Gminy Kostomłoty

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY KOSTOMŁOTY

KOSTOMŁOTY Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kostomłoty przyjęte uchwałą nr L/247/10 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 29 marca 2010 r.

Zespół głównego projektanta: mgr inż. Paweł Niemiec - główny projektant mgr inż. Tomasz Rodkiewicz

projektanci: mgr inż. arch. Wojciech Marszałek mgr inż. Barbara Jankowska mgr inż. Joanna Świtlińska - Robutka

zagadnienia środowiska przyrodniczego mgr inż. Magdalena Doniec dr Grzegorz Synowiec

współpraca Karina Konieczny Miłosz Szymczak

Lex Urbi Paweł Niemiec APU Tomasz Rodkiewicz

www.lexurbi.pl www.apu.com.pl

Załącznik nr 1 do Uchwały nr L/247/10 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 29 marca 2010 r.

Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kostomłoty przyjęta uchwałą nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r.

główny projektant: mgr inż. Paweł Niemiec

projektanci: mgr inż. Anna Skiba mgr inż. Joanna Świtlińska - Robutka

zagadnienia środowiska przyrodniczego dr Grzegorz Synowiec mgr Maria Młodzianowska – Synowiec]1

Załącznik nr 1 do Uchwały nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r.

1 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r. 3

Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kostomłoty

Załącznik nr 1 do Uchwały nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r.

ZESPÓŁ AUTORSKI ZMIANY STUDIUM:

Główny projektant: dr inż. arch. Mirosław Wiśniewski

Projektanci: mgr inż. arch. Wojciech Pardała mgr inż. arch. Agnieszka Czyrznikowska mgr inż. arch. Monika Bachmańska -Słowikowska

Opracowanie wykonano w: Pracowni Projektowej „Mirosław Wiśniewski – Urbanistyka i Architektura” Sp. z o.o. 90-710 Łódź, ul. Żeromskiego 10

Treść zmian wprowadzonych w zmianie studium uwidoczniono w tekście jasnoniebieską czcionką. Wszelkie zmiany tekstu zaopatrzono przypisami oznaczonymi dodatkowo cyfrą 2.

Łódź, czerwiec 2016 r.2

2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 4

SPIS TREŚCI:

WSTĘP

1. PODSTAWY FORMALNO-PRAWNE OPRACOWANIA 8 2. CEL I ZADANIA STUDIUM 8 3. MATERIAŁY WEJŚCIOWE DO STUDIUM 9

UWARUNKOWANIA ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA

PRZESTRZENNEGO GMINY KOSTOMŁOTY

1. STRUKTURA FUNKCJONALNO–PRZESTRZENNA I CHARAKTERYSTYKA 10 ZAINWESTOWANIA 1.1. PODZIAŁ FUNKCJONALNO PRZESTRZENNY GMINY KOSTOMŁOTY 10 1.2. FUNKCJE JEDNOSTEK OSADNICZYCH 11 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY, STAN I FUNKCJONOWANIE 12 ŚRODOWISKA 2.1. POŁOŻENIE, UKSZTAŁTOWANIE I RZEŹBA TERENU 12 2.2. BUDOWA GEOLOGICZNA 12 2.3. WARUKI WODNE 12 2.4. SUROWCE NATURALNE 14 2.5. SZATA ROSLINNA 14 2.6. WARUNKI KLIMATYCZNE, ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA 15 2.7. OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW 16 SZCZEGÓLNYCH 2.8. ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA NATURALNEGO 18 2.9. PODSUMOWANIE 20 3. STAN I FUNKCJONOWANIE ŚRODOWISKA KULTUROWEGO 22 3.1. CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH ZESPOŁÓW ZABYTKOWYCH 22 3.2. TERENY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW 23 SZCZEGÓLNYCH 4. STAN I FUNKCJONOWANIE ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 27 4.1. UŻYTKOWANIE I WŁASNOŚĆ GRUNTÓW 27 4.2. STAN ŚRODOWISKA 28 4.3. ROLNICTWO 30 4.4. GOSPODARKA LEŚNA 33 5. WARUNKI I JAKOŚC ŻYCIA MIESZKAŃCÓW 35 5.1. DEMOGRAFIA 35 5.2. OSADNICTWO 38 5.3. RYNEK PRACY 39 5.4. CHARAKTERYSTYKA ZAINWESTOWANIA 41 5.5. WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW 47 6. POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU GMINY KOSTOMŁOTY 48

6.1. OGRANICZENIA ROZWOJU 48 6.2. MOŻLIWOŚCI ROZWOJU 49 7. KOMUNIKACJA 50 7.1. SIEĆ DROGOWA 50 7.2. NATĘŻENIE RUCHU, ANALIZA STANU ISTNIEJĄCEGO I ZAGROŻENIA 51 8. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 53 8.1. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA 53 8.2. GOSPODARKA ODPADAMI 56 8.3. ENERGETYKA 59 9. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z KIERUNKÓW POLITYKI PRZESTRZENNEJ 60 SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO

KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA I ROZWOJU

PRZESTRZENNEGO GMINY KOSTOMŁOTY

1. KIERUNKI ROZWOJU STRUKTURY FUNKCJONALNO–PRZESTRZENNEJ 61 1.1. CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO 61 1.2. GŁÓWNE FUNKCJE GMINY I PODZIAŁ FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNY 62 1.3. PRZEKSZTAŁCENIA W STRUKTURZE FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNEJ 63 1.4. PODZIAŁ FUNKCJONALNO–PRZESTRZENNY JEDNOSTEK I KIERUNKI 63 ROZWOJU 1.5. GŁÓWNE ZASADY PRZEZNACZANIA TERENÓW POD ZAINWESTOWANIE ORAZ ETAPOWANIE INWESTYCJI 73 1.6. GŁÓWNE ELEMENTY UKŁADU FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNEGO 74 1.7. KIERUNKI ROZWOJU BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO 74 1.8. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ 77 1.9. KIERUNKI ROZWOJU AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ 79 1.10. KIERUNKI ROZWOJU PRODUKCJI ROLNEJ ORAZ OBSŁUGI ROLNO- 81 SPOŻYWCZEJ 1.11. KIERUNKI ROZWOJU DLA TERENÓW ZIELENI 82 1.12. TERENY WYMAGAJĄCE PRZEKSZTAŁCEŃ I REHABILITACJI 83 1.13. POLITYKA W ZAKRESIE PODNIESIENIA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW 83 2. KIERUNKI OCHRONY WARTOŚCI I ZASOBÓW ŚRODOWISKA 85 PRZYRODNICZEGO 2.1. PODSTAWOWE KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 85 2.2. OBSZARY I OBIEKTY PRAWNIE CHRONIONE 86 2.3. OCHRONA POWIETRZA 91 2.4. OCHRONA PRZED HAŁASEM I PROMIENIOWANIEM 92 ELEKTROMAGNETYCZNYM 2.5. OBSZARY I OBIEKTY WSKAZANE DO OBJĘCIA OCHRONĄ 92

2.6. OBSZARY WYMAGAJĄCE PRZEKSZTAŁCEŃ, REHABILITACJI [LUB REKULTYWACJI 2 REKULTYWACJI, REMEDIACJI ORAZ OBSZARY ZDEGRADOWANE] 93 3. KIERUNKI I ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO 94 3.1. PODSTAWOWE KIERUNKI I ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA 94 KULTUROWEGO 3.2. ELEMENTY OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO UJĘTE W STUDIUM 94 3.3. STREFY OCHRONY KONSERWATORSKIEJ 95 3.4. OCHRONA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH 99 3.5. OCHRONA ZABYTKOWYCH UKŁADÓW ZIELENI 100 3.6. OBIEKTY WPISANE DO KONSERWATORSKIEGO REJESTRU ZABYTKÓW, 102 WOJEWÓDZKIEJ I GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW 4. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ PRZESTRZENI 103 PRODUKCYJNEJ I GOSPODARKI LEŚNEJ 4.1. OGÓLNE KIERUNKI KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI 103 PRODUKCYJNEJ 4.2. KIERUNKI OCHRONY GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH 104 5. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI 105 5.1. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI 105 5.2. KIERUNKI MODERNIZACJI DRÓG 106 6. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 107 6.1. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA 107 6.2. GOSPODARKA ODPADAMI 109 6.3. ENERGETYKA 110 7. SYNTEZA USTALEŃ STUDIUM 114 8. ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH ORAZ LOKALNYCH 116 CELÓW PUBLICZNYCH 9. OBSZARY WSKAZANE DO OPRACOWANIA MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO [OBSZARY WYMAGAJĄCE

PRZEPROWADZENIA SCALEŃ I PODZIAŁU NIERUCHOMOŚCI ORAZ OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ]2 118 10. POLITYKA PROMOCJI 119 11. ZAŁĄCZNIKI DO TEKSTU 120 12. ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE 120

WSTĘP

1. PODSTAWY FORMALNO-PRAWNE OPRACOWANIA

„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kostomłoty” opracowano na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów prawnych oraz Uchwały Rady Gminy Kostomłoty Nr XII/46/07 z dnia 31 lipca 2007 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kostomłoty.

2. CEL I ZADANIA STUDIUM

„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kostomłoty” jest dokumentem planistycznym sporządzonym dla obszaru gminy Kostomłoty zgodnie z Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 – z późn. zm.). Studium określa cele i kierunki polityki przestrzennej prowadzonej przez samorząd i jest tak zwanym aktem kierownictwa wewnętrznego gminy. Podstawą prawną sporządzenia Studium jest Uchwała Rady Gminy Kostomłoty Nr XII/46/07 z dnia 31 lipca 2007 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kostomłoty.

Zadaniem „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kostomłoty” jest:

- rozpoznanie aktualnej sytuacji obszaru objętego opracowaniem Studium, istniejących uwarunkowań oraz problemów, związanych z jej rozwojem, - sformułowanie kierunków zagospodarowania przestrzennego i zasad polityki przestrzennej, w tym zasad ochrony interesu publicznego, - stworzenie podstawy do koordynacji planów miejscowych i decyzji o warunkach zabudowy oraz lokalizacji inwestycji celu publicznego, wydawanych dla terenów nie posiadających miejscowych planów, - promocja rozwoju gminy.

Studium po uchwaleniu przez Radę Gminy Kostomłoty nie jest przepisem gminnym i nie stanowi podstawy do wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, lecz jest dokumentem planistycznym zawierającym normy określające kierunki i sposoby działania organów gminy.

3. MATERIAŁY WEJŚCIOWE DO STUDIUM

W toku opracowania przeanalizowano i wykorzystano następujące materiały wyjściowe: 1. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego zatwierdzony uchwałą Nr XLVIII/873/2002 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 30.08. 2002 r.; 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kostomłoty zatwierdzone uchwałą nr XXIII/141/2000 Rady Gminy w Kostomłotach z dnia 8 grudnia 2000 r.; 3. Strategia Rozwoju Gminy Kostomłoty na lata 2007-2015; 4. Rejestr zabytków archeologicznych województwa dolnośląskiego. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu; 5. Wojewódzka ewidencja zabytków - część archeologiczna (Archeologiczne Zdjęcie Polski), Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu; 6. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce" wg stanu na 31.XII.2006, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2007; 7. Raport o stanie środowiska województwa dolnośląskiego w 2007 r, WIOŚ Wrocław 2008; 8. „Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski wg gmin” – Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach – Puławy 1994 r.; 9. „Stan gleb w powiatach województwa dolnośląskiego – zakwaszenie – potrzeby wapnowania, zawartość metali ciężkich i siarki” – Okręgowa Stacja Chemiczno–Rolnicza Oddział we Wrocławiu, Wrocław 1999 r.; 10. Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Kostomłoty, Wrocław 2004; 11. Projekt Założeń do Planu Zaopatrzenia w Ciepło, Energię Elektryczną i Paliwa Gazowe dla Obszaru Gminy Kostomłoty, Katowice 2001.; 12. Rocznik statystyczny województwa dolnośląskiego 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007 – Urząd Statystyczny we Wrocławiu; 13. Materiały statystyczne dotyczące demografii, zatrudnienia, własności gruntów - zebrane przez zespół autorski w ramach inwentaryzacji pośredniej w 2007 r.; 14. Materiały dotyczące użytkowania terenów i rodzajów działalności gospodarczej zebrane przez zespół autorski w ramach inwentaryzacji bezpośredniej w 2007 r.; 15. Mapy sytuacyjno-wysokościowe w skali 1:5000, topograficzne w skali 1:10000, mapy ewidencyjne w skali 1:5000; 16. Materiały mapowe oraz opracowania branżowe w zakresie uzbrojenia technicznego; 17. Wnioski do Studium od osób fizycznych i instytucji; 18. Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa dolnośląskiego, Zarząd Województwa Dolnośląskiego, WBU we Wrocławiu, 2005 r.; 19. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dotyczące gminy Kostomłoty, uchwalone w latach 1995 - 2005.

UWARUNKOWANIA ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY KOSTOMŁOTY

1. STRUKTURA FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNA I CHARAKTERYSTYKA ZAINWESTOWANIA 1.1. PODZIAŁ FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNY GMINY KOSTOMŁOTY Powiązania z terenami otaczającymi Gmina Kostomłoty położona jest w środkowej części województwa dolnośląskiego. Od północy graniczy z gminą Środa Śląska i Miękinia, od wschodu z gminą Kąty Wrocławskie, od południa z gminą Mietków i Żarów, od zachodu z gminą Udanin. Kostomłoty położone są 27 km od Wrocławia oraz 14 km od stolicy powiatu Środy Śląskiej. Przez gminę z zachodu na wschód przebiega autostrada A4 w części pokrywająca się z drogą krajową nr 5 stanowiąca fragment międzynarodowej trasy komunikacyjnej Drezno-Wrocław-Katowice-Kraków-Lwów. Droga krajowa nr 5 przebiegająca na odcinku od wschodniej granicy gminy do węzła Kostomłoty autostradą, po przejściu przez węzeł Kostomłoty zmienia kierunek na południowo-zachodni i poprzez Strzegom prowadzi dalej do przejścia granicznego w Lubawce. Przez wschodnią część gminy przebiega droga wojewódzka nr 346 relacji Oława, Kąty Wrocławskie, Środa Śląska. Gmina poprzez autostradę A-4 posiada dogodne połączenia drogowe z Wrocławiem, Legnicą, a dzięki drodze nr 5 z Jelenią Góra i Wałbrzychem. Kostomłoty wraz z gminą miejsko-wiejską Środa Śl. oraz wiejskimi gminami Malczyce, Miękinia i Udanin tworzą powiat Średzki. W 2006 r. gmina liczyła 6866 mieszkańców. Całkowita powierzchnia gminy wynosi 146,3 km2. Sieć osadnicza - klasyfikacja Główną funkcją gminy jest produkcja rolna, mieszkalnictwo oraz usługi. W granicach gminy znajduje się 27 wsi i 3 przysiółki. Bogdanów, Budziszów, Chmielów, Czechy, Godków (przysiółek Osieczyna), Jakubkowice, Jarząbkowice, Jenkowice, Karczyce (przysiółek Pustynka), Kostomłoty, Lisowice, Mieczków, Osiek, Paździorno, Piersno, Piotrowice, Ramułtowice, Samborz, Samsonowice, Siemidrożyce, Sikorzyce, Sobkowice, Szymonowice, Świdnica Polska, Wichrów, Wilków Średzki (przysiółek Wnorów), Zabłoto. Największą miejscowością gminy są Kostomłoty (ok. 947 mieszkańców w 2007 r.). Kostomłoty - siedziba władz gminy - należą do najstarszych osad targowych na Dolnym Śląsku i jako taka (forum Costomlot) została wymieniona po raz pierwszy w dokumencie księcia Bolesława Kędzierzawego, wystawionym we Wrocławiu w 1149 r. Dokument datowany na 1254 r., wystawiony we Wrocławiu mówi o Kostomłotach jako o ,,civitas” (miasteczku). Prawa miejskie Kostomłoty otrzymały po 1241 roku. Średniowieczny rodowód mają także inne wsie z terenu gminy. Od przełomu XIX-XX wieku Kostomłoty przeżywają intensywny rozwój, stanowiąc obecnie ważny ośrodek obsługi i zamieszkiwania w obrębie powiatu średzkiego. Kostomłoty pełnią funkcję gminnego ośrodka usługowego w zakresie administracji, oświaty, kultury oraz służby zdrowia. Z obsługiwanymi miejscowościami połączone są siecią dróg powiatowych i gminnych. Strukturę gminy cechuje znaczna jednorodność i zbliżony do siebie sposób zagospodarowania, związany z jej rolniczym charakterem. Jednostki osadnicze zlokalizowane są stosunkowo równomiernie na całym obszarze gminy. Na jej obszarze wydzielają się następujące zespoły wsi: - centralnie położony zespół wsi bezpośrednio ciążących do siedziby władz gminnych Kostomłotów, z ośrodkami lokalnymi we wsiach Piersno, Zabłoto, Wilków Średzki i Piotrowice (liczba mieszkańców w tym zespole wynosi ok. 4004 osoby), - północno-wschodni zespół wsi ciążących do ośrodka lokalnego - Karczyc (liczba mieszkańców w tym zespole wynosi ok. 1272 osób), - południowy zespół wsi, położonych na południe od autostrady A4 z ośrodkami lokalnymi we wsiach Mieczków, Osiek i Paździorno (liczba mieszkańców w tym zespole wynosi ok. 1722 osób).

Największą wsią są Kostomłoty, liczące ok. 947 mieszkańców. Drugą co do wielkości wsią są Piotrowice, które liczą ok. 750 mieszkańców. Tylko 7 wsi (Mieczków, Osiek, Piersno, Ramułtowice, Wichrów, Wilków Średzki, Zabłoto) zaliczyć można do grupy wsi o średniej wielkości, mieszczących się w przedziale 300-500 mieszkańców. Pozostałe, to wsie małe, o liczbie ludności nie przekraczającej 300, z tego 4 wsie mieszczą się w przedziale do 100 mieszkańców. W zdecydowanej większości wsi, od lat notuje się ujemne saldo migracji, co mimo stosunkowo wysokiego przyrostu naturalnego powoduje stałe zmniejszenie się liczby ludności wiejskiej. Na terenie gminy wyróżnić można następujący system hierarchii ośrodków: wieś Kostomłoty - ośrodek gminny poziomu II obejmujący zasięgiem oddziaływania obszar gminy spełniający funkcję administracyjną i usługowo-handlową, wieś Karczyce – ośrodek poziomu I o poszerzonym programie usług, wsie Wilków Średzki, Piotrowice, Zabłoto, Piersno, Paździorno, Osiek, Mieczków – ośrodki poziomu I. Pozostałe wsie dysponują elementarnym poziomem obsługi Na terenie gminy istnieją miejscowości wzajemnie powiązane z racji położenia i dobrej komunikacji. Są to: Osiek – Bogdanów - Godków, Kostomłoty - Zabłoto, Jakubowice – Siemidrożyce -Szymanowice, Chmielów - Lisowice, Budziszów - Ramułtowice. 1.2. FUNKCJE JEDNOSTEK OSADNICZYCH Tab. 1 Funkcje jednostek osadniczych Lp. Miejscowość Funkcja wsi 1. Kostomłoty administracyjno-usługowa, mieszkaniowa, produkcyjna, rolnicza 2. Bogdanów rolnicza 3. Budziszów rolnicza 4. Chmielów rolnicza 5. Czechy rolnicza 6. Godków rolnicza 7. Jakubowice rolnicza 8. Jarząbkowice rolnicza 9. Jenkowice rolnicza 10. Karczyce usługowo - rolnicza 11. Lisowice rolnicza 12. Mieczków rolniczo - usługowa 13. Osiek rolniczo - usługowa 14. Paździorno rolniczo - usługowa 15. Piersno rolniczo - usługowa 16. Piotrowice rolniczo - usługowa 17. Ramułtowice rolnicza 18. Samborz rolnicza 19. Samsonowice rolnicza 20. Siemidrożyce rolnicza 21. Sikorzyce rolnicza 22. Sobkowice rolniczo - usługowa 23. Szymanowice rolnicza 24. Świdnica Polska rolnicza 25. Wichrów rolnicza 26. Wilków Średzki rolniczo - usługowa 27. Zabłoto rolniczo - usługowa

2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY, STAN I FUNKCJONOWANIE ŚRODOWISKA 2.1. POŁOŻENIE, UKSZTAŁTOWANIE I RZEŹBA TERENU Gmina Kostomłoty położona jest w środkowej części Dolnego Śląska w obrębie lekko pofalowanej Wysoczyzny Średzkiej stanowiącej część mezoregionu Równiny Wrocławskiej. Obszar gminy jest nachylony ku północy a niewielkie kulminacje terenu posiadają spadki dochodzące do 7%. Wysokości bezwzględne wahają się od 130 do 180 m.n.p.m. a najwyższe wzniesienia występują w części południowo-zachodniej gminy. Pod względem morfologicznym można wyróżnić następujące jednostki: - Wysoczyznę plejstoceńską, łagodnie pofalowaną ze spadkami mieszczącymi się w przedziale 2-3 % i tylko lokalnie dochodzącymi do 7%, - Obniżenia dolinne, z wyróżniającym się fragmentem doliny rzeki Strzegomki. Dno omawianej doliny ma zmienną szerokość 400-900 m i wcina się w podłoże na głębokość 3-7 m. Pozostałe cieki mają doliny o szerokości od kilkunastu do 500 m.

2.2. BUDOWA GEOLOGICZNA Budowa geologiczna gminy uwarunkowana jest jej przynależnością do jednostki geologicznej bloku przedsudeckiego. Blok ten został ukształtowany w trzeciorzędzie, w którym doszło do jego obniżenia a następnie został przykryty osadami kenozoicznymi. Obraz budowy geologicznej bloku przedsudeckiego jest bardzo zróżnicowany i składa się w omawianym rejonie z następujących utworów: - Podłoża staropaleozoicznego reprezentowanego przez kompleks fyllitowo-łupkowy i wulkanogeniczny, - Osadów trzeciorzędowych sedymentacji mioceńskiej, reprezentowanych głównie przez osady ilasto-piaszczysto-pylaste, o miąższości dochodzącej do 250 m. Głębokość występowania utworów trzeciorzędowych jest bardzo zmienna – od najpłycej zalegających w okolicach wsi Ramułtowice do najgłębszych w obrębie struktury Bogdaszowic. Osady czwartorzędowe na terenie gminy wykształcone są jako gliny pylaste i lokalnie piaski gliniaste a ich stan uzależniony jest od stopnia zawilgocenia. Przeważnie mamy tu do czynienia z gruntami twardoplastycznymi, lokalnie z domieszkami żwirów. Część w/w osadów tworzą piaski o zróżnicowanej granulacji oraz pospółki i żwiry przykryte warstwą pyłów, budujące większość lokalnych kulminacji. Utwory holoceńskie, wykształcone jako gliniaste mady miękkoplastyczne (gliny piaszczyste, pylaste, żwiry i piaski gliniaste) mają miąższość od kilkudziesięciu centymetrów (w mniejszych dolinach) do kilku metrów w dolinie Strzegomki. Mady podścielone są piaskami albo żwirami.

2.3. WARUNKI WODNE Wody powierzchniowe Działy wodne II rzędu przebiegające przez teren gminy dzielą ją na część północną należącą do zlewni Średzkiej Wody, część wschodnią i południowo-wschodnią należącą do zlewni Bystrzycy oraz część zachodnią należącą do zlewni Cichej Wody. W zlewni Średzkiej Wody na terenie gminy leży rzeka Średzka Woda, w zlewni Cichej Wody – rzeka Jarosławiec, w zlewni Bystrzycy – Karczycki Potok, Niesłusz, Potok Młyńsko i Strzegomka, która jest największym ciekiem wodnym na terenie gminy. Przepływające przez teren gminy cieki z wyjątkiem źródliskowego odcinka Średzkiej Wody są uregulowane. Strzegomka, wzdłuż której znajdują się istotne w skali gminy tereny zalewowe posiada częściowe obwałowania, pozostałe rzeki przepływające przez obszar gminy nie są obwałowane. Ochrona przeciwpowodziowa gminy jest niewystarczająca i wymaga dalszej rozbudowy. Na terenie gminy występują małe zbiorniki retencyjne o łącznej powierzchni 4,0 ha oraz podmokłości związane głównie z obniżeniami dolinnymi. Duże powierzchnie gruntów stale

12 podmokłych występują w okolicy Piotrowic i Sikorzyc. Podmokłości w obrębie wysoczyzny zajmują niewielkie tereny zagospodarowane jako użytki zielone. Rzekami objętymi monitoringiem w ramach państwowego monitoringu środowiska są Strzegomka oraz Cicha Woda. Badania przeprowadzone dla rzeki Strzegomki w 2006 r przez WIOŚ we Wrocławiu obejmowały dwa przekroje pomiarowe w ramach monitoringu uzupełniającego i jeden przekrój pomiarowy w ramach monitoringu diagnostycznego. Do wód Strzegomki odprowadzane są oczyszczone ścieki z następujących źródeł: - nowej oczyszczalni ścieków w Chwaliszowie, - mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Strzegomiu, - grupowej mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Żarowie, - mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Rusku, - mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków dla miejscowości Kostomłoty, Zabłoto, Piotrowice, Piersno. Znaczący wpływ na zanieczyszczenie wód Strzegomki ma także jej dopływ – rzeka Pełcznica. W punkcie pomiarowym poniżej jej ujścia odnotowano m.in. znaczny wzrost zasolenia wód a także odpowiadający V klasie czystości, poziom związków organicznych i biogennych. Natomiast na ujściu Strzegomki do Bystrzycy odnotowano poprawę jakości wód, odpowiadającą IV klasie czystości (wody o niezadowalającej jakości). W przekroju zlokalizowanym poniżej Chwaliszowa i powyżej zbiornika Dobromierz, wody Strzegomki zalicza się do I, II lub III klasy czystości wód, a jedynie w zakresie zawartości azotanów i zanieczyszczeń bakteriologicznych – do klasy IV. Wpływ na poprawę jakości wód rzeki mają inwestycje związane z oddaniem nowych oczyszczalni ścieków wraz z systemami kanalizacji co pozwoliło na uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w górnej części zlewni rzeki Strzegomki. Wody podziemne, zbiorniki wód podziemnych Według podziału hydrogeologicznego Polski, gmina Kostomłoty leży w rejonie niecki wrocławskiej, podregionie wrocławskim. Północna część gminy leży w zasięgu trzeciorzędowego zbiornika wód podziemnych GZWP 319 Subzbiornik Prochowice–Środa Śl. Na terenie gminy przeprowadzono w 2006 r. badania diagnostyczne jakości wód podziemnych w ramach monitoringu realizowanego przez Państwowy Instytut Geologiczny - oddział we Wrocławiu. W ramach monitoringu PIG (punkt pomiarowy 342 w Kostomłotach), stwierdzono V klasę jakości wód podziemnych oznaczającą złą jakość wód. O niskiej ocenie wód podziemnych zadecydowały przekroczone normy zawartości manganu, żelaza i niklu oraz obniżone wartości odczynu. Ze względu na pogarszającą się jakość wód podziemnych w ostatnich latach, konieczne są działania mające na celu maksymalną ochronę GZWP. Piętro trzeciorzędowe stanowi główne źródło zaopatrzenia gminy Kostomłoty w wodę. W utworach czwartorzędowych na terenie gminy istnieje obszar zasobny w wodę, związany z systemem dolin kopalnych w rejonie wsi Bogdaszowice–Jarząbkowice. Południowo-zachodnia część gminy położona jest w regionie podsudeckim, charakteryzującym się niekorzystnymi warunkami wodnymi. Wody znajdują się tam w poziomie czwartorzędowym w warstwach o niewielkiej miąższości. Występujące na terenie gminy punktowe i obszarowe źródła zanieczyszczeń wód podziemnych stanowią: - ścieki socjalno-bytowe z zabudowy mieszkaniowej, - zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów rolnych, - dzikie składowiska odpadów. Produkcję rolną należy prowadzić w sposób ograniczający i zapobiegający zanieczyszczaniu wód związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Należy upowszechniać dobre praktyki rolnicze. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne (Dz.U. Nr 115, poz. 1229) nakazuje, aby wody podziemne były wykorzystywane przede wszystkim do: 13

- zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia oraz na cele socjalno-bytowe, - na potrzeby produkcji artykułów żywnościowych oraz farmaceutycznych.

2.4. SUROWCE NATURALNE Udokumentowane złoża kopalin Na terenie gminy Kostomłoty do głównych surowców zalicza się czwartorzędowe piaski i żwiry, występujące powszechnie pod cienką warstwą pyłów i przeznaczone dla budownictwa, budowy dróg oraz innych potrzeb: Piaski i żwiry (d. kruszywo naturalne) - złoże Osiek (4104 KN) eksploatacja złoża zaniechana, zasoby geologiczne bilansowe – 54 tys. ton, powierzchnia 3,66 ha. Piaski i żwiry (d. kruszywo naturalne) – złoże Piersno (6579 KN) , złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo, zasoby geologiczne bilansowe – 22 tys. ton, pow. 0,34 ha. Piaski i żwiry (d. kruszywo naturalne) – złoże Siemidrożyce (8209 KN), złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo, zasoby geologiczne bilansowe – 974 tys. ton, zasoby przemysłowe – 974 tys. ton, powierzchnia 5,93 ha. Do udokumentowanych a jeszcze nie eksploatowanych należy złoże piasku "Kozików" w obrębie geodezyjnym Piersno (2776 PC) o wstępnie rozpoznanych zasobach 5 mln 700 tys. m³. Piaski te są odpowiednie do produkcji cegły wapienno-silikatowej. Na terenie gminy istnieje także szereg drobnych w skali wyrobisk, w których obrębie ma miejsce jeszcze niewielka, sporadyczna eksploatacja, a zasoby obliczono szacunkowo, biorąc pod uwagę surowiec występujący wewnątrz wyrobiska, lub częściowo na zewnątrz. W/w wyrobiska znajdują się w miejscowościach Budziszów, Jenkowice, Paździorno, Piotrowice, Samsonowice, Siemidrożyce i Wichrów. Wyrobiska te w najbliższym czasie mogą być przeznaczone do rekultywacji. Występujące na terenie gminy surowce ilaste nie są obecnie eksploatowane. Gliny morenowe tworzą tu warstwy o różnej miąższości, zmiennym rozprzestrzenieniu poziomym i licznych przewarstwieniach piaszczystych. Brak jest ich dokładnego rozpoznania. Iły trzeciorzędowe znajdują się w części zachodniej gminy w rejonie Samborza, Wichrowa, Zabłota oraz w części wschodniej w rejonie Chmielowa, Wilkowa Średzkiego, Wnorowa oraz na południe od autostrady A 4. Stanowią one zalegające płytko pod powierzchnią złoża, bezpośrednio pod glebą lub niewielkim nakładem utworów czwartorzędowych. Iły z okolic Chmielowa posiadają podobną charakterystykę do iłów chwalimierskich i nadają się do produkcji ceramiki, brak jednak udokumentowania ich zasobów.

2.5. SZATA ROŚLINNA Szata roślinna występująca na terenie gminy Kostomłoty należy do wyjątkowo ubogich w skali województwa dolnośląskiego. Wynika to przede wszystkim z wybitnie rolniczego charakteru gminy, w której użytki rolne zajmują aż 90,4% powierzchni ogółem, a lasy i grunty leśne tylko 5,2%. Obszary zalesione tworzą tu najczęściej niewielkie powierzchnie rozproszone wśród pól i łąk. Najcenniejsze obszary w gminie związane są z doliną rzeki Strzegomki. W występujących tam wielogatunkowych lasach łęgowych i grądowych występuje zdecydowana większość chronionych gatunków roślin na terenie gminy. Większe kompleksy zieleni związane są z występowaniem zabytkowych parków dworskich, położonych w miejscowościach: Bogdanów, Jarząbkowice, Lisowice, Piotrowice, Pustynka, Ramułtowice, Sikorzyce, Wilków Średzki. Ze względu na znaczny stopień zdewastowania oraz zaniedbania, parki te wymagają uporządkowania i konserwacji. Parki z zielenią parkową występują także we wsiach Paździorno i Piersno. Zieleń urządzona na obszarze gminy występuje sporadycznie w postaci niewielkich skwerów wiejskich, najczęściej w otoczeniu pomników, miejsc pamięci oraz jako zieleń na terenach cmentarzy. Ważnymi obiektami chronionymi są drzewa-pomniki przyrody. Ogrody działkowe znajdują się jedynie w Kostomłotach. 14

2.6. WARUNKI KLIMATYCZNE, ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA Teren gminy położony jest we Wrocławskiej Dzielnicy Klimatycznej i należy do najcieplejszych na terenie Polski, znajdując się w zasięgu nadodrzańskiego regionu pluwiotermicznego w tzw. Obszarze Nadodrzańskim Górnym. Charakteryzuje się on bardzo łagodnymi warunkami termicznymi, korzystnymi dla wegetacji. Charakteryzują je m. in.: średnia temperatura stycznia wynosząca 1,0º C, lipca - 19º C, i roczna 8,5º C. Okres wegetacyjny trwa średnio 220-225 dni. Roczny średni opad oscyluje w granicach 550-600 mm, z czego połowa przypada na okres wegetacyjny. Przeważają wiatry z kierunku zachodniego. Zróżnicowanie klimatu lokalnego jest wynikiem różnic wysokościowych (do 50 m) pomiędzy dnem dolin a wysoczyzną. Dolina Strzegomki oraz większe dolinki boczne, lokalnie podmokłe lub z płytkim poziomem wód gruntowych są niekorzystne do zamieszkania ze względu na wysoki stopień wilgotności, predyspozycje do tworzenia się przygruntowych zamgleń i przymrozków oraz obniżanie temperatur ekstremalnych. Rozległy obszar wysoczyzny wykazuje się przeciętnym układem termiczno- wilgotnościowym i solarnym. Stosunkowo dobrymi warunkami solarnymi i termiczno- wilgotnościowymi odznaczają się południowe skłony niewielkich kulminacji o spadkach do 7%. Na stan czystości powietrza w gminie Kostomłoty mają wpływ następujące czynniki: - emisja zanieczyszczeń ze źródeł energetyczno–grzewczych i przemysłowych zlokalizowanych na terenie gminy (lokalne kotłownie należące do zakładów przemysłowych, instytucji, zakładów usługowych i gospodarstw indywidualnych, emisja ze źródeł technologicznych), - emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych (transport i komunikacja samochodowa), - emisja z innych źródeł (oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, działalności związane z rolnictwem), - napływ zanieczyszczeń z ośrodków przemysłowych zlokalizowanych poza terenem gminy, - warunki meteorologiczne mające wpływ na rozprzestrzenianie zanieczyszczeń powietrza, - ukształtowanie powierzchni terenu i jego zagospodarowanie. Oceny jakości powietrza na terenie województwa dokonuje się na podstawie przepisów szczególnych z uwzględnieniem stref (aglomeracji wrocławskiej i powiatów) oraz ze względu na kryteria ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin. Dane o jakości powietrza na obszarze województwa gromadzone są w wojewódzkiej bazie danych o jakości powietrza, na podstawie wyników badań WIOŚ we Wrocławiu, Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, BOT Elektrowni „Turów” S.A. oraz zakładów KGHM Polska Miedź S.A. Pomiary dokonywane są w automatycznych stacjach pomiarowych, stacjach manualnych, stacjach mobilnych oraz punktach pomiaru zanieczyszczeń metodą pasywną. Na podstawie badań przeprowadzonych przez WIOŚ We Wrocławiu w 2006 r. nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych badanych zanieczyszczeń powietrza. W przypadku dwutlenku siarki występują znaczne różnice pomiędzy stężeniami notowanymi w sezonie grzewczym i pozagrzewczym, co dowodzi że głównym źródłem zanieczyszczenia na terenie gminy jest sektor komunalno bytowy (indywidualne źródła ogrzewania), czyli tzw. emisja niska. Ze względu na rolniczy charakter gminy, nie występują na jej terenie znaczące emitory zanieczyszczeń powietrza. Istniejące zakłady produkcyjno-usługowe, obiekty użyteczności publicznej oraz indywidualne źródła ogrzewania domów stanowią jedynie tzw. lokalne źródła zanieczyszczeń, mogące wymagać co najwyżej uzyskania pozwolenia Starosty Powiatu Średzkiego lub zgłoszenia eksploatacji instalacji. Oddziaływanie emisji z tych obiektów, chociaż ma jedynie lokalny charakter, może stanowić istotne źródło uciążliwości dla okolicznych mieszkańców, tym bardziej że w większości paleniska te charakteryzują się niską sprawnością a najczęściej wykorzystywanym paliwem jest węgiel kamienny, koks i drewno. Zanieczyszczenia komunikacyjne na terenie gminy Kostomłoty są związane głównie z przebiegającą przez teren gminy autostradą A4 oraz drogą krajową nr 5, wraz z węzłem drogowym Kostomłoty a także drogą wojewódzką nr 346 i w mniejszym stopniu – drogami powiatowymi, gminnymi, zakładowymi i wewnętrznymi. Transport samochodowy jest źródłem zanieczyszczenia powietrza głównie tlenkami azotu, tlenkiem węgla i węglowodorami a także jest przyczyną niezorganizowanej emisji pyłu i sadzy. Zanieczyszczenia komunikacyjne mają charakter lokalny i 15 dotyczą głównie bezpośredniego sąsiedztwa ciągów komunikacyjnych. Ich wpływ staje się bardziej uciążliwy wraz ze wzrostem intensywności zabudowy. Ponieważ na terenie gminy w/w drogi przebiegają w większości poza obszarami zabudowanymi, wpływ tych zanieczyszczeń ogranicza się do wąskiego pasa wzdłuż dróg (100 – 150 m od krawędzi jezdni).

2.7. OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW SZCZEGÓLNYCH Na terenie gminy Kostomłoty nie występują obiekty wchodzące w skład regionalnego systemu obszarów chronionych, jak również obszary Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000. Przez teren gminy nie przebiegają znaczące w skali województwa korytarze ekologiczne. Kompleksy gleb chronionych (w tym organiczne) Podlegają ochronie zgodnie z ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Ich ewentualne przeznaczenie na cele nierolnicze, zgodnie z art. 7 cytowanej ustawy, może nastąpić jedynie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego po uzyskaniu zgody właściwego ministra (dotyczy kompleksów gleb I - III klasy bonitacyjnej ). Grunty leśne w tym lasy ochronne Podlegają ochronie zgodnie z Ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych regulującej zasady ochrony gruntów leśnych oraz poprawiania ich wartości użytkowej. Wszystkie grunty leśne występujące na obszarze objętym opracowaniem oznaczono na rysunku „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego”. Lasy ochronne podlegają one ochronie zgodnie z art. 15 ustawy o lasach” z dnia 28. 09. 1991r. Szczegółowe zasady ochrony tych lasów określa Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej z dnia 25 sierpnia 1992r. Pomniki przyrody Podlegają ochronie zgodnie z ustawą o ochronie przyrody. Na rysunku „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” oznaczono występujące na terenie opracowania drzewa - pomniki przyrody. Wielogatunkowa grupa drzew 21 sztuk, miejscowość Sikorzyce, oddział leśny 341 g, leśnictwo Kąty Wrocławskie, Nadleśnictwo Miękinia (Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego z dnia 17 września 2004 r. (Dz. Urz. Nr 185, poz. 2983 z dnia 1 października 2004 r., internetowy rejestr Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody): Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) - grupa 4 drz. obw. ok. 270cm i grupa 6 drzew obw. ok. 240cm Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) - 2 drzewa o obw. 320 i 550 cm Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) – 3 drzewa o obw. 360, 360, 240 cm, Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 380 cm Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o obw. 410 cm Lipa drobnolistna (Tilia cordata) – 2 drzewa o obw. 410, 370 cm Platan klonolistny (Platanus acerifolia) – 2 drzewa o obw. 540, 440cm Drzewa i grupy drzew w miejscowości Ramułtowice, nieruchomość oznaczona w ewidencji gruntów nr 234/15, obręb Ramułtowice (Uchwała Nr V/23/07 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 26 stycznia 2007 r.w sprawie ustanowienia pomników przyrody): Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) - obw. ok. 380 cm Dąb szypułkowy (Quercus robur) – 3 drzewa o obw. 354, 400,467 cm Dąb szypułkowy (Quercus rober) – grupa 2 okazów o obw. 339 i 355 cm Lipa drobnolistna (Tilia cordata) – grupa 5 okazów o obw 273 – 430 cm Platan klonolistny (Platanu hispanica) – 2 drzewa o obw. 263, 300 cm Sosna czarna (Pinus nigra) – 2 drzewa o obw. 279, 293 cm Sosna limba (Pinus cembra) – o obw. 220 cm

Żywotnik zachodni (Thuia occidentalis) – o obw. 145 cm. Na terenie gminy Kostomłoty stwierdzono ponadto występowanie kilkudziesięciu drzew pomnikowych, które mogą zostać objęte ochroną prawną (Inwentaryzacja drzew pomnikowych, Gmina Kostomłoty, oprac. mgr Ewa Lenard, mgr inż. Adam Kęskiewicz). Chronione elementy flory Ze względu na znaczne przekształcenie środowiska naturalnego związane z działalnością rolniczą, liczba gatunków roślin prawnie chronionych na terenie gminy znacznie odbiega od pozostałych gmin województwa dolnośląskiego. Obszary zalesione stanowią tu jedynie niewielkie powierzchnie rozproszone wśród pól i łąk, jedynie w lasach położonych w dolinie rzeki Strzegomki występuje większe zróżnicowanie gatunkowe. Na podstawie badań terenowych przeprowadzonych w 1992 r. przez Instytut Botaniki Uniwersytetu Wrocławskiego, na terenie gminy Kostomłoty stwierdzono występowanie 11 gatunków chronionych, odnalezionych na 67 stanowiskach, w tym 6 – całkowicie i 5 – częściowo chronionych. Wśród roślin całkowicie chronionych zdecydowanie dominuje śnieżyczka przebiśnieg (14 stanowisk) a wśród częściowo chronionych – kalina koralowa (12 stanowisk). Wielogatunkowe lasy łęgowe i grądowe związane z doliną Strzegomki i usytuowane w północno-wschodniej części gminy, skupiają aż 9 spośród 11 chronionych gatunków, m.in.: lilię złotogłów, listerę jajowatą, wawrzynek wilczełyko. Obszar ten postuluje się objąć ochroną w ramach gminnego korytarza ekologicznego. Stanowiska gatunków roślin chronionych na terenie gminy przedstawiono na rysunku „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego”. Chronione elementy fauny Brak rozległych terenów leśnych, czystych rzek i dużych zbiorników wodnych, nie sprzyja również egzystencji cennych przedstawicieli fauny. Gatunki spotykane na omawianym obszarze należą do pospolitych, często związanych z terenami przekształconymi przez człowieka. Na podstawie inwentaryzacji przyrodniczych na terenie gminy stwierdzono występowanie następujących gatunków: - Bezkręgowce - chrząszcze biegaczowate (Carabus granulatu, Carabus cantellatus), paź królowej (Papilio machaon) - Ryby - szczupak, płoć , słonecznika, lin, kiełb, ciernik, okoń - Płazy i gady - traszka zwyczajna, żaba wodna, ropucha zwyczajna, jaszczurka zwinka - Ptaki – stwierdzono występowanie 78 gatunków, w tym najwięcej w łęgach, grądach i olsach rosnących wzdłuż brzegów Strzegomki, w okolicy Bogdanowa i Godkowa oraz pomiędzy Stróżą Dolną a Piotrowicami. Gnieżdżą się tam m.in.: dzięcioł średni i zielonosiwy, muchołowka białoszyja, strumieniówka. W okolicach wsi Paździorno w niewielkim stawku i trzcinowisku stwierdzono występowanie: błotniaka stawowego, błotniaka łąkowego, trzciniaków, trzcinniczaków, potrzosów, łysek i krzyżówek. Z gatunków rzadkich o stałych miejscach gniazdowania, występuje jedynie Bocian biały (Ciconia ciconia). Na terenie gminy stwierdzono 13 stanowisk (gniazd) bociana białego. - Ssaki – na terenie gminy stwierdzono występowanie 3 gatunków nietoperzy: mroczek późny (Eptesicus serotinus) – kolonia rozrodcza licząc ok. 3 osobników na strychu kościoła w miejscowości Świdnica Polska borowiec wielki (Nyctalus noctula) – na terenie miejscowości Kostomłoty (za pomocą wykrywacza ultradźwięków) nocek rudy (Myotis daubentoni) – żerujące osobniki w parku w Świdnicy Polskiej. Ponadto stwierdzono występowanie następujących gatunków ssaków: kret, jeż, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, zębiełek karliczek. Wśród drapieżnych stwierdzono: kunę domową, gronostaja i łasicę łaska. W kompleksie parkowym w Piotrowicach oraz mieszanym lesie w okolicach Budziszowa prawdopodobnie zaobserwowano popielicę. Stanowiska chronionych gatunków fauny na terenie gminy przedstawiono na rysunku „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego”.

Złoża kopalin – udokumentowane obszary Zasady ochrony złóż kopalin określają zapisy prawo ochrony środowiska oraz ustawy prawo geologiczne i górnicze, mówiące m.in. o racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu kopalin, w tym również kopalin towarzyszących. Granice występujących na terenie opracowania udokumentowanych złóż kopalin oznaczono na rysunku „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego”. Wody powierzchniowe Zgodnie z ustawą prawo ochrony środowiska wody powierzchniowe podlegają ochronie, polegającej na zapewnieniu ich jak najlepszej jakości, w tym utrzymywaniu ilości wody na poziomie zapewniającym ochronę równowagi biologicznej. Na rysunku „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” oznaczono główne cieki oraz większe zbiorniki wodne występujące na terenie opracowania wraz z ich obudową biologiczną ( ciągi ekologiczne ). Wody podziemne Wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają szczególnej ochronie zgodnie z ustawą „Prawo ochrony środowiska” , polegającej szczególnie na zmniejszaniu ryzyka zanieczyszczenia tych wód poprzez ograniczenie oddziaływania na obszary ich zasilania oraz utrzymywanie równowagi zasobów tych wód. Znaczna część terenu gminy leży w zasięgu trzeciorzędowego zbiornika wód podziemnych GZWP 319 Subzbiornik Prochowice – Środa Śl. Źródła i ujęcia wód Podlegają ochronie zgodnie z ustawą “Prawo wodne”, polegającej na konieczności ustanawiania wokół nich stref ochronnych. Na rysunku „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” oznaczono otwory wiertnicze stanowiące ujęcia wód. Szczegółowe zasady ochrony źródeł i ujęć wody określają przepisy ustawy. Inne obszary i obiekty chronione Na terenie opracowania ochronie podlegają ponadto: - walory krajobrazowe, drzewa i krzewy - zgodnie z ustawą prawo ochrony środowiska, - cmentarze i zieleń cmentarna - zgodnie z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych, - zabytkowe parki dworskie, zabytkowe cmentarze, zabytkowe układy zieleni - zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i wytycznymi Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu. Na rysunku „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” oznaczono występujące na terenie opracowania cmentarze oraz tereny zieleni urządzonej podlegającej ochronie.

2.8. ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA NATURALNEGO

Zagrożenia zewnętrzne - Zanieczyszczenie powietrza – położenie gminy w otoczeniu obszarów o przeważającej funkcji rolniczej powoduje, że na omawianym terenie nie notuje się znaczących ilości zanieczyszczeń pochodzących z zewnątrz. Dominujący zachodni kierunek wiatru powoduje, że większych uciążliwości nie stanowią także zanieczyszczenia pochodzące z aglomeracji wrocławskiej. - Lokalizacje uciążliwych inwestycji przemysłowych i komunikacyjnych o znaczeniu ponadlokalnym w otoczeniu gminy – nie występują. - Zagrożenie powodzią – zabezpieczenie przeciwpowodziowe na terenie gminy należy uznać za niewystarczające. Tereny zalewowe związane są z rzeką Strzegomką, która posiada częściowe obwałowania. Pozostałe cieki występujące na terenie gminy, tj.: Jarosławiec, Średzka Woda, Niesłusz, Młyńsko, Karczycki Potok nie są obwałowane, a ich modernizacja przewidziana jest po 2010 r. . Na podstawie „Studium ochrony przed powodzią zlewni rzeki Bystrzycy”, w ramach którego wykonano wyciągi dla obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią rzeki Strzegomki -

„Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” pokazano tereny zalewowe, na których niewskazane jest inwestowanie, z wyjątkiem obiektów hydrotechnicznych związanych z ochroną przeciwpowodziową oraz obiektów infrastruktury technicznej (obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią oraz obszary wymagające ochrony przed zalaniem). W wyniku powodzi z lipca 1997 roku zalane zostały zabudowania miejscowości Piotrowice i Bogdanów a także uprawy polowe w miejscowościach: Osiek, Bogdanów, Godków, Piotrowice, Chmielów. - Zanieczyszczenie wód wpływających do gminy Kostomłoty – źródła zanieczyszczeń zlokalizowane powyżej gminy Kostomłoty mają znaczący wpływ na zanieczyszczenie głównych cieków na terenie gminy. Największy z nich - rzeka Strzegomka, jest odbiornikiem oczyszczonych ścieków z miast Żarów i Strzegom a jej dopływem jest rzeka Pełcznica, będąca odbiornikiem ścieków z Wałbrzycha i Świebodzic, w tym zasolonych kopalnianych wód dołowych. Zagrożenia lokalne Bariery ekologiczne Pojęcie to obejmuje szereg elementów fizycznych i środowiskowych, które ograniczają możliwości przemieszczania się osobników, populacji i biocenoz i mogą stanowić zagrożenie dla organizmów żywych. - Autostrady, pozostałe drogi krajowe i wojewódzkie , intensywnie eksploatowane, tak w ruchu tranzytowym jak i lokalnym: . autostrada A4 wraz z węzłem Kostomłoty, . droga krajowa nr 5, . droga wojewódzka nr 346. - Linia energetyczna wysokiego napięcia 110kV Wrocław Klecina–Pawłowice – jest źródłem promieniowania niejonizującego a także przyczyną kolizji i wzrostu śmiertelności ptaków; Oprócz zagrożeń dla środowiska przyrodniczego elementy infrastruktury technicznej stanowią uciążliwość dla ludzi ze względu na: zwiększoną emisję spalin (komunikacja drogowa), hałas (komunikacja drogowa), promieniowanie elektromagnetyczne (linie elektroenergetyczne).

Hałas Główne źródła hałasu w gminie Kostomłoty to hałas komunikacyjny (drogowy) oraz hałas pochodzący z zakładów przemysłowych, rzemieślniczych i usługowych. Brak monitoringu hałasu na terenie gminy, uniemożliwia ocenę jego uciążliwości dla mieszkańców. Emisja hałasu do środowiska związana jest głównie z przebiegiem autostrady A4, drogi krajowej nr 5 i drogi wojewódzkiej nr 346. Uciążliwości akustyczne związane z działalnością przemysłową i rzemieślniczą na terenie gminy ograniczają się do bezpośredniego terenu wokół prowadzonej działalności. Na terenie gminy nie ma zakładu posiadającego ustaloną dopuszczalną emisję hałasu do środowiska. Pole elektromagnetyczne Na terenie gminy Kostomłoty występują następujące źródła promieniowania niejonizującego: - linia napowietrzna wysokiego napięcia 110kV Wrocław Klecina–Pawłowice - stacja przekaźnikowa telefonii komórkowej (między Kostomłotami a Wichrowem) Na terenie gminy nie prowadzono badań poziomu pól elektromagnetycznych oraz ich oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi. W przypadku linii 110 kV należy zachować strefę ochronną – zgodnie z przepisami dotyczącymi projektowania i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. Rolnictwo Używanie pestycydów oraz nawozów sztucznych z zawartością związków azotu i fosforu ma negatywny wpływ na retencję i jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Zwiększony dopływ

19 substancji chemicznych i ścieków gospodarczych prowadzi do zachwiania równowagi biologicznej cieków rzecznych i zbiorników wodnych. Stosowane powszechnie wypalanie łąk w okresie jesiennym lub wczesną wiosną ma bardzo niekorzystny wpływ na różnorodność gatunkową traw, jak też na różnorodność fauny. Większość gatunków ginie podczas wypalania (pozostają monokultury gatunków najbardziej odpornych). Degradacja terenów po eksploatacji surowców Na terenie gminy występuje wiele punktów eksploatacji kruszywa, prowadzonej bez koncesji, dla potrzeb lokalnych. Znajdują się w miejscowościach: Budziszów, Jenkowice, Paździorno, Piotrowice, Samsonowice, Siemidrożyce i Wichrów. Wyrobiska te wymagają stałego monitoringu w celu minimalizacji degradacji środowiska w czasie eksploatacji i transportu kopaliny. Brak rekultywacji i pozostawienie nieczynnych wyrobisk sprzyja powstawaniu dzikich wysypisk śmieci. Mieszkalnictwo Zagrożenia dla środowiska związane z rozwojem bazy mieszkaniowej w gminie są spowodowane zwiększeniem zapotrzebowania na energię cieplną, a co za tym idzie zwiększeniem emisji zanieczyszczeń do atmosfery (kotłownie i paleniska na paliwo stałe) oraz zwiększonym zapotrzebowaniem na wodę, której nadmierne zużycie powoduje zwiększanie się ilości ścieków. Wzrost ilości mieszkańców pociąga za sobą również wzrost ilości odpadów, w tym tworzyw sztucznych, które często spalane są w piecach węglowych i uwalniają do atmosfery rakotwórcze dioksyny oraz tlenki metali ciężkich. Zagrożenie mogą stanowić dzikie, nielegalne wysypiska śmieci, szczególnie niebezpieczne w przypadku składowania odpadów zawierających związki organiczne, metale ciężkie, amoniak i inne. Potencjalne zagrożenie stanowią również: istniejące cmentarze oraz tereny nieużytków poeksploatacyjnych, które wymagają rekultywacji lub zalesienia. Zakłady produkcyjno-usługowe Gmina Kostomłoty nie posiada obecnie na swoim terenie dużych zakładów produkcyjnych mających negatywny wpływ na środowisko i stanowiących uciążliwości dla mieszkańców. Zagrożenie mogą stanowić małe zakłady usługowo-rzemieślnicze zlokalizowane w zabudowie mieszkaniowej (np.: stolarstwo, lakiernictwo, blacharstwo, mechanika pojazdowa itp.). 2.9. PODSUMOWANIE Analiza stanu środowiska na obszarze objętym Studium pozwala na identyfikację słabych i mocnych stron gminy Kostomłoty a także głównych zagrożeń i szans rozwojowych. Wskazują one na elementy (obszary problemowe), które powinny być szczególnie uwzględniane w dalszym działaniu na rzecz zrównoważonego rozwoju gminy. Słabe strony: Bardzo mały udział lasów i terenów zielonych w powierzchni ogólnej gminy. Zaniedbane istniejące tereny zielone (w tym zabytkowe parki dworskie). Niekompletne skanalizowanie i zwodociągowanie gminy. Zanieczyszczone wody powierzchniowe. Niewystarczające zabezpieczenia przeciwpowodziowe. Stepowienie gleb i niewystarczająca melioracja. Nie rozwiązany kompleksowo problem gospodarki odpadami w tym nie zrekultywowane wysypiska śmieci. Zły stan dróg i niewystarczająca infrastruktura drogowa. Brak własnej sieci gazowej. Niski poziom świadomości ekologicznej mieszkańców. Brak naturalnych walorów turystycznych.

Zagrożenia: Wzrastający ruch samochodowy na autostradzie A4, drodze krajowej nr 5 i powiązanych z nimi drogach na terenie gminy (wzrost presji na środowisko związanych z zanieczyszczeniami i hałasem komunikacyjnym). Zagrożenia powodziowe ze strony rzeki Strzegomki. Zanieczyszczenia wód powierzchniowych pochodzące spoza terenu gminy. Zanieczyszczenia powietrza pochodzące z przestarzałych i nieefektywnych systemów grzewczych (emisja niska). Mocne strony: Duży zasób niezdegradowanych gleb wysokiej jakości (klasa I-III). Zasoby piasków i iłów a także wód podziemnych i wgłębnych. Brak uciążliwego przemysłu. Korzystne warunki wiatrowe pozwalające na zlokalizowanie na terenie gminy siłowni wiatrowych. Niskie emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Szanse: Efektywne wykorzystanie środków zewnętrznych dla inwestycji w ochronę środowiska. Rozwój współpracy międzygminnej na rzecz wspólnych projektów i pozyskiwania funduszy na rzecz ochrony środowiska. Efektywne zarządzanie gminą. Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców. Ekologiczne inicjatywy oddolne. Dywersyfikacja dostępnych źródła energii poprzez inwestycje w odnawialne źródła energii. Rozwój sieci gazowniczej. Rozwiązanie problemów gospodarki odpadami w tym rekultywacja wysypisk śmieci. Rozbudowa instalacji wodociągowo - kanalizacyjnej. Budowa wałów przeciwpowodziowych.

3. STAN I FUNKCJONOWANIE ŚRODOWISKA KULTUROWEGO 3.1. CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH ZESPOŁÓW ZABYTKOWYCH Historycznie ukształtowane układy osadnicze gminy tworzą wartościowe układy, które w przypadkach, gdy w ich obrębie rozwijały się ośrodki produkcyjne d. PGR utraciły swój pierwotny charakter. Wśród 27 wsi i 3 przysiółków, 6 wsi wyróżnia się zabytkowym układem przestrzennym. Są to wsie: Kostomłoty z układem zabudowy objętej ochroną konserwatorską, koncentrującej się wokół rynku i położonego centralnie na niewielkim wzniesieniu Kościoła Podwyższenia Krzyża (ok. 1585r.) z przyległym cmentarzem, otoczonego murem; w skład zabudowy śródrynkowej wchodzą zespoły domów mieszkalnych i mieszkalno-gospodarczych, w większości pochodzące z końca XIX wieku; poza obszarem rynku zabudowa rozchodzi się promieniście koncentrując się wzdłuż dróg prowadzących do Środy Śląskiej, Strzegomia oraz Kątów Wrocławskich; widoczne są tu zakłócenia w układzie przestrzennym wsi, polegające na wprowadzeniu zabudowy niezgodnej z jego układem historycznym (w obszarze rynku pawilonów handlowych, budynku Gminnego Ośrodka Kultury); Mieczków z układem zabudowy skoncentrowanym wzdłuż drogi Wichrów – Gościsław, tworzącym podłużny wąski plac, przy którym znajdują się: Kościół św Andrzeja Boboli (k. XV wieku), dawny kościół ewangelicki (k. XIX wieku) obecnie nieczynny, mocno zdewastowany, przez wiele lat użytkowany jako magazyn miejscowego PGR;. na szczególną uwagę zasługuje stary cmentarz na terenie wsi, otoczony dobrze zachowaną zielenią wraz z prowadzącą do niego starą aleją lipową; Osiek z układem zabudowy, koncentrującym się po obu stronach przebiegającej przez wieś z północnego-zachodu na południowy-wschód drogi; w centrum wsi przed kościołem p. w. Wniebowzięcia NMP (2 poł. XIX wieku). znajduje się niewielki plac; wieża kościoła stanowi dominantę architektoniczną, doskonale widoczną dla osób podróżujących drogą nr 5 z Kostomłotów do Strzegomia; we wsi znajdują się także: zespół pałacowy (pałac, budynek mieszkalno-gospodarczy, brama) z końca XIX wieku oraz zajazd z tego samego okresu; Piersno z zabudową wsi, koncentrującą się wzdłuż drogi prowadzącej do zespołu pałacowego z połowy XIX wieku, położonego na północnym-zachodzie; w centralnym punkcie wsi znajduje się plac i otoczony murem kościół św. Michała z XV wieku; w tej części wsi dominuje zwarta zabudowa zagrodowa; Piotrowice z zabudową wsi skoncentrowaną po obu stronach drogi, w kierunku wschód – zachód; dominantą architektoniczną jest wieża położonego na niewielkim wzniesieniu kościoła św. Katarzyny z połowy XV wieku. w niewielkiej odległości znajduje się zespół pałacowy z XIX wieku wraz z parkiem; jest to obiekt bardzo mocno zdegradowany; za parkiem w kierunku zachodnim, w pobliżu nieczynnego kościoła ewangelickiego z drugiej połowy XIX wieku znajduje się stary, otoczony ceglanym murem cmentarz ewangelicki, mocno zdewastowany; Świdnica Polska ze zwartym układem zabudowy zagrodowej, przebiegającej w kierunku północ – południe; centralne miejsce we wsi zajmuje kościół św. Jadwigi z końca XVIII wieku wraz z przylegającym do niego niewielkim placem. pozostałe miejscowości z zachowanymi zabytkowymi układami ruralistycznymi i historycznymi zespołami zabudowy: Bogdanów, Budziszów, Chmielów, Godków, Jakubkowice, Jarząbkowice, Jenkowice, Karczyce, Paździorno, Ramułtowice, Samborz, Samsonowice, Siemidrożyce, Sikorzyce, Sobkowice, Stoszów, Szymanowice, Wichrów, Wilków Średzki, Zabłoto.

Do najcenniejszych zabytków na terenie gminy zalicza się obszar zabytkowego założenia urbanistycznego wsi Kostomłoty, wpisanego do rejestru zabytków decyzją nr 399/W z dnia 30.09.1978 r, zespoły kościelne (kościoły wraz cmentarzami przykościelnymi, ogrodzenia i obiekty małej architektury) we wsiach: Bogdanów, Chmielów (kościół św. Marcina),

Karczyce (kościół Podwyższenia Krzyża Świętego), Kostomłoty (kościół Podwyższenia Krzyża Świętego), Mieczków (kościół św. Andrzeja Boboli), Świdnica Polska (kościół św. Jadwigi), Wilków Średzki (kościół św. Mateusza), a także kościoły we wsiach: Osiek, Paździorno, Piersno, Piotrowice, Ramułtowice, Siemidrożyce, Wichrów. W/w kościołom towarzyszą w niektórych wsiach zabytkowe kościoły poewangelickie, wymagające zagospodarowania. Znajdują się one we wsiach: Mieczków, Piersno, Piotrowice. Wartościowymi zespołami zabytkowymi, wyróżniającymi się w układach przestrzennych wsi są dawne pałace i dwory z towarzyszącą zabudową. Wśród tych założeń wymienić należy (w I grupie wymieniono obiekty o znaczeniu ponadregionalnym): Jarząbkowice, Osiek, Piotrowice a także obiekty we wsiach: Karczyce, Bogdanów, Budziszów, Jakubkowice, Sikorzyce, Sobkowice, Szymanowice, Wichrów, Wilków Średzki, Piersno, Ramułtowice, Samborz oraz zabytkowe dwory, zlokalizowane we wsiach: Chmielów, Czechy, Lisowice, Siemidrożyce.

3.2. TERENY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW SZCZEGÓLNYCH Obiekty, zespoły i założenia ujęte w rejestrze zabytków; Na obszarze gminy znajduje się 29 obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków. Objęcie ochroną konserwatorską poprzez wpis do rejestru zabytków nakłada na użytkownika i właściciela tych obiektów określone obowiązki, wynikające z zapisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Mogą one stanowić ograniczenia w działalności dotyczącej tych obiektów i ich otoczenia, poprzez nadanie priorytetu działaniom rewaloryzacyjnym i odtworzeniowym, konieczność zastosowania historycznych materiałów lub ograniczenia w zakresie i formie prac budowlanych 23 objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia prac budowlanych, każdorazowo określane na wniosek właściciela, w formie wytycznych, przez Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, i dopuszczane przez wyżej wymieniony organ poprzez wydanie decyzji-pozwolenia konserwatorskiego na zamierzone, wnioskowane prace. Wykaz obiektów z terenu gminy Kostomłoty wpisanych do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego:

Tab. 2 Obiekty wpisane do rejestru zabytków L.p. Miejscowość Obiekt / lokalizacja Nr rejestru

1. Budziszów Zespół dworsko-folwarczny 720/W z dn. 29.05.96 1652 z dn. 7.05.66 2. Chmielów Kościół fil. św. Marcina

3. Chmielów Pałac 487/W z dn. 13.03.81 4. Jarząbkowice Pałac, obecnie biura 433/W z dn. 7.03.79 5. Jarząbkowice Park 433/W z dn. 7.03.79 6. Karczyce Cmentarz kat. 1661 z dn. 7.05.66 7. Karczyce Kościół filialny Podwyższenia Krzyża Św. 1661 z dn. 7.05.66 8. Kostomłoty Kościół par. Podwyższenia Krzyża Św. 1659 z dn. 7.05.66 9. Kostomłoty Cmentarz kat. 301/A/1-2/04 z dn. 21.04.04 10. Kostomłoty Mur cmentarza z bramami i kapliczką 301/A/1-2/04 z dn. 21.04.04 11. Lisowice Zespół dworsko- folwarczny: 722/W z dn. 25.07.96 12. Lisowice Dwór otoczony fosą 722/W z dn. 25.07.96 Park dworski z reliktami grobowca oraz d. 722/W z dn. 25.07.96 13. Lisowice ogrody użytkowe 14. Mieczków Kościół św. Andrzeja Boboli 1660 z dn. 7.05.66 15. Mieczków D. kościół ewang. 658/W z dn. 15.11.91 16. Osiek Kościół fil. Wniebowzięcia NMP A/1054 z dn. 09.05.2008r. 17. Paździorno Kościół fil. św. Piotra i Pawła A/748 z dn. 12.04.06 18. Piersno Kościół Św. Michała Archanioła A/1467 z dn. 14.12.2009r. 19. Piotrowice Kościół par. św. Katarzyny 1663 z dn. 7.05.66 20. Piotrowice D. kościół ewang. 657/W z dn. 18.09.91 Zespół pałacowo-folwarczny: 688/1-3/W z dn. 26.07.93 21. Piotrowice 22. Piotrowice Oranżeria (ruina) 688/1-3/W z dn. 26.07.93 23. Piotrowice Park pałacowy z grobowcem i obeliskiem 688/1-3/W z dn. 26.07.93 24. Ramułtowice Park dworski I 387/W z dn. 17.03.77 25. Ramułtowice Park dworski II 386/W z dn. 29.03.77 26. Świdnica Polska Kościół par. św. Jadwigi 1666 z dn. 7.05.66 27. Wichrów Kościół fil. Narodzenia NMP A/972 z dn. 20.09.06 28. Wilków Średzki Kościół fil. św. Mateusza 1668 z dn. 7.05.66 29. Obszar zabytkowego założenia urbanistycznego Kostomłoty 399/W z dnia 30.09.1978 Zespoły i obiekty ujęte w ewidencji zabytków Ochrona konserwatorską objęte zostają obszary, zespoły i obiekty o istotnych, lokalnych walorach historycznych, kulturowych i krajobrazowych, ujęte w wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków. Zgodnie z art. 21 i art. 22 ust. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z 2003r.) ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez m.in. gminę, zaś wójt prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, objętych wojewódzką ewidencją zabytków. W ewidencji zabytków na terenie Gminy Kostomłoty pozostają 184 obiekty, objęte tą formą ochrony konserwatorskiej ze względu na posiadane przez nie wartości kulturowe, historyczne, krajobrazowe i ich znaczenie w skali regionalnej. Duży procent na liście stanowią elementy dawnych zespołów pałacowo-folwarcznych, jak też wiejska zabudowa mieszkalna lub mieszkalno- gospodarcza. Pozostałe to pałace, parki - najczęściej integralnie z nimi związane, budynki 24 sakralne, cmentarze, obiekty użyteczności publicznej (szkoła), obiekty przemysłowe i techniczne (kuźnia, młyn). Zasób ewidencji zabytków podlega sukcesywnemu rozpoznaniu i jest aktualizowany. Zmiany te nie powodują zmian ustaleń niniejszego opracowania. Cmentarze i zieleń cmentarna Podlegają ochronie zgodnie z art. 2. ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz ustawy o ochronie i opiece nad zabytkami polegającej na utrzymywaniu ich jako terenów zielonych o założeniu komponowanym i ochronie zieleni cmentarnej przed jej zniszczeniem. Szczegółowe zasady ochrony określają przepisy ustawy. Na rysunku „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” oznaczono wszystkie cmentarze występujące na terenie gminy. Stanowiska archeologiczne Na terenie Gminy Kostomłoty, w jego granicach administracyjnych występuje około 250 stanowisk archeologicznych; 9 spośród nich zostały wpisane do chwili opracowywania niniejszego „Studium……” do rejestru zabytków archeologicznych. Tab. 3 Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków l.p Miejscowość Nr rejestru Data wpisu Stanowisko , chronologia . 1. Karczyce 32/Arch/1178/613 1987 osada 2. Karczyce 33/Arch/1179/614 1987 osada 3. Jarząbkowice 10/Arch 2000 Grodzisko XIV-XV Bogdanów 20/285/Arch/1967 1967 Grodzisko XIII-XIV Osiek 36/576/Arch/1971 1971 cmentarzysko Osiek 37/745/Arch/1974 1974 cmentarzysko Paździorno 38/184/Arch/1966 1966 grodzisko Piotrowice 39/84/Arch/2965 1965 grodzisko Zabłoto 47/595/Arch/1972 1972 cmentarzysko

Klasyfikacja stanowisk archeologicznych przedstawia się następująco: 1. Ze względu na formę krajobrazową: - stanowiska przestrzenne, tj, posiadające własną formę krajobrazową (np. grodziska, groble, kurhany, fortalicje); - stanowiska płaskie, tzn. bez własnej formy krajobrazowej (np. pojedyncze ślady osadnictwa, osady, cmentarzyska). Granice stanowisk płaskich wyznacza się na podstawie rozrzutu znalezisk zabytków archeologicznych na powierzchni terenu. W związku z tym, przy zagłębianiu się w grunt podczas robót, granice te mogą ulec zmianie. Na mapie Studium, zasięgi wszystkich stanowisk archeologicznych oznaczone są jedynie w sposób schematyczno-orientacyjny. 2. Ze względu na zajmowaną powierzchnię: - stanowiska punktowe (ślady osadnictwa, znaleziska luźne) o powierzchni do 1 ara; - stanowiska o określonej powierzchni większej od 1 ara. Ich granice nanoszone są na mapę z dokładnością, na jaką pozwala jej skala. 3. Ze względu na czas odkrycia i istniejącą dokumentację: - stanowiska archiwalne, tzn. znane z dokumentów i literatury sprzed 1945 roku, a zweryfikowane pozytywnie przez współczesnych archeologów w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP). Stanowiska takie na mapie Studium zaznaczono zaszrafurowanym trójkątem; - stanowiska odkryte po 1945 r. podczas prac wykopaliskowych lub powierzchniowych w ramach AZP. Należy się liczyć z możliwością zwiększenia liczby stanowisk archeologicznych w wyniku nowych odkryć (np. w wyniku prowadzenia stałych 25

nadzorów archeologicznych podczas realizacji inwestycji). Stanowiska takie na mapie Studium zaznaczono zaszrafurowanym owalem; - odrębną kategorią są stanowiska archiwalne o nieokreślonej lokalizacji przestrzennej. Nie zostały one z oczywistych względów naniesione na mapę Studium. Uwzględnione natomiast zostały w części tekstowej. Wszystkie stanowiska archeologiczne występujące na obszarze Studium zostały oznaczone na rysunku w sposób orientacyjno-schematyczny i wymienione w załączniku.

4. STAN I FUNKCJONOWANIE ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 4.1. UŻYTKOWANIE I WŁASNOŚĆ GRUNTÓW Gmina Kostomłoty zajmuje powierzchnię 14533ha, co stanowi 20,7 % powierzchni powiatu średzkiego (70196ha), i ok. 0,73.% powierzchni (1991099ha) województwa dolnośląskiego. W strukturze użytkowania terenu największy udział mają użytki rolne, stanowiąc 90,4 %, następnie grunty leśne i zadrzewione – 5,2 %. Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowią 3,9 %. Zalicza się do nich tereny: mieszkaniowe i przemysłowe, inne tereny zabudowane, zurbanizowane tereny niezabudowane, rekreacyjno–wypoczynkowe, komunikacyjne oraz tereny użytków kopalnych.

Tab42 Użytkowanie gruntów w miejscowościach i gminie Kostomłoty POWIERZCHNIA OGÓŁEM WYSZCZEGÓLNIENIE ha % POWIERZCHNIA OGÓLNA 14 533 100,0 GRUNTÓW Użytki rolne 13 130 90,4 Grunty leśne i zadrzewione 745 5,2 w tym: - lasy 657 4,5 Grunty zabudowane 577 3,9 i zurbanizowane w tym: - tereny mieszkaniowe 7 - tereny przemysłowe 2 - inne tereny zabudowane 37 - zurbanizowane tereny niezabudowane 3 - tereny rekreacyjno - wypoczynkowe 37 - tereny komunikacyjne 479 - użytki kopalne 12 Grunty pod wodami 45 0,3 Nieużytki 35 0,2 Tereny różne 1 0,0 Wg sprawozdania z wykazu gruntów na 01.01.2007 r. Największy procent w gminie stanowią grunty osób fizycznych, z tego znaczna większość to grunty wchodzące w skład gospodarstw rolnych. Znaczny udział we władaniu gruntami ma w gminie Kostomłoty Skarb Państwa, w tym głównie Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa. Grunty należące do gminy to jedynie 2,8 %. Tab.5 Własność gruntów w gminie Kostomłoty GRUNTY OGÓŁEM WYSZCZEGÓLNIENIE ha % POWIERZCHNIA EWIDENCYJNA GRUNTÓW 14 533 100,0 Grunty Skarbu Państwa, jego spółek, przeds. 5 293 36,4 państwowych oraz państw. osób prawnych w tym: wchodzące w skład Zasobu WRSP 4 411 30,4 w zarządzie PGL LP 645 4,4 pozostałe 240 1,7 Grunty gminy i zw. międzygminnych 403 2,8 Grunty osób fizycznych 8 439 58,1 w tym: wchodzące w skład gospodarstw rolnych 7 903 54,4 pozostałe 536 3,7 Grunty spółdzielni 3 0,0 Grunty kościołów i związków wyznaniowych 169 1,2 Grunty powiatów 129 0,9 Grunty spółek prawa handlowego 94 0,6 Wg sprawozdania z wykazu gruntów na 01.01.2007 r. 27

4.2. STAN ŚRODOWISKA Gleby Czynnikiem glebotwórczym, który najsilniej wpływa na zróżnicowanie pokrywy glebowej, jest budowa geologiczna powierzchniowej warstwy litosfery. Gmina Kostomłoty leży w obszarze województwa o dominacji gleb płowych (pseudobielicowych) , wytworzonych przede wszystkim z lessów, pyłów lessopodobnych, glin pylastych oraz innych utworów czwartorzędowych. Największy obszar gleb płowych (na pyłach) występuje na południe od Kostomłotów i rozciąga się w kierunku wsi Paździorno. W północnej części gminy – głównie w obrębie Karczyce występują gleby płowe wytworzone z glin lekkich i średnich podścielonych piaskami. Gleby płowe występują one w mozaice z glebami brunatnymi właściwymi oraz czarnymi ziemiami wrocławskimi. Zwarty pas gleb brunatnych właściwych biegnie poprzez obszary wsi Piersno, Jenkowice, Zabłoto, Jakubkowice, Siemidrożyce, Szymanowice do Samsonowic. Duży ich kompleks występuje również w rejonie wsi Bogdanów, Osiek i na południe od Mieczkowa. Czarne ziemie w bardziej zwartych kompleksach występują w rejonie wsi Mieczków, w pasie między Samborzem a Kostomłotami, w okolicach Paździorna oraz na północ od Wilkowa Średzkiego. Wzdłuż rzek (Strzegomki, Karczyckiego Potoku i pozostałych cieków), w ich dolinach występują mady rzeczne. W obszarze opracowania dominują gleby wysokiej jakości, o wysokiej i średniej kategorii zasobności w materię organiczną. Wartość użytkowa gleb (gruntów ornych i użytków zielonych), na którą mają wpływ ich żyzność, stosunki wodne, trudność uprawy w powiązaniu z agroklimatem oraz rzeźbą terenu, określana jest poprzez klasyfikację bonitacyjną. Udział gruntów w klasach bonitacyjnych w gminie Kostomłoty przedstawia poniższa tabela.

Tab.6 Udział gruntów w klasach bonitacyjnych Grunty orne Użytki zielone

Klasa bonitacyjna % Klasa bonitacyjna % I 0,0 I 0,0 II 3,6 II 20,6 IIIa 38,6 III 65,1 IIIb 27,0 IV 11,6 IVa 21,0 V 2,1 IVb 7,6 VI 0,7 V 2,1 VIz 0,0 VI 0,1 VIz 0,0 Wg Instytutu Upraw nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach - 1994 Grunty orne w klasach bonitacyjnych I–III stanowią ok. 70 %, a użytki zielone – powyżej 80 %. W klasie IV znajduje się ok. 28 % gruntów ornych i ok. 11 % użytków zielonych. Obszary gleb o nieco niższej bonitacji zlokalizowane są w południowo–zachodniej części gminy, w pasie wzdłuż Strzegomki, w okolicach wsi Kostomłoty oraz małymi płatami w południowo wschodniej części gminy (okolice miejscowości: Budziszów, Chmielów, Jarząbkowice, Lisowice, Karczyce, Ramułtowice, Sikorzyce, Pustynka) oraz pod terenami leśnymi w pobliżu Piersna i Budziszowa). Z jakością gleb związana jest ich przydatność rolnicza. Kompleksy rolniczej przydatności grupują różne gleby wykazujące zbliżony skład i właściwości, a także porównywalną przydatność do uprawy określonej grupy roślin. Gleby najlepsze to gleby kompleksów przydatności rolniczej dobrego i bardzo dobrego. Stanowią one ponad 55 % powierzchni gruntów ornych gminy, w szczególności w południowej części gminy. Na glebach tych kompleksów wysoko plonują najbardziej wymagające rośliny uprawne (pszenica, buraki cukrowe, rośliny warzywne). Im bardziej na północny–wschód gminy przechodzą one w mozaikę z glebami kompleksu pszennego wadliwego oraz żytniego bardzo dobrego i dobrego. 28

Kompleks pszenny - to gleby zwięzłe i średniozwięzłe nie mające zdolności magazynowania dużych ilości wody dlatego w pewnych okresach wykazują niedobory wilgoci. Wysokość plonów roślin o wysokich wymaganiach uzależniona jest tu w dużym stopniu od ilości i rozkładu opadów. W dolinach rzek na madach rzecznych mamy do czynienia z użytkami zielonymi, głownie średnimi.

Tab.7. Udział użytków rolnych gminy w kompleksach przydatności rolniczej gleb Nazwa kompleksu % udział KOMPLEKSY GRUNTÓW ORNYCH 1. Pszenny bardzo dobry 4,8 2. Pszenny dobry 53,6 3. Pszenny wadliwy 28,1 4. Żytni bardzo dobry 0,1 5. Żytni dobry 10,0 6. Żytni słaby 1,8 8. Zbożowo - pastewny mocny 1,4

KOMPLEKSY UŻYTKÓW ZIELONYCH 1. Użytki zielone bardzo dobre i dobre 17,4 2 Użytki zielone średnie 77,9 3. Użytki zielone słabe 4,7

Zagrożenia gleb Zagrożenie gleb użytków rolnych w rozpatrywanym obszarze erozja wodną jest małe. Jest również obszar małego lub średniego zagrożenia potencjalna erozją wietrzną, na co ma wpływ uziarnienie gleb oraz dominująca płaska rzeźba terenu. Występuje tu również, charakterystyczne dla obszaru całego Dolnego Śląska zjawisko nadmiernego zakwaszenia gleb. Badania odczynu gleb użytkowanych rolniczo znajdujących się w granicach powiatu średzkiego wskazują na konieczność wapnowania ok. 40 % gleb. Zawartość metali ciężkich w glebach użytkowanych rolniczo (kadmu, cynku, miedzi, ołowiu) kształtuje się w gminie Kostomłoty na poziomie głównie naturalnym, miejscami lekko podwyższonym. W przypadku niklu zanieczyszczenie w stopniu słabym wykazały gleby na północ od miejscowości Kostomłoty). Badania wykazały również pewne obszary w IV podwyższonym stopniu zanieczyszczenia siarką. Lasy Lasy mają niewielki udział w powierzchni gminy Kostomłoty, występują w kompleksach: wzdłuż Strzegomki na południe od Bogdanowa oraz na południe od Piotrowic, między Budziszowem, a Sikorzycami oraz na północny – zachód od Piersna. Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo – leśną lasy gminy Kostomłoty położone są w zasięgu Dzielnicy Wrocławskiej Krainy Śląskiej. W składzie siedliskowym przeważają tu siedliska lasu świeżego oraz lasu wilgotnego. W kompleksach leśnych na południe od Bogdanowa i Piotrowic oraz w okolicy Jarząbkowic w dolinach cieków wodnych występuje siedlisko lasu łęgowego. Największy udział w składzie gatunkowym ma tu dąb, występujący z domieszką jesionu, świerka, topoli i olszy. Bardzo mały udział mają tu gatunki iglaste. Wszystkie lasy w gminie są lasami ochronnymi: w dolinie Strzegomki (na południe od Godkowa i Bogdanowa, na południe od Piotrowic) oraz w okolicy Piersna – to lasy wodochronne, pozostałe – to kategoria lasów chroniących środowisko.

Zagrożenia lasów Do największych zagrożeń lasów należą emisje przemysłowe (większość II strefa zagrożeń) oraz pożary. W dolinie Strzegomki lasy podlegają oddziaływaniu płytko występującego zwierciadła wody podziemnej oraz okresowym zalewom wezbraniowym na przemian z okresami suszy, co powoduje osłabienie drzewostanów i większą wrażliwość na szkodniki biotyczne (grzybowe i owadzie).

4.3. ROLNICTWO Struktura użytków rolnych Użytki rolne zajmują w gminie wiejskiej Kostomłoty obszar 13 130 ha, stanowiąc 90,4 % jej powierzchni ogólnej. Szczegółową strukturę użytków rolnych w gminie przedstawia poniższa tabela: Tab. 8 Struktura użytków rolnych

RAZEM WYSZCZEGÓLNIENIE ha % Użytki rolne 13 130 100,0 - grunty orne 11 821 90,0 - sady 17 0,1 - łąki trwałe 312 2,4 - pastwiska trwałe 634 4,9 - grunty rolne zabudowane 279 2,1 - grunty pod rowami i stawami 67 0,5 Stan na 01.01.2007 wg sprawozdania z wykazu gruntów Dominujący udział w strukturze użytków rolnych maja grunty orne, stanowiąc 90,0% ich ogólnej powierzchni. Warunki naturalne dla prowadzenia produkcji rolniczej Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej dokonana przez IUNG w Puławach stanowi punktową wycenę jakości i przydatności rolniczej gleb, jakości agroklimatu, rzeźby terenu i warunków wodnych gleb z punktu widzenia wpływu tych czynników na plonowanie roślin. Wysokość ogólnego wskaźnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej plasuje gminę wiejską Kostomłoty wśród gmin o najkorzystniejszych w województwie dolnośląskim warunkach dla produkcji rolniczej. Zdecydowała o tym przede wszystkim wysoka jakość gleb oraz korzystne warunki agroklimatyczne.

Tab. 9. Punktowa wycena naturalnych czynników produkcji rolniczej WOJEWÓDZTWO GMINA KOSTOMŁOTY POWIAT ŚREDZKI DOLNOŚLĄSKIE Jakość i przydatność rolnicza gleb 64,9 63,9 56,9 Agroklimat 14,0 13,8 10,4 Rzeźba terenu 4,1 4,2 3,8 Warunki wodne 3,6 3,6 3,8 Ogólny wskaźnik waloryzacji rolniczej 91,1 85,6 74,9 przestrzeni produkcyjnej Wg IUNG Puławy – 1994 r. Ogólny wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynoszący 91,1 punkta, jest wyższy zarówno od jego średniej wartości dla województwa dolnośląskiego, jak i dla powiatu średzkiego.

Własność użytków rolnych Największy w gminie procent użytków rolnych należy do osób fizycznych (63,5%) i wchodzi w skład gospodarstw rolnych (59,6%) Dość duży odsetek (32,9%) użytków rolnych znajduje się jeszcze w Zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (szczegóły patrz poniższa tabela).

Tab. 11. Własność użytków rolnych UŻYTKI ROLNE WYSZCZEGÓLNIENIE ha % POWIERZCHNIA EWIDENCYJNA UŻYTKÓW ROLNYCH 13 130 100,0 Grunty Skarbu Państwa, jego spółek, przeds. państwowych 4 465 34,0 oraz państw. osób prawnych w tym: wchodzące w skład Zasobu WRSP 4 318 32,9 w zarządzie PGL LP 38 0,3 pozostałe 110 0,8 Grunty gminy i zw. międzygminnych 72 0,5 Grunty osób fizycznych 8 342 63,5 w tym: wchodzące w skład gospodarstw rolnych 7 822 59,6 pozostałe 520 4,0 Grunty spółdzielni 2 0,0 Grunty kościołów i związków wyznaniowych 160 1,2 Grunty spółek prawa handlowego 88 0,7 Wg sprawozdania z wykazu gruntów na 01.01.2007 r. Gospodarstwa rolne Zgodnie z danymi pochodzącymi z Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2002 roku na obszarze gminy funkcjonowało 991 gospodarstw na powierzchni 13469ha1., w tym 13082ha użytków rolnych. Najliczniejsza grupą obszarową jest grupa gospodarstw o powierzchni UR do 1ha (ok. 1/3 ilości gospodarstw w gminie), jednak największym areałem użytków rolnych dysponują grupy gospodarstw 10 – 15ha UR oraz powyżej 15ha UR. Przeciętna wielkość statystycznego gospodarstwa rolnego wynosiła w gminie 13,6ha, była więc wyższa od średniej w województwie dolnośląskim (8,2ha), a także w powiecie średzkim (9,4ha). Tab. 12 Gospodarstwa rolne według siedziby gospodarstwa POWIERZCHNIA W HA GOSPODARSTWA w tym: OGÓŁEM UŻYTKI ROLNE LASY I GR. LEŚNE OGÓŁEM 991 13 469 13 082 67 do 1 ha 328 179 138 0 1 – 5 ha 251 680 623 18 5 – 10 ha 211 1 665 1 600 11 10 – 15 ha 92 1 094 1 061 5 15 ha i więcej 109 9 851 9 660 32 w tym gospodarstwa indywidualne 987 12 168 11 825 57 do 1 ha 328 179 138 0 1 – 5 ha 250 679 622 18 5 – 10 ha 211 1 665 1 600 11 10 – 15 ha 92 1 094 1 061 5 15 ha i więcej 106 8 552 8 404 22

Wg danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2002

1 Różnica między danymi statystycznymi a danymi pochodzącymi z ewidencji gruntów wynika ze specyfiki przeprowadzania badań statystycznych - przy spisywaniu gospodarstw uwzględniane są grunty zarówno własne, jak i dzierżawione, a także grunty należące do gospodarstwa, nie leżące na obszarze gminy, w której znajduje się siedziba gospodarstwa 31

Spośród 991 gospodarstw rolnych znaczna większość, bo 765 (tj. 77,2%) prowadziło działalność wyłącznie rolniczą, 13 (tj. 1,3%), 105 (10,6%) – działalność rolniczą i pozarolniczą. Pozostałe gospodarstwa nie prowadziły żadnej działalności. Tab.13. gospodarstwa rolne według rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej POWIERZCHNIA W HA WYSZCZEGÓLNIENIE GOSPODARSTWA OGÓŁEM w tym użytków rolnych OGÓŁEM 991 13 469 13 082 gospodarstwa prowadzące działalność wyłącznie rolniczą 765 10 008 9 701 wyłącznie pozarolniczą 13 22 20 rolniczą i pozarolniczą 105 3 205 3 142 nie prowadzące działalności rolniczej i 219 108 235 pozarolniczej Wg danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2002 Niewielki procent gospodarstw inwestuje w swój rozwój; tylko 81 (8,2%) gospodarstwa poniosły wydatki na budowę, remont lub modernizację budynków inwentarskich, a tylko 16 (1,6%) – na zwiększenie stada podstawowego i zmianę kierunku produkcji zwierzęcej, a 38 gospodarstw zadeklarowało nakłady na nowe nasadzenia i zmianę kierunku produkcji roślinnej. Ponad 59% gospodarstw ponosiło wydatki tylko na zakupy bieżące, takie jak zakupy nawozów, wapna i środków ochrony roślin. (US Wrocław – 2002). Produkcja rolnicza Dominującym kierunkiem produkcji rolniczej w gminie Kostomłoty jest produkcja roślinna, co jest uzasadnione dużym udziałem wysokiej jakości gruntów ornych (a co za tym idzie małą powierzchnią użytków zielonych) i bardzo korzystnym agroklimatem. Największe udział w uprawach mają zboża, stanowiąc 82,4, a w gospodarstwach indywidualnych nawet 84,6% powierzchni zasiewów. W grupie tej największy udział mają zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi oraz kukurydza na ziarno. Pewne znaczenie ma też w gospodarce rolnej gminy uprawa roślin przemysłowych, głownie rzepaku, który zajmował w 2002 roku 9,1% powierzchni zasiewów.

Tab. 14 Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów OGÓŁEM W TYM GOSPOD. INDYWIDUALNE WYSZCZEGÓLNIENIE w ha w % w ha w % Ogółem 12 392 100,0 11 175 100,0 Zboża ogółem 10 217 82,4 9 460 84,6 w tym: - zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi 8 887 71,7 8 332 74,6 - kukurydza na ziarno 1 329 10,7 1 126 10,1 Strączkowe jadalne na ziarno 5 0,0 5 0,0 Ziemniaki 222 1,8 217 1,9 Przemysłowe w tym: buraki cukrowe 386 3,1 229 2,0 rzepak i rzepik 1 134 9,2 1 017 9,1 Pastewne* 372 3,0 191 1,7 Pozostałe 56 0,5 56 0,5 w tym: warzywa 44 0,4 44 0,4 Wg danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2002

Powierzchnia uprawy drzew owocowych wynosiła w 2002 roku 23,6ha, a plantacje krzewów owocowych i jagodowe 1,2ha. Produkcja zwierzęca jest kierunkiem uzupełniającym produkcji rolniczej. Trwałe użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmują w gminie powierzchnię 946ha, stanowiąc tylko 7,3% powierzchni gruntów użytkowanych rolniczo. Nie jest to ilość sprzyjająca chowowi bydła na wysokim poziomie. Obsada bydła w SD/100 ha użytków rolnych wynosiła w gminie 15,0 co przy średniej dla województwa dolnośląskiego wynoszącej 13,4, stawiało Kostomłoty na 72 miejscu w województwie. (PSR 2002). Jeszcze słabszą, bo 107 lokatę, zajmuje gmina w województwie pod względem obsady trzody chlewnej – 28,8 SD/100 ha użytków rolnych (przy średniej dla województwa 53,1). Trwałe użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmują w gminie powierzchnię 3533ha, stanowiąc 26,8 % powierzchni gruntów użytkowanych rolniczo. Między innymi na ich bazie, a także na bazie uprawianych na gruntach ornych roślin pastewnych, stosunkowo dobrze (w porównaniu do innych obszarów województwa) rozwija się produkcja zwierzęca, szczególnie chów bydła. Obsada bydła w SD/100 ha użytków rolnych wynosi w gminie 29,3, co przy średniej dla województwa dolnośląskiego wynoszącej 13,4, stawia Kostomłoty na 9 lokacie w województwie. Nieco słabszą, bo 16 lokatę, zajmuje gmina w województwie pod względem obsady trzody chlewnej – 94,4 SD/100 ha użytków rolnych (przy średniej dla województwa 53,1).

Tab. 15 Stan pogłowia zwierząt gospodarskich w gminie Kostomłoty

GRUPY OBSZAROWE UŻYTKÓW BYDŁO TRZODA OGÓŁEM W SD* ROLNYCH W SZTUKACH FIZYCZNYCH OGÓŁEM 1 958 3 762 2 138 w tym: gospodarstwa indywidualne 1 409 3 762 1 699 Obsada na SD/100 ha UR 15,0 28,8 Wg danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2002

4.4. GOSPODARKA LEŚNA Grunty leśne, zadrzewione i zakrzewione zajmując obszar 745ha, stanowią niespełna 5,2% jej powierzchni ogólnej, z tego lasy o powierzchni – 657ha – 4,5%.

Tab. 16 Własność gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w gminie Kostomłoty GRUNTY LEŚNE ORAZ ZADRZEWIONE WYSZCZEGÓLNIENIE I ZAKRZEWIONE ha % Powierzchnia ewidencyjna gruntów leśnych 745 100,0 i zadrzewionych Grunty Skarbu Państwa, jego spółek, przeds. państwowych oraz 668 89,7 państw. osób prawnych w tym: wchodzące w skład Zasobu WRSP 55 7,4 w zarządzie PGL LP 606 81,3 pozostałe 7 0,9 Grunty gminy i zw. międzygminnych 12 1,6 Grunty osób fizycznych 62 8,3 Grunty spółdzielni i spółek 3 0,4 Wg sprawozdania z wykazu gruntów na 01.01.2007 r. Właścicielem znaczącej większości gruntów leśnych jest, podobnie jak w całym województwie dolnośląskim, Skarb Państwa – reprezentowany głównie (w 81,3%) przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Pewna ilość (7,4%) gruntów leśnych wchodzi w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Z ramienia PGL LP gruntami leśnymi administruje głównie Nadleśnictwo Miękinia. Jedynie niewielki kompleks leśny na południe od Osieka podlega Nadleśnictwu Świdnica (RDLP Wrocław). Obydwa Nadleśnictwa posiadają opracowane przez Biuro Urządzania Lasów i Geodezji Leśnej w Brzegu Plany urządzenia gospodarstwa leśnego – Nadleśnictwo Świdnica na okres gospodarczy 1.01.2001 r. – 31.12.2010 r. a Nadleśnictwo Miękinia – na okres gospodarczy 1.01.2002 r. – 31.12.2011 r., według których prowadzona jest gospodarka leśna m.in. na obszarze gminy Kostomłoty. Przeciętny wiek drzewostanów w okresie objętym planem w Nadleśnictwie Miękinia to – 69 – 73 lat, a przeciętna zasobność w m3/ha – 237 – 240. Przeważająca większość lasów w obszarze opracowania to lasy ochronne, jedynie niewielka ilość (niespełna 70ha) – głównie na gruntach porolnych – to lasy gospodarcze. Wiek rębności przyjęty dla panujących gatunków drzew to: dla dębu – 160 lat, buka – 120 lat, jesionu – 140 lat, klonu – 100 lat, świerka 100 lat, a takich gatunków jak brzoza, olsza, lipa, grab – 80 lat. Nadleśnictwo prowadzi, w ramach zadań powierzonych przez starostę powiatu, nadzór nad gospodarką w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa. Ich ilość w gminie jest niewielka i wynosi powyżej 24 ha. Działania gospodarcze Nadleśnictw ukierunkowane są przede wszystkim na uzyskanie trwałego, zróżnicowanego gatunkowo i wielofunkcyjnego lasu. Pozyskanie drewna jest naturalną konsekwencją związaną z hodowlą i ochroną lasu. Na potrzeby odnowień i zalesień (w tym zalesień gruntów porolnych) Nadleśnictwa we własnych szkółkach (poza obszarem opracowania) prowadzi produkcję materiału szkółkarskiego na bazie wyłączonych i gospodarczych drzewostanów nasiennych (zlokalizowanych m.in. w kompleksie leśnym w okolicy Sikorzyc i Budziszowa). Wśród zadań Nadleśnictwa należy wymienić również działania mające na celu ochronę drzewostanów przez zagrożeniami natury biotycznej i abiotycznej.

5. WARUNKI I JAKOŚĆ ZYCIA MIESZKAŃCÓW Uwarunkowania społeczno-gospodarcze obok uwarunkowań przestrzennych są istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój poszczególnych obszarów. Elementy takie jak: prawa własności gruntów, demografia, struktura wieku, struktura zatrudnienia i bezrobocie oraz jakość życia mieszkańców posiadają znaczący wpływ na przyszłość zagospodarowania przestrzennego gminy. Analiza tych uwarunkowań w powiązaniu z uwarunkowaniami przestrzennymi pozwala prawidłowo określić kierunki rozwoju i zagospodarowania obszaru Studium.

5.1. DEMOGRAFIA Gmina Kostomłoty należy do grupy mniejszych, pod względem liczby ludności, gmin w województwie dolnośląskim. W 2006 roku, wg danych urzędu statystycznego, liczyła 6866 mieszkańców. Ilość osób na 1 km2 wynosiła 46,9 i była dużo niższa od średniej województwa dolnośląskiego (144,5 osoby/km²). Największą miejscowością są Kostomłoty liczące 947 mieszkańców w 2007 r., następnie Piotrowice 750 osób, Piersno 500 osób, Osiek 426 osób, Wilków Średzki 408 osób, Mieczków 329 osób, Ramułtowice 329 osób, Wichrów 317 osób, Zabłoto 302 osób. Pozostałe miejscowości liczą poniżej 300 mieszkańców. Ludność gminy rosła do lat 90, osiągając stabilizacje w latach 1995–1998 na poziomie prawie 7000 mieszkańców. Od roku 1999 nastąpił lekki systematyczny spadek liczby ludności prowadzący do poziomu poniżej 6900 osób. Jest to zjawisko związane z zahamowaniem rozwoju budownictwa mieszkaniowego w miastach, a także upadkiem Państwowych Gospodarstw Rolnych, które były następstwem przemian ustrojowych w Polsce w 1989 r. Gmina w 2006 roku liczyła 6866 mieszkańców przy 49 353 mieszkańcach powiatu średzkiego stanowiło 13,91 % ludności powiatu. W populacji gminy liczba kobiet i mężczyzn jest prawie w równowadze, jest ich bowiem 3406 w stosunku do 3460 mężczyzn, co daje wskaźnik 98,4 kobiet na 100 mężczyzn (stan 31 grudnia 2006 r). Dla powiatu wskaźnik ten wynosi 103,1 kobiety na 100 mężczyzn. Liczba ludności w wieku produkcyjnym po okresie wzrostu w ostatnich latach i maksymalnie liczbie w roku 2004 zacznie w najbliższych latach maleć (przy założeniu obserwowanej w ostatnich latach niewielkiej ujemnej migracji), pogłębi się spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym. Systematycznie rosnąć będzie liczba ludności w wieku poprodukcyjnym. Sytuacja demograficzna gminy Kostomłoty nie odbiega od ogólnych trendów zachodzących od kilkunastu lat w kraju, jest porównywalna z innymi gminami o podobnej wielkości jednakże notowany spadek ludności nie jest zjawiskiem korzystnym dla przyszłego rozwoju populacji gminy. Poniższa tabela przedstawia liczbę mieszkańców w wybranych latach od 1995 r. Tab. 17 Liczba mieszkańców (1938 - 2004) oraz prognoza gminy Kostomłoty

ROK 1933 1950 1960 1970 1978 1988 1990 1993 1995 1996

GMINA 6 995 6 989 KOSTOMŁOTY

ROK 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

GMINA 6 997 6 971 6 908 6 893 6 953 6 955 6934 6941 6894 6866 KOSTOMŁOTY POWIAT ŚREDZKI 49245 49240 48321 48421 48489 48726 48977 49127 49115 49353 POWIAT 2005 2010 2015 2020 2025 2030 ŚREDZKI PROGNOZA 49100 48900 49200 49300 49300 48800

Struktura wieku Wraz ze zmianami w stanie ludności (patrz tab. 18) wystąpiły w ostatnich latach zmiany w strukturze wiekowej ludności. Obserwuje się wyraźny spadek w najmłodszych grupach wiekowych oraz w całym przedziale ludności w wieku przedprodukcyjnym. W przedziale wiekowym powyżej 19 roku życia obserwuje się stały przyrost. Obserwuje się stabilizację liczby ludności w przedziałach wiekowych powyżej 65 roku. Zachodzący proces w dłuższej perspektywie czasu będzie niekorzystny i będzie skutkował wzrostem zapotrzebowania na usługi dla ludności w wieku starszym, zmniejszającą się liczbą ludności aktywnej zawodowo, a przez to coraz dotkliwszym brakiem pracowników oraz zmniejszeniem zapotrzebowania na usługi oświaty. Poniższa tabela ilustruje zmiany przyrostu ludności w poszczególnych przedziałach wiekowych w latach 1995–2006. Tab.18 Struktura wieku w przedziałach wiekowych dla gminy Kostomłoty PRZEDZIAŁ WIEKOWY ROK 0-6 7-12 13-15 16-19 20-64 65 RAZEM 1995 681 770 349 426 3972 797 6 995 1997 599 725 370 464 3992 847 6 997 1999 589 652 388 462 3966 851 6 908 2001 560 597 365 497 4003 871 6 893 2003 504 541 363 480 4157 889 6 934 2004 503 512 321 473 4250 882 6 941 2005 465 518 291 444 4279 897 6 894 2006 460 490 270 430 4346 870 6 866 Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym Gmina Kostomłoty charakteryzuje (rok 2005) się procentowo niższą liczbą ludności w wieku produkcyjnym w stosunku do średniej dla powiatu Średzkiego oraz całego województwa. Tab. 19 Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym gminy Kostomłoty LUDNOŚĆ W WIEKU WIEK WIEK WIEK NIEPRODUK. NA 100 OS. OGÓŁEM POPRODUKC ROK PRZEDPRODUK PRODUKCYJNY W WIEKU YJNY CYJNY PRODUKCYJNYM

1987 1995 6 995 2021 3963 1011 77 1996 1997 6 997 1920 4042 1035 73 1998 1999 6 908 1879 4020 1009 72 2000 6 893 1824 4063 1006 70 2001 6 908 1769 4166 1018 69 2002 6 955 1703 4240 1012 64 2003 6934 1632 4291 1011 62 2004 6941 1558 4381 1002 58 2005 6894 1498 4374 1022 58 2006 6866 1431 4435 1000 55 Gmina Środa Śl. 19060 3925 12504 2631 52 (2005) Powiat Średzki 49115 10499 31648 6968 55 (2005) 36

Gmina Miękinia 11517 2520 7417 1580 55 (2005)

Wrocław (2005) 635932 96259 426306 113367 49

woj. dolnośląskie 2888232 546461 1894694 447076 52 (2005) Ruch naturalny ludności W 2006 roku zanotowano 62 urodzenia, 87 zgonów, przyrost naturalny wyniósł -25 osób i był jednym z najniższych w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Statystycznie na 1000 osób zamieszkałych w Gminie przyrost naturalny wyniósł –3,6. Dla porównania - w powiecie średzkim wskaźnik ten osiągnął wartość – 0,6, dla Województwa Dolnośląskiego: – 0,9, a w kraju wyniósł + 0,5. Malejący przyrost naturalny powoduje, że ostatnie lata przyniosły spadek liczby ludności. Ogólnie jednak biorąc, poziom przyrostu naturalnego ludności zmniejsza się nie tylko w gminie Kostomłoty, jest to bowiem tendencja ogólnokrajowa, wynikająca z jednej strony z faktu starzenia się społeczeństwa oraz z drugiej - z różnych powodów społecznych i gospodarczych. Tab. 20 Ruch naturalny ludności gminy Kostomłoty w latach 1995-2006 PRZYROST ROK MAŁŻEŃSTWA URODZENIA ZGONY NATURALNY 1995 42 103 72 31 1996 54 77 77 0 1997 44 78 63 15 1998 25 92 75 17 1999 51 73 75 -2 2000 43 66 80 -14 2001 49 79 69 10 2002 33 77 66 11 2003 41 57 64 -7 2004 35 75 66 9 2005 35 51 74 -23 2006 43 62 87 -25 Migracje Od roku 1995 gmina odnotowuje dość zróżnicowane tempo migracji zarówno po stronie napływu (ok. 50-120 osób rocznie) jak i odpływu ludności (ok. 70-110 osób rocznie). Stosunkowo duże ujemne saldo migracji w latach 1995–1998 na poziomie 20-30 osób uległo w latach 2000– 2004 zmniejszeniu do kilku osób rocznie. W latach 1999, 2001 i 2006 było ono dodatnie. Tab.21 Saldo migracji NAPŁYW ODPŁYW ROK ZE Z NA ZA SALDO DO OGÓŁEM Z MIAST WSI ZAGRA OGÓŁEM WIEŚ ZAGRA MIGRACJI MIAST NICY NICĘ 1995 65 46 19 0 99 48 51 0 -34 1996 76 37 39 0 111 57 54 0 -35 1997 77 39 38 0 97 58 39 0 -20 1998 50 22 28 0 70 36 34 0 -20 1999 116 52 62 2 97 53 43 1 19 2000 76 26 50 0 85 42 43 1 -9 2001 90 44 45 1 82 30 52 0 8

2002 70 34 35 1 79 29 48 2 -9 2003 90 53 35 2 96 47 44 5 -6 2004 84 53 30 1 85 46 35 4 -1 2005 68 52 14 2 87 43 43 1 -19 2006 124 77 44 3 108 45 44 19 16

Procesy demograficzne jakie mają miejsce na terenie gminy są niekorzystne. Odpływ ludności dotyczy przede wszystkim ludzi młodych i ambitnych poszukujących lepszego wykształcenia i korzystniejszych warunków życia. Dla odwrócenia tego trendu należy podjąć działania powodujące rozwój gospodarczy i poprawę warunków życia.

5.2. OSADNICTWO Wiejska gmina Kostomłoty składa się 27 wsi sołeckich oraz 3 przysiółków. Rozwój poszczególnych miejscowości na przestrzeni lat 1998 - 2007 przedstawiono w tabeli nr 22. Tab.22 Ludność w latach 1990-2007 wg miejscowości L. p. Miejscowości 1998 2001 2005 2006 2007 Saldo 1 Kostomłoty 871 919 934 947 + 76 2 Bogdanów 249 246 240 239 - 10 3 Budziszów 201 200 192 194 - 7 4 Chmielów 223 201 202 205 - 18 5 Czechy 73 73 74 70 - 3 6 Godków 134 162 159 156 + 22 7 Jakubowice 226 218 221 226 0 8 Jarząbkowice 170 160 153 148 - 22 9 Jenkowice 191 171 166 171 - 20 10 Karczyce 148 150 146 149 + 1 11 Lisowice 112 117 125 130 + 18 12 Mieczków 342 323 320 329 - 13 13 Osiek 487 444 435 426 - 41 14 Paździorno 320 258 260 255 - 65 15 Piersno 498 493 490 500 + 2 16 Piotrowice 725 758 754 750 + 25 17 Ramułtowice 312 328 332 329 + 17 18 Samborz 223 206 207 208 - 15 19 Samsonowice 51 56 55 57 + 6 20 Siemidrożyce 121 98 95 98 - 23 21 Sikorzyce 105 118 113 117 + 12 22 Szymanowice 106 93 90 89 - 17 23 Świdnica Polska 184 179 180 178 - 6 24 Wichrów 306 316 319 317 + 11 25 Wilków Średzki i Sobkowice 401 406 406 408 + 7 26 Zabłoto 324 313 307 302 - 22 RAZEM WSIE BEZ 6232 6087 6041 6051 - 181 KOSTOMŁOTÓW RAZEM 7103 7006 6975 6998 - 105

Na przestrzeni lat 1998-2007 można zaobserwować ogólną tendencję spadkową w większości miejscowości - dotyczy to 14 jednostek, wzrost 11, jedna bez zmian. Największy wzrost odnotowują największe miejscowości gminy: Kostomłoty i Piotrowice, odpowiednio przyrost o 76 i 22 osoby. Największy spadek dotyczy Paździorna – 65 osób, Osieka 41 os., Siemidrożyc – 23 os. oraz Jarząbkowic i Zabłota po 22 os.

5.3. RYNEK PRACY Struktura zatrudnienia W 2006 roku ogólna liczba pracujących (bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie) wynosiła 433 osoby. Od roku 1997 następuje systematyczny spadek liczby pracujących (1997 – 568 osób). Niekorzystnym zjawiskiem jest stała tendencja spadkowa zarówno ogólnej liczby pracujących jak i pracujących w przemyśle i budownictwie, jak się wydaje zatrzymana w 2004 roku. W usługach rynkowych zaobserwować można wzrost od 2001 roku, a w usługach nierynkowych stabilizację. Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarcza utrzymuje się na poziomie ok. 300 os.

Tab. 23 Pracujący w gospodarce narodowej wg sekcji w gminie (bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie) SEKTOR USŁUGI OGÓŁEM USŁUGI SEKTOR ROK PRZEMYSŁOWY, NIE RYNKOWE ROLNY BUDOWLANY RYNKOWE 1995 547 271 75 177 24 1996 495 227 68 181 19 1997 568 224 77 180 87 1998 470 148 90 177 55 1999 533 196 91 189 57 2000 454 174 71 157 52 2001 497 215 83 165 34 2002 489 144 134 156 55 2003 653 151 271 183 48 2004 440 2005 432 2006 433

Tab. 24 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji OBSŁU PRZETWÓR TRANSPORT, GA BUDOWN HANDEL I HOTELE I POŚREDNICT OGÓŁEM STWO GOSPODARKA NIERU ROK ICTWO NAPRAWY RESTAURA WO PRZEMYSŁ MAGAZYNOWA I CHOM CJE FINANSOWE OWE ŁĄCZNOŚĆ OŚCI I FIRM 2003 301 21 53 112 9 39 7 20 2004 300 22 52 108 10 39 9 18 2005 295 22 53 100 10 42 8 18 Podmioty gospodarki W 2006 r. istniało 385 podmiotów zarejestrowane w KRUPGN REGON (wzrost o 127 od 1995 r i o 58 podmioty od 2000 r). Korzystnym zjawiskiem jest wzrost liczby podmiotów ogółem, a także w poszczególnych sekcjach (przemysł, budownictwo, hotele i restauracje, transport i łączność, obsługa nieruchomości i firm, nauka, pośrednictwo finansowe). Podstawową dziedziną działalności w gminie poza rolnictwem jest handel - 113 podmiotów co stanowi 29,4 % ogółu firm, następnie budownictwo 59 podmioty - 15,3 % oraz transport i łączność - 40 podmioty - 10,4 %. Zdecydowana większość to podmioty nieduże zatrudniające poniżej 10 osób (348 podmiotów w 2005 r. co stanowi prawie 94,8 % ogółu podmiotów) wśród których dominują osoby fizyczne prowadzące własną działalność. W gminie w 2005 roku były tylko 2 średnie i duże podmioty zatrudniające minimum 50 osób.

Tab. 25 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w KRUPGN REGON wg sekcji TRANSPORT, HOTELE I OBSŁUGA POŚREDNIC BUDOWN HANDEL I GOSPODARKA ROK OGÓŁEM PRZEMYSŁ RESTAURA NIERUCHOMOŚCI TWO ICTWO NAPRAWY MAGAZYNOW CJE I FIRM, NAUKA FINANSOWE A I ŁĄCZNOŚĆ 1995 258 24 22 113 10 31 19 1 1996 252 24 25 98 9 29 23 1 1997 280 26 33 106 9 31 26 2 1998 313 30 46 108 9 38 27 3 1999 342 32 52 113 11 46 26 6 2000 327 33 54 107 7 43 22 6 2001 346 28 55 112 10 43 24 8 2002 361 28 55 115 9 42 27 8 2003 372 28 55 121 12 40 25 8 2004 372 29 54 116 13 40 23 9 2005 367 29 55 108 13 43 23 8 2006 385 32 59 113 13 40 27 9

Tab. 26 Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON wg liczby pracujących

ROK OGÓŁEM 9 I MNIEJ OD 10 DO 49 50 I WIĘCEJ

2003 372 348 22 2 2004 372 352 18 2 2005 367 348 17 2

Bezrobocie W powiecie średzkim tendencja spadkowa stopy bezrobocia (zgodnie z trendem ogólnokrajowym) utrzymywała się do roku 1997 po czym zaczęła systematycznie rosnąć aby osiągnąć maksimum w 2001 i od roku 2002 znowu powrócić do tendencji spadkowej. W 2006 r. zanotowano w powiecie 2843 bezrobotnych (spadek o 1933 osób od 2001 roku), w gminie Kostomłoty 416 bezrobotnych ogółem, w tym 233 kobiety (spadek o 223 osoby od 2003 roku). Analiza danych dotyczących źródeł dochodu mieszkańców oraz wydatków ponoszonych na opiekę społeczną, a także danych dotyczących bezrobocia na terenie gminy wskazuje na trend charakterystyczny dla gmin wiejskich, według którego bezrobocie jest ukryte, ponieważ 51% społeczności lokalnej utrzymuje się z działalności rolniczej (są to gospodarstwa o małym areale, produkujące głównie na własne potrzeby). Kolejne 28% utrzymuje się z pracy najemnej w gospodarstwach rolnych. Stopa bezrobocia jest stosunkowo niewielka (ok. 6%). Dane dotyczące rosnących wydatków na opiekę społeczną (wzrost o 170% od roku 2004) dowodzą, że społeczność lokalna ubożeje w niepokojącym tempie. Pozytywnym zjawiskiem zachodzącym w ciągu ostatnich dwóch lat jest zmniejszająca się liczba bezrobotnych, a także zwiększająca się liczba ofert pracy oraz liczba podjęć pracy (duży spadek szczególnie wśród mężczyzn liczby bezrobotnych w roku 2006 w stosunku do 2005 r.). Tab. 27 Stopa bezrobocia rejestrowanego w % (w nawiasie stopa bezrobocia wg danych Narodowego Powszechnego Spisu Ludności i Mieszkań z 2002 r.) WOJ. POWIAT POWIAT POWIAT POWIAT POWIAT POWIAT ROK WROCŁAW DOLNOŚL. GÓROWSKI WOŁOWSKI TRZEBNICKI ŚREDZKI LUBIŃSKI WROCŁ. 2000 18,4 7,3 24,8 20,6 20,0 20,7 15,9 12,6 2001 21,5 9,9 27,1 22,4 24,2 22,9 17,8 15,2 2002 22,4 (25,6) 12,3 (18,3) 21,7 (26,1)

2003 23,8 12,9 (17,1) 34,2 24,5 28,0 22,6 20,7 19,6 2004 22,4 12,3 32,7 23,2 26,8 22,5 17,6 19,2 2005 20,6 10,9 31,6 22,1 25,1 20,0 14,2

Tab. 28 Bezrobotni zarejestrowani wg czasu pozostawania bez pracy z powiecie średzkim (stan na 31.12) BEZROBOTNI BEZROBOTNI POZOSTAJĄCY BEZ POZOSTAJĄCY BEZROBOTNI BEZROBOTNI BEZROBOTNE ROK PRACY 12-24 BEZ PRACY OGÓŁEM MĘŻCZYŹNI KOBIETY MIESIĄCE PONAD 24 MIESIĄCE

1998 2576 868 1708

1999 3601 1534 2067

2000 4146 1796 2350

2001 4776 2306 2470

2002 4366 2233 2133

2003 4175 1997 2178 686 1228

2004 4114 2057 2057 749 1219

2005 3591 1705 1886 574 1131

2006 2843 1329 1514 461 885

Tab. 29 Bezrobocie w latach 2003 – 2006 w gm. Kostomłoty

ROK OGÓŁEM

2003 639

2004 607

2005 494

2006 416

5.4. CHARAKTERYSTYKA ZAINWESTOWANIA Mieszkalnictwo Gminę Kostomłoty zamieszkuje 7057 osób. Na jej terenie występuje przede wszystkim budownictwo zagrodowe, indywidualne budownictwo jednorodzinne oraz w małej ilości budownictwo wielorodzinne (wielorodzinne budynki po byłych PGR-ach). Największym ośrodkiem mieszkaniowym są Kostomłoty i Piotrowice. Zdecydowaną większość zabudowy stanowi w gminie zabudowa zagrodowa związana z funkcją rolniczą. Coraz większa ilość nowych obiektów posiada jednak charakter willowy. Dotyczy to w szczególności miejscowości takich jak: Kostomłoty, Lisowice i Chmielów. Według danych na 2006 rok, w gminie znajduje się 2 144 mieszkań o powierzchni 175 628 m2, z czego większość (2 014 mieszkań) należy do osób fizycznych, 117 mieszkań jest własnością zakładów pracy, 9 mieszkaniami dysponuje gmina (zasoby komunalne). Do wodociągu podłączonych jest 93,7% gospodarstw domowych, 1 772 mieszkania (82,6%) posiadają łazienkę, a 1 433 mieszkań (66,8%) posiada centralne ogrzewanie, w gminie brak mieszkań podłączonych do

41 sieci gazowej. Z ogółu mieszkań (2144) w gminie Kostomłoty: 794 wybudowano przed rokiem 1918 (37,0 %), 692 wybudowano w latach 1919 – 1944 (32,3 %), 84 wybudowano w latach 1945–1970 (3,9 %), 85 wybudowano w latach 1971-1978 (4,0 %), 143 wybudowano w latach 1979–1988 (6,7 %), 101 wybudowano w latach 1989 – 1999 (4,7 %), 236 wybudowano w latach 2000 – 2006 (11,0 %), (łącznie z mieszkaniami będącymi w budowie). Jak wynika z powyższego największa grupę w gminie stanowią mieszkania wybudowane przed 1944 bo ponad 69 % ogółu mieszkań. Przyrost powierzchni mieszkaniowej w okresie 1945-1999 był bardzo mały i w ciągu 55 lat wyniósł zaledwie 19,3 %. W okresie tym oddano do użytku 413 mieszkań. W ostatnich latach zaobserwować można zdecydowaną poprawę, od roku 2000 przybyło ponad 230 mieszkań. Wielkość zasobów, wskaźniki charakteryzujące zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, mieszkania oddane do użytku dokładniej przedstawiono w tabeli. Wskaźniki zagęszczenia mieszkań mimo dłuższego zastoju w budownictwie mieszkaniowym poprawiają się. Spowodowane to jest malejąca liczba mieszkańców oraz rosnąca liczba nowych mieszkań głównie w zabudowie jednorodzinnej. W 1995 r. na osobę przypadało 20,5m2 powierzchni użytkowej mieszkania, a w 2006 wartość ta wzrosła do 25,6m². Przeciętna liczba osób w mieszkaniu wynosiła 3,2 i zmniejszyła się z 3,7 w 1995 roku. Gmina Kostomłoty należy do gmin charakteryzujących się stosunkowo dużą powierzchnią użytkową przypadającą na 1 mieszkanie Przeciętna wielkość użytkowa mieszkania wynosiła w roku 2004 (wg rocznika statystycznego WUS) 81,2m2 i jest to wielkość wyższa niż dla woj. dolnośląskiego - 65,9m2. Charakterystykę stanu zasobów mieszkaniowych na terenie gminy Kostomłoty w porównaniu z poprzednimi latami (dane WUS) przedstawia poniższa tabela. Tab. 30 Rozwój zasobów mieszkaniowych na przestrzeni ostatnich 8 lat WSKAŹNIKI ZASOBÓW MIESZKANIOWYCH PRZECIĘTNA POWIERZCHNIA PRZECIĘTNA PRZECIĘTNA ILOŚĆ POWIERZCHNIA ROK ILOŚĆ IZB UŻYTKOWA LICZBA OSÓB POWIERZCHNA MIESZKAŃ UŻYTKOWA MIESZKAŃ W TYS. W UŻYTKOWA 2 1 MIESZKANIA 2 m 1 MIESZKANIU 2 W m NA 1 OS. W m GMINA KOSTOMŁOTY 1988 1995 1897 7449 143633 3,7 75,7 20,5 1996 1897 7449 143633 3,7 75,7 20,6 1997 1898 7458 143739 3,7 75,7 20,5 1998 1899 7465 143956 3,7 75,8 20,7 1999 1908 7510 144998 3,7 76,0 21,0 2000 1913 7541 145636 3,7 76,1 21,1 2001 1917 7563 146119 3,7 76,2 21,5 2002 1946 8119 161410 3,6 82,9 23,2 2003 2118 8609 171664 3,3 81,1 24,8 2004 2124 8644 172472 3,3 81,2 24,8 2005 2135 8704 173969 3,2 81,5 25,2 2006 2144 8756 175628 3,2 81,9 25,6 Sytuacja mieszkaniowa w gminie ulega powolnej ale systematycznej poprawie zarówno jeśli chodzi o wielkość mieszkań, powierzchnię przypadającą na jednego mieszkańca jak i wyposażenie

42 w media. Z powyższej tabeli wynika, że w stosunku do poprzednich lat (od 1998) poprawiły się wskaźniki przeciętnej liczby osób w mieszkaniu, przeciętnej powierzchni użytkowej mieszkań na 1 osobę, oraz przeciętnej powierzchni użytkowej na osobę w mieszkaniu. Oświata, wychowanie i nauka Pod względem poziomu wykształcenia mieszkańców Gmina Kostomłoty charakteryzuje się wskaźnikiem zbliżonym do średnich wartości dla gmin wiejskich. Ponad jedna trzecia społeczności lokalnej posiada wykształcenie podstawowe (33%) lub nieukończone podstawowe (5%), kolejne 25% posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe, kolejne 32% posiada wykształcenie średnie o różnym profilu. Absolwenci szkół policealnych to 2% społeczności, a szkoły wyższe ukończyło 3% ogółu mieszkańców, z czego 66% stanowią kobiety. Usługi oświaty reprezentowane są przez przedszkole, szkoły podstawowe oraz gimnazjum. Do roku 1996 funkcjonowało samodzielne przedszkole z 3 oddziałami, obecnie istnieje placówka przyszkolna z 4 oddziałami. W roku szkolnym 2005/2006 na terenie gminy funkcjonowały 4 szkoły podstawowe oraz gimnazjum w Kostomłotach. Wychowaniem przedszkolnym objętych jest ok. 102 dzieci, co stanowi ok. 49,0 % ogółu dzieci w wieku przedszkolnym. W związku z obserwowanym systematycznym spadkiem liczby dzieci posyłanych do przedszkola związanym z malejącym przyrostem naturalnym od roku 1995 zostały zlikwidowane w sumie 3 oddziały przedszkolne. Tab.31 Przedszkola

DZIECI W PRZEDSZKOLA ODDZIAŁY PRZY DZIECI W RAZEM ROK: ODDZIAŁY ODDZIAŁACH PRZY SAMODZIELNE SZKOŁACH PRZEDSZOLACH DZIECI SZKOŁACH 1995 1 3 4 65 72 137 1996 1 3 4 51 81 132 1997 5 125 125 1998 5 116 116 1999 6 96 96 2000 5 124 124 2001 4 132 132 2002 4 101 101 2003 4 110 110 2004 4 120 120 2005 4 103 103 2006 4 102 102 Na terenie gminy funkcjonują obecnie 3 publiczne szkoły podstawowe w Kostomłotach, Karczycach i Mieczkowie, społeczna szkoła podstawowa w Piotrowicach oraz gimnazjum w Kostomłotach. W 2006 do szkół podstawowych uczęszczało 474 uczniów (absolwentów 77), a do gimnazjum 241 uczniów (absolwentów 89). Absolwenci gimnazjum najczęściej kontynuują naukę w pobliskiej Środzie Śląskiej gdzie znajdują się licea ogólnokształcące, ponadgimnazjalne szkoły zawodowe, licea profilowane oraz szkoły policealne. W związku ze zmniejszeniem liczy dzieci w wieku szkolnym oraz powstaniem w 1999 r gimnazjów, od 1995 roku zlikwidowano 1 szkołę podstawową w Piersnie. Szkoły podstawowe są rozmieszczone stosunkowo równomiernie. Tab.32 Szkoły podstawowe

LICZBA LICZBA ODDZIAŁÓW LICZBA NAUCZYCIELI LICZBA ROK SZKÓŁ LICZBA UCZNIÓW PEŁNOZATRUDNIONYCH ABSOLWENTÓW

1995 5 51 62 982 119 43

1996 5 53 61 984 107 1997 5 54 66 968 119 1998 5 53 62 924 125 1999 5 45 60 764 115 2000 5 37 50 617 98 2001 4 32 43 586 131 2002 4 31 573 114 2003 4 28 521 120 2004 4 28 491 87 2005 4 27 488 89 2006 4 27 474 77

Tab.33 Gimnazja LICZBA UCZNIÓW LICZBA LICZBA LICZBA NAUCZYCIELI (uczniowie LICZBA ROK SZKÓŁ ODDZIAŁÓW PEŁNOZATRUDNIONYCH gimnazjów ABSOLWENTÓW (SPECJALNE) specjalnych) 1998 1 4 3 106 1999 1 7 9 184 2000 1 12 13 293 2001 1 12 18 300 2002 1 13 310 80 2003 1 11 261 112 2004 1 10 241 89 2005 1 9 204 97 Zdrowie i opieka społeczna Główną placówką ochrony zdrowia w gminie jest Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Zakład Usług Medycznych w Kostomłotach, który udziela świadczeń zdrowotnych w zakresie: - podstawowej opieki zdrowotnej obejmującej świadczenia zdrowotne z zakresu internistyki i pediatrii, - stomatologii, - ambulatoryjnych porad specjalistycznych, poradnie: ortopedyczna, laryngologiczna, ginekologiczna, dermatologiczna, - rehabilitacji medycznej, - medycyny pracy. Na terenie gminy pracuje 3 lekarzy pierwszego kontaktu (lekarz rodzinny, internista, medycyny ogólnej), 2 stomatologów, 8 lekarzy specjalistów oraz 7 pielęgniarek. W gminie funkcjonuje jedna apteka (na jedną aptekę ogólnodostępną przypada 6866 osób). Na terenie gminy nie funkcjonuje żaden żłobek.

Kultura Usługi kultury reprezentowane są przez Gminny Ośrodek Kultury i Gminną Bibliotekę Publiczną w Kostomłotach oraz jej filie w Karczycach i Osieku. Gminny Ośrodek Kultury realizuje zadania w dziedzinie wychowania, edukacji, upowszechniania kultury, sztuki, wiedzy i nauki, czynnego wypoczynku, rekreacji i turystyki, których celem jest

44 pobudzanie społeczności gminy do aktywnego uczestnictwa w kulturze i współtworzenia jej wartości. Do zakresu działania Ośrodka należy także: - edukacja kulturalna i wychowanie poprzez sztukę, - tworzenie, ochrona i udostępnianie dóbr kultury, - tworzenie warunków dla rozwoju folkloru, rękodzieła ludowego i artystycznego, - tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego, - udzielanie pomocy organizacyjnej przy realizacji kulturalnych inicjatyw mieszkańców, - organizacja różnorodnych zajęć dla dzieci i młodzieży służących rozwojowi pogłębianiu ich zainteresowań i aktywności twórczej, - organizacja imprez kulturalnych, rozrywkowych, rekreacyjnych i turystycznych, okolicznościowych i obrzędowych (tj. święta, jubileusze, turnieje wsi, konkursy, warsztaty i plenery artystyczne), - organizacja wycieczek, rajdów turystycznych, - zlecenie prowadzenia działalności kulturalnej i edukacyjnej innym podmiotom, - nieodpłatne udostępnianie sali widowiskowej i kameralnej Ośrodka na potrzeby gminy i jej jednostek organizacyjnych oraz gminnych organizacji społecznych, - opieka nad zabytkami kultury na terenie gminy. W zakresie wychowania i edukacji działania obejmują: - tworzenie kół i zespołów naukowych, kursy języków obcych, tanecznych, teatralnych, muzycznych, czytelniczych, technicznych, plastycznych, fotograficznych, kursów śpiewu i folklorystycznych, - tworzenie kół i zespołów zainteresowań sportowych, turystycznych i hobbystycznych oraz klubów dyskusyjnych, - organizowanie wystaw, - organizowanie różnych form edukacji muzycznej, teatralnej i plastycznej, - organizowanie twórczości amatorskiej we wszystkich dziedzinach sztuki i techniki. Gminny Ośrodek Kultury obejmuje swoją działalnością mieszkańców całej gminy współpracując z w/w zakresach z wiejskimi domami kultury, świetlicami, szkołami i klubami środowiskowymi, znajdującymi się na terenie gminy, organizuje imprezy okolicznościowe takie jak: Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Kobiet, Niedziela Palmowa (konkurs na palmę wielkanocną), festyny majowe, turnieje wsi, Dzień Strażaka (zawody strażackie), Dożynki Gminne, Dzień Niepodległości, Dzień Konstytucji 3 Maja, Dzień Edukacji Narodowej i Dzień Dziecka oraz zimowy i letni wypoczynek dla dzieci. Ponadto przy Gminnym Ośrodku Kultury funkcjonują zespoły artystyczne: Kapela „Kostomłocianie” (w 10 osobowym składzie) oraz zespół taneczny DORO DANCE w Osieku, a także działające koło muzyczne, gdzie odbywają się zajęcia nauki gry na instrumentach smyczkowych i klawiszowych. Działalność kulturalna na terenie gminy jest również prowadzona w różnym stopniu natężenia w świetlicach wiejskich podlegających samorządowi wiejskiemu. Są one zlokalizowane w miejscowościach Mieczków i Osiek. Docelowo planowane jest uruchomienie świetlic wraz z niezbędną infrastrukturą w każdej miejscowości w gminie, która posiada takie zapotrzebowanie - z uwzględnieniem liczby mieszkańców danej miejscowości. Administracja i łączność Usługi w zakresie administracji zlokalizowane są na terenie wsi Kostomłoty. Znajdują się tutaj: Urząd Gminy, siedziba Rady Gminy i Urząd Stanu Cywilnego. W Kostomłotach znajduje się również komisariat policji. Na terenie gminy funkcjonuje placówka pocztowo-telekomunikacyjna w Kostomłotach. Sport i rekreacja W gminie Kostomłoty nie ma większych obiektów sportowych, na terenie prawie każdej wsi znajdują się boiska sportowe, wykorzystujące zaadoptowane na ten cel place i łąki. Sale gimnastyczne przyszkolne znajdują się w miejscowościach: Kostomłoty (przy gimnazjum oraz szkole podstawowej), Karczyce (przy szkole podstawowej), Mieczków (przy szkole podstawowej), Osiek, Piersno. Ponadto gimnazjum w Kostomłotach posiada stadion oraz boisko. 45

Tab. 34 Boiska i stadiony sportowe L.p. Nazwa i adres obiektu sportowego Nawierzchnia 1 Stadion sportowy, boisko – Kostomłoty ul. Wrocławska trawiasta 2 Boisko sportowe – Bogdanów (pow. działki: 8.000 m²) trawiasta 3 Boisko sportowe – Godków (pow. działki: 7.900 m²) trawiasta 4 Boisko sportowe – Jakubkowice (pow. działki: 18.100 m²)* trawiasta 5 Boisko sportowe – Jarząbkowice (pow. działki: 14.500 m²) trawiasta 6 Boisko sportowe – Jenkowice (pow. działki: 5.900 m²) trawiasta 7 Boisko sportowe – Mieczków (pow. działki:3.592 m²) trawiasta 8 Boisko sportowe – Osiek (pow. działki: 7.600 m²) trawiasta 9 Boisko sportowe - Paździorno (pow. działki: 17.919 m²) trawiasta 10 Boisko sportowe – Piersno (pow. działki: 10.300 m²) trawiasta 11 Boisko sportowe – Piotrowice (pow. działki: 31.768 m² trawiasta 12 Boisko sportowe – Samborz (pow. działki: 9.074 m²) trawiasta 13 Boisko sportowe – Szymanowice (pow. działki: 11.000 m²) trawiasta 14 Boisko sportowe – Wichrów (pow. działki: 13.052 m²) trawiasta 15 Boisko sportowe – Wilków Średzki (pow. działki: 15.281 m²) trawiasta 16 Boisko sportowe – Zabłoto (pow. działki: 9.500 m²) trawiasta

Turystyka i wypoczynek W miejscowości Kostomłoty zlokalizowany jest jeden hotel z restauracją dysponujący 30 miejscami noclegowymi oraz jeden obiekt hotelowo - usługowy w miejscowości Karczyce. W gminie nie ma innych obiektów wykorzystywanych w celu obsługi ruchu turystycznego. Rolniczy charakter gminy Kostomłoty, brak dużych obszarów leśnych, większych zbiorników wodnych i mało zróżnicowany krajobraz, gmina nie stanowi atrakcyjnego ośrodka dla ruchu turystycznego. Wskazać należy, że ma ona jednak pewne atuty dla rozwoju turystyki krajoznawczej oraz wypoczynku sobotnio-niedzielnego. Składa się na nie to, że znajdują się tu urokliwe, ciche i spokojne wioski, w których najczęściej dobrze zachowany został historyczny układ zabudowy. Znajduje się tu dużo interesujących zespołów podworskich z parkami, folwarków, kościołów i przydrożnych kapliczek. Walory te w połączeniu z nie zanieczyszczonym środowiskiem naturalnym i dogodnym dojazdem przez węzeł Kostomłoty sprawiają, że gmina może stanowić atrakcyjny turystycznie obszar dla mieszkańców pobliskiej aglomeracji wrocławskiej. Handel, gastronomia i usługi rzemiosła W gminie funkcjonowało w 2003 roku 49 sklepów. Są to na ogół prywatne sklepy z artykułami spożywczo – przemysłowymi, odzieżowymi, chemicznymi, punktami sprzedaży artykułów do produkcji rolnej. Stan techniczny obiektów handlowych jest na ogół dobry. Wszystkie wsie gminy posiadają dostatecznie rozwinięte usługi podstawowe, w skład których oprócz obiektów handlowych wchodzą: warsztaty mechaniki pojazdowej, zakłady usług kamieniarskich, zakłady ślusarskie, punkty wymiany butli gazowych oraz inne związane z zaspokajaniem bytowych potrzeb ludności. Tab. 35 Sklepy, stacje paliw oraz targowiska OGÓŁEM SEKTOR PRACUJĄCY STACJE PALIW TARGOWISKA ROK SKLEPY PRYWATNY 1995 54 53 69 1 1996 50 49 61 2 1 1997 51 50 62 1 1 1998 53 52 68 2 1 1999 53 52 65 3 0

2000 48 48 60 2 0 2001 47 47 71 2 0 2002 46 46 63 5 1 2003 49 49 72 5 1 2004 1 2005 1 Działalność produkcyjna i budowlana, najwięksi inwestorzy W 2006 r. istniało 385 podmiotów zarejestrowane w KRUPGN REGON z tego w sektorze publicznym 13 podmiotów, w tym 8 jednostek państwowych i samorządowych prawa budżetowego oraz 2 spółki handlowe. Z 372 podmiotów publicznych 311 to osoby fizyczne, 11 to spółki handlowe, w tym 2 spółki z udziałem kapitału zagranicznego oraz 2 spółdzielnie. Do największych jednostek gospodarczych w gminie należą: w Kostomłotach: - Zakład Kamieniarski Zdzisława Jurgiela, - Piekarnia ,,U Boczarów” Stanisława Boczara, w Piotrowicach: - DOMAR S.A., - ,,UMET” - zakład obróbki metali Mieczysława Jarosza i Jana Żerelika, - Wyrób i sprzedaż okien z PCV zakład Leszka Łąckiego, - Schody z Drewna Stanisława Marchewki, w Wichrowie: - Zakład Kamieniarski - wyrób i sprzedaż nagrobków - Małgorzaty Szczerek, - Zakład Kamieniarski Stanisława Wiśniewskiego.

Cmentarze W większości wsi zlokalizowane są czynne cmentarze, największy z nich w miejscowości Kostomłoty.

5.5. WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW Dominującym elementem oddziałującym na warunki życia są zagrożenia i uciążliwości powodowane przez wzrastający ruch samochodowy oraz zakłady przemysłowe. Transport samochodowy jest głównym generatorem zanieczyszczenia powietrza wzdłuż dróg krajowych A-4, nr 5, dróg wojewódzkich oraz powiatowych. Gmina Kostomłoty nie posiada szczególnie uciążliwych zakładów przemysłowych. Stan czystości powietrza jest zadowalający. Na podstawie badań przeprowadzonych przez WIOŚ we Wrocławiu w 2006 r. nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych badanych zanieczyszczeń powietrza. W przypadku dwutlenku siarki występują znaczne różnice pomiędzy stężeniami notowanymi w sezonie grzewczym i pozagrzewczym, co dowodzi że głównym źródłem zanieczyszczenia na terenie gminy jest sektor komunalno-bytowy (indywidualne źródła ogrzewania), czyli tzw. emisja niska. Ilość i jakość wód powierzchniowych i podziemnych decyduje bezpośrednio o warunkach życia. W zakresie zanieczyszczenia wód powierzchniowych sytuacja nie przedstawia się zadowalająco. Źródła zanieczyszczeń zlokalizowane powyżej gminy Kostomłoty mają znaczący wpływ na zanieczyszczenie głównych cieków na terenie gminy. Największy z nich - rzeka Strzegomka, jest odbiornikiem oczyszczonych ścieków z miast Żarów i Strzegom a jej dopływem jest rzeka Pełcznica, będąca odbiornikiem ścieków z Wałbrzycha i Świebodzic, w tym zasolonych kopalnianych wód dołowych. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe na terenie gminy należy uznać za niewystarczające. Tereny zalewowe związane są z rzeką Strzegomką, która posiada częściowe obwałowania. Pozostałe cieki występujące na terenie gminy, t.j: Jarosławiec, Średzka Woda, Niesłusz, Młyńsko, Karczycki Potok nie są obwałowane, a ich modernizacja przewidziana jest po 2010r.

6. POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU GMINY KOSTOMŁOTY 6.1. OGRANICZENIA ROZWOJU Sfera społeczno-ekonomiczna rozpad funkcji produkcyjnych dawnych ośrodków państwowych gospodarstw rolnych mała liczba ludności gminy i niewielkie jednostki osadnicze malejący przyrost naturalny i zmniejszająca się liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym, utrzymujące się wysokie ukryte bezrobocie, niekorzystny bilans ruchu migracyjnego, stosunkowo niskie dochody ludności, mała aktywność zawodowa ludności, niewystarczająca oferta spędzania wolnego czasu i niewystarczająca ilość imprez masowych o znaczeniu lokalnym i ponad lokalnym, słaba oferta pracodawców, brak specjalistycznej kadry pracowniczej, niewystarczający publiczny dostęp do internetu i niski odsetek korzystających, niewystarczająca aktywność społeczna, niewystarczający dostęp do opieki przedszkolnej, mała ilość zagospodarowanych terenów rekreacyjnych, zdegradowana baza lokalowa mieszkalna i użyteczności publicznej.

Sfera gospodarczo-przestrzenna niewielki ruch budowlany, niewielki procent pokrycia gminy miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, niewystarczająca komunikacja publiczna, brak linii kolejowej przebiegającej przez teren gminy, silne rozdrobnienie gospodarstw indywidualnych, brak własnej sieci gazowej, niedostateczna infrastruktura kanalizacyjna, dominujący udział rolnictwa w gospodarce, jego nie dofinansowanie i niska rentowność małych gospodarstw, słaba kondycja drobnych form aktywności gospodarczej głównie usług i rzemiosła, niewielka liczba zakładów przemysłowych, niekorzystna struktura agrarna, obniżone parametry techniczne dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych, uciążliwość ciężkiego transportu tranzytowego, niewielka oferta terenowa dla dużych inwestycji, brak zainteresowania gminą ze strony kapitału zagranicznego, brak bazy i wyposażenia turystycznego.

Sfera przyrodnicza brak naturalnych walorów turystycznych, problemy gospodarki odpadami, stepowienie gleb i niewystarczająca melioracji, niewystarczające zabezpieczenia przeciwpowodziowe, niekompletne skanalizowanie i zwodociągowanie gminy, niewykorzystane tereny zieleni urządzonej i nieurządzonej.

6.2. MOŻLIWOŚCI ROZWOJU Sfera społeczno-ekonomiczna występowanie zabytków o charakterze regionalnym, stosunkowo młoda i mobilna społeczność, dobry poziom nauczania i wystarczający dostęp do szkolnictwa (szkoły podstawowe i gimnazja), możliwość rozwoju turystyki weekendowej.

Sfera gospodarczo-przestrzenna przechodzące przez gminę szlaki komunikacyjne o znaczeniu międzynarodowym: autostrada A-4 (Berlin – Wrocław - Lwów) i droga krajowa nr 5 (Bydgoszcz - Wrocław - węzeł Kostomłoty – Strzegom - Bolków – Lubawka - Praga), bliskość aglomeracji wrocławskiej, port Lotniczy w odległości 15 km od granic gminy, korzystne warunki naturalne do rozwoju rolnictwa, występowanie potencjału w postaci obiektów gospodarczych po byłych PGR-ach i SKR-ach, zasoby kopalin (piaski i iły), wstąpienie Polski do Unii Europejskiej (możliwość pozyskania znacznych środków pomocowych), istniejąca na terenie gminy Strefa Aktywności Gospodarczej, bliskość dużych inwestycji (Kąty Wrocławskie, Kobierzyce, Żarów), znaczące rezerwy potencjalnych terenów inwestycyjnych (obecnie użytkowanych rolniczo).

Sfera przyrodnicza nie zdegradowane środowisko naturalne, wysokiej klasy gleby uprawne (klasa I-III), czyste środowiska przyrodnicze i mała powierzchnia terenów zdegradowanych, brak przemysłu uciążliwego ekologicznie, korzystne warunki wiatrowe pozwalające na zlokalizowanie na terenie gminy siłowni wiatrowych.

[W związku z wymaganiami, jakie wprowadziła w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nowelizacja z listopada 2015 r. przeprowadzono - na potrzeby zmiany studium sporządzanej na podstawie uchwał nr L/289/14 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 24 czerwca 2014 r. oraz nr LII/307/14 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 września 2014 r. szczegółową analizę potrzeb i możliwości rozwoju gminy – z uwzględnieniem zakresu określonego w art. 10 pkt 7 ustawy. Analiza ta stanowi dodatkowe, niezależne opracowanie, które włączono do dokumentacji prac planistycznych. Podsumowaniem treści tego opracowania może być stwierdzenie, iż oszacowane zapotrzebowanie na nową zabudowę jest tylko nieznacznie wyższe od rezerw już w studium wyznaczonych. Natomiast z przeprowadzonej - w tym opracowaniu - oceny możliwości finansowania przez gminę inwestycji służących realizacji jej zadań własnych wyciągnąć można natomiast wniosek, iż gmina będzie w stanie sukcesywnie uzbrajać nowe tereny budowlane, przy założeniu, iż dalsza urbanizacja - w tym uwalnianie nowych terenów pod inwestycje - będzie procesem przebiegającym w sposób kontrolowany i etapowy.]2

2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 49

7. KOMUNIKACJA Powiązania zewnętrzne Gmina Kostomłoty położona jest w południowej części powiatu średzkiego w centralnej części województwa dolnośląskiego, posiada bardzo dogodne połączenia drogowe z Wrocławiem, Legnicą, Jelenią Górą i Wałbrzychem. Kostomłoty położone są 27 km od Wrocławia, 14 km od Środy Śl.

7.1. SIEĆ DROGOWA Gmina posiada stosunkowo gęstą sieć dróg, na którą składają się: - drogi krajowe: autostrada A4, droga nr 5; - droga wojewódzka nr 346; - drogi powiatowe nr: 2893D, 2085D, 2086D, 2084D, 2075D, 2074D, 2081D, 2080D, 2079D, 2073D, 2014D, 1606D, 2020D, 2082D, 2092D; - drogi gminne. Stan techniczny i parametry części z nich odbiegają od wymogów normatywnych. Droga krajowa - autostrada A4: Autostrada A4 relacji Zgorzelec - Krzywa – Legnica – Wrocław – Katowice – Kraków – Tarnów. Klasy A 2/2, przebiega przez gminę na długości ok. 10 km i jest drogą prowadząca głównie ruch tranzytowy pomiędzy Saksonią, woj. dolnośląskim, opolskim, śląskim, małopolskim, podkarpackim i dalej na Ukrainę. Poprzez węzeł Kostomłoty oraz drogę wojewódzką nr 5 obsługuje centralną i południową część gminy oraz południową część powiatu średzkiego. Natężenie ruchu kołowego wynosi 21290 pojazdów./dobę (pomiar z 2005r.). Droga krajowa nr 5: Droga krajowa nr 5 relacji Lubawka - Bolków – Strzegom – węzeł Kostomłoty – Wrocław – Bydgoszcz. Klasy GP 1/2, przebiega przez gminę na długości ok. 8,5 km i jest drogą prowadząca głównie ruch tranzytowy pomiędzy Czechami, woj. dolnośląskim i południową Wielkopolską. Obsługuje południową część gminy oraz południową część powiatu średzkiego. Na obszarze gminy przebiega przez miejscowość Osiek. Natężenie ruchu kołowego wynosi 6860 pojazdów./dobę (pomiar z 2005r.). Droga wojewódzka nr 346: Droga wojewódzka nr 346: relacji Środa Śl. – Kąty Wrocławskie - Oława; klasy G 1/2 przebiega przez gminę na długości ok. 5,5 km, obsługuje północno-wschodnią część gminy oraz południowo- wschodnią i centralną część powiatu średzkiego. Na obszarze gminy przebiega przez miejscowości: Sobkowice, Wilków Średzki, Świdnicę Polską. Istniejące parametry jak dla drogi klasy G i Z. Drogi powiatowe Drogi powiatowe o łącznej długości 92 km stanowią zasadniczą sieć drogową obsługującą gminę, łączą poszczególne miejscowości ze sobą oraz z siedzibą gminy. Parametry ich są zróżnicowane – kl. Z, L lub D, niektóre odcinki dróg nie posiadają nawierzchni ulepszonej, a przy przejściu przez miejscowości nie zawsze istnieje segregacja ruchu kołowego i pieszego. Nr 1606D Pełcznica – Chmielów - Karczyce – gr. gminy (dł. ok. 6 km), Nr 2014D Kostomłoty – Piotrowice – gr. gminy - Pełcznica (dł. ok. 7,5 km), Nr 2020D Rakoszyce – gr. gminy – Budziszów - Ramułtowice – gr. gminy - Bogdaszowice (dł. ok. 6 km), Nr 2073D Kostomłoty – Samborz – gr. gminy - Jarosław (dł. ok. 5,5 km), Nr 2074D Piersno – Samborz (dł. ok. 2,5 km),

Nr 2075D Środa Śl. – granica gminy – Piersno - Kostomłoty – Paździorno – gr. gminy (dł. ok. 12,5 km), Nr 2079D A-4 - Kostomłoty – Siemidrożyce - Lisowice (dł. ok. 11 km), Nr 2080D Wilków Średzki – Samsonowice – gr. gminy (dł. ok. 3 km), Nr 2081D Zabłoto – Jakubowice – Samsonowice – dr. nr 2014D (dł. ok. 8,5 km), Nr 2082D Lutynia – gr. gminy – Jarząbkowice – dr. nr 2020D (dł. ok. 3 km), Nr 2084D Paździorno - Bogdanów (dł. ok. 4,5 km), Nr 2085D gr. gminy - Mieczków – Bogdanów – gr. gminy (dł. ok. 6,5 km), Nr 2086D Wichrów – Mieczków – gr. gminy - Bogdanów (dł. ok. 5,5 km), Nr 2092D Paździorno – gr. gminy - Ujów (dł. ok. 0,5 km), Nr 2893D Gościsław - gr. gminy – gr. gminy - Pyszczyn (dł. ok. 2,5 km), (droga nr 2079D posiada nawierzchnię gruntową; pozostałe drogi mają nawierzchnie bitumiczne). Drogi gminne Drogi gminne, o łącznej długości 59 km, uzupełniają sieć dróg powiatowych, służą głównie obsłudze rolnictwa. Parametry klasy L, D lub poniżej. Zaplecze techniczne Na terenie Studium funkcjonują 2 stacje paliw, jedna na trasie drogi nr 5 w obrębie Wichrów, a druga w Kostomłotach, ponadto parking wraz z barem zlokalizowany przy autostradzie A4 w rejonie Piotrowic. Trasy rowerowe i turystyczne szlaki piesze W gminie nie ma zlokalizowanych tras ścieżek rowerowych. Stosunkowo niewielki ruch rowerowy odbywa się drogami wojewódzkimi, powiatowymi i gminnymi.

7.2. NATĘŻENIE RUCHU, ANALIZA STANU ISTNIEJĄCEGO I ZAGROŻENIA Natężenie ruchu Natężenie ruchu kołowego na drodze wg pomiarów generalnych w latach 1990 - 2005. Tab. 36 Natężenie ruchu kołowego na autostradzie A-4, drodze krajowej nr 5 oraz wojewódzkiej nr 346 NATĘŻENIE RUCHU W POJAZDACH/DOBĘ W LATACH 1990 – 2005 Struktura ruchu: samochody osobowe/samochody ciężarowe/autobusy NR ODCINEK średni DROGI wsp. wsp. wsp. 1990 r. 1995 r. 2000 r. 2005 r. wsp. wzrostu wzrostu wzrostu wzrostu A-4 Kąty Wr. - 7500 10200 16980 21290 1,36 1,66 1,25 1,40 Kostomłoty (66-21-2) (72-20-1) (72-19-1) (67-21-1) A-4 Kostomłoty - 7800 10000 12380 17880 1,28 1,24 1,44 1,35 Budziszów (74-15-2) (72-17-1) (71-17-1) (65-25-1) 5 Kostomłoty - 2500 3900 5400 6860 1,56 1,38 1,27 1,35 Strzegom (51-24-2) (68-18-2) (75-12-1) (70-16-2) 346 Kąty Wr. – 1200 2200 2840 1,83 1,14 2500 1,14 1,25 Środa Śl. (43-37-4) (67-21-2) (65-24-2) Prognoza ruchu w latach 2010 – 2025.

Tab. 37 Prognoza ruchu kołowego na autostradzie A-4, drodze krajowej nr 5 oraz wojewódzkiej nr 346 PROGNOZA RUCHU W POJAZDACH/DOBĘ NA LATA 2010 - 2025 NR Struktura ruchu: samochody osobowe/samochody ciężarowe/autobusy DRO ODCINEK wsp. wsp. wsp. wsp. 2025 GI 2005 r. 2010 r. 2015 r. 2020 r. wzr. wzr. wzr. wzr. r. A-4 Kąty Wr. - 21290 29800 37250 43900 48300 1,40 1,25 1,18 1,10 Kostomłoty (67-21-1) (67-21-1) (69-20-1) (70-20-1) (72-18-1)

A-4 Kostomłoty 39200 17880 24150 30200 35600 - 1,35 1,25 1,18 1,10 (70-18- (65-25-1) (66-24-1) (67-22-1) (69-20-1) Budziszów 1) 5 Kostomłoty 15300 6860 9260 11500 13900 - Strzegom 1,35 1,25 1,20 1,10 (80-12- (70-16-2) (72-15-1) (76-14-1) (78-13-1) 1) 346 Kąty Wr. – 5630 2840 3550 4260 4900 Środa Śl. 1,25 1,20 1,15 1,15 (72-14- (65-24-2) (66-22-1) (68-20-1) (70-16-1) 1)

Analiza stanu istniejącego i zagrożenia - Trasa drogi krajowej nr 5 przebiega przez miejscowość Osiek w pobliżu zabudowy mieszkaniowej i usługowej stanowiąc zagrożenie bezpieczeństwa kierujących pojazdami oraz pieszych. Trasa posiada obniżone parametry i ze względu na ukształtowanie nie ma możliwości ich podniesienia. - Stosunkowo gęsta sieć dróg zapewnia dogodne połączenie większości miejscowości z siedzibą gminy w Kostomłotach, powiatu w Środzie Śląskiej, Wrocławiem oraz innymi miejscowościami regionu, wymaga jednak poprawy parametrów technicznych i stanu nawierzchni. - Projektowane obejścia na trasie drogi krajowej nr 5 oraz drogi wojewódzkiej nr 346 przejmą ruch tranzytowy i odciążą miejscowości Osiek, Wilków Średzki i Świdnica Polska od ciężkiego ruchu samochodowego, zwłaszcza ciężarowego. - Konieczność izolacji zielenią oraz segregacji ruchu kołowego, rowerowego i pieszego - budowa chodników, ścieżek rowerowych.

8. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

8.1. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA Zaopatrzenie w wodę Mieszkańcy z terenu gminy korzystają ze zbiorowego zaopatrzenia w wodę, a obsługą istniejących urządzeń i sieci wodociągowych zajmuje się Zakład Gospodarki Komunalnej w Kostomłotach. Jedynie przysiółki Pustynka i Osieczyna nie są przyłączone do sieci wodociągowej. Ponadto niewielkie ilości wody sprzedawane są poza gminę do m. Sokolniki. Na terenie gminy eksploatowanych jest 8 ujęć i stacji uzdatniania wody, które wraz z przynależnymi sieciami rozprowadzającymi tworzą następujące układy wodociągowe: 1. wodociąg Kostomłoty-Zabłoto-Jenkowice-Piersno-Samborz czerpie wodę ze studni na terenie wsi Kostomłoty (SUW Kostomłoty), składającej się z dwóch studni o łącznych zatwierdzonych zasobach decyzją Starosty Średzkiego nr RLO.6219/16/99 z 20 sierpnia 1999r i wydajności 3 eksploatacyjnej Qe = 103 m /h (80,0+33,0). Decyzja jest ważna do 31.12.2014 r. Woda uzdatniana jest na stacji o wydajności średniej 510 m3/d (ustanowienie strefy ochronnej ujęcia wody w terminie do dnia 31 grudnia 1999r. – brak danych dot. ustanowienia strefy); 2. wodociąg w Piotrowicach zasilający również wsie Szymanowice, Siemidrożyce i Jakubkowice czerpie wodę z ujęcia w Piotrowicach (SUW Piotrowice) o zasobach zatwierdzonych decyzją Wojewody Wrocławskiego nr OŚ.I.6210/93/95 z 19 września 1995r. i wydajności eksploatacyjnej 40 m3/h (dwie studnie o wydajności 17 i 40 m3/h). Decyzja jest ważna do 31.12.2010r. Woda uzdatnia jest na stacji o średniej wydajności 250 m3/d, (brak strefy - w decyzji nie została wskazana konieczność ustanowienia strefy ochronnej); 3. wodociąg w Wilkowie Średzkim obsługujący również wsie Sobkowice, Samsonowice, Świdnica Polska, Czechy, Sikorzyce, Wnorów, Lisowice i Chmielów czerpie wodę z ujęcia w Wilkowie (SUW Wilków Średzki) o zasobach zatwierdzonych decyzją Starosty Średzkiego nr RLO.6230/30/TD/06 z 28 grudnia 2006r. i wydajności eksploatacyjnej 104 m3/h (dwie studnie o wydajności 46 i 58 m3/h). Decyzja jest ważna do 31.12.2027r. Średnia wydajność stacji uzdatniania wody 332 m3/d, (brak strefy - w decyzji nie została wskazana konieczność ustanowienia strefy ochronnej); 4. wodociąg w Ramułtowicach, do którego podłączone są wsie Karczyce i Jarząbkowice, oparty na ujęciu w Ramułtowicach (SUW Ramułtowice), składającego się z dwóch studni (21,0 i 22,5 m3/h) o łącznych zasobach eksploatacyjnych 39 m3/h zatwierdzonych decyzją Wojewody Wrocławskiego nr OS.I/6210/134/96 ważną do 31.12.2010r. oraz decyzją Starosty Średzkiego nr RLO.6230/10/RAM/eks/TD/2001 z 19 grudnia 2001r. Średnia wydajność stacji uzdatniania wody wynosi 200 m3/d, (brak strefy - w decyzji nie została wskazana konieczność ustanowienia strefy ochronnej); 5. wodociąg w Bogdanowie, który obsługuje również wsie Godków, Osiek i Wichrów, czerpiący wodę z ujęcia w Bogdanowie (SUW Bogdanów) o zasobach zatwierdzonych dec. Starosty Średzkiego nr RLO.6230/10/Bog/eksp/TD/2001 i wydajności eksploatacyjnej 35 m3/h (dwie studnie o wydajności 27,9 i 34,9 m3/h). Decyzja ważna jest do 31.12.2016 r. Średnia wydajność stacji uzdatniania wody 350 m3/d, (brak strefy - w decyzji nie została wskazana konieczność ustanowienia strefy ochronnej); 6. wodociąg w Mieczkowie czerpiący wodę z ujęcia w tej wsi (SUW Mieczków) o zasobach zatwierdzonych decyzją Starosty Średzkiego nr RLO.6220/17/2000 z 13 lipca 2000r i wydajności 11 m3/h. Pozwolenie ważne jest do 31.12.2015 r. Średnia wydajność stacji uzdatniania wody 120 m3/d, (ustanowienie strefy ochronnej ujęcia wody w terminie do dnia 31 grudnia 2000r. – brak danych dot. ustanowienia strefy);

7. wodociąg w Paździornie oparty na ujęciu (dwie studnie – SUW Paździorno) o zasobach zatwierdzonych decyzją Starosty Średzkiego nr RLO.6230/10/PAZ/eksp/TD/2001 z 20 grudnia 2001r. i wydajności eksploatacyjnej 15,0 m3/h. Decyzja jest ważna do 31.12.2016r. Średnia wydajność stacji uzdatniania wody 128 m3/d, (brak strefy - w decyzji nie została wskazana konieczność ustanowienia strefy ochronnej); 8. wodociąg dla Budziszowa (osiedle PGR – SUW Budziszów) czerpiący wodę z ujęcia o zasobach zatwierdzonych decyzją Starosty Średzkiego nr RLO 6220/16/2000 z 13 lipca 2000r i wydajności eksploatacyjnej 36,6 m3/h. Decyzja jest ważna do 31.12.2015r. Średnia wydajność stacji uzdatniania wody 80 m3/d. (ustanowienie strefy ochronnej ujęcia wody w terminie do dnia 31 grudnia 2000r. – brak danych dot. ustanowienia strefy). Istniejący system, chociaż zapewnia realizację zapotrzebowania wody dla wszystkich przyłączonych mieszkańców, stwarza spore kłopoty eksploatacyjne, wynikające z konieczności nadzorowania 8 ujęć wody i stacji uzdatniania. Poprzednio eksploatowanych było 11 ujęć i stacji uzdatniania wody. Zrealizowana została nowa stacja uzdatniania wody w Kostomłotach. Po jej uruchomieniu w układ Kostomłoty-Zabłoto włączony został wodociąg Jenkowice-Piersno-Samborz. W przyszłości projektuje się też wyłączenie z eksploatacji ujęcia w Budziszowie i włączenie tego osiedla do systemu Ramułtowice-Karczyce-Jarząbkowice oraz utworzenie wodociągu grupowego w południowej części gminy dla wsi leżących na południe od autostrady A4. Gmina zwodociągowana jest w 99,5% i poza dwoma przysiółkami wymagającymi podłączenia do sieci wodociągowej nie przewiduje się większych inwestycji w tym zakresie. Planowane połączenie części wsi we wspólne systemy wodociągowe ma na celu jedynie poprawę funkcjonowania systemów, zmniejszenie strat powstających przy uzdatnianiu i przesyłaniu wody oraz obniżenie kosztów eksploatacji. Około 81% produkowanej wody zużywane jest w gospodarstwach domowych. Występują znaczne dysproporcje w poziomie zużycia wody w poszczególnych wiejskich jednostkach osadniczych. Największe zużycie wody (po odliczeniu zużycia do celów produkcji rolnej) występuje we wsiach wyposażonych w sieć kanalizacyjną. Wydaje się, że brak systemów kanalizacyjnych w większości wsi gminy jest generalnym powodem oszczędnego gospodarowania wodą. Tab. Zużycia wody za rok 2008 w m3: Lp. Miejscowość 1 Zabłoto 7744 2 Wilków Średzki 6615 3 Karczyce 3744 4 Wichrów 12646 5 Piersno 11352 6 Paździorno 5829 7 Ramułtowice 7894 8 Piotrowice 28981 9 Osiek 11293 10 Jenkowice 3607 11 Mieczków 10852 12 Jakubkowice 4021 13 Lisowice 6411 14 Jarząbkowice 4417

15 Szymanowice 2910 16 Sikorzyce 2000 17 Sobkowice 2271 18 Godków 3214 19 Siemidrożyce 2375 20 Samsonowice 1419 21 Samborz 11205 22 Świdnica Polska 3451 23 Bogdanów 14326 24 Kostomłoty 31689 25 Czechy 1480 26 Chmielów 5301 27 Budziszów 4989 28 Wnorów 705 29 Osieczyna - 30 Pustynka -

Odprowadzanie i unieszkodliwianie ścieków W przeciwieństwie do bardzo wysokiego stopnia zwodociągowania gminy wyposażenie poszczególnych jednostek osadniczych w systemy kanalizacyjne w dalszym ciągu nie jest wystarczające. Z uwagi na to, że oczyszczalnia ścieków w Piotrowicach projektowana była jako oczyszczalnia grupowa dla całej gminy, w wymiarowaniu kolektorów doprowadzających ścieki uwzględnione zostały możliwości dopływu ścieków z tych wsi, które nie zostały objęte budową kanalizacji w pierwszym etapie. Obecnie w kanalizację sanitarną wyposażone są następujące wsie: Piotrowice, Kostomłoty, Zabłoto, Jenkowice, Piersno, Paździorno, Wichrów, Lisowice, Samborz i Siemidrożyce. Do kanalizacji podłączonych jest ok. 3200 mieszkańców gminy, co stanowi ok. 45% jej ludności. Kanalizacja w tych wsiach ma charakter mieszany – na terenie skanalizowanych wsi są to systemy grawitacyjne o średnicach 0,16-0,20 m, we wsi Kostomłoty i Piotrowice kolektory główne mają średnicę 0,30 m. Przerzuty ścieków do kolektorów głównych realizowane są za pomocą przepompowni i rurociągów tłocznych. Na terenie gminy funkcjonuje uruchomiona w 1991 r. mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o projektowanej przepustowości 1555 m3/d, zlokalizowana w Piotrowicach, na południe od siedliska wsi, pomiędzy Piotrowicami a trasą komunikacyjną – autostradą A4. Rzeczywista ilość dopływających i dowożonych ścieków wynosi ok. 400 m3/d i jest dużo niższa niż możliwości technologiczne oczyszczalni ścieków. Ścieki oczyszczane są w następującym układzie technologicznym: krata koszowa, pompownia ścieków, osadniki wstępne, komory osadu czynnego, osadniki wtórne. Oczyszczone w oczyszczalni ścieki odprowadzane są kolektorem Ø 0,30m do odbiornika, którym jest rzeka Strzegomka w km 16+00. Eksploatacją oczyszczalni zajmuje się Zakład Gospodarki Komunalnej w Kostomłotach, który dysponuje pozwoleniem znak: ŚiR.6230/18- dec/2008 na jej eksploatację ważnym do dnia 19.10.2018 r.

Odpadami wytwarzanymi na oczyszczalni ścieków w Piotrowicach są osady ściekowe oznaczone kodem 19 08 05 oraz skratki 19 08 01. Tab. 38 Odpady wytwarzane w oczyszczalni ścieków w Piotrowicach l.p. rok Sucha masa osadów Masa skratek ściekowych (Mg) (Mg) 1. 2003 47 0,7 2. 2004 37 0,8 3. 2005 56 0,8 4. 2006 28,4 0,8

8.2. GOSPODARKA ODPADAMI Na obszarze gminy istnieje nieczynne wysypisko śmieci we wsi Wichrów (eksploatowane od 1984r obecnie rekultywowane), które nie spełniało wymogów sanitarnych i formalno-prawnych, jest przeznaczone do rekultywacji (w 2004r.). W roku 2003 składowisko to wykazało przyjęcie 1831,46 ton (8,78 tys. m3) odpadów z terenu gminy. Jest to łączna liczba odpadów, uwzględniająca również oprócz odpadów komunalnych odpady z działalności gospodarczej i odpady z oczyszczalni ścieków. Ponieważ na składowisku nie ma wagi, wartość ta jest szacowana na podstawie objętość kontenerów (KP-7) wykorzystywanych do gromadzenia odpadów na terenie gminy. Na terenie gminy zlokalizowanych jest kilkadziesiąt tzw. „dzikich” składowisk odpadów. Są one zlokalizowane praktycznie przy każdej miejscowości w gminie. Składowiska te oprócz potencjalnego zagrożenia dla środowiska wpływają bardzo niekorzystnie na walory estetyczne otoczenia. Podmiotem zajmującym się odbiorem odpadów komunalnych na terenie gminy jest Zakład Gospodarki Komunalnej w Kostomłotach. Podmiotami, które uzyskały pozwolenie Wójta Gminy Kostomłoty na odbiór odpadów komunalnych z terenu gminy Kostomłoty (dane ze sprawozdania z 30 marca 2007r. z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami w gminie Kostomłoty (uchwała nr XXVIII/148/05) są: – Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. ul. 1 Maja 26B, 55-080 Kąty Wrocławskie decyzja nr 1/2004 z dnia 30.01.2004r.; – „KOM-BŁYSK” Sp. z o.o. , ul. 1 Maja 5, 55-300 Środa Śląska decyzja nr 2/2004 z dnia 04.05.2004; – Wrocławskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania ALBA Spółka Akcyjna z siedzibą we Wrocławiu, ul. Traugutta 72/78; decyzja nr 3/2004 z dnia 21.09.2004r. Źródłem powstawania odpadów komunalnych na terenie gminy Kostomłoty są przede wszystkim gospodarstwa domowe oraz obiekty infrastruktury jak: handel, usługi i rzemiosło, szkolnictwo, obiekty turystyczne, w których powstają odpady podobne do komunalnych. Są to takie odpady jak: odpady organiczne i zielone, papier i karton, tworzywa sztuczne, tekstylia, szkło, metale oraz odpady wielkogabarytowe, budowlane i niebezpieczne wytwarzane w grupie domowych odpadów komunalnych.

Tab. 39 Zmiany ilościowe odpadów komunalnych na terenie gminy Kostomłoty 2003r. 2004r. 2005r. 2006r.

Ilość odpadów odebranych od 1831,46 1745,14 1785,2 1742,7 mieszkańców i zdeponowanych na składowisku w Wichrowie (Mg)

Selektywna zbiórka odpadów komunalnych: Selektywna zbiórka odpadów komunalnych prowadzona jest w oparciu o pojemniki 1100l i 800l rozstawione we wszystkich miejscowościach gminy. Selektywna zbiórka dotyczy tylko szkła i tworzyw sztucznych. Na terenie gminy Kostomłoty rozstawionych jest 39 sztuk pojemników do zbiórki szkła oraz 151 pojemników do zbiórki tworzyw sztucznych.

Tab. 40 Rozmieszczenie ilościowe pojemników do selektywnej zbiórki odpadów l.p. miejscowość Tworzywa Szkło sztuczne (szt.) (szt.) 1 Kostomłoty 23 6 2 Zabłoto 5 1 3 Piersno 11 2 4 Jenkowice 3 1 5 Samborz 3 1 6 Wichrów 5 1 7 Mieczków 7 1 8 Osiek 8 1 9 Bogdanów 4 1 10 Godków 3 1 11 Paździorno 8 1 12 Piotrowice 15 3 13 Samsonowice 2 1 14 Szymanowice 2 1 15 Siemidrożyce 2 1 16 Jakubkowice 4 1 17 Sobkowice 2 1 18 Wilków Średzki 5 1 19 Wnorów 1 1 20 Lisowice 6 2 21 Chmielów 4 1 22 Karczyce 5 2 23 Jarząbkowice 3 1 24 Ramułtowice 7 1 25 Budziszów 3 2 26 Sikorzyce 2 1 27 Świdnica Polska 6 1 28 Czechy 2 1 RAZEM 151 39

W wyniku zmiany systemu zbiórki i transportu odpadów komunalnych z terenu gminy Kostomłoty zostały wycofane kontenery typu KP-7. W ich miejsce mieszkańcy gminy zostali wyposażeni w pojemniki o pojemności 120l do indywidualnej zbiórki odpadów a w przypadku zabudowy wielorodzinnej rozstawiono kontenery o pojemności 1100l. W kontenery 1100l wyposażono także obiekty sakralne oraz wszystkie cmentarze. Ogółem na terenie gminy Kostomłoty rozstawionych jest 1980 sztuk kontenerów o pojemności 120 litrów oraz 38 sztuk o pojemności 1100l. Ze względu na protesty społeczne mieszkańców wsi w okolicy, których planowano lokalizować zakłady utylizacji odstąpiono od realizacji głównych celów programu gospodarki odpadami tj. budowy międzygminnego centrum sortowania odpadów i utylizacji odpadów. Wobec powyższego likwidacji uległ również Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych Spółka Akcyjna w skład której wchodziło 12 podmiotów:

- Starostwo Powiatowe w Środzie Śląskiej, - Urząd Gminy Dobromierz, - Urząd Miasta i Gminy Kąty Wrocławskie, - Urząd Gminy Kobierzyce, - Urząd Gminy Malczyce, - Urząd Gminy Miękinia, - Urząd Gminy Strzegom, - Urząd Gminy i Miasta Środa Śląska, - Urząd Miasta Świebodzice, - Urząd Gminy Udanin, - Urząd Miasta Żarów. Rada Gminy w oparciu o Gminny Plan Gospodarki Odpadami uchwaliła regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie, w którym wprowadziła, jakie rodzaje odpadów komunalnych obowiązkowo właściciele nieruchomości mają selektywnie zbierać, jak również jakie rodzaje pojemników można stosować na terenie gminy oraz minimalną częstotliwość z jaką odpady będą odbierane. Z analizy danych uzyskanych z ZGK Kostomłoty wynika, iż ilość wytwarzanych odpadów komunalnych przez mieszkańców gminy w ostatnich latach utrzymuje się na jednakowym poziomie z lekką tendencją spadkową (Plan Gospodarki Odpadami zakłada coroczny wzrost). Wynika to najprawdopodobniej z rosnącej świadomości ekologicznej i idących za tym działań (segregacja odpadów, kompostowanie). Ponadto ograniczona pojemność kubełków (120 litrów) i dwutygodniowy okres między kolejnymi opróżnieniami zmusił mieszkańców do bardziej racjonalnego i przemyślanego gospodarowania odpadami. Zmiana systemu zbiórki odpadów komunalnych na indywidualny (likwidacja kontenerów KP-7) zlikwidowała zjawisko podrzucania odpadów przez firmy i osoby z poza terenu gminy. Doposażenie mieszkańców w roku 2006 w dodatkowe pojemniki do selektywnej zbiórki tworzyw sztucznych i szkła spowodowało blisko dziesięciokrotny wzrost ilości zebranych tworzyw sztucznych do poziomu 26 ton/rok oraz prawie sześciokrotny wzrost zebranego szkła.

Tab. 41 Prognozowana ilość odpadów komunalnych powstających na terenie gminy Kostomłoty w latach 2004-2015 (na podstawie PGO dla Gminy Kostomłoty) Prognozowana liczba Wskaźnik nagromadzenia Ilość

mieszkańców* odpadów odpadów Rok [Mk] [kg/Mk/rok] [Mg/rok] 2004 6955 227 1579 2005 6947 231 1605 2006 6939 234 1624 2007 6931 238 1650 2008 6923 241 1668 2009 6915 245 1694 2010 6907 249 1720 2011 6899 252 1739 2012 6891 256 1764 2013 6883 260 1790 2014 6875 264 1815 2015 6870 268 1841 * - liczbę mieszkańców gminy w poszczególnych latach ustalono na podstawie prognozy ludności do roku 2030 zawartej w roczniku statystycznym 2003 Urzędu Statystycznego we Wrocławiu.

8.3. ENERGETYKA Zaopatrzenie w gaz Gmina nie posiada jeszcze własnej rozdzielczej sieci gazowej, mieszkańcy są zaopatrywani w gaz pochodzący z wymiennych butli. W każdej wsi istnieje od 2 do 5 punktów wymiany butli. Na terenie gminy zlokalizowana jest sieć gazowa wysokiego ciśnienia (PN 6,3 MPa) będąca w eksploatacji Operatora Gazociągów Przesyłowych S.A. Oddział we Wrocławiu, w skład, którego wchodzi gazociąg relacji węzeł Radakowice – odg. Jaroszów Jaro o średnicy nominalnej DN300.

Zaopatrzenie w energię elektryczną Gmina jest dobrze wyposażona w sieć energetyczną średniego napięcia oraz lokalny system trafostacji. System ten zapewnia w pełni zaspokojenie potrzeb na energię elektryczną. Przez teren gminy przebiega tranzytowy odcinek linii napowietrznej 110kV relacji Wrocław Klecina – Pawłowice. Energia elektryczna dostarczana jest odbiorcom liniami napowietrznymi 20kV wyprowadzonymi z Głównego Punktu Zasilania, położonego w Kątach Wrocławskich. Zaopatrzenie w energię cieplną Na terenie gminy Kostomłoty brak jest centralnych urządzeń zaopatrujących mieszkańców w ciepło. Źródła ciepła są rozproszone i rozdrobnione, a mieszkańcy korzystają jedynie z kotłowni lokalnych i indywidualnych źródeł ciepła zlokalizowanych w poszczególnych gospodarstwach domowych opalanych paliwem stałym, gazem (tylko w mieście) lub energią elektryczną.

9. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z KIERUNKÓW POLITYKI PRZESTRZENNEJ SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO

Najważniejsze elementy polityki przestrzennej dotyczące obszaru Studium wskazane w „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego” do uwzględnienia w Studium: W zakresie ochrony środowiska 1) objęcie wysoką ochroną obszarów zasilania Subzbiornika Wód Podziemnych nr 319 „Prochowice – Środa Śląska”, 2) ochrona gruntów wysokiej jakości (klasy bonitacyjnej I-III) przed nieuzasadnionym wyłączaniem z użytkowania rolniczego. W zakresie komunikacji 1) rozbudowa istniejącego odcinka autostrady A-4, 2) budowa miejsc obsługi podróżnych przy autostradzie A-4, 3) przebudowa drogi krajowej nr 5 oraz budowa północno – zachodniego obejścia miejscowości Osiek na trasie drogi krajowej nr 5 o parametrach docelowo GP 2/2, 4) przebudowa drogi wojewódzkiej nr 346 oraz budowa obejść miejscowości Sobkowice, Wilków Średzki i Świdnica Polska na trasie drogi wojewódzkiej nr 346 o parametrach docelowo G 1/2, 5) budowa zachodniego odcinka obwodnicy aglomeracji wrocławskiej wraz z łącznikiem do węzła Kostomłoty o parametrach docelowo G 1/2.

KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA I ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY KOSTOMŁOTY

1. KIERUNKI ROZWOJU STRUKTURY FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNEJ

[W stanowiącym element dokumentacji planistycznej opracowaniu: Analiza potrzeb i możliwości rozwoju gminy (zawierającym m.in. bilans terenów) wykazano, iż oszacowane zapotrzebowanie (w podziale na funkcje) na nową zabudowę jest tylko nieznacznie wyższe od rezerw już w studium wyznaczonych. Różnice te nie tylko mieszczą się w granicach błędu rachunkowego, należy mieć także na uwadze, iż przeprowadzone analizy i bilanse – z uwagi na odległą perspektywę czasową do jakiej się odnoszą – określają jedynie przybliżone zapotrzebowanie na nowe tereny inwestycyjne. Dlatego też sporządzający niniejszą zmianę studium zdecydował się utrzymać już wyznaczone w studium tereny do zabudowy i nie uzupełniać różnicy do prognozowanych wartości. Kolejnym wnioskiem, wynikającym ze wspomnianego opracowania jest wytyczna dla samorządu lokalnego obejmująca etapowe i kontrolowane uwalnianie wyznaczonych w studium rezerw terenowych. Tylko taka polityka pozwoli bowiem na równoległe doposażenie tych terenów w infrastrukturę, drogową, techniczną i społeczną.]2

1.1. CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO Celem strategicznym rozwoju społeczno - gospodarczego i przestrzennego gm. Kostomłoty jest uzyskanie takiej funkcjonalno-przestrzennej struktury tej jednostki, która w harmonijny, zrównoważony sposób wykorzysta jej walory przyrodnicze i kulturowe oraz zasoby dla poprawy warunków życia mieszkańców. Cel ten będzie realizowany przez następujące cele bezpośrednie:

ochronę przyrody i krajobrazu na terenie gminy, ze szczególnym uwzględnieniem chronionych kompleksów gleb, obszarów położonych w dolinie rzeki Strzegomki i systemu zadrzewień wzdłuż cieków wodnych, poprawę stanu środowiska, wykorzystanie przyjętych zasad ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska przyrodniczego w stymulowaniu procesów zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, ochronę dziedzictwa kulturowego, służącą utrwalaniu tożsamości wiejskich jednostek osadniczych gminy i utrzymaniu głównych elementów ich struktury przestrzennej, uzyskanie nowoczesnej struktury przestrzennej wykształconego centrum gminy, połączonego sprawnym układem obsługi komunikacyjnej z jej otoczeniem, uzyskanie wysokich standardów i ładu w zagospodarowaniu przestrzennym oraz harmonizację całego układu przestrzennego, pełne wykorzystanie dla rozwoju gminy powiązań komunikacyjnych i położenia w korytarzu autostrady A 4.

Realizacja powyższych celów wiąże się z przyjętymi w strategii zrównoważonego rozwoju gminy działaniami na rzecz zrealizowania jej docelowej wizji (obrazu), którą winny charakteryzować następujące cechy, związane z zagospodarowaniem przestrzennym:

rozwijanie oferty szerokiej gamy usług: w tym hotelarskich, gastronomicznych, handlu, rekreacji, rozrywki i kultury lokalizacja działalności gospodarczych takich jak: logistyka, specjalistyczna działalność rolnicza,

2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 61

wyznaczenia terenów i obiektów pod inwestycje oraz działalność gospodarczą w ramach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ze szczególnym uwzględnieniem lokalizacji przy węźle autostradowym, rozwijanie infrastruktury sportowo-rekreacyjnej i edukacyjnej, budowa Wielofunkcyjnego Gminnego Centrum Integracji (w ramach którego będą działały m.in. pracownia internetowa, biblioteka, kółka zainteresowań i warsztaty artystyczne), rozwój usług opiekuńczych (osoby niepełnosprawne, starsze), stworzenie oferty dla turystyki wiejskiej (kulturowej), rewitalizacja obiektów architektury dworskiej i folwarcznej, zespołów pałacowo-parkowych, kościołów, cmentarzy, rozwój mikroprzedsiębiorstw, m.in. w zakresie agroturystyki i turystyki aktywnej oraz specjalistycznej produkcji, w tym produktów ekologicznych, a także działalność gospodarczą rozwój gospodarki lokalnej oraz zaspokojenie potrzeb aglomeracji wrocławskiej, czyste środowisko naturalne, zwiększony udział zalesień i zadrzewień, zadbane parki i zieleń towarzysząca zabudowie, zagospodarowane zabytki i założenia pałacowo–parkowe, rozwinięta drobna wytwórczość, przetwórstwo, handel i usługi, wykorzystujące walory naturalne oraz atuty położenia gminy, wprowadzanie nowych inwestycji na terenach aktywności gospodarczej i usług komercyjnych, w tym zwłaszcza w obszarze strefy przy węźle Kostomłoty, autostrady A-4 oraz miejscowości Kostomłoty i Piotrowice, dobre powiązania komunikacyjne z innymi gminami i zagranicą oraz sprawny system wewnętrznej komunikacji drogowej, zachowany układ urbanistyczny z niewysoką, zwartą zabudową, pełne zwodociągowanie, kanalizacja oraz rozwiązana gospodarka odpadami.

1.2. GŁÓWNE FUNKCJE GMINY I PODZIAŁ FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNY Gmina Kostomłoty położona jest w środkowej części województwa dolnośląskiego. Z gminą miejsko-wiejską Środa Śląska oraz wiejskimi gminami Malczyce, Miękinia i Udanin wchodzi w skład powiatu średzkiego. Pod względem funkcjonalno–przestrzennym, zgodnie z kierunkami rozwoju gminy, można wyodrębnić następujące strefy:

A) strefa centralna (funkcja usługowo-rolnicza) – centralna część gminy, obejmująca tereny zlokalizowane na północ od autostrady A4 w obrębach : Kostomłoty, Piotrowice, Samborz, Piersno, Jenkowice, Zabłoto, Jakubkowice, Czechy, Siemidrożyce, Szymanowice, Świdnica Polska, Wilków Średzki, Samsonowice, preferowane funkcje to: usługi, rzemiosło, rolnictwo, działalność produkcyjna, obsługa komunikacji oraz mieszkalnictwo,

B) strefa południowa (funkcja rolniczo-produkcyjna) - obejmująca głównie tereny rolne zlokalizowane na południe od autostrady A4 w obrębach: Wichrów, Paździorno, Mieczków, Osiek, Bogdanów, Godków, preferowane funkcje to: rolnictwo, produkcja, usługi, rzemiosło, mieszkalnictwo,

C) strefa północno-wschodnia (funkcja rolniczo-mieszkaniowa) – obejmująca głównie tereny rolne w obrębach: Budziszów, Sikorzyce, Lisowice, Chmielów, Ramułtowice, Karczyce, Jarząbkowice, preferowane funkcje to: rolnictwo, usługi, rzemiosło, mieszkalnictwo.

1.3. PRZEKSZTAŁCENIA W STRUKTURZE FUNKCJONALNO–PRZESTRZENNEJ Postulowane zmiany dotyczyć będą głównie usprawnienia układu komunikacyjnego, wyznaczenia nowych terenów pod: zabudowę mieszkaniową, usługi, rzemiosło, działalność produkcyjną, infrastrukturę techniczną oraz sport i rekreację. W zakresie komunikacji proponuje się m.in. na drodze nr 5 budowę północno-zachodniej obwodnicy miejscowości Osiek, na drodze nr 346 budowę zachodniej obwodnicy miejscowości Wilków Średzki, Sobkowice i północnej obwodnicy miejscowości Świdnica Polska, a ponadto budowę wschodniej obwodnicy Kostomłotów łączącej drogi powiatowe nr 2079D oraz 2075D. Studium ustala budowę zachodniego odcinka obwodnicy aglomeracji wrocławskiej wraz z łącznikiem do węzła Kostomłoty i północno-zachodnim obejściem Kostomłotów. Rejony rozwoju funkcji mieszkaniowej jednorodzinnej przewidziano głównie w miejscowościach Kostomłoty, Zabłoto, Piotrowice, Osiek, Lisowice, Jarząbkowice i Chmielów. Postulowane rejony rozwoju funkcji usług komercyjnych to obszar zlokalizowany w obrębach Kostomłoty, Ramułtowice, Wilków Śr. – Sobkowice, Osiek, Zabłoto oraz Świdnica Polska. Funkcję produkcyjną zlokalizowano w węźle Kostomłoty na południe od autostrady A4, na wschód od Kostomłotów oraz w miejscowości Piotrowice i obrębie Osiek. Tereny produkcji rolno–spożywczej zlokalizowano w miejscowościach: Bogdanów, Wichrów, Kostomłoty, Siemidrożyce, Budziszów, Sikorzyce, Ramułtowice i Jarząbkowice. Większe tereny rekreacyjno-sportowo-turystyczne zlokalizowano w Piersnie, Piotrowicach, Lisowicach oraz w Ramułtowicach. Tereny sportowe (boiska) zlokalizowano we wszystkich miejscowościach gminy.

1.4. PODZIAŁ FUNKCJONALNO–PRZESTRZENNY JEDNOSTEK I KIERUNKI ROZWOJU

Kostomłoty - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A” oraz ochrony konserwatorskiej „B”, „K" i „OW", - rozwój zabudowy mieszkalnej i usługowej w granicach strefy historycznego rozwoju zabudowy, poprzez jej uzupełnienia z dopuszczeniem lokalizacji usług nieuciążliwych, zakłada się ponadto budowę nowego zespołu zabudowy mieszkalnej w południowo-zachodniej, północno- wschodniej i wschodniej części wsi, - lokalizacja terenów usług komercyjnych w zachodniej, północnej, wschodniej i południowo- wschodniej części miejscowości, - lokalizacja terenów aktywności gospodarczej i usługowo-produkcyjnej w bezpośrednim sąsiedztwie drogi A-4 i węzła Kostomłoty oraz na wschód od miejscowości, - lokalizacja terenów produkcji w gospodarstwach rolnych, - rozwój ośrodka administracyjno – usługowego szczebla gminnego, - rozszerzenie programu usług podstawowych, - przebudowa układu komunikacyjnego w tym budowa północno–zachodniego obejścia miejscowości i wschodniej obwodnicy, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących z Kostomłotów na północny- zachód w kierunku Samborza i Piersna oraz na północny-zachód w kierunku Jarząbkowic, - rozwój infrastruktury technicznej (budowa sieci sanitarno–kanalizacyjnej, wodociągowej, energetycznej), - wskazanie terenów o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych na zachód od wsi.

Bogdanów - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A", „B”, „K” oraz zabytkowego układu zieleni, - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych, lasów wodochronnych, trwałych użytków zielonych na południe od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - ochrona korytarza ekologicznego przed wprowadzaniem zabudowy, wzdłuż koryta rzeki Strzegomki, chronionego przed wprowadzaniem zabudowy i mającego za zadanie utrzymanie właściwych stosunków przyrodniczych na tym obszarze (swobodnego przepływu i wymiany powietrza, utrzymania właściwych stosunków wodnych, umożliwienia migracji zwierząt), - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów produkcji w gospodarstwach rolnych, - poprawa zaopatrzenia w wodę oraz energię. Budziszów - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, „B” oraz strefy ochrony „K" i „OW", - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych, trwałych użytków zielonych na południe i wschód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów produkcji w gospodarstwach rolnych, - lokalizacja terenów usług sportu i rekreacji, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych biegnących na południe w kierunku Sikorzyc i północny-wschód w kierunku Ramułtowic, - rozbudowa wodociągu na wschód do Ramułtowic, skanalizowanie wsi oraz poprawa w zaopatrzeniu w wodę i energię elektryczną. Chmielów - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz strefy ochrony „K” i „OW", - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na zachód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji; wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych, - na zachód od miejscowości planuje się przeprowadzenie odcinka obwodnicy aglomeracji wrocławskiej pełniącej jednocześnie role zachodniego obejścia miejscowości, - skanalizowanie wsi i poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną. Czechy - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „B”, „K" i „OW",

- zalecenie ochrony trwałych użytków zielonych na południowy-zachód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - skanalizowanie wsi, poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną. Godków - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „B”, K i OW, - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na południowy-wschód, lasów wodochronnych na południowy-zachód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - ochrona korytarza ekologicznego przed wprowadzaniem zabudowy, wzdłuż koryta rzeki Strzegomki, mającego za zadanie utrzymanie właściwych stosunków przyrodniczych na swoim obszarze (swobodnego przepływu i wymiany powietrza, utrzymania właściwych stosunków wodnych, umożliwienia migracji zwierząt), - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - wprowadzenie projektowanej trasy rowerowej biegnącej na północ w kierunku Osieczyny, - rozbudowa wodociągu na północny wschód do Paździorna, skanalizowanie wsi, a także poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną, - wskazanie terenów o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych na północ od wsi. Jakubkowice - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz zabytkowego układu zieleni, - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na zachód od wsi, trwałych użytków zielonych na północ od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących na południowy-zachód do Kostomłotów, na północny-wschód do Świdnicy Polskiej, - skanalizowanie wsi i poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną. Jarząbkowice - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz strefy ochrony „K”, - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na zachód i wschód od wsi, trwałych użytków zielonych na północ od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - ochrona korytarza ekologicznego przed wprowadzaniem zabudowy, wzdłuż koryta Karczyckiego Potoku, mającego za zadanie utrzymanie właściwych stosunków przyrodniczych

na swoim obszarze (swobodnego przepływu i wymiany powietrza, utrzymania właściwych stosunków wodnych, umożliwienia migracji zwierząt), - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - wprowadzenie projektowanego szlaku rowerowego, biegnącego na zachód do Ramułtowic, - skanalizowanie wsi oraz poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną. Jenkowice - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz strefy „K” i „OW", - zalecenie ochrony wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - wskazanie terenów o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych na zachód i południe od wsi. Karczyce - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A„ i „B”, - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na południe i wschód od wsi, trwałych użytków zielonych na wschód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - ochrona korytarza ekologicznego przed wprowadzaniem zabudowy, wzdłuż koryta Karczyckiego Potoku, mającego za zadanie utrzymanie właściwych stosunków przyrodniczych na swoim obszarze (swobodnego przepływu i wymiany powietrza, utrzymania właściwych stosunków wodnych, umożliwienia migracji zwierząt), - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - na zachód od miejscowości planuje się przeprowadzenie odcinka obwodnicy aglomeracji wrocławskiej pełniącej jednocześnie role zachodniego obejścia miejscowości, - wprowadzenie projektowanego szlaku rowerowego, biegnącego na zachód do Ramułtowic, - poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną. Lisowice - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz strefy „K”, - zalecenie ochrony wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów usług sportu i rekreacji, - na zachód od miejscowości planuje się przeprowadzenie odcinka obwodnicy aglomeracji wrocławskiej pełniącej jednocześnie role zachodniego obejścia miejscowości. Mieczków - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B”, „K" i „OW",

- zalecenie ochrony trwałych użytków zielonych na wschód i północny-wschód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - skanalizowanie wsi oraz poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną, - wskazanie terenów o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych na północ od wsi. Osiek - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A", „B”, „K' i „OW", - zalecenie ochrony trwałych użytków zielonych na południe od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów usług komercyjnych oraz terenów aktywności gospodarczej i usługowo- produkcyjnej, - budowa północno–zachodniego obejścia wsi na trasie drogi nr 5, - skanalizowanie wsi oraz poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną, - na północny - wschód od wsi wskazuje się tereny o dopuszczonej lokalizacji powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw. Paździorno - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B”, „K", „OW' i „W" dla grodziska, - zalecenie ochrony trwałych użytków zielonych na północ i północny-wschód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - utworzenie parku – terenu zieleni publicznej (z zachowaniem drzew pomnikowych), - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących na zachód do Godkowa i na północny-wschód do Piotrowic, - poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną (z rozbudową wodociągu w kierunku Godkowa), - wskazanie terenów o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych na zachód od wsi, - na wschód od wsi wskazuje się tereny o dopuszczonej lokalizacji powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw. Piersno - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A", „B” oraz strefa „K” i „W" dla grodziska, - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych i trwałych użytków zielonych na północnym- zachodzie od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji,

wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - ochrona korytarza ekologicznego przed wprowadzaniem zabudowy, mającego za zadanie utrzymanie właściwych stosunków przyrodniczych na swoim obszarze (swobodnego przepływu i wymiany powietrza, utrzymania właściwych stosunków wodnych, umożliwienia migracji zwierząt), - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów usług sportu i rekreacji przewiduje się na obszarze byłej żwirowni, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących na południe do Samborza i Kostomłotów, - na wschód od terenów zabudowanych wsi zakłada się lokalizację zakładu przetwórczego i utylizacji dla odpadów komunalnych z zielenią izolacyjną, - wskazanie terenów o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych na południe od wsi, - na wschód od wsi wskazuje się tereny o dopuszczonej lokalizacji powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw. Piotrowice - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B”, „K" i układu zieleni ukształtowanej, - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych i trwałych użytków zielonych na południe od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - ochrona korytarza ekologicznego przed wprowadzaniem zabudowy, mającego za zadanie utrzymanie właściwych stosunków przyrodniczych na swoim obszarze na południu i na wschód od wsi (swobodnego przepływu i wymiany powietrza, utrzymania właściwych stosunków wodnych, umożliwienia migracji zwierząt), - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - rozwój terenów aktywności gospodarczej i usługowo–produkcyjnej, - utworzenie centrum usługowo-rekreacyjnego w centralnej części wsi, - lokalizacja terenów usług sportu i rekreacji , - lokalizacja urządzeń odprowadzania i oczyszczania ścieków, - wprowadzenie pasa zieleni izolacyjnej na południe od wsi, w celu zmniejszenia uciążliwości autostrady A 4, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących na wschód do Pełcznicy, na północny-zachód do Jakubkowic i Kostomłotów z pętlą wokół Piotrowic, - budowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej do Miejsca Obsługi Podróżnych przy autostradzie A-4, - na północny - wschód od wsi wskazuje się tereny o dopuszczonej lokalizacji powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw. Ramułtowice - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz strefa „K”, „OW" oraz układu zieleni ukształtowanej,

- zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na zachód i wschód od wsi, trwałych użytków zielonych na północ od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - ochrona korytarza ekologicznego przed wprowadzaniem zabudowy, wzdłuż koryta Karczyckiego Potoku, mającego za zadanie utrzymanie właściwych stosunków przyrodniczych na swoim obszarze (swobodnego przepływu i wymiany powietrza, utrzymania właściwych stosunków wodnych, umożliwienia migracji zwierząt), - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów usług komercyjnych oraz produkcji w gospodarstwach rolnych - lokalizacja terenów usług sportu i rekreacji, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących na zachód do Budziszowa, południowy-zachód do Sikorzyc i na północny-wschód do Karczyc, - skanalizowanie wsi oraz poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną (z rozbudową wodociągu do Budziszowa). Samborz - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „B”, - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na południowy-zachód od wsi, trwałych użytków zielonych na południowy-wschód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących na północ do Piersna i na południowy-wschód do Kostomłotów, - wskazanie terenów o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych na wschód i południe od wsi. Samsonowice - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz strefy ochrony „K” i „OW", - zalecenie ochrony trwałych użytków zielonych na południe od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - skanalizowanie wsi i odprowadzenie ścieków do oczyszczalni zbiorczej w Piotrowicach oraz poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną, - na północ i zachód od wsi wskazuje się tereny o dopuszczonej lokalizacji powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw. Siemidrożyce - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A", „B” oraz strefy ochrony „K”, i „OW", - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na północny-wschód od wsi, trwałych użytków zielonych na północ i północny-wschód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed

zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów produkcji w gospodarstwach rolnych, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących na południowy-zachód do Kostomłotów, południowy-wschód do Piotrowic i północny-wschód do Świdnicy Polskiej, - na południe od wsi wskazuje się tereny o dopuszczonej lokalizacji powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw. Sikorzyce - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „B”, „K" i „OW", - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na północ i północny-zachód od wsi, trwałych użytków zielonych na północny-zachód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - ochrona korytarza ekologicznego przed wprowadzaniem zabudowy, wzdłuż koryta Karczyckiego Potoku, mającego za zadanie utrzymanie właściwych stosunków przyrodniczych na swoim obszarze (swobodnego przepływu i wymiany powietrza, utrzymania właściwych stosunków wodnych, umożliwienia migracji zwierząt), - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów produkcji w gospodarstwach rolnych, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących na północ do Budziszowa, północny-wschód do Ramułtowic i południowy-zachód do Świdnicy Polskiej, - skanalizowanie wsi oraz poprawę zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną (z rozbudową wodociągu do Ramułtowic). Szymanowice - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „B”, „K" i „OW", - zalecenie ochrony stanowisk roślin chronionych na północ od wsi, trwałych użytków zielonych na północ i północny-wschód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - skanalizowanie wsi i odprowadzenie ścieków do oczyszczalni w Piotrowicach oraz poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną, - na południowy - wschód i południowy zachód od wsi wskazuje się tereny o dopuszczonej lokalizacji powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw. Świdnica Polska - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B”, „K" i „OW", - zalecenie ochrony wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych,

- rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów usług komercyjnych, - wprowadza się projektowane północno–wschodnie obejście wsi w ciągu drogi nr 346, - wprowadzenie projektowanych tras rowerowych, biegnących na południowy-zachód do Kostomłotów i północny-wschód do Sikorzyc, - skanalizowanie wsi oraz poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną, - na południowy - wschód od wsi wskazuje się tereny o dopuszczonej lokalizacji powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw. Wichrów - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy chrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz strefy ochrony „K” i „OW", - zalecenie ochrony trwałych użytków zielonych na północ od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów aktywności gospodarczej i usługowo – produkcyjnej oraz terenów produkcji w gospodarstwach rolnych, - wskazanie terenów o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych na północ i wschód od wsi. Wilków Średzki i Sobkowice - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „A”, strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz strefy ochrony „K” i OW” - zalecenie ochrony trwałych użytków zielonych na wschód i zachód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów usług komercyjnych, - wprowadza się projektowane południowo–zachodnie obejście wsi w ciągu drogi nr 346, - skanalizowanie wsi oraz poprawa zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną, - na zachód i południe od wsi wskazuje się tereny o dopuszczonej lokalizacji powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw. Wnorów - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony „K”. Zabłoto - ochrona środowiska kulturowego poprzez wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz strefy ochrony „K”, - zalecenie ochrony trwałych użytków zielonych na południowy wschód od wsi oraz wartościowych ekosystemów rolnych przed zmianą ich funkcji, wprowadzenie pasów obudowy biologicznej głównych cieków wodnych oraz nasadzenia i uzupełnienia alei drzew przydrożnych, - rozwój zabudowy mieszkalnej z dopuszczeniem lokalizacji usług, - lokalizacja terenów usług komercyjnych, - lokalizacja terenów produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych,

- wskazanie terenów o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych na zachód od wsi.

Poniższa tabela przedstawia proponowane przekształcenia funkcjonalne jednostek osadniczych

Tab.42.Przekształcenia funkcjonalne jednostek osadniczych

L.P. MIEJSCOWOŚĆ ISTNIEJĄCA FUNKCJA PROJEKTOWANA FUNKCJA

1. Kostomłoty administracyjno-usługowa, ośrodek gminny II stopnia o funkcjach obsługi mieszkaniowa, produkcyjna, ludności, działalności produkcyjnej i usługowej, rolnicza centralny ośrodek techniczno-gospodarczy gminy 2. Bogdanów rolnicza wieś o funkcji rolnej z usługami elementarnymi

3. Budziszów rolnicza rolnicza

4. Chmielów rolnicza wieś o funkcji mieszkaniowej, rolnej z usługami elementarnymi 5. Czechy rolnicza rolnicza

6. Godków rolnicza rolnicza

7. Jakubowice rolnicza wieś o funkcji rolnej z usługami elementarnymi

8. Jarząbkowice rolnicza wieś o funkcji rolnej z usługami elementarnymi oraz działalności usługowej 9. Jenkowice rolnicza rolnicza

10. Karczyce usługowo-rolnicza ośrodek lokalny I stopnia o funkcjach obsługi ludności 11. Lisowice rolnicza wieś o funkcji mieszkaniowej z usługami elementarnymi 12. Mieczków rolniczo-usługowa ośrodek lokalny I stopnia o funkcjach obsługi ludności 13. Osiek rolniczo-usługowa ośrodek lokalny I stopnia o funkcjach obsługi ludności i działalności produkcyjnej i usługowej 14. Paździorno rolniczo-usługowa ośrodek lokalny I stopnia o funkcjach obsługi ludności 15. Piersno rolniczo-usługowa ośrodek lokalny I stopnia o funkcjach obsługi ludności 16. Piotrowice rolniczo-usługowa ośrodek lokalny I stopnia o funkcjach obsługi ludności oraz działalności produkcyjnej i usługowej 17. Ramułtowice rolnicza wieś o funkcji rolnej z usługami elementarnymi oraz działalności usługowej 18. Samborz rolnicza wieś o funkcji rolnej z usługami elementarnymi

19. Samsonowice rolnicza rolnicza

20. Siemidrożyce rolnicza rolnicza

21. Sikorzyce rolnicza rolnicza

22. Sobkowice rolniczo-usługowa wieś o funkcji rolnej z usługami elementarnymi

23. Szymanowice rolnicza rolnicza

24. Świdnica Polska rolnicza wieś o funkcji rolnej z usługami elementarnymi

25. Wichrów rolnicza ośrodek lokalny I stopnia o funkcjach obsługi ludności i działalności produkcyjnej 26. Wilków Średzki rolniczo-usługowa ośrodek lokalny I stopnia o funkcjach obsługi ludności 27. Zabłoto rolniczo-usługowa ośrodek lokalny I stopnia o funkcjach obsługi ludności

1.5. GŁÓWNE ZASADY PRZEZNACZANIA TERENÓW POD ZAINWESTOWANIE ORAZ ETAPOWANIE INWESTYCJI Nowe tereny pod zainwestowanie wyznaczone są zgodnie z zasadami uwzględniającymi: obszary posiadające obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, niezabudowane obszary na terenach zainwestowanych, rejony występowania gleb o niskiej klasie bonitacyjnej, rejony występowania gleb zdegradowanych, korzystne warunki fizjograficzne, dogodną komunikację, dobrą dostępność infrastruktury technicznej, rejony wymagające doinwestowania, konieczność ochrony wartości środowiska przyrodniczego, konieczność ochrony wartości środowiska kulturowego oraz ochrony krajobrazu – wytyczne konserwatorskie, obszary największego zainteresowania inwestorów, obszary atrakcyjne ze względów przyrodniczo–krajobrazowych. Kolejność realizacji inwestycji. W pierwszym etapie: tereny mające zgodę na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze, tereny uzbrojone lub łatwe do uzbrojenia, tereny łatwo dostępne komunikacyjnie. W drugim etapie: tereny nie mające obecnie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze, tereny uzbrojone lub łatwe do uzbrojenia, tereny łatwo dostępne komunikacyjnie. W trzecim etapie: pozostałe tereny.

Wnioski ze stanu prawnego gruntów Problemy związane ze stanem prawnym gruntów wiążą się głównie z rozdrobnionymi, typowo rolniczymi podziałami własnościowymi i przewagą własności prywatnej na potencjalnych obszarach urbanizacji. Efektywne i uporządkowane lokowanie na tych obszarach nowych zespołów zabudowy mieszkaniowo-usługowej oraz terenów aktywności gospodarczej wymagać będzie scalania gruntów i parcelacji umożliwiającej ich zagospodarowanie. Dotyczy to w

73 szczególności gruntów w obrębie Kostomłoty (tereny aktywności gospodarczej) oraz terenów usług komercyjnych. W związku z usprawnieniem i rozbudową układu komunikacyjnego (poszerzane i nowe odcinki dróg) konieczne będzie pozyskanie przez gminę nowych gruntów.

1.6. GŁÓWNE ELEMENTY UKŁADU FUNKCJONALNO–PRZESTRZENNEGO W Studium, stosownie do skali opracowania, wyznaczono osiem głównych rodzajów zagospodarowania terenu:

Tereny mieszkaniowe oznaczone symbolami – (M, [M1]1, M/UK) Tereny infrastruktury społecznej oznaczone symbolami – (U, UST, ZP, ZC) Tereny aktywności gospodarczej oznaczone symbolami – (UK, AG, [AG1]1) Tereny produkcji rolnej oraz obsługi rolno-spożywczej oznaczone symbolami – (RU, RP) Tereny rolne i leśne oznaczone symbolami – (PR, RL, [RP1, RL1]1) Tereny infrastruktury technicznej oznaczone symbolami – (WW, [WW2]2, NO, EE) Tereny komunikacji i urządzeń obsługi komunikacji oznaczone symbolami – (KS, A, GP, G, Z, L, [L1]1)

Określone na rysunku Studium linie podziału terenów o różnych funkcjach są orientacyjne. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się korektę granic. Dokładne linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu powinny zostać ustalone na etapie opracowania planów miejscowych. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się zachowanie sposobu użytkowania terenu w projekcie planu według stanu na dzień przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i uznaje się je jako zgodne z ustaleniami Studium.

1.7. KIERUNKI ROZWOJU BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO Ogólne kierunki rozwoju budownictwa mieszkaniowego Rozwój budownictwa mieszkaniowego na terenie gminy Kostomłoty został określony poprzez wyznaczenie nowych terenów przydatnych do zabudowy mieszkaniowej. Przewiduje się dalszy rozwój, głównie budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego i zagrodowego. Na terenie gminy wyklucza się możliwość realizacji intensywnej zabudowy wielorodzinnej. Terenów przeznaczonych pod nową zabudowę jest więcej niż wynika z tendencji demograficznej w gminie. Powodem takiego działania jest potrzeba poprawy standardów mieszkaniowych, możliwość w miarę swobodnego wyboru miejsca przez inwestorów i władze gminy oraz zachowanie dotychczasowego charakteru zabudowy bez potrzeby nadmiernego jej zagęszczania. Rozwój mieszkalnictwa przewiduje się głównie w Kostomłotach, Zabłociu, Piotrowicach, Osieku, Paździornie, Samsonowicach, Chmielowie, Lisowicach, Ramułtowicach oraz Jarząbkowicach. W miejscowościach Kostomłoty, Zabłoto, Osiek i Wichrów wyznaczono tereny pod wariantową zabudowę mieszkaniową lub usług komercyjnych, której uszczegółowienie nastąpi na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Nową zabudowę jednorodzinną i zagrodową w jednostkach wiejskich lokalizuje się w pobliżu istniejących jednostek osadniczych, na terenach stosunkowo dobrze wyposażonych w elementy infrastruktury technicznej oraz posiadających dobre warunki fizjograficzne, a także w miejscach największego zainteresowania inwestorów.

1 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r. 2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 74

Na terenach zabudowy mieszkaniowej możliwa jest również lokalizacja obiektów usługowych, rzemieślniczych, produkcji nieuciążliwej związanych z prowadzoną na miejscu działalnością gospodarczą oraz niezbędnych urządzeń infrastruktury technicznej, dróg dojazdowych, placów manewrowych, a także zieleni urządzonej. Uciążliwość funkcji usługowo–produkcyjnych musi się zamykać w granicach własnej działki i nie może wykluczać funkcji mieszkaniowej. Dopuszcza się adaptację istniejącej zabudowy zagrodowej na funkcje mieszkaniowo–usługową.

Zasady zagospodarowania i kształtowania zabudowy.

W miejscowych planach należy dla terenów mieszkaniowych stosować poniższe zasady: - Należy dążyć do ograniczenia rozproszenia zabudowy poprzez uzupełnianie ciągów zabudowy. - Obowiązuje wymóg dostosowania noworealizowanej zabudowy oraz obiektów modernizowanych do lokalnej tradycji budownictwa w zakresie lokalizacji, kształtowania brył budynków, układu dachów, wysokości, detalu architektonicznego i lokalnych materiałów budowlanych takich jak cegła, kamień i drewno. - Należy dążyć do poprawy warunków życia mieszkańców w drodze podwyższenia standardów użytkowych istniejącej zabudowy i kompleksowego wyposażenia jej w odpowiednie instalacje. - Na terenach nowoprojektowanej zabudowy poza strefą ochrony konserwatorskiej „A" i „B" dopuszcza się zabudowę o różnorodnym charakterze, zachowującą prawidłowe relacje z zabudową sąsiadującą, uwzględniającą uwarunkowania funkcjonalne, krajobrazowe i kulturowe. - Szczegółowe granice, zasady zagospodarowania i kształtowania nowej zabudowy mieszkaniowej należy określić w planach miejscowych uwzględniając ustalenia sformułowane poniżej. - Dla zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej, rezydencjonalnej zaleca się przyjąć następujące wielkości działek: - zabudowa szeregowa – 200-500 m², - zabudowa bliźniacza – 600-1000 m², (Kostomłoty - 400-800 m²) - zabudowa wolnostojąca – 800-2000 m², (Kostomłoty - 600-1500 m²) - zabudowa zagrodowa – pow. min. 2000 m², - zabudowa rezydencjonalna – 2000-4000 m².

Ustalenia Studium dla terenów mieszkaniowych Oznaczone na rysunku Studium, symbolem M Tereny istniejącej oraz projektowanej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej (szeregowej, bliźniaczej, wolnostojącej) oraz zagrodowej, brutto, wraz z zabudową gospodarczą, obiektami usługowymi (w tym usługi podstawowe oraz sportowo-rekreacyjne), niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej, drogami dojazdowymi, placami manewrowymi, zielenią urządzoną (w tym ogrody i sady). Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - zaleca się aby obiekty nawiązywały skalą i gabarytami do lokalnej tradycji budownictwa, - zaleca się przeznaczyć pod nowoprojektowaną zabudowę (w tym utwardzone nawierzchnie, dojazdy i dojścia, parkingi i tarasy) maksymalnie do 50% (dla zabudowy szeregowej), maksymalnie do 35% (dla zabudowy bliźniaczej), maksymalnie do 30% (dla zabudowy wolnostojącej) powierzchni działki; pozostałą część należy użytkować jako czynną biologicznie, - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów oraz urządzeń usługowych i produkcyjnych mogących pogorszyć stan środowiska i stwarzających uciążliwości dla mieszkańców, - wszystkie przyszłe inwestycje muszą uznać priorytet ochrony terenów mieszkaniowych, uciążliwość obiektów i urządzeń (hałas, emisja spalin itp.) nie może przekraczać dopuszczalnych norm na granicy działki zgodnie z przepisami szczególnymi,

- w przypadku lokalizacji funkcji towarzyszących postuluje się obowiązek wydzielenia w obrębie własności miejsc postojowych dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, - w zakresie przewidywania nowej zabudowy i infrastruktury należy ograniczyć kierunki zagospodarowania terenów i związane z nim niewłaściwe łączenie odrębnych historycznie układów i zespołów urbanistycznych oraz ruralistycznych. Ponadto należy wyeliminować możliwość kształtowania zabudowy na zapleczu historycznych działek. Założeniem winno być docelowe dążenie do utrzymania i odtworzenia zabudowy mieszkaniowej w granicach historycznych działek a nowe budynki dostosowane do charakteru zabudowy poszczególnych miejscowości, lokowane jako uzasadnione historycznie uzupełnienie przestrzeni. Nowoprojektowaną zabudowę (np. osiedla) i inne elementy zagospodarowania obcego w zachowanym krajobrazie kulturowym należy lokować w wyraźnej separacji od historycznych układów przestrzennych – np. poprzez odsunięcie nowych inwestycji od historycznej tkanki założeń ruralistycznych i zabytkowych zespołów budowlanych, poprzez ustalenie wyraźnej strefy niezabudowanej z wykluczeniem przypadkowego sytuowania zabudowy. Ponadto wskazuje się na lokowanie nowej zabudowy w logicznym rozwinięciu przy istniejącej siatce dróg, - w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obejmujących zwarte, większe kompleksy przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową, usługową lub produkcyjną, położone poza wyznaczonymi strefami ochrony konserwatorskiej, należy określać spójne zasady kształtowania zabudowy w tym: położenie budynków w stosunku do dróg, i obowiązujące linie zabudowy, gabaryty budynków, sposoby ukształtowania i geometrii dachów (jednolite spadki, itp.), - dla terenów objętych strefami konserwatorskimi obowiązują ustalenia dla stref. [Oznaczone na rysunku Studium, symbolem M1 Obszary istniejącej oraz projektowanej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz zagrodowej w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych, wraz z zabudową gospodarczą, obiektami usługowymi (w tym usługi podstawowe oraz sportowo-rekreacyjne), wraz z niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej, drogami, zielenią urządzoną (w tym ogrody i sady). Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: 1) zaleca się wyznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w oddzieleniu od terenów zabudowy zagrodowej w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych, 2) wszystkie przyszłe inwestycje, na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, muszą uznać priorytet ochrony terenów mieszkaniowych, uciążliwość obiektów i urządzeń (hałas, emisja spalin itp.) nie może przekraczać dopuszczalnych norm na granicy działki zgodnie z przepisami odrębnymi, 3) w przypadku lokalizacji funkcji towarzyszących obowiązuje wydzielenie w obrębie własności miejsc postojowych dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo. Parametry i wskaźniki urbanistyczne: 1) dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej: a) wysokość budynku nie większa niż 9,5 m; b) powierzchnia zabudowy nie większa niż 45 % powierzchni działki; c) powierzchnia biologicznie czynna nie mniejsza niż 30 % powierzchni działki; d) powierzchnia działki budowlanej nie mniejsza niż 800 m², 2) dla zabudowy zagrodowej w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych: a) wysokość budynku nie większa niż 9,5 m; b) powierzchnia zabudowy nie większa niż 50 % powierzchni działki; c) powierzchnia biologicznie czynna nie mniejsza niż 30 % powierzchni działki; 76

d) powierzchnia działki budowlanej nie mniejsza niż 1500 m².]1

Oznaczone na rysunku Studium, symbolem M/UK Tereny istniejącej oraz projektowanej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej (szeregowej, bliźniaczej, wolnostojącej) oraz zagrodowej, brutto, wraz z zabudową gospodarczą, obiektami usługowymi (w tym usługi podstawowe), niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej, drogami dojazdowymi, placami manewrowymi, zielenią urządzoną (w tym ogrody i sady) i/lub tereny usług komercyjnych oraz innych nieuciążliwych usług (w tym usługi podstawowe i ponadpodstawowe) i działalności produkcyjnych, z niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej, drogami dojazdowymi, parkingami, placami manewrowymi oraz zielenią urządzoną. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy w przypadku zabudowy mieszkaniowej: - zaleca się aby obiekty nawiązywały skalą i gabarytami do lokalnej tradycji budownictwa, - zaleca się przeznaczyć pod nowoprojektowaną zabudowę (w tym utwardzone nawierzchnie, dojazdy i dojścia, parkingi i tarasy) maksymalnie do 50% (dla zabudowy szeregowej), maksymalnie do 35% (dla zabudowy bliźniaczej), maksymalnie do 30% (dla zabudowy wolnostojącej) powierzchni działki; pozostałą część należy użytkować jako czynną biologicznie, - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów oraz urządzeń usługowych i produkcyjnych mogących pogorszyć stan środowiska i stwarzających uciążliwości dla mieszkańców, - wszystkie przyszłe inwestycje muszą uznać priorytet ochrony terenów mieszkaniowych, uciążliwość obiektów i urządzeń (hałas, emisja spalin itp.) nie może przekraczać dopuszczalnych norm na granicy działki zgodnie z przepisami szczególnymi, - w przypadku lokalizacji funkcji towarzyszących postuluje się obowiązek wydzielenia w obrębie własności miejsc postojowych dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy w przypadku zabudowy usług komercyjnych: - preferuje się różnego rodzaju nieuciążliwe usługi (handel, gastronomia, obsługa ludności, obsługa firm, finanse, turystyka, obsługa samochodów, itp.), działalność usługowo–produkcyjną, magazynową, przetwórczą, stacje paliw itp, - dopuszcza się usługi oświaty, zdrowia, kultury, administracji i łączności, - dopuszcza się zabudowę mieszkaniową, - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów oraz urządzeń produkcyjnych i usługowych mogących pogorszyć stan środowiska, - zaleca się wprowadzenie min 20% powierzchni jako czynnej biologicznie na obszarach nieruchomości, - dla terenów objętych strefami konserwatorskimi obowiązują ustalenia dla stref.

1.8. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ Ogólne kierunki rozwoju infrastruktury społecznej Na terenie gminy Kostomłoty przewiduje się dalszy rozwój usług dla potrzeb mieszkańców oraz ludności zamiejscowej. W Studium zaznaczono niektóre istniejące obiekty usług podstawowych oraz ponadpodstawowych. Ze względu na skalę opracowania, na rysunku Studium wyodrębniono tylko niektóre tereny przeznaczone pod nowe usługi podstawowe, pozostawiając swobodę wyboru przyszłym inwestorom. Istnieje konieczność poprawy oferty usługowej poprzez zwiększenie ilości punktów handlu, gastronomii, rzemiosła). Postuluje się aby na terenie każdej wsi działał sklep spożywczo– przemysłowy oraz świetlica wiejska (z biblioteką i dostępem do internetu). Wsie poziomu I zgodnie z lokalnym zapotrzebowaniem, należy wyposażyć w obiekty gastronomii.

1 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r. 77

W okresie perspektywicznym zakłada się konieczność lokalizacji nowej szkoły podstawowej w miejscowości Karczyce. Istniejąca na terenie gminy baza sportowo-turystyczno–rekreacyjna jest niewystarczająca dla potrzeb rozwoju gminy. Przesłankami warunkującymi rozwój funkcji turystyczno – rekreacyjnej w gminie są: czyste nieskażone środowisko, tereny atrakcyjne krajobrazowo, miejscowości z interesującymi zabytkami. Na obszarze gminy zaproponowano nowe tereny sportu i rekreacji oraz turystyki i wypoczynku w miejscowości Piersno, Piotrowice, Lisowice, Budziszów oraz Ramułtowice. Studium zakłada wprowadzenie systemu tras rowerowych. Szczegółowy ich przebieg należy zweryfikować i ostatecznie określić na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Zakłada się wyposażenie systemu tras rowerowych (z ewentualnym wykorzystaniem dróg powiatowych, gminnych, polnych i leśnych) w obiekty rekreacji związane z turystycznym ruchem rowerowym. Szczegółowe granice, zasady zagospodarowania i kształtowania nowej zabudowy należy określić w planach miejscowych uwzględniając ustalenia sformułowane poniżej. Ustalenia studium dla terenów infrastruktury społecznej Oznaczone na rysunku Studium, symbolem U Tereny ważniejszych podstawowych i ponadpodstawowych usług na wydzielonych działkach (oświaty i wychowania, zdrowia, kultury, administracji i łączności, działalności finansowej, sportu, obsługi turystyki, handlu, gastronomii, rzemiosła i inne) wraz z niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej, drogami dojazdowymi, parkingami, placami manewrowymi oraz zielenią urządzoną. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - budowa lub rozbudowa istniejących obiektów powinna nawiązywać skalą i gabarytami do lokalnej tradycji budownictwa, - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów oraz urządzeń usługowych i produkcyjnych mogących pogorszyć stan środowiska i stwarzających uciążliwość dla mieszkańców, - postuluje się obowiązek wydzielenia w obrębie własności miejsc postojowych dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo. Oznaczone na rysunku Studium, symbolem UST Tereny usług sportu i rekreacji oraz turystyki i wypoczynku wraz z zielenią oraz niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - zabudowa zharmonizowana z krajobrazem, - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów i urządzeń usługowych mogących pogorszyć stan środowiska i stwarzających uciążliwości dla mieszkańców, - postuluje się obowiązek wydzielenia w obrębie własności miejsc postojowych dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, - dopuszcza się inne funkcje uzupełniające podstawowy program (gastronomia, handel detaliczny, hotele itp.). Oznaczone na rysunku Studium, symbolem ZP Tereny zieleni parkowej i skwerów wraz z niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - dla parków rejestrowych i wpisanych do ewidencji zabytków, nie dopuszcza się zmiany funkcji parku na inną, dla innych parków nie zaleca się zmiany funkcji parku na inną – dopuszcza się taką zmianę jedynie w przypadku faktycznego użytkowania części terenu zieleni publicznej w sposób inny niż zieleń oraz dla poprawy funkcjonowania przyległych do parku działek zabudowy

mieszkaniowej i mieszkaniowo–usługowej nie odpowiadających wymaganym standardom przestrzennym, - dopuszcza się pojedyncze uzupełniające obiekty usługowe uatrakcyjniające zagospodarowania terenu (mała gastronomia, boiska do gier małych, place zabaw, obiekty małej architektur, itp.), - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów i urządzeń usługowych mogących pogorszyć stan środowiska i stwarzających uciążliwości dla ludności. Oznaczone na rysunku Studium, symbolem ZC Tereny cmentarzy wraz z niezbędnymi obiektami i urządzeniami infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - nie dopuszcza się lokalizacji terenów mieszkaniowych w odległości 50 m od granicy cmentarza w przypadku terenów zwodociągowanych oraz 150 m na terenach niezwodociągowanych, - zaleca się lokalizację ogólnodostępnych parkingów w sąsiedztwie cmentarzy, - dopuszcza się uzupełniające obiekty usługowe uatrakcyjniające i towarzyszące funkcji podstawowej. Ścieżki rowerowe – oznaczone na rysunku Studium prostokątami w kolorze zielonym Trasy rowerowe wraz z niezbędnymi urządzeniami technicznymi (miejsca odpoczynku itp.). Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - proponuje się w atrakcyjnych miejscach urządzenie miejsc postojowych (ławki, pola biwakowe, miejsca na ogniska), - na terenach przeznaczonych do odpoczynku dopuszcza się lokalizację niewielkich tymczasowych obiektów usługowych (punktów gastronomicznych i handlowych), - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów i urządzeń usługowych mogących pogorszyć stan środowiska i stwarzających uciążliwości dla mieszkańców, - zaleca się dokładne oznakowanie ścieżek rowerowych.

1.9. KIERUNKI ROZWOJU AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ Ogólne kierunki rozwoju aktywności gospodarczej Studium zakłada zwiększenie potencjału aktywności gospodarczej gminy Kostomłoty zapewniającego nowe miejsca pracy oraz powiększającego dochody budżetu gminy. W tym celu wyznaczono nowe tereny usług oraz aktywności gospodarczej. Tereny rozwoju funkcji usług komercyjnych to obszar zlokalizowany w obrębie Kostomłoty na zachód, północ, wschód oraz południowy wschód od miejscowości, we wsi Zabłoto, Osiek, Wilków Śr. Sobkowice, Świdnica Polska, Jarząbkowice oraz na północ od Lisowic w obrębie Ramułtowice. Funkcję produkcyjną zlokalizowano w węźle Kostomłoty na południe od autostrady A4 po obu stronach drogi krajowej nr 5, pomiędzy drogą powiatową nr 2014D, a autostradą A-4, na wschód od Kostomłotów, na wschód od Wichrowa, w obrębie Osiek oraz w miejscowości Piotrowice. Przy autostradzie A-4 w obrębie Piotrowice zlokalizowano Miejsca Obsługi Podróżnych. Na terenach posiadających udokumentowane lub zarejestrowane złoża surowców wyznaczono obszary powierzchniowej eksploatacji kruszyw zlokalizowane w obrębach: Osiek, Paździorno, Piersno, Siemidrożyce, Szymanowice, Piotrowice, Samsonowice, Świdnica Polska i Wilków Średzki. Ponieważ gmina Kostomłoty posiada duże potencjalne złoża surowców kruszywa naturalnego, dopuszcza się lokalizację tego rodzaju zainwestowania poza terenami wskazanymi na rysunku studium po uprzednim opracowaniu i zatwierdzeniu dokumentacji geologicznej oraz opracowaniu planu miejscowego. Wyklucza się obsługę terenów aktywności gospodarczej zlokalizowanych w węźle Kostomłoty bezpośrednio z drogi krajowej nr 5. Dla terenów produkcyjnych należy wprowadzić wewnętrzny układ komunikacyjny dla bezpośredniej obsługi poszczególnych obiektów. Wszystkie tereny zakwalifikowane do strefy przemysłowej wymagają opracowania planów zagospodarowania przestrzennego, które przede wszystkim winny rozwiązywać problemy komunikacyjne, 79 zaopatrzenia w energię elektryczną, wodę, gaz, a także zasady usuwania, unieszkodliwiania i składowania odpadów. Wybór konkretnego terenu oraz wielkość działki do zainwestowania pozostawia się do decyzji władz gminy w porozumieniu z poszczególnymi inwestorami. W celu niedopuszczenia do chaotycznej zabudowy oraz niewłaściwej gospodarki gruntami zaleca się prowadzenie polityki przestrzennej, polegającej na opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Szczegółowe granice, zasady zagospodarowania i kształtowania w/w terenów należy określić w planach miejscowych uwzględniając ustalenia sformułowane poniżej.

Ustalenia Studium dla terenów rozwoju aktywności gospodarczej

Oznaczone na rysunku Studium, symbolem UK Tereny usług komercyjnych oraz innych nieuciążliwych usług (w tym usługi podstawowe i ponadpodstawowe) i działalności produkcyjnych, z niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej, drogami dojazdowymi, parkingami, placami manewrowymi oraz zielenią urządzoną. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - preferuje się różnego rodzaju nieuciążliwe usługi (handel, gastronomia, obsługa ludności, obsługa firm, finanse, turystyka, obsługa samochodów, itp.), działalność usługowo–produkcyjną, magazynową, przetwórczą, stacje paliw itp, - dopuszcza się usługi oświaty, zdrowia, kultury, administracji i łączności, - dopuszcza się zabudowę mieszkaniową, - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów oraz urządzeń produkcyjnych i usługowych mogących pogorszyć stan środowiska, - zaleca się wprowadzenie min 20% powierzchni jako czynnej biologicznie na obszarach nieruchomości, - dopuszcza się możliwość segregacji i magazynowania śmieci w skali gminy. Oznaczone na rysunku Studium, symbolem AG Tereny aktywności gospodarczej usługowo-produkcyjnej (rzemiosło, handel hurtowy i detaliczny, hotelarstwo i gastronomia, działalność usługowo–produkcyjna i produkcyjna, gospodarka magazynowa, obsługa komunikacji samochodowej itp.), wraz z zielenią oraz niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - proponuje się maksymalną wysokość nowo wznoszonych i rozbudowywanych hal i magazynów wynoszącą 10 m licząc od powierzchni terenu do szczytu kalenicy, - zaleca się przeznaczenie co najmniej 15% powierzchni działki na zieleń, - ustala się konieczność zorganizowania stanowisk postojowych na działce, - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów oraz urządzeń produkcyjnych i usługowych mogących pogorszyć stan środowiska, - dopuszcza się lokalizację zabudowy mieszkaniowej w ograniczonym zakresie, - dopuszcza się lokalizację stacji paliw, - dopuszcza się lokalizowanie biogazownii, - dopuszcza się możliwość segregacji i magazynowania śmieci w skali gminy. [Oznaczone na rysunku Studium, symbolem AG1 Tereny aktywności gospodarczej i usługowo-produkcyjnej – w szczególności: działalność produkcyjna, gospodarka magazynowa, usługi, handel hurtowy i detaliczny, obsługa komunikacji samochodowej, stacje paliw, itp., oraz biogazownie, baterie słoneczne, segregacja i magazynowanie śmieci w skali gminy , wraz z zielenią oraz niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej.

Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: obowiązuje lokalizacja miejsc postojowych na terenie, na którym lokalizowana jest inwestycja. Parametry i wskaźniki urbanistyczne: 1) wysokość budynku nie większa niż 10 m; 2) powierzchnia zabudowy nie większa niż 45 % powierzchni działki; 3) powierzchnia biologicznie czynna nie mniejsza niż 15 % powierzchni działki; 4) powierzchnia działki budowlanej nie mniejsza niż 1500 m²,]1 Oznaczone na rysunku Studium szrafurą w kolorze różowym Tereny dopuszczonej powierzchniowej eksploatacji kruszyw i zakładów przeróbki kruszyw, wraz z niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej wraz z drogami dojazdowymi, parkingami, placami manewrowymi. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - zaleca się przeznaczenie co najmniej 10% powierzchni działki na zieleń, - ustala się konieczność zorganizowania stanowisk postojowych na działce, - nie dopuszcza się do lokalizacji zabudowy mieszkaniowej, - ustala się konieczność obowiązku rekultywacji terenu po zakończeniu działalności.

1.10. KIERUNKI ROZWOJU PRODUKCJI ROLNEJ ORAZ OBSŁUGI ROLNO- SPOŻYWCZEJ Ogólne kierunki rozwoju produkcji rolnej oraz obsługi rolno-spożywczej Zgodnie z założonymi celami rozwoju gminy oraz stanem dotychczasowym, gospodarka rolna stanowić ma jedną z podstawowych dziedzin życia gospodarczego gminy. Istniejące na obszarze gminy obiekty związane dotychczas z produkcją rolniczą lub przetwórstwem rolno-spożywczym (użytkowane wcześniej głównie przez Zakłady Rolne należące do PGR w gminie Kostomłoty) powinny nadal w miarę możliwości pozostać w użytkowaniu rolniczym lub być z nim związane (obsługa, magazynowanie, przetwórstwo) Tereny te zlokalizowane są w miejscowościach: Bogdanów, Wichrów, Kostomłoty, Siemidrożyce, Piotrowice, Sikorzyce, Budziszów, Ramułtowice, Chmielów i Jarząbkowice. Ustalenia studium dla terenów produkcji rolnej oraz obsługi rolnictwa Oznaczone na rysunku Studium, symbolem RU Tereny produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych wraz z usługami im towarzyszącymi i zielenią, niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - dopuszcza się usługi handlu detalicznego i hurtowego, rzemiosła, gastronomii, obsługi komunikacji samochodowej, nieuciążliwej działalności produkcyjnej, - nie dopuszcza się lokalizacji obiektów oraz urządzeń usługowych i produkcyjnych mogących pogorszyć stan środowiska i stwarzających uciążliwości dla mieszkańców, - dopuszcza się lokalizację zabudowy mieszkaniowej funkcyjnej, związanej bezpośrednio z produkcją ogrodniczo-sadowniczą. - dopuszcza się lokalizowanie biogazownii. Oznaczone na rysunku Studium, symbolem RP Tereny upraw polowych (uprawy polowe, ogrodnicze, sadownicze, szkółkarskie) oraz łąk i pastwisk.

1 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r. 81

Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - tereny wyłączone z zabudowy za wyjątkiem infrastruktury technicznej (zabudowę zagrodową dopuszcza się w pasie 150m od terenów M, M/UK, U, UK), - dopuszcza się możliwość lokalizacji elektrowni wiatrowych, - dopuszcza się możliwość zalesiania, - dopuszcza się lokalizowanie biogazownii.

[Oznaczone na rysunku Studium, symbolem RP1 Tereny upraw polowych w szczególności: uprawy polowe, ogrodnicze, sadownicze, szkółkarskie oraz łąki i pastwiska. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - tereny wyłączone z zabudowy za wyjątkiem infrastruktury technicznej, - dopuszcza się możliwość zalesiania, - dopuszcza się lokalizowanie biogazownii.]1

1.11. KIERUNKI ROZWOJU DLA TERENÓW ZIELENI Ogólne kierunki rozwoju dla terenów zieleni Zaleca się wprowadzanie nowych szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych miejsc odpoczynku itp. Zaleca się pielęgnację istniejącej zieleni. Ustalenia studium dla terenów zieleni Oznaczone na rysunku Studium, symbolem RL Tereny lasów, dolesień, zadrzewień, cieków wodnych. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - tereny wyłączone z zabudowy za wyjątkiem obiektów infrastruktury technicznej, - dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń służących gospodarce leśnej oraz elementów małej architektury (ścieżki piesze i rowerowe, ławki, oświetlenie itp.). [Oznaczone na rysunku Studium, symbolem RL1 Tereny lasów, jak również dolesień, zadrzewień, cieków wodnych. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - tereny wyłączone z zabudowy za wyjątkiem obiektów infrastruktury technicznej, - dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń służących gospodarce leśnej oraz elementów małej architektury (ścieżki piesze i rowerowe, ławki, oświetlenie itp.).]1 Oznaczone na rysunku Studium, symbolem W Tereny wód powierzchniowych śródlądowych. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - dopuszcza się lokalizację urządzeń hydrotechnicznych, melioracyjnych oraz związanych z mała energetyką wodną, - dopuszcza się wykorzystanie wód na cele rybackie, rekreacyjne, sportowe, - ustala się dla terenów przylegających do wód prowadzonych otwartymi korytami konieczność zachowania po obu stronach brzegów stref o szerokości min 3,0m umożliwiających przeprowadzenie prac konserwacyjnych i przebudowy,

1 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r. 1 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r. 82

- ustala się dla terenów przylegających do wód prowadzonych otwartymi korytami ograniczenie lokalizacji urządzeń infrastruktury w odległości mniejszej niż 3,0m od górnej krawędzi skarpy cieków.

1.12. TERENY WYMAGAJĄCE PRZEKSZTAŁCEŃ I REHABILITACJI Tereny wymagające rehabilitacji i przekształceń można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej należą zespoły podworskie i pałacowe po zlikwidowanych Państwowych Gospodarstwach Rolnych pozostające w gestii Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa ewentualnie posiadające już nowych właścicieli, wymagają remontów, a często odbudowy. Do głównych działań na tych obszarach należy eliminacja funkcji i obiektów degradujących i uciążliwych. Należy dążyć do poprawy stanu technicznego obiektów poprzez modernizację, remonty, rozbudowę oraz odpowiednie wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej. Należy poprawiać walory przestrzeni poprzez wprowadzanie zieleni oraz elementów małej architektury. Do drugiej grupy należy obszar zabudowy ścisłego centrum Kostomłotów z zachowanymi elementami dawnego układu (kościoły, kamienice) gdzie poprzez usytuowanie obiektów o formie i skali obcej dla historycznych Kostomłotów, zakłócona została harmonia i estetyka tego miejsca. Do głównych działań na tym obszarze należy odtworzenie i rewaloryzacja układu urbanistycznego poprzez rekonstrukcję historycznych pierzei i przywrócenie dawnych kwartałów zabudowy. Należy wyeliminować lub przebudować obiekty dysharmonizujące. Działania na tych obszarach powinny zmierzać do: Wyeliminowania funkcji uciążliwych i degradujących, Wprowadzenia funkcji współczesnych do zespołów pałacowo–parkowo–folwarcznych nie kolidujących z ich pierwotnym przeznaczeniem, Poprawy stanu technicznego obiektów poprzez modernizację, remonty, rozbudowę oraz odpowiednie wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej, Wykorzystania obiektów gospodarczych na cele przetwórstwa rolnego, obsługi rolnictwa, rzemiosła, usług, itp. Zachowania w miarę możliwości dotychczasowych funkcji zespołów pałacowo–parkowo– folwarcznych (pałace–funkcje mieszkaniowe lub usługowe, folwarki–funkcje gospodarczo- usługowe, parki–funkcje rekreacyjne).

1.13. POLITYKA W ZAKRESIE PODNIESIENIA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW Mieszkalnictwo W Studium zakłada się poprawę warunków mieszkaniowych na terenie miasta realizowaną poprzez: rozgęszczanie (obniżenie współczynnika osób/m² powierzchni mieszkalnej) poprzez lokalizację nowej zabudowy, rozwój budownictwa opartego głównie o zabudowę jednorodzinną (wolnostojącą, bliźniaczą, szeregową) oraz zabudowę zagrodową, wprowadzenie hierarchizacji przestrzeni za pomocą małej architektury, dominant, zieleni, wyeksponowania osi widokowych, wprowadzenie podziału na przestrzeń publiczną oraz dla mieszkańców, podniesienie standardu bazy mieszkaniowej poprzez modernizację istniejących obiektów oraz rewaloryzację zabudowy zabytkowej, poprawę stanu technicznego obiektów poprzez modernizację, remonty, rozbudowę oraz odpowiednie wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej, zwiększenie w miarę możliwości terenów zielonych i rekreacyjnych, modernizację i podniesienie parametrów technicznych układu komunikacyjnego.

Usługi podstawowe W Studium zakłada się poprawę warunków życia mieszkańców w zakresie usług podstawowych realizowaną poprzez: rozwój usług podstawowych na terenach mieszkaniowych brutto w poszczególnych jednostkach, rozwój Kostomłotów jako gminnego centrum pełniącego funkcję administracyjną i usługowo- handlową, rozwój zaplecza służby zdrowia, oświatowego, kulturalnego i sportowo-rekreacyjnego w celu zapewnienia mieszkańcom gminy odpowiednich warunków edukacji, rozrywki i rekreacji.

Rynek pracy W Studium zakłada się poprawę warunków życia mieszkańców w zakresie rynku pracy realizowaną m.in. poprzez : tworzenie nowych miejsc pracy w usługach podstawowych (handel, rzemiosło, działalność gospodarcza, drobna wytwórczość itp.), tworzenie nowych miejsc pracy w usługach komercyjnych, tworzenie nowych miejsc pracy w działalności produkcyjnej, handlu hurtowym, działalności magazynowej itp.

2. KIERUNKI OCHRONY WARTOŚCI I ZASOBÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 2.1. PODSTAWOWE KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Zgodnie z ustawą prawo ochrony środowiska oraz ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w politykach, planach, strategiach lub programach dotyczących gospodarki przestrzennej należy uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z powyższą zasadą zakłada się, że rozwój społeczno-gospodarczy gminy odbywać się będzie z poszanowaniem zasobów środowiska naturalnego. Oznacza to, że na każdym etapie rozwoju Gminy Kostomłoty równoważone będą potrzeby gospodarcze, społeczne i ekologiczne a podejmowane działania będą umożliwiały zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej, a w szczególności: racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie jego zasobami, przeciwdziałanie zanieczyszczeniom, przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego, zachowanie różnorodności biologicznej, Sformułowane w Studium kierunki ochrony środowiska przyrodniczego pozostają w ścisłej zależności z następującymi dokumentami: - II Polityką Ekologiczną Państwa, - Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego, - Strategią Rozwoju Powiatu Średzkiego Śląskiego, - Strategią Rozwoju Gminy Kostomłoty na lata 2007-2015, - Programem Ochrony Środowiska dla gminy Kostomłoty, Ze względu na istniejące uwarunkowania oraz biorąc pod uwagę powyższe zasady, STUDIUM określa następujące podstawowe kierunki polityki przestrzennej prowadzące do zachowania, ochrony i rozwoju środowiska przyrodniczego gminy Kostomłoty: - Waloryzacja wytypowanych obiektów i obszarów a następnie objęcie różnymi formami ochrony najcenniejszych obszarów i obiektów przyrodniczych (w tym doliny rzeczne jako podstawa regionalnych i lokalnych systemów ochrony przyrody), - Rewaloryzacja zabytkowych założeń parkowych, wprowadzanie dolesień, zakładanie i uzupełnianie zadrzewień oraz pasów zieleni ochronnej w celu poprawy różnorodności biologicznej gminy i wzbogacenia jej krajobrazu, - Ograniczenie emisji substancji szkodliwych dla środowiska, stosowanie najlepszych dostępnych technologii i urządzeń, minimalizacja istniejących uciążliwości związanych głównie z zanieczyszczeniem wód powierzchniowych, emisją niską i komunikacją drogową, - Objęcie ochroną ilościową i jakościową wód powierzchniowych, obecnie nie spełniających standardów jakościowych, ochrona wód podziemnych, - Przeciwdziałanie niewłaściwemu korzystaniu ze środowiska, wdrożenie programu segregacji i utylizacji odpadów, usuwanie dzikich wysypisk odpadów, - Poprawa stanu infrastruktury technicznej w tym szczególnie drogowej, priorytetowa realizacja kompleksowych systemów oczyszczania ścieków, wprowadzanie „czystych” źródeł energii, - Optymalne zabezpieczenie terenów, ludności i infrastruktury technicznej przed skutkami powodzi, - Prowadzenie stałego monitoringu środowiskowego, - Prowadzenie produkcji rolniczej opartej na tzw. ”dobrych praktykach gospodarowania”, przeciwdziałanie degradacji i erozji gleb, - Prowadzenie edukacji ekologicznej, propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju.

2.2. OBSZARY I OBIEKTY PRAWNIE CHRONIONE

Poniżej określono kierunki ochrony obszarów i obiektów prawnie chronionych, występujących na terenie objętym opracowaniem. Ciągi ekologiczne (korytarze ekologiczne) Ciągi ekologiczne występujące na terenie gminy obejmują cieki wodne i ich doliny, tereny podmokłe oraz roślinność wodno – łęgową, leśną, krzewy i zadrzewienia występujące wzdłuż cieków i wokół zbiorników wodnych. Na szczególną uwagę zasługuje dolina rzeki Strzegomki, wymagająca ochrony jako morfologicznie ukształtowania forma terenu i obszar o największym zróżnicowaniu gatunkowym w gminie. Istotnym w skali gminy jest również ciąg ekologiczny wzdłuż koryta Karczyckiego Potoku. W obrębie ciągów ekologicznych należy: Pielęgnować i rozwijać obudowę biologiczną cieków w celu odbudowy równowagi biocenotycznej, poprawy klimatu, warunków wodnych i glebowych. Ograniczyć inwestycje w dolinach rzek i innych cieków z wyjątkiem inwestycji związanych z ciekami (urządzenia techniczne, infrastruktura przeciwpowodziowa i urządzenia sportowo – rekreacyjne). Zakazać zabudowy poprzecznej dna dolin rzecznych. Prowadzić regulacje cieków pozwalające na wyrównanie i kontrolę przepływów z zastrzeżeniem niedopuszczania do przesuszenia obszaru dolinnego. Ograniczyć stosowanie chemicznych środków ochrony roślin i gnojowicowania gleb. Pomniki przyrody Podlegają ochronie zgodnie z art. 44-45 „Ustawy o ochronie przyrody”. Na terenie opracowania występują następujące drzewa - pomniki przyrody: 1. Wielogatunkowa grupa drzew 21 sztuk, miejscowość Sikorzyce, oddział leśny 341 g, leśnictwo Kąty Wrocławskie, Nadleśnictwo Miękinia (Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego z dnia 17 września 2004 r. (Dz. Urz. Nr 185, poz. 2983 z dnia 1 października 2004 r., internetowy rejestr Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody): Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) - grupa 4 drz. obw. ok. 270 cm i grupa 6 drz obw. ok. 240 cm Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) - 2 drzewa o obw. 320 i 550 cm Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) – 3 drzewa o obw. 360, 360, 240 cm Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 380 cm Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o obw. 410 cm Lipa drobnolistna (Tilia cordata) – 2 drzewa o obw. 410, 370 cm Platan klonolistny (Platanus acerifolia) – 2 drzewa o obw. 540, 440cm 2. Drzewa i grupy drzew w miejscowości Ramułtowice, nieruchomość oznaczona w ewidencji gruntów nr 234/15, obręb Ramułtowice (Uchwała Nr V/23/07 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 26 stycznia 2007 r.w sprawie ustanowienia pomników przyrody): Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) - obw. ok. 380 cm Dąb szypułkowy (Quercus robur) – 3 drzewa o obw. 354, 400,467 cm Dąb szypułkowy (Quercus rober) – grupa 2 okazów o obw. 339 i 355 cm Lipa drobnolistna (Tilia cordata) – grupa 5 okazów o obw 273 – 430 cm Platan klonolistny (Platanu hispanica) – 2 drzewa o obw. 263, 300 cm Sosna czarna (Pinus nigra) – 2 drzewa o obw. 279, 293 cm Sosna limba (Pinus cembra) – o obw. 220 cm Żywotnik zachodni (Thuia occidentalis) – o obw. 145 cm

Inwentaryzacja drzew pomnikowych gminy Kostomłoty (opracowanie: mgr Ewa Lenard, mgr inż. Adam Kęskiewicz) wskazuje ponadto kilkadziesiąt drzew o charakterze pomnikowym, które kwalifikują się do objęcia ochroną prawną. Ze względu na datę ostatniej modyfikacji (12 XII 1991r.) wskazana jest jej aktualizacja w celu określenia obecnego stanu drzew.

Stanowiska roślin chronionych Podlegają ochronie zgodnie z art. 46-57 ustawy o ochronie przyrody oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r., w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Na rysunku “Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” oznaczono występujące na terenie opracowania udokumentowane stanowiska roślin chronionych, podlegające ochronie ścisłej. W odniesieniu do dziko występujących roślin, podlegających ochronie ścisłej lub częściowej, obowiązują zasady ochrony określone w w/w Rozporządzeniu Listę chronionych gatunków roślin przedstawia rozdział 2.7. Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów szczególnych w części „Uwarunkowania”. Stanowiska zwierząt chronionych Podlegają ochronie zgodnie z art. 46-57 ustawy o ochronie przyrody oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r., w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. Na rysunku “Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego oznaczono występujące na terenie opracowania udokumentowane stanowiska zwierząt chronionych. W odniesieniu do gatunków chronionych obowiązują zasady ochrony określone w w/w Rozporządzeniu Listę chronionych gatunków fauny przedstawia rozdział 2.7. Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów szczególnych w części „Uwarunkowania” Lasy ochronne W lasach ochronnych prowadzi się gospodarkę leśną w sposób zapewniający ciągłe spełnianie przez nie celów, dla których zostały wydzielone. Szczegółowe sposoby prowadzenia gospodarki leśnej określa się w akcie uznania lasu za ochronny. Podlegają one ochronie zgodnie z art. 15 ustawy o lasach z dnia 28.09.1991r. Szczegółowe zasady ochrony tych lasów określa Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej z dnia 25 sierpnia. 1992 r. Najważniejszymi zadaniami są na tym terenie przebudowa gatunkowa drzewostanów w celu dostosowania składu gatunkowego do typów siedliska oraz zwiększenia ich odporności na zagrożenia a także ochrona lasów przed pożarami. Parki, skwery, zieleń publiczna Założenia parkowe i obszary zieleni podlegają ochronie zgodnie z art. 4 ustawy o ochronie dóbr kultury oraz zgodnie z art. 127 ustawy prawo ochrony środowiska. Na terenie objętym opracowaniem występują zabytkowe parki dworskie położone są w miejscowościach: Bogdanów, Jarząbkowice, Lisowice, Piotrowice, Pustynka, Ramułtowice, Sikorzyce, Wilków Średzki, Chmielów, Paździorno. Parki z zielenią parkową występują także we wsiach Paździorno i Piersno. Parki zabytkowe na terenie gminy ze względu na znaczny stopień zdewastowania oraz zaniedbania wymagają rewaloryzacji, natomiast pozostałe uporządkowania i konserwacji, ponieważ ich pierwotny układ jest najczęściej nieczytelny. Rewaloryzacja parków wpisanych do rejestru zabytków (odtworzenia dróg i ścieżek, nowe nasadzenia, elementy małej architektury) może odbywać się wyłącznie za pozwoleniem Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, na podstawie projektu rewaloryzacji opracowanego przez architekta krajobrazu. Zieleń urządzona na obszarze gminy występuje sporadycznie w postaci niewielkich skwerów wiejskich, najczęściej w otoczeniu pomników, miejsc pamięci oraz jako zieleń na terenach cmentarzy. Ogrody działkowe znajdują się jedynie w Kostomłotach. Wszelkie prace porządkowe i renowacyjne na terenach zabytkowej zieleni urządzonej należy prowadzić w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Gdy nie przewiduje się prac renowacyjnych należy pozostawić zbiorowisko naturalnej sukcesji przyrodniczej. Prace

87 melioracyjne winny być projektowane i prowadzone w ten sposób, aby nie niszczyć naturalnych zadrzewień, zwłaszcza tych, które rosną nad brzegami cieków wodnych. Zakłada się, że prace melioracyjne winny dążyć do odtworzenia dawnego systemu wodnego. Aleje i szpalery należy konserwować, odtwarzając i uzupełniając ubytki tymi samymi gatunkami drzew. Są to naturalne pasy ochronne, których kontynuację winno się przewidzieć w planie zagospodarowania przestrzennego i w planach zadrzewień. Zalecane jest stosowanie do obsadzeń gatunków drzew trwałych i długowiecznych. Postuluje się połączenie poszczególnych założeń zielonych pasami zadrzewień zlokalizowanymi wzdłuż cieków wodnych, alej, grup zadrzewień śródpolnych, tworząc tunele (ciągi) ekologiczne. Należy ograniczać możliwości wycinania drzew i krzewów oraz likwidacji terenów zieleni publicznej bez uzasadnionej celami nadrzędnymi. Obszary lasów i zadrzewień należy zabezpieczać przed zanieczyszczeniem i pożarami. W planach zagospodarowania przestrzennego należy wyznaczać nowe tereny zieleni publicznej, przeznaczone do wypoczynku i rekreacji Do pozostałych działań koniecznych dla ochrony terenów zielonych oraz wzmacniania ich funkcji, należą: utrzymywanie w dobrej kondycji oraz tworzenie nowych skupisk roślinności śródpolnej i przydrożnej, tworzenie pasm zieleni izolacyjnej przy autostradzie A4, ochrona stanowisk roślin chronionych i lasów wodochronnych. Cmentarze Podlegają ochronie zgodnie z art. 2 „Ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych” oraz ustawy o ochronie dóbr kultury”. Na terenie historycznych cmentarzy obowiązuje: jeżeli są one nadal użytkowane, należy zachować ich dotychczasową funkcję, cmentarze nie użytkowane, należy zachować jako tereny zielone, pocmentarne, należy zaznaczyć w terenie obszar cmentarza poprzez ogrodzenie go w sposób trwały, funkcję ogrodzenia pełnić może zarówno twór sztuczny (mur estetyczne ogrodzenie metalowe), jak i naturalny – żywopłot, cmentarze te należy uporządkować: zachowane nagrobki zabezpieczyć przed dewastacją i pozostawić w miejscu, ewentualnie utworzyć dla nich lapidarium lub zachować je w inny uzgodniony z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków sposób, ze względu na ochronę zabytkowego otoczenia należy przewidzieć zakaz lokalizacji nowej zabudowy oraz elementów kubaturowych na terenie przylegającym do cmentarzy, zachowane ich dotychczasowej funkcji, jeżeli są nadal użytkowane. zachowania cmentarzy nieczynnych jako terenów zielonych , np. miejsca spacerowe, zaznaczenia w terenie obszaru cmentarza poprzez ogrodzenie go w sposób trwały sztuczny, np. mur lub naturalny, np. żywopłot. zabezpieczenia przed dewastacją oraz uporządkowanie terenu cmentarzy, uzgadniania wszystkich działań z właściwym oddziałem Służby Ochrony Zabytków. Ochrona wód Polityka w zakresie ochrony wód wynika m.in. z ustaw: prawo wodne i prawo ochrony środowiska, programów nadrzędnych oraz uwarunkowań związanych z akcesją do Unii Europejskiej. Podstawę polityki wodnej w Unii Europejskiej stanowi Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE z 22 grudnia 2000 r., w której gospodarowanie zasobami wodnymi następuje w zlewniach rzecznych. Głównym celem ramowej dyrektywy jest zapewnienie ochrony wód w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Wymagane jest osiągnięcie dobrej jakości wód powierzchniowych i podziemnych w okresie 15 lat od daty wejścia w życie dyrektywy. Wiąże się to z realizacją szeregu działań w zakresie ochrony wód, w tym oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych. Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zmianami) reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w

88 szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi. Gospodarowanie wodami powinno być prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości. Ustawa Prawo wodne uwzględnia również szczegółowe rozwiązania zawarte m.in. w dyrektywach: • 96/61/EC dotyczącej zintegrowanej ochrony przed zanieczyszczeniem, • 91/271/EEC w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych, która ma na celu zapewnienie skutecznej ochrony wód przed zanieczyszczeniem, • 91/676/EEC z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego, tzw. dyrektywa azotanowa. Priorytetem w działaniach na rzecz osiągnięcia wymaganej czystości wód jest dalsza rozbudowa systemów kanalizacji w gminie. Ponieważ głównym odbiornikiem ścieków jest Strzegomka, należy dążyć do skanalizowania obszaru zasilania tej rzeki, ale działania poprawiające stan jej czystości muszą dotyczyć przede wszystkim źródeł zanieczyszczeń znajdujących się poza obszarem gminy Kostomłoty. Cele długookresowe: 1 Zapewnienie mieszkańcom gminy odpowiedniej jakości i ilości wody do picia. 2. Dążenie do zapewnienia odpowiedniej klasy czystości wód powierzchniowych i podziemnych. 3. Ochrona przed powodzią. Kierunki działań Kompleksowe uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej oraz likwidację lokalnych źródeł zanieczyszczenia wód na terenie gminy). Ochrona źródeł i stref źródliskowych rzek i potoków oraz ujęć wodnych. Wprowadzenie ograniczeń w zagospodarowaniu terenu w obszarach zasilania ujęć wody do picia (np. zakaz lokalizacji uciążliwego przemysłu, składowisk odpadów, magazynów substancji niebezpiecznych, itp.). Zapewnienie swobodnego dostępu do wody dla powszechnego korzystania z wód i wykonywania robót utrzymaniowych przez administratora. Działania podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą, w tym zmniejszenia wodochłonności produkcji. Ochrona przed nadmierną eksploatacją wód podziemnych. Przewidywane działania inwestycyjne wymagane w celu osiągnięcia w/w celów zostały zawarte w rozdziale 6.1. Gospodarka wodno – ściekowa. Ochrona przed powodzią Skutki powodzi w bardzo rzadkich przypadkach dotyczą terenu jednej gminy, stąd wszelkie działania związane z ochroną przeciwpowodziową powinny mieć charakter kompleksowy, obejmujący swoim oddziaływaniem obszar powiatu a nawet regionu. Koordynacją wszelkich działań związanych z ochroną przeciwpowodziową zajmuje się Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Na zlecenie RZGW Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej oddział we Wrocławiu wykonał opracowanie „Studium ochrony przed powodzią zlewni rzeki Bystrzycy” mające na celu kompleksową ochronę zlewni tej rzeki. W ramach Studium opracowano wyciągi dla obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią rzeki Strzegomki oraz potencjalne możliwości budowy „suchych” zbiorników przeciwpowodziowych (zbiornik Wawrzeńczyce). Na terenie gminy Kostomłoty przy maksymalnym poziomie piętrzenia wody w zbiorniku na rzędnej 165,5 mnpm, zasięg zalewu projektowanego zbiornika sięga w rejony miejscowości Bogdanów (brzeg lewy). Na rysunku “Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” pokazano obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią, obszary wymagające ochrony przed zalaniem oraz istniejące i projektowane urządzenia związane z ochroną przeciwpowodziową. Zgodnie z ustawą Prawo wodne na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią zakazuje się m.in.:

Lokalizowania inwestycji zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych oraz innych materiałów mogących zanieczyścić wody. Prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania. Wykonywania urządzeń wodnych oraz wznoszenia innych obiektów budowlanych. Sadzenia drzew lub krzewów. Zmiany ukształtowania terenu. Składowania materiałów oraz wykonywania innych robót i czynności, które mogłyby utrudnić ochronę przed powodzią oraz wpłynąć na pogorszenie jakości wód. Preferowany sposób użytkowania terenów zalewowych to kompleksy łąk o naturalnej roślinności. Na obszarach wymagających ochrony przed zalaniem, odstępstwa od w/w zakazów mogą być wprowadzone dopiero po wykonaniu urządzeń zabezpieczających przed powodzią. Wody podziemne Północna część gminy leży w zasięgu trzeciorzędowego zbiornika wód podziemnych GZWP 319 Subzbiornik Prochowice – Środa Śląska. Obszar ten podlega szczególnej ochronie polegającej na niedopuszczaniu do zanieczyszczania wód oraz zapobieganiu i przeciwdziałaniu szkodliwym wpływom na obszary ich zasilania. Ochrony wymagają płytkie nie izolowane lub słabo izolowane od powierzchni poziomy wodonośne czwartorzędowe i trzeciorzędowe. Dla poprawy jakości wód konieczne są działania likwidujące drenaż ścieków od gruntu, właściwe odprowadzanie ścieków przemysłowych i komunalnych. Należy ograniczyć wielkość emisji gazowych i pyłowych przez stosowanie nowoczesnych urządzeń i technologii oczyszczających. Niezbędne jest także wprowadzenie zakazów składowania odpadów i wylewania nieczystości w obszarach zasilania wód podziemnych oraz stałe monitorowanie jakości wód podziemnych na terenach mieszkaniowych, przemysłowych i przy szlakach komunikacyjnych. Lokalizacje nowych inwestycji należy uzależnić od wprowadzenia takich rozwiązań technologicznych, które ograniczą do minimum możliwość emisji zanieczyszczeń do środowiska. Strefy ochrony ujęć wód Istniejące na terenie opracowania ujęcia wody zaopatrujące lokalne wodociągi posiadają strefy ochrony bezpośredniej zamykającej się w granicach obszaru użytkowanego jako ujęcie wód. Na ich terenie obowiązują następujące ustalenia: Wykorzystanie terenu wyłącznie do celów związanych z poborem wody i funkcjonowaniem stacji uzdatniania wody. Odprowadzanie wód opadowych w sposób uniemożliwiający przedostanie się ich do ujęć wody. Ograniczanie do niezbędnych potrzeb przebywania osób nie zatrudnionych przy obsłudze urządzeń gospodarki wodnej. Utrzymanie strefy w porządku i czystości, okresowe koszenie trawy, niedopuszczanie do jej gnicia. Kopaliny, działalność górnicza Zasady ochrony złóż kopalin określają zapisy ustawy prawo ochrony środowiska oraz ustawy prawo geologiczne i górnicze, mówiące m.in. o racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu kopalin, w tym również kopalin towarzyszących oraz konieczności uzyskania odpowiedniej koncesji. Eksploatacja kruszywa musi uwzględniać warunki odtwarzania i ochronę jakości innych grup zasobów, przede wszystkim zasobów wód podziemnych. Istotną funkcję ochronną pełnią w tym rejonie lasy (zwiększona retencja, proces samooczyszczania się). Proces eksploatacji winien podlegać okresowym kontrolom w zakresie:

„zdejmowania” poziomu próchnicznego gleby i wykorzystania go w procesie rekultywacji, przestrzegania dopuszczalnej głębokości eksploatacji złoża (miąższości eksploatowanego pokładu), organizacji eksploatacji i transportu minimalizującej degradację środowiska, zakazu składowania odpadów w odkrywkach, rekultywacji odkrywki w czasie jej eksploatacji (po częściowym wykorzystaniu surowca), pełnej rekultywacji po zakończeniu eksploatacji. Perspektywy eksploatacji bazy surowcowej gminy są małe, co wiąże się m.in. z potrzebą ochrony cennych kompleksów gleb. Na szerszą skalę można będzie eksploatować złoże Kozików, być może złoża iłów w Chmielowie oraz szereg mniejszych lokalnych złóż. W obszarze gminy wyznaczono rejony (przeważnie wzniesienia), dla których będzie można przeprowadzić zwiady geologiczne dla ewentualnego udokumentowania surowców okruchowych. W Studium uwzględniono granice udokumentowanych złóż kopalin występujących na terenie gminy Kostomłoty i przedstawiono na rysunku “Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. Zasady gospodarowania złożem kopaliny i ochrony środowiska związane z eksploatacją złoża określają przepisy szczególne. Kompleksy gleb chronionych ( w tym organiczne ) Podlegają ochronie zgodnie z ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Ich ewentualne przeznaczenie na cele nierolnicze, zgodnie z art. 7 cytowanej ustawy, może nastąpić jedynie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego po uzyskaniu zgody właściwego Ministra (dotyczy kompleksów gleb I-III klasy bonitacyjnej ).

2.3. OCHRONA POWIETRZA Badania jakości powietrza na terenie gminy Kostomłoty nie wykazały przekroczeń norm w tym zakresie. Do głównych źródeł emisji zanieczyszczeń na terenie gminy Kostomłoty należą: emisja niska ze źródeł energetycznego spalania paliw oraz emisja ze źródeł komunikacyjnych. Analiza planowanych kierunków rozwoju gminy wskazuje na potencjalne zagrożenia wynikające z rozwoju działalności w obszarze strefy przy węźle Kostomłoty oraz przewidywanym wzroście natężenia samochodowego ruchu tranzytowego i lokalnego. Cel długoterminowy Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza atmosferycznego Kierunki działań: Klasyfikacja jakości powietrza w powiecie średzkim zgodnie z wymaganiami ustawowymi. Modernizacja systemów energetycznych i likwidacja niskiej emisji. Stopniowe przechodzenie na zasilanie systemów energetycznych gazem ziemnym. Termomodernizacja budynków, upowszechnianie przyjaznego środowisku budownictwa poprzez stosowanie materiałów energooszczędnych. Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii, popieranie i promowanie indywidualnych działań polegających na przechodzeniu na ekologiczne rodzaje paliw. Przeprowadzenie szczegółowych badań lokalnych dotyczących wykorzystania energii odnawialnej przez potencjalnych inwestorów (energia wiatrowa, energia słoneczna, spalanie słomy i inne). Modernizacja układów komunikacji drogowej (poprawa nawierzchni dróg, eliminacja pojazdów nie spełniających norm emisji spalin). Budowa tras rowerowych i ścieżek turystycznych. Wdrażanie nowoczesnych technologii, przyjaznych środowisku (BAT). Zakaz lokalizacji zakładów przemysłowych nie stosujących nowoczesnych technologii produkcji i ograniczania emisji zanieczyszczeń do środowiska. Systematyczna kontrola zakładów przemysłowych.

Wdrożenie technologii odzysku i energetycznego wykorzystania biogazu ze składowisk odpadów i oczyszczalni ścieków. Zwiększenie nasadzeń, przede wszystkim zielenią przyuliczną.

2.4. OCHRONA PRZED HAŁASEM I PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM

Ochrona przed hałasem Na terenie gminy Kostomłoty nie przeprowadzono monitoringu hałasu, co uniemożliwia ocenę jego uciążliwości dla mieszkańców. Główne źródła hałasu w gminie Kostomłoty to hałas komunikacyjny (drogowy) oraz hałas pochodzący z zakładów przemysłowych, rzemieślniczych i usługowych. Emisja hałasu do środowiska związana jest głównie z przebiegiem autostrady A4, drogi krajowej nr 5 i drogi wojewódzkiej nr 346. W wypadku stwierdzenia (na podstawie badań akustycznych), przekroczeń norm hałasu dla obiektu lub inwestycji liniowej, która może powodować negatywne oddziaływania akustyczne na znacznych obszarach, starosta ma obowiązek opracować program naprawczy w zakresie ochrony środowiska przed hałasem. Cel długoterminowy: Ograniczenie uciążliwości hałasu, głównie na terenach zurbanizowanych i doprowadzenie do poziomu obowiązującego w przepisach szczegółowych. Kierunki działań: Dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc na terenie gminy i prowadzenie monitoringu hałasu. Ograniczenie emisji hałasu komunikacyjnego poprzez poprawę nawierzchni na najbardziej newralgicznych odcinkach dróg. Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów, w tym określanie stref ograniczonego użytkowania dla tras komunikacyjnych i zakładów przemysłowych. Ograniczanie zabudowy mieszkaniowej w miejscach, gdzie notowane są przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu. Kontrola uciążliwości akustycznej zakładów przemysłowych, rzemieślniczych i usługowych.

Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym W przypadku urządzeń mogących być źródłem promieniowania niejonizującego należy prowadzić kontrolę wielkości jego emisji oraz dążyć do ograniczania wpływu na środowisko. Na terenie gminy nie prowadzono badań poziomu pól elektromagnetycznych oraz ich oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi. W przypadku linii 110kV należy zachować strefę ochronną – zgodnie z przepisami dotyczącymi projektowania i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. Należy ponadto ustalić obszary ograniczonego użytkowania w przypadku urządzeń radiokomunikacyjnych, jeśli badania promieniowania wykażą ich szkodliwe działanie dla ludzi i środowiska.

2.5. OBSZARY I OBIEKTY WSKAZANE DO OBJĘCIA OCHRONĄ Gmina Kostomłoty należy do najuboższych pod względem różnorodności biologicznej w całym województwie dolnośląskim. Wynika to z jej typowo rolniczego charakteru i braku naturalnych uwarunkowań sprzyjających występowaniu cennych ekosystemów. Krajobraz i przyroda gminy mają charakter antropogeniczny – przekształcony w wyniku wielowiekowej działalności człowieka. Zdecydowanie dominują użytki rolne a lasy i tereny zielone stanowią zaledwie kilka procent w ogólnej powierzchni gminy. Cieki wodne na terenie gminy są w znacznym stopniu zanieczyszczone co skutkuje wyjątkowo ubogim reprezentowaniem ichtiofauny. Do najcenniejszych obszarów na terenie gminy należy dolina rzeki Strzegomki, której walory zostały omówione w części „Uwarunkowania”. Główne działania ochronne, mające na celu

92 zachowanie obecnego stanu środowiska przyrodniczego a w dalszej perspektywie jego poprawę będą polegały na zabezpieczeniu ciągłości korytarza ekologicznego doliny (zakaz zabudowy doliny obiektami nie związanymi z ochroną przeciwpowodziową, urządzeniami melioracyjnymi i rekreacyjnymi, umożliwienie swobodnej migracji zwierząt i roślin, utrzymanie właściwych stosunków wodnych, swobodny przepływ i wymiana powietrza). Działania ochronne w ramach lokalnego korytarza ekologicznego należy wprowadzić również wzdłuż koryta Karczyckiego Potoku a obudowę biologiczną stosować dla każdego znaczącego cieku na terenie gminy. Do pozostałych działań ochronnych na terenie gminy należy zaliczyć: Rozwój prac inwentaryzacyjnych w zakresie oceny stanu i rozpoznania zagrożeń różnorodności biologicznej oraz wytypowania nowych obiektów i obszarów do objęcia ochroną. Bieżącą ochrona obszarów i obiektów chronionych. Właściwe kształtowanie przestrzeni rolniczej a w szczególności wprowadzanie zadrzewień śródpolnych i przydrożnych wzbogacających krajobraz oraz zabezpieczających gleby przed erozją eoliczną. zabezpieczenie cieków odwadniających pola przed napływem biogenów, głównie w formie pasów zieleni stanowiących biofiltry.

2.6. OBSZARY WYMAGAJĄCE PRZEKSZTAŁCEŃ, REHABILITACJI [LUB REKULTYWACJI REKULTYWACJI, REMEDIACJI ORAZ OBSZARY ZDEGRADOWANE]2 Na terenie gminy występuje wiele punktów eksploatacji kruszywa, prowadzonej bez koncesji, dla potrzeb lokalnych. W/w wyrobiska znajdują się w miejscowościach: Budziszów, Jenkowice, Paździorno, Piotrowice, Samsonowice, Siemidrożyce i Wichrów. Wyrobiska te wymagają stałego monitoringu w celu minimalizacji degradacji środowiska w czasie eksploatacji i transportu kopaliny. Po zakończeniu eksploatacji powinny być natychmiast zrekultywowane. Brak rekultywacji i pozostawienie nieczynnych wyrobisk sprzyja powstawaniu dzikich wysypisk śmieci.

[Na obszarze gminy Kostomłoty nie występują inne – niż już wskazane w treści studium - obszary zdegradowane, obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji, rekultywacji lub remediacji.]2

3. KIERUNKI I ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO 3.1. PODSTAWOWE KIERUNKI I ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO W Studium ustala się następujące zasady ochrony środowiska kulturowego: zachowanie obiektów zabytkowych poprzez ich konserwację, rewaloryzację, adaptację do współczesnych potrzeb i wymogów, zachowanie i porządkowanie historycznych układów urbanistycznych oraz porządkowanie ich struktury przestrzennej, rozwój budownictwa w oparciu o istniejące zabytki na zasadzie kontynuacji cech przestrzennych – kształtowanie skali i formy nowej zabudowy w nawiązaniu do historycznej, jako jej twórczej interpretacji, rozwój turystyki poprzez wykorzystanie zabytków architektury jako walorów krajoznawczych, utrzymanie stref ochrony konserwatorskiej, przekształcanie oraz waloryzację obiektów dysharmonijnych i obszarów zdegradowanych, podporządkowanie i wpisywanie nowej zabudowy w krajobraz. Dla osiągnięcia określonego wyżej celu w zakresie ochrony zabytków określa się następujące kierunki działań: wyznacza się strefy ochrony konserwatorskiej oraz ustala zasady postępowania w ich obrębie w procesie zagospodarowania terenu, utrzymuje się status ochronny obiektów wpisanych do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego; ochroną proponuje się objąć również obiekty ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków architektury i budownictwa, proponuje się opracowanie i realizowanie programu konserwatorskiego w celu ratowania najcenniejszych obiektów o walorach kulturowych, proponuje się opracowanie i uchwalenie lokalnej polityki finansowej i preferencyjnej dla ratowania obiektów o walorach kulturowych, a także opracowanie systemu promocji dla noworealizowanych obiektów o twórczych rozwiązaniach architektonicznych, w szczególności dla obiektów projektowanych i realizowanych w tradycyjnej konstrukcji i formie, proponuje się opracowanie programu popularyzującego zagadnienia związane z miejscową tradycją budowlaną i zabytkami regionu.

3.2. ELEMENTY OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO UJĘTE W STUDIUM Dla realizacji określonego celu w zakresie ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego w Studium określa się w szczególności:

Obszary i obiekty objęte ochroną konserwatorską na podstawie przepisów odrębnych: 1) cmentarze, 2) stanowiska archeologiczne, 3) obiekty architektury i budownictwa wpisane do rejestru zabytków, 4) obiekty architektury i budownictwa wpisane do ewidencji zabytków. Obszary i obiekty proponowane do objęcia ochroną konserwatorską zawarte w obowiązujących planach miejscowych: 1) strefa „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej, 2) strefa „B” ochrony konserwatorskiej, 3) strefa „K” ochrony krajobrazu, 4) strefa „E” ochrony ekspozycji, 5) strefa „W” ścisłej ochrony archeologicznej, 6) strefa „OW” obserwacji archeologicznej, 7) strefy ochrony zabytkowych układów zieleni – parki, cmentarze, tereny pocmentarne. 94

3.3. STREFY OCHRONY KONSERWATORSKIEJ Wprowadza się zróżnicowane pod względem przedmiotu ochrony i reżimów ochronnych, strefy ochrony konserwatorskiej. Objęto nimi obszary uznane za szczególnie ważne pod względem przekazu kulturowego. Na rysunku Studium wyznacza się następujące strefy ochrony konserwatorskiej: strefę „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej, strefę „B” ochrony konserwatorskiej, strefę „K” ochrony krajobrazu, strefę „E” ochrony ekspozycji, strefę „W” ścisłej ochrony archeologicznej, strefę „OW” obserwacji archeologicznej, strefy ochrony zabytkowych układów zieleni – parki, cmentarze, tereny pocmentarne. [Granice stref ochrony konserwatorskiej oraz obszarów ujętych w wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków - przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - należy formułować w oparciu o historyczne zasięgi założeń wraz z przynależnymi działkami.]2 Strefa „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej

W gminie Kostomłoty strefę „A” wyznaczono dla następujących obszarów: a) Kostomłoty - założenie urbanistyczne wsi Kostomłoty, b) Budziszów – zespół dworsko folwarczny, c) Bogdanów – zespół kościelny, d) Chmielów – kościół św. Marcina, e) Chmielów – zespół pałacowo- folwarczny wraz z parkiem, f) Jarząbkowice zespół pałacowo-parkowy, g) Karczyce, h) Lisowice – zespół dworsko folwarczny z dworem otoczony fosą oraz parkiem dworskim, i) Mieczków – kościół św. Andrzeja Boboli oraz dawny Kościół Ewangelicki, j) Paździorno- kościół filialny św. Piotra i Pawła, k) Piotrowice – kościół parafialny św. Katarzyny, dawny Kościół Ewangelicki oraz zespół pałacowo-folwarczny wraz z parkiem pałacowym, l) Ramułtowice – zespół folwarczny nr I z dwoma parkami, m) Świdnica Polska – kościół parafialny św. Jadwigi, n) Wichrów – kościół filialny Narodzenia NMP, o) Wilków Średzki – kościół filialny św. Mateusza. W strefie „A” obowiązują następujące wymogi konserwatorskie: należy zachować historyczny układ przestrzenny (tj. rozplanowanie dróg, ulic i miedzuchów, placów, historycznych zbiorników wodnych, przebieg: linii zabudowy, kompozycję wnętrz urbanistycznych, kompozycję historycznej zieleni) oraz poszczególne elementy tego układu (tj. historyczne nawierzchnie ulic, placów i chodników, historyczne obiekty techniczne, zabudowę i zieleń), należy konserwować zachowane elementy układu przestrzennego, poszczególne obiekty o wartościach zabytkowych należy poddać restauracji i modernizacji technicznej z dostosowaniem obecnej lub projektowanej funkcji do wartości obiektu, a funkcje uciążliwe i degradujące wyeliminować, należy dążyć do odtworzenia zniszczonych elementów historycznych zespołów ruralistycznych, należy dostosować nową zabudowę do historycznej kompozycji przestrzennej w zakresie sytuacji, skali, bryły i jej formy architektonicznej (podziałów architektonicznych, proporcji powierzchni murów i otworów, opracowania elewacji, kolorystki, stolarki okien i drzwi) oraz nawiązać formami współczesnymi i stosowanymi materiałami do lokalnej tradycji architektonicznej,

2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 95

nowopowstająca zabudowa winna rygorystycznie powtarzać przebieg pierwotnej linii zabudowy oraz winna być kształtowana w oparciu o dostępne materiały ikonograficzne, w nawiązaniu do zachowanej historycznej zabudowy, nowa zabudowa nie może dominować nad zabudową historyczną, należy dostosować współczesną funkcję do wartości zabytkowych zespołów budowlanych i jego poszczególnych obiektów, eliminując uciążliwe funkcje – dotyczy to również wartościowych kompozycji parkowych, nasadzeń przydrożnych, planowanych osadzeń cieków i zbiorników wodnych o wartościach historycznych, należy usunąć obiekty dysharmonizujące lub pozostawić je do śmierci technicznej (np. pawilon handlowy zlokalizowany na rynku w Kostomłotach), należy likwidować obiekty tymczasowe, w przypadku inwestycji nowych należy preferować te z nich, które stanowią rozszerzenie lub uzupełnienie już istniejących form zainwestowania terenu, przy założeniu maksymalnego zachowania i utrwalenia istniejących już relacji oraz pod warunkiem, iż nie kolidują one z historycznym charakterem obiektu, umieszczanie reklam lub innych tablic reklamowych nie związanych bezpośrednio z danym obiektem i stanowiących na obiekcie lub obszarze element obcy, jest bezwzględnie zabronione. Dopuszczalne jest umiejscawianie tablic informacyjnych instytucji lub szyldów sklepów i zakładów w miejscach na to wyznaczonych, we właściwej, nie agresywnej formie, inwestor przed uzyskaniem pozwolenia na budowę winien liczyć się z koniecznością zlecenia dodatkowych badań lub opracowań studialnych, archeologicznych, architektonicznych, urbanistycznych, stratygraficznych, dendrologicznych, dendrochronologicznych itp. w przypadku postawienia takich wymogów przez odpowiednie służby ochrony zabytków, należy uporządkować wnętrza zabudowy zabytkowych zespołów budowlanych. Puste place powstałe po wyburzeniu obiektów powinny uzyskać zagospodarowanie odtworzeniowe bądź jako zieleńce wewnątrz blokowe, wg indywidualnych projektów. Preferowana jest zieleń niska i pnąca, wyklucza się możliwość prowadzenia napowietrznych linii energetycznych, wyklucza się możliwość stosowania ogrodzeń betonowych i prefabrykowanych, wszelkie zamierzenia i działania (w tym zmiany form własności, funkcji, przebudowy, rozbudowy i remontów, zagospodarowanie terenu) na obszarze strefy „A" należy konsultować i uzgadniać z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków. Dla zespołów kościelnych, niezależnie od powyższych uwarunkowań, jako nadrzędne obowiązują ustalenia: obowiązuje bezwzględny priorytet wymagań i ustaleń konserwatorskich nad względami wynikającymi z działalności inwestycyjnej, należy zachować i konserwować zachowany zabytkowy układ przestrzenny oraz poszczególne elementy tego układu, nowe inwestycje dopuszczalne wyłącznie jako uzupełnienie już istniejącej formy zainwestowania terenu, przy założeniu maksymalnego zachowania i utrwalenia historycznych relacji oraz pod warunkiem, iż nie kolidują one z historycznym charakterem założenia. Dla zespołów pałacowych, pałacowo-folwarcznych, dworskich, folwarcznych, wraz z parkami obowiązują dodatkowo ustalenia: obowiązuje bezwzględny priorytet wymagań konserwatorskich nad względami wynikającymi z działalności inwestycyjnej , należy zachować historyczny układ przestrzenny założeń oraz poszczególne elementy tego układu, restauracja i modernizacja techniczna obiektów o wartościach zabytkowych jest możliwa pod warunkiem zachowania tych wartości i dostosowania funkcji do wartości obiektu, zakazuje się wprowadzania przegrodzeń dzielących optycznie historyczne zespoły, należy dążyć do odtworzenia zniszczonych elementów historycznego zespołu podworskiego, w przypadku inwestycji nowych dopuszczalne są te, które stanowią rozszerzenie lub

uzupełnienie istniejących form zainwestowania terenu, przy założeniu maksymalnego zachowania i utrwalenia istniejących już relacji oraz pod warunkiem, iż nie kolidują one z historycznym charakterem obiektu. Inwestor zobowiązany jest do uzyskania pozwolenia konserwatorskiego na prace przy zabytku przed uzyskaniem pozwolenia na budowę a dla prac niewymagających uzyskania pozwolenia na budowę przed złożeniem zgłoszenia. Strefa „A" wyznaczona dla zespołów kościelnych równoznaczna jest ze strefą ścisłej ochrony konserwatorskiej „W” dla zabytków archeologicznych. Na tym terenie dopuszczalne prace ziemne należy uzgadniać z Dolnośląskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków oraz prowadzić za pozwoleniem na prace archeologiczo-architektoniczne. Inwestor winien liczyć się z koniecznością zlecenia dodatkowych badań lub opracowań studialnych archeologicznych, architektonicznych, stratygraficznych, dendrochronologicznych i innych. Strefa „B” ochrony konserwatorskiej Strefa „B” ochrony konserwatorskiej obejmująca obszary historycznych układów ruralistycznych, w obrębie których elementy dawnego układu przestrzennego miejscowości tzn. rozplanowanie, kształt zewnętrzny zabudowy, a także jej powiązania z zielenią i krajobrazem zachowały się w stosunkowo dobrym stanie i całość stanowi wartość kulturową w skali lokalnej obejmującą zabytkowe układy przestrzenne wsi (lub ich części zgodnie z rysunkiem Studium. Działalność w strefie „B" zmierza do zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania, w tym przede wszystkim zabudowy, układu ciągów komunikacyjnych oraz podziału i sposobu zagospodarowania działek siedliskowych. Zmierza także do restauracji i modernizacji technicznej obiektów o wartościach kulturowych dostosowaniem współczesnej funkcji do wartości obiektu. W strefie „B” obowiązują następujące wymogi konserwatorskie: zachować i wyeksponować elementy historycznego układu przestrzennego (tj. rozplanowanie dróg, ulic i placów, linie zabudowy) kompozycję: wnętrz ruralistycznych, zabudowy, zieleni, zespoły zabudowy, zachować historyczne nawierzchnie kamienne, wszelka działalność inwestycyjna musi uwzględniać istniejące już związki przestrzenne i planistyczne, należy preferować te inwestycje, które stanowią rozszerzenie lub uzupełnienie już istniejących form zainwestowania terenu, przy założeniu maksymalnego zachowania i utrwalenia istniejących już relacji oraz pod warunkiem, iż nie kolidują one z historycznym charakterem obiektu i obszaru, nowa zabudowa winna być zharmonizowana z historyczną kompozycją przestrzenno- architektoniczną w zakresie lokalizacji, rozplanowania, skali, ukształtowania bryły, w tym kształtu i wysokości dachu, poziomu posadowienia parteru, formy architektonicznej, formy i podziałów otworów okiennych i drzwiowych, materiału oraz przy nawiązaniu do historycznej zabudowy poszczególnych miejscowości, nowa zabudowa nie może dominować nad zabudową historyczną, ustala się dachy symetryczne: dwuspadowe lub naczółkowe, o kącie nachylenia połaci dachowych powyżej 38°; dopuszcza się wzbogacenie formy dachu poprzez wprowadzenie świetlików, lukarn, [Dopuszcza się stosowanie dachów o kącie nachylenia połaci mniejszym niż 38°, w tym jednospadowych oraz krytych materiałem innym niż dachówka - w budynkach gospodarczych i inwentarskich, w uzgodnieniu - na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - z Dolnośląskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.]2 stosować historyczny rodzaj pokrycia dachowego (dachówka ceramiczna w kolorze ceglastym), kolorystyka obiektów winna uwzględniać walory estetyczne otoczenia jak i rozwiązania kolorystyczne występujące w zabudowie historycznej wsi,

2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 97

elewacje należy kształtować w nawiązaniu do rozwiązań stosowanych w występujących w danej miejscowości budynkach historycznych o zachowanych walorach architektonicznych w zakresie podziałów, detalu, kolorystyki, użytych materiałów elewacyjnych - wymagane elewacje tynkowane lub ceglane, zakaz stosowania tworzyw sztucznych (np. siding) jako materiały okładzinowe, elementy dysharmonizujące, nie spełniające warunków ochrony strefy konserwatorskiej oraz uniemożliwiające ekspozycję wartościowych obiektów zabytkowych, winny być usunięte lub w uzasadnionych przypadkach poddane odpowiedniej przebudowie; analogicznie należy postępować w stosunku do innych elementów zniekształcających założenie historyczne (np. błędnych nasadzeń zieleni), zakaz budowy ogrodzeń betonowych z elementów prefabrykowanych; forma, materiał i wysokość ogrodzenia ma nawiązywać do lokalnych historycznych ogrodzeń, zakaz lokalizacji konstrukcji wieżowych i masztów związanych z urządzeniami przekaźnikowymi telekomunikacji, umieszczanie reklam lub innych tablic nie związanych bezpośrednio z danym obiektem i stanowiących na obiekcie lub obszarze element obcy jest zabronione, dopuszczalne jest umiejscawianie tablic informacyjnych instytucji lub szyldów sklepów i zakładów w miejscach na to wyznaczonych, we właściwej, nie agresywnej formie. Wykonywanie prac budowlanych i zmiany zagospodarowania terenu na obszarze strefy „B” należy uzgadniać z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków. Strefa „K” ochrony krajobrazu kulturowego Dla planowanego zainwestowania na obszarach przyległych do wsi i zespołów zabudowy, bądź pozostających z nimi, bądź obiektami przyrodniczymi w relacjach przestrzenno formalnych i widokowych. W strefie „K" z uwagi na podlegający ochronie charakter relacji między obiektami przyrodniczymi a kubaturowymi obowiązują następujące wymogi konserwatorskie: w strefie tej zaleca się ograniczenie nowej zabudowy do dwóch kondygnacji z dachami o stromych połaciach, krytych dachówką ceramiczną lub pokryciem o podobnych walorach estetycznych w kolorze ceglastym, należy zachować i wyeksponować elementy historycznego układu przestrzennego i kompozycję zieleni, nowa zabudowa winna być dostosowana do historycznej kompozycji przestrzennej w zakresie rozplanowania, skali, bryły przy założeniu harmonijnego współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej oraz nawiązywać formami i stosowanymi materiałami do lokalnej tradycji architektonicznej, wszelka działalność inwestycyjna musi uwzględniać istniejące już związki przestrzenne i planistyczne, należy przyznać pierwszeństwo wszelkim działaniom odtworzeniowym i rewaloryzacyjnym, zarówno w przypadku przyrodniczych elementów krajobrazu jak i w stosunku do historycznej struktury technicznej, instalacji wodnych, sieci komunikacyjnej oraz obiektów zabytkowych znajdujących się w wojewódzkiej i gminnej ewidencji, należy preferować te inwestycje które stanowią rozszerzenie lub uzupełnienie już istniejących form zainwestowania terenu, przy założeniu maksymalnego zachowania i utrwalenia istniejących już relacji oraz pod warunkiem iż nie kolidują one z historycznym charakterem obiektu, formy zainwestowania należy w maksymalnym stopniu ukierunkować na ich harmonijne wpisanie w otaczający krajobraz. Z tego powodu należy wyłączyć z możliwości realizacji inwestycje duże wielkoobszarowe, jak również te, które wymagają znacznych przeobrażeń krajobrazu, należy utrzymać krajobraz przyrodniczy związany przestrzennie z historycznym założeniem urbanistycznym, winno się uwolnić jego obszar od elementów dysharmonizujących,

rekultywować tereny zniszczone a w przypadku wprowadzenia nowych elementów winny one podnosić estetyczne wartości tych terenów i podkreślać ich związek przestrzenny z historycznym założeniem urbanistycznym, umieszczanie reklam lub innych tablic, nie związanych bezpośrednio z danym obiektem i stanowiących element obcy na tym terenie jest zabronione. Dopuszcza się umiejscowienie tablic informacyjnych instytucji, lub szyldów sklepów i zakładów w miejscach na to wyznaczonych, we właściwej nie agresywnej formie, wszelkie działania należy konsultować z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Granice strefy "K" zostały określone we wsiach: Bogdanów, Budziszów, Chmielów, Jarząbkowice, Jakubkowice., Jenkowice, Lisowice, Karczyce, Piersno, Samsonowice, Samborz, Ramułtowice, Siemidrożyce, Sobkowice, Wichrów, Wilków Średzki, Zabłoto.

Strefa „E” ochrony ekspozycji układu zabytkowego Strefa „E” ochrony ekspozycji układu zabytkowego obejmuje obszar stanowiącą zabezpieczenie właściwego eksponowania zabytkowego obiektu o charakterze dominanty terenowej przez określenie warunków realizacji nowej zabudowy, np nieprzekraczalnych gabarytów zabudowy lub ograniczeń w możliwości zabudowy tych terenów. Strefa ta występuje we wsi Osiek oraz Piersno od strony drogi krajowej nr 5, oraz Kostomłoty od strony A-4,

3.4. OCHRONA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH Strefa „W” ścisłej ochrony archeologicznej Strefą „W” ścisłej ochrony archeologicznej należy objąć: 1) stanowiska archeologiczne o zachowanej formie krajobrazowej: a) Chmielów – Lisowice (dwór otoczony fosą), b) Jarząbkowice (grodzisko), c) Bogdanów ( gródek) d) Paździorno (grodzisko), e) Piersno, f) Piotrowice wraz z terenami przyległymi, stanowiącymi otoczenie zabytku, przewidując zakaz zabudowy, gwarantując właściwe wyeksponowanie obiektu, 2) krzyże pokutne wraz z najbliższym otoczeniem (Bogdanów, Karczyce, Kostomłoty, Piersno, Piotrowice, Samborz, Sobkowice Świdnica Polska, Wichrów. Dla wyżej wymienionych obiektów wprowadza się priorytet wymogów konserwatorskich oraz zakaz działań inwestycyjnych nie związanych bezpośrednio z konserwacją i rewaloryzacją zabytkowego terenu - dopuszcza się jedynie prowadzenie prac porządkowych, konserwację zachowanych elementów zabytkowych celem ich ekspozycji w terenie lub zabezpieczenia przed zniszczeniem. Na tym terenie wszelkie ewentualne prace należy uzgadniać z Dolnośląskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków oraz prowadzić za pozwoleniem na prace archeologiczne i wykopaliskowe. Inwestor winien liczyć się z koniecznością zlecenia dodatkowych badań lub opracowań studialnych archeologicznych, architektonicznych, stratygraficznych, dendrochronologicznych i innych. Strefa „OW” obserwacji archeologicznej Granice strefy OW zgodnie z rysunkiem Studium, dla miejscowości o metryce średniowiecznej i nowożytnej oraz obszarów o zachowanych reliktach intensywnego pradziejowego i historycznego osadnictwa przewidzianych pod zainwestowanie. Wszelkie zamierzenia inwestycyjne w jej obrębie podlegają następującemu ustaleniu: wszelkie zamierzenia inwestycyjne na tym obszarze związane z pracami ziemnymi należy uzgodnić z Dolnośląskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków co do konieczności ich 99

prowadzenia pod nadzorem archeologicznym i za pozwoleniem Wojewódzkiego konserwatora Zabytków, nadzór archeologiczny i ratownicze badania archeologiczne prowadzone są przez uprawnionego archeologa, obowiązuje wymóg powiadamiania przez Inwestora Wydziału Zabytków Archeologicznych WKZ o terminie rozpoczęcia i zakończenia prac ziemnych z co najmniej 7–dniowym wyprzedzeniem, celem zorganizowania nadzoru archeologiczno konserwatorskiego, w przypadku wystąpienia zabytków podjęte zostaną ratowniczce badania wykopaliskowe, Wymogi dotyczące stanowisk archeologicznych Ochronie konserwatorskiej podlegają również stanowiska archeologiczne. (wykaz stanowisk w załączeniu). Reprezentowane są one przez osady oraz cmentarzyska ciałopalne i szkieletowe, znaleziska luźne, nieliczne pozostałości grodzisk i obiekty o nieustalonej obecnie funkcji. W odniesieniu do stanowisk archeologicznych obowiązują następujące wymogi konserwatorskie: w obrębie znajdujących się na terenie objętym opracowaniem planu chronionych stanowisk archeologicznych oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie wszelkie zamierzenia inwestycyjne wymagają przeprowadzenia ratowniczych badań archeologicznych, przed uzyskaniem pozwolenia na budowę (a dla robót nie wymagających pozwolenia na budowę przed realizacją inwestycji, tj. przed uzyskaniem zaświadczenia potwierdzającego akceptację przyjęcia zgłoszenia wykonywania robót budowlanych) należy uzyskać pozwolenie Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na przeprowadzenie ziemnych robót budowlanych na terenie zabytkowym w trybie prac konserwatorskich, które polegają na przeprowadzeniu wyprzedzających ratowniczych badań archeologicznych metodą wykopaliskową, przez uprawnionego archeologa, należy wyłączyć spod ewentualnego zalesienia obszary stanowisk archeologicznych, zasób ewidencji i rejestru stanowisk archeologicznych podlega sukcesywnym uzupełnieniom i weryfikacji.

3.5. OCHRONA ZABYTKOWYCH UKŁADÓW ZIELENI i CMENTARZY Parki, szpalery i aleje Jako zieleń chroniona mogą występować obszary zielone, oznaczone jako teren zielony do zachowania, to jest: - założenia zieleni komponowanej: parki, ogrody, skwery ukształtowane przez człowieka, - cmentarze powstałe przed 1945 rokiem, - szpalery aleje, pojedyncze drzewa pomnikowe. Na terenach zieleni komponowanej obowiązują następujące wymogi konserwatorskie: Należy dążyć do ich zachowania lub scalenia w granicach historycznych. Założenia te winny pozostać założeniami zielonymi, należy lokalizować tu funkcję reprezentacyjną lub rekreacyjną. Założenia te należy uporządkować, wskazana jest ich rewaloryzacja. Na obszarach chronionych wprowadza się zakaz prowadzenia działalności inwestycyjnej bez uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Wszelkie działania na tym terenie także lokalizację nowych obiektów należy uzgodnić z wojewódzkim konserwatorem zabytków. W przypadku szpalerów, alei i pojedynczych okazów obowiązują następujące wymogi konserwatorskie: Utrzymanie obiektu w miejscu i granicach historycznych. Właściwa pielęgnacja zieleni. W przypadku szpalerów i alei usuwanie chorych i uzupełnienie układu nasadzeniami właściwych gatunków.

100

W strefach tych należy dążyć do ich zachowania w historycznych granicach, nie dzielić tych obszarów na działki użytkowe, a w miarę możliwości zachować własność całości lub dążyć do scalenia w jednych rękach. Wszelkie prace porządkowe i renowacyjne należy prowadzić w uzgodnieniu z właściwym organem ochrony zabytków. Strefą ochrony zabytkowych układów zieleni kształtowanej objęto:

Bogdanów Park pałacowy 2 poł. XIX

Chmielów Park pałacowy XVIII/XIX Jarząbkowice Park k. XIX 433/W z dn. 7.03.79 Lisowice Park dworski z 2 poł. XIX 722/W z dn. 25.07.96 reliktami grobowca oraz d. ogrody użytkowe Piersno Park pałacowy k. XIX Piotrowice Park pałacowy z 2 poł. XIX 688/1-3/W z dn. grobowcem i 26.07.93 obeliskiem Ramułtowice Park dworski I XIX 387/W z dn. 17.03.77 Ramułtowice Park dworski II XIX 386/W z dn. 29.03.77 Sikorzyce Park pałacowy XIX

Cmentarze Na terenie historycznych cmentarzy obowiązuje: jeżeli są one nadal użytkowane, należy zachować ich dotychczasową funkcję, cmentarze nie użytkowane, należy zachować jako tereny zielone, pocmentarne, należy zaznaczyć w terenie obszar cmentarza poprzez ogrodzenie go w sposób trwały, funkcję ogrodzenia pełnić może zarówno twór sztuczny (mur estetyczne ogrodzenie metalowe), jak i naturalny – żywopłot, cmentarze te należy uporządkować: zachowane nagrobki zabezpieczyć przed dewastacją i pozostawić w miejscu, ewentualnie utworzyć dla nich lapidarium lub zachować je w inny uzgodniony z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków sposób, ze względu na ochronę zabytkowego otoczenia należy przewidzieć zakaz lokalizacji nowej zabudowy oraz elementów kubaturowych na terenie przylegającym do cmentarzy,

Bogdanów cmentarz kat. 1 poł. XIX Karta Chmielów cmentarz kat. na zach. od wsi 2 poł. XIX Karta Chmielów cmentarz poewang. na zach. od wsi 1 poł. XIX Karta

Jakubowice cmentarz poewang. na wsch. od wsi 2 poł. XIX Karta

Jarząbkowice cmentarz poewang. na zach. od wsi 2 poł. XIX Karta Karczyce cmentarz kat. XV Karta 301/A/1- skwer Jana Kostomłoty cmentarz kat. XIII-XIX 2/04 z dn. Karta Pawła II 21.04.04 301/A/1- mur cmentarza z 1 poł. XVII, Kostomłoty 2/04 z dn. bramami i kapliczką XIX 21.04.04 Mieczków cmentarz kat. XV Karta Mieczków cmentarz poewang. pn. część wsi 1886 Karta Osiek cmentarz kat. przed XVIII Karta Paździorno cmentarz kat. XVI Karta 101

Piersno- cmentarz poewang. XV Karta Stoszów Piersno cmentarz par. w centrum wsi 2 poł. XIX Karta Piotrowice cmentarz kat. XVI Karta na pn.-wsch. od Piotrowice cmentarz par. 2 poł. XIX Karta wsi Ramułtowice cmentarz poewang. 2 poł. XIX Karta na pn.-zach. od cmentarz wiejski 1 poł. XIX Karta Samborz wsi Siemidrożyce cmentarz kat. XVI Karta Sikorzyce cmentarz poewang. na pd. od wsi 2 poł. XIX Karta Świdnica cmentarz kat. poł. XVIII Karta Polska Wichrów cmentarz kat. 1 poł. XVIII Karta Wilków Średzki cmentarz kat. XIV Karta Wiilków Średzki cmentarz kat. na wsch. od wsi 1 poł. XX Karta

3.6. OBIEKTY WPISANE DO KONSERWATORSKIEGO REJESTRU ZABYTKÓW, WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW Załączony do Studium spis wojewódzkiej ewidencji zabytków podlega sukcesywnemu rozpoznaniu i bieżącej aktualizacji. Zmiany ewidencji nie powodują dezaktualizacji studium. Dla obiektów wymienionych obowiązują następujące wymogi konserwatorskie: zachować ich bryłę, kształt i geometrię dachu oraz zastosowane tradycyjne materiały budowlane, utrzymać, a w przypadku zniszczenia odtworzyć historyczny detal architektoniczny, zachować kształt, rozmiary i rozmieszczenie otworów zgodne z historycznym wizerunkiem budynku, należy utrzymać lub odtworzyć oryginalną stolarkę okien i drzwi, w przypadku konieczności przebicia nowych otworów, należy je zharmonizować z zabytkową elewacją budynku, stosować kolorystykę i materiały nawiązujące do tradycyjnych lokalnych rozwiązań, w tym ceramiczne lub tynkowe pokrycie ścian zewnętrznych; zakazuje się stosowania okładzin ściennych typu „siding”, należy stosować historyczny rodzaj pokrycia dachowego (dachówka ceramiczna w kolorze ceglastym), elementy elewacyjne instalacji technicznych należy montować z uwzględnieniem wartości zabytkowych obiektów. Wykonywanie prac budowlanych przy obiektach w wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków należy uzgadniać z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków. Obiekty objęte ochroną konserwatorską na podstawie wpisu do rejestru zabytków objęte są wszelkimi rygorami prawnymi wynikającymi z treści odpowiednich aktów prawnych, w tym przede wszystkim objęte są rygorami ochrony konserwatorskiej wynikającymi z przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Obowiązuje bezwzględny priorytet wymagań konserwatorskich nad względami wynikającymi z działalności inwestycyjnej. Należy dążyć do pełnej rewaloryzacji zabytków. Rygory te obowiązują niezależnie od położenia budowli czy innego wpisanego do rejestru zabytków obiektu w poszczególnych strefach ochrony konserwatorskiej. Wszelkie działania podejmowane przy zabytkach wymagają pisemnego pozwolenia właściwego konserwatora zabytków.

102

4. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 4.1. OGÓLNE KIERUNKI KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LESNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ Niewielki spadek powierzchni użytków rolnych związany ze wzrostem ilości terenów zainwestowanych oraz zalesianiem gruntów niskiej jakości nie wpływa istotnie na zmniejszenie roli sektora rolno – spożywczego w gospodarce gminy. Uchwalona w 2001 roku przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich3 lokuje obszary wiejskie gmin powiatu średzkiego w regionie I – intensywnego rolnictwa. Region ten charakteryzuje się najkorzystniejszym w województwie agroklimatem i warunkami glebowymi. W regionie tym warunki siedliskowe prowadzenia produkcji rolniczej należą do najlepszych w kraju. Dobre warunki agroklimatyczne i glebowe sprzyjają intensywnej produkcji rolniczej, a pobliski duży rynek w postaci aglomeracji wrocławskiej – produkcji warzywniczej i sadowniczej. Bliskość Wrocławia sprzyja również rozwojowi działalności agroturystycznej. Szansą na poprawę kondycji gospodarstw rolnych oraz warunków życia na obszarach wiejskich stało się wejście Polski do Unii Europejskiej. Do działań w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, które mogłyby być realizowane na omawianym obszarze, należą m.in.: - renty strukturalne, - dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej, - wspieranie gospodarstw niskotowarowych, - grupy producentów rolnych, - pomoc techniczna dla gospodarstw. Wskazana jest kontynuacja procesów restrukturyzacyjnych w kierunku trwałego zagospodarowania gruntów użytkowanych rolniczo, będących własnością Skarbu Państwa lub gminy. W zasobie gruntów Własności Rolnej Skarbu Państwa znajduje się nadal ok. 32,9% użytków rolnych gminy. Zaleca się rekultywację lokalnych wyrobisk, w tym wyrobiska w Wichrowie w kierunku leśnym. W związku z niewielką ilością gruntów niskiej jakości – przydatnych pod zalesienia, w celu poprawy mikroklimatu oraz urozmaiceniu krajobrazu należałoby szczególną troska otoczyć istniejące oraz wprowadzić nowe zadrzewienia śródpolne i przydrożne. Obszary istniejących lasów i terenów zadrzewionych należy pozostawić w dotychczasowym użytkowaniu. Zgodnie z ustawą o lasach gospodarkę leśną prowadzi się według następujących zasad: - powszechnej ochrony lasów; - trwałości utrzymania lasów; - ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów; - powiększania zasobów leśnych. Szczegóły prowadzenia gospodarki leśnej dla danego obszaru zawierają obowiązujący plan urządzenia lasu i uproszczony plan urządzenia lasu (dla lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa) z uwzględnieniem: - zachowania lasów i ich korzystnego wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą, - przebudowy drzewostanów zgodnie z warunkami siedliska, - ochrony lasów, - racjonalnego pozyskiwania drewna i odnawianiu drzewostanów.

3 Uchwała Nr XXXV / 583 / 2001 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 25 maja 2001 roku w sprawie Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich Województwa Dolnośląskiego 103

4.2. KIERUNKI OCHRONY GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH Grunty rolne i leśne podlegają ochronie na mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych a lasy na mocy ustawy o lasach. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych określa zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji i poprawiania wartości użytkowej gruntów. Zgodnie z nią ochrona gruntów rolnych polega na: - ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne; - zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi, - rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze, - zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych, - ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi, a ochrona gruntów leśnych polega na: - ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne lub nierolnicze, - zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej i ruchów masowych ziemi, - przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej, - poprawianiu ich wartości użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich produkcyjności, - ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Ustawa o lasach określa zasady zachowania, ochrony i powiększania zasobów leśnych oraz zasady gospodarki leśnej w powiązaniu z innymi elementami środowiska i z gospodarką narodową.

104

5. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI 5.1. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI Zasadniczymi elementami rozbudowy istniejącego układu sieci drogowej gm. Kostomłoty jest modernizacja odcinka autostrady A-4, przebiegającego przez obszar gminy, z budową miejsc obsługi podróżnych w rejonie Piotrowic oraz węzła Kostomłoty z punktami poboru opłat, a także modernizacja drogi krajowej nr 5 w ciągu Kostomłoty – Osiek – Strzegom oraz drogi wojewódzkiej nr 346, prowadzącej ze Środy Śląskiej do Wrocławia (z priorytetowym traktowaniem budowy obwodnic wsi położonych na tej trasie). Modernizacja dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych z jednej strony podniesie standard bezpieczeństwa na obszarze Studium z drugiej natomiast poprawi dostępność komunikacyjną poszczególnych miejscowości gminy. Sieci infrastruktury technicznej można lokalizować w wyznaczonych liniach rozgraniczających dróg za zgodą zarządzającego. Dopuszcza się [realizację innego przebiegu dróg nie wskazanego na rysunku Studium. zmianę parametrów i klas dróg oraz realizację innego ich przebiegu niż wskazany na rysunku 2 Studium. Obsługę terenów można zapewnić za pomocą dróg wewnętrznych.] Szczegółowe granice, zasady zagospodarowania i kształtowania terenów komunikacji należy określić w planach miejscowych uwzględniając ustalenia sformułowane poniżej.

Oznaczone na rysunku Studium kolorem szarym, symbol KS Tereny obsługi komunikacji samochodowej (węzły drogowe) wraz z zielenią oraz niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - zakaz lokalizacji stacji paliw, usług oraz miejsc obsługi podróżnych (MOP). Oznaczone na rysunku studium symbolem MOP Tereny obsługi komunikacji samochodowej (miejsca obsługi podróżnych MOP, w tym: parking, stacja paliw, handel detaliczny, gastronomia, itp.) wraz z zielenią oraz niezbędnymi urządzeniami infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: - nie dopuszcza się do realizacji inwestycji mogących stanowić zagrożenie dla sąsiadujących terenów mieszkaniowych, - dopuszcza się turystykę i wypoczynek jako funkcje towarzyszące (motel, plac zabaw itp.). Oznaczone na rysunku Studium kolorem białym - symbol A: istniejące autostrady

Oznaczone na rysunku Studium kolorem białym – symbol GP: istniejące i projektowane drogi i ulice główne przyspieszone

Oznaczone na rysunku Studium kolorem białym – symbol G: istniejące i projektowane drogi i ulice główne

Oznaczone na rysunku Studium kolorem białym - symbol Z: istniejące i projektowane drogi i ulice zbiorcze

2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 105

Oznaczone na rysunku Studium kolorem białym – symbol L: istniejące i projektowane ważniejsze drogi i ulice lokalne

[Oznaczone na rysunku Studium kolorem białym – symbol L1: istniejące i projektowane ważniejsze drogi i ulice lokalne. Zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy: 1) klasa techniczna – droga klasy lokalnej, 2) szerokość ulicy i drogi w liniach rozgraniczających zgodnie z przepisami odrębnymi.]1

5.2. KIERUNKI MODERNIZACJI DRÓG Modernizacja autostrady A4 Zaleca się uzyskanie docelowo parametrów klasy A 2/3 (szerokość w liniach rozgraniczających min 60,0 m). Modernizacja drogi krajowej nr 5 Zaleca się uzyskanie docelowo parametrów klasy GP 2/2 (szerokość w liniach rozgraniczających 45,0 m). Docelowo zakłada się przełożenie części trasy drogi krajowej na projektowaną obwodnicę miejscowości Osiek. Istniejące urządzenia (gazociąg wysokiego ciśnienia) kolidujące z trasą projektowanej obwodnicy na etapie opracowania mpzp mogą wymagać korekty ich przebiegu. W przypadku zaistnienia takiej konieczności, dopuszcza się korektę przebiegu sieci technicznych kolidujących z trasą projektowanej obwodnicy na wniosek zainteresowanej strony, za zgodą i na warunkach określonych przez operatorów tychże sieci. Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 346 Studium ustala modernizację drogi wojewódzkiej nr 346. Docelowo zakłada się realizację zachodniego obejścia miejscowości Wilków Średzki, Sobkowice i północnego obejścia miejscowości Świdnica Polska w ciągu drogi wojewódzkiej nr 346 (parametry G 1/2).

Budowa obwodnicy aglomeracji wrocławskiej Studium ustala budowę zachodniego odcinka obwodnicy aglomeracji wrocławskiej (OAW) wraz z łącznikiem do węzła Kostomłoty o parametrach docelowo G 1/2. Modernizacja dróg powiatowych Dla wszystkich dróg powiatowych (oprócz dróg nr 2079D, 2082, 2092, 2893 dla których przyjęto docelowo klasę drogi L lub D) przyjęto docelową klasę techniczną Z 1/2. Modernizacja dróg gminnych [(ulic miejskich)]2 Drogi, łączące ze sobą poszczególne miejscowości w gminie, jak również z gminami sąsiednimi zaliczono do dróg gminnych, dla których przyjęto klasę techniczną L. Pozostałe [ulice klasy D o szerokości w liniach rozgraniczających min 10,0 m. drogi przyjmuje się jako drogi klasy D, o szerokościach w liniach rozgraniczających zgodnych z przepisami odrębnymi.]2

1 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r. 2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 106

6. KIERUNKI LOKALIZACJI INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

Tereny infrastruktury technicznej - ( WW, [WW2]2 NO, EE ) Oznaczone na rysunku Studium, symbolem WW, [WW2]2: tereny urządzeń zaopatrzenia w wodę wraz z zielenią oraz urządzeniami infrastruktury technicznej. Oznaczone na rysunku Studium, symbolem NO: tereny urządzeń odprowadzania i oczyszczania ścieków wraz z zielenią oraz urządzeniami infrastruktury technicznej. Oznaczone na rysunku Studium, symbolem EE: tereny urządzeń zaopatrzenia w energię elektryczną wraz z zielenią oraz urządzeniami infrastruktury technicznej.

6.1. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA. Zaopatrzenie w wodę Docelowo zakłada się zwodociągowanie wszystkich miejscowości w gminie. Planuje się podłączenie części wsi we wspólne systemy wodociągowe w celu poprawienia funkcjonowania systemów, zmniejszenie strat powstających przy uzdatnianiu i przesyłaniu wody oraz obniżenie kosztów eksploatacji. Jednocześnie zakłada się sukcesywną budowę i rozbudowę urządzeń oraz sieci wodociągowej magistralnej i rozdzielczej na terenach przeznaczonych do zainwestowania, a także wymianę lub modernizację sieci istniejących. Planowana sieć wodociągowa włączona będzie w istniejący układ sieci i dostosowana do planowanego układu komunikacyjnego oraz istniejącej i planowanej zabudowy. Modernizację lub wymianę istniejącej sieci wodociągowej oraz budowę nowych odcinków sieci rozdzielczej przewiduje się w obrębie linii rozgraniczających modernizowanych i planowanych dróg i ulic. Zakłada się, że bilans zużycia wody dla planowanej zabudowy mieszkaniowej wzrośnie od 15% do 30% w porównaniu do stanu z 2008r. (tabela w uwarunkowaniach). Odprowadzanie i unieszkodliwianie ścieków Do głównych celów strategicznych, mających na celu ochronę środowiska, które wynikają ze Strategii Rozwoju Powiatu Średzkiego Śląskiego należy między innymi osiągnięcie stanu najwyższej czystości rzek i potoków w powiecie poprzez: budowę wystarczającej ilości oczyszczalni ścieków na odpowiednim poziomie technicznym (wraz z ewentualnymi kolektorami i sieciami kanalizacyjnymi), rozwój przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach, gdzie nie będą budowane sieci kanalizacyjne. Gminna infrastruktura w obszarze gospodarki wodno-ściekowej jest niepełna i niejednolita. Stopień zaopatrzenia ludności gminy w wodę pitną jest bardzo wysoki i praktycznie przekracza 99%. Oznacza to, że do zwodociągowania pozostały zamieszkane przez ok. 50 osób dwa przysiółki lub pojedyncze gospodarstwa w tych wsiach, które już objęte są działaniem wodociągów grupowych oraz nowobudowane osiedla w miejscowości Kostomłoty i Piotrowice. Takiemu stopniu zwodociągowania, w znaczny sposób poprawiającemu przecież warunki bytowe ludności, lecz jednocześnie zwiększającemu i to w sposób dość wyraźny ilość powstających w gospodarstwach domowych ścieków, nie odpowiadają możliwości właściwego oczyszczenia tych ścieków. Stopień skanalizowania gminy dochodzi do 45%, co oznacza – uwzględniając nawet dowożenie ścieków do punktów zlewnych - że ponad połowa wytwarzanych w gminie ścieków trafia bez oczyszczania

2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 2 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r. 107 do rozlicznych odbiorników, najczęściej niewielkich cieków wodnych. Priorytetem staje się więc rozbudowa sieci kanalizacyjnej gminy. Podstawą do tego jest funkcjonująca w Piotrowicach komunalna oczyszczalnia ścieków, która po przebudowie pozwoli na przyjęcie całej ilości ścieków powstających w gminie. Istnienie sprawnej i dużej oczyszczalni jest atutem, który gmina winna wykorzystać przy właściwym rozwiązaniu problemów gospodarki ściekowej i projektowaniu rozbudowy swoich systemów kanalizacyjnych. Pozwoli to zarówno na poprawę warunków życia ludności, a w szerszym kontekście zapewni ochronę tej części zlewni rzeki Strzegomki przed zanieczyszczeniem. Rok 2015 określa horyzont czasowy, względem którego spełniona ma być realizacja podstawowego celu wyznaczonego przez Ramową Dyrektywę Wodną, tj. osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych i dobrego stanu fizyko-chemicznego wód podziemnych. Warunkiem jego osiągnięcia jest takie zredukowanie dopływu nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych, aby przywrócone zostały naturalne fizyko-chemiczne i biologiczne właściwości wód. Ponieważ odbiornikiem ścieków w gminie jest i pozostanie rzeka Strzegomka, skanalizowanie tego obszaru przyczyni się niewątpliwie do dalszej poprawy stanu czystości tej rzeki, choć główne działania w tym zakresie muszą przede wszystkim dotyczyć największych źródeł zanieczyszczeń, znajdujących się poza obszarem gminy. Niemniej jednak i gmina Kostomłoty winna włączyć się w proces rewitalizacji rzeki i aktywnej ochrony jej dorzecza głównie poprzez dalszą rozbudowę systemów kanalizacyjnych na jej terenie. Przyjęte zostało rozwiązanie docelowego odprowadzania wszystkich ścieków powstających na terenie gminy do oczyszczalni w Piotrowicach. Plan Rozwoju Lokalnego gminy Kostomłoty a także wieloletni program inwestycyjny jest w trakcie realizacji. Zrealizowana stacja uzdatniania wody w Bogdanowie, na której oparte będzie zasilanie wsi Mieczków i ewentualnie Paździorno, oraz budowa sieci wodociągowej we wsi Mieczków z tranzytem do Wichrowa (zrealizowany). Działania te mają na celu łączenie rozproszonych wodociągów. Budowa sieci wodociągowej na osiedlu Zacisze w Kostomłotach II etap. Zrealizowana sieć kanalizacji sanitarnej na terenie byłego POM w Kostomłotach. Zrealizowana sieć wodociągowa na osiedlu Piotrowice. Budowa sieci kanalizacyjnej na osiedlu Zacisze w Kostomłotach II etap. Dokończenie skanalizowania wsi Piotrowice i Kostomłoty. Zrealizowana sieć kanalizacji dla wsi Samborz z tranzytem tłocznym do m. Jenkowice. Zrealizowana sieć wodociągowa we wsi Samborz. Wykonanie II etapu inwestycji finansowanej ze środków SAPARD tj. kanalizacji sanitarnej tłocznej z miejscowości Jarząbkowice, Karczyce i Ramułtowice do miejscowości Lisowice. Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami dla wsi Karczyce, Ramułtowice, Jarząbkowice. Rozpoczęcie budowy kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami dla miejscowości Mieczków i Chmielów. Kontynuować należy budowę kanalizacji sanitarnej: w oparciu o sieć kanalizacyjną tłoczną przebiegająca przez miejscowości Lisowice, Wilków Średzki, Siemidrożyce do oczyszczalni ścieków w Piotrowicach. Powyższy tranzyt kanalizacyjny pozwoli na skanalizowanie w miejscowościach przyległych tj. Wilków Średzki, Sobkowice, Wnorów, Świdnica Polska, Czechy, Budziszów, Sikorzyce, Jakubkowice i Szymanowice. Jednocześnie należy podjąć prace nad modernizacją oczyszczalni ścieków w Piotrowicach zarówno z uwagi na zwiększone ilości dopływających ścieków (dopasowanie urządzeń pod względem ich charakterystyki hydraulicznej) jak i zwiększenie stopnia usuwania związków biogennych a także pozwoleniem wodnoprawnym (ważnym do 2018r.). Zrealizowana kanalizacja we wsiach Wichrów i Paździorno stwarza możliwości włączenia do niej pozostałych wsi z południowej części gminy: Osieka, Bogdanowa i Godkowa.

108

Realizacja tych zamierzeń pozwoli na całkowite skanalizowanie gminy i pełną ochronę rzeki Strzegomki przed dopływem nieoczyszczonych ścieków. Przyczyni się również do uatrakcyjnienia terenów gminy pod względem inwestycyjnym i turystycznym. Dopuszcza się indywidualny system odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych do czasu realizacji i podłączenia do zbiorczej kanalizacji sanitarnej. W celu ochrony czystości wód powierzchniowych należy wyeliminować dopływ ścieków bytowych, komunalnych i przemysłowych do kanalizacji deszczowej, a na wylotach kanałów do odbiornika zastosować urządzenia podczyszczające (np. separatory), ze względu na odprowadzanie z wodami opadowymi substancji ropopochodnych, spływających z terenów zurbanizowanych.

6.2. GOSPODARKA ODPADAMI „Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego” opracowany w 2004 r. określa proponowany podział województwa na maksymalnie 22 obszary wspólnej gospodarki odpadami komunalnymi. Gmina Kostomłoty wchodzi w skład Obszaru Średzkiego. Szacunkowa liczba ludności obszaru wynosi około 85 tys. Do głównych celów strategicznych, mających na celu ochronę środowiska, które wynikają ze Strategii Rozwoju Powiatu Średzkiego Śląskiego należy między innymi racjonalna gospodarka odpadami (minimalizacja ich ilości, wykorzystywanie surowców wtórnych). Określeniu celów, zadań i realizacji polityki ekologicznej gminy służy opracowany Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami. Ważnym działaniem jest również popularyzacja edukacji ekologicznej w zakresie gospodarki odpadami. Podstawowymi długoterminowymi celami w gospodarce odpadami zgodnie z „Planem Gospodarki Odpadami Gminy Kostomłoty” będzie m.in.: zapobieganie powstawaniu odpadów, ograniczenia ich ilości, ograniczenie negatywnego skutku ich oddziaływania, objęcie zorganizowaną zbiórką wszystkich źródeł wytwarzania odpadów, wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych, poprawa funkcjonowania systemu selektywnej zbiórki odpadów, współpraca regionalna na rzecz racjonalizacji gospodarki odpadami, wyeliminowanie nielegalnego składowania odpadów oraz likwidację wszystkich istniejących „dzikich” składowisk. Władze gminy dopuszczają wyznaczenie na terenie gminy miejsc sortowni śmieci (np. w okolicach miejscowości Wichrów – Bogdanów) oraz zakładu sortowania i składowania śmieci (np. w okolicach miejscowości Piersno). Dopuszcza się możliwość segregacji i magazynowania śmieci w skali gminy na terenach aktywności gospodarczej usługowo-produkcyjnej i terenach usług komercyjnych. Obecnie 100 % odpadów komunalnych wytwarzanych w gminie przeznaczonych do składowania jest składowanych bez przetworzenia. Celem na rok 2015 jest, aby wszystkie odpady usuwane na składowiska były wcześniej poddane przekształceniu mechaniczno-biologicznemu. W efekcie wprowadzania w życie zapisów planu, należy spodziewać się, że docelowo na składowisku będą składowane wyłącznie odpady przetworzone mechanicznie i biologicznie składające się z: stabilizatu, frakcji grubej odpadów zmieszanych, frakcji drobnej odpadów zmieszanych, pozostałości z odpadów wielkogabarytowych po oddzieleniu frakcji surowcowej, pozostałości z oczyszczania gruzu i odpadów budowlanych, pozostałości z oczyszczania odpadów z selektywnej zbiórki.

109

6.3. ENERGETYKA Zaopatrzenie w gaz W Studium zakłada się sukcesywną gazyfikację terenów gminy na podstawie odpowiednich opracowań i dokumentacji, w pierwszej kolejności wsi: Osiek, Mieczków, Wichrów, Samborz, Kostomłoty, Zabłoto, Jenkowice, Piersno, Piotrowice. Wzdłuż istniejącego gazociągów wysokiego ciśnienia relacji węzeł Radakowice – odg. Jaroszów Jaro, o średnicy nominalnej, DN300 określa się strefę ochronną od gazociągu wyznaczoną przez odległości podstawowe (licząc od gazociągu do) tj.: dla gazociągów o średnicy DN≤300 i ciśnieniu PN 6,3 MPa: – 35 m do granicy terenu dla budynków użyteczności publicznej, – 25 m do granicy terenu zakładu przemysłowego oraz do linii zwartej zabudowy miast i zespołów wiejskich budynków mieszkalnych o zwartej zabudowie, – 20 m do rzutu budynku mieszkalnego zabudowy jedno- i wielorodzinnej oraz do granicy terenu parkingów, – 15 m do rzutu budynku wolnostojącego niemieszkalnego. Strefa ochronna sieci gazowej wysokiego ciśnienia, której lokalizację pokazano na rysunku studium, stanowi obszar, w którym operator sieci gazowej jest uprawniony do zapobiegania działalności mogącej mieć negatywny wpływ na jej trwałość i prawidłową eksploatację. Ustala się obowiązek uzgodnienia z operatorem sieci gazowej lokalizacji obiektów wzdłuż strefy ochronnej (na rysunku Studium pokazano maksymalne odległości od gazociągu dla poszczególnych średnic) oraz sposobu jej zagospodarowania. Dopuszcza się modernizację lub rozbudowę sieci gazowej. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30.07.2001 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr 97 poz.1055 z 2001r.) dla gazociągów wyznacza się strefę kontrolowaną, która wynosi: dla gazociągów podwyższonego średniego ciśnienia i gazociągów wysokiego ciśnienia o średnicy nominalnej: – do DN 150 włącznie – 4 m (po 2 m w obie strony od osi gazociągu), – powyżej DN 150 do DN 300 włącznie – 6 m (po 3 m w obie strony od osi gazociągu), – powyżej DN 300 do DN 500 włącznie – 8 m (po 4 m w obie strony od osi gazociągu), dla gazociągów niskiego i średniego ciśnienia – 1 m, w której zabrania się wznoszenia budynków, urządzania stałych składów i magazynów, sadzenia drzew oraz podejmowania jakichkolwiek działalności mogących zagrozić trwałości gazociągów podczas ich eksploatacji. Zaopatrzenie w energię elektryczną

Elektroenergetyczna sieć dystrybucyjna W zakresie modernizacji i rozbudowy systemu elektroenergetycznego przewiduje się: – budowę stacji elektroenergetycznej GPZ 110/20kV w okolicy planowanej strefy przemysłowej pomiędzy miejscowościami Kostomłoty i Wichrów (lokalizację stacji należy uzgodnić na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego), dopuszcza się nowe inne lokalizacje dla stacji elektroenergetycznej GPZ; – budowę linii elektroenergetycznej 110kV. – linie elektroenergetycznej 110kV Rakoszyce (Środa Śląska) – Kostomłoty – Żarów oraz Kąty Wrocławskie - Mietków - wzdłuż autostrady - Kostomłoty - Żarów – budowę innych linii elektroenergetycznych w zależności od potrzeb. W związku z opracowywanym na zlecenie EnergiaPro przez Energoprojekt Kraków „Studium wykonalności budowy jednotorowej linii 110kV relacji: Żarków – Kostomłoty - Kąty Wrocławskie” przedstawiono w Studium warianty oraz ewentualne alternatywne trasy projektowanej linii 110kV

110

(umożliwiające zrealizowanie inwestycji najbardziej korzystnej pod względem prawnym i własnościowym). W związku z tym należy zarezerwować i wyznaczyć tereny oraz trasy dla planowanych zamierzeń. Zaleca się zachowanie wzdłuż istniejącej linii wysokiego napięcia 110kV przewidywanego obszaru występowania elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego wyznaczonego w pasie o szerokości 20 m od osi linii w obu kierunkach. W zakresie rozbudowy i modernizacji systemu elektroenergetycznego średnich i niskich napięć wskazuje się: – budowę nowych sieci elektroenergetycznych średnich napięć z planowanego GPZ, aby ich przebieg nie kolidował z istniejącą i planowaną zabudową, – modernizację i przebudowę istniejących stacji transformatorowych oraz linii napowietrznych średniego i niskiego napięcia kolidujących z istniejącą i planowaną zabudową (skablowanie linii dla zapewnienia swobody kształtowania urbanistycznego), – przebudowę istniejącej sieci dystrybucji energii elektrycznej, w celu zmniejszenia strat i zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii, – budowę dodatkowych stacji transformatorowych stosownie do zaistniałych potrzeb wraz z elektroenergetycznymi liniami zasilającymi w formie linii kablowych, napowietrznych lub napowietrzno-kablowych uzależnionych od rodzaju i sposobu zabudowy (ilość, lokalizację stacji oraz zasilanie średnim napięciem określą miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego), – budowę linii elektroenergetycznych niskiego napięcia dla zasilenia nowych odbiorców na obszarach przeznaczonych pod zabudowę. Zaopatrzenie w energię cieplną Na terenie gminy nie przewiduje się realizacji centralnego systemu ciepłowniczego. Planowane jest utrzymanie istniejącego indywidualnego systemu zaopatrzenia w ciepło z zaleceniem modernizacji i wymiany urządzeń grzewczych na urządzenia o wysokiej sprawności grzewczej i niskim stopniu emisji zanieczyszczeń. Zaleca się również instalowanie w indywidualnych źródłach ciepła kotłów opalanych paliwem przyjaznym środowisku (gaz, olej opałowy, energia elektryczna). Inne lokalne zasoby paliw i energii Biorąc pod uwagę troskę o środowisko naturalne oraz zobowiązania związane z ratyfikacją Protokołu z Kioto oraz obecności Polski w Unii Europejskiej, Minister Gospodarki zobowiązał dostawców energii elektrycznej do zakupu energii ze źródeł odnawialnych. Udział energii odnawialnej w całkowitej sprzedaży energii elektrycznej w Polsce zwiększany jest w każdym roku. Do końca roku 2010 planuje się osiągnięcie poziomu 10,4% (Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 listopada 2006r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczania opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonego w odnawialnych źródłach energii). Rozwój energetyki odnawialnej stanowi element zrównoważonego rozwoju, natomiast potrzeba rozwoju produkcji energii ze źródeł odnawialnych wynika z konieczności ograniczenia emisji z procesów spalania paliw energetycznych, wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych i coraz mniej korzystnych ekonomicznie warunków ich pozyskiwania.

Energia geotermalna: Zasoby energii cieplnej możliwe do pozyskania z wód geotermalnych w rejonie gdzie położne są Kostomłoty nie są określone. Przeprowadzenie próbnych odwiertów pozwoliłoby oszacować takie zasoby. Wysokie nakłady inwestycyjne i wynikający z nich koszt ciepła, związany również z wysokimi kosztami eksploatacyjnymi instalacji geotermalnych, nie uzasadniają realizacji tego rodzaju inwestycji w tym rejonie Polski.

111

Energia wiatru: Energia wiatrowa jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi przemysłu produkujących zieloną energię w krajach Unii Europejskiej. Na podstawie mapy Osrodka Meteorologgi (IMGW okres obserwacji 1971-200), która przedstawia mezoskalową rejonizację Polski pod względem zasobów energii wiatru w kWh z 1m2 skrzydeł w ciągu roku. Wydzielono pięć rejonów o różnych zasobach energii dla wysokości 30 m.n.p.gr. Z mapy tej wynika, że około 60 % kraju posiada dobre warunki do wykorzystania wiatru jako czystego źródła energii. Warunki lokalne terenu mogą sytuację tą dodatkowo polepszyć. Większość terenów gminy Kostomłoty znajduje się w III - strefie energetycznej wiatru – korzystnej. Przed przystąpieniem do realizacji projektu – budowy elektrowni wiatrowych należy przeprowadzić dokładne badania warunków wiatrowych, ewentualnie można zastosować dane z najbliższej stacji meteorologicznej, lotniska lub innego źródła, jeżeli są to pomiary wiarygodne. Często jednak takie dane nie są dostępne dla wybranego rejonu, lub najbliższe stacje pomiarowe są zbyt odległe. W takim przypadku jedyną bezpieczną drogą jest ustawienie własnego punktu pomiarowego. Może się to wydawać rozwiązaniem drogim, jednak koszty z tym związane są drobną częścią kosztów postawienia dużej elektrowni, a tym bardziej farmy wiatrakowej. Znacznie bardziej kosztowne w skutkach jest złe oszacowanie lokalnych warunków wiatrowych. W gminie występuje zróżnicowanie lokalnego klimatu wynikające z niewielkich różnic wysokościowych pomiędzy dnem dolin a małymi wzniesieniami (do 50m). Przez cały rok przeważają wiatry zachodnie. Wieloletnia średnia roczna prędkość wiatru mierzona na posterunku meteorologicznym we Wrocławiu wynosi około 3,4m/s. Dlatego wykorzystanie gospodarcze energii wiatru może być opłacalne w niektórych rejonach gminy. Studium wskazuje trzy obszary w gminie o korzystnych warunkach dla lokalizacji elektrowni wiatrowych. Są to następujące rejony: – w obrębie miejscowości Samborz, Piersno, Jenkowice, Zabłoto, Kostomłoty, Wichrów; – w obrębie miejscowości Kostomłoty, Paździorno, Godków; Zaletą energii wiatrowej jest: – brak zanieczyszczenia powietrza, uniknięcie zmian stosunków wodnych i podgrzewania wód powierzchniowych, oraz brak wytwarzanych odpadów w formie popiołów lub odpadów promieniotwórczych wymagających dalszej utylizacji, eksploatacji kopań głębinowych lub powierzchniowych, zagrożenia promieniowaniem jonizującym; – korzyści ekonomiczne dla Gminy w postaci podatków płaconych przez inwestora, aktywizacja lokalnych przedsiębiorstw, dochody z dzierżaw dla indywidualnych właścicieli gruntów; – poprawa lokalnej infrastruktury energetycznej; Dotychczasowa praktyka wskazuje również na ujemne strony takich przedsięwzięć: – wytwarzać hałas i wibracje otoczenia, – zaburzać rozkład fal elektromagnetycznych, – zmieniać charakter krajobrazu, – tworzyć zagrożenia dla lokalnej i migrującej fauny, w tym szczególnie ptaków. Na etapie projektowania i przygotowywania inwestycji należy więc poszukiwać rozwiązań, które pozwolą na bezpieczne lokalizowanie elektrowni wiatrowych i nie będą w istotny sposób kolidować z ochroną zasobów przyrodniczych. Zaleca się lokalizowanie elektrowni wiatrowych (farm wiatrowych) w odległości minimum 1 km od istniejącej i projektowanej w Studium zabudowy mieszkaniowej. Dopuszcza się lokalizację stacji GPO/GPZ (Główny Punkt Odbioru/Główny Punkt Zasilania) farmy wiatrowej w obszarze wsi Wichrów i Kostomłoty z zachowaniem obowiązujących norm oraz przepisów prawa.

Energia słoneczna: W polskich warunkach klimatycznych stosowanie urządzeń wykorzystujących energię słoneczną do produkcji energii elektrycznej w układach fotowoltaicznych, hybrydowych i podobnych stanowi niewielki udział w bilansie energetycznym całej gminy. Zaleca się instalowanie w indywidualnych baterii słonecznych, jako dodatkowego źródła ciepła. 112

Dopuszcza się lokalizację baterii słonecznych na terenie około 10ha w obrębach [Kostomłoty na terenie AG1,]1 Osiek i Piotrowice.

Energia wodna: Dopuszcza się na rzece Strzegomce budowę urządzeń hydroenergetycznych.

Energia z odpadów: Biogaz ze składowisk odpadów komunalnych – bierze się pod uwagę możliwości pozyskania energii z tego źródła. Biogaz z oczyszczalni ścieków – na terenie gminy funkcjonuje uruchomiona w 1991 r. mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o projektowanej przepustowości 1555 m3/d, zlokalizowana w Piotrowicach. Rzeczywista ilość dopływających i dowożonych ścieków wynosi ok. 400 m3/d. Łącznie oczyszczalnia może wytworzyć około V=45000m3 biogazu = 9938GJ, co stanowi niewielki udział w bilansie energetycznym całej gminy. Biomasa – słoma, odpady drzewne jest bardzo atrakcyjnym paliwem spełniającym wymogi ochrony środowiska ze względu na niską zawartość siarki i popiołu. Na terenie gminy znajdują się duże ilości słomy do wykorzystania. Zauważa się stały wzrost wykorzystania do ogrzewania budynków mieszkalnych, ciepłego powietrza pochodzącego z ogrzewania kominkowego. Spalanie odpadów – spalanie odpadów jest rozwiązaniem alternatywnym w stosunku do składowania i kompostowania odpadów komunalnych. Należy jednak wziąć pod uwagę, że spalanie odpadów wymaga skomplikowanego i kosztownego procesu technologicznego. Dopuszcza się lokalizowanie biogazownii na terenach upraw polowych, terenach produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych oraz terenach aktywności gospodarczej usługowo-produkcyjnej.

1 zmiana SUiKZP przyjęta uchwałą nr XXV/130/12 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 lipca 2012 r. 113

7. SYNTEZA USTALEŃ STUDIUM W Studium, stosownie do skali opracowania, wyznaczono siedem głównych rodzajów zagospodarowania terenu:

1) Tereny mieszkaniowe. 2) Tereny infrastruktury społecznej. 3) Tereny aktywności gospodarczej. 4) Tereny produkcji rolnej oraz obsługi rolno-spożywczej. 5) Tereny infrastruktury technicznej. 6) Tereny komunikacji i urządzeń obsługi komunikacji. 7) Tereny rolne i lasów. Gmina Kostomłoty położona jest w środkowej części województwa dolnośląskiego. Z gminą miejsko-wiejską Środa Śl. oraz wiejskimi gminami Malczyce, Miękinia i Udanin tworzy powiat Średzki. Dominacja małych jednostek osadniczych oraz gleby wysokiej jakości powodują, że główną funkcją gminy pozostanie rolnictwo, zaś funkcjami uzupełniającymi, które należy rozwijać, będą: mieszkalnictwo, usługi, działalność produkcyjna, przetwórstwo rolne oraz turystyka i rekreacja. Studium zakłada wzmocnienie funkcji usługowej poprzez rozwój szeroko rozumianych usług (usługi ponadpodstawowe, komercyjne, rzemiosło, drobna działalność gospodarcza, obsługa rolnictwa), działalności produkcyjnej oraz mieszkalnictwa. W zakresie komunikacji proponuje się m.in. na drodze nr 5 budowę obwodnicy Osieka, na drodze nr 346 budowę obwodnicy Wilkowa Średzkiego i Świdnicy Polskiej. Studium zakłada ponadto realizację zachodniego odcinka obwodnicy aglomeracji wrocławskiej (AOW) wraz z łącznikiem do węzła Kostomłoty. Rejony rozwoju funkcji mieszkaniowej jednorodzinnej przewiduje się głównie w Kostomłotach, Zabłocie, Piotrowicach, Osieku, Paździornie, Samsonowicach, Chmielowie, Lisowicach, Ramułtowicach oraz Jarząbkowicach. W miejscowościach Kostomłoty, Zabłoto, Osiek i Wichrów wyznaczono tereny pod wariantową zabudowę mieszkaniową lub usług komercyjnych, której uszczegółowienie nastąpi na etapie planów miejscowych. Postulowane rejony rozwoju funkcji usług komercyjnych to obszar zlokalizowany w obrębie Kostomłoty na zachód, północ, wschód oraz południowy wschód od miejscowości, we wsi Zabłoto, Osiek, Wilków Średzki, Sobkowice, Świdnica Polska, Jarząbkowice oraz na północ od Lisowic w obrębie Ramułtowice. Funkcję produkcyjną zlokalizowano w węźle Kostomłoty na południe od autostrady A4 po obu stronach drogi krajowej nr 5, pomiędzy drogą powiatową nr 2014D, a autostradą A-4, na wschód od Kostomłotów, na wschód od Wichrowa, w obrębie Osiek oraz w miejscowości Piotrowice. Przy autostradzie A-4 w obrębie Piotrowice zlokalizowano Miejsca Obsługi Podróżnych. Tereny powierzchniowej eksploatacji kruszyw zlokalizowane są w obrębach: Osiek, Paździorno, Piersno, Siemidrożyce, Szymanowice, Piotrowice, Samsonowice, Świdnica Polska i Wilków Średzki. Tereny produkcji rolno–spożywczej w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych zlokalizowano w miejscowościach: Bogdanów, Wichrów, Kostomłoty, Siemidrożyce, Piotrowice, Sikorzyce, Budziszów, Ramułtowice, Chmielów i Jarząbkowice. Tereny rekreacyjno-sportowo-turystyczne zlokalizowano w miejscowości Piersno, Piotrowice, Lisowice, Budziszów, Ramułtowice. Tereny sportowe zlokalizowano we wszystkich miejscowościach gminy.

114

[7a. UZASADNIENIE I SYNTEZA USTALEŃ STUDIUM Zmiana Studium zakłada wyznaczenie nowych terenów mieszkaniowych, terenów aktywności gospodarczej z dopuszczeniem lokalizacji biogazownii, baterii słonecznych, segregacji i magazynowania śmieci w skali gminy, teren drogi klasy lokalnej. Ponadto w ramach korekty granic administracyjnych gminy wyznaczono tereny rolne i leśne. Dla nowych terenów przeznaczonych pod zabudowę ustalono wymagane parametry i wskaźniki urbanistyczne oraz zasady zagospodarowania terenu i kształtowania zabudowy.]1

[7b. UZASADNIENIE I SYNTEZA USTALEŃ STUDIUM

Podstawę przystąpienia do niniejszej zmiany studium stanowią:

- uchwała nr L/289/14 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kostomłoty, zgodnie z którą dokonuje się zmiany określonej w studium funkcji terenu położonego we wsi Piersno – wskazanego na rysunku kierunków - z terenu „zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej brutto” na tereny urządzeń zaopatrzenia w wodę;

- uchwała nr LII/307/14 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 30 września 2014 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kostomłoty, zgodnie z którą wprowadza się uzupełnienia części tekstowej studium w rozdziałach poświęconych zasadom ochrony środowiska kulturowego oraz kierunkom rozwoju komunikacji.

Zmiany wprowadzone na podstawie obu uchwał mają charakter zmian jednostkowych i są uszczegółowieniem bądź korektą wcześniejszych rozstrzygnięć studium, dotyczących stref ochrony konserwatorskiej, zapisów dla dróg oraz przeznaczenia terenu - w obrębie jednej działki, we wsi Piersno. Zmiany te nie będą miały wpływu na ogólny bilans terenu wykonany na potrzeby studium (jak wykazano w odrębnym opracowaniu stanowiącym element dokumentacji planistycznej). Zmiany nie obejmują także pozostałej treści Studium, w tym nie dotyczą obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi – w rozumieniu ustawy Prawo wodne.]2

8. ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH ORAZ LOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH Zadania proponowane w „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego” Zadaniami proponowanymi w „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego”, służącymi realizacji ponadlokalnych celów publicznych, na obszarze Studium są: w zakresie komunikacji : - przebudowa i modernizacja istniejącego odcinka autostrady A-4, - przebudowa drogi krajowej nr 5 oraz budowa północno–zachodniego obejścia miejscowości Osiek na trasie drogi krajowej nr 5 o parametrach docelowo GP 2/2, - przebudowa drogi wojewódzkiej nr 346 oraz budowa obejść miejscowości Sobkowice, Wilków Średzki i Świdnica Polska na trasie drogi wojewódzkiej nr 346 o parametrach docelowo G 1/2, - budowa zachodniego odcinka obwodnicy aglomeracji wrocławskiej wraz z łącznikiem do węzła Kostomłoty o parametrach docelowo G 1/2. Zadania o charakterze regionalnym W Studium ujęto inne propozycje zadań o charakterze regionalnym, służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych: w zakresie komunikacji: - modernizacja oraz budowa dróg powiatowych; w zakresie ochrony środowiska: - prowadzenia działań w zakresie ochrony przed powodzią, - objęcie wysoką ochroną obszarów zasilania Subzbiornika Wód Podziemnych nr 319 „Prochowice – Środa Śląska”. Wnioski do opracowań regionalnych W Studium wskazano następujące zadania, które należy uwzględnić w opracowaniach regionalnych, w studiach i planach zagospodarowania województwa: - uwzględnienie istniejących i planowanych elementów zagospodarowania turystycznego (szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych); Zadania wymagające współpracy z sąsiednimi gminami W Studium określono następujące zadania w zakresie współpracy z sąsiednimi gminami: - prowadzenia wspólnych działań z gminami sąsiednimi w zakresie ochrony przed powodzią - gmina Kąty Wrocławskie, - współpraca w zakresie podwyższenia klasy czystości rzeki Strzegomski - gmina Kąty Wrocławskie, - współpraca w zakresie komunikacji (modernizacja drogi wojewódzkiej nr 346 oraz dróg powiatowych) – gmina Środa Śląska, Miękinia, Kąty Wrocławskie, Mietków, Żarów, Udanin, - współpraca w zakresie infrastruktury technicznej (budowa i rozbudowa sieci i urządzeń służących do przesyłania energii cieplnej i elektrycznej, zaopatrzenia w gaz, zaopatrzenia w wodę, gromadzenia, przesyłania i oczyszczania ścieków oraz unieszkodliwiania odpadów, utrzymywania urządzeń wodnych służących zaopatrzeniu w wodę) – gmina Środa Śląska, Miękinia, Kąty Wrocławskie, Mietków, Żarów, Udanin, - współpraca w zakresie utrzymania szlaków turystycznych i wytyczenia ścieżek rowerowych - gmina Środa Śląska, Miękinia, Kąty Wrocławskie, Mietków, Żarów, Udanin.

116

Zadania o charakterze lokalnym w zakresie komunikacji: - modernizacja oraz budowa dróg gminnych; w zakresie ochrony środowiska: - zwiększenie przepustowości istniejących kanałów i koryt; w zakresie infrastruktury: - budowa i rozbudowa sieci i urządzeń służących do przesyłania energii cieplnej i elektrycznej i gazowej, - budowa i rozbudowa sieci i urządzeń służących do zaopatrzenia w wodę, gromadzenia, przesyłania i oczyszczania ścieków oraz unieszkodliwiania odpadów. w zakresie kultury: - ochrona obiektów wpisanych do rejestru oraz ewidencji zabytków; w zakresie usług: - budowa i utrzymywanie przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów, ośrodków służby zdrowia, obiektów sportowo-rekreacyjnych (boiska);

117

9. OBSZARY WSKAZANE DO OPRACOWANIA MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO [OBSZARY WYMAGAJĄCE PRZEPROWADZENIA SCALEŃ I PODZIAŁU NIERUCHOMOŚCI ORAZ OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ]2 Obszary wskazane od opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

1. Obszary, dla których sporządzanie planów miejscowych jest obowiązkowe reguluje art. 14 ust. 7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia z dnia 27 marca 2003r., w szczególności są to tereny: wymagające opracowania na podstawie art. 53 ustawy prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994r., wymagające opracowania na podstawie art. 7 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995r., tereny przeznaczone do zalesienia.

2. Obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości.

3. Tereny obejmujące obszary, na których przewiduje się realizację inwestycji celów publicznych art. 44 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003r. – brak.

4. Obszary dla realizacji inwestycji ponadlokalnych celów publicznych:

5. Obszary dla realizacji inwestycji lokalnych celów publicznych: budowa wszystkich nowych dróg miejskich (gminnych), lokalizacja nowych terenów zieleni publicznej, terenów usług sportu i rekreacji.

6. Pozostałe obszary, dla których należy sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

[W treści studium nie wskazuje się obszarów wymagających scaleń i podziału nieruchomości ani obszarów przestrzeni publicznej - w rozumieniu ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.]2

10. POLITYKA PROMOCJI Polityka w zakresie promocji jest zespołem działań mających za zadanie prezentację jej walorów, kształtowanie korzystnego wizerunku oraz budowę wysokiej pozycji w regionie w celu zainteresowania potencjalnych partnerów gospodarczych i indywidualnych. Do najważniejszych działań promocyjnych należą:

Sporządzenie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Opracowanie programu promocji gminy Kostomłoty. Wykreowanie symbolu (logo) miasta, gminy. Sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obejmujących tereny zainwestowane. Opracowanie programu rozwoju turystyki i rekreacji. Utworzenie centralnego ośrodka kompleksowej obsługi i informacji turystycznej miasta i gminy (foldery, przewodniki, mapy, filmy video, pamiątki, artykuły prasowe i radiowe, wystawy, itp.) . Przygotowanie stałej ekspozycji walorów turystycznych gminy. Usytuowanie tablic informacji historycznej przy ważniejszych obiektach zabytkowych. Współdziałanie w zakresie ochrony środowiska i turystyki z gminami sąsiednimi. Promocja lokalnych firm i ich osiągnięć (festyny, targi, giełdy, wydawnictwa, wystawy itp.) . Wprowadzenie preferencji dla inwestujących. Rozwój współpracy z gminami partnerskimi w kraju i zagranicą. Intensyfikacja kontaktów z byłymi mieszkańcami Kostomłotów. Współpraca w zakresie promocji z instytucjami regionalnymi, wojewódzkimi i krajowymi. Prezentacja gminy podczas targów, wystaw i imprez kulturalnych. Współpraca z samorządem powiatowym, wojewódzkim i innymi instytucjami zaangażowanymi w dystrybucję środków Unii Europejskiej.

119

11. ZAŁĄCZNIKI DO TEKSTU

1. Wykaz obiektów z terenu gminy Kostomłoty wpisanych do rejestru zabytków oraz znajdujących się w wojewódzkiej ewidencji zabytków. 2. Wykaz zabytkowych stanowisk archeologicznych z terenu gminy Kostomłoty znajdujących się w wojewódzkiej ewidencji zabytków.

12. ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE

Rysunek 1 - „Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego” – w skali 1:10 000 Rysunek 2 - „Kierunki zagospodarowania przestrzennego” – w skali 1:10 000

120

Zał ącznik nr 4 do uchwały Nr XXIV/152/16 Rady Gminy Kostomłoty z dnia 23 czerwca 2016 r.

Rozstrzygni ęcie Rady Gminy Kostomłoty o sposobie rozpatrzenia uwag do projektu zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kostomłoty, zgłoszonych w czasie wyło Ŝenia do publicznego wgl ądu.

Projekt zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

Kostomłoty został wyło Ŝony do publicznego wgl ądu w okresie od 2 pa ździernika 2015 r. do 26 pa ździernika 2015 r. W wyznaczonym terminie wnoszenia uwag dotyczących zmiany studium, tj. do dnia 17 listopada 2015 r. nie wpłynęły Ŝadne uwagi dotycz ące w/w projektu.

Przewodnicz ący Rady Gminy

I. Wykaz obiektów terenu gminy Kostomłoty w wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz wpisanych do rejestru zabytków:

L.p. Miejscowość Obiekt Adres Wiek Rejestr Karta Zabytków ewid. 1. p. XVII, k. Biała BOGDANÓW Kościół MB XIX Zielona Anielskiej a. Cmentarz kat. 1 poł. XIX Karta Bogdanów 2. Zespół folwarczny: 1850-1925 Biała BOGDANÓW a. Oficyna mieszk., ob. Nr 33 1 poł. XIX Bogdanów klub b. Oficyna mieszk., d. Nr 37 2 poł. XIX Biała Bogdanów obora c. Oficyna mieszk., d. 2 poł. XIX, Biała Bogdanów stajnia p. XX d. Brama przy nr 36 k. XIX Bogdanów e. Oficyna mieszk. Nr 43 2 poł. XIX Bogdanów f. Stajnia i spichlerz 2 poł. XIX Biała Bogdanów g. Obora 2 poł. XIX Biała Bogdanów h. Park pałacowy 2 poł. XIX Bogdanów 3. Dom mieszk. Nr 26 XVIII, poł. BOGDANÓW XIX 4. Dom mieszk.-gosp. Nr 39 XIX/XX BOGDANÓW 5. Zespół młyna: BOGDANÓW a. Dom mieszk. z Nr 49 poł. XIX Bogdanów młynem wodnym b. Dom mieszk. Nr 49 poł. XIX Bogdanów

1. Zespół dworsko- 2 poł. XIX 720/W z Biała BUDZISZÓW folwarczny: dn. 29.05.96 a. Budziszów Dwór (dom zarządcy) XVIII, p. XX b. Budziszów Bud. mieszk. 2 poł. XIX c. Budziszów Stodoła I p. XX d.. Budziszów Stodoła I XIX/XX e. Budziszów Ciąg zabudowy gosp. 2 poł. XIX Biała

1 z oborą f. Budziszów Spichlerz 2 poł. XIX Biała g. Budziszów Teren d. ogrodów gospodarczych 2. BUDZISZÓW Dom mieszk. Nr 3 XIX/XX

1. Kościół fil. św. ok. 1500, 1652 z dn. Biała CHMIELÓW Marcina 1728 7.05.66 Zielona a. Chmielów Cmentarz kat. XVI Karta 2. CHMIELÓW Cmentarz kat. na zach. od wsi 2 poł. XIX Karta 3. CHMIELÓW Cmentarz poewang. na zach. od wsi 1 poł. XIX Karta 4. CHMIELÓW Zespół pałacowo- 2 poł. XIX Biała folwarczny: Ankieta a. Chmielów Pałac Nr 42 k. XVIII, p. 487/W z Biała XX dn. Zielona 13.03.81 b. Chmielów Oficyna Nr 39 k. XIX c. Chmielów Obora I Nr 9 2 poł. XIX Biała d. Chmielów Stajnia, ob. obora Nr 9 2 poł. XIX Biała e. Chmielów Stodoła Nr 9 k. XIX f. Chmielów Owczarnia, ob. obora Nr 9 k. XIX Biała g. Chmielów Park pałacowy XVIII/XIX

1. CZECHY Zespół dworski: a. Dwór Nr 11 XIX/XX Czechy b. Obora Nr 11 poł. XIX Czechy 2. Dom mieszk. Nr 1 k. XIX CZECHY

1. Kaplica 7 Boleści XVIII Zielona GODKÓW MB 2. GODKÓW Cmentarz kat. na zach. krańcu 2 poł. XIX Karta wsi 3. GODKÓW Dom mieszk. Nr 11 1 poł. XIX

1. Cmentarz poewang. na wsch. od wsi 2 poł. XIX Karta JAKUBOWICE 2. Zespół folwarczny: XIX Biała JAKUBOWICE a. Nr 13 1 poł. XIX Biała Jakubowice Oficyna mieszk. b. k. XIX Biała Jakubowice D. owczarnia

2 c. 1 poł. XIX Biała Jakubowice D. stajnia

1. Cmentarz poewang. na zach. od wsi 2 poł. XIX Karta JARZĄBKOWICE 2. JARZĄBKOWICE Zespół pałacowo- Nr 17-22 2 poł. XIX Ankieta folwarczny: Biała a. Jarząbkowice Pałac, ob. biura Nr 17 XVIII, XIX 433/W z Biała dn. 7.03.79 b. Jarząbkowice Oficyna mieszk. Nr 19 2 poł. XIX Biała c. Jarząbkowice Oficyna mieszk. II Nr 21 ok. 1900 Wkładka (dom rządcy) d. Jarząbkowice Obora, stajnia, dom Nr 22 2 poł. XIX Biała mieszk. e. Jarząbkowice Obora Nr 18 2 poł. XIX Biała f. Jarząbkowice Kuźnia, stolarnia p. XX Wkładka g. Jarząbkowice Spichlerz k. XIX Biała h. Jarząbkowice Stodoła k. XIX i. Jarząbkowice Park k. XIX 433/W z dn. 7.03.79

1. Dom mieszk. z Nr 2 1 poł. XIX JENKOWICE kuźnią 2. Nr 11 2 poł. XIX JENKOWICE Dom mieszk. 3. Nr 20 k. XIX JENKOWICE Dom mieszk. 4. Nr 21 2 poł. XIX JENKOWICE Dom mieszk. 5. Nr 22 2 poł. XIX JENKOWICE Dom mieszk. 6. Nr 23 2 poł. XIX JENKOWICE Dom mieszk.

1. Kościół fil. św. XV, k. XVII 1661 z dn. Biała KARCZYCE Krzyża 7.05.66 Zielona a. Karczyce Cmentarz kat. XV Karta 2. KARCZYCE Zespół pałacowo- 1800-1925 Biała parkowy: a. Karczyce Pałac, ob. szkoła k. XIX, XX b. Karczyce Oficyna, ob. biura Nr 11 poł. XIX c. Karczyce Oficyna mieszk. I k. XIX Biała d. Karczyce Oficyna mieszk. II k. XIX Biała e. Karczyce Spichlerz, ob. dom p. XIX Biała mieszk. f. Karczyce Obora - stajnia 2 poł. XIX Wkładka g. Karczyce Owczarnia k. XIX Wkładka

3 h. Karczyce Stodoła p. XX Wkładka

1. Miasto 399/W z KOSTOMŁOTY dn. 30.09.78 2. KOSTOMŁOTY Zespół kościelny: a. Kostomłoty Kościół par. Podwyż- pl. Jana Pawła poł. XIV, ok. 1659 z dn. Biała szenia Krzyża Św. II 1585 7.05.66 Zielona b. Kostomłoty Cmentarz kat. skwer Jana XIII-XIX 301/A/1- Karta Pawła II 2/04 z dn. 21.04.04 c. Kostomłoty Mur cmentarza z 1 poł. XVII, 301/A/1- bramami i kapliczką XIX 2/04 z dn. 21.04.04 3. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. Krótka 1 XIX/XX 4. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. Krótka 4 k. XIX 5. KOSTOMŁOTY Dom mieszk.-gosp. ul. Krótka 7 2 poł. XIX 6. KOSTOMŁOTY Mleczarnia ul. Krótka k. XIX 7. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. 1-go Maja 4 k. XIX, p. XX a. Kostomłoty Brama XIX 8. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. 1-go Maja k. XIX, XX 10 9. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. 1-go Maja k. XIX 20 10. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. 1-go Maja k. XIX, XX 22 11. KOSTOMŁOTY Domy bloku Rynek XVIII, 2 poł. śródrynkowego XIX 12. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. Rynek 4 XVIII/XIX 13. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. Rynek 5 k. XIX, p. XX 14. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. Rynek 6 k. XVIII a. Kostomłoty Stajnia Rynek 6 k. XIX 15. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. Rynek 7 2 poł. XVII a. Kostomłoty Bud. gosp. Rynek 7 2 poł. XIX 16. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. Rynek 8 k. XIX, XX 17. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. Rynek 9 1 poł. XIX 18. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. Rynek 10 1 poł. XIX 19. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. Rynek 13 k. XIX 20. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. Rynek 14 k. XIX 21. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. Szpitalna 1 k. XIX 22. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. Szpitalna 9 2 poł. XIX 23. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. Szpitalna 10 1 poł. XIX 24. KOSTOMŁOTY Szpital, ob. Gminny ul. Szpitalna 13 2 poł. XIX Ośrodek Zdrowia 25. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. Średzka 6 2 poł. XIX 26. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. Średzka 19 2 poł. XIX 27. KOSTOMŁOTY Dom mieszk. ul. Średzka 25 poł. XIX

4 1. Zespół dworsko- Nr 14-16 poł. XIX 722/W z Biała LISOWICE folwarczny: dn. 25.07.96 a. Lisowice Dwór otoczony fosą Nr 14 2 poł. XVI, 722/W z Biała p. XIX dn. 25.07.96 b. Lisowice Oficyna mieszk. I poł. XIX c. Lisowice Oficyna mieszk. II poł. XIX d. Lisowice Obora, d. stajnia poł. XIX Biała e. Lisowice Chlewnia, ob. łącznik k. XIX f. Lisowice Obora poł. XIX Biała g. Lisowice Spichlerz 2 poł. XVIII Biała h. Lisowice Park dworski z 2 poł. XIX 722/W z reliktami grobowca dn. oraz d. ogrody 25.07.96 użytkowe 2. LISOWICE Dom mieszk. Nr 1 2 poł. XIX 3. LISOWICE Dom mieszk.-gosp. Nr 4 2 poł. XIX

1. Kościół św. Andrzeja k. XV, 2 poł. 1660 z dn. Biała MIECZKÓW Boboli XVII, XIX 7.05.66 Zielona a. Mieczków Cmentarz kat. XV Karta 2. MIECZKÓW D. kościół ewang. Nr 37 1867 658/W z Biała dn. 15.11.91 3. MIECZKÓW Cmentarz poewang. pn. część wsi 1886 Karta 4. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 3 k. XIX 5. MIECZKÓW Dom mieszk.-gosp. Nr 4 k. XIX 6. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 5 p. XX 7. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 7 p. XX 8. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 8 k. XIX a. Mieczków Stodoła przy nr 8 k. XIX b. Mieczków Obora przy nr 8 k. XIX 9. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 10 2 poł. XIX 10. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 25 p. XX 11. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 27 k. XIX 12. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 34 k. XIX 13. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 40 ok. 1915 14. MIECZKÓW Dom mieszk. Nr 42 k. XIX 15. MIECZKÓW Zespół mieszk.-gosp.: a. Mieczków Willa Nr 45 1915-20 b. Mieczków Stajnia Nr 45 k. XIX c. Mieczków Dom mieszk.-gosp. Nr 45 a k. XIX

1. Kościół fil. 1879 A/1054 z Biała OSIEK Wniebowzięcia NMP dnia 09.05.08r. a. Osiek Cmentarz kat. przed XVIII Karta b. Osiek Kaplica cmentarna XVIII/XIX 2. OSIEK Kaplica obok nr 61 1847

5 3. OSIEK Zespół pałacowy: a. Osiek Pałac Nr 63 2 poł. XIX, p. XX b. Osiek Bud. mieszk.-gosp. Nr 64 k. XIX c. Osiek Brama XIX/XX 4. OSIEK Dom mieszk. Nr 3 poł. XIX 5. OSIEK Dom mieszk. Nr 5 k. XIX 6. OSIEK Dom mieszk. Nr 13 XIX/XX 7. OSIEK Dom mieszk. Nr 17 poł. XIX 8. OSIEK Dom mieszk. Nr 25 2 poł. XIX 9. OSIEK Dom mieszk. Nr 27 2 poł. XIX 10. OSIEK Dom mieszk.-gosp. Nr 30 k. XIX 11. OSIEK Dom mieszk. Nr 31 XIX/XX 12. OSIEK Dom mieszk.-gosp. Nr 32 k. XIX 13. OSIEK Dom mieszk. Nr 33 poł. XIX 14. OSIEK Dom mieszk. Nr 40 k. XIX 15. OSIEK Dom mieszk. Nr 54 poł. XIX 16. OSIEK Dom mieszk. Nr 60 1 poł. XIX 17. OSIEK Dom mieszk.-gosp. Nr 61 2 poł. XIX 18. OSIEK Dom mieszk. Nr 62 k. XIX 19. OSIEK Dom mieszk. Nr 66 k. XIX 20. OSIEK Dom mieszk., d. Nr 68 k. XIX zajazd 21. OSIEK Dom mieszk.-gosp. Nr 70 poł. XIX 22. OSIEK Dom mieszk. Nr 72 2 poł. XIX 23. OSIEK Dom mieszk. Nr 73 k. XIX 24. OSIEK Zespół mieszk.-gosp.: Nr 78 a. Osiek Dom mieszk. Nr 78 XIX/XX b. Osiek Stajnia Nr 78 k. XIX c. Osiek Stodoła Nr 78 1887 d. Osiek Bud. gosp. Nr 78 2 poł. XIX 25. OSIEK Dom mieszk. Nr 80 XIX/XX 26. OSIEK Dom mieszk. Nr 81 2 poł. XIX 27. OSIEK Dom mieszk. Nr 82 XIX/XX 28. OSIEK Dom mieszk. Nr 85 XIX/XX

1. Kościół fil. św. Piotra ok 1419, 2 A/748 z dn. Biała PAŹDZIORNO i Pawła poł. XVI, 12.04.06 Zielona 1813, 1882 a. Paździorno Cmentarz kat. XVI Karta

1. Kościół św. Michała XV, ok. Biała PIERSNO Archanioła 1650, XIX Zielona a. Piersno-Stoszów Cmentarz poewang. XV Karta 2. PIERSNO Kościół poewang. k. XIX 3. PIERSNO Cmentarz par. w centrum wsi 2 poł. XIX Karta 4. PIERSNO Zespół pałacowo- Nr 38-46 poł. XIX - Biała folwarczny: 1920 a. Piersno Pałac, ob. biura ok. 1860 6 b. Piersno Oficyna mieszk. VI Nr 39 2 poł. XIX Biała c. Piersno Oficyna mieszk. Nr 40 1 poł. XIX d. Piersno Stodoła k. XIX e. Piersno D. stajnia k. XIX Biała f. Piersno D. obora, spichlerz k. XIX Biała g. Piersno D. obora k. XIX Biała h. Piersno Park pałacowy k. XIX 5. PIERSNO Dom mieszk. Nr 5 1854 a. Piersno Bud. mieszk.-gosp. Nr 5 poł. XIX b. Piersno Obora Nr 5 poł. XIX 6. PIERSNO Dom mieszk. Nr 11 1 poł. XIX 7. PIERSNO Dom mieszk. Nr 20 2 poł. XIX 8. PIERSNO Dom mieszk. Nr 21 2 poł. XIX 9. PIERSNO Dom mieszk. Nr 63 k. XIX 10. PIERSNO Dom mieszk. Nr 64 k. XIX, XX 11. PIERSNO Dom mieszk. Nr 70 k. XIX 12. PIERSNO Dom mieszk. Nr 71 k. XIX 13. PIERSNO Dom mieszk. 14. PIERSNO Dom mieszk.

1. Kościół par. św. 2 poł. XV, 1663 z dn. Biała PIOTROWICE Katarzyny 1753, 1860 7.05.66 Zielona a. Piotrowice Cmentarz kat. XVI Karta 2. PIOTROWICE D. kościół ewang. 1832 657/W z Biała dn. 18.09.91 3. PIOTROWICE Cmentarz par. na pn.-wsch. od 2 poł. XIX Karta wsi 4. PIOTROWICE Zespół pałacowo- 688/1-3/W Biała folwarczny: z dn. Ankieta 26.07.93 a. Piotrowice Oranżeria (ruina) Nr 52 1795 688/1-3/W Zielona z dn. 26.07.93 b. Piotrowice Oficyna Nr 53 k. XIX c. Piotrowice Oficyna mieszk. Nr 54 XIX/XX d. Piotrowice Stajnia, ob. dom Nr 54/1 k. XIX Biała mieszk. e. Piotrowice Bud. mieszk.-gosp. Nr 54/2 k. XIX f. Piotrowice Portiernia z wieżą i Nr 54/4 1798, k. XIX brama g. Piotrowice Oficyna mieszk. Nr 55 2 poł. XIX h. Piotrowice Brama wjazdowa XVIII/XIX i. Piotrowice Dom mieszk.-gosp. Nr 56 k. XIX j. Piotrowice Dom zarządcy Nr 57 k. XIX Biała k. Piotrowice Owczarnia, d. obora poł. XIX Biała l. Piotrowice Powozownia ok. 1900 ł. Piotrowice Spichlerz k. XIX Biała m. Piotrowice Obora- kuźnia 2 poł. XIX Biała n. Piotrowice Dom leśniczego p. XX

7 o. Piotrowice Park pałacowy z 2 poł. XIX 688/1-3/W grobowcem i z dn. obeliskiem 26.07.93 5. PIOTROWICE Dom mieszk. Nr 3 k. XIX 6. PIOTROWICE Dom mieszk. Nr 15 1 poł. XIX 7. PIOTROWICE Dom mieszk. Nr 26 2 poł. XIX 8. PIOTROWICE Dom mieszk. Nr 27 XIX/XX 9. PIOTROWICE Dom mieszk. Nr 47 k. XIX a. Piotrowice Stodoła Nr 47 k. XIX 10. PIOTROWICE Dom mieszk. Nr 48 k. XIX 11. PIOTROWICE Dom mieszk. Nr 64 k. XIX 12. PIOTROWICE Dom mieszk. Nr 68 k. XIX

1. Dom zarządcy w k. XIX PUSTYNKA zespole folwarcznym

1. Kościół fil. św. Anny 1850 RAMUŁTOWICE a. Ramułtowice Cmentarz poewang. 2 poł. XIX Karta 2. RAMUŁTOWICE Zespół pałacowo- Nr 34-43 XIX/XX Biała folwarczny I: Ankieta a. Ramułtowice Dwór (rządcówka) Nr 34 ok. 1820 Zielona b. Ramułtowice Park dworski I XIX 387/W z dn. 17.03.77 c. Ramułtowice Park dworski II XIX 386/W z dn. 29.03.77 d. Ramułtowice Oficyna I Nr 39 p. XX e. Ramułtowice Oficyna II Nr 36-37 p. XX f. Ramułtowice Oficyna III Nr 35 p. XX g. Ramułtowice Stodoła I Nr 35-37 k. XIX h. Ramułtowice Stodoła II Nr 35-37 k. XIX i. Ramułtowice Obora Nr 35-37 p. XX j. Ramułtowice Bud. mieszk.-gosp. Nr 41 k. XIX k. Ramułtowice Bud. mieszk.-gosp. Nr 42 k. XIX Biała l. Ramułtowice Bud. mieszk.-gosp. Nr 43 poł. XIX Biała 3. RAMUŁTOWICE Zespół folwarczny II: XIX/XX Biała a. Ramułtowice Chlewnia, d. obora poł. XIX Biała 4. RAMUŁTOWICE Bud. mieszk.-gosp. Nr 12 poł. XIX 5. RAMUŁTOWICE Bud. mieszk.-gosp. Nr 17 poł. XIX

1. Cmentarz wiejski na pn.-zach. od 1 poł. XIX Karta SAMBORZ wsi 2. SAMBORZ Pałac XIX/XX 3. SAMBÓRZ Dom Ludowy, ob. Nr 6 p. XX mieszk. 4. SAMBORZ Dom mieszk. Nr 8 XIX/XX 5. SAMBORZ Dom mieszk.-gosp. Nr 24 p. XX 8 6. SAMBORZ Dom mieszk.-gosp. Nr 25 k. XIX

1. Dom mieszk. Nr 14 k. XIX SAMSONOWICE

1. Kościół fil. św. p. XIX SIEMIDROŻYCE Mateusza, ob. Bartłomieja a. Siemidrożyce Cmentarz kat. XVI Karta 2. SIEMIDROŻYCE Zespół dworsko- 1850-1900 Biała folwarczny: a. Siemidrożyce Dwór Nr 20 1853 Biała b. Siemidrożyce Dom zarządcy Nr 21 k. XIX Wkładka c. Siemidrożyce Oficyna mieszk. Nr 23 ok. 1850 Biała d. Siemidrożyce Oficyna mieszk. Nr 25 k. XIX Wkładka e. Siemidrożyce Obora, stajnia, dom 1850 Biała mieszk.

1. Mauzoleum hr. F. w lesie 1903 Karta SIKORZYCE Waldersee 2. SIKORZYCE Cmentarz poewang. na pd. od wsi 2 poł. XIX Karta 3. SIKORZYCE Park pałacowy XIX

1. Zespół folwarczny: 2 poł. XIX Biała SOBKOWICE a. Oficyna mieszk. 2 poł. XIX Biała Sobkowice b. Stajnia 2 poł. XIX Biała Sobkowice 2. Dom mieszk. Nr 2 1 poł. XIX SOBKOWICE 3. SOBKOWICE Kuźnia k. XIX

1. Zespół folwarczny: 2 poł. XIX Biała SZYMANOWICE a. Szymanowice D. stajnia, oficyna 2 poł. XIX Biała mieszk.

1. ŚWIDNICA Kościół par. św. 1749, 1885 1666 z dn. Biała POLSKA Jadwigi 7.05.66 Zielona a. Świdnica Polska Cmentarz kat. poł. XVIII Karta 2. ŚWIDNICA Kaplica św. Józefa obok nr 6 p. XX POLSKA Robotnika 3. ŚWIDNICA Cmentarz kat. na wsch. od wsi l. 30-te XX Karta POLSKA 4. ŚWIDNICA Dom mieszk. Nr 3 k. XIX POLSKA 5. ŚWIDNICA Dom mieszk. Nr 5 1 poł. XIX

9 POLSKA 6. ŚWIDNICA Dom mieszk. Nr 7 k. XIX POLSKA 7. ŚWIDNICA Dom mieszk. Nr 11 1 poł. XIX POLSKA 8. ŚWIDNICA Dom mieszk. Nr 19 2 poł. XIX POLSKA 9. ŚWIDNICA Dom mieszk., ob. Nr 22 k. XIX POLSKA plebania 10. ŚWIDNICA Dom mieszk. Nr 24 1 poł. XIX POLSKA 11. ŚWIDNICA Dom mieszk. Nr 27 1 poł. XIX POLSKA 12. ŚWIDNICA Dom mieszk. Nr 33 2 poł. XIX POLSKA 13. ŚWIDNICA Dom mieszk. Nr 39 k. XIX POLSKA

1. Kościół fil. 1775, 1850 A/972 z dn. Biała WICHRÓW Narodzenia NMP 20.09.06 Zielona a. Wichrów Cmentarz kat. 1 poł. XVIII Karta 2. WICHRÓW Zespół folwarczny: Nr 18-22 1850-1925 Biała a. Wichrów Obora, mleczarka 2 poł. XIX Biała b. Wichrów Stajnia, spichlerz 2 poł. XIX Biała 3. WICHRÓW Dom mieszk. Nr 1 k. XIX 4. WICHRÓW Dom mieszk. Nr 11 k. XIX a. Wichrów Stodoła k. XIX 5. WICHRÓW Dom mieszk. Nr 14 k. XIX 6. WICHRÓW Dom mieszk. Nr 31 1 poł. XIX 7. WICHRÓW Dom mieszk. Nr 39 k. XIX

1. WILKÓW Kościół fil. św. XIV/XV, 1668 z dn. Biała ŚREDZKI Mateusza Apostoła XVI, 7.05.66 Zielona XIX/XX a. Wilków Średzki Cmentarz kat. XIV Karta 2. WILKÓW ŚREDZKI Cmentarz kat. na wsch. od wsi 1 poł. XX Karta 3. WILKÓW ŚREDZKI Zespół folwarczny: 1860-1925 Biała a. Wilków Średzki Dom zarządcy k. XIX Biała b. Wilków Średzki Obora k. XIX Biała c. Wilków Średzki Obora k. XIX Biała d. Wilków Średzki Spichlerz k. XIX Biała e. Wilków Średzki Park pałacowy XIX 4. WILKÓW ŚREDZKI Dom mieszk. Nr 3 2 poł. XIX 5. WILKÓW ŚREDZKI Dom mieszk. Nr 10 XIX/XX a. Wilków Średzki Bud. gosp. Nr 10 k. XIX 6. WILKÓW ŚREDZKI Dom mieszk. Nr 12 ok. 1920 7. WILKÓW ŚREDZKI Dom mieszk. Nr 26 1 poł. XIX

1. Kaplica k. XIX ZABŁOTNO

10 2. Dom mieszk. Nr 2 k. XIX ZABŁOTO 3. ZABŁOTO Dom mieszk. Nr 4 k. XIX a. Zabłoto Stodoła Nr 4 k. XIX 4. ZABŁOTO Dom mieszk. Nr 21 k. XIX 5. ZABŁOTO Dom mieszk. Nr 25 2 poł. XIX 6. ZABŁOTO Dom mieszk. Nr 30 2 poł. XIX 7. ZABŁOTO Dom mieszk. Nr 35 k. XIX, p. XX

11 II. Wykaz zabytkowych stanowisk archeologicznych z terenu gminy Kostomłoty:

Numer na numer w numer w lokalizacj mapie miejsco obszarze obszar nr rej. a miejscowość wości AZP AZP rodzaj chronologia kultura zabytków Czechy 1 3 80-25osada - - brak Świdnica 1)ślad Polska 1 4 80-25 osadnictwa ep.brązu - 2)ślad okr.wpływów osadnictwa rzymskich - 1)ślad 2 5 80-25 osadnictwa 400-600 n.e. - 2)ślad wczesne osadnictwa średniowiecze - wczesne TAK 1)ślad średniowiecze 3/27/80-25 3 27 80-25 osadnictwa X w. - XI w. - późne 2)osada średniowiecze - 1)ślad TAK 4/28/80-25 4 28 80-25 osadnictwa ep.kamienia - wczesne 2)osada średniowiecze - późne 3)osada średniowiecze - późne TAK 5/30/80-25 5 30 80-25 osada średniowiecze - późne TAK 6/31/80-25 6 31 80-25 osada średniowiecze - 7/32/80-25 7 32 80-25 1)osada neolit - TAK 2)osada pradzieje - późne 3)osada średniowiecze - późne TAK 8/29/80-25 8 29 80-25 osada średniowiecze - znalezisko Budziszów 1 6 80-25 luźne ep.kamienia - cmentarzysko 2 7 80-25 ciałopalne - - późne TAK 3/17/80-25 3 17 80-25 osada średniowiecze - późne TAK 4/18/80-25 4 18 80-25 osada średniowiecze - późne TAK 5/19/80-25 Sikorzyce 5 19 80-25 osada średniowiecze - 1/8/80-25 Ramułtowice 1 8 80-25 ślad osadnictwa ep.kamienia - TAK 2/9/80-25 2 9 80-25 ślad osadnictwa ep.kamienia - TAK późne TAK 3/20/80-25 3 20 80-25 osada średniowiecze - wczesne TAK średniowiecze, 1)ślad XI w. - 1 poł. 4/21/80-25 4 21 80-25 osadnictwa XII w. -

12 późne 80-252)osada średniowiecze - późne TAK 5/22/80-25 5 22 80-25 osada średniowiecze - późne TAK 6/23/80-25 6 23 80-25 osada średniowiecze - wczesne TAK 7/24/80-25 7 24 80-25 osada średniowiecze - Wilków Średzki 1 10 80-25skarb XI w. - znalezisko 2 11 80-25 luźne ep.kamienia - znalezisko 3 12 80-25 luźne ep.kamienia - 4/33/80-25 4 33 80-25 ślad osadnictwa ep.kamienia - TAK 5/34/80-25 5 34 80-25 ślad osadnictwa pradzieje - TAK 6/43/81-25 6 43 81-25 1)osada - łużycka TAK 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 7/44/81-25 7 44 81-25 1)osada - łużycka TAK 2)ślad osadnictwa pradzieje - 3)ślad wczesne osadnictwa średniowiecze - 3)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad Karczyce 1 77 80-26 osadnictwa neolit - 2)ślad osadnictwa okres rzymski przeworska 1)ślad 2 78 80-26 osadnictwa halsztat łużycka 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad 3 79 80-26 osadnictwa neolit - brak karty 4 80 80-26 brak karty AZP brak karty AZP AZP późne TAK 5/81/80-26 5 81 80-26 krzyż pokutny średniowiecze - okres rzymski TAK 6/82/80-26 6 82 80-26 osada (póżny) przeworska 1)ślad TAK 7/83/80-26 7 83 80-26 osadnictwa pradzieje - 2)ślad osadnictwa X w. - XIII w. - XIV w. - XV 3)osada w. - 8/84/80-26 8 84 80-26 1)osada faza B-C przeworska TAK 2)osada - łużycka 3)osada pradzieje - 4)ślad osadnictwa neolit -

13 1)ślad TAK 9/85/80-26 9 85 80-26 osadnictwa okres rzymski przeworska 2)ślad osadnictwa XI w. - XII w. - 3)ślad osadnictwa - łużycka 4)ślad osadnictwa pradzieje - 1)ślad TAK 10/86/80-26 10 86 80-26 osadnictwa XI w. - XII w. - 2)osada XIV w. - 32/Arch/1 TAK 1)ślad 178/613/1 11/87/80-26 11 87 80-26 osadnictwa neolit KPL 987 2)osada pradzieje - 3)osada faza D przeworska późne 4)osada średniowiecze - 1)ślad TAK 12/88/80-26 12 88 80-26 osadnictwa pradzieje - 2)ślad wczesne osadnictwa średniowiecze - 33/Arch/1 TAK 179/614/1 13/89/80-26 13 89 80-26 1)osada fazy C-D przeworska 987 2)osada XI w. - XII w. - 3)ślad osadnictwa neolit - 4)osada halsztat łużycka późne TAK 14/25/80-25 14 25 80-25 osada średniowiecze - TAK wczesne średniowiecze 15/26/80-25 15 26 80-25 1)osada XI w. - XII w. - późne 2)osada średniowiecze - 1)ślad ep.brązu - TAK 1/71/80-26 Chmielów 1 71 80-26 osadnictwa halsztat łużycka 2)osada pradzieje - 3)ślad osadnictwa neolit? - 1)ślad ep.brązu - TAK 2/72/80-26 2 72 80-26 osadnictwa halsztat łużycka 2)ślad osadnictwa neolit? - cmentarzysko 3 73 80-26 ciałopalne ep.brązu łużycka 4 74 80-26 ślad osadnictwa okres rzymski przeworska wczesne TAK 1/4/81-26 1 4 81-26 osada średniowiecze - Chmielów 1)ślad TAK 5/75/80-26 (Lisowice) 5 75 80-26 osadnictwa pradzieje -

14 2)ślad osadnictwa neolit KCWR? gródek XIV w. - XV TAK 6/76/80-26 6 76 80-26 stożkowaty w. - cmentarzysko V ep.brązu, TAK 1/103/80-26 Jarząbkowice 1 103 80-26 ciałopalne halsztatlsztat - 2 104 80-26 ślad osadnictwa neolit - 3 105 80-26 ślad osadnictwa neolit - 4 106 80-26 ślad osadnictwa neolit - cmentarzysko 5 107 80-26 ciałopalne IV V ep.brązu łużycka 6/108/80-26 6 108 80-26 ślad osadnictwa ep.brązu łużycka TAK 1)ślad TAK 7/109/80-26 7 109 80-26 osadnictwa pradzieje - 2)ślad wczesne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad okres TAK 8/110/80-26 8 110 80-26 osadnictwa przedrzymski przeworska 2)ślad wczesne osadnictwa średniowiecze - 9/111/80-26 9 111 80-26 ślad osadnictwa pradzieje - TAK 1)ślad 10/Arch/2 TAK 10/112/80-26 10 112 80-26 osadnictwa pradzieje - 000 2)gródek XIV w. - XV stożkowaty w. - 1)cmentarzysko ep.brązu, TAK 1/10/81-24 Zabłoto 1 10 81-24 ciałopalne halsztat łużycka 2)ślad osadnictwa pradzieje 1)ślad TAK 4/1/81-24 4 1 81-24 osadnictwa neolit KPL ep.brązu, 2)osada? halsztat łużycka 3)ślad osadnictwa pradzieje - 4)osada? okres lateński przeworska wczesne średniowiecze, 5)osada? X w. - XIII w. - 1)cmentarzysko TAK 5/2/81-24 5 2 81-24 szkieletowe I okr. ep. brązu - 2)osada? halsztat łużycka 3)osada? okres lateński przeworska okres 4)ślad wpływów osadnictwa rzymskich - wczesne 5)ślad średniowiecze osadnictwa X w. - XIII w. - 1)cmentarzysko TAK 6/9/81-24 6 9 81-24 szkieletowe I okr. ep. brązu - 2)ślad osadnictwa ep.brązu łużycka

okres 3)ślad wpływów osadnictwa rzymskich przeworska 4)ślad osadnictwa pradzieje - 7/3/81-24 7 3 81-24 1)osada halsztat łużycka TAK 2)osada? pradzieje - 3)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 8/4/81-24 8 4 81-24 1)osada? halsztat łużycka TAK 2)osada? pradzieje - wczesne 3)ślad średniowiecze osadnictwa X w. - XIII w. -

4)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 9/5/81-24 9 5 81-24 osadnictwa pradzieje - wczesne 2)ślad średniowiecze osadnictwa X w. - XIII w. - 3)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 10/6/81-24 10 6 81-24 1)osada? neolit KCWR TAK 2)osada? naolit - okr.leteński - TAK okr. wpływów 11/7/81-24 11 7 81-24 1)osada? rzymskich przeworska 2)ślad osadnictwa pradzieje - 1)ślad TAK 12/8/81-24 12 8 81-24 osadnictwa ep.brązu łużycka 2)ślad osadnictwa pradzieje - wczesne 3)ślad średniowiecze osadnictwa X w. - XIII w. - późne TAK 6/11/81-24 Kostomłoty 6 11 81-24 ślad osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 7/12/81-24 7 12 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 3)ślad osadnictwa nowożytne - 8/13/81-24 8 13 81-24 osada pradzieje - TAK ep.brązu, TAK 9/14/81-24 9 14 81-24 ślad osadnictwa halsztat łużycka? 1)ślad TAK 10/15/81-24 10 15 81-24 osadnictwa pradzieje -

późne średniowiecze, 2)osada? nowożytne - 11/16/81-24 11 16 81-24 ślad osadnictwa pradzieje - TAK 1)ślad TAK 12/17/81-24 12 17 81-24 osadnictwa ep.kamienia - ep.brązu, 2)osada? halsztat łużycka okres wpływów 3)osada? rzymskich przeworska 4)osada? pradzieje - póżne 5)osada? średniowiecze - 1)ślad TAK 13/18/81-24 13 18 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 14/19/81-24 14 19 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 15/20/81-24 15 20 81-24 ślad osadnictwa ep.kamienia - TAK późne TAK 16/22/81-24 16 22 81-24 ślad osadnictwa średniowiecze - ep.brązu, TAK 4/23/81-24 4 23 81-24 osada? halsztat łużycka późne TAK 17/24/81-24 17 24 81-24 ślad osadnictwa średniowiecze - 3/21/81-24 3 21 81-24 osada? ep.kamienia - TAK znalezisko 5 25 81-24 luźne ep.kamienia - 18/26/81-24 18 26 81-24 1)osada? pradzieje - TAK późne 2)ślad średniowiecze, osadnictwa nowożytne - 1)ślad TAK 19/27/81-24 19 27 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 20/28/81-24 20 28 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 21/29/81-24 21 29 81-24 osadnictwa neolit KCWR 2)ślad osadnictwa pradzieje - 1)ślad TAK 22/30/81-24 22 30 81-24 osadnictwa ep.kamienia - 2)ślad osadnictwa pradzieje -

17 TAK okres 1)ślad wpływów 23/31/81-24 23 31 81-24 osadnictwa rzymskich przeworska 2)ślad osadnictwa pradzieje - 3)ślad późne osadnictwa średniowiecze - ep.brązu, TAK 24/32/81-24 24 32 81-24 1)osada halsztat łużycka 2)osada pradzieje - późne 3)osada średniowiecze - 1)ślad TAK 1/33/81-24 1 33 81-24 osadnictwa ep.kamienia - 2)ślad ep.brązu, osadnictwa halsztat łużycka 3)ślad osadnictwa pradzieje - wczesne 4)osada? średniowiecze - 5)ślad późne osadnictwa średniowiecze - ep.brązu, TAK 25/34/81-24 25 34 81-24 1)osada halsztat łużycka 2)osada? pradzieje -

wczesne 3)ślad średniowiecze osadnictwa X w. - XIII w. - 4)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 26/35/81-24 26 35 81-24 osadnictwa neolit - 2)ślad osadnictwa pradzieje - 3)ślad osadnictwa - - okres TAK 1)ślad wpływów 27/36/81-24 27 36 81-24 osadnictwa rzymskich - wczesne 2)ślad średniowiecze osadnictwa X w. - XIII w. - 3)ślad póżne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 28/37/81-24 28 37 81-24 osadnictwa ep.kamienia - ep.brązu, 2)osada? halsztat łużycka 3)ślad osadnictwa pradzieje - późne TAK 29/38/81-24 29 38 81-24 ślad osadnictwa średniowiecze -

18 1)ślad TAK 2/39/81-24 2 39 81-24 osadnictwa neolit - 2)osada pradzieje - 3)osada? ep.brązu łużycka wczesne 4)ślad średniowiecze osadnictwa X w. - XIII w. - 5)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 30/40/81-24 30 40 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - późne TAK 31/41/81-24 31 41 81-24 ślad osadnictwa średniowiecze - późne TAK 3/42/81-24 3 42 81-24 ślad osadnictwa średniowiecze - 35/50/81-24 35 50 81-24 ślad osadnictwa ep.kamienia - TAK 37/52/81-24 37 52 81-24 ślad osadnictwa pradzieje - TAK 95 7 53 81-24 osada? pradzieje - TAK 1)ślad 32/45/81-24 32 45 81-24 osadnictwa pradzieje - TAK wczesne średniowiecze 2)osada? X w. - XIII w. - 3)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 33/46/81-24 33 46 81-24 ślad osadnictwa ep.kamienia - TAK 1)ślad 34/47/81-24 34 47 81-24 osadnictwa pradzieje - TAK wczesne średniowiecze 2)osada? X w. - XIII w. - 3)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 4/44/81-24 Wichrów 4 44 81-24 osadnictwa neolit - 2)ślad ep.brązu, osadnictwa halsztat łużycka 3)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 4)ślad osadnictwa ep.kamienia - wczesne TAK średniowiecze 93 2)osada? X w. - XIII w. - 3)ślad późne TAK 94 osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 34/47/81-24 34 47 81-24 osadnictwa pradzieje - okres TAK znalezisko wpływów 6/66/81-24 6 66 81-24 luźne rzymskich -

19 Paździorno 7 53 81-24osada? pradzieje - 8/54/81-24 1)ślad TAK 8 54 81-24 osadnictwa ep.kamienia - 2)osada? pradzieje - 3)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 4)ślad osadnictwa - - 9/55/81-24 1)ślad TAK 9 55 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 10/56/81-24 10 56 81-24 ślad osadnictwa pradzieje - TAK 11/57/81-24 TAK

późne średniowiecze, 11 57 81-24osada? nowożytne - 1/2/81-25 1 2 81-25grodzisko średniowiecze - TAK 2/3/81-25 II ep.brązu, TAK cmentarzysko wczesny okres 2 3 81-25 ciałopalne ep.żelaza - 3/27/81-25 późne TAK 3 27 81-25osada średniowiecze - 4/28/81-25 późne TAK 4 28 81-25osada średniowiecze - 5/29/81-25 1)ślad TAK 5 29 81-25 osadnictwa neolit - 2)osada ep.brązu łużycka 6/30/81-25 1)ślad 6 30 81-25 osadnictwa neolit - 2)osada ep.brązu łużycka 3)osada pradzieje - 7/62/81-25 V ep.brązu, TAK 7 62 81-25cmentarzysko halsztat łużycka 8/63/81-25 wczesne TAK 8 63 81-25osada średniowiecze - 20 61 81-251)osada halsztat łużycka 20 2)ślad osadnictwa f.a. przeworska 3)osada f.c. - d przeworska 4)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 12 33 81-25?? ? 1)ślad TAK 1/54/81-24 Osiek 1 54 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - późne TAK średniowiecze, 2/60/81-24 2 60 81-24 osada? nowożytne - 1/58/81-24 Mieczków 1 58 81-24 ślad osadnictwa późne - TAK

20 średniowiecze 1)ślad TAK 2/61/81-24 2 61 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 3/62/81-24 3 62 81-24 osadnictwa ep.kamienia - okres 2)ślad wpływów osadnictwa rzymskich - 3)ślad osadnictwa pradzieje - 4)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 4/63/81-24 4 63 81-24 osadnictwa pradzieje - 2)ślad wczesne osadnictwa średniowiecze - 3)ślad późne osadnictwa średniowiecze - 1)ślad TAK 5/64/81-24 5 64 81-24 osadnictwa pradzieje - późne 2)osada? średniowiecze - ep.brązu, TAK 6/65/81-24 6 65 81-24 1)osada? halsztat łużycka 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze - Jakubkowice 1 1 81-25 ślad osadnictwa neolit - znalezisko TAK 1/4/81-25 Piotrowice 1 4 81-25 luźne ep.kamienia - II ep.brązu, TAK wczesny okres 2/5/81-25 2 5 81-25 1)osada ep.żelaza - 2)ślad osadnictwa - łużycka 3)ślad osadnictwa pradzieje - 3/6/81-25 3 6 81-25 wał ziemny pradzieje - TAK grodzisko TAK 4/7/81-25 4 7 81-25 stożkowate średniowiecze - II ep.brązu, TAK wczesny okres 5/8/81-25 5 8 81-25 1)osada ep.żelaza - 2)osada pradzieje - 3)ślad wczesne osadnictwa średniowiecze - znalezisko 6 9 81-25 luźne ep.kamienia - znalezisko 7 10 81-25 luźne średniowiecze - 8 11 81-25osada? ep.brązu - 9 12 81-25osada wczesne -

21 średniowiecze 10/31/81-25 10 31 81-25 1)osada pradzieje - TAK wczesne średniowiecze 2)osada XI w. XII w. - 11/32/81-25 11 32 81-25 osada ep.brązu łużycka TAK 1)ślad TAK 12/33/81-25 12 33 81-25 osadnictwa neolit - 2)osada - łużycka 3)ślad osadnictwa okres rzymski - 4)osada pradzije - wczesne 5)osada średniowiecze - późne 6)osada sredniowiecze - 1)ślad TAK 13/34/81-25 13 34 81-25 osadnictwa - łużycka późne 2)osada sredniowiecze - późne TAK 14/35/81-25 14 35 81-25 osada sredniowiecze - późne TAK 15/36/81-25 15 36 81-25 osada sredniowiecze - 16/37/81-25 16 37 81-25 osada ep.brązu łużycka TAK 17/38/81-25 17 38 81-25 osada pradzieje - TAK 1)ślad TAK 18/59/81-25 18 59 81-25 osadnictwa pradzieje - 2)ślad późne osadnictwa sredniowiecze - wczesny okres 19/60/81-25 19 60 81-25 1)osada rzymski, f.c. przeworska TAK 2)ślady osadnictwa pradzieje - 3)ślad późne osadnictwa sredniowiecze - 4)ślad osadnictwa - - 20/61/81-25 20 61 81-25 1)osada halsztat łużycka TAK 2)ślad osadnictwa f.a. przeworska 3)osada f.c. - d przeworska 4)ślad późne osadnictwa średniowiecze - mogiła II wojna 21/64/81-25 21 64 81-25 zbiorowa światowa - TAK Slad Epoka 22 66 81-25 osadnictwa kamienia przeworska Okres wpływów osada rzymskich Siemidrożyc II ep.brązu, TAK 1/13/81-25 e 1 13 81-251)osada wczesny okres -

22 ep.żelaza wczesne 2)osada średniowiecze - 3)osada okres rzymski - okres TAK wpływów 2/14/81-25 2 14 81-25 1)osada rzymskich - wczesne 2)osada średniowiecze - cmentarzysko ep.kamienia, I TAK 3/15/81-25 3 15 81-25 ciałopalne okres ep.brązu - cmentarzysko ep.kamienia, I TAK 4/16/81-25 4 16 81-25 ciałopalne okres ep.brązu - 1)cmentarzysko ep.kamienia, I TAK 5/17/81-25 5 17 81-25 ciałopalne okres ep.brązu - 2)ślad osadnictwa neolit - 3)ślad osadnictwa halsztat łużycka okres wpływów - 6 18 81-25skarb rzymskich - Szymanowic znalezisko TAK 1/14/81-25 e 1 14 81-25 luźne ep.kamienia - II ep.brązu, TAK cmentarzysko wczesny okres 2/20/81-25 2 20 81-25 ciałopalne ep.żelaza - II ep.brązu, TAK cmentarzysko wczesny okres 3/21/81-25 3 21 81-25 ciałopalne ep.żelaza - okres wpływów - 4 22 81-25skarb rzymskich - późne TAK 5/39/81-25 5 39 81-25 osada średniowiecze - 6/40/81-25 6 40 81-25 1)osada pradzieje łużycka? TAK późne 2)osada średniowiecze - ep.brązu, TAK 7/41/81-25 7 41 81-25 1)osada halsztat łużycka 2)ślad późne osadnictwa średniowiecze -

Wykaz stanowisk archeologicznych nie posiadających numeracji AZP Osiek przedłużyck 36/576/Arch/197 141 cmentarzysko ciałopalne II ep.brązu, halsztat a-łużycka 1 wczesne średniowiecze cmentarzysko VII w n.e. - 1 poł. XIII 37/745/Arch/197 142 szkieletowe w. - 4 Bogdanów pomorska, 143 cmentarzysko ciałopalne okres lateński lateńska 23 pomorska, 144 cmentarzysko ciałopalne okres lateński lateńska grodzisko 20/285/Arch/196 145 średniowieczne XIII w. - XIV w. - 7 młodszy Samborz okr.przedrzymski, okr.rzymski, okr.wędrówek ludów I 146 cmentarzysko ciałopalne w. p.n.e. - V w. n.e. - przedłużyck 147 cmentarzysko ciałopalne II ep.brązu, halsztat a-łużycka Zabłoto przedłużyck 148 cmentarzysko ciałopalne II ep.brązu, halsztat a-łużycka Jenkowice przedłużyck 149 cmentarzysko ciałopalne II ep.brązu, halsztat a-łużycka Samborz cmentarzysko ep.kamienia - 1 okres 150 szkieletowe ep.brązu - przedłużyck 151 cmentarzysko ciałopalne II ep.brązu, halsztat a-łużycka ep.kamienia - 1 okres 152 znalezisko luźne ep.brązu - młodszy okr.przedrzymski, okr.rzymski, okr.wędrówek ludów I 153 osada w. p.n.e. - V w. n.e. - przedłużyck 154 cmentarzysko ciałopalne II ep.brązu, halsztat a-łużycka cmentarzysko ep.kamienia - 1 okres 155 szkieletowe ep.brązu - cmentarzysko ep.kamienia - 1 okres 166 szkieletowe ep.brązu - przedłużyck 167 cmentarzysko ciałopalne II ep.brązu, halsztat a-łużycka młodszy okr.przedrzymski, okr.rzymski, okr.wędrówek ludów I 158 osada w. p.n.e. - V w. n.e. - ep.kamienia - 1 okres 159 znalezisko luźne ep.brązu - późne średniowiecze, czasy nowożytne, poł. 160 osada XIII w. - XVIII w. - Piersno przedłużyck 161 osada II ep.brązu, halsztat a-łużycka młodszy okr.przedrzymski, okr.rzymski, okr.wędrówek ludów I 162 osada w. p.n.e. - V w. n.e. - późne średniowiecze, grodzisko, gródek czasy nowożytne, poł. 163 stożkowaty XIII w. - XVIII w. -

24 późne średniowiecze, grodzisko, gródek czasy nowożytne, poł. 164 Semidrożyce stożkowaty XIII w. - XVIII w. - 165 Piotrowice ep.kamienia - 1 okres 166 znalezisko luźne ep.brązu - 167 Godków 168 Bogdanów