L’ À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas

AU FIL DE LA SARRE D 123 BL Entlang der Down the River Saar 24,2 km - 199 m 545 Langs de Saar D 156e

D 661 D 919 A 4

l b e Le Val-de-Guéblange ' A L D 338 D 28

D 156f Wentzviller D 28

Keskastel D 237

Hazembourg

Vœllerdingen

D 1061 Aérodrome Kirviller de Sarre-Union D 638 D 9 C a n a l Vittersbourg d e s

H o u i l l e è r s e s o d R D 8 e l a a

L S a r D 323 r e Honskirch

e r r a S a Sarre-Union L A 4

D 23 Sens du circuit / Richtung des Tour / Direction D 88 of trail / Rijrichting Route / Straße / Road / Verharde weg D 92 Voie à circulation restreinte / Straße mit eingeschränktem Verkehr / Restricted access road / Weg met beperkt verkeer Parcours cyclables en site propre/ Radweg im Gelände / Separate cycle track / Fietspad vrycourt Bandes cyclables / Radweg auf der Straße / Cycle lanes / Fietsstroo D 1061

0 500 m EuroVelo 5 Départ du circuit / Start der Tour / Start of trail / Vertrekpunt

D 96

D 96 Vibersviller LONDRES (UK) SAARBRUCKEN (DE) D 92 Faible dénivelé / Wenig Höhenunterschied / PFALZ Low height difference / Weinig hoogtemeters

Thal- D 153 m Bissert

StrasbourgBAS-RHIN BADEN-BADEN 217 217 SCHWARZWALD (D) 219 260 LORRAINE 200 km Colmar D 3

0 5 10 15 20 Burbach L

Bissert Schopperten Bissert L Fribourg (DE) a

a Berg

S Mulhouse HAUT-RHIN a

rr D 39 BASEL (CH) D 1061 e BRINDISI (IT) D 8

D 39b 2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 1/4

Gungwiller

Wolfskirchen

D 39

h c D 55 a r b t e L L ' O t a

D 1061 S

a

r r D 43 r D 90 D 39A e

D 655 AU FIL DE LA SARRE BL Entlang der Saar Down the River Saar 545 Langs de Saar

Cette boucle, au départ du port de plaisance de Harskirchen, suit la rivière de la This circuit takes you from the leisure port in Harskirchen down the River Saar and the Sarre et traverse la très large vallée de la Honau. C’est un espace protégé qui présente de very broad valley of La Honau. This protected area is home to a fragile natural habitat. The fragiles ressources naturelles. Ce circuit vous amènera à travers les communes de circuit leads you through the villages of Keskastel (Le Castel Restaurant, L’Alsace Restaurant, (Restaurant le Castel, Restaurant l’Alsace, Restaurant de la Sarre), Schopperten (Ferme La Sarre Restaurant), Schopperten (Old Pear Tree Farm) and finally on to Sarre-Union du vieux Poirier) pour rejoindre enfin Sarre-Union (square Dommel, Maison renaissance, (Dommel Square, Renaissance house, St. Georges’ Church, Reformed Temple, a number Église St Georges, Temple Réformé, nombreux restaurants…) qui fut connue et reconnue of restaurants, etc.) famous for its renowned factories specialised in making straw hats and notamment pour ses manufactures de chapeaux de paille et les panamas De Langenhagen, panamas (De Langenhagen), pearl headdresses (Karcher and Schmidt) and rope-making les couronnes de perles Karcher et Schmidt et la corderie Dommel. (Dommel).

Dieser Rundweg beginnt am Hafen von Harskirchen, führt am Ufer der Saar entlang Dit circuit vertrekt van de jachthaven van Harskirchen, volgt de rivier de Saar en und durch das weit erstreckte Honautal, einem Naturschutzgebiet mit gefährdeten baant zich een weg door de brede vallei van de Honau, een beschermd stukje kwetsbare Naturschätzen. Diese Tour führt Sie durch die Orte Keskastel (Restaurant Le Castel, natuur. De tocht gaat door de gemeentes Keskastel (Restaurant Le Castel, Restaurant Restaurant L’Alsace, Restaurant de la Sarre), Schopperten (Ferme du vieux Poirier) L’Alsace, Restaurant de la Sarre) en Schopperten (boerderij Ferme du Vieux Poirier) naar und zum Abschluss durch Sarre-Union (Square Dommel, Renaissance-Haus, Kirche het stadje Sarre-Union (Square Dommel, renaissance-huis, kerk St-Georges, gereformeerde St. Georges, Reformierte Kirche, zahlreiche Restaurants…), das insbesondere für seine kerk, diverse restaurants…) dat voornamelijk bekend stond om de (stro)hoeden van De Strohhutmanufakturen und die Panama-Hüte von De Langenhagen, die Perlenkränze von Langenhagen, de parelkronen van Karcher en Schmidt en de touwslagerij van Dommel. Karcher & Schmidt und die Seilerei Dommel bekannt und berühmt war.

LE PARCOURS / DER WEG / THE ROUTE / DE ROUTE

Localités Orte / Towns / Gemeentes • Bissert ◆ Harskirchen ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Keskastel ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Schopperten ◆ ◆ ◆ Sarre-Union ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

LES SERVICES PAR COMMUNE / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE

Réparation de bicyclettes / Fahrrad-Reparatur / Aires de services pour camping-car / Gemischter Stellplatz für Camping/ Aires de pique-nique / Picknickplätze / Bicycle repairs / Fietsenmaker Cars (Service und Parkplatz) / Mixed campsite for campers-dormobiles Picnic area / Picknickplaatsen (services + parking area) / Camperplaats (service- en parkeerplaatsen) Location de bicyclettes (route, VTC) / Fahrrad-Vermietung / Tronçon dangereux sur la boucle (flux automobile important) / Bicycle hire (town & country bike) / Fietsenverhuur Aire de stationnement pour camping-car / Wohnmobil Parkplatz / Gefährlicher Abschnitt in der Wegschleife (viel Autoverkehr) / Campers-dormobiles parking area / Camperplaatsparkeerplaatsen Dangerous section on the loop (heavy traffic flow) / Gevaarlijk stuk op het traject (veel verkeer) VAE / e-Bike Vermietung / e-bike hire/ Elektrische fietsen huren Restaurants Musée / Museum

Guichet automatique bancaire / Geldautomat / Cash dispenser / Geldautomaat Commerces alimentaires / Lebensmittel / Site patrimonial remarquable / Sehenswerte Kulturstätte / Food shop / Lebensmittelgeschäft Remarkable heritage site / Opmerkelijk erfgoed Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Station • Salon de thé / Bistro-Cafe / Artisanat local / Lokal Handwerk / Bistro-café / Café Local craft / Plaatselijke ambachten Camping (*,**,***,****=classement, T=tourisme, L=loisirs, période d’ouverture) / Campingplätze (*,**,***,**** =Einstufung, T=Tourismus, Toilettes publiques / Öffentliche Toiletten / Public restroom / Piscine et lieux de baignade / Swimming pool Indoor swimming pool / L=Freizeit, Öffnungszeiten) / Campsite (*,**,***,****=classif, T=tourism, Openbare toiletten Schwimmbad Hallenbad / Buitenbad Binnenbad L=leisure, opening season) / Camping

2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 2/4 AU FIL DE LA SARRE BL Entlang der Saar Down the River Saar 545 Langs de Saar

OÙ SE LOGER ? / UNTERKÜNFTE / WHERE TO STAY ? / ACCOMMODATIE Camping municipal Les Sapins*** CAMPING CLASSÉ TOURISME 14 rue de la Paix Campingplätze Einstufung Tourismus +33 (0)3 88 00 19 25 Campsite classif tourism www.keskastel.fr/camping- Camping municipal-les-sapins

■■HARSKIRCHEN Camping de l’étang Zone de Loisirs +33 (0)3 88 00 93 65 www.camping-harskirchen-alsace.fr

OÙ MANGER ? / WO ESSEN? / WHERE TO EAT? / UIT ETEN? ■■HARSKIRCHEN Restaurant de la Sarre Auberge du moulin 11 rue de Lorraine 5 rue du Meunier +33 (0)3 88 00 20 99 +33 (0)3 88 00 90 45 ■■SARRE-UNION Ouvert samedi soir et dimanche soir. Spécialités : tartes flambées. La Bonne Table Vente de farine sur place / 23 rue de Samstagabend und Sonntagabend +33 (0)3 88 00 75 57 geöffnet / Spezialität: Flammkuchen. La Porte Haute Verkauf von Mehl vor Ort / Open 9 rue de Bitche Saturday evening and Sunday +33 (0)3 88 00 22 43 evening. Speciality dishes: tartes Le Bockenheim SERVICES PAR COMMUNES / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / flambées. Flour sold on site / Open 48 rue du Maréchal Foch SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE zaterdagavond en zondagavond. +33 (0)3 88 00 11 82 Specialiteit: flammkueche. Verkoop van bloem ter plekke Le Stratus Bar RÉPARATEURS DE VÉLOS TOILETTES PUBLIQUES RD1061 Aérodrome Victor Hamm Fahrrad-Reparatur Öffentliche Toiletten ■■KESKASTEL +33 (0)3 88 02 37 38 Bicycle repairs Public washrooms Restaurant Au Castel Brasserie de la Sarre Fietsenmake Openbare toiletten 6 rue du Faubourg Rue de Phalsbourg +33 (0)3 88 00 32 73 (Centre E. Leclerc) ■■HARSKIRCHEN ■■SARRE-UNION L’Alsace +33 (0)3 88 02 09 50 L’atelier de la roue Square Dommel 11 rue du Faubourg 6 rue de Sarre-Union +33 (0)3 88 00 02 84 +33 (0)6 86 48 56 88

QUE VISITER ? / BESICHTIGUNGEN? / VISITS? / TE ZIEN? ■■HARSKIRCHEN officiële architect van de prins van Nassau- Stadt Sarre-Union. Die Fassade und die - Bouquenom, lorraine et catholique. Église protestante Stengel / Protestantische Saarbrücken. Kerk in de typische stijl van Seitenwände sind reichhaltig mit Früchten, La Villeneuve a un tracé orthogonal avec Stengelkirche / Protestant church by Stengel / Stengel in de Kromme Elzas. Orden, Diamantspitzen, Löwenköpfen und ses maisons bien ordonnées. Le long de la Protestantse kerk van Stengel Blumen verziert. rue principale s’alignent de solides maisons ■■SCHOPPERTEN en pierres aux façades régulières, derrière Construite en 1767, elle est l‘un des This house built in 1624 boasts two oriel La Ferme du Vieux Poirier (Lauréat 2015 windows and a Dutch gable. It is an iconic les maisons se trouvent les cours, les jardins édifices religieux réalisés par l‘architecte « Fermes d’Avenir ») et les dépendances qui s’étendent jusqu’à officiel du prince de Nassau Sarrebruck, F-J landmark in Sarre-Union - as is the goat Rue des champs fountain. The façade and side walls are richly la rue secondaire. Neusaarewerden fut Stengel. Elle présente un style tout à fait +33 (0)3 88 00 80 16 bâti en moins d’un demi-siècle mais n’a typique des églises Stengel d‘Alsace Bossue. decorated in fruit, insignia, diamond points, www.ferme-vieux-poirier.fr lion heads and flowers. jamais atteint la taille prévue par l’architecte Die protestantische Stengelkirche steht du comte de Nassau. La Villeneuve et ■ Dit huis uit 1624 heeft twee erkers en een seit 1926 unter Denkmalschutz. 1767 wurde ■SARRE-UNION Bouquenom ont été unifiée en 1794 et ont krullengevel. Het staat symbool voor Sarre- sie von Friedrich Joachim Stengel erbaut, dem Maison Renaissance / Renaissance-Haus / donné naissance à Sarre-Union. offiziellen Baumeister des Fürsten von Nassau- Renaissance house /Renaissance-huis Union, net zoals de bokkenfontein. Gevel Die Stadt Neusaarewerden, die heute Saarbrücken. Sie ist typisch für den damaligen en zijmuren zijn rijkelijk versierd met fruit, Cette maison de 1624 présente deux Villeneuve genannt wird, wurde 1707 praktisch Barockstil dieser Gegend. makarons, diamantpunten, leeuwenkoppen oriels et un pignon à volutes. Elle est en bloemen. aus dem Nichts gebaut. Mit ihrer Lage The protestant church was designed l’emblème de Sarre-Union, au même titre gegenüber von Bouquenom wirkt sie wie eine in 1767 by Frederic Joachim Stengel, que la fontaine des boucs. Façade et murs ■■VILLENEUVE Art Kampfansage der Grafen von Nassau- the official architect of Prince Nassau of latéraux sont richement ornés de fruits, Neusaarewerden, aujourd’hui appelé Saarbrücken an ihre lothringischen Nachbarn: Sarrebruck. Stengel designed many religious macarons, pointes de diamant, têtes de lions Villeneuve, est une cité nouvelle construite - Hier das deutsche und protestantische buildings in the region in the baroque et fleurs. ex-nihilo en 1707. Située en face de Neusaarewerden. style. The church was designated a national Dieses Haus aus dem Jahre 1624 verfügt Bouquenom, elle semble être un défi lancé - Dort das lothringische und katholische monument in 1926. über zwei Erker und einen Volutengiebel. Es par les comtes de Nassau-Saarbrücken à Bouquenom. Gebouwd in 1767. Een van de vele gehört ebenso wie die „Fontaine aux boucs“ leurs voisins lorrains : Villeneuve mit seinen sorgfältig aufgereihten religieuze bouwwerken van F.J. Stengel, de (Bocksbrunnen) zu den Wahrzeichen der - Neusaarewerden, allemande et protestante, Häusern hat ein orthogonales Straßenraster.

2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 3/4 AU FIL DE LA SARRE BL Entlang der Saar Down the River Saar 545 Langs de Saar

QUE VISITER ? / BESICHTIGUNGEN? / VISITS? / TE ZIEN?

Entlang der Hauptstraße stehen solide opgebouwd stadje. Zijn ligging tegenover St. Georges’ Church is one of the town’s exposition permanente sur l‘architecture Steinhäuser mit regelmäßigen Fassaden und Bouquenom was bijna een uitdaging van de most remarkable buildings. Erected on religieuse en Alsace Bossue et sur la Ville- hinter den Häusern erstrecken sich die Höfe, graven van Nassau-Saarbrücken ten opzichte the foundations of a Mediaeval church, it Neuve de Sarre-Union, ensemble baroque Gärten und Nebengebäude bis hin zu den van hun buren in Lorraine: harmoniously blends late Gothic art with du début du XVIIIe s. Nebenstraßen. - Neusaarewerden was Duits en protestants, Renaissance touches. Die restaurierte Kirche ist ein typisches Neusaarewerden wurde in weniger als einem - Bouquenom Frans en katholiek. De kerk St-Georges is een van de meest Beispiel für eine protestantische Kirche halben Jahrhundert gebaut, erreichte jedoch La Ville-Neuve is gebouwd volgens een opmerkelijke gebouwen van de stad. Een und wurde im 18. Jh. unter der Leitung des nie die Größe, die der Architekt des Grafen von achthoekig plan met keurig geordende aangenaam evenwicht tussen laatgotische Architekten Stengel, dem Bauamtsdirektor Nassau geplant hatte. Die Stadt Sarre-Union huizen. Langs de hoofdstraat staan degelijke kunst en renaissance-elementen, gebouwd op der Prinzen von Nassau-Saarbrücken gebaut. entstand im Jahr 1794 aus der Vereinigung von natuurstenen panden met gelijkmatige gevels. de funderingen van een middeleeuwse kerk. Sie beherbergt eine Dauerausstellung über Villeneuve und Bouquenom. De erven, tuinen en schuren bevinden zich Square Dommel / Square Dommel / religiöse Architektur im Krummen Elsass Neusaarewerden, today called Villeneuve, achter de huizen en lopen door tot aan het Dommel Square / Square Dommel und die Neustadt von Sarre-Union, einem is a new town built from scratch in 1707. straatje erachter. Barockensemble aus dem frühen 18. Jh. Located opposite Bouquenom, it stands like Neusaarewerden werd in nog geen halve Le square Dommel était anciennement un parc pour les Dommel (propriétaires de la A typical example of Protestant churches a challenge raised by the Counts of Nassau- eeuw gebouwd, maar heeft nooit de door de th Saarbrücken in defiance of their neighbours architect van de graaf van Nassau geplande corderie Dommel). built in the 18 century inspired by the from Lorraine: grootte bereikt. La Ville-Neuve en Bouquenom Der Square Dommel war früher ein Park architect Stengel, who was the Director - Neusaarewerden, German and Protestant, zijn in 1794 verenigd tot één stad die de naam der Familie Dommel (Eigentümer der Seilerei of the Princes of Nassau-Saarbrücken’s - Bouquenom, Lorraine and Catholic. Sarre-Union kreeg. Dommel). Building Offices. The restored temple is home to a permanent exhibition on Villeneuve is built to an orthogonal plan with Eglise St Georges / Kirche St. Georges / Dommel Square was once parkland well-ordered houses. Rows of solid stone religious architecture in Alsace Bossue and St. Georges’ Church / Kerk St-Georges belonging to the Dommel family (owners of the New Town of Sarre-Union with its early houses displaying neat façades stand along the Dommel rope factory). the main street with courtyards, gardens and L‘église St Georges est l‘un des édifices les 18th-century Baroque style. outhouses at the back stretching up to the plus remarquables de la ville. Construite sur Dit plantsoen was oorspronkelijk een park Typisch voorbeeld van de in de 18e eeuw secondary street. les fondations d‘une église médiévale, elle voor de familie Dommel, de eigenaren van de gebouwde protestantse kerken, onder gelijknamige touwslagerij. Neusaarewerden was built in less than mêle harmonieusement l‘art gothique tardif invloed van architect Stengel, bouwmeester half a century but never reached the size à des éléments Renaissance. Temple Réformé / Reformierte Kirche / van de prinsen van Nassau-Saarbrücken. originally planned by the Count of Nassau’s Die Kirche St. Georges ist eines der Reformed Temple / Gereformeerde kerk De gerestaureerde kerk huisvest een architect. Villeneuve and Bouquenom were sehenswertesten Gebäude der Stadt. Sie Exemple typique des églises protestantes permanente expositie over religieuze united in 1794 and gave birth to the town entstand auf den Fundamenten einer construites au XVIIIe s. sous l‘impulsion de architectuur in de Kromme Elzas en over La of Sarre-Union. mittelalterlichen Kirche und verbindet auf l‘architecte Stengel, directeur de l‘office Ville-Neuve, de ‘Duitse’ helft van Sarre-Union, Neusaarewerden, dat tegenwoordig La harmonische Weise Elemente der Spätgotik des constructions des Princes de Nassau- een barok ensemble uit het begin van de Ville-Neuve heet, is een in 1707 uit het niets und der Renaissance. Saarbrücken, le temple restauré abrite une 18e eeuw.

OFFICES DE TOURISME / VERKEHRSBÜRO / TOURIST OFFICE / VVV ■■OFFICE DE TOURISME DE L’ALSACE BOSSUE 90 rue Principale 67430 +33 (0)3 88 00 40 39 www.tourisme.alsace-bossue.net

2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 4/4