwowymi to 1590 ha. Najwi ększe, zwarte kompleksy le śne poło żone s ą we wschodniej cz ęś ci gminy, gdzie wyst ępuj ą lasy nale żą ce do wsi Ł ęczycki, Tr ębice, Łozy i Pluty oraz w południowej cz ęś ci gminy, gdzie le żą lasy wsi Hołubla, Stasin, Uzi ębły i Strusy. W zachodniej cz ęś ci gminy du że kompleksy le śne tworz ą lasy nale żą ce do wsi Czarnoty, Rzeszotków i Kobylany Kosy. Lasy pa ństwowe w postaci niewielkich kompleksów le śnych le żą w śród lasów chłopskich wsi Czarnoty, Stasin i Strusy. Na pozostałym obszarze gminy lasy wyst ępuj ą w postaci niewielkich powierzchniowo, rozproszonych kompleksów le śnych. Lasy i grunty zwi ązane z gospodark ą le śną stanowi ące własno ść Skarbu Pa ństwa b ędące w zarz ądzie Lasów Pa ństwowych Nadle śnictwa Siedlce zajmuj ą niewielk ą powierzchni ę - 8,4 ha, co stanowi zaledwie 0,5% ogólnej powierzchni lasów w gminie. Lasy pa ństwowe wyst ępuj ą w postaci 4 niewielkich, jednoodziałowych uroczysk le śnych: Uroczyska Czarnoty I o powierzchni 1,60 ha (oddz. 1J), Uroczyska Czarnoty II o powierzchni 1,47 ha (oddz. 1H), Uroczyska Stasin o powierzchni 4,29 ha(oddz. 1G) i Uroczyska Strusy o powierzchni 1,09 ha (oddz.46H). Lasy niepa ństwowe to 1590 ha, co stanowi 99,5% ogólnej powierzchni lasów gminy. S ą to lasy nale żą ce do indywidualnych wła ścicieli. Lasy prywatne s ą zró żnicowane powierzchniowo. Najwi ększe powierzchnie le śne przyporz ądkowane s ą do wsi: Hołubla(311,5 ha), Pluty (118 ha) i Strusy (127 ha), natomiast najmniejsze powierzchnie le śne poło żone s ą we wsiach: Świerczyn Lacki (1,6 ha), Grabowiec (13,5ha) i Krynki (22 ha). W zale żno ści od głównych zada ń, jakie lasy spełniaj ą, dzieli si ę je na dwie grupy: grupa I – lasy ochronne, grupa II – lasy gospodarcze. Fragment lasów wsi Strusy o powierzchni 113,14 ha i Ur. Strusy o powierzchni 1,09 ha, ł ącznie 114,23 ha, stanowi ą lasy ochronne. Nadanie tym lasom kategorii ochronno ści wynika z ich poło żenia w promieniu 10 km od granic miasta Siedlce (ponad 50 tys. mieszka ńców), a uznanie za ochronne lasów w miastach oraz w promieniu 10 km od granic miasta licz ącego ponad 50 tys. mieszka ńców wynika z nast ępuj ących przepisów: art. 15 i art. 77 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. nr 11, poz. 79 z pó źn. zmian.) -przepisy tej ustawy obowi ązywały w chwili wej ścia w życie ustawy o lasach, st ąd odwołanie si ę do ustale ń w niej zawartych, § 3 rozporz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad

14 prowadzenia w nich gospodarki le śnej (Dz. U. Nr 67, poz. 337). Dalsze funkcjonowanie tych lasów jako ochronne wymaga wydania decyzji starosty, który po uzgodnieniu z wła ścicielem lasu i po zasi ęgni ęciu opinii rady gminy uznaje las za ochronny lub pozbawia go tego charakteru w my śl art.16.pkt.1a ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991r. o lasach (Dz. U. z 2005r. Nr 45, poz. 435 z pó źn. zmian.). Odno śnie lasów pa ństwowych stosuje si ę punkt 1 tego samego artykułu wy żej cytowanej ustawy, zgodnie z którym minister wła ściwy do spraw środowiska równie ż w drodze decyzji uznaje las za ochronny, na wniosek Dyrektora Generalnego Lasów Pa ństwowych zaopiniowany równie ż przez rad ę gminy. Pozostałe lasy pa ństwowe i lasy prywatne stanowi ą lasy- lasy grupy II – lasy gospodarcze. Lasy gminy Paprotnia charakteryzuj ą si ę niewielkim zró żnicowaniem siedliskowym. Zarówno w lasach pa ństwowych jak i niepa ństwowych dominuj ą siedliska ubogie borowe, a siedliska żyzne lasowe wyst ępuj ą na znacznie mniejszych powierzchniach. 2.7. Rolnicza przestrze ń produkcyjna Rolnictwo w gminie pełni wa żną rol ę w śród źródeł utrzymania ludno ści. Powierzchnia użytków rolnych wynosi 6070 ha. W strukturze u żytków rolnych 79,0 % zajmuj ą grunty orne, 20,8% trwałe u żytki zielone i 0,2% sady. Odsetek trwałych u żytków zielonych jest zró żnicowany przestrzennie. Jest on wyra źnie wy ższy w południowo-zachodniej i zachodniej cz ęś ci gminy (mapa).

15

Mapa 1. U żytki zielone w powierzchni u żytków rolnych

W Powszechnym Spisie Rolniczym z 2002 roku odnotowano w gminie 206 ha ugorów i odłogów (2,7% gruntów ornych). Równie ż 47 ha ł ąk i pastwisk (3,3% ogólnej ich ilo ści) nie było u żytkowane. Brak jest aktualnych danych statystycznych w tym zakresie. Mo żna jedynie domniemywa ć, że po wprowadzeniu systemu dopłat do produkcji rolnej sytuacja uległa pewnej poprawie. Skala tego problemu w gminie nie jest du ża. Wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej według IUNG w Puławach wynosi dla gminy 62,4 pkt i jest nieco ni ższy od średniego w województwie mazowieckim (66 pkt). Struktura gruntów według klas bonitacyjnych potwierdza ich średni ą jako ść . Gleby klas: V, VI i VIz stanowi ą 36,9 % ogólnej powierzchni u żytków rolnych. Gmina posiada korzystn ą struktur ę obszarow ą indywidualnych gospodarstw rolnych. Na ogóln ą liczb ę1 652 gospodarstw – 62 stanowiły działki rolne o powierzchni do 1 ha UR, a dalsze 43 gospodarstwa 1-2 ha. W 281 gospodarstwach o powierzchni 10 ha i wi ęcej UR

1 Według PSR 2002 16 koncentrowało si ę 72,1% ogólnego areału u żytków rolnych. Na 1 gospodarstwo (pomijaj ąc działki do 1 ha UR) przypadało 10,6 ha u żytków rolnych, a ł ącznie z działkami –9,6 ha. Produkcj ą rolnicz ą zajmowało si ę 591 gospodarstw to jest 90,6% ich statystycznej ilo ści, a produkcj ą zwierz ęcą 459 (70,4%). W produkcji ro ślinnej dominuje uprawa zbó ż i ziemniaków. Według danych PSR z 2002 r. zbo ża uprawiane były na powierzchni 3881 ha, co stanowiło 84,4% powierzchni zasiewów, w tym zbo ża intensywne na powierzchni 748 ha, tj. 19,3% zasiewów zbó ż ogółem. Powierzchnia pod ziemniakami wynosiła 440 ha, co stanowiło 9,6% ogólnej powierzchni zasiewów. Gmina charakteryzuje si ę2 wysok ą obsad ą bydła (58,6 sztuk/100 ha UR) i trzody chlewnej (182,3 sztuk/100 ha UR). Na 652 indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie 407 posiadało bydło, 402 trzod ę chlewn ą, a 193 nie posiadało żadnych zwierz ąt gospodarskich. Gmina nale ży do nie źle wyposa żonych w ci ągniki i maszyny rolnicze. W gminie było mi ędzy innymi:573 ci ągniki rolnicze, 27 samochodów ci ęż arowych, 66 kombajnów zbo żowych i 131 kombajnów ziemniaczanych. Na 1 ci ągnik przypadało 10,6 ha u żytków rolnych. Reasumuj ąc mo żna stwierdzi ć, że gmina Paprotnia charakteryzuje si ę średni ą jako ści ą rolniczej przestrzeni produkcyjnej i wysokim poziomem produkcji rolnej. W produkcji zwierzęcej wyst ępuje relatywnie wy ższa obsada trzody chlewnej. 2.8. Surowce mineralne Gmina Paprotnia jest średnio zasobna w kopaliny. Na terenie gminy eksploatowane jest wył ącznie kruszywo naturalne grube (pospółka) i drobne (piaski) pochodzenia morenowego, lodowcowego, wodnolodowcowego i eolicznego. Surowce piaszczysto-żwirowe pochodzenia morenowego s ą intensywnie eksploatowane na potrzeby budownictwa drogowego w okolicy Kobylan-Kóz. W tym rejonie znajduje si ę obszar perspektywiczny wyst ępowania piasków ze żwirem i piasków, które mog ą by ć eksploatowane dla potrzeb drogownictwa. Zasoby szacunkowe tego obszaru wynosz ą ok. 100 tys. m 3. W okolicy Stasina s ą eksploatowane piaski pochodzenia eolicznego. Jest to surowiec o dobrej jako ści, dlatego ma zastosowanie w budownictwie indywidualnym (do zapraw i tynków) oraz w budownictwie drogowym. Piaski pochodzenia eolicznego, ze złó ż w formie wydm s ą równie ż eksploatowane w Tr ębicach Górnych, Podawcach, Hołubli i Krynkach. Ich eksploatacja jest jednak dorywcza i ma znaczenie lokalne. W okolicach Hołubli znajduje si ę obszar perspektywiczny wyst ępowania iłów zastoiskowych ceramiki budowlanej

2 Według PSR 2002 17 dla potrzeb lokalnych o zasobach szacunkowych ok. 100 tys. m3. Na terenie gminy brak jest perspektyw na znalezienie surowców ilastych i kruszywa naturalnego mog ących mie ć znaczenie przemysłowe. Gmina Paprotnia nie posiada żadnej dokumentacji ani karty rejestracyjnej złó ż surowców budowlanych. Nie wydano równie ż koncesji na poszukiwania złó ż surowców budowlanych ani na ich eksploatacj ę. Została wydana natomiast koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie złó ż ropy naftowej i gazu ziemnego „Siedlce”. Granica tego obszaru została wskazana na zał ączniku graficznym. Niekorzystnym zjawiskiem jakie mo żna zaobserwowa ć na obszarze gminy jest wykorzystywanie wyrobisk eksploatacyjnych jako nielegalne wysypiska śmieci.

3. Ochrona środowiska przyrodniczego 3.1 Obszary i obiekty obj ęte ochron ą prawn ą

Na terenie gminy Paprotnia znajduj ą si ę trzy formy prawnej ochrony przyrody: • park krajobrazowy, • otulina parku krajobrazowego, • pomniki przyrody. Nadbu żański Park Krajobrazowy oraz jego otulina funkcjonuj ą na mocy Rozporz ądzenia Nr 23 Wojewody Mazowieckiego z dnia 18 kwietnia 2003 r. zmieniaj ącego rozporz ądzenie w sprawie Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego oraz jego powi ększenia (Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego Nr 115, poz. 2799 z dnia 28.04.2003 r.). Na terenie gminy Paprotnia park ten zajmuje 11 ha a otulina 314 ha. Fragment parku wraz z otulin ą i znajduj ą si ę w jej północno-wschodniej cz ęś ci. W 2006 roku ustanowiono plan ochrony parku Rozporz ądzeniem nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia 8 sierpnia 2006 roku w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 172,poz. 6757) i Rozporz ądzeniem nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31 stycznia 2007 roku zmieniaj ącego rozporz ądzenie w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 35, poz.698). Wraz z wej ściem w życie powy ższych rozporz ądze ń wszelkie działania ochronne na terenie parku prowadzone s ą według obowi ązuj ącego planu ochrony parku. Na terenie gminy Paprotnia ponadto obj ęto ochron ą prawn ą w formie pomników przyrody lip ę drobnolistn ą, d ąb szypułkowy i głaz narzutowy.

18

Nr ewid. Miejscowo ść Liczba Obiekt Obwód Wysoko ść (cm) (m) 0455 Hołubla 3 Lipa 214-277 21-23 drobnolistna 0456 Hołubla 1 Dąb szypułkowy 297 20 0117 Stasin 1 Głaz 610 1

3.2. Obszary proponowane do obj ęcia ochron ą prawn ą Proponuje si ę ustanowienie na terenie gminy nast ępuj ących form ochrony : • 4 u żytków ekologicznych, • Rezerwatu przyrody „Podawce ”

4.Zagro żenia środowiska przyrodniczego 4.1. Zagro żenia lasów

Główne czynniki zagro żenia środowiska le śnego to: • abiotyczne, • biotyczne, • antropogeniczne. 1. Do czynników abiotycznych oddziałuj ących negatywnie na drzewostany zalicza si ę czynniki natury nieo żywionej tj.: • skrajne (niskie lub wysokie) temperatury, • nadmiar lub niedobór wilgoci, • huragany i wyładowania atmosferyczne, • niekorzystne wła ściwo ści gleb. Na terenie lasów gminy Paprotnia obserwuje si ę szkody spowodowane huraganowymi wiatrami. Niekorzystne jest równie ż zjawisko obserwowane w okresie wiosennym, polegaj ące na szybkim wzro ście temperatury wczesn ą wiosn ą, co przyspiesza rozwój ro ślin, a nast ępnie do ść gwałtownym ochłodzeniem w maju. Powoduje to szkody w uprawach i młodnikach. Osłabienie drzewostanów zauwa żalne jest równie ż przy znacznych w ostatnich latach obni żeniach opadów, przy jednoczesnym wzro ście temperatury, co powoduje wydzielanie si ę posuszu. Natomiast sporadycznie odnotowuje si ę szkody w lasach spowodowane przez takie czynniki jak oki ść czy śnieg. Szkody le śne spowodowane przez w/w czynniki są szkodami

19 zno śnymi gospodarczo. 2. Czynniki biotyczne powoduj ące szkody le śne to głównie: • owady pierwotne i wtórne, • grzyby paso żytnicze li ści, p ędów i korzeni, • niedostosowanie siedliska do składu gatunkowego drzewostanów, • dominacja gatunków iglastych. Wśród czynników biotycznych najgro źniejsze dla lasów jest masowe pojawienie si ę szkodliwych owadów le śnych. Na terenie lasów gminy Paprotnia nie odnotowuje si ę jednak gradacji owadów le śnych. Szkody spowodowane przez biotyczne czynniki sprawne s ą równie ż szkodami zno śnymi gospodarczo. 3. Do czynników antropogenicznych zagra żaj ących środowisku le śnemu nale żą : • zanieczyszczenia powietrza spowodowane przez energetyk ę, przemysł i transport, • zanieczyszczenia wód i gleb spowodowane przez przemysł, gospodark ę komunaln ą i górnictwo, • po żary lasu, • nadmierna penetracja lasu spowodowana rekreacj ą i grzybobraniem, • przekształcenia powierzchni ziemi, • niewła ściwa gospodarka le śna. Czynniki pochodz ące ze strony człowieka stanowi ą najwi ększe zagro żenie dla lasów na terenie gminy Paprotnia. Bliskie s ąsiedztwo miasta Siedlce, ci ągi zabudowy wiejskiej wzdłu ż dróg lokalnych, wzrost motoryzacji oraz rozwijaj ąca si ę turystyka i zag ęszczenie ludno ści maj ą olbrzymi wpływ na zdrowotny i sanitarny stan lasów. Lasy gminy s ą nara żone na zanieczyszczenia przemysłowe emitowane do atmosfery w postaci pyłów i gazów (tlenki w ęgla, siarki i azotu), które w sprzyjaj ących warunkach meteorologicznych przenoszone s ą na znaczne odległo ści. Miasto Siedlce z zakładami przemysłowymi i kotłowniami oraz lokalne kotłownie s ą głównymi dostarczycielami zanieczyszcze ń lasów w gminie. Lasy na terenie omawianej gminy znajduj ą si ę w I strefie uszkodze ń od przemysłowego zanieczyszczenia powietrza. Złagodzenie skutków ujemnego oddziaływania przemysłu na stan zdrowotny lasów polega na podtrzymywaniu biologicznej odporno ści lasu, utrzymaniu wła ściwego stanu sanitarnego lasów oraz prowadzonej sukcesywnie przebudowie składu gatunkowego drzewostanów celem dostosowania do siedliska. Innym źródłem zanieczyszcze ń powietrza jest transport i komunikacja. Z roku na rok wzrasta liczba pojazdów samochodowych, co negatywnie odbija si ę na kondycji zdrowotnej lasów.

20

Zagro żeniem dla lasów jest równie ż nieuporz ądkowana gospodarka odpadami. Ścieki komunalne i przemysłowe odprowadzane do wód i gleby czy te ż du że ilo ści odpadów stałych są źródłem ska żeń gleb i wód powierzchniowych. Odpady stałe cz ęsto wyrzucane poza miejscami do tego celu przeznaczonymi tworz ąc tzw. "dzikie" wysypiska, obni żaj ą ponadto walory krajobrazowe gminy. Du że straty w lasach powoduj ą te ż po żary. Zagro żenie po żarami lasów wynika przede wszystkim z du żej penetracji ludno ści, nieostro żnego obchodzenia si ę z ogniem a czasami wr ęcz z bezmy ślno ści ą, jak ą jest np. wiosenne wypalanie traw lub te ż umy ślnego podpalania. Lasy na terenie gminy , podobnie jak całe Nadle śnictwo Siedlce, znajduje si ę w II kategorii zagro żenia po żarowego. Jednak szkody le śne spowodowane przez czynniki antropogeniczne s ą równie ż zno śne gospodarczo. Nale ży stwierdzi ć, że stan zdrowotny i sanitarny lasów gminy Paprotnia mo żna uzna ć za dobry. Najpilniejszym problemem do rozwi ązania jest nielegalny wywóz śmieci do lasów (zarówno pa ństwowych jak i prywatnych).

4.2. Zagro żenia ró żnorodno ści biologicznej

Spo śród wielu zagro żeń środowiska przyrodniczego na terenie gminy Paprotnia do najwa żniejszych nale ży zaliczy ć: • brak naturalnych poł ącze ń pomi ędzy wyspowo poło żonymi lasami w północnej i środkowej cz ęś ci gminy, • zamiana trwałych u żytków zielonych w grunty orne, • usuni ęcie śródpolnych drzew na obszarach agrocenoz odznaczaj ących si ę dominacj ą najlepszych gleb -na przewa żaj ącym obszarze gminy, • drogi o intensywnym ruchu, stanowi ące zagro żenie dla płazów w okresie wiosennym, ze wzgl ędu na brak odpowiednich przepustów pod drogami.

4.3. Zanieczyszczenia powietrza

Na obszarze gminy Paprotnia nie prowadzono pomiarów stanu czysto ści powietrza. Natomiast w Raporcie "Stan środowiska w województwie mazowieckim" nie podano średniego opadu pyłów oraz pozostałych parametrów dla powiatu siedleckiego ziemskiego. Nale ży tylko przypuszcza ć, że stopie ń zanieczyszczenia powietrza nie jest znaczny, z uwagi na brak du żych zakładów, które mogłyby potencjalnie wpływa ć na stan czysto ści powietrza na obszarze gminy.

21

4.4. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych

Wody cieków s ą silnie zanieczyszczone, głównie spływami z pól, co sprzyja eutrofizacji (prze żyźnieniu) wód. Bada ń dokładnych jednak nie prowadzono, ze wzgl ędu na nisk ą rang ę cieków (małe przepływy) w monitoringu wód powierzchniowych woj. mazowieckiego.

4.5. Hałas

Najwi ększym zagro żeniem hałasem odznaczaj ą si ę tereny poło żone wzdłu ż drogi Siedlce - Korczew. Na pozostałych drogach nat ęż enie ruchu jest znacznie mniejsze.

4.6. Pola elektromagnetyczne

Przez teren gminy przebiega napowietrzna jednotorowa linia wysokiego napi ęcia 110 kV. Podstawowe zasilanie pracuj ących na terenie gminy stacji transformatowych 15/0,4 kV odbywa si ę za spraw ą podstawowego układu rozdzielczego linii średniego napi ęcia 15 kV. Źródłem promieniowania elektromagnetycznego s ą linie o napi ęciu 110 kV. Pozostałe linie, o mniejszym napi ęciu nie ograniczaj ą mo żliwo ści zagospodarowania w ich s ąsiedztwie, ze wzgl ędu na mniejsze oddziaływanie w porównaniu z linia 110kV. W celu unikni ęcia ewentualnych negatywnych skutków ubocznych konieczna jest ochrona człowieka przed polami elektromagnetycznymi poprzez wyeliminowanie mo żliwo ści wyst ępowania obszarów, na których wypromieniowywane pola elektromagnetycznych maj ą warto ści wy ższe od dopuszczalnych. Ochrona taka jest mo żliwa w drodze separacji przestrzennej miejsc przebywania ludzi i wyst ępowania obszarów o warto ściach wypromieniowanych pól elektromagnetycznych wy ższych od dopuszczalnych, okre ślonych w stosownych przepisach. Anteny instalowane s ą w przestrzeni niedost ępnej dla ludzi – na wysoko ści około 30-40m. Promieniowanie ponadnormatywne wyst ępuje na wysoko ści monta żu anten w promieniu kilkudziesi ęciu metrów od masztu. W przypadku linii energetycznych na terenie gminy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wyznacza si ę strefy bezpiecze ństwa z zakazem lokalizacji obiektów budowlanych przeznaczonych na stały pobyt ludzi: • od linii o napi ęciu 110 kV-19 m od osi / pas 38,0m/, • od linii o napi ęciu 15kV – 7,5 m od osi /pas 15,0m/.

22

4.7. Odpady

Na terenie gminy Paprotnia nie funkcjonuje wysypisko śmieci, a odpady gromadzone systemem kontenerowym w wybranych wsiach s ą wywo żone na wysypisko w Woli Sucho żebrskiej. W wielu miejscach zwłaszcza na terenie nieczynnych wyrobisk oraz w lasach znajduj ą si ę miejsca nielegalnego gromadzenia odpadów.

4.8. Przedsi ęwzi ęcia mog ące znacz ąco oddziaływa ć na środowisko

Na terenie gminy zlokalizowane s ą przedsi ęwzi ęcia mog ące znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. S ą to: • indyczkarnia w Strusach; • kurniki w Stasinie; • tartaki w Tr ębicach Dolnych i Podawcach; • stolarnie w Paprotni i Hołubli; • stacja paliw w Hołubli.

4.9. Zagro żenie powa żnymi awariami i zdarzeniami nadzwyczajnymi

Zdarzaj ące si ę losowo awarie techniczne i technologiczne w jednostkach stosuj ących, produkuj ących lub magazynuj ących materiały niebezpieczne oraz w transporcie takich substancji, powodowa ć mog ą negatywne skutki w środowisku. Skutki te okre śla si ę jako „nadzwyczajne zagro żenia środowiska” (NZ Ś). Obejmuj ą one nast ępuj ące rodzaje zdarze ń: • zanieczyszczenie poszczególnych elementów środowiska w wyniku awarii i katastrof w zakładach przemysłowych, transporcie, rozładunku i przeładunku materiałów niebezpiecznych i innych substancji; • po żary na rozległych obszarach lub długo trwaj ące, a tak że towarzysz ące awariom z udziałem materiałów niebezpiecznych, powoduj ące zniszczenie lub zanieczyszczenie środowiska; • zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska w wyniku katastrof budowli hydrotechnicznych; • zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska w wyniku kl ęsk żywiołowych: huraganów, powodzi, suszy, trz ęsienia ziemi. Potencjalnym źródłem powa żnych awarii na terenie gminy mog ą by ć katastrofy

23 drogowe przy przewozie materiałów niebezpiecznych. Potencjalny rejon takich katastrof stanowi droga Siedlce-Korczew. Powodzie nie zagra żaj ą gminie, poniewa ż przepływy w ciekach s ą niewielkie i powoduj ą jedynie lokalne i krótkookresowe podtopienia.

V. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ

1 . Zabytki archeologiczne. Na terenie gminy Paprotnia znajduje si ę 78 stanowisk wpisanych do gminnej ewidencji zabytków. W wyniku kwerendy archiwalnej do tej liczby doł ączono jeszcze 3 wsie historyczne: Pliszki, Strusy, Uzi ębły. Najstarsze znane ślady pobytu ludzi na terenie gminy Paprotnia si ęgaj ą pó źnych faz starszej epoki kamienia – paleolitu schyłkowego (ok. 11 ty ś. – 8 ty ś. p. n.e.). Tak datowane jest stanowisko nr AZP 56-79/20 w Rzeszotkowie. Nieco młodsze, bo z okresu mezolitu (ok. 8000 – 4800 p. n. e.) jest stanowisko z Tr ębic Dolnych nr AZP 55-80/53. Z młodszej epoki kamienia - neolitu (ok. 5200-1900 p. n. e. ) pochodzi stanowisko nr AZP 56-80/13 poło żone w Hołubli. Oprócz wy żej wymienionych, ogólnie na epok ę kamienia datowane s ą ślady osadnictwa z pi ęciu innych stanowisk, AZP nr: 56-79/31 w Strusach, 55-80/36, 55-80/48 w Paprotni, 55-80/16 w Podawcach, 55-80/57 w Grabowcu. Ślady bytowania grup ludzkich na przełomie epoki kamienia i epoki brązu na terenie gminy Paprotnia odkryto na 10-ciu stanowiskach w okolicach Hołubli, Grabowca, Paprotni, Skwierczyna Lackiego i Tr ębic Dolnych. Z epoki br ązu pochodz ą znaleziska ceramiki i narz ędzi krzemiennych zgrupowanych na północ od Paprotni oraz w okolicach wsi Hołubla, Skwierczyn Lacki, Tr ębice Dolne i Pluty. Z uwagi na znaleziska mało charakterystycznego materiału archeologicznego ogólnie na pradzieje wydatowano 4 stanowiska poło żone na gruntach wsi: Paprotnia, Tr ębice Dolne, Strusy i Czarnoty. Na terenie gminy nie odkryto dot ąd żadnych stanowisk z wczesnej epoki żelaza, okresu late ńskiego, okresu wpływów rzymskich oraz okresu w ędrówek ludów. W okresie wczesnego średniowiecza (od VI. do XIII. w.) osadnictwo na terenie gminy ulega zag ęszczeniu. Z tego okresu pochodzi 15 stanowisk układaj ących si ę w uko śną lini ę biegn ąca wzdłu ż osi NE-SW. Na uwag ę zasługuje obszerna osada poło żona na NE kra ńcu Hołubli oraz zespoły stanowisk w okolicach Paprotni, Strus i Plut. Pojedyncze ślady osadnictwa zanotowano na gruntach wsi Skwierczyn Lacki, Tr ębice Dolne i w pobli żu wsi Ł ęczyckie. W okresie pełnego średniowiecza (XIV i XV w.) ilo ść osiedli wzrasta (25 stanowisk). Cz ęść z

24 nich kontynuuje si ę od wczesnego średniowiecza, powstaj ą te ż nowe, równie ż na terenach dzisiejszych wsi - Hołubla, Paprotnia, Pluty, Podawce i na obszarze nieistniej ącej dzi ś wsi Papy (nr AZP 55-80/23 i 55-80/24). Na okres mi ędzy XVI-tym a XVIII-tym wiekiem datowanych jest 20 stanowisk, w tym wsie Skwierczyn Lacki oraz Tr ębice Górne i Stare. Materiał ceramiczny z tego okresu znaleziono tak że w granicach wsi Pluty, Paprotnia, Łęczyckie, Hołubla, Uzi ębły, Stasin i Strusy. W XIX w. istniały ju ż wszystkie funkcjonuj ące do dzi ś wsie. Zostały one wymienione w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i Innych Krajów Słowia ńskich (red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski,1881) oraz na Mapie topograficznej Królestwa Polskiego z 1839 r. W obydwu źródłach wymieniono i oznaczono lokalizacj ę wsi Papy. Brak jest danych historycznych odnosz ących si ę do rozległej osady z licznym materiałem ceramicznym datowanym ogólnie na nowo żytno ść , która poło żona była na południe od dzisiejszej lokalizacji wsi Hołubla.

Katalog stanowisk archeologicznych znanych z obszaru gminy Paprotnia: id miejscowo ść nr AZP funkcja datowanie 1 Czarnoty 55-79/20 stanowisko epoka kamienia-wczesna epoka br ązu, wielofazowe pradzieje 2 Czarnoty 55-79/27 wie ś historyczna nowo żytno ść 3 Grabowiec 55-80/57 ślad osadnictwa epoka kamienia 4 Grabowiec 55-80/58 ślad osadnictwa epoka kamienia-epoka br ązu 5 Grabowiec 55-80/59 ślad osadnictwa epoka kamienia-epoka br ązu 6 Hołubla 55-80/1 stanowisko XII-XII w., XVI-XVIII w. wielofazowe 7 Hołubla 55-80/11 stanowisko epoka kamienia-epoka br ązu, XVI-XVIII w. wielofazowe 8 Hołubla 55-80/12 ślad osadnictwa epoka kamienia-epoka br ązu 9 Hołubla 55-80/13 ślad osadnictwa XIV-XV w. 10 Hołubla 55-80/14 osada XIV-XVI w. 11 Hołubla 56-80/12 osada XVII/XVIII w. 12 Hołubla 56-80/13 stanowisko neolit, nieokre ślona

25 id miejscowo ść nr AZP funkcja datowanie wielofazowe 13 Hołubla 56-80/2 stanowisko epoka br ązu, nowo żytno ść wielofazowe 14 Hołubla 56-80/3 osada XV-XVIII w. 15 Kaliski 55-80/27 wie ś historyczna XVI w. 16 Kaliski 55-80/30 siedlisko XIX w. 17 Kobylany-Kozy 55-79/28 wie ś historyczna nowo żytno ść 18 Koryciany 56-80/21 wie ś historyczna nowo żytno ść 19 Krynki 56-80/23 wie ś historyczna nowo żytno ść 20 Łęczycki 55-80/2 wie ś historyczna nowo żytno ść 21 Łęczycki 55-80/25 ślad osadnictwa epoka kamienia-epoka br ązu 22 Łęczycki 55-80/26 ślad osadnictwa XVI-XVII w. 23 Łozy 55-80/3 wie ś historyczna nowo żytno ść 24 Nasiłów 55-80/8 wie ś historyczna nowo żytno ść 25 Paprotnia 55-80/4 wie ś historyczna XV w. 26 Paprotnia 55-80/43 stanowisko epoka kamienia-epoka br ązu, XVI-XVII w. wielofazowe 27 Paprotnia 55-80/44 osada XVI-XVIII w. 28 Paprotnia 55-80/45 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze 29 Paprotnia 55-80/46 ślad osadnictwa epoka br ązu 30 Paprotnia 55-80/47 stanowisko epoka br ązu, pradzieje, X-XI w., XVI-XVII wielofazowe w. 31 Paprotnia 55-80/48 ślad osadnictwa epoka kamienia 32 Paprotnia 55-80/49 ślad osadnictwa epoka br ązu 33 Paprotnia 55-80/50 stanowisko epoka br ązu, XI w., XV w., wielofazowe 34 Pluty 55-80/15 ślad osadnictwa XVI w. 35 Pluty 55-80/17 ślad osadnictwa XVI-XVIII w.

26 id miejscowo ść nr AZP funkcja datowanie 36 Pluty 55-80/18 stanowisko wczesna epoka br ązu, X-XII w., XV w., wielofazowe XVI-XVIII w. 37 Pluty 55-80/19 stanowisko epoka kamienia-epoka br ązu, XII w., XV w. wielofazowe 38 Pluty 55-80/20 osada XIII-XVI w. 39 Pluty 55-80/21 stanowisko XI-XII w., XIV-XV w., XVI-XVII w. wielofazowe 40 Pluty 55-80/22 ślad osadnictwa XIV-XV w. 41 Pluty 55-80/23 stanowisko XIII w., XVI w., nowo żytno ść wielofazowe 42 Pluty 55-80/24 osada XIV-XV w. 43 Pluty 55-80/5 wie ś historyczna nowo żytno ść 44 Podawce 55-80/16 ślad osadnictwa epoka kamienia 45 Podawce 55-80/7 wie ś historyczna XVI w. 46 Rzeszotków 55-79/32 wie ś historyczna nowo żytno ść 47 Rzeszotków 56-79/20 ślad osadnictwa schyłkowy paleolit 48 Skwierczyn 55-80/6 wie ś historyczna XVII w. Lacki 49 Skwierczyn 55-80/35 osada XV-XVI w. Lacki jednodworcza 50 Skwierczyn 55-80/36 stanowisko epoka kamienia, XVI-XVIII w. Lacki wielofazowe 51 Skwierczyn 55-80/37 siedlisko XVI-XVII w. Lacki 52 Skwierczyn 55-80/39 ślad osadnictwa XII-XIII w. Lacki 53 Skwierczyn 55-80/40 ślad osadnictwa XII-XIII w. Lacki 54 Skwierczyn 55-80/41 ślad osadnictwa epoka kamienia-epoka br ązu

27 id miejscowo ść nr AZP funkcja datowanie Lacki 55 Skwierczyn 55-80/42 ślad osadnictwa XVI w. Lacki 56 Skwierczyna 55-80/38 ślad osadnictwa epoka br ązu Lacki 57 Stasin 56-80/14 osada XVI-XVIII w. 58 Stasin 56-80/15 osada XVI-XVIII w. 59 Stasin 56-80/16 ślad osadnictwa XVI-XVIII w. 60 Strusy 56-79/21 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze 61 Strusy 56-79/22 ślad osadnictwa średniowiecze 62 Strusy 56-79/23 osada wczesne średniowiecze/ średniowiecze 63 Strusy 56-79/24 stanowisko wczesne średniowiecze, średniowiecze, wielofazowe pradzieje 64 Strusy 56-79/25 stanowisko wczesne średniowiecze, średniowiecze wielofazowe 65 Strusy 56-79/28 osada średniowiecze/nowo żytno ść 66 Strusy 56-79/29 osada średniowiecze 67 Strusy 56-79/30 osada średniowiecze 68 Strusy 56-79/31 stanowisko wczesne średniowiecze, epoka kamienia wielofazowe 69 Tr ębice Dolne 55-80/53 ślad osadnictwa mezolit 70 Tr ębice Dolne 55-80/54 ślad osadnictwa epoka kamienia-epoka br ązu 71 Tr ębice Dolne 55-80/55 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze 72 Tr ębice Dolne 55-80/56 stanowisko XI-XII w., XV-XVI w. wielofazowe 73 Tr ębice Dolne 55-80/60 stanowisko pradzieje, XV/XVI-XVII w. wielofazowe 74 Tr ębice Dolne 55-80/62 ślad osadnictwa epoka br ązu 75 Tr ębice Stare 55-80/61 stanowisko XV w., XVI-XVIII w.

28 id miejscowo ść nr AZP funkcja datowanie wielofazowe 76 Tr ębice Stare 55-80/9 wie ś historyczna XVI w. 77 Uzi ębły 56-79/18 osada średniowiecze 78 Uzi ębły 56-79/19 osada średniowiecze/nowo żytno ść

2. Osadnictwo Omawiaj ąc osadnictwo na obszarze, na którym poło żona jest obecna gmina Paprotnia, nale ży przede wszystkim uwzgl ędni ć okres średniowiecza. Od wieku IX a ż po połow ę wieku XI rozwijało si ę na tych ziemiach osadnictwo mazowieckie. Przeludnione szlacht ą za ściankow ą Mazowsze Stare i Polne pr ędko stało si ę terenem emigracji ludno ści na s ąsiednie obszary, a przede wszystkim na północno-wschodnie Mazowsze, le żą ce po prawej stronie Wisły, zwane Mazowszem Le śnym. Rozci ągały si ę tu bezludne puszcze, które stopniowo zostawały zaludniane. W XI wieku rozpocz ęła si ę równie ż kolonizacja ruska, id ąca głównie wzdłu ż szlaków wodnych, m.in. od południa wzdłu ż Bugu, co potwierdzaj ą liczne wczesno średniowieczne stanowiska archeologiczne, odkryte m.in. na tym terenie. W okresie, kiedy tereny te s ą we władaniu Litwy (1323 - 1569) rozwin ęło si ę osadnictwo - zarówno mazowieckie, jak i ruskie. Mimo panowania litewskiego na tereny te przybywała głównie drobna szlachta z Mazowsza zakładaj ąc wiele wsi drobnoszlacheckich, cho ć tereny te kolonizowała równie ż chłopska ludno ść ruska. Jedna z fal kolonizacyjnych przyszła z gł ębi Mazowsza w 2 połowie XIV wieku, nasilaj ąc si ę po podpisaniu unii polsko-litewskiej w Krewie w 1385 r. Kolonizatorami tych terenów było przede wszystkim drobne rycerstwo, stanowi ące zacz ątek pó źniejszej szlachty zagrodowej. W XV wieku kolonizacja obejmowała całe połacie ziem wschodniego Mazowsza. W XV i XVI wieku powszechnie wyst ępowały folwarki, genetycznie zwi ązane z osadami, które w przewa żaj ącej liczbie były rycerskimi, drobnymi gospodarstwami rolnymi. Obok pól uprawnych obejmowały ogrody owocowe, warzywne, hodowl ę bydła, koni, itp.. Z chwil ą, gdy rozpocz ęła si ę kolonizacja tych terenów, ludno ść osiadła na obszarze starego osadnictwa opuszczała swe dotychczasowe siedziby i przenosiła si ę na nowe miejsca, gwarantuj ące tzw. wolnizn ę, a po jej upływie znacznie ni ższe czynsze i dziesi ęcin ę pieni ęż ną. Do zakładania nowych, wzgl ędnie powi ększania dotychczasowych folwarków przyczyniało si ę stale post ępuj ące rozdrobnienie własno ści szlacheckiej, nieraz podział wło ści mi ędzy kilku 29 wła ścicieli. Masowe powstawanie nowych folwarków czy powi ększanie starych, rozpocz ęło si ę po pokoju toru ńskim w 1466 r, po otwarciu drogi do Gda ńska, kiedy to wzrosły znacznie ceny na zbo ża. Intensywniejsza ekspansja osadnictwa na tych terenach miała miejsce przede wszystkim w XIV - XVI wieku. W tym czasie powstały parafie w takich miejscowo ściach jak: Paprotnia i Hołubla. Przekonywuj ącym dowodem, że na ziemie te przybywali osadnicy zarówno mazowieccy, jak i ruscy, s ą funkcjonuj ące do dnia dzisiejszego nazwy miejscowości, np. pobliski Stok Ruski i Stok Lacki, Kamianki Lackie, a z terenu gminy Paprotnia - Skwierczyn Lacki.

3. Zabytkowe układy dro żne Ludno ść na pograniczu mazowiecko-podlaskim, chocia ż rozrzucona w terenie, nie żyła w odosobnieniu. Utrzymanie stosunków s ąsiedzkich i potrzeby gospodarcze przyczyniły si ę do powstania dróg l ądowych, ł ącz ących poszczególne osiedla ze sob ą i z grodem ksi ążę cym. Z dróg tych korzystała administracja pa ństwowa, jak i ko ścielna. Przebieg dróg wszelkiego rodzaju charakteryzuje długotrwała niezmienno ść , ze wzgl ędu na fakt i ż sie ć osadnicza zmieniała si ę bardzo powoli. W rezultacie mo żna przyj ąć , że stan dróg z XVI wieku, w ogromnej mierze odpowiada stanowi z XVIII czy XIX stulecia. Pewne zmiany wprowadzone zostały w sieci dróg publicznych w zwi ązku z rozwojem poczty w XVIII i XIX wieku. Wyodr ębniono wtedy osobn ą kategori ę dróg pocztowych, a gdzieniegdzie zacz ęto tak że prostowa ć niektóre odcinki go ści ńców. Najstarszym najwa żniejszym szlakiem z regionu obecnej gminy Paprotnia, funkcjonuj ącym ju ż w średniowieczu, był handlowy trakt ł ącz ący Mordy z Sokołowem. Przebiegał on przez Czołomyje, Hołubl ę, Czarnoty i Ko żuchówek. Oddziaływanie tego szlaku na rozwój osadnictwa i handlu na omawianym terenie było bardzo znacz ące. Równie ż spore znaczenie posiadał drugi średniowieczny go ściniec, jaki przebiegał przez teren gminy, wiod ący od Siedlec, przez Golice, Hołubl ę, Paprotni ę, Tr ębice, Korczew, do Drohiczyna, i dalej na wschód. Obecnie głównym ci ągiem komunikacyjnym jest, jak przed setkami lat, droga Siedlce – Korczew, która nie zmieniła swego przebiegu. Znacznym zmianom natomiast uległa trasa Mordy – Sokołów Podlaski, która obecnie wiedzie przez Paprotni ę. Dawny szlak wiele stracił ze swego znaczenia, np. droga z Czołomyj do Hołubli na dłu ższym odcinku, jest tylko drog ą poln ą.

30

4. Układy ruralistyczne

W XV wieku udokumentowane jest zakładanie nowych osad na prawie niemieckim, o czym świadczy instytucja sołtysów, zwi ązana ści śle z osadnictwem na tym prawie. Nowe prawo zmieniało zasadniczo zewn ętrzny wygl ąd wcze śniejszych wiosek. Wprowadzało gospodark ę uporz ądkowan ą, trójpolow ą wraz z nowym podziałem gruntów pod zabudow ę i upraw ę roln ą. W miejsce dotychczasowej chaotycznej zabudowy i pojedynczo uprawnych polan le śnych, wytyczono główn ą ulic ę, a przylegaj ącą do niej z obu stron ziemi ę dzielono pod sadyby i ogrody. O żywiony ruch osadniczy rozwin ął si ę w XVI w. za panowania króla Zygmunta Starego i Bony, która miała tutaj wielkie obszary ziemi. W 2 poł. XVII w. osadnictwo na omawianym terenie uległo gruntownej przebudowie w zwi ązku z tzw. „pomiar ą włóczn ą”. Całe terytorium wsi dzielono na trzy pola równej wielko ści, stosownie do trójpolowego gospodarstwa. Ka żde pole dzielono na równoległe pasy (tzw. rezy), ka żdy chłop otrzymywał sw ą rez ę w ka żdym z trzech pól. Zabudowania stawiano w odst ępach po obu stronach ulicy – szeregówka. Reform ę t ę przeprowadzono na całej Litwie i Podlasiu. „Pomiara włóczna” zniwelowała na tym terenie ró żnice mi ędzy dawn ą wsi ą powstał ą samorzutnie a wsi ą na prawie niemieckim i stworzyła nowy typ wsi, który bez wi ększych zmian dotrwał do XIX w. Układy ruralistyczne na terenie gminy Paprotnia s ą zró żnicowane, przewa ża typ ulicówki. Taka wie ś zło żona jest z dwu szeregów zwarto stoj ących domów, tworz ących wraz z zabudowaniami i ogrodami regularny prostok ąt. Droga b ędąca główn ą arteri ą komunikacyjn ą przebiega przez środek wsi. Pierwotny układ gruntów był szachownicowy a domy ci ągn ęły si ę nie przez cały obszar, lecz skupione były w pobli żu środka wsi. Ten typ wsi reprezentują: Podawce, Skwierczyn Lacki. Cz ęsto spotykamy te ż rz ędówk ę – wie ś o bardzo regularnej zabudowie, ró żnej długo ści, wynosz ącej od 0,5 do kilku km. Domy stoj ą najcz ęś ciej po jednej stronie drogi, w pewnej od siebie odległo ści. Pierwotnie wie ś zwi ązana z układem łanowym i niwowym, bardzo rozpowszechniona w dawnym Królestwie Kongresowym. Ten typ wsi reprezentuj ą: Nasiłów, Pluty, Strusy. Istniej ą te ż wsie wielodro żnicówki pochodzenia samorzutnego o nieregularnym układzie zabudowy, dostosowanym do terenu. Pierwotny układ gruntów był niwowy. Zabudowane zazwyczaj wzdłu ż kilku ró żnie usytuowanych wzgl ędem siebie ulic, np.: Paprotnia, Czarnoty. Wyst ępuje te ż forma przej ściowa mi ędzy wsi ą wielodro żną a ulicówk ą – widlica. Składa si ę najcz ęś ciej z dwóch prawie równoległych ulic poł ączonych przecznicami w kształcie

31 drabiny, cz ęsto przybiera kształt wideł. Do tego typu zalicza si ę równie ż wsie zło żone z dwóch przecinaj ących si ę ulic. Ten typ reprezentuje Hołubla. Odnajdujemy te ż na terenie gminy – przysiółki. W nich to mała grupa domów poło żona jest samotnie. Je żeli budynki nie s ą ustawione wzdłu ż jednej uliczki lub dokoła placu, taki typ nazywamy przysiółkiem bezkształtnym. Przysiółki m.in. reprezentuj ą: Kobylany – Kozy, Pliszki. Na terenie gminy Paprotnia, wyst ępuje te ż typ – szeregówka. Posiada wygl ąd regularnego osiedla w wyniku tzw. „pomiary włócznej”, która wyznaczała dla poszczególnych gospodarzy wydłu żone parcele lokowane wzdłu ż wytyczonej prostej drogi. Ten typ wsi reprezentuj ą Tr ębice Górne. Do rzadko spotykanych typów nale ży wie ś – samotnicza . Wie ś taka posiada zabudow ę bardzo rozlu źnion ą, usytuowan ą w wi ększej odległo ści od drogi. Ten typ reprezentuje Stasin. 5. Architektura sakralna Zabytki sakralne reprezentowane s ą przez ko ścioły w Hołubli i Paprotni. Ko ściół pw. św. Bartłomieja w Paprotni usytuowany jest w centrum miejscowo ści. Zaliczany jest do najcenniejszych osiemnastowiecznych obiektów drewnianych w południowej cz ęś ci Podlasia. Pierwotny ko ściół drewniany był wybudowany w 1439 r., uposa żony przez Jakuba i Wita Paprockich w 1455 r. Nast ępny ko ściół, równie ż drewniany, wybudowano w 1750 r., z fundacji Jakuba Ciecierskiego, wła ściciela Paprotni. W 1876 r. rz ąd rosyjski zamkn ął ko ściół, a nast ępnie zlikwidował parafi ę w 1891 r. przył ączaj ąc ją do parafii Wyroz ęby. Obecny ko ściół w zasadniczym zr ębie jest budowl ą z 1750 r., jednak że został gruntownie przebudowany w 1906 r., staraniem ks. Władysława Górskiego. Parafia wskrzeszona w 1919 roku. Ko ściół reprezentuje typ świ ątyni wzniesionej na planie krzy ża łaci ńskiego, jednonawowy, z transeptem. Bryła dwuwie żowa, korpus nawowy, ramiona transeptu oraz prezbiterium jednakowej wysoko ści. Dachy wspólne nad naw ą i prezbiterium. Na skrzy żowaniu kalenic sygnaturka nakryta sze ściobocznym ostrosłupowym hełmem. Ko ściół parafialny pw. Narodzenia NMP w Hołubli, usytuowany jest w północno- zachodniej cz ęś ci wsi. Stanowi on dominant ę wysoko ściow ą miejscowo ści i charakteryzuje si ę ciekaw ą form ą architektoniczn ą, podlegaj ącą harmonijnej artykulacji ró żnorodnych brył. Pierwotnie świ ątynia dla katolików obrz ądku greko-katolickiego, uposa żona w 1545 r. przez Bohdan ę z Sapiechów, żon ę Jana Steckowicza Dołubowskiego, marszałka hospodarskiego. W latach 60-tych i 70-tych XIX w. unici z Hołubli zaznali bezwzgl ędnego i siłowego nawracania przez carskich kozaków na prawosławie. Gdy nie poskutkowało zapłacenie

32 kontrybucji w kwocie 6 tys. zł, kozacy rozpocz ęli demolowanie i bezczeszczenie świ ątyni. Przeciwstawiaj ących si ę temu unitów dotkliwie pobito, a nast ępnie skazano na wi ęzienie. W 1875 r. do Hołubli przybył płk Kali ński z sotni ą Kozaków i przez 6 dni katował unitów, co i tak nie złamało ich oporu. W wyniku kozackich katuszy, zmarło sze ściu unitów, pozostałych wywieziono na Sybir, ale unici z Hołubli przez długie lata trwali w swojej wierze. Od 1875 r. ko ściół został sił ą i nieprawnie zamieniony na cerkiew, rekoncyliowany w 1918 r., parafia wznowiona w 1921 r. Prze śladowania unitów upami ętniono kamienn ą tablic ą wmurowan ą w przedsionku ko ścioła w 1988 r. Obecny murowany ko ściół w Hołubli wzniesiono w latach 1940-1942, staraniem ks Stanisława Pielasy. Konsekracji dokonał biskup Ignacy Świrski w 1946 r. W ołtarzu głównym obraz Matki Boskiej z Dzieci ątkiem namalowany na desce, pó źnogotycki, z pocz. XVI w. Ściany wn ętrza pokrywa polichromia wykonana w 1943 przez Marcina Jaeschke, wg projektu oraz pod kierunkiem artysty malarza Felicjana Szcz ęsnego Kowarskiego (1890-1948). Kowarski przebywał w czasie II wojny światowej w Hołubli. Był on znanym malarzem, wykształconym na studiach w szkołach artystycznych w Odessie, Petersburgu i Monachium. 6. Budownictwo Budownictwo z pogranicza mazowiecko-podlaskiego posiada swoisty charakter. Wśród obiektów figuruj ących w ewidencji zabytków na terenie gminy Paprotnia, zdecydowanie przewa żaj ą obiekty drewniane. Obiekty murowane stanowi ą pojedyncze przykłady, np.: dom przy ul. Stra żackiej w Hołubli, budynki dawnych szkół w Czarnotach i Rzeszotkowie. Tych najstarszych pochodz ących z ko ńca XIX i pocz ątku XX wieku zachowało si ę niewiele. Przewa żaj ąca wi ększo ść budynków zainteresowania konserwatorskiego, datowana jest na lata 20-te i 30-te naszego stulecia. W zabudowie zagród wiejskich na terenie gminy Paprotnia, typowe rozwi ązanie sprowadza si ę do zało żenia składaj ącego si ę z trzech podstawowych budynków: domu mieszkalnego, budynku inwentarskiego i stodoły. W obiektach wchodz ących w skład siedliska, wyst ępuje głównie konstrukcja zr ębowa. Podstaw ę konstrukcji stanowi podwalina zw ęgłowana na obłap lub na nakładk ę z zamkiem, posadowiona na kamieniach polnych lub ceglanej podmurówce. Od góry konstrukcj ę zr ębu spinaj ą oczepy zwi ązane na nakładk ę z zamkiem oraz zaci ęte w oczepie belki stropowe uło żone w poprzek budynku. Wi ęź ba dachowa konstrukcji krokwiowo - jętkowej, krokwie zaczopowane w opasce, oczepie lub belkach stropowych. W wielu budynkach wyst ępuje zewn ętrzny szalunek. Deski szalunku z reguły przybijane są w układzie pionowym. Konstrukcja sumikowo - łątkowa do wznoszenia zr ębu nie jest spotykana. Ten rodzaj konstrukcji stosowano do osadzenia okien i drzwi, zwłaszcza

33

w okresie mi ędzywojennym. Na terenie gminy Paprotnia, przewa żaj ą domy szerokofrontowe, dwutraktowe, w których pomieszczenia tworz ą dwa ci ągi wn ętrz rozplanowanych równolegle do osi wzdłu żnej budynku. Wn ętrzami tymi zwykle są dwie lub trzy izby, komora i sie ń. Rozplanowanie wn ętrz domów wyst ępuj ących na terenie gminy dzielimy zasadniczo na dwie grupy: - z do środkowym układem pomieszcze ń, gdzie urz ądzenia ogniowo - grzewcze s ą usytuowane w centrum budynku a pomieszczenia wnętrza rozmieszczone s ą wokół tych urz ądze ń, np.: domy nr nr 6 i 7 w Czarnotach, dom nr 7 w Grabowcu, dom przy ul. Siedleckiej 31 w Hołubli, dom przy ul. 3-Maja 5 w Paprotni, domy nr nr 8A, 18, 22, 26 w Plutach, dom nr 15 w Podawcach, dom nr 17 w Rzeszutkowie, dom nr 10 w Uzi ębłach. - z osiowym układem pomieszcze ń, gdzie pomieszczenia usytuowane s ą symetrycznie po obu stronach budynku, np.: domy przy ul. Stra żackiej 26 w Hołubli, dom przy ul. Siedleckiej 45 w Hołubli, dom nr 18 w Kaliskach, dom nr 35 w Korycinach, dom nr 9 w Podawcach, domy nr nr 8, 23, 25, 27 w Strusach. Na terenie gminy, zasadniczo spotykamy dwa typy dachów cz ęś ciej spotykane i dwa typy nale żą ce do rzadko ści, mianowicie: - dwuspadowe, najcz ęś ciej spotykane, np.: dom przy ul. Siedleckiej 49 w Hołubli, dom nr 29 w Korycinach, dom przy ul. Jana Pawła II nr 1 w Paprotni, dom nr 20 w Strusach. - naczółkowe: dom przy ul. Siedleckiej 6 w Hołubli, dom przy ul. Stra żackiej 26 i 36 w Hołubli, dom przy ul. Unitów Podlaskich 60 w Hołubli, dom nr 11 w Rzeszutkowie, domy nr nr 23, 25, 27 w Strusach. - przyczółkowe, rzadziej wyst ępuj ące, np.: dom nr 9 w Nasiłowie, dom nr 10 w Tr ębicach Dolnych. - czterospadowe, bardzo rzadko spotykane, np.: dawna szkoła przy ul. Unitów Podlaskich 35A w Hołubli. W wielu domach datowanych od pocz ątku XX wieku do lat 40-tych naszego stulecia, wyst ępuj ą dekoracyjnie opracowane szczyty, listwy podokapowe, szalunek naro żników, nadokienniki, ganki itp. Ten rodzaj budownictwa reprezentuj ą przede wszystkim: domy nr nr 5 i 34 w Czarnotach, domy nr nr 1, 4, 6 w Kaliskach, dom nr 4 w Łozach, dom nr 30 w Rzeszotkowie, dom nr 26 w Tr ębicach Górnych, dom nr 7 w Uzi ębłach.

34

7. Cmentarze Zabytkow ą nekropol ą na terenie gminy jest cmentarz w Paprotni, rozplanowany na pocz ątku XX wieku i u żytkowany do dnia dzisiejszego. Zało żony został na planie trapezu. Ogrodzony betonowymi segmentami. Od strony wschodniej umieszczono okazał ą bram ę główn ą z dwoma furami po bokach, wykonanymi z kutego żelaza. Głównym elementem kompozycji cmentarza jest alej główna, wiod ąca od bramy w kierunku zachodnim. Przecinaj ą ją pod k ątem prostym alejki boczne. Alejki boczne obiegaj ą te ż cz ęś ciowo cmentarz wzdłu ż ogrodzenia. Podział na kwatery jest czytelny, cho ć w cz ęś ci północnej jest on zatarty. Nagrobki sytuowane s ą rz ędowo i dwurz ędowo, frontem zwrócone w ró żnych kierunkach. W naro żniku południowo-wschodnim usytuowana jest kaplica cmentarna wzniesiona współcze śnie. Ziele ń na cmentarzu jest uboga, reprezentuje j ą kilkana ście żywotników zachodnich i kilka młodych brzóz. Na terenie cmentarza przeważaj ą współczesne lastrykowe nagrobki. Zachowało si ę niewiele zabytkowych nagrobków, wykonanych z piaskowca, granitu, żelaza. Do cenniejszych nagrobków o indywidualnym opracowaniu formy zaliczamy: Jana Sawickiego, zm. 1908 r., w postaci żelaznego krzy ża z podstaw ą z czerwonego granitu; Aleksandra Nasiłowskiego, zm. 1915 r., w postaci krzy ża z szarego piaskowca; Matyldy Kobyli ńskiej, zm. 1917 r., z granitu. W północno-wschodniej cz ęś ci cmentarza znajduje si ę mogiła żołnierzy polskich poległych w wojnie bolszewickiej 1920 r. W kr ęgu zainteresowania konserwatorskiego jest te ż cmentarz w Hołubli. Został zało żony na planie wydłu żonego prostok ąta. Ogrodzenie z prefabrykowanych segmentów betonowych, malowanych na kolor piaskowy. Głównym elementem kompozycji cmentarza jest aleja główna wiod ąca równolegle do krótszych boków. Alejki boczne obiegaj ą cmentarz wzdłu ż ogrodzenia. Podział na kwatery jest czytelny. Nagrobki sytuowane s ą rz ędowo, zwrócone frontem na południe. Na cmentarzu nie ma zieleni wysokiej, jedynie wyst ępuje tu kilkana ście żywotników zachodnich. Prawie wszystkie nagrobki to współczesne realizacje z betonu i lastryka. Jednym z niewielu zabytkowych, jest nagrobek Józefa Wójcika, zm. 1929 r., wykonany w formie dekoracyjnie opracowanego krzy ża z granitu. Interesuj ącym obiektem w tej grupie zabytków, jest zachowany w szcz ątkowym stanie cmentarz przyko ścielny w Paprotni, który był niegdy ś cmentarzem parafialnym. Zało żony został wokół ko ścioła parafialnego pw. św. Bartłomieja w połowie XVIII w. Posiada kształt wieloboku zbli żonego do prostok ąta. Ogrodzony murem z du żych, łupanych kamieni polnych. Cmentarz porasta starodrzew, w tym cztery lipy, siedem świerków i jeden klon. W dobrym stanie zachowały si ę dwa dziewi ętnastowieczne nagrobki w formie kutych z żelaza krzy ży, osadzonych w granitowych cokołach.

35

8. Miejsca pami ęci Pogranicze Mazowsza i Podlasia było wielokrotnie aren ą walk toczonych w obronie Ojczyzny. Upami ętnia je wiele pomników, dotycz ących ró żnych okresów w dziejach Polski. Na terenie gminy znajduj ą si ę te ż miejsca upami ętnione zwi ązane z walkami narodowowyzwole ńczymi. Przy dawnej szkole przy ul. Unitów Podlaskich 35A w Hołubli, ustawiono pami ątkowy pomnik w 1928 r., tj. w dziesi ątą rocznic ę odzyskania niepodległo ści. Posiada kształt obelisku, na trójstopniowej podstawie. Na frontowej ściance obelisku wyryto inskrypcj ę: ”PAMI ĄTKA/ 10-CIO LECIA/ NIEPODLEGŁO ŚCI/ POLSKI/ 1918 R. – 1928 R./ SZKOŁA W HOŁUBLI” Innego rodzaju miejscem pami ęci przy ul. Unitów Podlaskich w Hołubli jest krzy ż, jaki wzniesiono na pami ątk ę m ęcze ństwa unitów, których nazwiska podano na tablicy inskrypcyjnej. Podstawa krzy ża na rzucie kolistym, wymurowana z kamieni polnych. Wy żej cokół na planie koła, w którym osadzony jest krzy ż żeliwny z figur ą Chrystusa, zdobiony gałkami na zako ńczeniach ramion. W górnej cz ęś ci podstawy umieszczono tablic ę z wyrytym napisem: „ Ś. P./ MIEJSCE U ŚWI ĘCONE M ĘCZE ŃSTWEM/ UNITÓW Z HOŁUBLI W ROKU 1875/ ZGIN ĘLI W OBRONIE WIARY KATOLICKIEJ/ JAN ŁOPACIUK/ TEODOR WOJCIUK/ MIKOŁAJ KLIMIUK/ JAN LISS i APOLONIA/ PAWEŁ WILGURSKI I INNI/ HOŁD BOHATEROM SKŁADAJ Ą/ POTOMKOWIE W 1897 R.” Na cmentarzu parafialnym w Paprotni, znajduje si ę mogiła żołnierzy polskich poległych w 1920 roku. Posiada form ę sarkofagu nakrytego płyt ą poziom ą z marmuru. Na płycie umieszczono gładki krzy ż łaci ński i wgł ębnie wykuty napis: „ TU SPOCZYWAJ Ą/ NIEZNANI ŻOŁNIERZE/ 1920 R./ KTÓRZY POLEGLI / NA TERENIE WSI KALISKI.” Mogiła ogrodzona jest płotkiem z kutego żelaza. We wsi Rzeszotków, przy dawnej szkole, ob. Domu Ludowym, ustawiony jest pomnik w kształcie krzy ża. Podstawa na planie koła wymurowana z kamieni polnych, wy żej krzy ż gładki łaci ński na trójstopniowym cokole. W górnej cz ęś ci cokołu wgł ębnie wyryta inskrypcja: "POLEGŁYM ZA OJCZYZN Ę POMNIK TEN KŁAD Ą KOŁO MŁODZIE ŻY I ZWI ĄZEK STRZELCÓW W RZESZOTKOWIE 6/VIII 1922." Obok tego pomnika ustawiono w 2011 roku olbrzymi granitowy głaz narzutowy w kształcie obelisku. Na wierzchołku umieszczono metalowy odlew płaskorze źbionego orła w koronie, a ni żej tablic ę z wykut ą inskrypcj ą: „ W HOŁDZIE/ MIESZKA ŃCOM RZESZOTKOWA/ POLEGŁYM W WALCE/ W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ/ ORAZ OKRESIE POWOJENNYM/ KOMBATANCI I MIESZKA ŃCY/ 2011 R.”

36

9. Kapliczki, figury i krzy że przydro żne Licznie na terenie gminy wyst ępuj ą kapliczki, figury i krzy że przydro żne, datowane na wiek XIX i XX. Bardzo cz ęsto były wznoszone przy alejach i drogach dojazdowych |do rezydencji pałacowych i dworskich; na skrzy żowaniach dróg; w przydomowych ogródkach. Do najokazalszych obiektów w tej grupie zabytków nale żą kapliczki domkowe z małym wn ętrzem dost ępnym przez drzwi. W kapliczkach zwykle umieszczano mały ołtarzyk, na którym były ustawione s ą figury osób boskich oraz popularnych świ ętych. Ten typ reprezentuj ą murowane kapliczki w: Czarnotach, Grabowcu, Krynkach, Nasiłowie. Powszechnie na terenie gminy wyst ępuj ą skromniejsze, murowane kapliczki w postaci słupów na rzucie kwadratu lub prostok ąta, z mał ą wn ęką, w której umieszcza si ę rze źbę lub obraz z przedstawieniem postaci boskiej lub świ ętego. Kapliczki te cz ęsto zdobione s ą szczycikami, gzymsami, płycinami o ró żnych formach i nakrywane daszkami wie ńczonymi krzy żami wykutymi z metalu. Kapliczki w formie słupów spotykamy m.in. w miejscowo ściach: Hołubli przy ul. Unitów Podlaskich 31 i 50, Krynkach, Rzeszotkowie nr 50 oraz na południowym skraju miejscowo ści. Cz ęsto te ż spotykamy na terenie gminy, krzy że przydro żne. Posiadaj ą one ró żne formy i przy wznoszeniu ich stosowano ró żne materiały, jak: granit, piaskowiec, żeliwo, kute żelazo, drewno. Zabytkowe krzy że wyst ępuj ą w takich miejscowo ściach, jak w: Hołubli przy ul. Stra żackiej, Tr ębicach Górnych na posesji nr 12, a tak że zasługuj ący na szczególn ą uwag ę krzy ż epidemiczny w Tr ębicach Górnych. Krzy ż ten zwany „karawak ą”, posiadaj ący podwójne ramiona, ustawiony został na wschodnim kra ńcu miejscowo ści aby bronił mieszka ńców od wszelkiej zarazy. 10. Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków 1. Ko ściół par. pw. św. Bartłomieja w Paprotni, drew., 1750 r., przebud. 1906 r., nr rej. zab. A-123/591 z dn. 02.04.1963 r. 2. Dzwonnica w zespole ko ścioła par. pw. św. Bartłomieja w Paprotni, drewn., XIX w., nr rej. zab. A-123/591 z dn. 02.04.1963 r.

11. Wykaz obiektów w ewidencji zabytków Czarnoty 1. Układ przestrzenny miejscowo ści, XVI – XX w. 2. Dawna szkoła, mur., l. 30-XX w. 3. Dom nr 5, drewn., l. 20-XX w. 4. Dom nr 6, drewn., pocz. XX w. 5. Dom nr 17, drewn., pocz. XX w. 6. Dom nr 34, drewn., l. 30-XX w. 7. Dom nr 41, drewn., 1 poł. XX w. 8. Kapliczka przydro żna przy posesji nr 41, mur., l. 30-XX w.

37

9. Młyn nr 41, drewn., 1 poł. XX w. Grabowiec 10. Kapliczka przydro żna, mur., 1 poł. XX w. 11. Dom nr 7, drewn., l. 20-XX w. 12. Dom nr 8, drewn., l. 20- XX w. Hołubla 13. Układ przestrzenny miejscowo ści, XVI – XX w. 14. Ko ściół par. pw. Narodzenia NMP, mur., 1940 - 1942 r. 15. Krzy ż upami ętniaj ący m ęcze ństwo unitów, mur./ żeliwo, 1897 r. 16. Cmentarz parafialny, 1921 r. ul. Ks. Pielasy 17. Dom, drewn., l. 30-XX w. ul. Le śna 18. Dom nr 6, drewn., l. 30-XX w. ul. Siedlecka 19. Dom nr 6, drewn., pocz. XX w. 20. Stodoła w zagrodzie nr 6, drewn., l. 30-XX w. 21. Dom nr 10, drewn., pocz. XX w. 22. Dom nr 11, drewn., l. 30-XX w. 23. Dom nr 15, drewn., l. 30-XX w. 24. Dom nr 17, drewn., l. 30-XX w. 25. Dom nr 19 i 23, drewn., l. 30-XX w. 26. Dom nr 31, drewn., pocz. XX w. 27. Dom nr 45, drewn., pocz. XX w. 28. Dom nr 49, drewn., l. 20-XX w. 29. Stodoła w zagrodzie nr 49, drewn., l. 30-XX w. 30. Dom nr 57, drewn., l. 30-XX w. 31. Stodoła w zagrodzie nr 14, drewn., l. 30-XX w. ul. Stra żacka 32. Dom nr 6, drewn., l. 20-XX w. 33. Dom nr 7a, drewn., l. 20-XX w. 34. Dom nr 15, mur., pocz. XX w. 35. Dom nr 23, drewn., 30-XX w. 36. Dom nr 26, drewn., pocz. XX w. 37. Dom nr 33, drewn., l. 20-XX w. 38. Dom nr 36, drewn., l. 20-XX w. 39. Krzy ż przydro żny, mur./ żeliwo, pocz. XX w. ul. Unitów Podlaskich 40. Dawna szkoła, ob. przedszkole, nr 35A, drewn., XIX/XX w. 41. Pomnik po świ ęcony odzyskaniu niepodległo ści, mur., 1928 r. 42. Dom nr 34, drewn., l. 20-XX w. 43. Dom nr 36, drewn., pocz. XX w. 44. Dom nr 49, drewn., pocz. XX w. 45. Dom nr 60, drewn., l. 20-XX w. 46. Stodoła w zagrodzie nr 60, drewn., l. 30-XX w. 47. Dom nr 62, drewn., l. 20-XX w. 48. Kapliczka przydro żna nr 62, mur., l. 20-XX w.

38

49. Kapliczka przydro żna nr 31, mur., 1856 r. Kaliski 50. Dom nr 1, drewn., l. 30-XX w. 51. Dom nr 4, drewn., l. 30-XX w. 52. Dom nr 6, drewn., l. 30-XX w. 53. Dom nr 7, drewn., l. 20-XX w. 54. Dom nr 14, drewn., l 20- XX w. 55. Dom nr 15, drewn., l. 20-XX w. 56. Dom nr 18, drewn., 1 poł. XX w. Koryciany 57. Dom nr 6, drewn., l. 20-XX w. 58. Dom nr 29, drewn., 1924 r. 59. Dom nr 35, drewn., l. 30-XX w. Krynki 60. Kapliczka przydro żna nr 6, mur., 1 poł. XX w. 61. Dom nr 16, drewn., l. 30-XX w. 62. Dom nr 18, drewn., l. 20-XX w. 63. Kapliczka przydro żna nr 8, mur., l. 30-XX w. Łęczycki 64. Dom nr 2, drewn., l. 30-XX w. Łozy 65. Dom nr 4, drewn., l. 30-XX w. 66. Dom nr 8, drewn., l. 30-XX w. Nasiłów 67. Kapliczka przydro żna, mur., 1937 r. 68. Dom nr 9, drewn.,1 poł. XX w. Paprotnia 69. Układ przestrzenny miejscowo ści, XVI – XX w. 70. Ko ściół par. pw. św. Bartłomieja, drewn., 1750 r., przebud. 1906 r. 71. Dzwonnica w zespole ko ścioła par. pw. św. Bartłomieja, drewn., XIX w. 72. Cmentarz przyko ścielny wokół ko ścioła par., XVIII w. 73. Cmentarz parafialny, XIX w. 74. Mogiła żołnierzy polskich poległych w 1920 r. ul. Jana Pawła II 75. Dom nr 1, drewn., pocz. XX w. 76. Dom nr 2, drewn., pocz. XX w. ul. 3 Maja 77. Dom nr 5, drewn., pocz. XX w. Pluty 78. Dom nr 8A, drewn., pocz. XX w. 79. Dom nr 18, drewn., l. 20-XX w. 80. Dom nr 22, drewn., l. 20-XX w. 81. Dom nr 26, drewn., l. 20-XX w. Podawce 82. Dom nr 9, drewn., l. 30-XX w.

39

83. Piwnica w zagrodzie nr 9, mur., l. 30-XX w. 84. Dom nr 14, drewn., l. 20-XX w. 85. Dom nr 15, drewn., pocz. XX w. 86. Dom nr 22, drewn., l. 20-XX w. Rzeszotków 87. Dawna szkoła, ob. Dom Ludowy, mur., 1932 – 1935 r. 88. Pomnik po świ ęcony poległym za Ojczyzn ę, mur., 1922 r. 89. Pomnik po świ ęcony poległym mieszka ńcom Rzeszotkowa, kamie ń, 2011 r. 90. Dom nr 8, drew., l. 30-XX w. 91. Dom nr 11, drew., pocz. XX w. 92. Dom nr 17, drew., l. 30-XX w. 93. Dom nr 25, drew., 1936 r. 94. Dom nr 30, drew., l. 20-XX w. 95. Dom nr 34, drew., l. 30-XX w. 96. Kapliczka na posesji nr 50, mur., l. 20-XX w. 97. Kapliczka na południowym skraju wsi, mur., l. 20-XX w. Stare Tr ębice 98. Dom nr 18, drewn., l. 20-XX w. Strusy 99. Dom nr 8, drewn., l. 20-XX w. 100. Dom nr 20, drewn., l. 30-XX w. 101. Dom nr 23, drewn., l. 30-XX w. 102. Dom nr 25, drewn., l. 20-XX w. 103. Dom nr 27, drewn., l. 20-XX w. Tr ębice Dolne 104. Dom nr 10, drewn., 1 poł. XX w. 105. Dom nr 12, drewn., l. 20-XX w. Tr ębice Górne 106. Dom nr 18, drewn., l. 20-XX w. 107. Dom nr 20, drewn., l. 20-XX w. 108. Dom nr 26, drewn., l. 30-XX w. 109. Dom nr 28, drewn., l. 30-XX w. 110. Dom nr 30, drewn., l. 30-XX w. 111. Krzy ż przydro żny nr 12, mur., 1927 r. 112. Krzy ż przydro żny epidemiczny, drewn., pocz. XX w. Uzi ębły 113. Dom nr 1, drewn., l. 30-XX w. 114. Dom nr 7, drewn., l. 30-XX w. 115. Dom nr 9, drewn., l. 30-XX w. 116. Dom nr 10, drewn., l. 20-XX w. 117. Dom nr 15, drewn., 1 poł. XX w. 118. Dom nr 24, drewn., l. 30-XX w. 119. Dom nr 28, drewn., l. 20-XX w. 120. Stodoła w zagrodzie nr 28, drewn., l. 30-XX w

40

VI. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z JAKO ŚCI ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW

1. Ludno ść

Przez jako ść życia rozumie si ę mo żliwo ść zaspokojenia potrzeb ludno ści na terenie gminy. Zale ży ona od stanu i źródeł utrzymania ludno ści, jej aktywno ści ekonomicznej, mo żliwo ści zarobkowania, infrastruktury społecznej i technicznej, warunków mieszkaniowych, sposobu sp ędzania wolnego czasu, itp.

Liczba ludno ści gminy według stanu na dzie ń 31.12.2010 r. wynosiła 2735 osób 3. Gmina nale ży do rzadko zaludnionych obszarów wiejskich w województwie mazowieckim. Na 1 km 2 przypadało zaledwie 34 osoby.

Ogólnie teren gminy nale ży uzna ć za wyludniaj ący si ę. W latach 2002-2010 liczba ludno ści zmniejszyła si ę o 107 osób tj. 3,8%. W latach 2002-2009 najwi ększy przyrost ludno ści odnotowano w miejscowo ściach Paprotnia i Łozy (o 11,3%). Przyrost w przedziale 1,3-2,7% miał miejsce w miejscowo ściach: Kobylany-Kozy, Podawce, Hołubla, Kaliski i Łęczycki. W miejscowo ściach: Nasiłów, Stasin i Tr ębice Górne liczba ludno ści w omawianym czasie pozostała na niezmienionym poziomie. Ubytek w przedziale 0,1-10% miał w tym czasie miejsce w miejscowo ściach: Grabowiec, Krynki, pliszki, Pluty, Rzeszotków, Skwierczyn Lacki, Stare Tr ębice Dolne i Uzi ębły. W trzech miejscowo ściach (Czarnoty, Koryciany i Strusy) ubytek ludno ści przekraczał 10% w przedziale 11,3-14,5%. Liczb ę ludno ści w poszczególnych miejscowo ściach i zmiany tej liczby w latach 2002-2009 ilustruje mapa 2. Ubytek ludno ści jest wypadkow ą przyrostu naturalnego i salda migracji stałych. W latach 2003- 2010 ubytek ludno ści w gminie został spowodowany ujemnym saldem migracji 119 osób. Przyrost naturalny był w tych latach zmienny ale w sumie zerowy.

Nast ępstwem ubytku ludno ści jest zazwyczaj deformacja struktury według płci i wieku. W gminie Paprotnia procesy te s ą bardzo zaawansowane. W strukturze według płci w ostatnich latach utrzymywała znaczna przewaga m ęż czyzn (w 2010 roku zaledwie 91 kobiet na 100 męż czyzn, dla porównania w powiecie siedleckim ziemskim 99, w województwie mazowieckim 109). Mo żna wi ęc mówi ć o daleko posuni ętym procesie defeminizacji w gminie. W strukturze ludno ści według wieku w latach 2002-2010 zmniejszył si ę udział osób w wieku przedprodukcyjnym z 26,3% do 23,7% i osób w wieku poprodukcyjnym z 20,7% do 19,9%, zwi ększył si ę natomiast udział osób w wieku produkcyjnym z 53,0% do 56,4%. Oceniaj ąc

3 Według BDL GUS 41 wska źniki struktury wiekowej mo żemy mówi ć o zaawansowanym procesie starzenia si ę ludno ści w gminie.

Mapa 2. Liczba ludno ści w 2009 roku i dynamika w latach 2002-2009

Analizuj ąc struktur ę wiekow ą ludno ści trzeba zwróci ć uwag ę na zró żnicowan ą liczebno ść poszczególnych roczników, która wpłynie na zmiany liczebno ści niektórych grup wieku w przyszło ści. Bazuj ąc na rocznikach ju ż urodzonych mo żna z du żym prawdopodobie ństwem oszacowa ć, że liczebno ść roczników w wieku szkoły podstawowej w latach 2010-2017 pozostanie ustabilizowana na poziomie około 200 osób. Zmniejszy si ę natomiast liczebno ść roczników w wieku gimnazjalnym ze 115 osób na koniec 2010 roku do około 100 osób na koniec 2017 roku. Mo żna wi ęc stwierdzi ć, że zmiany liczebno ści dzieci i młodzie ży nie powinny wywoła ć wi ększych zakłóce ń w funkcjonowaniu szkół podstawowych i gimnazjum.

42

Poziom wykształcenia mieszka ńców gminy jest stosunkowo niski. Wg NSP 2002 4 1,9% ogółu ludno ści posiadało wykształcenie wy ższe, 15,1% średnie i policealne, 22,0% zasadnicze zawodowe. Podobnie jak w innych gminach wykształcenie wy ższe, policealne i średnie posiada znacznie wi ęcej kobiet ni ż m ęż czyzn. M ęż czy źni dominuj ą natomiast w wykształceniu na poziomie zasadniczym zawodowym. Nale ży zwróci ć uwag ę, że w ostatnich latach poziom wykształcenia mieszka ńców poprawia si ę w zasadniczy sposób. Według danych NSP 5 2002 65,8% ludno ści w gminie Paprotnia posiadało własne źródło utrzymania. W tej zbiorowo ści prawie połow ę (46,1%) stanowiły niezarobkowe źródła utrzymania, 18,3% praca poza rolnictwem i 35,6% praca w rolnictwie. 2. Osadnictwo

Sie ć osadnicz ą gminy tworzy 22 miejscowo ści. Liczba mieszka ńców poszczególnych miejscowo ści jest bardzo zró żnicowana; zawiera si ę w przedziale od 49 (Pliszki) do 197 osób (Rzeszotków) 6. Wyra źnie pod tym wzgl ędem ró żni si ę Hołubla, która posiadała a ż 580 mieszka ńców. 10 miejscowo ści liczy poni żej 100 mieszka ńców, 11 mie ści si ę w przedziale 100-200 mieszka ńców. Miejscowo ść gminna Paprotnia posiadała 177 mieszka ńców. Rozmieszczenie miejscowo ści na terenie gminy, charakter zabudowy (zwarta, rozproszona) i ich powi ązania drogowe ilustruje mapa 3. Mapa ta pozwala na kilka istotnych spostrze żeń, a mianowicie: − wi ększo ść wsi jest dobrze powi ązana z centralnie poło żon ą miejscowo ści ą gminn ą układem dróg powiatowych, w śród których najwa żniejsz ą rol ę odgrywa droga Siedlce-Korczew, stanowi ąca centraln ą o ś układu, spinaj ącą wi ększo ść pozostałych dróg, − za po średnictwem tej drogi, w ostatnich latach przebudowanej, gmina ma dobre i stosunkowo bliskie powi ązania z Siedlcami, − na terenie gminy dominuje zabudowa zwarta, ulicowa, w wi ększo ści usytuowana wzdłu ż dróg powiatowych, a skupiska zabudowy rozproszonej s ą tylko niewielkim uzupełnieniem, − gmina charakteryzuje si ę bardzo niskim zaludnieniem

4 Brak nowszych danych w tym zakresie. Dane NSP 2011 nie s ą jeszcze opublikowane. 5 J.w. 6 Na koniec 2009 roku według BDL GUS. 43

Mapa 3. Osadnictwo

3. Aktywno ść ekonomiczna ludno ści Według Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 roku aktywni ekonomicznie stanowili 77,9% ogółu mieszka ńców gminy, przy czym aktywni zawodowo pracuj ący zaledwie 39,4%, bezrobotni 4,7% i bierni zawodowo 33,3%. Według BDL GUS na koniec 2010 roku na terenie gminy Paprotnia było 118 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON. Ich liczba w latach 2005-2010 ulegała wahaniom; najni ższa była w 2006 roku (90).

44

Mapa 4. Podmioty gospodarcze – stan na 7 grudnia 2010 roku

Struktura tych podmiotów według rodzajów działalno ści przedstawiała si ę nast ępuj ąco: rolnictwo i le śnictwo – 24, przemysł i budownictwo – 39 i usługi 55. W strukturze według sekcji najwi ęcej podmiotów było w sekcjach: budownictwo – 26, rolnictwo i le śnictwo – 24, handel i naprawy – 15 i przetwórstwo przemysłowe – 12. W uj ęciu przestrzennym najwi ększa liczba podmiotów zlokalizowana jest w Hołubli - 36, nast ępnie w miejscowo ści gminnej Paprotnia – 17. W pozostałych wsiach liczba podmiotów wynosiła od 1 do 8 (mapa 4). Na terenie gminy na koniec 2010 roku pracowało 206 osób, a 76 osób było bezrobotnych (4,9 na 100 osób w wieku produkcyjnym). Poziom bezrobocia jest wi ęc w gminie stosunkowo niski. Według danych z 2006 roku do pracy poza gminę wyje żdżało 135 osób, a przyje żdżało na teren gminy 16 osób.

45

4. Bud żet gminy

Dochody bud żetu gminy w poszczególnych latach w okresie 2005-2010 kształtowały si ę na poziomie od 4,5 mln zł w 2005 roku do 8,2 mln zł w roku 2009. W 2010 roku obni żyły si ę do 7,2 mln zł. Wa żną pozycj ą dochodów s ą dochody własne, które średnio w latach 2005-2010 stanowiły 25,2% ogólnej kwoty dochodów, a wi ęc ich poziom był niski. Główn ą pozycj ę dochodów własnych stanowi ą udziały w podatkach stanowi ących dochody bud żetu pa ństwa, zwłaszcza w podatku dochodowym od osób fizycznych. Subwencja ogólna średnio w latach 2005-2010 stanowiła 52,7% dochodów ogółem i była główn ą cz ęś ci ą dochodów bud żetowych gminy. Trzeci ą pozycj ą dochodów s ą dotacje celowe z bud żetu pa ństwa, które w omawianym okresie stanowiły 19,8% ogólnej kwoty dochodów. Dochody w przeliczeniu na 1 mieszka ńca kształtowały si ę w analizowanym okresie od 1606 w 2005 roku do 2985 w 2009. W 2010 roku obni żyły si ę do 2621 zł. Jest to poziom relatywnie niski.

Poziom wydatków ogółem musi by ć w skali ka żdego roku zbli żony do poziomu dochodów. W strukturze wydatków najwi ększe pozycje stanowi ą wydatki na o świat ę i pomoc społeczn ą. W latach 2005-2010 wyniosły one odpowiednio 15,2 i 6,6 mln złotych, natomiast ich udział w ogólnej kwocie wydatków 35,8% i 15,5%.

Z punktu widzenia rozwoju gminy i poprawy warunków życia mieszka ńców – istotne s ą wydatki inwestycyjne. W latach 2005-2010 wyniosły one 10,9 mln zł i stanowiły 25,8% ogólnej kwoty wydatków, co na tle ogółu gmin oznacza wysoki poziom inwestowania. Najwi ększe kwoty wydatków inwestycyjnych zostały w tym okresie przeznaczone na rolnictwo i drogi. 5. Komunikacja zbiorowa Gmina Paprotnia posiada niezły układ komunikacji drogowej. Tworz ą go drogi powiatowe i gminne. Zapewniaj ą one mieszka ńcom gminy powi ązania z Siedlcami i Sokołowem Podlaskim oraz wewn ątrzgminne. Mieszka ńcy gminy korzystaj ą z komunikacji autobusowej realizowanej przez PKS Siedlce. 6. Zasoby i warunki mieszkaniowe Zasoby i warunki mieszkaniowe ludno ści ocenia si ę jako dobre. Wyst ępuje tu głównie zabudowa zagrodowa i jednorodzinna. Na koniec 2010 roku było 803 mieszkania. Mieszkania te liczyły 3286 izb za ś ich powierzchnia wynosiła 77042 m 2. Na jedno mieszkanie przypadało średnio 4,1 izb, 95,9 m 2 powierzchni użytkowej. Na 1 osob ę przypadało 28,2 m 2 powierzchni u żytkowej mieszka ń. W latach 2005-2010 liczba mieszka ń w zasadzie nie uległa zmianie (przyrost o 1). Nieznacznie poprawia si ę jako ść mieszka ń wyra żaj ąca si ę w wyposa żeniu w instalacje. W roku 2005 81,7%

46 mieszka ń posiadało wodoci ąg, 57,0% łazienk ę, 50,9% centralne ogrzewanie za ś w roku 2010 – 84,3% wodoci ąg, 58,8% łazienk ę i 51,1% centralne ogrzewanie.

7. Handel i usługi Sie ć handlowa w gminie jest dostosowana do potrzeb. Jak w ka żdej gminie dost ęp do placówek handlowych i usługowych nie stanowi problemu. Największymi skupiskami placówek handlowych i usługowych s ą miejscowo ści Hołubla i Paprotnia. Miejscem zakupów dla mieszka ńców gminy s ą ponadto Siedlce. 8. Szkoły, przedszkola Na terenie gminy Paprotnia funkcjonuj ą 2 szkoły podstawowe (w nawiasach liczba uczniów w roku szkolnym 2009/2010): w Hołubli (76) i Paprotni (128) oraz Gimnazjum w Paprotni (117). Liczba szkół oraz ich rozmieszczenie odpowiadaj ą potrzebom mieszka ńców gminy. W Hołubli funkcjonuje Gminne Przedszkole, do którego ucz ęszcza 40 dzieci. 9. Zdrowie, opieka społeczna W gminie Paprotnia funkcjonuje niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, który udziela rocznie około 7-8 tys. porad. Ponadto mieszka ńcy gminy korzystaj ą z przychodni i szpitali w Siedlcach. Ze świadcze ń pomocy społecznej w 2010 roku korzystało 67 gospodarstw domowych (298 osób tj. 10,9% ogółu mieszka ńców gminy). 10. Kultura, sport, rekreacja Na terenie gminy działa Gminna Biblioteka Publiczna. W zakresie sportu działa dwa kluby sportowe posiadaj ące 71 członków. Funkcjonuje 1 boisko uniwersalne-wielozadaniowe. 11. Bezpiecze ństwo ludno ści Bezpiecze ństwo na terenie gminy nie budzi zastrze żeń. Nie wyst ępuj ą obiekty, które s ą szkodliwe dla zdrowia ludzi i środowiska.

VII.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU PRAWNEGO GRUNTÓW

W gminie Paprotnia 94 % gruntów stanowi własno ść prywatn ą . Do Skarbu Pa ństwa nale ży 5,5 % gruntów gminy. Gmina posiada niewielki zasób gruntów komunalnych, stanowi ący 0,5 % powierzchni gminy.

47

VIII.WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH.

1.Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie przyrody. Na terenie gminy Paprotnia powołano 3 formy ochrony prawnej przyrody: 1 ) Nadbu żański Park Krajobrazowy 2 ) otulina Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego 3 ) Trzy Pomniki przyrody – dwa w miejscowo ści Hołubla , jeden w miejscowo ści Stasin. 2. Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie zabytków Na terenie gminy Paprotnia do rejestru zabytków s ą wpisane nast ępuj ące obiekty: 2. Ko ściół par. pw. św. Bartłomieja w Paprotni, drew., 1750r., przebud ź. 1906 r ., nr rej. Zab. A-123/591 z dn.02.04.1963r. 3. Dzwonnica w zespole ko ścioła par. pw. Św. Bartłomieja w Paprotni, drewn., XIX w., nr rej. Zab. A-123/591 z dn. 02.04.1963r. 3.Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Gleby pochodzenia organicznego oraz grunty klas I – III s ą gruntami chronionymi, stosownie do ustawy z dnia 3 lutego 1995r o ochronie gruntów rolnych i le śnych ( Dz. U. z 2004 r , Nr 121 poz.1266 z pó źn. zm. ) Gleby III klasy bonitacyjnej stanowi ą 14 % ogólnej powierzchni gleb gminy i s ą zlokalizowane głównie we wsiach Krynki, Ł ęczycki, Kaliski, Tr ębice Dolne, Stare Tr ębice, Skwierczyn Lacki. Gleby organiczne znajduj ą si ę przy południowo zachodniej cz ęś ci gminy we wsi Strusy oraz we wsi Czarnoty. Fragment lasów we wsi Strusy powinien by ć ustanowiony jako lasy chronione. Stosownie do art.. 15 i art. 77 ustawy z dnia 3 lutego 1995r o ochronie gruntów rolnych i le śnych ( tj. Dz. U. z 2004r Nr 121 poz.1266 z pó źn. zm. ) lasy poło żone w promieniu 10 km od miast licz ących ponad 50 tys. mieszka ńców powinny mie ć nadan ą kategori ę ochronno ści. 4.Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie wód Wokół uj ęć wód podziemnych słu żą cych do zbiorowego zaopatrywania ludno ści w wod ę do picia i potrzeb gospodarstw domowych oraz do produkcji artykułów żywno ściowych i farmaceutycznych istnieje, zgodnie z Rozporz ądzeniem MO ŚZNiL z 5 listopada 1991r obowi ązek ustanawiania stref ochronnych. Składaj ą si ę one z terenów ochrony bezpo średniej ( przy studniach wierconych – od 8 do 10 m licz ąc od zarysu budowli i urz ądze ń słu żą cych do poboru wody). Na terenach ochrony po średniej mog ą by ć zabronione pewne czynno ści i roboty, powoduj ące zmniejszenie przydatno ści ujmowanej wody lub ograniczenie wydajno ści uj ęcia.

48

W przypadkach uzasadnionych warunkami hydrogeologicznymi mo żna odst ąpi ć od wyznaczania terenów ochrony po średniej. Uj ęcie wody w miejscowo ści Paprotnia , które dostarcza wod ę pitn ą do wodoci ągów gminnych ma wyznaczon ą stref ę ochrony bezpo średniej uj ęcia , wy żej wymienione uj ęcie nie posiada wyznaczonej strefy ochrony po średniej.

IX. ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA Siedziby i zarz ądy instytucji odpowiedzialnych za bezpiecze ństwo ludno ści i mienia znajduj ą si ę na terenie gminy. S ą to Komenda Policji z siedzib ą w Paprotni oraz z zakresu ochrony przeciwpo żarowej trzy jednostki Ochotniczej Stra ży Pożarnej we wsiach Hołubla Czarnoty i Krynki. Większe jednostki odpowiedzialne za bezpiecze ństwo mieszka ńców tj. Komenda Powiatowa Policji ora jednostka Pa ństwowej Stra ży Po żarnej zlokalizowane s ą w Siedlcach. Generalnie życie na terenie gminy jest bezpieczne . Nie wyst ępuj ą obiekty, które s ą szkodliwe dla zdrowia ludzi i środowiska.

X. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z POTRZEB I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY

Potrzeby i mo żliwo ści rozwoju gminy zostały opracowane zgodnie ze Strategi ą Rozwoju Powiatu Siedleckiego oraz wykorzystaniem Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2007-2013 dla obszaru gmin nale żą cych do Stowarzyszenia „Kapitał – Praca – Rozwój”.

1. Głównymi problemami gminy Paprotnia s ą: 1 ) deformacja struktury demograficznej ludno ści. 2 ) niedostateczne wyposa żenie gminy w infrastruktur ę techniczn ą , a w szczególno ści brak sieci kanalizacji sanitarnej. 3 ) średni stan techniczny dróg gminnych i powiatowych. 4 ) peryferyjne poło żenie gminy w stosunku do wi ększych o środków miejskich. 2. Korzystnymi cechami obszaru gminy s ą : 1 )wysoka jako ść rolniczej przes trzeni produkcyjnej umo żliwiaj ąca kontynuacj ę rozwoju gminy jako gminy rolniczej. 2 ) wysoki stopie ń czysto ści środowiska przyrodniczego. 3 ) brak uci ąż liwych zakładów przemysłowych. 4 ) korzystne warunki do rozwoju produkcji energii elektrycznej w oparciu o energetyk ę

49

wiatrow ą i słoneczn ą , ze wzgl ędu na : • du że obszary pól uprawnych, gdzie mo żliwe jest zachowanie koniecznych odległo ści od granicy lasu i zabudowy mieszkaniowej przy lokalizacji turbin wiatrowych, • brak obszarów Natura 2000, • niewielkie udziały obszarów i obiektów obj ętych ochron ą prawn ą w powierzchni gminy, • korzystne warunki wiatru. Ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania gmina Paprotnia posiada mo żliwo ści rozwoju wynikaj ące z : 1)dobrej jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej z dominacj ą gleb III i IV klasy bonitacyjnej, 2) korzystnej struktury przyrodniczej gminy odznaczaj ącej si ę wysokim udziałem użytków rolnych 3)dobrych warunków fizjograficznych i przyrodniczych do lokalizacji zabudowy o ró żnych funkcjach 4) bazy surowcowej dla przemysłu rolno – spo żywczego 5)dobrych warunków do produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii(OZE).

XI. WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH. Na terenie gminy Paprotnia obszary naturalnych zagro żeń geologicznych nie wyst ępuj ą.

XII. WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN ORAZ ZASOBÓW PODZIEMNYCH. Na terenie gminy Paprotnia nie wyst ępuj ą zło ża udokumentowanych złó ż surowców naturalnych. Została wydana koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie złó ż ropy naftowej i gazu ziemnego „ Siedlce”.Granica tego obszaru została wskazana na rysunku studium pt. „Uwarunkowania „.

50

XIII .WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH. Nie wyst ępuj ą.

XIV. STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM STOPNIA UPORZ ĄDKOWANIA GOSPODARKI WODNO – ŚCIEKOWEJ , ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI.

1. KOMUNIKACJA 1.1.Charakterystyka i ocena stanu istniej ącego Gmina Paprotnia posiada promienisty układ komunikacyjny i prawie centralne poło żenie ośrodka gminnego. Stwarza to dogodne warunki dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki w gminie poprzez dost ępno ść o środka gminnego. Gmina Paprotnia oddalona jest linii kolejowej oraz głównych ci ągów drogowych tj. od dróg krajowych i wojewódzkich. Obsługa komunikacyjna gminy opiera si ę jedynie na transporcie samochodowym. Z tego powodu bardzo wa żnym czynnikiem jest sprawny układ komunikacyjny prowadzony drogami o nawierzchni asfaltowej.

1.2.Powi ązania zewn ętrzne gminy

DROGI POWIATOWE Podstawow ą rol ę w powi ązaniach zewn ętrznych gminy pełni ą nast ępuj ące drogi powiatowe: 3617W Siedlce – Korczew, realizuje powi ązania z miastem i gmin ą Siedlce oraz gminami Mordy, Sucho żebry, Korczew; 3929W Sokołów Podlaski – Paprotnia, realizuje powi ązania z miastem i gmin ą Sokołów Podlaski oraz gminami Bielany i Repki; 3933W Paprotnia – Skrzeszew, realizuje powi ązania z gmin ą Repki; 3623W Przesmyki – Łęczycki, 3664W Paprotnia – Łęczycki – Zakrze, 3625 Głuchówek – Kukawki – Pliszki, realizuj ą powi ązania z gmin ą Przesmyki; 3626W Mordy – Paprotnia, powinna realizowa ć powi ązania z miastem i gmin ą Mordy, lecz z uwagi na odcinek drogi o nawierzchni gruntowej nie spełnia swojej funkcji. Powy ższe drogi powiatowe poza wymienion ą funkcj ą realizuj ą powi ązania wewn ętrzne gminy oraz obsługuj ą przyległe zagospodarowanie.

51

Wykaz dróg powiatowych i rodzaj nawierzchni przedstawia tabela nr 1.

DROGI GMINNE Drogi gminne realizuj ą powi ązania zewn ętrzne gminy bliskiego zasi ęgu, powi ązania wewn ętrzne oraz obsługuj ą przyległe zagospodarowania. Wykaz dróg gminnych przedstawia tabela nr 2.

KOMUNIKACJA ZBIOROWA Gmina Paprotnia jest obsługiwana przez komunikacj ę autobusow ą i busow ą, które realizuj ą powi ązania: ośrodka gminnego i obszaru gminy z miastem i gmin ą Siedlce; ośrodka gminnego i obszaru gminy z miastem i gmin ą Sokołów Podlaski; ośrodka gminnego i obszaru gminy z s ąsiednimi gminami Sucho żebry, Bielany, Repki, Korczew, Przesmyki; obszaru gminy z o środkiem gminnym. Komunikacja zbiorowa jest obsługiwana przez: PKS Siedlce, PKS Łosice, PKS Sokołów Podlaski i busy firmy „JARES”.

ZAPLECZE TECHNICZNE MOTORYZACJI Na terenie gminy istnieje stacja paliw w miejscowo ści Hołubla. Obsług ę techniczn ą w zakresie naprawy pojazdów realizuj ą warsztaty prywatne.

OCENA STANU ISTNIEJ ĄCEGO Gmina Paprotnia posiada promienisty układ dróg oraz centryczne poło żenie o środka gminnego w stosunku do tego układu. Ogólna długo ść dróg publicznych na terenie gminy wynosi 98,7km w tym o nawierzchni asfaltowej 61,6km. Wska źnik g ęsto ści dróg publicznych na terenie gminy wynosi 121km/100km 2, znacznie gorszy jest wska źnik dróg o nawierzchni twardej (asfaltowej), który wynosi 75,6km/100km 2 System transportowy ocenia si ę jako prawidłowo ukształtowany w zakresie: układu drogowego; powi ąza ń o zasi ęgu powiatowym; powi ąza ń o zasi ęgu mi ędzy gminnym i wewn ątrzgminnym. Zasadniczym problemem do rozwi ązania jest poprawa stanu technicznego istniej ących dróg

52

poprzez dostosowanie parametrów technicznych do normatywnych dla poszczególnych kategorii oraz wybudowanie nawierzchni asfaltowej na wszystkich drogach. W celu poprawy bezpiecze ństwa ruchu drogowego w terenach zabudowanych nale ży wybudowa ć chodniki i w miar ę potrzeby ście żki rowerowe.

TABELA NR 1 - WYKAZ DRÓG POWIATOWYCH NA TERENIE GMINY PAPROTNIA

Rodzaj nawierzchni

Szeroko ść Długo ść Lp. Nr drogi Nazwa drogi jezdni w km brukowa bitumiczna stabilizacja km km km m 1. 3929W SOKOŁÓW PODLASKI -PAPROTNIA 3,668 3,667 5,5 SKRZESZEW – SAWICE - 2. 3933W 2,430 2,5 1,650 6,0 PAPROTNIA 3. 3617W SIEDLCE - KORCZEW 2,500 2,5 2,500 6,0 4. 3617W SIEDLCE - KORCZEW 10,025 10,025 6,0 od drogi (Krze ślin - Patrykozy) – 5. 3618W 5,900 1,016 4,525 5,0 RZESZOTKÓW - HOŁUBLA 6. 3618W RZESZOTKÓW - PAPROTNIA 7,357 0,239 3,982 5,0 7. 3623W PRZESMYKI – PNIWISKI - ŁĘCZYCKI 0,650 0,650 5,5 8. 3664W PAPROTNIA – ŁĘCZYCKI – ZAKRZE 4,900 4,900 5,5 9. 3624W PLUTY – KORYCIANY - PLISZKI 7,000 7,000 5,2 10. 3625W GŁUCHÓWEK – KUKAWKI - PLISZKI 0,800 0,800 5,8 11. 3626W MORDY - PAPROTNIA 3,588 0,213 0,844 5,0 II. RAZEM GMINA PAPROTNIA 48,818 1,468 0,650 39,593 -

53

TABELA NR 2 - WYKAZ DRÓG GMINNYCH NA TERENIE GMINY PAPROTNIA

II. Nr Rodzaj nawierzchni

dr Długo ść Lp. III. Nazwa drogi nie - og w km asfalt ulepszona ulepszona i /dr. 3602009/ - gr. gm. Bielany - 1. 360601W 2,0 0,4 1,6 Czarnoty Rzeszotków – gr. gm. Sucho żebry - 2. 360602W 2,6 1,9 0,7 /Krze ślin/ Stare Tr ębice – Górne – gr. gm. 3. 360603W 2,5 1,3 1,2 Przesmyki 4. 360604W Tr ębice Dolne - gr. gm. Repki 0,9 0,9 5. 360605W Skwierczyn Lacki - gr. gm. Repki 0,9 0,9 Hołubla – Krynki - gr. gm. Mordy - 6. 360606W 3,1 3,1 /Ol ędy/ 7. 360607W Koryciany - gr. gm. Mordy - /Ol ędy/ 1,1 1,1 Hołubla - gr. gm. Mordy - /Doliwo – 8. 360608W 2,3 0,3 2,0 Stok R./ Hołubla – Grabowiec – Podawce – dr. 9. 360609W 4,0 2,0 0,5 1,5 36364 10. 360610W Hołubla – Stasin - gr. gm. Mordy 3,8 3,8 11. 360611W Hołubla – Nasiłów – Skwierczyn Lacki 4,5 2,4 0,6 1,5 12. 360612W Czarnoty - gr. gm. Repki - /Ostrówek/ 1,8 0,5 1,3 13. 360613W Paprotnia – Podawce - Krynki 3,4 3,4 14. 360614W dr. 36350 – Strusy - Uzi ębły 4,6 1,9 2,7 15. 360615W Łęczycki - Łozy 2,6 2,6 16. 360616W Łęczycki - Pliszki 2,4 2,4 17. 360617W Łozy – Tr ębice Górne 2,5 1,2 1,3 18. 360618W Łozy - Kaliski 2,5 0,5 2,0 Czarnoty – Kobylany Kozy – dr. 19. 360619W 2,2 1,8 0,4 3635009 20. 360620W Strusy – dr. 3631002 - /Rzeszotków/ 1,2 1,2 RAZEM GMINA PAPROTNIA 50,9 22,0 4,9 24,0

54

2. INFRASTRUKTURA SANITARNA 2.1. Zaopatrzenie w wod ę. Wszyscy mieszka ńcy gminy Paprotnia korzystaj ą z wodoci ągów zbiorowych zasilanych ze stacji wodoci ągowej w Paprotni. Źródłem wody dla wodoci ągu „ Paprotnia „ jest uj ęcie wód gł ębinowych ( 3 studnie ) o zasobach kategorii „ B” 180 m³/godz. Na terenie wsi Stasin znajduje si ę uj ęcie ( 5 studni o zasobach 193 m ³/ godz. ) i stacja wodoci ągowa – obecnie nieczynna. 2.2. Usuwanie ścieków sanitarnych W miejscowo ści Hołubla została wybudowana oczyszczalnia ścieków . Posesje posiadaj ą indywidualne systemy kanalizacyjne ze zbiornikami ścieków – przewa żnie nieszczelnymi – przez które nieczysto ści odprowadzane s ą do gruntu. Prowadzony od kilku lat proces wodoci ągowania gminy spowodował wzrost zu życia wody, a wi ęc tak że produkcji ścieków .Uporz ądkowanie gospodarki ściekowej stało si ę konieczno ści ą 2.3. Usuwanie odpadów stałych Gmina nie prowadzi zorganizowanej gospodarki odpadami. Odpady z gospodarstw zagospodarowane s ą we własnym zakresie oraz usuwane na „ dzikie „ wysypiska w sposób zagra żaj ący środowisku. Wsie : Paprotnia i Hołubla wyposa żone s ą w typowe kontenery na odpady, które wywozi Przedsi ębiorstwo Usług Komunalnych z Siedlec na wysypisko we wsi Wola Sucho żebska.. Istnieje potrzeba zorganizowania systemu zbiórki i wywozu odpadów w pozostałych miejscowo ściach. 2.4.Zaopatrzenie w gaz ziemny Gmina nie posiada źródła gazu ziemnego. Według programu gazyfikacji byłego województwa siedleckiego przez jej teren ( Tr ębice Górne, Stare Tr ębice ) planowane jest poprowadzenie gazoci ągu wysokiego ci śnienia z Zawad w gminnie Przesmyki do Jabłonnej Lackiej – odgał ęzienia od magistrali gazowej DN 700 Kobry ń – Warszawa. Projektowana inwestycja umo żliwi gazyfikacj ę gmin: Paprotnia , Korczew, Repki. Jabłonna Lacka i Sabnie. Alternatywnym rozwi ązaniem mo że by ć zaopatrzenie w gaz ziemny z południowo- wschodniego obszaru gminy Paprotnia , w zwi ązku z wydaniem dla obszaru „ Siedlce „ koncesji na poszukiwanie i rozpoznanie złó ż ropy naftowej i gazu ziemnego. Granice tego obszaru zostały wskazane na rysunku studium „ Uwarunkowania „ 2.5. Zaopatrzenie w ciepło. Ogrzewanie budynków realizowane jest indywidualnie – głównie ze źródeł ciepła na paliwo stałe. Istnieje potrzeba stosowania paliw o mniejszej uci ąż liwo ści dla środowiska.

55

2.6.Uwarunkowanie wynikaj ące z uzbrojenia gminy w infrastruktur ę sanitarn ą Czynniki sprzyjaj ące rozwojowi gminy – zasoby wód podziemnych na terenie gminy wystarczaj ące do pokrycia docelowego zapotrzebowania na cele bytowo- gospodarcze – zwodoci ągowany cały teren gminy. Ograniczenia rozwoju gminy – brak zbiorczych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków – brak zorganizowanego systemu gospodarki odpadami – brak źródła gazu ziemnego

3. ELEKTROENERGETYKA 3.1. Uwarunkowania zewn ętrzne - powi ązania ponadlokalne Przez teren gminy Paprotnia przebiega kilka ponadlokalnych linii elektroenergetycznych realizuj ących infrastrukturalne poł ączenia zewn ętrzne tej gminy z gminami s ąsiednimi. Pracuj ą one w systemie sieci dystrybucyjnych stanowi ących własno ść PGE Dystrybucja S.A. Oddział Warszawa Rejon Energetyczny Siedlce ł ącz ąc si ę z sieciami s ąsiednich Oddziałów PGE Dystrybucja Są to: a) tranzytowa, jednotorowa dystrybucyjna linia wysokiego napi ęcia 110 kV Siedlce – Siemiatycze (woj. podlaskie) wi ążą ca sieci 110 kV Oddziału Warszawa i Oddziału Białystok, b) sie ć ponadlokalnych dystrybucyjnych linii średniego napi ęcia 15 kV dostarczaj ących energi ę elektryczn ą na teren gminy Paprotnia ze stacji 110/15 kV zlokalizowanych w Siedlcach, Sokołowie Podlaskim (stacje PGE Dystrybucja Oddział Warszawa) i Łosicach (stacja PGE Dystrybucja Oddział Lublin). Dystrybucyjna linia 110 kV Linia przebiegaj ąca przez gmin ę Paprotnia jedynie tranzytowo ma znaczenie ponadregionalne, łączy ze sob ą stacje 110/15 kV w Siedlcach i Siemiatyczach tworząc rezerwowe zasilanie południowych rejonów woj. podlaskiego ze zlokalizowanej w woj. mazowieckim elektrowni Kozienice. Wykonana została około 50 lat temu przewodami AFL 120 mm 2 na bramowych słupach strunobetonowych i jest w ju ż złym stanie technicznym, wymaga wi ęc pełnej modernizacji. Po wybudowaniu przez PSE Operator S.A. w Ujrzanowie koło Siedlec systemowej stacji 400/110 kV, trasa linii zostanie cz ęś ciowo zmieniona i nawi ązana do tej stacji.

56

Przez gmin ę Paprotnia linia biegnie głównie terenami rolnymi i fragmentarycznie le śnymi, nie zbli żaj ąc si ę do obszarów zwartej zabudowy. Lokalizacja w pobli żu linii wysokiego napi ęcia 110 kV obiektów kubaturowych odpowiada ć musi ustaleniom zawartym w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003r. (Dz. U. Nr 192 poz. 1882 i 1883), które okre śla dopuszczalne poziomy pól elektrycznych i magnetycznych w środowisku, zró żnicowane dla terenów pod zabudow ę mieszkaniow ą i dla innych miejsc dost ępnych dla ludno ści. Ze wzgl ędu na skomplikowany sposób ustalania bezpiecznych odległo ści od linii 110 kV, budowanych na ró żnych słupach, według ró żnych katalogów, przyjmuje si ę w oparciu o obliczenia, że bezpieczn ą odległo ści ą budynków mieszkalnych od skrajnych przewodów linii napowietrznych jest 14,5 m (ok. 19 m od osi linii). Lokalizacja obiektów mieszkalnych w odległo ściach mniejszych ni ż wy żej podane jest mo żliwa, jednak ka żdorazowo musi by ć poprzedzona procedur ą pomiarow ą okre ślon ą w wymienionym na wst ępie Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska. Zasilanie gminy energi ą elektryczn ą średniego napi ęcia 15 kV Gmina Paprotnia nie posiadaj ąc na swym terenie źródła energii SN 15 kV, zasilana jest w podstawowym układzie pracy linii SN ze stacji 110/15 kV zlokalizowanych w Siedlcach, Sokołowie Podlaskim i Łosicach. Stacja 110/15 kV Siedlce Spokojna (SDL) jest głównym źródłem zasilania gminy Paprotnia, bowiem w podstawowym układzie pracy linii SN zasila 55,8 % pracuj ących w niej stacji trafo 15/0,4 kV. Stacja jest ogólnie w dobrym stanie technicznym posiada 2 transformatory 110/15 kV o mocach po 25 MVA, które dysponuj ą jeszcze odpowiednimi zapasami mocy. Stacja 110/15 kV Siedlce Przemysł (SDP) z wysuni ętą rozdzielni ą 15/15 kV RSM zasila w omawianej gminie 25,6% stacji 15/0,4 kV. Obiekt posiada 3 transformatory WN/SN, przy czym 2 transformatory po 25 MVA bior ą udział w zasilaniu linii pozamiejskich. Stacja SDP posiada ju ż przestarzałe wyposa żenie i wymaga modernizacji. Pozostałe stacje 110/15 kV – obiekty w Sokołowie Podlaskim i Łosicach, ze wzgl ędu na du żą odległo ść od gminy Paprotnia oraz niekorzystny układ linii SN maj ą w jej zasilaniu jedynie niewielki udział – łącznie zasilaj ą w niej około 19 % stacji 15/0,4 kV. Istotnym problemem jest fakt, że w sytuacjach awaryjnych nie wyst ępuje pełna mo żliwo ść wzajemnego rezerwowania si ę stacji 110/15 kV bior ących udział w zasilaniu gminy Paprotnia. Planowane kiedy ś budowy stacji 110/15 kV w Mordach lub Korczewie nie doszły do skutku, wi ęc niezawodno ść zasilania w północno-wschodnich rejonach powiatu siedleckiego nie uległa poprawie. System magistralnych linii SN 15 kV

57

W podstawowym zasilaniu gminy Paprotnia udział bierze pi ęć magistralnych linii SN 15 kV, przy czym trzon tylko jednej z nich przebiega przez tereny gminy, natomiast pozostałe magistrale zasilaj ą cz ęść pracuj ących w gminie stacji trafo 15/0,4 kV za pomoc ą promieniowych linii odgał ęź nych lub pier ścieniowych poł ącze ń mi ędzymagistralnych, a trzony linii głównych biegn ą przez tereny gmin s ąsiednich. Trzony linii magistralnych i powi ązania mi ędzymagistralne wyposa żone s ą w odł ączniki realizuj ące stałe podziały zasilania, które wraz z odł ącznikami sekcyjnymi umo żliwiaj ą w stanach awaryjnych i przy czynno ściach konserwacyjnych przeł ączanie zasilania z podstawowego na rezerwowe. Układ zasilania gminy stanowi ą linie: Siedlce Spokojna - Hołubla Ma najwi ększe znaczenie w zasilaniu gminy Paprotnia, bowiem w podstawowym układzie pracy zasila 55,8 % (24 z 43) ogółu zlokalizowanych w niej stacji trafo 15/0,4 kV. Linia wybudowana jest przewodami AFL 70 mm 2, ale z uwagi na bardzo długi trzon jest lini ą wysoce awaryjn ą. We wsi Hołubla istnieje punkt w ęzłowy (wyposa żony w odł ączniki sterowane radiowo), w którym omawiana linia ł ączy si ę z pier ścieniowymi liniami zasilanymi z magistral: Sokołów Podlaski - Dziegietnia (poł ączenie wykonane lini ą o przewodach AFL 25mm 2 - wymaga modernizacji i przebudowy na AFL 70 mm 2, Siedlce Przemysł – Łosice (poł ączenie na terenie gminy Paprotnia posiada przewody AFL 70 mm 2. Oprócz w/w powi ąza ń linia Hołubla posiada powi ązania pier ścieniowe z lini ą Sokołów Podlaski - Siedlce (ma ono spore znaczenie praktyczne, lecz wymaga przebudowy na przewody AFL 70 mm 2) oraz powi ązania z magistralami Sokołów Podlaski-Repki i Łosice-Niemojki- Korczew, które z uwagi na bardzo du że odległo ści od stacji 110/15 kV w Sokołowie i Łosicach nie maj ą dla gminy Paprotnia istotnego znaczenia praktycznego. Siedlce Przemysł – Łosice W podstawowym układzie pracy zasila 25,6 % (11 z 43) gminnych stacji 15/0,4 kV pracuj ących we wsiach: Hołubla, Stasin, Krynki i Koryciany. Trzon linii biegn ącej poza terenem gminy Paprotnia posiada cz ęś ciowo przewody AFL 70 mm 2 (do wsi Wyczółki), a dalej przewody AFL 50 mm 2. Modernizacji na przewody o wi ększym przekroju wymaga odgał ęzienie do Hołubli – na odcinku Wyczółki -Ogrodniki Sokołów Podlaski -Siedlce Ma mniejsze znaczenie w systemie zasilania gminy Paprotnia, bowiem w podstawowym układzie

58 poł ącze ń zasila tylko 5 stacji trafo 15/0,4 kV we wsi Rzeszotków – z wykorzystaniem odgał ęzienia pomi ędzy gmin ą Sucho żebry a gmin ą Paprotnia. Odgał ęzienie wymaga przebudowy na lini ę o wi ększym przekroju przewodów. Trzon linii na całej długo ści pomi ędzy stacjami 110/15 kV Sokołów Podlaski i Siedlce jest w dobrym stanie technicznym, posiada przewody AFL 70 mm 2, jednak na odcinku od stacji 110/15 kV w Siedlcach do zakładów produkcji materiałów budowlanych w Podnie śnie (gm. Sucho żebry) linia jest bardzo mocno obci ąż ona, co ogranicza jej wykorzystanie w awaryjnym zasilaniu gminy Paprotnia ze strony stacji 110/15 kV Siedlce Spokojna. Łosice – Siedlce Linia stanowi przedłu żenie ci ągu magistralnego Siedlce-Łosice, lecz zasilane ze stacji 110/15 kV w Łosicach. Prawie cały trzon tej linii posiada przewody AFL 50 mm 2, w przyszło ści powinien wi ęc by ć przebudowany na przewody AFL 70 mm 2. Tylko dwie wsie gminy Paprotnia - Łęczycki i Pliszki, a w nich 3 stacje trafo 15/0,4 kV zasilane s ą z tej linii za pomoc ą długiego i awaryjnego odgał ęzienia promieniowego. Sokołów Podlaski-Dziegietnia Trzon linii biegnie poza terenem gminy Paprotnia i zasilana jest z niego tylko jedna stacja 15/0,4 kV pracuj ąca we wsi Kobylany Kozy. Trzon linii jest w dobrym stanie technicznym, posiada przewody AFL 70 mm 2. Znaczenie linii w zasilaniu gminy Paprotnia wzro śnie po wykonaniu modernizacji poł ączenia z lini ą Siedlce Spokojna – Hołubla. Z przedstawionego powy żej omówienia systemu magistralnych linii SN 15 kV zasilaj ących gmin ę Paprotnia wynika jednoznaczny wniosek, że nie jest to układ dobrze rozwini ęty, bowiem główny ci ęż ar zasilania tej gminy spoczywa na jednej, długiej i awaryjnej linii magistralnej. Przez ostatnich 12 lat, czyli od momentu uchwalenia poprzedniego studium gminy nie wykonano w niej żadnej inwestycji polegaj ącej na budowie nowej lub modernizacji istniej ącej ponadlokalnej linii SN 15 kV. Modernizacja oraz rozbudowa systemu magistrali powi ąza ń mi ędzyliniowych zasilaj ących gmin ę Paprotnia jest wi ęc konieczna, dla zapewnienia jej normalnych warunków rozwoju. Rozwi ązaniem problemu mo że by ć rozbudowa sieci ponadlokalnych SN 15 kV i budowa stacji 110/15 kV zwi ązana z planowan ą budow ą w gminach Paprotnia farmy wiatrowej. 3.2. Uwarunkowania wewn ętrzne Lokalne sieci dystrybucyjne Tworz ą je urz ądzenia (stacje trafo 15/0,4 kV wraz z zasilaj ącymi je odcinkami linii SN 15kV, linie niskiego napi ęcia nN 0,4 kV), których zadaniem jest zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą niskiego napi ęcia odbiorców poszczególnych wsi. W gminie Paprotnia urz ądzenia

59 lokalne to niemal wył ącznie promieniowo zasilane sieci napowietrzne. W dobrym stanie technicznym s ą sieci lokalne wybudowane lub całkowicie zmodernizowane od pocz ątku lat 80-tych do chwili obecnej, zapewniaj ą bowiem dostawy energii elektrycznej niskiego napi ęcia o wła ściwych parametrach technicznych, co stanowi wa żne, pozytywne uwarunkowanie społeczno- gospodarczego rozwoju wsi. W gminie Paprotnia za wsie posiadaj ące cały system lokalnych sieci elektroenergetycznych w ogólnie dobrym stanie technicznym mo żna uzna ć jedynie Koryciany i Rzeszotków. Stanowi to jedynie 9,1 % ogólnej liczby wsi tej gminy. Wymienione wsie posiadaj ą wystarczaj ące ilo ści stacji trafo 15/0,4 kV z transformatorami o odpowiednich zapasach mocy, linie niskiego napi ęcia maj ą w trzonach przewody o odpowiednio du żych przekrojach, odpowiednio dobrano te ż długo ści poszczególnych obwodów linii uwzgl ędniaj ąc wzrost obci ąż enia i mo żliwo ść perspektywicznego przył ączenia nowych odbiorców. Nast ępn ą grup ę stanowi ą wsie posiadaj ące sieci lokalne o zró żnicowanym stanie technicznym, cz ęść sieci SN 15kV i nN 0,4 kV została wybudowana lub zmodernizowana w latach 1980 - 2012, cz ęść sieci pochodzi z lat 1960-1970 i jest ju ż wyeksploatowana lub mocno obci ąż ona z uwagi na wzrost ilo ści odbiorców do niej przył ączonych. W ci ągu ostatnich 12 lat nie prowadzono w gminie Paprotnia kompleksowych modernizacji lokalnych sieci dystrybucyjnych na obszarach całych wsi, wykonano jednak szereg fragmentarycznych prac inwestycyjnych i modernizacyjnych zwi ązanych z przył ączeniami nowych odbiorców. Cz ęś ciowa rozbudowa i modernizacja sieci lokalnych miała miejsce w 12 wsiach gminy. Ł ącznie przybyło 6 nowych słupowych stacji trafo 15/0,4 kV, za ś 3 przestarzałe stacje typy ŻH 15 przebudowano na stacje nowoczesne. Rozbudow ę sieci obejmuj ącą budow ę nowych lub modernizacj ę istniej ących stacji trafo oraz linii niskiego napi ęcia wykonano we wsiach: Czarnoty, Hołubla, Kobylany Kozy, Krynki, Ł ęczycki, Nasiłów, Stasin. Rozbudow ę i modernizacj ę fragmentów sieci niskiego napi ęcia wykonano w Hołubli, Paprotni, Plutach, Podawcach, Strusach, i Uzi ębłach. Zró żnicowany stan techniczny elektroenergetycznych sieci lokalnych, który okre śli ć mo żna ogólnie jako średni wyst ępuje obecnie we wsiach: Czarnoty, Hołubla, Krynki, Kobylany Kozy, Łęczycki, Nasiłów, Paprotnia, Podawce, Stasin, Strusy, Uzi ębły. Ogólnie stanowi j ą 11 wsi, czyli połow ę wszystkich wsi gminy. Ostatni ą, niestety jeszcze zbyt liczn ą grup ę stanowi ą wsie posiadaj ące wszystkie (lub znaczn ą wi ększo ść ) lokalne urz ądzenia elektroenergetyczne w złym stanie technicznym. Zbudowano je przed rokiem 1970 z u życiem stacji ŻH 15 i linii na słupach żelbetowych,

60 ale przewodami o małym przekroju i o zbyt du żych długo ściach obwodów linii nN. Nie prowadzono w tych wsiach istotnych prac modernizacyjnych, wi ęc sieci s ą tam ju ż przestarzałe i wyeksploatowane. Jest to powodem wyst ępowania du żych spadków napi ęć u odbiorców zlokalizowanych na ko ńcach obwodów, wysoki jest te ż stopie ń awaryjno ści tych linii. W omawianej gminie sytuacja taka ma miejsce we wsiach: Grabowiec, Kaliski, Łozy, Pliszki, Pluty, Skwierczyn Lacki, Stare Tr ębice, Tr ębice Dolne, Tr ębice Górne. Jest to 9 wsi, czyli a ż 40,9 % ich liczby . W odniesieniu do stacji trafo 15/0,4 kV pracuj ących w gminie sytuacja przedstawia si ę nast ępuj ąco: - stacje najstarsze z lat 60- tych, typu ŻH 15 – 21 sztuk (48,8 %) - stacje typu STSb20/125 i STSa20/100 z lat 70-tych – 6 sztuk (14,3 %), - stacje typu STSa20/250 z lat 80-tych – 7 sztuk (16,7 %) - stacje typu STSbp/STSp 20/250 lub 400 z lat 2000- 12 – 9 szt. (20,2 %). Jak wida ć z powy ższego zestawienia, stacji pracuj ących około 40 lat, czyli w pełni zdekapitalizowanych technicznie jest 27 sztuk (63,1 %), natomiast jedynie 9 stacji (20,2%) to stacje najnowsze. Aktualny (połowa roku 2012), ogólny stan techniczny lokalnych sieci elektroenergetycznych zasilaj ących wsie gminy Paprotnia przedstawia si ę nast ępuj ąco: - stan dobry - ok. 9,1 % wsi , w roku 2000 było podobnie, stan średni - ok. 50 % wsi, w roku 2000 było ok.36,4 %, - stan zły - ok. 40,9 % wsi, w roku 2000 było ok. 54,5 %. Jak wida ć z porównania, nast ąpiła jedynie niewielka zmiana na lepsze. Stosunkowo mały zakres działa ń modernizacyjnych i inwestycyjnych spowodował, że jedynie w 5 wsiach wyst ąpiła wyra źna poprawa z ogólnego stanu złego do stanu średniego. Nadal jednak gmina Paprotnia jest jedn ą z najbardziej zaniedbanych w rozwoju lokalnych elektroenergetycznych sieci dystrybucyjnych gmin w województwie mazowieckim. Stanowi to powa żną barier ę w rozwoju gminy.

61

WÓJT GMINY PAPROTNIA

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PAPROTNIA

CZ ĘŚĆ II - KIERUNKI

Zał ącznik nr 1 do uchwały Nr XXIX/131/13 Rady Gminy Paprotnia z dnia 27 czerwca 2013 r.

WYKONAWCA Biuro Usługowe „Anihal” Sp. z o.o. w Siedlcach, ul. Kili ńskiego 24 Zespół autorski: Maria Wróbel – główny projektant upr urb. 395/88, WA-235 Pelagia Pawlik Karol Zalewski

Siedlce, czerwiec 2013 r.

1

Spis tre ści

INFORMACJE WPROWADZAJ ĄCE …………………………………………………... 5 1. Informacje formalno-prawne ………………………………………………………... 5 2. Obszar opracowania …………………………………………………………………. 5 3. Podstawa prawna ……………………………………………………………………... 5 4. Dokumentacja Studium ………………………………………………………………. 6 I. CELE ROZWOJU GMINY …………………………………………………………. 7 II. FUNKCJE GMINY………………………………………………………………...... 7 III. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW …………………………………………………… 8 1. Struktura funkcjonalno przestrzenna …………………………………………………. 8 2. Główne kierunki rozwoju i przekształce ń……………………………………………. 9 IV. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY ……………………………………………………………………...... 9 1. Informacje wst ępne …………………………………………………………………... 9 2. Tereny rozwoju zabudowy……………………… …………………………………… 9 V. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO ………………… 21 1. Obszary i obiekty prawnie chronione ………………………………………………… 21 2. Obszary proponowane do obj ęcia ochrona prawn ą …………………………………... 22 3. Ochrona korytarzy ekologicznych ………...…………………………………………. 22 4. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych ……………………………………. 22 5. Ochrona gruntów le śnych …………………………………………………………….. 23 6. Ochrona gruntów rolnych …………………………………………………………….. 23 7. Ochrona złó ż surowców mineralnych ………………………………………………... 23 8. Polityka przestrzenna gminy w zakresie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego ……………………………………………………………………… 23 VI. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ………………………. 24 1. Obszary obj ęte ochron ą Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków …………………. 24 2. Obiekty znajduj ące si ę w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków …….. 24

2

3. Obiekty i obszary proponowane do obj ęcia ochron ą Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków ……………………………………………………………………………... 25 4. Strefy ochrony konserwatorskiej oraz warunki w poszczególnych strefach 25 VII.KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI 27 1. Układ drogowy ………………………………………………………………………. 28 2. Komunikacja zbiorowa ………………………………………………………………. 29 3. Transport ……………………………………………………………………………... 29 4. Ruch pieszy ………………………………………………………………………….. 29 5. Ruch rowerowy ………………………………………………………………………. 29 6. Miejsca parkingowe ………………………………………………………………….. 29 7. Koordynacja polityki transportowej i rozwoju przestrzennego ……………………… 30 VIII.KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ……………… 32 1. Kierunki rozwoju infrastruktury sanitarnej………………………….………………... 32 2. Kierunki rozwoju elektroenergetyki ………………………………………………….. 33 3. Telekomunikacja ……………………………………………………………………... 38 IX.INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM ………… 39 X.INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM … 39 XI.OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH………………………………………… 39 XII.OBSZARY DLA, KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LESNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELE ŚNE ………..……… 39 XIII.KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ ……………………………………………….. 40 1. Kształtowanie przestrzeni rolniczej ………………………………………………….. 40 2. Zasady zagospodarowania terenów le śnych …………………………………………. 41 3. Gospodarka łowiecka ………………………………………………………………… 43 XIV.OBSZARY SZCZEGÓLNEGO ZAGRO ŻENIA POWODZI Ą ORAZ OBSZARY OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH……………………………………………. 44 XV.OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY ………………………………………………….. 44

3

XVI.OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ………. 44 XVII.OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB 44 REKULTYWACJI …………………………………………………………………… XVIII.GRANICE TERENÓW ZAMKNIETYCH I ICH STREF OCHRONNYCH …… 44 XIX.UZASADNIENIE ZAWIERAJ ĄCE OBJA ŚNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROWI ĄZA Ń 44 ORAZ SYNTEZ Ę USTALE Ń PROJEKTU STUDIUM GMINY PAPROTNIA…………………………………………………………………………. 45

4

INFORMACJE WPROWADZAJ ĄCE

1. Informacje formalno-prawne Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia zostało wykonane w Biurze Usługowym "ANIHAL" Sp. z o.o. w Siedlcach na podstawie:

– uchwały Rady Gminy w Paprotni Nr IX/31/11 z dnia 28 czerwca 2011 r. o przyst ąpieniu do opracowania "Zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia",

– umowy o dzieło z dnia 15 wrze śnia 2011 r. zawartej pomi ędzy Gmin ą Paprotnia a Biurem Usługowym " ANIHAL" Sp. z o.o. w Siedlcach. 2. Obszar opracowania Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia zostało opracowane w granicach administracyjnych z uwzgl ędnieniem obszarów sąsiednich niezb ędnych do analizy powi ąza ń i uwarunkowa ń zewn ętrznych gminy. 3. Podstawa prawna Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j. Dz. U. z 2012r. poz. 647 z pó źn. zm.), studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem, w którym okre ślona jest polityka przestrzenna gminy, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego. Studium sporz ądza si ę dla obszaru w granicach administracyjnych gminy. Studium nie jest aktem prawa miejscowego ale ustalenia studium s ą wi ążą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych. Zakres studium w cz ęś ci tekstowej i graficznej okre śla rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. z 2004 r. Nr 118, poz. 1233). Niniejszy dokument planistyczny stanowi opracowanie ujednolicone, które w stosunku do dokumentu uchwalonego uchwał ą XIX/110/00 r. Rady Gminy w Paprotni z dnia 23 listopada 2000 r. uwzgl ędnia:

– zmiany uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego, które nast ąpiły po uchwaleniu ww. studium, zarówno o charakterze lokalnym, jak i wynikaj ące z zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych okre ślonych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego,

– zmiany ustale ń co do kierunków, wska źników, zasad rozwoju zagospodarowania

5

przestrzennego gminy Paprotnia,

– zmiany zakresu i formy studium wynikaj ące z wej ścia w życie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

– przepisów odr ębnych, które weszły w życie od czasu uchwalenia Studium tj. od 2000 r., które istotny sposób wpływaj ą na ustalenia studium, - wniosków, które zostały zło żone do studium. Ze wzgl ędu na zaktualizowanie dokumentacji Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia w wielu zagadnieniach zmian ą obj ęto cało ść tekstu i rysunków studium i zrezygnowano z ich wyró żnienia. Je żeli w dalszej częś ci tekstu b ędzie mowa o studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia nale ży przez to rozumie ć niniejsz ą zmian ę studium. 4. Dokumentacja Studium Cało ść dokumentacji obejmuje: 1. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia - cz ęść uchwalana przez Rad ę Gminy składaj ąca si ę z: 1) cz ęś ci tekstowej ustale ń studium stanowi ącej zał ącznik nr 1 do uchwały nr XXIX/131/13 Rady Gminy w Paprotni z dnia 27 czerwca 2013 r. obejmuj ąca: − cz ęść I uwarunkowania, − cz ęść II kierunki zagospodarowania przestrzennego, 2) cz ęś ci graficznej ustale ń studium obejmuj ącej:

– rysunek w skali 1:25000 pt. "Uwarunkowania” stanowiący zał ącznik nr 2 do uchwały nr XXIX/131/13 Rady Gminy w Paprotni z dnia 27 czerwca 2013 r. ,

– rysunek w skali 1:25000 pt. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego” stanowi ący zał ącznik nr 3 do uchwały nr XXIX/131/13 Rady Gminy w Paprotni z dnia 27 czerwca 2013 r. 2. Prognoza oddziaływania na środowisko ustale ń studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia nie podlegaj ąca uchwaleniu, składaj ąca si ę z cz ęś ci tekstowej i cz ęś ci graficznej.

6

I. CELE ROZWOJU GMINY Okre ślenie polityki przestrzennej gminy wymaga ścisłego powi ązania tej polityki z ekonomicznymi i społecznymi podstawami rozwoju gminy. Zagadnienia te analizowano w zakresie, w jakim te podstawy i kierunki wynikaj ą z uwarunkowa ń rozwoju gminy oraz w jakim wpływaj ą na kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy. W zwi ązku z tym w studium okre śla si ę nast ępuj ące cele rozwoju gminy: 1. Stworzenie warunków do dalszego rozwoju i unowocze śniania rolnictwa 2. Zachowanie i ochron ę zasobów i walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego 3. Poprawa jako ści życia mieszka ńców gminy uwzgl ędniaj ąca mo żliwo ści pracy, nauki, wypoczynku i realizacji indywidualnych ambicji. 4. Wzmocnienie trendów zrównowa żonego rozwoju gminy we współpracy z gminami sąsiednimi. 5. Kreowanie nowych szans rozwoju gminy w obszarze usług i wykorzystania walorów poło żenia gminy blisko miasta Siedlce. 6. Wykorzystanie dobrych warunków do produkcji energii z farm wiatrowych. II. FUNKCJE GMINY 1) Funkcja podstawowa: rolnictwo i obsługa rolnictwa. 2) Funkcje towarzysz ące: mieszkalnictwo, usługi, agroturystyka. Prawidłowe funkcjonowanie gminy zwi ązane b ędzie z mo żliwie niekonfliktowym rozwojem funkcji podstawowej i funkcji towarzysz ących, nie koliduj ącym z warunkami ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Głównym o środkiem administracyjno-usługowym dla mieszka ńców gminy jest miejscowo ść gminna – Paprotnia, o środkiem wspomagaj ącym jest wie ś Hołubla. Na obszarze gminy Paprotnia nie przewiduje si ę lokalizacji nowych zakładów o zwi ększonym lub du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnych awarii, o których mowa w art. 17 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( t. j. Dz. U. z 2012r. poz 647 z pó źn. zm. ) oraz zmian, o których mowa w art. 250 ust.5 i 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska w istniej ących zakładach o zwi ększonym lub du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnych awarii i nowych inwestycji oraz rozmieszczenia obszarów przestrzeni publicznej i terenów zabudowy mieszkaniowej w s ąsiedztwie takich zakładów, w przypadku gdy te inwestycje, obszary lub tereny zwi ększaj ą ryzyko lub skutki powa żnych awarii. Na obszarze gminy nie przewiduje si ę lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m².

7

III. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW

1. Struktura funkcjonalno przestrzenna Struktur ę funkcjonalno-przestrzenn ą gminy okre ślono na podstawie:

– istniej ącego zagospodarowania terenu,

– przyrodniczych uwarunkowa ń w tym w szczególno ści wynikaj ących z poło żenia fragmentu północno – wschodniej cz ęś ci gminy w Nadbu żańskim Parku Krajobrazowym i jego otulinie,

– tendencji demograficznych,

– potrzeb wynikaj ących z okre ślonych inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym,

– potrzeb wynikaj ących z wniosków mieszka ńców gminy oraz inwestorów z poza gminy Struktura funkcjonalno przestrzenna gminy obejmuje: – system terenów otwartych , w tym : tereny lasów , tereny upraw polowych, ł ąk i pastwisk, tereny rzek, cieków wodnych i stawów oraz inne tereny niezabudowane, – sie ć osadnicz ą obejmuj ącą tereny zabudowy, w tym przede wszystkim: tereny zabudowy zagrodowej w małym stopniu zabudowy jednorodzinnej, zabudowy obj ętej ochron ą konserwatora zabytków, tereny usług o charakterze publicznym, tereny usług indywidualnych, tereny zabudowy rolnej specjalistycznej oraz , w niewielkim stopniu, tereny przemysłowe, – układ drogowy zapewniaj ący dogodne poł ączenia mi ędzy ośrodkami, w tym układ drogowo- uliczny w miejscowo ściach Paprotnia i Hołubla, – systemy infrastruktury technicznej obsługuj ącej sie ć osadnicz ą , w tym : zorganizowane systemy zaopatrzenia w wod ę i energi ę elektryczn ą , z których znaczenie maj ą równie ż farmy wiatrowe i inne odnawialne źródła energii, systemy gromadzenia i odprowadzania ścieków komunalnych i technologicznych oraz obiekty i urz ądzenia telekomunikacyjne. Podstawowymi kierunkami rozwoju struktury funkcjonalno – przestrzennej gminy Paprotnia są : – ochrona najcenniejszych elementów i terenów przyrodniczych oraz rolniczej przestrzeni produkcyjnej, – utrwalanie rozwoju budownictwa zagrodowego i jednorodzinnego oraz wzmacnianie ośrodków obsługi mieszka ńców, – wyznaczenie nowych terenów do lokalizacji farm wiatrowych i urz ądze ń solarnych,

8

2. Główne kierunki rozwoju i przekształce ń Kierunki zmian w przeznaczeniu terenów oraz sposobie ich zagospodarowania okre ślono na podstawie analiz dotycz ących: – ogranicze ń dla zabudowy i zagospodarowania terenu wynikaj ących z wymogów ochrony przyrody, ochrony zabytków , ochrony środowiska i zdrowia ludzi, – istniej ącego wyposa żenia gminy w obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej oraz mo żliwo ści jej rozwoju, – dotychczasowego przeznaczenia terenów okre ślonego w studium z 2000r., – istniejącego zagospodarowania terenów, – wniosków do studium Gmina Paprotnia jest gmin ą rolnicz ą. U żytki rolne zajmuj ą około 77% powierzchni gminy, lasy około 20 %, a tereny zabudowane tylko 3%.W strukturze przestrzennej gminy znacznie przewa żaj ą tereny otwarte i taka tendencja utrzyma si ę w dalszej perspektywie. Tereny przeznaczone pod zabudow ę zostały wyznaczone jako przedłu żenie i uzupełnienie istniej ącej zabudowy oraz, w przypadku terenów letniskowych jako tereny poło żone dalej od istniej ącej zabudowy. Obszary osadnicze tworz ą wsie, w których przewa ża zabudowa zagrodowa. W miejscowo ści gminnej Paprotni i wsi Hołubla w wi ększym stopniu pojawia si ę zabudowa jednorodzinna i usługowa głównie z zakresu o światy, kultury ochrony zdrowia i sportu

IV.KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY 1.Informacje wst ępne Ilekro ć w dalszej cz ęś ci tekstu b ędzie mowa o zabudowie uci ąż liwej nale ży przez to rozumie ć obiekty zaliczone do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, zgodnie z przepisami odr ębnymi. Ilekro ć w dalszej cz ęś ci tekstu b ędzie mowa o zabudowie nieuci ąż liwej nale ży przez to rozumie ć obiekty nie zaliczone do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, zgodnie z przepisami odr ębnymi. 2. Tereny rozwoju zabudowy Tereny rozwoju zabudowy zostały podzielone na : - tereny przeznaczone pod rozwój dotychczasowych funkcji - tereny nowe przeznaczone pod rozwój ró żnych Funkach.

9

Tereny przeznaczone pod rozwój dotychczasowych funkcji obejmuj ą tereny zabudowane, tereny przeznaczone pod zabudow ę o okre ślonych funkcjach wyznaczone w Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy z 2000 r. oraz tereny niezabudowane stanowi ące kontynuacj ę dotychczasowego użytkowania i przeznaczenia. Są to tereny przeznaczone pod rozwój funkcji o podobnych rodzajach zabudowy i podobnych zasadach zagospodarowania stanowi ących kontynuacj ę istniej ącego sposobu zabudowy i zagospodarowania oraz kontynuacj ę funkcji okre ślonych w studium z 2000r. Nowe tereny przeznaczone pod rozwój zabudowy o ró żnych funkcjach są to tereny dotychczas u żytkowane rolniczo a przeznaczone pod ró żne rodzaje zabudowy. Obejmuj ą one tereny , w stosunku do których wła ściciele wyst ąpili z wnioskami oraz które słu żą realizacji skonkretyzowanych celów rozwojowych gminy pod warunkiem , że nie s ą sprzeczne z wymogami wynikaj ącymi z przepisów odr ębnych a w szczególno ści z przepisów ochrony przyrody i ochrony dóbr kultury. Tereny rozwoju zabudowy zostały wyodr ębnione orientacyjn ą granic ą oraz symbolami literowymi i cyfrowymi okre ślaj ącymi ich funkcje okre ślone ni żej: M1 Tereny zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem zabudowy jednorodzinnej M2 Tereny zabudowy zagrodowej M3 Tereny zabudowy jednorodzinnej i letniskowej MN U Tereny zabudowy jednorodzinnej i usługowej UA,UK Tereny usług administracji i kultury U 1 Tereny zabudowy usługowej nieuci ąż liwej U 2 Tereny zabudowy usługowej uci ąż liwej i nieuci ąż liwej U O Tereny usług o światy UK Tereny usług kultury UKS Tereny usług sakralnych UZ Tereny usług zdrowia i opieki społecznej UI Tereny usług OSP US Tereny usług sportu PU Tereny przemysłowo- usługowe P Tereny przemysłu PE Tereny eksploatacji surowców naturalnych RP Tereny zabudowy produkcji rolnej specjalistycznej RUW Tereny obsługi rolnictwa – lecznice weterynaryjne

10

KS Tereny stacji paliw

Dla terenów o okre ślonym przeznaczeniu znajduj ących si ę w granicach ochrony konserwatorskiej oraz wsi historycznych obowi ązuj ą zasady okre ślone w rozdziale VI. Dla terenów o wyodr ębnionych funkcjach obowiązuje zachowanie standardów okre ślonych w punkcie 2.2.niniejszego rozdziału.

2.1 Kierunki i wska źniki dotycz ące zagospodarowania i u żytkowania terenów przeznaczonych pod zabudow ę

M1 - tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej 1) główna funkcja – zabudowa jednorodzinna i zagrodowa , w tym obiekty i urz ądzenia słu żą ce produkcji rolnej uznanej za dział specjalny, 2) uzupełniaj ące funkcje: zabudowa usługowa ni euci ąż liwa oraz urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) nowa zabudowa mo że by ć realizowana z zachowaniem standardów okre ślonych w ust. 2.2 niniejszego rozdziału, b) istniej ąca zabudowa mo że by ć rozbudowywana, przebudowywana i nadbudowywana pod warunkiem zachowania standardów okre ślonych w ust 2.2 niniejszego rozdziału, c) w zabudowie zagrodowej dopuszcza si ę zabudow ę nieuci ąż liw ą zwi ązan ą z prowadzeniem gospodarstwa rolnego t.j. w szczególno ści budynki inwentarskie, gospodarce, budowle rolnicze, obiekty uznane za dział specjalny itp. d) dopuszcza si ę lokalizacj ę zabudowy usługowej nieuci ąż liwej wolnostoj ącej lub wbudowanej (głównie dla potrzeb obsługi ludno ści), e) zaleca si ę wprowadzanie zieleni urz ądzonej jako trwałego elementu towarzyszącego zabudowie mieszkaniowej i usługowej, f) dopuszcza si ę, poza orientacyjnymi granicami terenów M1 okre ślonymi na rysunku studium pt ”Kierunki” lokalizacj ę zabudowy zagrodowej w tym równie ż budowli rolniczych, gospodarstw rolnych uznanych za dział specjalny pod nast ępuj ącymi warunkami: -ewentualna uci ąż liwo ść obiektów musi ograniczy ć si ę do własnego terenu, -teren posiada dost ęp do drogi publicznej lub do dróg wewn ętrznych i dojazdowych, -w przypadku lokalizacji budynków inwentarskich o obsadzie, która wymaga

11

obowi ązku przeprowadzenia post ępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko ustala si ę zachowanie odległo ści min. 300,0 m od istniej ących budynków mieszkalnych i innych przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz 300,0 m od granicy terenów przeznaczonych w studium pod zabudow ę mieszkaniow ą. g) dopuszcza si ę lokalizacj ę wydzielonego terenu parkingu pod warunkiem ochrony interesów osób trzecich oraz zgodno ści z przepisami odr ębnymi.

M2 - tereny zabudowy zagrodowej 1) główne funkcje - zabudowa zagrodowa, 2) uzupełniaj ące funkcje: zabudowa jednorodzinna, zabudowa usługowa nieuci ąż liwa oraz urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania - jak dla M 1

M3 - tereny zabudowy jednorodzinnej i letniskowej 1) główne funkcje - zabudowa jednorodzinna i zabudowa letniskowa, 2) uzupełniaj ące funkcje: zabudowa usługowa nieuci ąż liwa, ziele ń urz ądzona oraz urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania – architektura domów letniskowych i jednorodzinnych powinna by ć dostosowana do architektury regionalnej i otaczaj ącego krajobrazu, – obowi ązuje zachowanie standardów okre ślonych w punkcie 2.2 . niniejszego rozdziału, – ogrodzenie działek powinno by ć a żurowe; zakazuje si ę budowy ogrodzenia pełnego betonowego, – dopuszcza si ę wydzielenie indywidualnych dróg wewn ętrznych, dojazdowych o szeroko ści min 5,0 m, – dopuszcza si ę wybudowanie szczelnych zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków, je żeli nie ma mo żliwo ści odprowadzania nieczysto ści ciekłych do kanalizacji sanitarnej.

MNU – tereny zabudowy jednorodzinnej i usługowej 1) główna funkcja - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i usługowa nieuci ąż liwa, 2) uzupełniaj ące funkcje: ziele ń urz ądzona, urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania

12

a) dla zabudowy jednorodzinnej– jak dla terenów M1, b) dla zabudowy usługowej nieuci ąż liwej: −−− istniej ąca zabudowa mo że by ć rozbudowywana i nadbudowywana, −−− nowa zabudowa usługowa mo że by ć realizowana jako wolnostoj ąca lub wbudowana w pomieszczeniach budynków mieszkalnych.

UKS - tereny usług sakralnych 1) główna funkcja – obiekty kultu religijnego 2) uzupełniaj ące funkcje – ziele ń urz ądzona, urz ądzenia infrastruktury technicznej przeznaczone do obsługi obiektów kultu religijnego . Zasady zagospodarowania a) dla terenów i obiektów obj ętych strefami ochrony konserwatorskiej obowi ązuj ą zasady zagospodarowania okre ślone w rozdziale VI. b) dla terenów i obiektów nie obj ętych strefami ochrony konserwatorskiej ustala si ę: - istniej ąca zabudowa mo że by ć rozbudowywana i przebudowywana, -dopuszcza si ę now ą zabudow ę pod warunkiem zharmonizowania jej z istniej ącymi obiektami kultu religijnego, - zaleca si ę wprowadzenie zieleni urz ądzonej.

UO - tereny usług o światy 1) główna funkcja – usługi o światy, 2) uzupełniaj ące funkcje: ziele ń urz ądzona, usługi sportu, urz ądzenia infrastruktury technicznej Zasady zagospodarowania a) istniej ące obiekty mog ą by ć rozbudowywane, nadbudowywane i przebudowywane, b) ustala si ę mo żliwo ść lokalizacji nowych obiektów towarzysz ących np. obiektów socjalnych, administracyjnych, sportowych, c) zaleca si ę wprowadzenie zieleni urz ądzonej.

US – tereny usług sportu 1) główna funkcja – boiska i urz ądzenia sportowe, 2) uzupełniaj ąca funkcje: ziele ń urz ądzona. Zasady zagospodarowania a) modernizacja i uzupełnienie urz ądze ń sportowych, 13

b) dopuszczenie lokalizacji budynków socjalno-administracyjnych.

UA, UK - tereny usług administracji, kultury i innych usług publicznych 1) główna funkcja - obiekty obsługi ludno ści, głównie w zakresie kultury i administracji, 2) uzupełniaj ące funkcje: ziele ń urz ądzona, parkingi, urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniej ących obiektów z mo żliwo ści ą rozbudowy, przebudowy i budowy nowych obiektów, b) dopuszcza si ę budow ę parkingów i urz ądze ń infrastruktury technicznej, c) zaleca si ę wprowadzenia zieleni urz ądzonej.

UZ – tereny usług zdrowia 1) główna funkcja – usługi zdrowia i opieki społecznej, 2) uzupełniaj ące funkcje: ziele ń urz ądzona, parking, urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniej ących obiektów z mo żliwo ści ą rozbudowy, przebudowy i budowy nowych obiektów i urz ądze ń infrastruktury technicznej.

UK – tereny usług kultury 1) główna funkcja – usługi kultury, w tym świetlice wiejskie, 2) uzupełniaj ące funkcje: ziele ń urz ądzona, parkingi, urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniej ących obiektów z mo żliwo ści ą rozbudowy, przebudowy i budowy nowych obiektów, b) dopuszcza si ę lokalizacje nowych obiektów i urz ądze ń infrastruktury technicznej.

UI – tereny zabudowy usługowej – stra żnice OSP Zasady zagospodarowania a) istniej ące budynki OSP mog ą by ć rozbudowywane i nadbudowywane, b) dopuszcza si ę zmianę sposobu u żytkowania budynków OSP na zabudow ę usługow ą nieuci ąż liw ą, c) dopuszcza si ę budow ę parkingów, d) ustala si ę lokalizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej, w tym w szczególno ści obiektów infrastruktury telekomunikacyjnej.

14

U 1 – tereny zabudowy usługowej nieuci ąż liwej 1 ) główna funkcja – zabudowa usługowa nieuci ąż liwa, 2 ) uzupełniaj ąca funkcja – zabudowa mieszkaniowa, ziele ń urz ądzona, Zasady zagospodarowania a) zabudowa usługowa skal ą i gabarytami powinna by ć dostosowana do istniej ącej zabudowy, b) zaleca si ę wprowadzenie zieleni urz ądzonej oraz małej architektury, c) istniej ąca zabudowa usługowa mo że by ć rozbudowywana i nadbudowywana.

U 2 - tereny zabudowy usługowej 1) główne funkcje - zabudowa usługowa uci ąż liwa i nieuci ąż liwa, 2) uzupełniające funkcje: ziele ń izolacyjna, urz ądzenia infrastruktury technicznej w tym w szczególno ści obiekty infrastruktury telekomunikacyjnej. Zasady zagospodarowania a) ograniczenie ewentualnej uci ąż liwo ści do granic własnego terenu, b) wprowadzenie zieleni izolacyjnej przy obiektach uciąż liwych.

KSU - tereny stacji paliw i zabudowy usługowej Zasady zagospodarowania dla stacji paliw (KS) a) parametry stacji paliw - wg indywidualnych rozwi ąza ń, b) wprowadzenie zieleni izolacyjnej Zasady zagospodarowania dla zabudowy usługowej a) nowa zabudowa usługowa musi spełnia ć standardy okre ślone w ust. 2.2 niniejszego rozdziału, b) nowa zabudowa mo że by ć realizowana jako nieuci ąż liwa i uci ąż liwa pod warunkiem ograniczenia uci ąż liwo ści do granic własnego terenu, c) zaleca si ę wprowadzenie pasa zieleni izolacyjnej, d) dopuszcza si ę lokalizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej, w tym w szczególno ści obiektów infrastruktury telekomunikacyjnej

PU - tereny zabudowy przemysłowo - usługowej 1) główne funkcje – zabudowa produkcyjna, usługowa uci ąż liwa i nieuci ąż liwa, składy, magazyny hurtownie, 2) uzupełniaj ące funkcje - ziele ń izolacyjna , urz ądzenia infrastruktury technicznej.

15

Zasady zagospodarowania a) dla zabudowy produkcyjnej – jak dla P b) dla zabudowy usługowej - jak dla U2 c) dopuszcza si ę obiekty usługowe nie koliduj ące z zagospodarowaniem przemysłowym.

P – tereny przemysłu 1) główna funkcja - zabudowa produkcyjna uci ąż liwa i nieuci ąż liwa, składy magazyny, hurtownie, wiaty itp. 2) uzupełniaj ąca funkcja – usługi uci ąż liwe i nieuci ąż liwe, urz ądzenia infrastruktury technicznej, ziele ń izolacyjna. Zasady zagospodarowania a) istniej ąca zabudowa mo że by ć rozbudowywana, przebudowywana i nadbudowywana, b) wokół obiektów uci ąż liwych nale ży wprowadzi ć ziele ń izolacyjn ą, c) uci ąż liwo ść obiektów musi ograniczy ć si ę do własnego terenu, d) zakazuje si ę lokalizacji zabudowy mieszkaniowej, e) dopuszcza si ę lokalizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej.

PE – tereny powierzchniowej eksploatacji surowców naturalnych Zasady zagospodarowania a) eksploatacja surowców z zastosowaniem środków ograniczaj ących szkody w środowisku przyrodniczym b) obowi ązuje zachowanie filarów ochronnych - min.10,0m od granicy pasa drogowego drogi powiatowej - min 6,0m od granicy nieruchomo ści s ąsiednich - min 12,0m od lasów c) po wyeksploatowaniu surowców teren nale ży zrekultywowa ć teren w kierunku le śnym lub wodnym

ZCc- tereny cmentarzy czynnych w miejscowo ściach Paprotnia i Hołubla obj ęte stref ą „B” ochrony konserwatorskiej Zasady zagospodarowania a) adaptuje si ę istniej ące tereny cmentarzy czynnych w miejscowo ściach Paprotnia i Hołubla, b) ustala si ę zachowanie zasadniczych elementów historycznego rozplanowania tj.

16

utrzymania istniej ącej sieci dróg, alei, szpalerów, osi widokowych i kompozycyjnych, c) dopuszcza si ę lokalizacj ę nowych dróg niezb ędnych do obsługi cmentarzy, d) dopuszcza si ę realizacj ę nowej zabudowy zwi ązanej z obsług ą cmentarzy (np. kaplicy przycmentarnej), której architektura i gabaryty b ędą dostosowane do otaczaj ącego krajobrazu, e) ustala si ę zachowanie istniej ącej zieleni z dopuszczeniem jej przebudowy, f) ustala si ę pas izoluj ący wokół cmentarzy czynnych od innych terenów: - o szeroko ści 50 m od granicy cmentarza, w którym zakazuje się realizacji zabudowy mieszkaniowej oraz produkcji i przechowywania żywno ści, - o szeroko ści 150 m, w którym budowa budynków mo że by ć dopuszczona pod warunkiem przył ączenia do sieci wodoci ągowej, - zakazuje si ę lokalizowania uj ęć wody do celów komunalnych,

RP – tereny zabudowy produkcyjnej rolnej 1) główna funkcja – obiekty produkcji rolnej, w tym w szczególno ści uznanej za dział specjalny wg przepisów odr ębnych (np. kurniki, pieczarkarnie, indyczkarnie itp.) 2) uzupełniaj ąca funkcje: zabudowa zwi ązana z obsług ą produkcji rolnej, zabudowa mieszkaniowa dla wła ściciela, urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniej ącego sposobu zagospodarowania z mo żliwo ści ą rozbudowy i nadbudowy, b) dopuszczenie lokalizacji nowej zabudowy produkcyjnej rolnej, zgodnie z przepisami odr ębnymi, c) dopuszcza si ę lokalizacj ę budowli rolniczych.

RUW – tereny obsługi rolnictwa – lecznice weterynaryjne 1) główna funkcja – lecznice weterynaryjne, 2) uzupełniaj ąca funkcja – zabudowa mieszkaniowa, infrastruktura techniczna. Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniej ącego sposobu zagospodarowania z mo żliwości ą rozbudowy nadbudowy i przebudowy, b) dopuszcza si ę zabudow ę mieszkaniow ą dla wła ściciela lecznicy, c) dopuszcza si ę lokalizacj ę nowych obiektów i urz ądze ń infrastruktury technicznej.

17

Obszary lokalizacji farm wiatrowych ze stref ą ich oddziaływania W południowo wschodniej cz ęś ci gminy Paprotnia zostały wyznaczone obszary lokalizacji farm wiatrowych ze stref ą ich oddziaływania. Zasady zagospodarowania a) wyznacza si ę obszary lokalizacji farm wiatrowych ze stref ą oddziaływania oraz infrastruktur ą towarzysz ącą (infrastruktura drogowa, infrastruktura przył ączeniowa) b) ustala si ę, dla potrzeb obsługi komunikacyjnej farm wiatrowych, mo żliwo ść poszerzenia istniej ących dróg powiatowych , gminnych, wewn ętrznych i dojazdowych oraz wydzielenia nowych dróg wewn ętrznych i dojazdowych, c) dopuszcza si ę lokalizacj ę Głównego Punktu Zasilania ( stacji transformatorowej) do przesyłu energii elektrycznej na obszarze gminy bez okre ślenia jego lokalizacji na rysunku studium pt.”Kierunki”, d )przy lokalizacji turbin wiatrowych obowi ązuje: - zachowanie odległo ści co najmniej 400 m od istniej ących budynków mieszkalnych oraz od projektowanych terenów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą zagrodow ą , jednorodzinn ą , usługow ą i letniskow ą oznaczon ą symbolami M1,M2,M3, - zachowanie odległo ści co najmniej 200m od kompleksów le śnych o powierzchni powy żej 10 ha, - zakaz lokalizacji turbin wiatrowych w terenach korytarzy ekologicznych, - uwzgl ędnienia ochrony istniej ących zasobów przyrody i środowiska oraz ograniczenia uci ąż liwo ści dla terenów s ąsiednich, w szczególno ści w zakresie dopuszczalnych poziomów hałasu. Obszary przeznaczone do lokalizacji instalacji solarnych ze stref ą oddziaływania We wsi Rzeszotków została wyznaczona granica obszarów przeznaczonych do lokalizacji instalacji solarnych Zasady zagospodarowania a) uci ąż liwe oddziaływanie instalacji solarnych musi zamknąć się w granicach okre ślonych na rysunku studium pt.”Kierunki”. b) dla potrzeb obsługi komunikacyjnej instalacji solarnych dopuszcza si ę poszerzenie drogi powiatowej, dróg wewn ętrznych oraz wydzielenie nowych dróg.

2.2. Standardy zabudowy i zagospodarowania terenów Dla terenów rozwoju zabudowy o ró żnych funkcjach zostały ustalone standardy

18 zabudowy i zagospodarowania terenu. Standardy okre ślone poni żej nie obowi ązuj ą dla urz ądze ń infrastruktury technicznej, w tym równie ż dla budowli telekomunikacyjnych. 1) Zabudowa jednorodzinna w zabudowie wolnostoj ącej i bli źniaczej - wysoko ść budynków mieszkalnych – do trzech kondygnacji nadziemnych, maksymalnie do 12,0m od poziomu terenu do kalenicy dachu; dachy dwuspadowe i wielospadowe o k ącie nachylenia połaci dachowych do 45º z dopuszczeniem stosowania dachów płaskich, - wysoko ść budynków gospodarczych i gara żowych - jedna kondygnacja nadziemna, maksymalnie do 7,0m od poziomu terenu do kalenicy dachu; dachy dwuspadowe i wielospadowe o k ącie nachylenia połaci dachowych do 45º; nad budynkami gospodarczymi i gara żowymi dopuszcza si ę dachy jednospadowe o kącie nachylenia połaci dachowej do 20º, - intensywno ść wykorzystania terenu – t.j. wska źnik powierzchni zabudowy kubaturowej do powierzchni danej działki nie mo że przekroczy ć 40 % powierzchni działki , - powierzchnia czynna biologicznie - min. 30 % powierzchni działki. 2) Zabudowa zagrodowa - wysoko ść budynków mieszkalnych do trzech kondygnacji nadziemnych, nie wi ęcej ni ż 12,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu; dachy dwuspadowe i wielospadowe o k ącie nachylenia połaci dachowych do 45º; dopuszcza si ę dachy płaskie, - intensywno ść wykorzystania terenu - t.j. wska źnik powierzchni zabudowy kubaturowej do powierzchni danej działki nie mo że przekroczy ć 30 % powierzchni działki, - powierzchnia biologicznie czynna – min. 40 % powierzchni działki, -wysoko ść budynków gospodarczych, gara żowych i inwentarskich do 10,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu; dopuszcza si ę, ze wzgl ędu na skal ę i rodzaj produkcji rolnej lub hodowlanej, wysoko ść w.w. budynków do 12,0m, - parametry i gabaryty budowli rolniczych – według indywidualnych potrzeb. 3) Zabudowa usługowa (nie dotyczy zabudowy oznaczonej na rys. studium symbolem UKS ) - wysoko ść budynków usługowych - maksymalnie do 12,0m od poziomu terenu do kalenicy dachu, - dachy dwuspadowe i wielospadowe o k ącie nachylenia połaci dachowych do 60º ; dopuszcza si ę dachy płaskie, - intensywno ść wykorzystania terenu – powierzchnia zabudowy kubaturowej nie mo że przekroczy ć 60 % powierzchni działki ,

19

- powierzchnia czynna biologicznie - min. 20% powierzchni działki. 4) Zabudowa przemysłowa - wysoko ść od poziomu terenu do kalenicy dachu do max. 20,0 m, - intensywno ść wykorzystania terenu – powierzchnia zabudowy, w tym równie ż powierzchnia dojazdów i parkingów nie mo że przekroczy ć 80% powierzchni danej działki lub działek, - powierzchnia biologicznie czynna – min. 20 % powierzchni danej działki.

3. Tereny otwarte z dopuszczeniem ekstensywnych form zagospodarowania. Na terenach rolnych ustala si ę zachowanie istniej ącej zabudowy i istniej ącego sposobu zagospodarowania z mo żliwo ści ą jej rozbudowy, przebudowy i nadbudowy Na terenach rolnych dopuszcza si ę, przy zachowaniu zasad ochrony środowiska przyrodniczego, lokalizacj ę nowej zabudowy zagrodowej z mo żliwo ści ą wykorzystania jej do celów agroturystyki, a tak że obiektów zwi ązanych z produkcj ą roln ą i jej obsług ą , budowli rolniczych oraz obiektów i urz ądze ń infrastruktury technicznej.

4.Tereny wył ączone z zabudowy Tereny wył ączone z zabudowy kubaturowej obejmuj ą lasy, zbiorniki i cieki wodne, stawy, tereny rolne poło żone w dolinach cieków wodnych stanowi ących korytarze ekologiczne pomniki przyrody, tereny projektowanego rezerwatu przyrody „ Podawce „ oraz tereny projektowanych 4 u żytków ekologicznych we wsiach: Skwierczn Lacki, Hołubla i Paprotnia. Na terenach rolnych dopuszcza si ę lokalizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Tereny rolne poło żone w dolinach cieków wodnych to tereny korytarzy ekologicznych charakteryzuj ące si ę wysokim udziałem u żytków zielonych słu żą ce zachowaniu lokalnych warto ści przyrodniczych i krajobrazowych oraz zapewniaj ące ci ągło ść powi ąza ń ekologicznych. Na obszarach lasów obowi ązuje całkowity zakaz lokalizacji zabudowy kubaturowej z wył ączeniem obiektów zwi ązanych z funkcjonowaniem i utrzymaniem tych terenów.

V. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

20

1. Obszary i obiekty prawnie chronione Na terenie gminy Paprotnia znajduj ą si ę trzy formy prawnej ochrony przyrody: - Park krajobrazowy - Otulina parku krajobrazowego - Pomniki przyrody Nadbu żański Park Krajobrazowy oraz jego otulina funkcjonuj ą na mocy rozporz ądzenia Nr 23 Wojewody Mazowieckiego z dnia 18 kwietnia 2003r zmieniaj ącego rozporz ądzenie w sprawie Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego oraz jego powi ększania ( Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego Nr 115, poz.2799 z dnia 28.04.2003r. ). Na terenie gminy Paprotnia park ten zajmuje 11 ha a otulina 314 ha . Fragment parku wraz z otulina i znajduj ą si ę w jej północno – wschodniej cz ęś ci gminy. W 2006r ustanowiono plan ochrony parku Rozporz ądzeniem nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia 8 sierpnia 2006r w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku ( Dz. Urz.Woj. Maz. Nr 172, poz. 6757 ) i Rozporz ądzeniem nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31 stycznia 2007r zmieniaj ącego rozporz ądzenie w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku ( Dz. Urz. Woj. Maz.Nr 35, poz.698 ) . Wraz z wej ściem w życie powy ższych rozporz ądze ń wszelkie działania ochronne na terenie parku prowadzone s ą według obowi ązuj ącego planu ochrony parku. Na terenie gminy Paprotnia ponad to obj ęto ochron ą prawn ą w formie pomników przyrody lip ę drobnolistn ą , dąb szypułkowy i głaz narzutowy Nr ewid. Miejscowo ść Liczba Obiekt Obwód ( cm ) Wysoko ść ( m ) 0455 Hołubla 3 Lipa drobnolistna 214-277 21- 23 0456 Hołubla 1 Dąb szypułkowy 297 20 0117 Stasin 1 Głaz 610 1

Ustala si ę konieczno ść zachowania 15 m strefy ochronnej wokół pomników przyrody wykluczaj ącej wszelkie zainwestowanie. Zakazuje si ę : 1. wycinania i uszkadzania drzew , 2. umieszczania tablic, napisów , ogłosze ń reklamowych i innych znaków , 3. zanieczyszczania terenu i rozpalania ognia w pobli żu drzew , 4. budowy urz ądze ń technicznych i telekomunikacyjnych w pobli żu drzew. 2. Obszary proponowane do obj ęcia ochrona prawn ą Proponuje si ę ustanowienie na terenie gminy nast ępuj ących form ochrony: - 4 u żytków ekologicznych we wsiach : Skwierczyn Lacki( 1) , Hołubla ( 2 ), Paprotnia (1) 21

- Rezerwatu przyrody „ Podawce „ Do czasu utworzenia w.w.form ochrony przyrody na tych terenach obowi ązuje zakaz zabudowy.

3. Ochrona korytarzy ekologicznych. Obejmuje si ę ochron ą przed zainwestowaniem obni żenia charakteryzuj ące si ę wysokimi walorami przyrodniczym, natomiast niekorzystnymi dla lokalizacji osadnictwa warunkami fizjograficznymi ( gruntowo – wodnymi , klimatyczno – zdrowotnymi ) . W tym celu wyznacza si ę tereny ochrony ekologicznej oznaczone graficznie na rysunku studium , proponowane do pozostawienia w dotychczasowym u żytkowaniu. Dla terenów ochrony ekologicznej ustala si ę: – pozostawienie obszarów dolin rzecznych jako terenu otwartego, tj. wył ączonego z zabudowy kubaturowej, – ograniczenie przekształcania trwałych u żytków zielonych na grunty orne, – ograniczenie odwadniania dolin, – pozostawienie w stanie pierwotnym nadrzecznych zadrzewie ń i zaro śli, – dopuszczenie lokalizacji obiektów i sieci infrastruktury technicznej, je żeli nie ma mo żliwo ści innego ich przebiegu.

4.Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych W gminie Paprotnia ochrona wód powierzchniowych i podziemnych b ędzie odbywała si ę poprzez :

– wyposa żenie obszarów zwartej zabudowy w systemy kanalizacyjne z odprowadzaniem ścieków do oczyszczalni,

– wyposa żenie rozproszonej zabudowy nieobj ętej sieci ą kanalizacyjn ą w szczelne zbiorniki osadowe, z których ścieki wywo żone b ędą do oczyszczalni lub instalowanie oczyszczalni przydomowych,

– nie odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub gruntu,

– ograniczenie do niezb ędnego minimum stosowania chemicznych środków ochrony ro ślin na obszarach dolin i obni żeń terenu,

– składowanie odpadów stałych i ich wywóz – zgodnie z przepisami odr ębnymi. 5.Ochrona gruntów le śnych Lasy i grunty le śne podlegaj ą ochronie przed przeznaczaniem na cele niele śne na mocy przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (tekst

22 jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z pó źn. zm.). Zgodnie z przepisami art. 7 cytowanej ustawy przeznaczenia gruntów le śnych na cele niele śne dokonuje si ę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego po uprzednim uzyskaniu zgody odpowiednich organów.

6.Ochrona gruntów rolnych Ochrona gruntów rolnych wysokiej jako ści polega ć b ędzie na ograniczaniu ich przeznaczania na cele nierolnicze. Szczególnej ochronie podlegaj ą gleby klas bonitacyjnych od I do III - zgodnie z przepisami odr ębnymi. Na terenie gminy Paprotnia gleby klas I – II nie wyst ępuj ą. Wi ększe kompleksy gleb III klasy bonitacyjnej wyst ępuj ą we wsiach: Łęczycki, Krynki, Kaliski, Skwierczyn Lacki i Tr ębice Dolne. Gleby organiczne wyst ępuj ą głównie w lokalnych dolinach i obni żeniach terenu w miejscowo ściach Strusy , Rzeszotków i Czarnoty. Zgodnie z przepisami odr ębnymi przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze i niele śne dokonuje si ę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego po uprzednim uzyskaniu zgody odpowiednich organów. 7.Ochrona złó ż surowców mineralnych Zło ża kopalin podlegaj ą ochronie przepisami art. 125 i 126 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.). Ochrona złó ż kopalin pospolitych będzie polega ć na:

– prowadzeniu eksploatacji złó ż w sposób gospodarczo uzasadniony oraz przy zastosowaniu środków ograniczaj ących szkody w środowisku i maksymalnej ochronie walorów krajobrazowych,

– racjonalnym gospodarowaniu zasobami złó ż,

– rekultywacji terenów wyrobisk poeksploatacyjnych w kierunku le śnym lub wodnym.

8.Polityka przestrzenna gminy w zakresie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego W polityce przestrzennej gminy, ochrona środowiska przyrodniczego jest jednym z głównych celów polityki gminy. W celu utrzymania dobrego stanu obszarów o wysokich walorach przyrodniczych, prawnie chronionych, proponowanych do ochrony lub wymagaj ących ochrony przed zmian ą użytkowania (ekosystemy le śne, ekosystemy wodne, korytarze ekologiczne, gleby organiczne) nale ży stosowa ć wymogi okre ślone w obowi ązuj ących w tym zakresie aktów

23 prawnych: − ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, − ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, − ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach, − ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Czynnikiem warunkuj ącym rozwój gospodarczy gminy jest nowoczesne i kompleksowe gospodarowanie wod ą. Pierwszoplanowym zadaniem w tym zakresie jest ochrona wód powierzchniowych i podziemnych. Realizacja tego zadania wymaga spełnienia nast ępuj ących warunków:

– gospodarka wodna musi by ć ści śle powi ązana z gospodark ą ściekow ą,

– wyposa żenie w systemy wodno - kanalizacyjne obiektów w zabudowie zwartej wsi pozbawionych infrastruktury sanitarnej,

– niedopuszczanie do wprowadzania ścieków komunalnych bezpo średnio do wód i gruntu,

– składowanie odpadów wył ącznie na profesjonalnych składowiskach wyposa żonych w urz ądzenia chroni ące środowisko.

VI. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZIDZTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ.

1. OBSZARY OBJ ĘTE OCHRON Ą WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW Obejmuje si ę ochron ą konserwatorsk ą obiekty wraz z otoczeniem wpisane do rejestru zabytków wojewódzkiego konserwatora zabytków na terenie gminy Paprotnia: 1. Ko ściół par. pw. św. Bartłomieja w Paprotni, drew., 1750 r., przebud. 1906 r., nr rej. zab. A-123/591 z dn. 02.04.1963 r. 2. Dzwonnica w zespole ko ścioła par. pw. św. Bartłomieja w Paprotni, drewn., XIX w., nr rej. zab. A-123/591 z dn. 02.04.1963 r. Wszelkie prace inwestycyjne podejmowane przy wymienionych obiektach nale ży prowadzi ć w oparciu o przepisy szczególne.

2. OBIEKTY ZNAJDUJ ĄCE SI Ę W EWIDENCJI WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW Na obszarze gminy Paprotnia 120 obiektów posiadaj ących warto ści kulturowe, zostało wpisanych do ewidencji zabytków, w tym: - 3 układy przestrzenne miejscowo ści, - 2 ko ścioły parafialne,

24

- 1 dzwonnica - 2 cmentarze parafialne, - 1 cmentarz przyko ścielny - 3 dawne szkoły - 84 budynki mieszkalne tradycyjnego budownictwa regionalnego - 1 dawny młyn spalinowy - 6 obiektów gospodarczych - 12 kapliczek, krzy ży i figur przydro żnych - 5 pomników i miejsc pami ęci Wykaz obiektów znajduj ących si ę w ewidencji zabytków zał ączony jest do cz ęś ci studium pt. ”Uwarunkowania”. Wszelkie działania przy wymienionych obiektach wymagaj ą uzgodnienia wojewódzkiego konserwatora zabytków. 3.OBIEKTY I OBSZARY PROPONOWANE DO OBJ ĘCIA OCHRON Ą WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW Postuluje si ę wpisanie do rejestru zabytków ko ścioła parafialnego pw. Narodzenia NMP w Hołubli, mur., 1940 – 1942 r.

4.STREFY OCHRONY KONSERWATORSKIEJ ORAZ WARUNKI W POSZCZEGÓLNYCH STREFACH Na obszarze gminy Paprotnia, proponuje si ę wyznaczenie nast ępuj ących stref ochrony konserwatorskiej: STREFA "A" - pełnej ochrony historycznej struktury przestrzennej obejmuje Zespół ko ścioła parafialnego w Paprotni. Wszelkie działania inwestycyjne w strefie „A” nale ży prowadzi ć w oparciu o przepisy szczególne. STREFA "B" - ochrony zachowanych elementów zabytkowych, obejmuje: - układ przestrzenny miejscowo ści Czarnoty, - układ przestrzenny miejscowo ści Hołubla, - układ przestrzenny miejscowo ści Paprotnia, - kościół parafialny w Hołubli - cmentarz parafialny w Hołubli, - cmentarz parafialny w Paprotni, -dawn ą szkoł ę z otoczeniem w Rzeszotkowie, w obr ębie której znajduj ą si ę dwa

25

pomniki upami ętniaj ące miejsca zwi ązane z walkami narodowowyzwole ńczymi. Zasady zagospodarowania cmentarzy w miejscowo ściach Paprotnia i Hołubla zostały okre ślone w rozdziale IV. Dla układów przestrzennych i pozostałych obiektów obj ętych stref ą „B” ustala si ę: a)zachowanie zasadniczych elementów historycznego rozplanowania, tj. utrzymania istniej ącej sieci dróg, alei, szpalerów osi widokowych i kompozycyjnych b)dopuszcza si ę realizacj ę nowej zabudowy z wymogiem dostosowania jej do historycznej kompozycji przestrzennej w zakresie skali i bryły zabudowy, przy jednoczesnym zało żeniu harmonijnego współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej, c)zakazuje si ę wytyczania nowych publicznych ci ągów komunikacyjnych, STREFA "K" - ochrony krajobrazu, obejmuje:

– teren przy cmentarzu parafialnym w Hołubli,

– teren wokół cmentarza parafialnego w Paprotni.

W strefie tej postuluje si ę: - utrzymanie istniej ącego u żytkowania, - zachowanie istniej ącego drzewostanu - nie wprowadzanie zwartych nasadze ń wysok ą ro ślinno ści ą, - nie lokalizowanie obiektów kubaturowych, Strefa „OW” – ochrony zabytków archeologicznych W strefie tej postuluje si ę: - działalno ść inwestycyjna zwi ązana z prowadzeniem prac ziemnych schodz ących poni żej 0,30 m od współczesnej powierzchni u żytkowej, w tym: inwestycje liniowe i drogowe inwestycje kubaturowe poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin niwelacje terenu budowa urz ądze ń wodnych i regulacji wód usuwanie karpin, jest dopuszczalna pod warunkiem przeprowadzenia bada ń archeologicznych polegaj ących na sporz ądzeniu dokumentacji konserwatorskiej obiektów i nawarstwie ń kulturowych w granicach strefy.

26

Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która zamierza realizowa ć roboty ziemne lub dokona ć zmiany charakteru dotychczasowej działalno ści na terenie, na którym znajduj ą si ę zabytki archeologiczne, co doprowadzi ć mo że do przekształcenia lub zniszczenia zabytku archeologicznego jest obowi ązana wyst ąpi ć do wojewódzkiego konserwatora zabytków o okre ślenie zakresu ww. bada ń archeologicznych. Wojewódzki konserwator zabytków w uzasadnionych przypadkach mo że odst ąpi ć od warunku prowadzenia bada ń. W granicach stanowisk archeologicznych wyklucza si ę zalesianie. Finansowanie badan archeologicznych zgodnie z przepisami szczególnymi. WSIE HISTORYCZNE W granicach wsi historycznych okre ślonych na rysunku studium pt.”Kierunki” postuluje si ę dopuszczenie prowadzenia prac ziemnych zwi ązanych z realizacj ą inwestycji liniowych i drogowych pod warunkiem przeprowadzenia bada ń archeologicznych polegaj ących na sporz ądzeniu dokumentacji konserwatorskiej obiektów i nawarstwie ń kulturowych w granicach strefy. Wojewódzki konserwator zabytków w uzasadnionych przypadkach mo że odst ąpi ć od warunku prowadzenia bada ń. Zakres i warunki przeprowadzenia prac archeologicznych i dokumentacyjnych okre śla wojewódzki konserwator zabytków. Finansowanie prac zgodnie z przepisami szczególnymi.

VII.KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI Generalnym celem polityki transportowej gminy jest takie usprawnienie i rozwój systemu transportowego, aby stworzy ć warunki dla sprawnego, bezpiecznego i ekonomicznego przemieszczania si ę osób i towarów przy ograniczeniu szkodliwego wpływu na środowisko przyrodnicze i życie mieszka ńców. Zrealizowanie tego celu mo że nast ąpi ć poprzez: - zapewnienie drogowych powi ąza ń zewn ętrznych z ponadlokalnymi systemami transportowymi oraz integracj ę z terenami s ąsiednimi; - zapewnienie obsługi komunikacyjnej zagospodarowania przestrzennego w układzie przestrzennym gminy drogami o odpowiednim standardzie (nawierzchnia twarda ulepszona o odpowiednich parametrach technicznych); - popraw ę standardów podró ży i warunków bezpiecze ństwa ruchu; - popraw ę warunków ruchu kołowego, pieszego i rowerowego oraz parkowania; - stworzenie warunków dla rozwoju komunikacji zbiorowej; - ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne oraz warunki życia

27 mieszka ńców poprzez redukcj ę oddziaływania hałasu i spalin; - popraw ę sytuacji w dziedzinie obsługi technicznej pojazdów. 1. Układ drogowy Układ drogowy gminy b ędzie tworzył system, składaj ący si ę z układu podstawowego, do którego wejd ą drogi powiatowe o znaczeniu ponadlokalnym (drogi główne i zbiorcze) oraz układu obsługuj ącego, który tworz ą drogi gminne, powiatowe (drogi lokalne i dojazdowe) i wewn ętrzne o znaczeniu lokalnym słu żą ce głównie powi ązaniom wewn ętrznym gminy i zapewniaj ące spójno ść układu drogowego oraz obsługuj ące przyległe zagospodarowanie. Podstawowy układ drogowy b ędą tworzyły drogi powiatowe: droga nr 3617W Siedlce – Korczew realizuj ąca powi ązanie gminy Paprotnia z drog ą krajow ą nr 2 ( Świecko – Pozna ń – Warszawa - Kukuryki) i z drog ą krajow ą nr 63 (Łom ża – Sokołów Podlaski – Siedlce – Radzy ń Podlaski) droga nr 3929W Sokołów Podlaski – Paprotnia realizuj ąca powi ązania gminy Paprotnia z drog ą krajow ą nr 637 Warszawa – Węgrów – Sokołów Podlaski - Drohiczyn droga nr 3664W Paprotnia - Zakrze realizuj ąca powi ązania gminy Paprotnia z drog ą krajow ą nr 19 Białystok – Lublin – Rzeszów oraz drog ą wojewódzk ą nr 698 Siedlce – Łosice droga nr 3626W Mordy – Ol ędy – Paprotnia realizuj ąca powi ązanie z drog ą wojewódzk ą nr 698 Siedlce – Łosice. Pozostałe drogi powiatowe b ędą realizowały powi ązania mi ędzygminne i wewn ątrzgminne oraz prowadzi ć obsług ę przyległego zagospodarowania. Drogi powiatowe przedstawia tabela nr 1. W układzie dróg powiatowych przewiduje si ę: - budow ę nawierzchni asfaltowej w miejscu nawierzchni gruntowej i żwirowej oraz wzmocnienie zniszczonej nawierzchni; - dostosowanie parametrów technicznych do normatywnych dla danej klasy; - budow ę chodników, zatok autobusowych i w miar ę potrzeb budow ę ście żek rowerowych. Układ obsługuj ący b ędą tworzyły drogi gminne wymienione w tabeli nr 2 i drogi wewn ętrzne. Drogi wewn ętrzne b ędą tworzyły: drogi w osiedlach mieszkaniowych; drogi dojazdowe do gruntów rolnych i le śnych drogi dojazdowe do obiektów u żytkowanych przez podmioty prowadz ące działalno ść gospodarcz ą. Układ dróg obsługuj ących zapewni obsług ę zagospodarowania, wyprowadzenia ruchu na

28 układ podstawowy oraz b ędzie realizowa ć powi ązania zewn ętrzne bliskiego zasi ęgu. Szeroko ść pasa w liniach rozgraniczaj ących dla dróg wewn ętrznych 4,5 – 10m w zale żno ści od zagospodarowania przyległego terenu. Postuluje si ę wł ączenie dróg wewn ętrznych obsługuj ących tereny mieszkaniowe do kategorii dróg gminnych w trybie okre ślonym przepisami ustawy o drogach publicznych. 2. Komunikacja zbiorowa Celem rozwoju komunikacji zbiorowej jest poprawa standardu obsługi w tym zapewnienie mo żliwo ści korzystania z niej wszystkim mieszka ńcom. Trasy autobusów i busów oraz lokalizacje przystanków powinny zapewni ć doj ście piesze w granicach 500 – 1000m dla wi ększo ści obszarów gminy. Po zrealizowaniu dróg o dobrym standardzie nawierzchni b ędzie mo żliwe wprowadzenie nowych poł ącze ń autobusowych w miar ę ekonomicznie i funkcjonalnie uzasadnionych potrzeb. 3. Transport Gmina z uwagi na brak dost ępno ści do kolei b ędzie korzysta ć wył ącznie z transportu samochodowego. Nale ży promowa ć rozwój usług transportowych do przewozu ładunków. 4. Ruch pieszy Nale ży d ąż yć do stworzenia dogodnych i bezpiecznych powi ąza ń dla pieszych. W czasie budowy i przebudowy dróg nale ży wyposa żyć je w obszarach zabudowanych w chodniki i przej ścia dla pieszych. 5. Ruch rowerowy Celem rozwoju dróg rowerowych jest zapewnienie mo żliwo ści bezpiecznego korzystania z roweru jako konkurencyjnego środka lokomocji w stosunku do samochodu osobowego. W miar ę budowy nowych dróg i przebudowy istniej ących nale ży przeanalizowa ć mo żliwo ść i celowo ść budowy ście żek rowerowych. Na terenie gminy Paprotnia wyznacza si ę ście żkę rowerow ą „Korczewska” 6. Miejsca parkingowe Przy planowaniu inwestycji z uwagi na wysoki udział komunikacji indywidualnej nale ży stosowa ć nast ępuj ące wska źniki miejsc postojowych: 1 m. p. – na jedno mieszkanie w zabudowie wielorodzinnej; 2 m. p. – na jedno mieszkanie w zabudowie jednorodzinnej; 3 – 4 m. p. – na 10 zatrudnionych dla funkcji produkcyjnych, magazynowych, składowych i innych zakładów pracy;

29

3 – 5 m. p. – na 100m 2 powierzchni u żytkowej dla biur i administracji; 2,5 – 4 m. p. – na 100m 2 powierzchni u żytkowej dla handlu i usług, jednocze śnie co najmniej 3 m. p. na 10 zatrudnionych i nie mniej ni ż 3 m. p. dla jednego obiektu; 10 m. p. – na 100 uczestników jednocze śnie dla obiektów sportu i rekreacji; 3 – 5 m. p. – na 10 łó żek dla hoteli i pensjonatów, agroturystyki; 20 – 50 – dla cmentarzy; 30 m. p. – na 100 u żytkowników jednocze śnie dla ko ściołów, klubów, gastronomii. Parkingi nale ży realizowa ć na terenie własnym inwestycji. 7. Koordynacja polityki transportowej i rozwoju przestrzennego Zabudowa przy drogach powinna by ć lokalizowana w sposób minimalizuj ący uci ąż liwo ści komunikacyjne zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami prawa ochrony środowiska oraz przepisami szczególnymi dotycz ącymi dróg publicznych. Nowe obiekty powinny by ć sytuowane w odległo ściach nie mniejszych ni ż to wynika z zasi ęgu uci ąż liwo ści oraz w odległo ściach od zewn ętrznej kraw ędzi jezdni nie mniejszych ni ż: dla dróg powiatowych – 8m na terenach zabudowy i 20m poza nimi; dla dróg gminnych i wewn ętrznych – 6m na terenach zabudowy i 15m poza nimi.

TABELA NR 1 DROGI POWIATOWE

Klasa Szeroko ść Lokalizacja drogi / L.p. Nr drogi Kierunek rozwoju techn. pasa drog. nazwa drogi / miasto Siedlce – Korczew 1. 3617W G 25m adaptacja 2. Siedlce od drogi (Krze ślin - 2. 3618W Z 20m Patrykozy) – Rzeszotków przebudowa - Hołubla Rzeszotków – Czarnoty – 3. 3619W Z 20m do drogi (Sokołów przebudowa Podlaski - Paprotnia) 4. 3623W Z 20m Przesmyki – Pniewiski - przebudowa

30

Łęczycki Pluty – Pliszki – do drogi 5. 3624W Z 20m przebudowa (Paprotnia - Zakrze) Głuchówek – Kukawki - 6. 3625W Z 20m przebudowa Pliszki Mordy – Ol ędy – 7. 3626W Z 20m Paprotnia przebudowa 3. Mordy 8. 3664W G 25m Paprotnia - Zakrze przebudowa Sokołów Podlaski - 9. 3929W G 25m przebudowa Paprotnia Skrzeszew – Sawice - 10. 3933W L 15m przebudowa Paprotnia

Dopuszcza si ę zmniejszenie szeroko ści pasa drogowego na terenach zabudowanych a istniej ący korytarz pozwala na realizacj ę zakładanego przekroju.

TABELA NR 2 DROGI GMINNE

Lp Nr Nazwa drogi Klasa Szeroko ść Kierunki drogi rozwoju 1. 360601W /dr. 3602009/ - gr. gm. Bielany - Czarnoty D 10* - 15 m budowa 2. 360602W Rzeszotków – gr. gm. Sucho żebry - /Krześlin/ L 12* - 15 m przebudowa 3. 360603W Stare Tr ębice – Górne – gr. gm. Przesmyki D 10* - 15 m przebudowa 4. 360604W Tr ębice Dolne - gr. gm. Repki L 12* - 15 m adaptacja 5. 360605W Skwierczyn Lacki - gr. gm. Repki D 10* - 15 m przebudowa 6. 360606W Hołubla – Krynki - gr. gm. Mordy - /Ol ędy/ L 12* - 15 m adaptacja 7. 360607W Koryciany - gr. gm. Mordy - /Ol ędy/ D 10* - 15 m budowa 8. 360608W Hołubla - gr. gm. Mordy - /Doliwo – Stok R./ D 10* - 15 m budowa 9. 360609W Hołubla – Grabowiec – Podawce – dr. 36364 D 10* - 15 m przebudowa 10. 360610W Hołubla – Stasin - gr. gm. Mordy D 10* - 15 m adaptacja 11. 360611W Hołubla – Nasiłów – Skwierczyn Lacki D 10* - 15 m przebudowa 12. 360612W Czarnoty - gr. gm. Repki - /Ostrówek/ D 10* - 15 m budowa 13. 360613W Paprotnia – Podawce - Krynki D 10* - 15 m budowa

31

14. 360614W dr. 36350 – Strusy - Uzi ębły D 10* - 15 m budowa 15. 360615W Łęczycki - Łozy D 10* - 15 m budowa 16. 360616W Łęczycki - Pliszki D 10* - 15 m budowa 17. 360617W Łozy – Tr ębice Górne D 10* - 15 m przebudowa 18. 360618W Łozy - Kaliski D 10* - 15 m budowa 19. 360619W Czarnoty – Kobylany Kozy – dr. 3635009 D 10* - 15 m przebudowa 20. 360620W Strusy – dr. 3631002 - /Rzeszotków/ D 10* - 15 m adaptacja

* - dla przekroju ulicznego Dopuszcza si ę zmniejszenie szeroko ści pasa drogowego je śli istniej ący korytarz pozwala na realizacj ę zakładanego przekroju.

VIII. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

1.Kierunki rozwoju infrastruktury sanitarnej. 1.1 Gospodarka wodno - ściekowa Przyj ęte rozwi ązania zaopatrzenia w wod ę i unieszkodliwiania ścieków w gminie Paprotnia zostały podporz ądkowane nast ępuj ącym zasadom: – zapewnienie odpowiedniej ilo ści i jako ści wody do picia i ma potrzeby gospodarcze mieszka ńców oraz na cele przeciwpo żarowe , – prowadzenie kompleksowej gospodarki wodno – ściekowej wymagaj ące budowy urz ądze ń odprowadzania ścieków , – pełne unieszkodliwianie ścieków sanitarnych z terenu całej gminy. Wszystkie tereny zwartej zabudowy s ą zaopatrzone w wod ę z istniej ącego uj ęcia wody w miejscowo ści Paprotnia. Na terenie gminy planuje si ę realizacj ę systemu kanalizacyjnego „Hołubla” z oczyszczalni ą ścieków o wydajno ści około 150 m³/ dob ę. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków b ędzie ciek w zlewni Starej Rzeki, przepływaj ącej w sąsiedniej gminie Sucho żebry, wymagaj ącej III klasy czysto ści wód. Docelowo planuje si ę obj ęcie systemem kanalizacji sanitarnej wszystkich wsi gminy Paprotnia. Dla zabudowy kolonijnej nie obj ętej sieci ą kanalizacyjn ą zaleca si ę stosowanie indywidualnych urz ądze ń oczyszczaj ących tzw. oczyszczalni przydomowych na działkach o odpowiednich warunkach gruntowo – wodnych. 1.2 Gospodarka odpadami stałymi W prowadzeniu gospodarki odpadami stałymi przyjmuje si ę zasady : 32

– maksymalnego wykorzystania gospodarczego odpadów – segregacji i zorganizowanej zbiórki pozostałych odpadów z całego teren gminy , – utylizacji w sposób bezpieczny dla środowiska. Odpady technologiczne powstaj ące na terenie gminy nale ży: – w miar ę mo żliwo ści wykorzysta ć gospodarczo, – utylizowa ć wg indywidualnych technologii, – wywozi ć i unieszkodliwia ć razem z odpadami komunalnymi. System gromadzenia i usuwania odpadów stałych b ędzie odbywał si ę wg obowi ązuj ących przepisów odr ębnych, 1.3. Zaopatrzenie w gaz ziemny. Docelowo cały teren gminy b ędzie obj ęty sieci ą gazow ą średniego ci śnienia zapewniaj ącą dostaw ę gazu ziemnego na cele bytowo- gospodarcze i grzewcze. Od urz ądze ń gazowych wysokiego ci śnienia obowi ązuje zachowanie bezpiecznych odległo ści dla zabudowy okre ślonych w przepisach odr ębnych. 1.4. Zaopatrzenie w ciepło Budynki b ędą ogrzewane indywidualnie. Preferuje si ę stosowanie paliwa gazowego i olejowego oraz korzystanie z ekologicznych źródeł ciepła. 2. Kierunki rozwoju elektroenergetyki 2.1. Sieci dystrybucyjne WN 110 kV Linie dystrybucyjne 110 kV Przebiegaj ąca przez gmin ę linia 110 kV z Siedlec (stacja 110/15 kV Siedlce Spokojna) do Siemiatycz jest w złym stanie technicznym i wymaga pełnej modernizacji z przebudow ą na przewody o przekroju 240 mm 2 . Zmianie ulegnie te ż cz ęść trasy linii, która nawi ązana zostanie do planowanej w Ujrzanowie koło Siedlec stacji systemowej 400/110 kV, w zwi ązku z czym wybudowana zostanie po nowej trasie we wsiach Strusy, Uzi ębły, a w Rzeszotkowie poł ączy si ę z tras ą istniej ącą. Istnienie linii i jej konkretny przebieg jest istotnym atutem w planach budowy na terenie gminy Paprotnia farmy wiatrowej, pozwoli ona bowiem wyprowadzi ć do sieci dystrybucyjnej WN 110 kV PGE Dystrybucja S.A. wyprodukowan ą przez siłownie wiatrowe energi ę elektryczn ą o planowanej mocy ł ącznej około 25 MW. W chwili prac nad niniejszym studium inwestor nie posiada jeszcze technicznych warunków przył ączenia. Lokalizacja w pobli żu linii wysokiego napi ęcia 110 kV obiektów kubaturowych odpowiada ć musi ustaleniom zawartym w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003r. (Dz. U. Nr 192 poz. 1882 i 1883), które określa dopuszczalne poziomy pól

33 elektrycznych i magnetycznych w środowisku, zró żnicowane dla terenów pod zabudow ę mieszkaniow ą i dla innych miejsc dost ępnych dla ludno ści. Ze wzgl ędu na skomplikowany sposób ustalania bezpiecznych odległo ści od linii 110 kV, budowanych na ró żnych słupach, według różnych katalogów, przyjmuje si ę w oparciu o obliczenia, że bezpieczn ą odległo ści ą budynków mieszkalnych od skrajnych przewodów linii napowietrznych jest 14,5 m (ok. 19 m od osi linii). Lokalizacja obiektów mieszkalnych w odległo ściach mniejszych ni ż wy żej podane jest mo żliwa, jednak ka żdorazowo musi by ć poprzedzona procedur ą pomiarow ą okre ślon ą w wymienionym na wst ępie Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska. Stacje elektroenergetyczne 110/15 kV W zwi ązku z brakiem warunków przył ączenia planowanej farmy wiatrowej nie jest znany sposób przył ączenia tej farmy do sieci dystrybucyjnej 110 kV. Jednym z mo żliwych sposobów jest budowa lokalnej stacji SN/110 kV, która poł ączy sie ć kablowych linii SN z poszczególnych siłowni wiatrowych z najbli ższ ą lini ą 110 kV, w tym wypadku lini ą Siedlce Spokojna ( lub po przebudowie lini ą Ujrzanów 400/110 kV) – Siemiatycze. W momencie prac nad niniejszym studium brak jest możliwo ści wskazania terenu pod lokalizacj ę takiej stacji. Ewentualna jej budowa zmieniła by układ zasilania gminy Paprotnia i gmin s ąsiednich, bowiem stacja SN/110 kV stanie si ę wówczas źródłem energii wprowadzanej do systemu dystrybucyjnego 110 kV. Problemem tego źródła jest jednak jego niestały charakter pracy – zwi ązany ze zmienno ści ą lub brakiem odpowiednich parametrów wiatru. Niestało ść (a nawet braki produkcji energii) w farmie wiatrowej powoduje, że dotychczas zasilaj ące gmin ę Paprotnia stacje 110/15 kV (Siedlce Spokojna, Siedlce Przemysł, Sokołów Podlaski, Łosice) dalej b ędą miały istotn ą rol ę w jej zasilaniu. W miar ę potrzeb stacje te b ędą rozbudowywane i modernizowane, jednak istotna poprawa parametrów zasilania gminy Paprotnia mo że nast ąpi ć w wyniku lokalizacji w niej lub gminie s ąsiedniej nowej stacji 110/15 kV. Wła ściciel sieci dystrybucyjnych w aktualnym planie rozwoju nie przewiduje budowy w północno-wschodnich gminach powiatu siedleckiego nowej stacji 110/15 kV, w zwi ązku z czym aktualny układ stacji 110/15 kV bior ących udział w zasilaniu gminy Paprotnia w najbli ższych latach nie ulegnie zmianie. Poprawa bezpieczeństwa zasilania gminy energi ą elektryczn ą SN 15 kV musi wi ęc odbywa ć poprzez modernizacj ę i rozbudow ę systemu ponadlokalnych linii SN 15 kV i lokalnych powi ąza ń mi ędzyliniowych. System magistralnych linii SN 15 kV W istniej ącym układzie linii magistralnych i powi ąza ń mi ędzyliniowych zasilaj ących gmin ę

34 istnieje mo żliwo ść wykonania stosunkowo niedu żych działań inwestycyjnych poprawiaj ących przepustowo ść tej sieci, zwłaszcza w sytuacjach awaryjnych, kiedy poprzez alternatywne poł ączenia manewrowe mo żna znacznie ograniczy ć przerwy w zasilaniu du żych obszarów gminy. W pierwszym rz ędzie postulowanych inwestycji proponuje si ę modernizacj ę (przebudow ę na przewody o przekroju minimum 70 mm 2) istniej ących pier ścieniowych linii stanowi ących powi ązania pomi ędzy trzonami magistral: Siedlce Spokojna – Hołubla i Sokołów Podlaski – Dziegietnia od w ęzła linii w Hołubli do węzła linii w gm. Repki, Sokołów Podlaski - Siedlce i Siedlce Spokojna – Hołubla od w ęzła linii w Uzi ębłach do węzła linii w gm. Sucho żebry, Siedlce Przemysł - Łosice i Siedlce Spokojna – Hołubla odcinek pomi ędzy w ęzłami linii we wsi Wyczółki i wsi Czepielin w gminie Mordy. W dalszym okresie perspektywicznym zaistnieć mo że równie ż potrzeba wykonania dodatkowych poł ącze ń mi ędzyliniowych pomi ędzy magistralami: - Łosice –Siedlce i Siedlce – Łosice (odcinek pomi ędzy wsiami Pliszki i Koryciany w gminie Paprotnia), - Siedlce Spokojna - Hołubla i Sokołów Podlaski. -Repki (odcinek pomi ędzy wsi ą Stare Tr ębice w gm. Paprotnia a wsi ą Sawice Bronisze w gm. Repki), - Sokołów Podlaski - Siedlce i Sokołów Podlaski - Dziegietnia (odcinek pomi ędzy wsi ą Kobylany Kozy w gm. Paprotnia a wsi ą Patrykozy Kolonia w gm. Bielany). Budowa w/w elementów sieci SN poł ączona jest z potrzeb ą modernizacji i przebudowy na przewody o wi ększym przekroju istniej ących promieniowych odcinków linii wskazanych do wyk orzystania do adaptacji na poł ączenia pier ścieniowe. Oprócz budowy i modernizacji w/w linii zaistnie ć mog ą jeszcze potrzeby budowy nowych trzonów magistralnych i poł ącze ń mi ędzymagistralnych przeznaczonych do zasilania w przyszło ści nowych obiektów energochłonnych i wymagaj ących podwójnego zasilania, których lokalizacja nie jest jeszcze obecnie znana. Odr ębn ą sieci ą SN b ędzie kablowa sie ć linii przeznaczonych do odbioru energii z poszczególnych siłowni wiatrowych. Zostanie ona zaprojektowana w ramach technicznej koncepcji infrastruktury elektroenergetycznej farmy wiatrowej. Istotnym elementem w usprawnianiu pracy systemu linii magistralnych SN 15 kV, ograniczaj ącym długo ść przerw w dostawie i dystrybucji na terenie gminy energii elektrycznej będzie dalszy monta ż w istotnych w ęzłach sieci manewrowych odł ączników z

35 nap ędami uruchamianymi drog ą radiow ą. 2 .2. Kierunki rozwoju lokalnych sieci dystrybucyjnych Sieci lokalne SN i nN Najwa żniejszym kierunkiem rozwoju tych sieci jest ich remont i rozbudowa zwi ązana z konieczno ści ą poprawy parametrów technicznych dostarczanej energii i przył ączaniem nowych odbiorców. Najwi ększych działa ń inwestycyjnych, obejmuj ących niemal cało ść sieci lokalnych wymagaj ą wsie o złym stanie ogólnym tych sieci, które pochodz ą z okresu pierwszej elektryfikacji, czyli z lat 60-tych. S ą to miejscowo ści: Grabowiec, Kaliski, Łozy, Pliszki, Pluty, Skwierczyn Lacki, Stare Tr ębice, Tr ębice Dolne, Tr ębice Górne. Wykonania modernizacji cz ęś ciowych obejmuj ących niektóre elementy lokalnych sieci dystrybucyjnych (najcz ęś ciej modernizacja istniej ących oraz dobudowa nowych stacji trafo 15 / 0,4, wymiana przewodów niektórych obwodów linii niskiego napi ęcia 0,4 kV) wymaga kilka dalszych wsi: Czarnoty, Hołubla, Krynki, Kobylany Kozy, Ł ęczycki, Nasiłów, Paprotnia, Podawce, Stasin, Strusy, Uzi ębły. Szczególnie szybkich i obejmuj ących znaczny zakres rzeczowy wymagaj ą w tym wzgl ędzie Paprotnia i Hołubla. Oprócz prac modernizacyjnych o ró żnym zakresie, procesem ci ągłym jest budowa na terenie całej gminy urz ądze ń nowych i rozbudowa cz ęś ci istniej ących sieci, słu żą cych zasilaniu powstaj ących obiektów. Istotne znaczenie ma równie ż budowa i rozbudowa oświetlenia ulicznego. Według informacji przesłanych przez PGE Dystrybucja S.A. Oddział Warszawa we wnioskach do niniejszego studium, budowa, rozbudowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych realizowana b ędzie w gminie Paprotnia według nast ępuj ących zasad: a) dominuj ącym systemem rozwoju sieci b ędzie system linii napowietrznych ze słupowymi stacjami trafo 15/0,4 kV, jednak zakład dystrybucyjny dopuszcza równie ż budow ę sieci w systemie kablowym;

b) kablowe sieci SN 15 kV i wn ętrzowe stacje trafo 15/0,4 kV budowane b ędą dla odbiorców o du żych mocach i w przypadku braku napowietrznych linii SN;

c) napowietrzne linie SN i nN budowane b ędą w zasadzie po odr ębnych trasach, d) trasy linii nN 0,4 kV (a tak że w miar ę mo żliwo ści SN) obsługuj ących tereny budowlane lokalizowa ć nale ży w pasach drogowych,

e) projektowanie, budowa i eksploatacja sieci napowietrznych powinna by ć

36

skoordynowana z racjonaln ą gospodark ą drzewostanem uwzgl ędniaj ącą bezpiecze ństwo sieci zlokalizowanej w zasi ęgu pni i gał ęzi drzew. Istniej ące obecnie rozwi ązania techniczne pozwalaj ą na budow ę sieci napowietrznych przewodami izolowanymi, na pojedy ńczych słupach wirowanych, co poprawia bezpiecze ństwo eksploatacji sieci, ich estetyk ę oraz zmniejsza zapotrzebowanie terenu pod słupowe stacje trafo 15/0,4 kV. Bardzo wa żnym elementem gospodarki energi ą elektryczn ą jest racjonalizacja jej zu życia poprzez stosowanie energooszcz ędnych źródeł światła oraz nowoczesnych, wysokosprawnych urz ądze ń i maszyn elektrycznych używanych w gospodarstwach domowych, usługach i w produkcji rolnej. Istotna jest równie ż dbało ść odbiorców energii o stan techniczny swoich instalacji, a zakładu dystrybucyjnego o stan techniczny sieci, co zmniejszy straty energii i poprawi bezpiecze ństwo ludzi i mienia. 2.3. Obszary rozmieszczenia urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę ze źródeł odnawialnych Wskazuje si ę na rysunku studium pt.”Kierunki” obszary rozmieszczenia urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę ze źródeł odnawialnych wykorzystuj ących energi ę wiatru i energi ę słoneczn ą.. Obszary te obejmuj ą zarówno obszar lokalizacji tych urz ądze ń, jak i strefy ich oddziaływania. Obszary te wyznacza si ę na terenach rolnych znajduj ących we wsiach: Pluty, Ł ęczycki, Koryciany, Pliszki, Krynki i Rzeszotków. We wskazanych obszarach mo żna realizowa ć drogi wewn ętrzne , napowietrzne i kablowe linie energetyczne średniego i wysokiego napi ęcia oraz stacje transformatorowe słu żą ce do obsługi urz ądze ń energetyki wiatrowej i słonecznej, w tym do ich podł ączenia do sieci przemysłowej lub rozdzielczej. Pozostały teren należy wykorzystywa ć zgodnie ze wskazan ą funkcj ą terenu. Przy ustalaniu lokalizacji elektrowni wiatrowych i słonecznych należy stosowa ć zasady okre ślone w rozdziale IV. Pozostałe źródła wytwarzania energii ze źródeł niekonwencjonalnych. Jednym (obok wysokoparametrowej energetyki wiatrowej i słonecznej) z perspektywicznych kierunków rozwoju elektroenergetyki b ędzie budowa, lokalnych, indywidualnych mini źródeł energii elektrycznej wykorzystuj ących energi ę biogazu, biomasy, wody, sło ńca do nap ędu generatorów pr ądu o mocach kilkunastu do maksaymalnie100 kilowatów, jak te ż produkcji ciepła u żytkowego.

37

W roku 2011 gmina Paprotnia ł ącznie z gminami Przesmyki, Korczew i Repki przyst ąpiła do realizacji projektu Słoneczne Gminy Wschodniego Mazowsza – energia solarna energi ą przyszło ści wchodz ącego w ramy Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013. W gminie Paprotnia obejmie on monta ż na około 230 budynkach mieszkalnych instalacji solarnych przeznaczonych do podgrzewania centralnej wody u żytkowej. Inwestycja w sposób po średni wpłynie na zmniejszenie zu życia energii elektrycznej poprzez zast ąpienie energi ą słoneczn ą znacznej cz ęś ci energii elektrycznej używanej przez niektóre gospodarstwa domowe do podgrzewania wody. Znacznie wi ększe oszcz ędno ści projekt przyniesie w odniesieniu do zu życia w ęgla, co oprócz aspektu ekonomicznego ma równie ż aspekt ekologiczny – istotnie ograniczy emisj ę gazów cieplarnianych i pyłów pochodz ących ze spalania w ęgla.

3. TELEKOMUNIKACJA W zwi ązku z wej ściem w życie nowych regulacji prawnych dotycz ących wspierania rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (ustawa z dn. 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych – Dz. U. z 2010 r. Nr 106, poz 675) wyst ąpiły mo żliwo ści znacznego przyspieszenia rozwoju wszelkich form komunikacji elektronicznej. Polityka przestrzenna gminy bazuj ąca na w/w ustawie, w odniesieniu do szeroko rozumianego sektora telekomunikacyjnego uwzgl ędnia nast ępuj ące kierunki rozwoju tego sektora: - budow ę, rozbudow ę, modernizacj ę sieci i urz ądze ń telekomunikacyjnych w tradycyjnych i nowych technologiach, w tym światłowodowej – z zapewnieniem przestrzennego i technicznego dost ępu do wybudowanych elementów, - obj ęcie gminy zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym, poł ączonym z ponadlokalnymi systemami sieci internetowych: wojewódzk ą i krajow ą, - rozwój systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych (przewodowych oraz bezprzewodowych) stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie, regionie. Lokalizacja sieci i urz ądze ń telekomunikacyjnych jako inwestycji celu publicznego winna by ć zgodna z art. 46 ust.1 w/w ustawy, co oznacza, że niniejsze ustalenia studium w odniesieniu do infrastruktury z zakresy ł ączno ści publicznej nie ograniczaj ą rozwoju tych urz ądze ń na obszarze gminy, z wyj ątkiem terenów, które na podstawie przepisów odr ębnych wył ączone są z lokalizacji wszystkich b ądź niektórych elementów infrastruktury technicznej. Realizowana obecnie i planowana na lata nast ępne budowa i rozbudowa sieci światłowodowych i bezprzewodowych w gminie Paprotnia w sposób istotny wpisuje si ę 38 w powy ższe kierunki rozwoju telekomunikacji, szczególnie rozszerzy bowiem dost ęp do szerokopasmowego Internetu. Umo żliwi to powszechny rozwój e-usług, w tym e-administracji dost ępnej dla wszystkich mieszka ńców gminy.

IX. INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM N terenie gminy Paprotnia przewiduje si ę realizacj ę nast ępuj ących lokalnych inwestycji celu publicznego:

– w pierwszym etapie - budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przył ączami we wsiach Paprotnia, Hołubla, Rzeszotków, Uzi ębły, Stasin, Grabowiec i Podawce; docelowo sieci ą kanalizacyjn ą maj ą by ć obj ęte wszystkie wsie gminy w terenach przewidzianych do zainwestowania.

– przebudowa dróg gminnych,

– rozbudowa sieci telekomunikacyjnej.

– rozbudowa i budowa odcinków sieci elektroenergetycznej średniego i niskiego napi ęcia.

X. INWESTYCJIE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM Nie przewiduje si ę budowy inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym.

XI.OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH

Na terenie gminy Paprotnia nie stwierdza si ę wyst ępowania obszarów, dla których sporz ądzenie planu byłoby obowi ązkowe.

XII. OBSZARY DLA, KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNIECZE I NIELE ŚNE

Gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru farm wiatrowych wraz ze stref ą ich oddziaływania. Granice tego obszaru zostały wyznaczone orientacyjnie na rysunku studium pt. „Kierunki”. Dopuszcza korekt ę tych granic na etapie sporz ądzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, pod

39 warunkiem zachowania zasad zagospodarowania okre ślonych w rozdziale IV pkt.2.1. Gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla cz ęś ci wsi Nasiłów i Podawce obejmuj ących w znacznym stopniu tereny le śne.

XIII.KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ

1. Kształtowanie przestrzeni rolniczej W rolnictwie obserwuje si ę nast ępuj ące procesy:

– wypadanie z u żytkowania u żytków rolnych o najni ższej przydatno ści rolniczej,

– wypadanie z produkcji cz ęś ci gospodarstw rolnych, głównie najmniejszych,

– koncentracj ę gruntu w gospodarstwach najwi ększych. Procesy te powoduj ą zmiany w rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Nast ępuje zmniejszenie powierzchni u żytków rolnych, a zwi ększenie powierzchni le śnej. Wypadanie z produkcji małych gospodarstw i przejmowanie ich gruntów przez gospodarstwa wi ększe wymaga ć b ędzie scalenia i wymiany gruntów. Gospodarstwa powi ększaj ące areał musz ą modernizowa ć i rozbudowywa ć budynki gospodarcze, a ich zabudowa posuwa si ę w gł ąb działek. W zabudowie zagrodowej pojawia si ę coraz wi ęcej usług, które funkcjonuj ą obok produkcji rolnej, a z czasem t ę produkcj ę wypieraj ą. Powstaje te ż nowa zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna lub powi ązana z usługami oraz zabudowa letniskowa. Zatem zabudowa wsi b ędzie miała coraz bardziej charakter wielofunkcyjny. 1.1. Tereny rolne 1) główne funkcje – uprawy rolne, ogrodnicze, sadownicze, u żytki zielone, stawy i zbiorniki wodne. 2) uzupełniaj ące funkcje – budowle rolnicze, urz ądzenia infrastruktury technicznej, w tym równie ż z zakresu ł ączno ści publicznej. Zasady zagospodarowania a) zachowanie istniej ącej zabudowy zagrodowej z mo żliwo ści ą jej rozbudowy, przebudowy i nadbudowy, b) na terenach rolnych dopuszcza si ę lokalizacj ę zabudowy zagrodowej tj. budynków mieszkalnych, gospodarczych i inwentarskich oraz budowli rolniczych pod warunkiem dost ępu do drogi oraz mo żliwo ści uzbrojenia terenu z sieci znajduj ących si ę w terenach s ąsiaduj ących z projektowan ą zabudow ą z dopuszczeniem lokalizacji indywidualnych obiektów (studnia, „szambo”), je żeli brak jest ekonomicznego

40

uzasadniania przył ączenia do sieci gminnych, c) na terenach rolnych dopuszcza si ę lokalizacj ę zabudowy produkcyjnej rolnej uznanej za dział specjalny oraz obiektów obsługi rolnictwa (np. chłodnie ,magazyny wiaty) pod warunkiem nie naruszania interesów osób trzecich i zgodno ści z przepisami odr ębnymi oraz z ustaleniami studium dotycz ącymi w szczególno ści obszaru Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny, d) na terenach rolnych dopuszcza si ę lokalizacj ę dróg dojazdowych i wewn ętrznych oraz urz ądze ń infrastruktury technicznej, a w szczególno ści infrastruktury telekomunikacyjnej.

2. Zasady zagospodarowania terenów le śnych 2.1. Gospodarka le śna Gospodarka le śna b ędzie prowadzona według nast ępuj ących zasad:

– utrzymania trwało ści lasów i ci ągło ści wykorzystania ich wielostronnych funkcji tj. funkcji środowiskotwórczych, społecznych (pozaprodukcyjnych), ochronnych i gospodarczych (produkcyjnych),

– powi ększania zasobów le śnych poprzez zalesianie gruntów porolnych wskazanych w uproszczonych planach urz ądzania lasów i wzmagania ich korzystnego wpływu na warunki życia człowieka i funkcjonowania cało ści przyrody,

– powszechnej ochrony lasów. Podstawowym warunkiem utrzymania trwało ści lasów i wykorzystania ich wszechstronnej u żyteczno ści jest prowadzenie gospodarki le śnej zgodnie z ustaleniami planów urz ądzania lasów pa ństwowych lub uproszczonych planów urz ądzania lasów niepa ństwowych i w oparciu o zasady i instrukcje funkcjonuj ące w le śnictwie, a tak że doskonalenia jej na podstawach ekologicznych. Jednym z podstawowych czynników decyduj ących o trwało ści lasów jest ograniczanie procesów degradacji stosunków wodnych w lasach. W tym celu konieczne jest:

– zachowanie w stanie zbli żonym do naturalnego i odtworzenie śródle śnych zbiorników i cieków wodnych,

– zachowanie w dolinach rzek lasów ł ęgowych, olsów i innych naturalnych formacji przyrodniczych jako ostoi rzadkich gatunków ro ślin i zwierz ąt oraz regulatorów wilgotno ści siedlisk i mikroklimatu,

– zachowanie w stanie nienaruszonym śródle śnych nieu żytków (bagna, torfowiska, le śne łąki) wraz z ich flor ą i faun ą w celu ochrony pełnej ró żnorodno ści przyrodniczej i

41

dalsze traktowanie ich jako u żytki ekologiczne. 2.2 Zalesienia Na rysunku studium wskazuje si ę rejony, w których nale ży preferowa ć zalesienia na słabych gruntach rolniczych. Rejony te zostały wskazane jako postulowane. Ich granice okre ślono, opieraj ąc si ę przede wszystkim na analizie obecnego rozmieszczenia powierzchni le śnych. Kierowano si ę zasad ą wypełniania luk w obecnych zalesieniach, wyrównywania granic polno-le śnych i rozszerzania kompleksów le śnych w rejonach, gdzie s ą szczególnie rozdrobnione. Poza terenami wyznaczonymi w studium dopuszcza si ę zalesienia wg zasad okre ślonych poni żej. Realizacja zasady powi ększania zasobów le śnych powinna nast ępowa ć w wyniku zalesiania gruntów porolnych. Teren gminy charakteryzuje si ę nisk ą lesisto ści ą i du żą ilo ści ą gleb o niskich klasach bonitacyjnych. Zaleca si ę wprowadzanie nowych zalesie ń na grunty nieprzydatne rolniczo, zwłaszcza grunty odłoguj ące. Generalnie do zalesienia przeznacza si ę nieu żytki, grunty rolne nieprzydatne do efektywnego wykorzystania w produkcji żywno ści oraz inne grunty nadaj ące si ę do zalesienia, a w szczególno ści:

– grunty orne klas od V do VI z, które nie rokuj ą mo żliwo ści prowadzenia gospodarki rolnej oraz ł ąki klas od V do VI i pastwiska klas od V do VI z, które nie stanowi ą potencjalnych u żytków zielonych, a bezpo średnio przylegają do kompleksów le śnych,

– tereny po wyeksploatowaniu piasku i żwiru. W szczególnie uzasadnionych przypadkach do kompleksów le śnych mog ą by ć zaliczane, a tym samym równie ż zalesiane:

– grunty wy ższych klas bonitacyjnych stanowi ące śródle śne enklawy i półenklawy jednak o powierzchni nie wi ększej ni ż 2 ha w jednym konturze,

– grunty rolne o powierzchni powy żej 2 ha w przypadku ich wyj ątkowo niekorzystnego poło żenia i kształtu (enklawy w du żych kompleksach le śnych lub wydłu żone enklawy i półenklawy). Wszystkie wymienione wy żej zasady zalesieniowe zastosowano przy wskazaniu obszarów przydatnych pod zalesienia przedstawionych w Studium. Wynikiem zalesienia wyznaczonych obszarów b ędzie optymalne wykorzystanie powierzchni ziemi, uporz ądkowanie przestrzeni rolniczej i leśnej (skracanie granicy polno- le śnej), jak te ż wła ściwe, zgodne z warunkami glebowo - przyrodniczymi zagospodarowanie gruntów. W zakresie zalesiania gruntów rolnych nale ży równie ż uwzgl ędnia ć ustalenia zawarte w rozporz ądzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2007 r. w sprawie

42 szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych ni ż rolne", obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 114, poz. 786). Zgodnie z ustaleniami zawartymi w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (jednolity tekst Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z pó źno zm.), grunty przeznaczone do zalesienia okre śla miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Proces zalesiania gruntów porolnych jest procesem zło żonym w czasie, uwarunkowany zgod ą wła ściciela oraz jego prawem ubiegania si ę o dotacje i płatno ści z tym zwi ązane. Zalesienia realizowane we wskazanych w studium rejonach, wzmocni ą tereny aktywne przyrodniczo, zwi ększaj ąc lesisto ść gminy. 2.3 Ochrona terenów le śnych Ochrona istniej ących lasów obejmowa ć powinna zarówno działania bierne jak i czynne. Do działa ń biernych zaliczy ć nale ży przestrzeganie zakazu przeznaczania terenów le śnych na inne cele. Jest to szczególnie istotne w przypadku małych, izolowanych zespołów lub zespołów o funkcjach szczególnych (np. w dolinach rzek). Działania czynne powinny polega ć na egzekwowaniu obowi ązków ci ążą cych na wła ścicielach lasów. Obowi ązki te okre śla Ustawa o lasach z 1991r. W celu zapewnienia powszechnej ochrony lasów przepisy cytowanej wy żej ustawy o lasach w art. 9 nakładaj ą na wła ścicieli lasów obowi ązek kształtowania równowagi w ekosystemach le śnych, poprzez czynno ści okre ślone w przepisach odr ębnych. W gospodarowaniu na terenach le śnych przewiduje si ę ponadto:

– stosowanie wszystkich zabiegów przewidzianych zasadami hodowli lasu,

– stosowanie wszystkich zabiegów przewidzianych instrukcjami ochrony lasu i ochrony przeciwpo żarowej. W okresie wiosennym nale ży szeroko propagowa ć szkodliwo ść wypalania traw, co stanowi główna przyczyn ę po żarów w lasach.

3. Gospodarka łowiecka W zakresie obowi ązków dzier żawców lub zarz ądców obwodów łowieckich le ży m.in. dbało ść o popraw ę warunków bytowania zwierzyny, które mo żna polepszy ć poprzez prowadzenie zimowego dokarmiania, tworzenie nowych poletek łowieckich i racjonalne zagospodarowanie ju ż istniej ących oraz zwi ększanie w drzewostanach ilo ści preferowanych przez zwierzyn ę gatunków domieszkowych drzew i krzewów stanowi ących baz ę żerow ą.

43

W gestii gminy powinny le żeć działania niezale żne lub w porozumieniu z kołami łowieckimi poprawiaj ące stan ilo ściowy i zdrowotny zwierzyny łownej. Przykładowo w celu zapobiegania rozszerzaniu si ę chorób zwierz ąt gospodarskich (wirusowych i paso żytniczych) na zwierz ęta le śne, nale ży wyeliminowa ć do ść cz ęste przypadki wyrzucania do lasów odpadów i nieczysto ści (szczególnie z ubojni i masami), a tak że padłych zwierz ąt.

XIV.OBSZARY SZCZEGÓLEGO ZAGRO ŻENIA POWODZI Ą ORAZ OBSZARY OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH Nie wyst ępuj ą.

XV.OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY Nie wyst ępuj ą.

XVI.OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH Na terenie gminy Paprotnia obszary Pomników Zagłady i ich stref ochronnych nie wyst ępuj ą.

XVII.OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI Na terenie gminy Paprotnia obszary wymagaj ące przekształce ń i rehabilitacji nie wyst ępuj ą.

XVIII.GRANICE TERENÓW ZAMNKI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH Na terenie gminy Paprotnia granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych nie wyst ępuj ą.

44

XIX.UZASADNIENIE ZAWIERAJ ĄCE OBJA ŚNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROWI ĄZA Ń ORAZ SYNTEZ Ę USTALE Ń PROJEKTU STUDIUM GMINY PAPROTNIA

1.Uzasadnienie rozwi ąza ń przyj ętych w studium

Studium jest dokumentem planistycznym okre ślaj ącym polityk ę zagospodarowania przestrzennego gminy sporz ądzanym dla całego obszaru gminy. Pełni ono rol ę koordynacyjną w programowaniu rozwoju ustalonego w Strategii rozwoju gminy, a tak że przy sporz ądzaniu wieloletnich planów inwestycyjnych i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, przede wszystkim w zakresie realizacji inwestycji publicznych. Jest równie ż dokumentem formalnym przy przygotowaniu aplikacji o przyznanie środków z funduszy europejskich. Studium nie jest jednak przepisem prawa miejscowego, a zatem nie stanowi podstawy do podejmowania decyzji administracyjnych zwi ązanych z realizacj ą inwestycji. Studium dla gminy Paprotnia było opracowane według nieaktualnej na dzie ń dzisiejszy ustawy o planowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994r. , według której ranga studium była inna. Wst ępne analizy ( zarówno stanu prawnego, aktualnych uwarunkowa ń, potrzeb rozwoju) wykazały konieczno ść wprowadzenia zasadniczych zmian merytorycznych, tamtego dokumentu. Opracowuj ąc niniejsze studium uznano, że zmiany nie mog ą dotyczy ć poszczególnych ustale ń. Maj ą one równocze śnie uwzgl ędnia ć zmieniaj ące si ę potrzeby i mo żliwo ści rozwojowe gminy jak równie ż obejmowa ć pełny zakres i form ę studium okre ślon ą w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003r. jak i rozporz ądzenia w sprawie zakresu studium w cz ęś ci tekstowej i graficznej oraz wymogi zwi ązane z wej ściem w życie nowych przepisów odr ębnych Konsekwencj ą tego było opracowanie jednolitego tekstu i rysunku studium maj ącego ujednolicon ą form ę, ale w rzeczywisto ści stanowi ącego nowe opracowanie, w którym w niewielkim stopniu wykorzystano cz ęść zapisów ze studium z 2000r. Zmiana Studium składa si ę z dwóch cz ęś ci: uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego gminy Paprotnia i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz z zał ączników. W cz ęś ci po świ ęconej uwarunkowaniom znajduj ą si ę krótka charakterystyka stanu istniej ącego oraz ocena dotychczasowego zagospodarowania , jak równie ż wnioski, które jako podsumowanie oceny stanu istniej ącego odnosz ą si ę do formułowania kierunków zagospodarowania przestrzennego. Cz ęść po świ ęcona kierunkom zagospodarowania przestrzennego zawiera ustalenia koncepcyjne oraz ustalenia wi ążą ce, które wynikaj ą z aktów prawnych lub zostały podj ęte w Studium.

45

Przy opracowaniu Studium kierowano si ę kryteriami wynikaj ącymi z analizy i oceny stanu istniej ącego, szeregu uwarunkowa ń, w tym wynikaj ących z przepisów odr ębnych- szczególnie w zakresie ochrony środowiska, ochrony przyrody, ochrony dóbr kultury, ochrony lasów i kompleksów gleb I – III klasy bonitacyjnej oraz zapewnieniem bezpiecze ństwa mieszka ńców. Rozstrzygni ęcia planistyczne nast ąpiły przede wszystkim przy uwzgl ędnieniu wymogów ładu przestrzennego i zapewnienia zrównowa żonego rozwoju. Poszerzone tereny budowlane wyznaczone zostały przy zachowaniu warto ści środowiska przyrodniczego i kulturowego. Tereny przeznaczone pod zainwestowanie wyznaczono jako poszerzenie i uporz ądkowanie istniej ących terenów budowlanych. Tereny z zabudow ą istniej ącą oraz w jej bliskim s ąsiedztwie uj ęte zostały w obszar „kontynuacji zabudowy” natomiast tereny nowe niezabudowane – stanowi ące potencjalne tereny rozwoju oznaczono na rysunku Studium odr ębnym oznaczeniem graficznym. Okre ślaj ąc polityk ę przestrzenn ą gminy Paprotnia w Studium uwzgl ędniono 1) Zewn ętrzne uwarunkowania rozwoju gminy, do których nale żą głównie: – poło żenie cz ęś ci obszaru gminy w granicach Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – sie ć dróg powiatowych zapewniaj ących dobre powi ązania z gminami s ąsiednimi i miastem Siedlce – poło żenie gminy w bliskiej odległo ści od miasta Siedlce ( około 15 km ) – przebiegaj ąca przez obszar gminy linia elektroenergetyczna wysokiego napi ęcia 110 kV 2) Wewn ętrzne uwarunkowania rozwoju gminy, do których nale żą głównie: – produkcja rolna, stanowi ąca główn ą cech ę istniej ącego zagospodarowania gminy – brak mo żliwo ści dla rozwoju działalno ści pozarolniczej – rezerwy terenów dla rozwoju zabudowy mieszkaniowej, usługowej i aktywno ści gospodarczej – sprzyjaj ące warunki do lokalizacji w południowo – wschodniej cz ęś ci gminy elektrowni wiatrowych wraz z ich strefami oddziaływani – przyrodnicze i krajobrazowe warunki do rozwoju agroturystyki Na mocy przepisów odr ębnych ograniczono zainwestowanie w s ąsiedztwie cmentarzy, – wokół uj ęcia wody we wsi Paprotnia, – w dolinach cieków wodnych, – w granicach oddziaływania linii elektroenergetycznej 110 kV.

46

2. Synteza ustale ń studium Jako podstawowy kierunek i cel dla rozwoju gminy Paprotnia przyj ęto zrównowa żony rozwój uwzgl ędniaj ący potrzeby obecnego i przyszłych pokole ń jako strategiczn ą zasad ę działania ( planistyczn ą i realizacyjn ą) w sferze społecznej, gospodarczej, ekologicznej kulturowej, która zakłada osi ągni ęcie nast ępuj ących celów strategicznych: – w sferze społecznej – stała poprawa warunków życia mieszka ńców , – w sferze gospodarczej – dalszy rozwój gospodarki rolnej oraz ponadlokalnej infrastruktury elektroenergetycznej – elektrowni wiatrowych, – w sferze ekologicznej – ochrona środowiska przyrodniczego, – w sferze kulturowej – ochrona zabytków i krajobrazu kulturowego .

Okre ślona w Studium struktura funkcjonalno – przestrzenna gminy ma umo żliwi ć realizacj ę zało żonych celów. Wpłynie ona równie ż na uatrakcyjnienie obszaru gminy . W kierunkach zagospodarowania przestrzennego przyj ęto: 1) utrzymanie rolniczego charakteru gminy 2) wprowadzenie nowych terenów dla budownictwa zagrodowego, jednorodzinnego, letniskowego i usługowego, 3) w zakresie zmian w strukturze przestrzennej oraz przeznaczenia terenów – projekt Studium zakłada kontynuacj ę, przekształcenie lub rozwój nowych terenów inwestycyjnych w celu usprawnienia i poszerzenia działalno ści rolniczej, jak równie ż w celu pobudzenia innych form działalno ści gospodarczej na terenie gminy, 4) w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego – projekt zakłada utrzymanie wszelkich terenów o wysokich walorach przyrodniczych, jak równie ż proponuje ochron ę terenów dolin i cieków rzecznych, w celu utrzymania i ci ągłego polepszania warunków przyrodniczych na terenie gminy, 5) w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej- projekt zakłada ochron ę obiektów i zało żeń o wysokich walorach kulturowych poprzez wprowadzenie stref ochrony konserwatorskiej, działania takie maj ą na celu zachowanie to żsamo ści kulturowej gminy,, jak równie ż daj ą mo żliwo ść wykreowania miejsc atrakcji turystycznych, 6) w zakresie komunikacji – projekt Studium uwzgl ędnia zamierzenia inwestycyjne zarz ądców dróg powiatowych oraz dróg gminnych, 7) w zakresie infrastruktury technicznej – projekt zakłada dalszy rozwój systemów kanalizacji sanitarnej,

47

8) uporz ądkowanie granicy rolno – le śnej. Poprawie sytuacji gospodarczej gminy słu żyć mo że tak że, wnioskowana przez zainteresowanego inwestora, realizacja elektrowni wiatrowych w południowo- wschodniej cz ęś ci gminy. Zasi ęg tych obszarów wskazano w ten sposób, aby nie oddziaływały na istniej ącą i planowan ą zabudow ą mieszkaniow ą . Przyj ęte w Studium rozwi ązania s ą zgodne z ustaleniami zawartymi w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego.

Przewodnicz ący Rady Gminy

48