UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN

PR enters the blog entries. Een verkennend onderzoek naar de receptiviteit van de Vlaamse blogosphere ten aanzien van Public Relations en naar opinion leadership van bloggers.

Wetenschappelijke verhandeling

aantal woorden: 24.925

Marie Lemaître

MASTERPROEF COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN afstudeerrichting COMMUNICATIEMANAGEMENT

PROMOTOR : (PROF.) DR. Lieven De Marez

COMMISSARIS : (PROF.) DR. Dimitri Schuurman

COMMISSARIS : (PROF.) DR. Pieter Ugille

ACADEMIEJAAR 2009 - 2010

1 Abstract Consumenten staan kritischer tegenover reclame en keren zich meer en meer af van traditionele media. Ze hechten meer belang aan de opinie van mensen zoals hen (hun peers). Nu we meer en meer ook online opinies zien verschijnen wordt het belang van sociale media, en daarbinnen blogs, groter. Er zou een kleine groep bloggers zijn die hierbinnen meer invloed uitoefent dan anderen, de opinion leaders. PR-firma’s en –departementen richten hun aandacht nu ook op hen, om op een alternatieve manier hun doelgroep te bereiken, maar doen dit veelal op de verkeerde manier. In deze exploratieve studie willen we via kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethodes een licht schijnen op wat een blogger credibel maakt en of er een impact is van diens meningen over merken op de merkattitudes van bloglezers. We onderzoeken ook de beste manier voor PR- personen om bloggers te bereiken. We vonden dat expertise en aantal links naar de blog de belangrijkste criteria waren voor geloofwaardigheid van bloggers. Eveneens ontdekten we dat PR-bureaus bloggers op een eerlijke, transparante manier moeten bereiken, met oog op een lange termijn relatie.

2 Inhoudstabel

INLEIDING

DEEL 1 LITERATUURSTUDIE

1 Opinion leadership theorie ...... 1.1 Geschiedenis en concept ...... 1.2 Klassieke kenmerken van opinion leaders ......

2 eWOM 2.1 Democratisatie van content ...... 2.2 Verschil tussen WOM en eWOM ...... 2.3 Influencers in eWOM ...... 2.4 Online opinion seeking ...... 2.5 Offline kanalen versus online kanalen ......

3 Eigenschappen van blogs ......

4 Blogger opinion leaders ...... 4.1 concept en studies ...... 4.2 Motivaties om te bloggen ...... 4.3 Praktische criteria voor invloed ...... 4.4 Soorten invloedrijke bloggers ...... 4.4 Kenmerken van invloedrijke bloggers ......

5 Bedrijven in de wereld van sociale media ......

6 PR gericht naar bloggers ...... 6.1 De verandering in PR door sociale media ...... 6.2 Bloggers zijn geen journalisten ...... 6.3 PR in de blogosphere ...... 6.3.1 Bepalen van de doelgroep ...... 6.3.2 De invloedrijke blogger zoeken ...... 6.3.3 Lees de blogs ...... 6.3.4 Comment op de blogs ...... 6.3.5 De opmaak van het bericht ...... 6.3.6 De Pitch ...... 6.3.7 Product reviews ...... 6.3.8 Relaties met bloggers ......

DEEL 2 ONDERZOEKSMETHODEN ......

1 Inleiding en centrale onderzoeksvraag ......

2 Onderzoeksopzet ......

3 Data analyse ......

DEEL 3 ONDERZOEKSRESULTATEN......

1 Kwantitatief luik ...... 1.1 Profiel van de bloglezers ...... 1.1.1 Survey 1 ...... 1.1.2 Impact panel ...... 1.1.3 survey 2 ...... 1.2 Resultaten impact panel ...... 1.2.1 Pretest en posttest ...... 1.2.2 Impact ...... 1.2.3 Conclusie impact panel ...... 1.3 Resultaten survey 1 ...... 1.3.1 Blogleesgedrag ...... 1.3.2 Vertrouwen in informatie op blogs (N: 75) ...... 1.4 Resultaten survey 2 ......

3 1.4.1 Blog opinion seeking ...... 1.4.2 Geloofwaardigheidstellingen ...... 1.4.3 Rangschikking van de geloofwaardigheidscriteria ...... 1.5 Conclusie kwantitatief luik ......

3 Kwalitatief luik ...... 3.1 Resultaten kwalitatief vooronderzoek en onderzoek: diepte-interviews ...... 3.1.1 Blogger opinion leaders ...... 3.1.2 Blogger relations ...... 3.1.3 Blogs van PR-bureaus ...... 3.1.4 Een toekomst in twitter? ...... 3.2 Conclusie kwalitatief luik ......

LIMITATIES EN DISCUSSIE ......

LITERATUURLIJST ......

APPENDIX

4

Inleiding We merken het elke dag. Het wereldwijde web neemt constant grotere proporties aan en de content die erop beschikbaar is wordt alsmaar uiteenlopender en daarbinnen specifieker. De mens wordt ook veeleisender, negeert reclame die naar hem toegeduwd wordt en zoekt, meer en meer online, naar die niche-informatie die hem het meeste aanbelangt.

Het aantal mediakanalen voor bedrijven om hun doelgroepen te bereiken is uit zijn voegen gebarsten. Tegelijkertijd neemt het belang van traditionele media voor de consument af en die van sociale media toe. Mensen wisselden voorheen al opinies en informatie uit met kennissen en vrienden in beperkte kring. Nu zetten ze hun opinies en ervaringen publiekelijk online, ook over producten en merken, wat de grond vormt voor globale conversaties. Anderen kunnen deze opinies dan consulteren alvorens ze een aankoopbeslissing maken. Meestal is er dan een kleine groep mensen die deze opinies online zet en zo invloed kan hebben op een grotere groep mensen die deze opinies leest.

Blogs, maken deel uit van sociale media, en consumenten komen hier ook op terecht wanneer ze zoeken naar productinformatie geschreven door een onafhankelijke stem.

Bloggers zouden dus ook een invloed kunnen uitoefenen op de aankoopbeslissingen van consumenten. En aangezien de invloed van traditionele media taant, richten de ogen van de PR-bureaus en de PR-departementen zich op blogs, in de hoop zo hun doelgroep op een efficiëntere manier te kunnen bereiken en te beïnvloeden. Bloggers zijn evenwel geen journalisten, en lijken dus een andere PR- aanpak te vereisen.

Dit verkennend onderzoek werkt vanuit de opinion leader theorie en heeft tot doel een beeld te schetsen van de impact die de mening van een blogger heeft op de merkattitude van de bloglezer en welke criteria de bloglezer hanteert om de geloofwaardigheid van een blogger in te schatten. Verder onderzoeken we hoe PR-bureaus of PR-departementen van een firma het beste deze invloedrijke bloggers kunnen bereiken met hun verhaal en wat er allemaal meespeelt bij de blogger voor het al dan niet opnemen van een persbericht op diens blog.

Verschillende auteurs gaven aan dat academisch onderzoek naar de credibiliteit van bloggers en hun impact op merkattitudes van bloglezers schaars is. Dit onderzoek lijkt op die manier wetenschappelijk relevant te zijn, als aanzet tot verder onderzoek naar blogger credibiliteit.

We vonden eveneens geen studies rond hoe PR-bureaus of -afdelingen bloggers het beste kunnen bereiken. Er werd wel geopperd dat verscheidene PR-personen bloggers wel proberen bereiken met hun persberichten, maar dat dit meestal op de verkeerde manier gebeurt. Wij zien hier dan een maatschappelijke relevantie in dat het PR-mensen een breder beeld geeft van hoe men bloggers kan bereiken met hun verhaal zodat beide partijen er een voordeel uit kunnen halen.

5 In het eerste deel beschrijven we de literatuur omtrent dit onderwerp. We staan stil bij de opinion leader theorie en de verschuiving van mond-aan-mond informatie naar online gebieden. Verder geven we een korte uitleg bij blogs en bespreken we de kenmerken en criteria van bloggers als opinion leaders. Tenslotte geven we aan wat de aanbevelingen zijn uit de literatuur voor PR-mensen om bloggers te bereiken.

Het tweede deel omvat onze centrale onderzoeksvragen, de onderzoeksopzet en hoe de data geanalyseerd werd.

In het derde deel geven we de onderzoeksresultaten, onze conclusies en limitaties en advies voor toekomstig onderzoek.

1 Opinion leadership theorie 1.1 Geschiedenis en concept

Het concept “opinion leadership” is initieel voortgekomen uit de two-step flow theorie van communicatie van Paul Lazarsfeld en Elihu Katz (Goldsmith & Horowitz, 2006; Bigman, 2005; Weimann, 1994, p. 11). Zij onderzochten in de jaren 1940 kiesgedrag van mensen en ontdekten dat een klein groepje betrokken kiezers het nieuws in de media beter volgden dan anderen. De kleine groep mediavolgers nam dan in een eerste stap de informatie uit media op en beïnvloedden dan in een tweede stap de grotere groep minder betrokken kiezers (Bigman, 2005; Cheong & Morrison, 2008; Weimann, 1994, p 11; Rogers, 2003, p 304). Het werd daarna duidelijk door verder onderzoek dat het two-step-flow model overgesimplifieerd was en dit model werd uitgebreid tot een multi-step flow model met meerdere mogelijkheden van flow (Weimann, 1994, p 121; Rogers, 2003, p 304).

De theorie van opinion leadership werd daarna verder vormgegeven door Everett Rogers die de diffusie van innovaties bestudeerde (Maule, Head & Moroney, 2004). In deze theorie verloopt de adoptie van innovaties doorheen 5 groepen mensen in de maatschappij 1. De ene groep stimuleert de volgende om tot adoptie over te gaan (Rogers, 2003). Rogers vond dat sommige individuen meer invloed uitoefenen hierbij dan anderen. Opinion leaders zijn individuen die leiden in het beïnvloeden van andermans opinies. De definitie van opinion leadership: “the degree to which an individual is able informally to influence other individuals’ attitudes or overt behaviour in a desired way with relatively high frequency” (Rogers, p 300). Eens opinion leaders de innovatie adopteren en aan anderen erover vertellen, neemt het aantal adopters per tijdeenheid exponentieel toe (Rogers, 2003, p 300).

1 Innovators adopteren als eerste de innovatie, gevolgd door Early Adopters, Early Majority, Late Majority en Laggards.

6 In geen enkel ander gebied heeft het concept van opinion leaders zo veel aandacht, onderzoek en toepassing genoten als in het marketing domein (Weimann, 1994, p 109; Goldsmith & Horowitz, 2006).

Vroege studies in marketing vonden bewijs van het bestaan en belang van opinion leaders en in veel product categorieën werd de belangrijke rol van updated en goed geïnformeerde influentials aangetoond (Weimann, 1994, p 123).

Bij het bestuderen van consumentengedrag in de jaren 1960 onderzocht men het beslissingsproces van de consument. Men vond dat als de consument informatie vergaart over een bepaald product, men hiervoor interne bronnen (eigen ervaringen) zowel als externe bronnen (ervaringen opinies van anderen) consulteert. Gebaseerd op deze informatie evalueert de consument het product, en leidt dit al dan niet tot adoptie (Weimann, 1994, p 111). Persoonlijke externe bronnen bieden meer informatie dan onpersoonlijke externe bronnen doordat er een two-step-flow kan zijn tussen bron en consument (een gesprek) (Weimann, 1994, p 112). Interpersoonlijke communicatie bleek dus een cruciale rol te spelen in het bepalen van consumenten keuzes. Zoals de studies aangaven kan word-of-mouth communicatie een significante bron van zowel informatie als invloed zijn (Weimann, 1994, p 116). Rogers (2003, p 331) gaf ook al aan dat bij het beslissen om een innovatie al dan niet te adopteren, individuen vaak afhangen van de gecommuniceerde ervaring van anderen die op hen lijken die het idee al geadopteerd hebben. Netwerkboodschappen van dichte peers zoals opinion leaders worden als credibel gezien in het overtuigen van een individu om een innovatie te adopteren (Rogers, 2003, p 388).

De notie van persoonlijke invloed of word-of-mouth (WOM) werd uiteindelijk ook het meeste toegepast in het marketing veld (Weimann, 1994, p 116).

Men vond dat consumenten vooral op persoonlijke invloed gingen steunen bij producten met een aantal karakteristieken: producten die een hoge “involvement” nodig hadden (auto’s, kledij), producten met een hoge visibiliteit, een lage test mogelijkheid, hoge complexiteit of die een hoger risico inhielden (Weimann, 1994, p 119).

1.2 Klassieke kenmerken van opinion leaders Vroege studies suggereerden dat opinion leaders eerder gespecialiseerd zijn in één productgebied (monomorfe opinion leaders). Latere studies toonden evenwel aan dat er mogelijkheid was tot overlapping in de leadership areas, over product categorieën heen. De overlapping was meer frequent over product categorieën die dicht bijeen lagen (Weimann, 1994, p 127).

De opinion leader en de volger zijn vaak elkaars gelijke op gebied van socio-demografische variabelen (sociale status, leeftijd, inkomen, educatie en levensstijl), dan is hun impact ook groter (Weimann, 1994, p 127; Rogers, 2003, p 307).

7 Opinion leaders zijn meer innovatief dan volgers (Weimann, 1994, p 128; Rogers, 2003, p 318) en ze zijn bereid meer risico’s te nemen (Weimann, 1994, p 129). De “Early Adopter”categorie (geschat op 13,5% van de samenleving), zoals beschreven door Rogers, had dan ook de hoogste graad van opinion leadership in vergelijking met de andere adoptercategorieën (Rogers, 2003, p 283; Maule et al., 2004; Weimann, 1994, p 76). Dit is omdat de Early Adopters meer sociaal geïntegreerd zijn dan de Innovators en zo een link vormen tussen hen en de rest van de maatschappij (Cheikhetov, 2005). De overlappig tussen Early Adopters en Opinion Leaders is evenwel verre van compleet en hun kenmerken zijn dus niet helemaal hetzelfde (Weimann, 1994, p 76; Rogers, 2003, p 318).

Ze zijn meer sociaal actief (Weimann, 1994, p 128). Ze komen in contact met veel mensen doordat ze naar sociale events en meetings gaan, goed geïntegreerd zijn in veel en grote sociale netwerken en daar vaak een centrale positie innemen (Weimann, 1994, p 79,81; Rogers, 2003, p 317; Smith, Coyle, Lightfoot & Scott, 2007). Opinion leaders voelen een nood om info samen te brengen en deze te verdelen via sociale connecties. Leiders steunen op hun sociale activiteiten als kanalen voor communicatie (Weimann, 1994, p 129). Het bereik van de groep volgers is meestal beperkt tot een sociale cirkel van vrienden, kennissen, familie, collega’s, mensen met wie ze een nauwe sterke band hebben. In feite is het dichte, persoonlijke contact tussen de opleader en de volger, zijn of haar bron van credibiliteit en confidence (Weimann, 1994, p 84).

Opinion leaders hebben meer kennis van het product en zijn er meer blijvend geïnteresseerd in (Weimann, 1994, p 130). Ze geven advies en ze zijn gemotiveerd om te praten over het product door hun betrokkenheid ermee (Weimann, 1994, p 131,75). Ze hebben ook vertrouwen in hun appraisal van een product categorie (Weimann, 1994, p 128). Opinion leaders moeten wel ook als dusdanig erkend worden. Deze sociale erkenning houdt credibiliteit, trustworthiness en confidence in en dit wordt gedetermineerd door de reputatie van de leider als een expert in het gebied, die beter geïnformeerd is dan anderen (Weimann, 1994, p 83-84).

2 eWOM

2.1 Democratisatie van content Consumenten vandaag de dag willen zich niet laten zeggen welke media en content ze moeten hanteren en wanneer en hoe ze die moeten hanteren. Ze beslissen dit zelf (Hawkes & Gibbon, 2008; Solis & Breakenridge, 2009, p. 87).

Men hangt niet langer enkel af van traditionele massamedia voor informatie (Maule et al., 2004; Solis & Breakenridge, 2009, p 87). Consumenten negeren ook de boodschappen die naar hen geduwd worden in zwaar gecensureerde traditionele media (Hawkes & Gibbon, 2008). Advies in gespecialiseerde publicaties kan overtuigend blijven, maar minder consumenten consulteren recensies uit kranten en magazines en deze zullen dan minder snel een consumentenaankoop beïnvloeden (Hampton, 2008, p. 35).

8 Daarbovenop heeft reclame ook veel minder effect op de nieuwe, beter geïnformeerde publieken (McCusker, 2006; Scott, 2007, p. 7; Griffiths, 2008; Weil, 2006, p. 151; Palmer, 2009).

Consumenten consulteren hun peers , mensen zoals zichzelf, bij wie ze een natuurlijke gevoel van vertrouwen hebben (Hawkes & Gibbon, 2008; Cherkoff & Moore, 2007; Aitchison, 2008; Scoble & Israel, 2005, p. 31; Weil, 2006, p. 151; Palmer, 2009). De mensen waar we elke dag mee praten, onze vrienden en kennissen zijn invloedrijke bronnen van opinie en informatie over producten en merken. Persoonlijke contacten lijken het meest effectief te zijn in het veroorzaken van veranderingen in opinie en gedrag (Thorson & Rodgers, 2006; Palmer, 2009). Vroege studies suggereren inderdaad dat WOM een significante invloed heeft op de beslissingsprocessen van consumenten, vooral wanneer ze info opzoeken over producten, merken of diensten (Cheong & Morrison, 2008). Nu wordt WOM ook naar het online veld doorgetrokken. De komst van de Web 2.0 technologieën 2 heeft consumenten nieuwe mogelijkheden gegeven om te interageren met elkaar en collectief informatie te delen (Li & Bernoff, 2008, p. 10; Solis & Breakenridge, 2009). Voorbeelden van deze technologieën zijn blogs, sites als Digg.com, wiki’s, podcasts, user- generated content sites (YouTube), sociale bookmarkingsites (Del.icio.us), sociale netwerken (Facebook), chatrooms, discussiefora (Li & Bernoff, 2008; Drüner & Halley, 2008; Davis & Moy, 2007; Solis & Breakenridge, 2009, p. 37; Smith, 2006).

Eigen aan Web 2.0, anders dan het statische Web van voorheen, is dat elkeen de mogelijkheid heeft om met de nieuwe online tools informatie te creëren en te delen online, waardoor dit instant gezien kan worden door een globaal publiek (3). De consument krijgt de mogelijkheid om actieve producent te worden van content (Gillmor, 2006; Mandese, 2005).

Via deze weg ontstaat er dan ook een globale conversatie, waar men samenwerkt en elkaar informeert (Li & Bernoff, 2008, p. x; Safko & Brake, 2009, p. 161; Greene, 2008; Smith, 2006; Riegner, 2007).

Miljoenen consumenten zetten hun opinies en ervaringen online rond allerhande onderwerpen, zo ook over bedrijven, merken en producten ( 4). Men zoekt ook online naar productinformatie (Scott, 2007, p. 7; Waring, 2008, p. 50; Shipley, 2006, p. 25; Marken, 2007, p. 36).

De consumenten gebruiken dan deze online discussiefora en blogs om opinies en ervaringen van andere, zij het soms onbekende, consumenten te zoeken, voor advies en vergelijking bij

2 Tim O’Reilly bedacht de term Web 2.0. Nadat zijn bedrijf O’Reilly Media in 2004 de Web 2.0 Conference gehouden had werd de term wijd erkend en online communities ontstonden om samenwerking, delen en creativiteit tussen gebruikers mogelijk te maken (Solis & Breakenridge, 2009, p. 37).

3 Drüner & Halley, 2008; Davis & Moy, 2007; Gillmor, 2006; Griffiths, 2008; Safko & Brake, 2009, p. 161, Bruns, 2005, p. 13; Greene, 2008; Solis & Breakenridge, 2009 4 Wailgum, 2007; Morris, 2006; Solis & Breakenridge, 2009; Li & Bernoff, 2008, p. 81; Dzamic, 2009

9 aankoopbeslissingen (Morris, 2006; Thorson & Rodgers, 2006; Drüner & Halley, 2008; Goldsmith & Horowitz, 2006). We leven in een referral economy. Collectief gedeelde ervaringen, opinies en info helpen risico te reduceren en adoptie van alle soorten nieuwe ideeën, producten, diensten en aanbiedingen te versnellen (Palmer, 2009). De onpartijdige online discussies worden aangevoerd door actieve Web 2.0 participanten die opinion leaders zijn en een significante invloed hebben op de online lezers en op hun traditionele offline omgeving (familie, collegae, vrienden etc) (Drüner & Halley, 2008).

Deze nieuwe soort online interpersoonlijke invloed wordt bestempeld als electronic word-of-mouth (eWOM) (Goldsmith & Horowitz, 2006).

2.2 Verschil tussen WOM en eWOM Een aantal verschillen tussen WOM en eWOM willen we hier opmerken: eWOM vindt vaak plaats tussen mensen die geen of weinig voorgaande relatie met elkaar hebben (bv vreemden of medeconsumenten) (Lee & Youn, 2009), waar bij WOM sprake was van mensen die men vaak in het echte leven ziet (cfr. supra). Consumenten hebben een mogelijkheid om anoniem te blijven bij het geven en zoeken van advies (Goldsmith & Horowitz, 2006; Lee & Youn, 2009). Er zijn ook weinig tot geen fysieke cues die gebruikt kunnen worden om de identiteit van degenen die advies geven te ontdekken (Goldsmith & Horowitz, 2006) De conversatie kan op globaal vlak gevoerd worden doordat men vrij is van geografische - en tijdsbeperkingen (Goldsmith & Horowitz, 2006; Cheong & Morrison, 2008). De conversaties zijn permanent online te zien (Goldsmith & Horowitz, 2006; Cheong & Morrison, 2008) in tegenstelling tot een gesprek in gesloten kring.

Door deze kenmerken is het mogelijk dat meer mensen beïnvloed worden door eWOM. Cheong & Morrison (2008) schatten dat in face-to-face relaties een opinion leader algemeen genomen minder dan 12 mensen kan bereiken. Nu kunnen ze een ongelimiteerd aantal mensen bereiken (Cheong & Morrison, 2008).

Studies tonen aan dat de internetgebruikers effectief meer vertrouwen hebben in aanbevelingen van consumenten dan elke andere vorm van reclame (Wailgum, 2007; Burmaster, 2008). Uit onderzoek van Senecal & Nantel (2004) bleek dat consumenten beïnvloed worden in hun online productkeuzes door online aanbevelingen. Uit onderzoek van Bailey (2005) wees uit dat de meerderheid van de respondenten reviews online (op review websites) consulteert alvorens een product aan te kopen. Het aantal consumenten dat refereert naar online bronnen, zoals blogs, voor info over merken en producten is verdubbeld van 2006 tot 2008 (Hampton, 2008, p34).

Een studie van Cheong & Morrison (2008) vond dat de respondenten duidelijk meer vertrouwen hebben in onafhankelijke User Generated Content dan in online content gegenereerd door producenten of marketers. De meesten vertrouwen opinies van andere consumenten, omdat ze denken dat deze meer dan enkel positieve info over producten meegeven.

10 2.3 Influencers in eWOM In eWOM is een Opinion leader dus niet helemaal gelijk aan de klassieke opinion leader zoals we gezien hebben in de geschiedenis van de theorie. Er zijn eveneens verschillende benamingen voor verschillende soorten opinion leaders of influencers.

Het WOMMA handboek geeft aan dat er vijf brede categorieën van influencers en hun invloedskanalen zijn, en deze krijgen allemaal verschillende namen (WOMMA, 2008).

In deze studie gaat het over de “socially connected” groep binnen die typologie. Dit zijn o.a. de “neighbourhood leaders”, maar ook “online networkers”. Zij oefenen invloed uit via persoonlijke relaties, sociale bijeenkomsten, sociale netwerksites en sociale media. Zij worden o.a. mavens, starters, hubs, alphas genoemd (WOMMA, 2008). Wij noemen ze doorheen de studie simpelweg influencers , met als definitie: “A person who has a greater than average reach or impact through word-of-mouth in a relevant marketplace” (WOMMA, 2008).

Zij zijn de gewone consumenten die, vaker dan gemiddeld, informatie zullen zoeken en ideeën, informatie en aanbevelingen zullen delen met anderen. Ze geven hun opinies over producten en diensten, waar ze gepassioneerd door zijn. Ze worden door anderen geconsulteerd voor hun kennis, advies en inzicht (Keller & Fay, 2009).

Smith et al. (2007) zeggen dat het niet de erg verbonden elitegroep is, maar eerder de matig verbonden meerderheid die het meeste potentieel heeft om invloed uit te oefenen. Er zullen eerder zwakke sociale banden zijn dan sterke sociale banden tussen de communicators en de ontvangers (Smith et al., 2007). Er bestaat een sterke band tussen de communicator en de ontvanger als er een voorgaande relatie was tussen beide (bv familie); een zwakke band zal er dan zijn tussen vreemden of medeconsumenten (Lee & Youn, 2009) (cfr. supra). Sterke sociale banden komen meer voor in kleine - en zwakke banden in grote groepen mensen volgens Smith et al. (2007).

Lee & Youn (2009) geven aan dat dit een verschil is tussen WOM en eWOM. Wij merken hier ook het verschil op bij de klassieke opinion leaders. De sterkte van die banden is bij eWOM vaak zwak omdat iedereen nu opinies kan posten online en de ontvanger hoort dus niet enkel meer de opinies van mensen uit de sociale cirkel. Onderzoekers hebben daarom geopperd dat men eerder mensen zal vinden met expertise tussen “weak-tie” communicators (Lee & Youn, 2009).

Op die manier kan het moeilijk zijn voor consumenten om de kwaliteit en de credibiliteit van de product aanbevelingen te bepalen wanneer men advies zoekt van weak-tie communicators op het web (Lee & Youn, 2009). Men zou wel een vertrouwensrelatie kunnen ontwikkelen met actieve informatieverleners wiens eWOM communicaties ze doorheen de tijd hebben geobserveerd, desondanks men elkaar nooit ontmoet heeft (Lee & Youn, 2009; Cheong & Morrison, 2008). Uit opmerkingen van de deelnemers in het onderzoek van Cheong & Morrison (2008) bleek alleszins

11 dat zij die consumenten (van wie ze naar de aanbevelingen kijken) zien als opinion leaders, zelfs als ze ze niet kennen. Ze houden ook rekening met hun opinies, zelfs al zijn ze het er niet mee eens. Li & Bernoff (2008, p. 102) gaven aan dat uit een Forrester Research studie van online consumenten bleek dat meer dan de helft online reviews van vreemden vertrouwen. Dit versterkt zichzelf ook zeiden ze: als men iets hoort van één persoon kan het wel intrigerend zijn, maar hoort men het van 5-10 personen, dan moet het wel waar zijn, zelfs al kende je hen niet ervoor (Li & Bernoff, 2008, p 130).

Smith et al. (2007) ondervonden ook dat influencers in hun onderzoek ongeveer 10-12 gebieden van interesse volgen. Nieuwe media kunnen het makkelijker maken voor meer individuen om op een breder vlak kennis te verwerven. Dit komt ongeveer overeen met de klassieke opinion leader, waar men toch ook in latere studies vond dat er een mogelijke opinion leadership was in verschillende velden.

Een aantal gevonden kenmerken van de nieuwe influencers vinden we ook terug bij de klassieke opinion leaders. Influencers zijn sociaal. Zo zouden ze vaak erg verbonden zijn met grote sociale netwerken en conversaties zullen starten (Palmer, 2009). Ze zoeken graag naar informatie en spreken vaker met een groot aantal mensen (Barton, 2008).

Ze zijn innovatief. Influencers lijken vaak vooruit te zijn op nieuwe trends, en ze lijken graag nieuwe dingen te proberen en erover te praten – voor anderen (Keller & Fay, 2009; Greene, 2008).

Ze helpen anderen met hun advies. Ze hebben hun eigen vaste opinies (Barton, 2008; Greene, 2008; Solis & Breakenridge, 2009, p 1). Deze worden gezocht door hun familie en vrienden en ze zullen meer dan een gewone persoon informatie verspreiden over producten (Keller & Fay, 2009). Ze zijn dan ook altruïstisch ingesteld en helpen graag anderen door hen informatie te verschaffen (Greene, 2008).

Uit een studie van Eccleston & Griseri (2008) bleek diegenen met online invloed de tendens hebben om lichtjes jonger te zijn dan de offline influencers. Riegner (2007) gaf aan dat de meeste online invloedrijke consumenten 24 tot 44 jaar zijn. Hier kunnen we moeilijk een vergelijking trekken, aangezien de socio-demografische kenmerken niet vaststaan bij klassieke opinion leaders.

2.4 Online opinion seeking De redenen voor opinion seeking zijn ruwweg dezelfde gebleven als de klassieke redenen. Er werd gevonden dat consumenten meer steunen op online aanbevelingen voor producten waarvan ze de kwaliteiten vooraf aan de aankoop niet kunnen bepalen (Senecal & Nantel, 2004).

Bailey (2005) vond dat een nood aan geruststelling deels aan de basis lag van het zoeken van andere meningen. Goldsmith & Horowitz (2006) vonden later inderdaad dat “perceived risk” (het kijken wat anderen zeggen over een product om toch zeker te zijn van een aankoop) een

12 belangrijke motivatie was om eWOM op te zoeken. Ook “price consciousness”, (een product zoeken aan de laagst mogelijke prijs) waren belangrijke motivaties.

Riegner (2007) vond dat eWOM meer een rol zal spelen in de aankoop van complexere, duurdere, gewilde items zoals technologie en consumer electronics (Riegner, 2007).

2.5 Offline kanalen versus online kanalen Uit een aantal studies blijkt dat offline kanalen van WOM nog domineren. Dit vonden we terug bij Riegner (2007) die aangaf dat consumenteninvloed versplinterd ligt over een veelheid aan offline en online kanalen. Online WOM zou volgens dit onderzoek nog altijd niet door de massa gebruikt worden, en eWOM heeft meer invloed bij specifieke types producten en aankoopkanalen (cfr. supra). Hampton (2008, p 34) zegt hieromtrent dat aanbevelingen van offline persoonlijke contacten als overtuigender en relevanter gezien worden dan online informele bronnen zoals blogs en online communities, en dus belangrijker zijn in het beïnvloeden van aankoopbeslissingen. Keller & Fay (2009) vonden een gelijkaardig resultaat in hun onderzoek, waar 90% van de idee – en informatie uitwisseling tussen consumenten offline plaatsvindt, met de rest verspreid tussen instant messaging, SMS, email, chatrooms en blogs. Het internet loopt hier dan wel achter op offline kanalen, wat betreft de plaats van WOM. Maar er werd wel gezegd dat het belangrijk is als stimulus, als bron van content voor die offline conversaties (Keller & Fay, 2009; Barton, 2008). Volgens Hampton (2008, p 34) is de kloof tussen online en offline invloed aan het dichtgroeien.

Eccleston & Griseri (2008) geven aan dat het internet de frequentie van influencing gedrag verhoogt. Online influencers zijn dan wel een kleinere groep, ze beoefenen hun influencing gedrag meer frequent dan de offline influencers.

3 Eigenschappen van blogs

Doorheen de literatuur troffen we een heleboel definities van een blog waaronder: “A blog – or web log – is a website that is maintained by an individual with regular entries or posts that include commentary, thoughts and ideas, and may contain photos, graphics, audio, or video. Posts are most often displayed in reverse chronological order” (Safko & Brake, 2009, p. 167).

Een blog is een user-generated website , bestaande uit blog entries – blog posts – die gerangschikt staan in omgekeerde chronologische volgorde (Scott, 2007, p 46; Weber, 2007, p 168; Bruns, 2005, p171; Scoble & Israel, 2005, p 26; Weil, 2006, p 16).

De auteur, de blogger, schrijft op deze blog zijn/haar gedachten, opinies, ervaringen (Akritidis, Katsaros & Bozanis, 2009).

Lezers hebben dan meestal de mogelijkheid om op deze posts hun bedenkingen te geven, onder de vorm van comments onderaan de post (Scoble & Israel, 2005, p 26; Gillmor, 2006, p 29; Dearstyne, 2005, p 39).

13

De bloglezer kan zich meestal ‘abonneren’ op de updates van de blogger, via een RSS feed. RSS is een tool die updates van blogs of sites tot bij gebruikers brengt. Zo moet men niet telkens gaan kijken of er iets nieuws op staat (Li & Bernoff, 2008, p. 32; Postma, 2007, p 190; Gillmor, p 38 Safko & Brake, 2009, p. 343; Weil, 2006, p17; Scoble & Israel, p 28).

Er wordt ook nog gezegd dat de blogger gepassioneerd is door een bepaald onderwerp en de wereld hierover willen inlichten (Scott, 2007, p 46; Weber, 2007, p 168). En een blog wordt meestal geschreven op een informele, conversationele stijl (Weil, 2006, p 2).

Blogs bestaan uit tekst, maar bevatten meestal ook links naar andere online informatie gerelateerd aan het onderwerp van de post, zodat lezers snel en makkelijk additionele info kunnen nagaan (Dearstyne, 2005, p. 40; Gillin, 2007, p. 6; Safko & Brake, 2009, p. 167; Weber, 2007, p. 168). Eveneens worden ook vaak foto’s, video of audio toegevoegd (Safko & Brake, 2009, p. 167).

Weblogs zijn “post-centric” – de post is waar het om draait -, niet “page-centric”, zoals bij meer traditionele web sites (Gillmor, 2006, p. 29; Bruns, 2005, p. 173). Elke unieke blogpost heeft een eigen permalink en dus zijn eigen vaste URL (Gillin, p 7). Permalinks hebben een krachtige relatie met zoekmachines. Permalinks corresponderen vaak met iets dat men ingeeft in een zoekmachine (Gillin, 2007, p 7; Scoble & Israel, 2005, p 29). Zoekmachines zijn heel gevoelig voor verandering, en aangezien blogs constant bijgewerkt worden krijgen blogs meer zoekmachine aandacht dan gewone websites (Scoble & Israel, 2005, p 28-29; Weil, 2006, p 7). Ze zijn ook gevoelig voor linkgedrag, als er veel gelinkt wordt naar een blogger, schiet die omhoog in de ranking op een zoekmachine (Scoble & Israel, 2005, p 29; Gillin, 2007, p 7).

Men kan posts in categorieën plaatsen door tags toe te voegen. Zo kan men de posts rond één onderwerp samenhouden (Gillin, p 7; Weil, 2006, p 16). Men kan aan de posts ook tags toevoegen voor Technorati 5 of Del.icio.us 6 en zo kunnen anderen makkelijk op deze sites en andere zoekmachines de blogposts over dat onderwerp terugvinden (Scoble, 224; Scott, 2007, p 46).

Sommige bloggers posten een heleboel keer per dag en worden gevolgd door duizenden mensen, anderen posten enkel af en toe en stellen zich tevreden als ze hun gedachten en ervaringen kunnen delen met ‘inner circles’ (Scoble & Israel, 2005, p 26).

Het geheel aan blogs en bloggers vormt de ‘ blogosphere ’ (Bruns, 2005, p. 182; Safko & Brake, 2009, p. 168).

5 Technorati.com, een blogzoekmachine toont wat belangrijk is in de blogosphere: welke bloggers aandacht opeisen, interessant en populair zijn; hot conversatie topics en de snelheid waarmee deze conversaties plaatsvinden (Bruns, 2005, p. 208; Gillmor, 2007, p. 168). 6 Delicious.com, een social bookmarking site, waarmee men zaken die men online vindt kan bijhouden.

14 De eerste blogs zijn opgekomen in begin jaren 1990 (Weber, 2007, p. 169). Deze waren simpelweg continue updates van een standaard HTML website – een proces waarvoor een bepaald niveau van technische kennis vereist was (Safko & Brake, 2009, p. 164; Corry & Mundell, 2006)7.

Met de verschijning van blogging software als Blogger.com in 1999 en Movable Type in 2001 werd bloggen veel toegankelijker voor de gemiddelde computer gebruiker (Safko & Brake, 2009, p. 164- 165; Scoble & Israel, 2005, p. 25; Bigman, 2005; Corry & Mundell, 2006). Sindsdien is het aantal gebruikers exponentieel blijven stijgen (Scoble & Israel, 2005, p. 24).

In de zomer van 2004, brak bloggen door in mainstream consciousness (Safko & Brake, 2009, p. 166; Weil, 2006, p. 6; Rubel, 2005).

Blogs zijn om een tweetal redenen doorgebroken (Rubel, 2005): - De blogging software is ofwel gratis ofwel aan democratische prijzen downloadbaar. Het lanceren ervan brengt weinig financiële kost met zich mee. - De blogging software is heel gebruiksvriendelijk en eenvoudig. Men heeft geen technische expertise nodig om een blog te lanceren en te onderhouden (8).

Het onderhouden van een goede blog vraagt wel werk en toewijding (Safko & Brake, 2009, p. 169; Breakenridge, 2008, p. 204).

Er bestaan veel indelingen van blogs, maar er zijn een aantal die vaker voorkomen. Er zijn individuele blogs, geschreven door één blogger. Als meerdere bloggers een blog hebben, noemt men dit vaak een groepsblog (Rubel, 2005; Scott, 2007, p 46; Akritidis, Katsaros & Bozanis, 2009).

Er zijn ook blogs die geschreven worden door werknemers van bedrijven. Deze zijn corporate blogs, waar de bloggers o.a. commentaar en standpunten geven en trends in de industrie bespreken (Safko & Brake, 2009, p168; Dearstyne, 2005, p 41; Scott, 2007, p 46).

Sommige blogs draaien eerder rond de persoon zelf en beschrijven persoonlijke ervaringen (online diaries). Bij andere blogs is er wel een persoonlijke stem maar staat er één bepaald onderwerp centraal zoals actualiteit, mode of politiek (topical blogs) (Weber, 2007, p. 168; Safko & Brake, 2009, p. 167; Bruns, 2005, p. 173; Gillin, 2007, p. 6; Corry & Mundell, 2006; Dearstyne, 2005, p. 40). De topical blogs zijn de meest populaire en commercieel succesvolle blogs en de meest bezochte in dit segment gaan over producten en bedrijven (Gillin, 2007, p 6-9).

Qua vorm zijn er ook nog een aantal verschillende mogelijkheden. Er zijn blogs die uitsluitend bestaan uit links naar andere online informatie (Safko & Brake, 2009, p 168; Gillin, 2007, p 8). Er zijn ook blogs die zich enkel toespitsen op foto’s (photo-blogs), of

7 Voor een compleet beeld van het ontstaan van blogs raden we Safko & Brake (2009, p 162-166) aan. 8 Postma, 2007, p. 189; Rubel, 2005; Dearstyne, 2005, p 40; Marken, 2005, p 31; Gillmor, 2006, p 30; Li & Bernoff, 2008, p. 19; Safko & Brake, 2009, p. 161; Mateas, 2004, p. 7

15 audiofragmenten (podcasting) (Weber, 2007, p 169; Bruns, 2005, p 173). Een blog die vooral video’s inhoudt wordt een vlog genoemd (Safko & Brake, 2009, p 168; Weber, 2007, p 169; Bruns, 2005, p 173).

4 Blogger opinion leaders 4.1 concept en studies “While word of mouth has always been the most credible way to expand awareness and adoption, blogging fits into all this as the most powerful word-of-mouth delivery mechanism to date ” (Scoble & Israel, 2005, p 43). Veel bloggers delen hun ervaringen en opinies over producten, diensten, bedrijven en merken (zowel positief als negatief) met anderen (Marken, 2007, p 35; Akritidis, Katsaros & Bozanis, 2009; Corry & Mundell, 2006; Woods, 2005, p 26; Goldstein, 2005, p 7).

Consumenten komen nu ook terecht op de blogs als ze voor een aankoop de ervaringen van andere consumenten vergelijken (Weber, 2007, p 172; Corry & Mundell, 2006; Akritidis et al., 2009). De meerderheid van online consumenten zien blogs als een nuttige manier om inzicht te krijgen in de producten die ze zouden aankopen (Armstrong, 2006, p 26). Volgens een aantal auteurs zouden blogs de kracht hebben om aankoopbeslissingen van consumenten te beïnvloeden (Corry & Mundell, 2006; Murphy, 2007; Goldstein, 2005, p. 7; Woods, 2005, 26; Akritidis et al., 2009).

De deelnemers in het onderzoek van Cheong & Morrison (2008) zeiden evenwel dat ze niet met opzet productinformatie opzoeken op blogs of erdoor beïnvloed worden. De productinformatie leek dus niet de reden om de blog op te zoeken, ze kwamen hier gewoon op uit.

In een experiment van Lee & Youn (2009) werd wel gevonden dat deelnemers die een recensie lazen op een persoonlijke blog dachten dat bepaalde omstandigheden (bijvoorbeeld interesse van de blogger in het product) achter de recensie verscholen zaten en zouden het product minder snel aanbevelen aan vrienden. De identiteit van de blogger in dit experiment was onbekend. Dit kan volgens Lee & Youn (2009) geleid hebben tot de gedachte dat er misschien iets achter de recensie zou zitten, en zeiden dat er onderzoek nodig is waarbij men kijkt of men de credibiliteit van een blogger anders zou inschatten als men die blogger zou kennen.

Aanbevelingen van peers op blogs zouden consistent veel hogere credibiliteitsratings krijgen dan normale reclamekanalen volgens Getgood (2008). Johnson & Kaye (2004) en Rubin & Liddy (2006) geven aan dat bloglezers blogs credibeler achten dan traditionele media. Volgens een onderzoek van Johnson & Kaye (2004, p 630) worden weblogs meer credibel geacht dan elke andere online mediabron (online krant, online magazines, online tv etc) en significant meer credibel dan elk ander traditioneel medium (kranten, magazines, tv, radio etc).

16 Een belangrijke reden die gebruikers hiervoor geven is dat blogs meer relevante diepte en analyse bieden dan beschikbaar is in andere media, bloggers geven een onafhankelijke opinie (Johnson & Kaye, 2005, p 633). Bloglezers verwachten een authentieke conversatie, opinies en informatie die niet beïnvloed zijn door bedrijfsfocus of editoriaal beleid (Corry & Mundell, 2006; Yeomans, 2006, p 15; Cristol, 2002, p 8; Dearstyne, 2005, p 40).

Verschillende studies vonden dat hoog geloofwaardige bronnen een meer positieve attitude en meegaandheid in gedrag genereren dan bronnen die minder geloofwaardig zijn. Attitude is cruciaal voor het voorspellen van toekomstig koopgedrag (Chu & Kamal, 2008). Rubin & Liddy (2006), Chu & Kamal (2008) en Senecal & Nantel (2004) geven aan dat credibiliteit wordt geëvalueerd via op zijn minst twee grote componenten: trustworthiness en expertise.

Trustworthiness of betrouwbaarheid is het geloof van het publiek dat de communicator informatie voorziet op een eerlijke, oprechte en eervolle manier (Chu & Kamal, 2008). Expertise refereert naar de mate waarin de communicator gekwalificeerd is om valide en accurate info te verschaffen (Chu & Kamal, 2008). Wanneer productinformatie gecommuniceerd wordt via misleidende praktijken, zal de betrouwbaarheid van de informatiebron dalen en zullen cosnumenten het product niet aankopen. Onderzoek toont aan dat betrouwbaarheid en expertise kritische rollen spelen in het beïnvloeden van de attitudes van de consumenten (Chu & Kamal, 2008).

Blogs, gelijkaardig aan andere kanalen, hebben een bron, content en ontvangers die allemaal bijdragen aan de credibiliteit (Chu & Kamal, 2008). De bron bij een blog is tweeledig: het profiel van de blogger en de informatie gepost in de entries . Lezers evalueren meestal of een bron eerlijk en competent is en of de gegeven informatie compleet, accuraat, onpartijdig en gepast is (Rubin & Liddy, 2006). Bloggers bouwen hun publiekscredibiliteit op door hun persoonlijke en professionele leven publiek te onthullen en door hun perspectief op leven en huidige events te geven. Het is ook gebruikelijk om aspecten van de offline identiteit te onthullen als een teken van vertrouwen en om lezers aan te trekken (Rubin & Liddy, 2006). Als de bloglezers hierdoor de expertise en betrouwbaarheid van de blogger hoog inschatten zullen ze waarschijnlijk de informatie die deze aanlevert vertrouwen (Chu & Kamal, 2008).

Chu & Kamal (2008) ontdekten dat als de blogger een lage “perceived blogger trustworthiness” had de lezers de argumenten zelf goed zou bekijken om te bepalen of de blogpost wel valide is. Bij een blogger met hoge “perceived trustworthiness” accepteerde men de argumenten meteen als valide.

De kwaliteit van de argumenten heeft een grotere impact op de merkattitudes van de bloglezers wanneer “perceived trustw orthiness” hoog is. Sterke argumenten hebben in dat geval een grotere impact op merkattitudes dan zwakke argumenten.

17 Verscheidene auteurs (Johnson & Kaye, 2004, p 622; Chu & Kamal, 2008; Lee & Youn, 2009) gaven aan dat er tot nog toe schaars academisch onderzoek beschikbaar is rond de credibiliteit van blogs en de potentiële impact op merkattitudes van de bloglezers.

4.2 Motivaties om te bloggen Er zijn verschillende motivaties gevonden waarom mensen bloggen. Één van de terugkerende motivaties was zelf-expressie (Huang, Shen, Lin & Chang, 2007; Gillin, 2007, p 34; Li & Bernoff, 2008, p 61). Eveneens willen ze commentaar en opinie geven en hun expertise en ervaringen delen met anderen (Huang, Shen, Lin & Chang, 2007; Goldsborough, 2008, p 16). Ze willen samenwerken en anderen helpen (Scoble & Israel, 2005, p 43; Li & Bernoff, 2008, p 61). Deze motivaties vinden we terug bij de klassieke opinion leader kenmerken.

Vooral connecting with people with similar interests was belangrijk (Gillin, 2007, p 36; Goldsborough, 2008, p 16; Weber, 2007, p 171; Li & Bernoff, 2008, p 61). “Keeping track of their thoughts” was een andere belangrijke reden volgens Gillin (2007, p 22). Het beïnvloeden van markten of discussie kwam volgens de resultaten van de bloggerenquête van Gillin (2007, p 22) op de derde plaats, na de twee bovenstaande. “Mainly, they want to share what they know and create relationships with others who share their enthousiasm” (Gillin, 2007, p 48).

4.3 Praktische criteria voor invloed

Bloggers zullen eerder invloed uitoefenen door de gedachten en opinies samen te brengen van anderen die ze vertrouwen (Gillin, 2007, p 27; Bruns, 2005, p 19). Dit maakt de taak om invloed te traceren moeilijk (Gillin, 2007, p 27).

Een ongeschreven blogregel is dat bloggers linken naar hun online informatiebronnen (outlinks). Men kan informatie van een ander overnemen om er dan verder op in te gaan, maar men moet aantonen waar de informatie vandaan komt (Gillin, 2007, p 21; Bruns, 2005, p 180). De link toont een transparantie en eerlijkheid aan van de blogger, die zo toelaat dat lezers zelf kunnen uitmaken of de bron accuraat weergegeven en begrepen werd (Bruns, 2005, p 180).

Een tweede ongeschreven blogregel is dat men comments moet zetten op andere blogs en antwoorden op de comments op de eigen blog (Gillin, 2007, p 24,25). Een blog wordt pas interactief als de lezer toegelaten wordt om via comments met de blogger in discussie te treden (Safko & Brake, 2009, p 167; Gillmor, 2006, p 29; Scott, 2007, p 47; Weil, 2006, p 16).

Het linken naar - en comments plaatsen op andere blogs ontketent conversaties en relaties tussen verschillende bloggers, die de blogosphere zijn kracht geven (Solis & Breakenridge, 2009, p 53; Gillin, 2007, p 21-25; Li & Bernoff, 2008, p 19; Gillmor, 2006, p 31). Zo ontstaat een netwerk van bloggers die over elkaar en over dezelfde onderwerpen schrijven en aan elkaar hangen via hyperlinks (Scoble, 2005, p 26-28).

18 Gillin (2007, p 21) geeft aan dat “links are the currency of the blogosphere”. Dit is volgens hem hoe hier invloed wordt verkregen: hoe populairder de blogger, hoe meer links hij of zij post naar andere informatiebronnen. Het aantal comments op een blog wordt gezien als de tweede belangrijkste indicator van “the blog’s performance” (Gillin, 2007, p 24).

Zoals hierboven duidelijk werd tonen bloggers appreciatie en erkenning voor diegenen waar ze naar linken. Dit betekent niet noodzakelijk dat ze akkoord gaan met de standpunten van die persoon, maar ze tonen respect (Gillin, 2007, p 67).

Hoe meer actieve links een blog krijgt (inlinks), hoe meer traffic deze krijgt (Gilllin, 2007, p 71). Hieruit volgt de redenering dat blogs invloedrijk zijn als er veel naar gelinkt wordt (Woods, 2005, p 29; Gillin, 2007, p 71).

Links zijn de belangrijkste meetwaarde van invloed in sociale media (Gillin, 2007, p 67). Verschillende diensten berekenen de autoriteit van bloggers. Technorati, bijvoorbeeld lijst de top blogs op door het analyseren en meten van het aantal inlinks naar een blog (Solis & Breakenridge, 2009, p 57; Technorati, 2009; Gillmor, 2006, p 172). De autoriteit van een site kan snel stijgen en dalen, afhangend van wat het centrum van discussie is in de blogosphere op dat moment en hoe vaak de blog content produceert waar dan naar gelinkt wordt door anderen (Technorati, 2009).

Een aantal studies behandelt het zoeken naar algoritmes om invloedrijke bloggers te identificeren. Een voorbeeld is de studie van Akritidis, Katsaros & Bozanis (2009), waar ze bij het algoritme rekening met het aantal inlinks naar een blogpost, het aantal comments erop en de publicatiedatum van de post. Song, Chi, Hino & Tseng (2007) maakten dan weer een algoritme aan dat blogs rangschikte volgens hoe nieuw de informatie was die ze postten.

Links blijven belangrijke indicatoren van invloed, maar ze zijn nog altijd situationeel. “Entertainment” en “celebrity sites” genereren bijvoorbeeld niet zoveel linkactiviteit, terwijl bij “tech sites” dit wel het geval is. Sites die niet veel links genereren doen vaak veel comment activiteit ontstaan. Gadget blogs hebben wat van beide. Invloed in verschillende markten is duidelijk anders (Gilllin, 2007, p 71).

Invloed is heel moeilijk te meten en kan niet eenduidig via comments, of links uitgelegd worden. Er bestaat niet zoiets als één definitieve ranking van een blogger (Gillin, 2007, p 73). Volgens experts waar Gillin (2007, p 77) mee sprak zal er ook in de toekomst geen sprake zijn van één betrouwbare metric . Akritidis, Katsaros & Bozanis (2009) geven ook aan dat het identificeren van invloedrijke bloggers een nieuw probleem is waarbij de relevante literatuur geen gesofisticeerde oplossingen kan bieden.

Lezerschap, het aantal lezers van een blog, zou ook een goede indicator voor invloed kunnen zijn (Gillin, 2007, p. 70). Andere factoren kunnen verder nog meespelen in de invloed van een blogger

19 volgens Gillin (2007, p 73), zoals het vaak geciteerd worden in traditionele media of werkzaam zijn bij meerdere media. Iemand die veel blogs heeft en schrijft voor andere media kan veel inbound links hebben, verspreid over deze media (Gillin, 2007, p 73). Verder zegt Woods (2005, p 28) dat bloggers ook invloedrijk kunnen worden door het groot aantal posts die ze bijdragen. Gillmor (2006, p 190) zegt dat hij niet gewoon een anonieme post zou overnemen. De post moet geschreven zijn door een bron die hij vertrouwt. Hij zal bijvoorbeeld eerder vertrouwen hechten aan een post van een bekende blogger dan van een willekeurige blogger die hij nog nooit gezien heeft.

4.4 Soorten invloedrijke bloggers

Als een prominente blogger iets schrijft zal dat opgepikt worden door een aantal andere bloggers. Hoe meer bloggers de post citeren en naar die ene blogger linken, hoe meer het verhaal verspreid geraakt en hoe populairder de blogger wordt door de vele links (Gillin, 2007, p 68). Dit versterkt zichzelf en leidt uiteindelijk naar het ontstaan van een klein aantal heel invloedrijke bloggers, de A-list bloggers, die de meerderheid van de traffic in de blogwereld teweegbrengen (Gillin, 2007, p 68; Bruns, 2005, p 183).

A-list bloggers zijn “thought leaders” die hoog in het vaandel gedragen worden door een toegewijde schare volgers (Solis & Breakenridge, 2009, p 101). Deze groep schrijft ofwel over grote onderwerpen zoals wereldpolitiek, grote industrieën of media (Gillin, 2007, p 69), of ze springen van onderwerp naar onderwerp, product naar product. Hierin zijn ze niet loyaal, ze worden enkel gedreven door activiteit (Solis & Breakenridge, 2009, p 101).

Maar de kleine invloeders zijn ook belangrijk. Want niemand kan de alziende, alwetende bron van informatie zijn over een onderwerp (Gillin, 2007, p 69). Deze groep wordt vaak “the magic middle” genoemd 9, de blogs met 20 tot 1000 actieve inlinks. Dit zijn gepassioneerde mensen die verknocht zijn aan schrijven over onderwerpen die relevant zijn voor hen persoonlijk (Solis & Breakenridge, 2009, p 101; Gillin, 2009, p 63). Dit zijn de bloggers die offline klanten vaak inspireren om nieuwe producten en diensten te verkennen (Solis & Breakenridge, 2009, p 102). Dit zijn dus eerder de socially connected personen waar Keller & Fay (2009) het over hadden.

4.4 Kenmerken van invloedrijke bloggers

Er zijn een aantal kenmerken van invloedrijke bloggers die kunnen opgemaakt worden uit de literatuur.

Ze zijn vaak een bron van expertise en advies (Gillin, 2007, p 49). Ze hebben veel kennis. “People who blog about a product, particularly if they do so regularly, are more likely to be knowledgeable and engaged than other customers”. Zij zullen dan ook vaak

9 The magic middle is een term uitgevonden door David Sifry, stichter van Technorati (Solis & Breakenridge, 2009, p 101).

20 mensen in hun omgeving beïnvloeden, of het nu via pure word-of-mouth is of bloggen (Gillin, 2007, p 35). Bij sommige productcategorieën, zoals consumer electronics heb je honderden bloggers (Gillin, 2007, p 126).

Ze zitten vaak in een groot netwerk van andere enthousiastelingen die onderling praten en kennis doorgeven (Gillin, 2007, p 49; Akritidis, Katsaros & Bozanis, 2009). De bloggende opinion leaders zouden eerder mannelijk zijn, extravert en goed opgeleid (Kavanaugh, Schmitz, Zin, Pérez-Quiñones, Carroll, & Isenhour, 2006).

Invloedrijke bloggers zullen eerder een conversatie aangaan met hun critici en hun standpunt respecteren dan onrespectvol te zijn (Gillin, 2007, 22-23).

Bloggers staan ook bekend om hun transparantie, wat een mix is van principes als “honesty, integrity, humility, open-mindedness and fairness”. Het achterliggende idee is dat een blog de gedachten van een persoon en de evolutie ervan tentoonstelt. Zo is het bijvoorbeeld not done om een bericht te herzien eens het gepost is, men doorstreept de originele content en schrijft de verbetering ernaast (Gillin, 2007, p 23).

In de blogosphere overheerst het vaak posten van korte berichten op het occasionele schrijven van uitgebreide posts. Veel “A-list” bloggers posten heel zelden meer dan 500 woorden, de zogezegde grens tot waar de “attention span” van de lezer reikt. Sommige populaire bloggers houden het zelfs enkel bij ‘link bloggen’. Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Bloggers met een sterke persoonlijkheid, een aparte stijl en een trouw en enthousiast publiek kunnen dit maken. De maatstaf is de lezers niet te vervelen (Gillin, 2007, p 26-27).

5 Bedrijven in de wereld van sociale media Zoals gezien zetten consumenten hun opinies en ervaringen online rond bedrijven, merken en producten. Ze hadden altijd al een opinie over wat een bepaald merk betekent, maar nu hebben ze de middelen om hun ervaringen en aanbevelingen publiek te maken en hier op een globaal niveau over te discussiëren (L&B, 2008, p. 12; Palmer, 2009; Woolf, 2008, p 12).

In het traditionele communicatiemodel, voor de komst van sociale media en de ruime keuze aan media voor de consument, had een organisatie toch een zekere graad van controle over content creatie en distributie aangezien ze zich maar op die beperkte media moesten richten om het massapubliek te bereiken (Weber, 2007, p 27; Safko & Brake, 2009, p681; Corry & Mundell, 2006). Bedrijven hebben nu helemaal geen controle meer over welke informatie consumenten zien (Weber, 2007; Greene, 2008; Griffiths, 2008; Woods, 2005, p 28).

Door deze twee elementen ligt de controle over de reputatie van een bedrijf of merk nu volledig bij de consumenten (Breakenridge, 2008, p. 269).

21 Dit is een globaal onomkeerbaar fenomeen dat elke industrie treft (Woolf, 2008, p. 12; Li & Bernoff, 2008). Dit betekent dat, door de aard van sociale media, als één iemand nu iets schadelijk ontdekt i.v.m. een organisatie en het online zet, kan dit globale proporties aannemen, een invloed hebben op duizenden andere consumenten en desastreuze gevolgen kan hebben voor dat bedrijf (Gillmor, 2006; Davis & Moy, 2007; Woods, 2005, p 28). Vooral de invloed van bloggers staat hierom bekend (Woods, 2005, p 28) 10 .

Dit verlies aan controle op de communicatie en de gevolgen ervan, maakt communicatie professionals nerveus (Breakenridge, 2008, p. 14; Dzamic, 2009; Hawkes & Gibbon, 2008). Ze zijn onzeker hoe ze zich precies moeten aanpassen aan de wereld van de sociale media of geloven dat dit niet de juiste stap is (Solis & Breakenridge, 2009). Maar een aantal auteurs doorheen de jaren maakte duidelijk dat het fenomeen negeren of er sceptisch tegenover staan het niet doet weggaan. Blogs en sociale media zijn geen hype die zal overvliegen ( 11 ). “You cannot ignore this trend. You cannot sit this one out” (Li & Bernoff, 2008, p. 75).

Er zijn, aldus Solis & Breakenridge (2009, p. xvii), nog relatief weinig experts in de omgang van bedrijven met sociale media. Velen maken enkel maar gebruik van sociale media omdat ze druk voelen van klanten of omdat hun concurrenten het doen (Solis & Breakenridge, 2009).

Wat bedrijven moeten begrijpen is dat markten conversaties geworden zijn. In The Cluetrain Manifesto, een boek dat in 1999 al online stond, beschrijven Weinberger & Searls (2000) dat het internet opnieuw de kracht van een marktplaats van weleer bezit, dat mensen er praten over zaken die hen interesseren en kennis doorgeven. Markten worden dus snel slimmer dan bedrijven. Ze zeiden verder dat de enige advertising die ooit gewerkt heeft WOM is, wat niets meer is dan een conversatie (Weinberger & Searls, 2000).

WOM is nu globaal, de conversatie tussen consumenten vindt sowieso plaats; het heeft dus meer zin als bedrijf om mee in de conversatie te stappen dan erbuiten te staan (12 ).

Ze moeten dit doordacht doen en met respect voor het reclame-gevoelige publiek van vandaag. Sociale media houden een massief potentieel in voor merken maar men moet verstaan dat men deze conversaties niet kan controleren. Men kan ze alleen proberen beïnvloeden (Safko & Brake, 2009, p. 681-682; Burmaster, 2008; Alps, 2008, p. 15; Hawkes & Gibbon, 2008; Woods, 2005, 29). Men kan invloed uitoefenen door bewustzijn creëren en discussie aansporen (Hawkes & Gibbon, 2008).

10 Verwijzing naar Dell Hell en Kryptonite 11 Mateas, 2004, p7; Rubel, 2005; Shipley, 2006, p 25; Amis, 2007, p. 10,22; Hawkes & Gibbon, 2008; Solis & Breakenridge, 2009; Palmer, 2009; Dzamic, 2009 12 Weinberger & Searls, 2000; Solis & Breakenridge, 2009; Hawkes & Gibbon, 2008; Yeomans, 2006, p. 15; Morris, 2006; Breakenridge, 2008, p. 265; Marken, 2006, p. 34; Safko & Brake, 2009, p. 677; Cherkoff & Moore, 2007

22 Manieren om betrokken te geraken in sociale media zijn o.a. interageren met blogs, fora, netwerksites etc; het creëren van een corporate blog zodat de organisatie met de doelgroep kan interageren; het behandelen van invloedrijke blogs als een ander valide media kanaal (Hawkes & Gibbon, 2008). Dit laatste kan een belangrijk punt zijn voor het PR-departement van een bedrijf of PR-firma.

6 PR gericht naar bloggers

6.1 De verandering in PR door sociale media

Public Relations firma’s beogen traditioneel gratis verschijning van hun klanten in audiovisuele of gedrukte media. PR-beoefenaars presenteren hun verhaal van een klant via persberichten aan journalisten werkzaam in specifieke media die prospectieve klanten bereiken. Zo hopen ze dat deze boodschappen in media verschijnen en hun doelpubliek beïnvloeden (Solis & Breakenridge, 2009; Li & Bernoff, 2008, p. 101).

Maar het PR beroep is complex geworden. Er is een overvloed aan media om de massa te bereiken, maar nu verliezen traditionele media lezers, luisteraars en kijkers terwijl sociale media winnen aan belangrijkheid en invloed (cfr. supra) (Gillin, 2007, p. 126; Solis & Breakenridge, 2009).

Bloggers worden meer en meer erkend als autoriteiten binnen industrieën, waardoor ze minstens evenveel respect en bereik binnenrijven als traditionele media (Solis & Breakenridge, 2009, p. 2; Woolf, 2008, p 12). PR moet zich dan vooral concentreren op blogger relaties – werken met bloggers om uw verhaal door te vertellen (Solis & Breakenridge, 2009).

Hierdoor kunnen we stellen dat PR meer gaat samenklitten met Word-Of-Mouth-marketing. Word-of-mouth is niets nieuws, WOMmarketing (WOMM) daarentegen is een pioneering veld 13 , waar de voorbije 5 jaar de interesse erg in is gestegen (Palmer, 2009; Keller & Fay, 2009).

WOMM eenvoudig uitgelegd is “an unpaid form of promotion in which satisfied customers tell other people how much they like a business, product or service” (Gray, 2009). Hiermee wil men dan o.a. bewustzijn van nieuwe producten creëren of WOM genereren voor bestaande producten of merken (Wailgum, 2007).

Word-of-mouth slaagt volgens Li & Bernoff (2008) omdat getuigenissen van klanten veel geloofwaardiger zijn dan welke mediabron ook. Zoals we zagen zijn mensen nu ook niet langer beperkt tot hun onmiddelijke sociale cirkel om te beïnvloeden, maar kunnen veel mensen bereiken online (Gray, 2009). We zagen ook dat wat men online ziet een belangrijke stimulus kan vormen voor offline conversaties (cfr. supra).

Bedrijven kunnen influencers proberen te bereiken die dan de conversaties rond een merk zouden kunnen stimuleren (Bigman, 2005). Academisch onderzoek vindt dat een bedrijf haar winst met 6-

13 WOMMA pas opgestart in:....

23 14% kan verhogen door het targeten van influencers in plaats van gewone klanten (Keller & Fay, 2009).

PR heeft altijd tot doel gehad de massa te bereiken, zij het dan indirect via de media. Sociale media biedt een toegang tot de influencers die vroeger innovaties adopteren. Door het bereiken van deze mensen kunnen PR professionals enthousiasme aanwakkeren en steun om te helpen het verhaal naar het grotere publiek te brengen (Solis & Breakenridge, 2009, p 223).

Een aantal auteurs 14 gaf aan dat het belangrijk is vandaag de dag voor PR departementen en PR bureaus om invloedrijke bloggers te bereiken. In PR wordt hiernaar gerefereerd met de term “blogger relations” of “influencer relations” (Solis & Breakenridge, 2009, p. 54). Zo hoopt men producten en diensten onder de aandacht te brengen van een wijder publiek (Bigman, 2005; Gillin, 2007, p 35; Scott, 2007, p 30). Nieuws op blogs verspreidt zich ook veel sneller (Goldstein, 2005, p. 7 Davies, 2006) en heeft een groter bereik doordat de mensen die het nieuws ontvangen het opnieuw verspreiden op basis van hoe interessant of waardevol ze de informatie vinden (Scoble & Israel, 2005, p. 101).

6.2 Bloggers zijn geen journalisten PR mensen moeten bij hun manier van benadering in gedachten houden dat bloggers (algemeen gezien) geen journalisten zijn (Gillin, 2007, p. 35; Weber, 2007, p. 5) waardoor de klassieke benadering met het persbericht hier moeilijker opgaat. Bloggers schrijven niet omdat dit hun job is, maar omdat ze dit willen (Gillin, 2007, p. 35; Woolf, 2008, p 12; Baert, 30/05/07). Anders dan bij traditionele media zijn hun onderwerpen puur geïnspireerd door passie (Gillin, 2007, p. 46). Blogs kunnen meer diepte bieden dan journalisten aangezien zij minder limitatie hebben qua beschikbare ruimte (Gillmor, 2006, p 139). Bloggers moeten geen verantwoording afleggen aan een firma (Gillin, 2007, p. 35; Greene, 2008; Scott, 2007, p. 47; Baert, 30/05/07). Ze leggen enkel verantwoording af aan hun lezers (Gillin, 2007, p. 55). Ze hebben eveneens geen editoriale begrenzingen (Weber, 2007, p. 5; Cristol, 2002, p 8). ‘Standards’ en ethiek worden op een individuele basis toegepast, omdat er geen geschreven regels zijn. Niemand controleert de blogosphere (Solis & Breakenridge, 2009, p. 59; Gillin, 2007, p 20).

Een blogger zal ook sneller één specifiek standpunt innemen terwijl de journalist een evenwichtig beeld tracht te scheppen. “Journalists are told that they can’t express their own opinions directly, but instead need to find experts and data to support their views” (Scott, 2007, p 47). Het is volgens ons net daarom dat bloggers nóg geloofwaardiger worden gezien dan traditionele media. De neutrale stem van de journalist stond al hoger in geloofwaardigheid dan reclame, maar

14 (Gillin, 2007, p. 35; Breakenridge, 2008, p. 204; Goldstein, 2005, p. 7; Davies, 2006; Trufelman & Goldberg, 2002, p. 6; Scott, 2007, p. 197; Getgood, 2008, p. 70; Solis & Breakenridge, 2009; Shipley, 2006, p. 25; Hawkes & Gibbon, 2008; Bigman, 2005; Marken, 2006, p. 33; Murphy, 2007).

24 als een blogger iets schrijft dan heeft dit ons inziens een dubbel zo sterk effect op de lezers, aangezien deze zijn ongezouten mening geeft.

Een tweede zaak die men in rekening moet brengen bij bloggers is dat ze (over het algemeen) skeptisch staan tegenover marketing (Weber, 2007, p 170). Weber (2007, p 170) geeft aan dat uit een survey bleek dat bloggers boodschappen die van een public relations firma komen laag quoteren op betrouwbaarheid (gemiddeld 4,6/10). Boodschappen die direct van het bedrijf komen deden het iets beter (5,5/10). Een reden hiervoor kan zijn dat men PRmensen vaak tussen de pers en hun klant ziet staan. Hierdoor zou men kunnen denken dat PR als intentionele filter dient op de waarheid (Scoble & Israel, 2005, p. 100).

Bijna 63% van de bloggerrespondenten in dezelfde survey acht andere bloggers het meest betrouwbaar bij het zoeken naar productinformatie. Een luttele 31% noemde bedrijfswebsites of persberichten. De community van bloggers is gebonden door vertrouwen (Weber, 2007, p 170).

Ze zijn erg wantrouwend tegenover elke poging tot manipulatie (Greene, 2008). Als een merk dus iets communiceert dat niet authentiek is of een fake blog (fictieve blogger 15 ) opstart die manipulerende content bevat; dan wordt dit ontdekt en kan een gemene publieke en prominente terugslag krijgen met een blijvende smet op het blazoen tot gevolg (Barton, 2008; Solis & Breakenridge, 2009, p. 79; Woolf, 2008, p. 12; Li & Bernoff, 2008, p. 75; Gillmor, 2006, p. 186; Shipley, 2006, p 25). De blogger community is niet bepaald vergevingsgezind tegenover dit soort praktijken en de blogosphere bulkt van de bloggers die toegewijd zijn aan het ‘proper’ houden van dit kanaal (Solis & Breakenridge, 2009, p 77; Scoble & Israel, 2005, p 149). Als bedrijven hun fouten erkennen en terug eerlijk worden kunnen ze mogelijks hun reputatie zuiveren (Scoble & Israel, 2005).

Één van de belangrijkste factoren waarom peer-to-peer WOM zo goed werkt is de onafhankelijkheid van de consument (Flatt, 2009). Men kan niet opdragen aan mensen wat ze moeten denken, men moet eerder de beste omstandigheden creëren die hen aanmoedigen om zelf opinies te vormen en die te delen met anderen (Palmer, 2009; Barton, 2008). Alleen zo bestaat de kans dat anderen hun opinies en acties beïnvloed geraken (Flatt, 2009).

Georchestreerde WOM waarvoor betaald is of omgekocht met incentives of geschenken, is vrij nutteloos voor merken. (Flatt, 2009). Payperpost.com, bijvoorbeeld, is een service waar men betaald wordt om iets te posten op zijn/haar blog over producten of bedrijven (Armstrong, 2006, p 26).

15 Een “character blog” is een valse blog waar een persoon die niet echt bestaat de blog zogezegd schrijft (Scoble & Israel, 2005, p 153).

25 BzzAgent, een bedrijf uit Massachusetts, verkoopt word-of-mouth programma’s, waarbij vrijwillige “brand evangelists” praten over uw merk of product als ze het goed vinden, zoniet dan zeggen ze niets (Li & Bernoff, 2008, p 133; Weber, 2007, p. 18). Maar “what is the price of free speech when opinions are suddenly for sale?” (Armstrong, 2006, p 27).

Als merken hieraan meedoen is er het gevaar dat de blogposts niet meer geloofwaardig zijn en een omgekeerd effect zullen teweegbrengen. Flatt (2009; 2009a) raadt dan ook aan dat merken de onafhankelijke peer-to-peer WOM moeten aanmoedigen, alhoewel dit een verlies aan controle met zich meebrengt. “It can’t be faked, but it can be encouraged” (Li & Bernoff, 2008, p. 131).

6.3 PR in de blogosphere

Rowse (2007) stelt een aantal mogelijkheden op waarvoor men een blogger zou kunnen pitchen. Wij nemen hier de meest relevante uit volgens ons: - het aankondigen van nieuwe producten of diensten, in de hoop dat de blogger ernaar linkt, of er een review over wil schrijven. - het verkennen van potentiële partnerships - ideeën voor een verhaal geven Rowse (2007) zegt dat sommige bloggers ongelofelijk veel pitched worden elke week en elke dag en als men een blogger pitcht moet men goed nadenken over hoe men dit zal doen. Er zijn een aantal stappen die men het beste onderneemt alvorens een blogger te pitchen , naast het standaard PR-plan (doelstellingen, boodschap opstellen etc) (Becker, 03/04/08). We bespreken de preferenties van dé bloggers, maar natuurlijk zullen hier overal wel een aantal uitzonderingen op zijn.

6.3.1 Bepalen van de doelgroep Targeting is hetzelfde gebleven: eerst en vooral moet men bepalen wie de doelgroep is die men wil bereiken en waar deze mensen hun informatie halen (Solis & Breakenridge, 2009). Het aantal plaatsen waar het publiek informatie kan zoeken is wel vermeerderd (Parmet, 2007, p 17; Hawkes & Gibbon, 2008). Vervolgens moeten PR-professionals die invloedskanalen gebruiken om tot bij hen te geraken (Solis & Breakenridge, 2009, p. 33; Hampton, 2008, p. 35).

Het is belangrijk hier te vermelden dat de invloedskanalen niet altijd blogs zijn, want dit is niet altijd waar de doelgroep zal zoeken naar informatie (Li & Bernoff, 2008, p. 117). Consumenten maken eveneens beslissingen gebaseerd op informatie uit verschillende bronnen die belangrijk zijn voor hen. Er is niet één tool of één verhaal die het publiek zal motiveren om actie te ondernemen (Solis & Breakenridge, 2009, p 33, 91-92). Vandaar dat, ongeacht de industrie, de meest populaire blogs, maar één deel van het proces zijn (Solis & Breakenridge, 2009, p 16). Dit betekent dat men zowel nieuwe - als traditionele media moet behouden bij PR (Solis & Breakenridge, 2009, p 17; Scott, 2007; Breakenridge, 2008, p 57; Shipley, 2006, p 25).

26 Wat we hier wel willen vermelden is dat de blogosphere ook in de gaten gehouden wordt door journalisten voor ideeën voor verhalen ( 16 ). Dus het is mogelijk dat als er uiteindelijk een blogpost komt, die opgepikt en vermeld wordt in traditionele media zonder dat men daar iets extra voor hoefde te doen (Davies, 2006; Li & Bernoff, 2008, p. 125; Scoble & Israel, 2005, p 62; Scott, 2007).

6.3.2 De invloedrijke blogger zoeken Als men weet dat de doelgroep bepaalde blogs leest, dan kan men trachten de invloedrijke bloggers uit die groep te identificeren (Li & Bernoff, 2008, p. 94; Solis & Breakenridge, 2009, p. 222; Becker, 2008; Shipley, 2006, p. 25).

Het is ook belangrijk dat men zich richt naar invloedrijke blogs waar er al over de product/dienstcategorie wordt geschreven (Postma, 2007, p 190; Li & Bernoff, 2008, p 94; Woods, 2005, p 29). Die zullen het meest waarschijnlijk conversaties over het product genereren (Barton, 2008; Solis & Breakenridge, 2009, p 79). Beter nog zijn enthousiaste bloggers die al schrijven rond het merk in kwestie. Deze leveren een fantastische pitch -opportuniteit omdat ze de kennis en passie hebben om hun favoriete markten te beïnvloeden. (Gillin, 2007, p. 36; Li & Bernoff, 2008, p. 131; Woods, 2005, p. 30; Flatt, 2009; Scoble & Israel, 2005, p 33). Maar om onderbouwde en wijdverspreide WOM te verzekeren, moet een merk ook creatieve manieren vinden om zichzelf relevant te maken voor mensen met andere passies (Flatt, 2009).

Al logisch redenerend zou men denken dat de PR-personen zich enkel op de kleine groep invloedrijke A-list bloggers moeten richten (Gillin, 2007, p 69; Solis & Breakenridge, 2009, p 100) (cfr. supra). Maar alhoewel er A-listbloggers zijn voor elke markt, en deze kunnen helpen met de credibiliteit van een merk, zal dit heel weinig nieuwe klanten genereren of merktrouwheid verhogen. “The true influencers are the peers of your customers”, de gepassioneerde “magic middle” bloggers. Zij geven informatie door en promoten discussies direct onder de klanten in een echte peer-to-peer aanpak (Solis & Breakenridge, 2009, p 101).

Voor het zoeken van deze invloedrijke blogs kan men terugvallen op een aantal gespecialiseerde blog zoekmachines zoals Blogpulse.com, Google Blog Search en Technorati.com (Postma, 2007, p. 190; Li & Bernoff, 2008, p. 21; Breakenridge, 2008, p. 104; Smith, 2006; Solis & Breakenridge, 2009, p. 78).

Maar er is een realisatie gekomen zegt Flatt (2009a) dat deze traditionele methodologie voor het identificeren van online influencers (metingen van bezoekersaantallen en links) wat verouderd is. Individuen met een groot publiek zullen dan wel influencers zijn, maar het is belangrijker dan ooit te graven naar andere factoren zoals hun passies, hun geprefereerd gedrag (willen ze de scoops of willen ze iets bijdragen) en of hun levensstijl , hun stem en attitude de doelgroep aanspreekt. Men

16 Postma, 2007, p 187; Birkmaier, 2008, p 16; Bruns, 2005, p 212; Nail, 2006; Solis & Breakenridge, 2009, p 100; Johnson & Kaye, 2004, p 623

27 moet bepalen hoe belangrijk deze influencers echt zijn voor de uiteindelijke doelgroep, los van het aantal inlinks die bij die blogs toekomen (Flatt, 2009a). Gillin (2007, p 78) zegt ook dat naast de analytische tools, PR-mensen de blogs ook moeten lezen en zelf conclusies trekken over wat deze invloedrijke bloggers precies motiveert. Zo krijgt men een beter beeld van wie men moet bereiken.

6.3.3 Lees de blogs Nadat men de bloggers heeft gevonden die men moet bereiken moet men ze eerst leren kennen en men doet dit simpelweg door de blogs te lezen en te kijken wat hun opinies zijn (Rubel, 2005; Corry & Mundell, 2006; Woods, 2005, p 28; Gillin, 2007, p. 37). “Building a relationship with a blogger is much like making a friend. You don’t make your friends based on their demographic profile; you make friends by getting to know them (Getgood, 2008, 71).

Als deze bloggers al schrijven rond de productcategorie of het merk in kwestie dan doet men er goed aan eerst te lezen wat en op welke manier hierover geschreven wordt ( 17 ). Zo zal men beter verstaan wie deze influencers zijn, wat hen boeit of wat hun bezorgdheden zijn en hoe men daarop kan antwoorden (Woods, 2005, p 29).

6.3.4 Comment op de blogs Nadat de PR-persoon gelezen heeft waar de bloggers over praten is het een goed idee alvorens de bloggers te pitchen om eerst te participeren in de conversaties op de blogs door te reageren op de posts via comments ( 18 ). Bloggers zullen veel sneller willen interageren met een persoon als ze zien dat men de moeite heeft gedaan om te lezen wat ze schrijven en erop te antwoorden (Rubel, 2005; Rowse, 2007).

Het is wel van belang dat men een zekere toegevoegde waarde binnenbrengt in de discussie (Woolf, 2008, p 12; Rowse, 2007). Men moet een eigen opinie hebben en deze naar voor brengen (Scott, 2007, p 50-51; Griffiths, 2008). Een bedrijf bestaat uit individuen en het zijn deze individuen, met een passionele stem, eigen meningen, gedachten en ideeën waarmee de mensen willen interageren (Hawkes & Gibbon, 2008; Breakenridge, 2008, 141; Cherkoff & Moore, 2007). Op deze manier krijgt de firma een menselijk gezicht, ze wordt gehumaniseerd (Solis & Breakenridge, 2009; Griffiths, 2008; Aitchison, 2008).

Het is vanzelfsprekend dat men in deze reacties eerlijk, open, transparant en authentiek moet zijn (Postma, 2007, p 190; Amis, 2007, p 10; Barton, 2008; Solis & Breakenridge, 2009; Woolf, 2008, p 12; Breakenridge, 2008, p 29). Men moet de link aantonen met het bedrijf waarvoor men werkt (Barton, 2008).

17 Li & Bernoff, 2008, p. 20; Scott, 2007, p. 50; Postma, 2007, p. 189; Dzamic, 2009; Hawkes & Gibbon, 2008; Cherkoff & Moore, 2007; Breakenridge, 2008; Alps, 2008, p. 15; Becker, 03/04/08 18 Scott, 2007, p. 50-51; Postma, 2007, p 190; Rubel, 2005; Rowse, 2007; Li & Bernoff, 2008; Amis, 2007, p. 10,22; Weil, 2006, p. 136; Woolf, 2008, p 12; Safko & Brake, 2009, p 678

28 Men mag zich niet valselijk voordoen als consument zonder bijbedoelingen terwijl men een merk promoot. Dit wordt direct ontdekt (Barton, 2008; Breakenridge, 2008, p 29; Scoble & Israel, 2005, p. 153; Solis & Breakenridge, 2009, p 77; Wailgum, 2007; Waring, 2008, p 50) en “will inevitably bite you in the bum” (Alps, 2008, p 15).

We willen hier ook nog vermelden dat voor veel mensen het persbericht synoniem gaan staan is aan spam (Scott, 2007, p 193; Solis & Breakenridge, 2009, p 89). Maar het persbericht is niet dood, het wordt langzaam vervangen door nuttige informatie die afgeleverd wordt aan influencers in een vorm die past bij wat ze nodig hebben (Gillin, 2007, p 128).

Rowse (2007) raadt het gebruik van persberichten af. Er heeft wel een evolutie plaatsgevonden in de persberichten, die men kan nalezen in Solis & Breakenridge (2009, p 107-123).

6.3.5 De opmaak van het bericht

INHOUD Eerst en vooral moet de PR-persoon bij het bepalen van de inhoud rekening houden met twee verschillen tussen bloggers en journalisten. Aangezien bloggers niet gebonden zijn aan echte regels is het volgens sommigen geen goed idee om hen ‘off the record’ informatie te geven (Rowse, 2007; Shipley, 2006, p 25; Gillmor, 2006, p 138). Die wordt dan toch meestal mee opgenomen in een blogpost, omdat men zich ofwel niet realiseert dat de informatie niet gebruikt mag worden, of omdat het te verleidelijk is om te posten. Zo is het ook en risico om zaken onder embargo te zetten bij bloggers 19 . Sommigen zouden dit embargo direct breken om de scoop te hebben, anderen weer niet (Rowse, 2007).

Thema’s PR-mensen moeten tijd spenderen aan het begrijpen wie de bloggers zijn, waar ze over schrijven, naar wie en waarom (Solis & Breakenridge, 2009, p 14; Gillin, 2007, p 52; Shipley, 2006, p 25). Ook de lezers moet men begrijpen, die commenten op de blog en ernaar linken (Shipley, 2006, p 25).

De PR-persoon moet de blogs lezen, ontdekken wat de specifieke thema’s en interesses zijn van de blogger, dan kan men creatief nadenken hoe men de pitch daarop kan afstemmen ( 20 ). De producten of diensten die men naar voor wil schuiven betekenen alleen iets als ze verbonden zijn met de passies van de klanten (Getgood, 2008, p. 71). Dan zal deze content niet ervaren worden als irritatie of onderbreking, want het is gerelateerd aan iets dat de klanten willen (Weber, 2007, p 36).

19 Informatie onder embargo mag pas na een bepaald moment gepubliceerd mag worden. 20 Becker, 2008; Solis & Breakenridge, 2009; Trufelman & Goldberg, 2002, p. 6; Scott, 2007, p. 9; Getgood, 2008, p. 71; Gillin, 2007, p. 50; Rowse, 2007; Flatt, 2009; Parmet, 2007, p. 17; Breakenridge, 2008; Morris, 2006

29 Men moet ook kijken of de blogger al niet over dat specifieke product of dienst geschreven heeft (Rowse, 2007).

Één uniform verhaal voor iedereen werkt niet langer, elke blogger heeft een unieke, persoonlijke en relevante pitch nodig ( 21 ). Bloggers negeren heel vaak ‘blinde pitches’. Journalisten kunnen nog altijd een soort van plicht voelen om deze voorstellen te overwegen door hun job, maar bij bloggers is dit niet het geval. “If you demonstrate that you understand them and their audience and you have a relevant pitch, they’ll listen to you. Otherwise, probably not” (Gillin, 2007, p. 49).

Als de PR-persoon dan uiteindelijk het bericht naar de blogger verstuurt dan moet deze ook echt aantonen dat men weet met wie men spreekt (Rowse, 2007; Solis & Breakenridge, 2009, p. 74; Scott, 2007, p 198). “Mention something that they’ve recently written, compliment them on something unique to them, ask them a question that shows you’ve dug a little deeper than finding their name and email address in preparing your pitch” (Rowse, 2007).

Voordeel

Mensen worden niet enkel gemotiveerd door boodschappen. Ze willen horen hoe men hen kan helpen iets beter te doen dan hoe ze het nu doen, of hoe dit iets is dat ze vroeger niet konden. Ze willen een opportuniteit zien om hun levenskwaliteit te verbeteren (Solis & Breakenridge, 2009, p 90; Cherkoff & Moore, 2007; Marken, 2007, p 35). Als men iets pitcht bij bloggers, moet men duidelijk uitleggen wat men vraagt en hoe dat de blogger, zijn/haar blog en lezers voordeel zal brengen (Rowse, 2007; Solis & Breakenridge, 2009, p 109).

Uniek product, ervaring of dienst De gouden regel voor een merk om zichzelf af te vragen is: “are we giving consumers something we want them to talk about or something they wish to talk about and share” (Flatt, 2009).

Het product of dienst die de PR-persoon presenteert, moet uniek, opmerkelijk en waardevol zijn (Scoble & Israel, 2005, p 39; Safko & Brake, 2009, p 684; Keller & Fay, 2009; Gray, 2009). Het moet nieuwswaarde bevatten (Becker, 2008; Baert, 30/05/07). Men moet dus content aanbieden die mensen graag zouden willen delen (Barton, 2008; Weber, 2007, p 40; Scott, 2007, p 21).

Men moet iets uniek en interessant bieden om de conversatie op te starten (een video, een spelletje, een live demonstratie, een wedstrijd,...). Veel bloggers willen niet alleen informeren, maar ook entertainen (Gillin, 2007, p 52). Het is veel leuker voor hun lezers

21 Solis & Breakenridge, 2009; Gillin, 2007, p. 73; Scott, 2007; Becker, 2008; Baert, 30/05/07; Breakenridge, 2008, p. 265; Trufelman & Goldberg, 2002, p. 6

30 als ze naar een site kunnen verwijzen waar er dergelijke kenmerken aanwezig zijn in plaats van een gewone product beschrijving.

Lezers Bloggers zijn gepassioneerd van hun lezers. Ze willen hen helpen en zaken met hen delen (Gillin, 2007, p 49; Palmer, 2009). Ze voelen dat ze een verantwoordelijkheid hebben tegenover hun lezers om het vertrouwen dat ze krijgen niet te beschadigen. Ze zullen dan ook twee keer nadenken alvoor ze iets schrijven waarbij ze credibiliteit dreigen te verliezen (Gillin, 2007, p 49; Solis & Breakenridge, 2009, p 104) Ze gebruiken product ontdekkingen als sociale olie, om hun plaats binnen hun netwerk te versterken. Men moet zich ten eerste afvragen hoe praten over het product de status van de peer influencers zal versterken? (Palmer, 2009).

Bij het zoeken naar de nieuwswaarde moet men dan ook de lezers van de blogger, de doelgroep, in gedachten houden, het bericht moet interessant zijn voor hen (Becker, 03/04/08; Gillin, 2007, p 46; Solis & Breakenridge, 2009, p 103). Risico verlaging is de voornaamste motivator voor mensen die WOM aanbevelingen zoeken. Men moet zich dus afvragen hoe de ervaringen, opinies en aanbevelingen van de influencers het risico kunnen reduceren van de aankoop bij de lezers? (Palmer, 2009).

Exclusieve preview Gillin (2007, p 52) zegt dat “offering bloggers a “scoop” may have little effect”. Baert (30/05/07) en Rowse (2007) spreken dit tegen en zeggen dat een exclusieve preview voor een onderwerp dat hen boeit wel aangenomen zou worden door bloggers. Exclusieve previews helpen bloggers meer traffic en credibiliteit te krijgen (Rowse, 2007). Rowse (2007): “Offering some sort of exclusive angle on a story, access to interview a key person or even giving them the exclusive rights to be first with a story is something that might help you get your story featured on a blog”.

Duidelijkheid Het is belangrijk dat men het bericht kort, krachtig, duidelijk en to the point houdt ( 22 ).

Contactinformatie De PR-persoon moet de blogger in simpele stappen voorzien om te antwoorden op het bericht (Rowse, 2007). Men plaatst dan ook best op het einde traditionele en nieuwe media formats zoals facebook, twitter, LinkedIn, adres, e-mailadres, telefoon nummer om gecontacteerd te worden (Solis & Breakenridge, 2009, p 110, 117).

VORM

Aangezien het de bedoeling is dat het bericht doorverteld wordt, is het goed om de ontvangers de middelen te verschaffen om dit op een degelijke manier te kunnen doen. De content moet

22 Gillin, 2007, p. 52; Trufelman & Goldberg, 2002, p. 6; Solis & Breakenridge, 2009, p 110; Breakenridge, 2008, p 267; Becker, 2008; McDermott, 22/05/07; Rowse, 2007

31 makkelijk en snel te reproduceren zijn (Becker, 03/04/08; Barton, 2008). Het materiaal moet aangeleverd worden zoals de blogger dit wenst (Becker, 03/04/08).

Sleutelwoorden Berichten zouden rijk moeten zijn aan sleutelwoorden waarop men kan zoeken op het web naar andere geassocieerde en interessante informatie zodat bloggers hun verhaal sneller en accurater kunnen opbouwen (Breakenridge, 2008, p. 108; Gillin, 2007, p. 124; Scott, 2007, p 64).

Attachments Weinig journalisten, laat staan bloggers, openen een onverwachte e-mail attachment. Velen prefereren de info in de e-mail zelf te zien (Scott, 2007, p 198; Breakenridge, 2008, p 65).

Links De PR-persoon moet ervoor zorgen dat er links in het bericht zitten naar voorgaande gepubliceerde content of naar meer informatie rond het onderwerp (Trufelman & Goldberg, 2002, p 6; Breakenridge, 2008, p 104,107; Solis & Breakenridge, 2009, p 110). Een link naar de website van het merk is eveneens belangrijk (Scott, 2007, p 64; Gillin, 2007, p. 124).

Beeld & multimedia Men kan embedded foto’s meenemen in het bericht die linken naar een fotobibliotheek (als Flickr), waar ook hoge resolutie beelden te vinden zijn. Men kan ook podcasts of videobeelden gelinkt naar YouTube in het bericht meegeven (Breakenridge, 2008, p 104; Solis & Breakenridge, 2009, p 116).

Tags & Trackbacks Als het bedrijf of het PR-bureau een blog heeft, dan kan de blogger naar de originele posts rond het product of dienst terug linken (trackbackVOETNOOT), zo komen deze posts ook hoger te staan op de ranking in zoekmachines (Gillin, 2007, p 50; Solis & Breakenridge, 2009, p 122).

Men kan tags voor Technorati, Delicious, Digg (etc) voorstellen zodat als een blogger iets post over het onderwerp dat deze de juiste tags aan het bericht vasthangt (Gillin, 2007, p 50; Scott, 2007, p 64) of dat hij/zij gerelateerde content kan taggen en bookmarken (Breakenridge, 2008, p 104,108; Solis & Breakenridge, 2009, p 117). Zo is alle informatie dat rond een onderwerp wordt geschreven makkelijk verzamelbaar op het web.

6.3.6 Stap 6: De Pitch CONTACTEER

32 De PR-persoon moet zoeken wat de geprefereerde vorm van communicatie is van de blogger. Men kan deze dan via dat kanaal contacteren met het bericht (Hawkes & Gibbon, 2008; Solis & Breakenridge, 2009; Breakenridge, 2008).

PERSONALISERING Uniforme berichten zijn uit den boze, men moet één bericht naar één persoon tegelijk sturen. Net zoals men een blogger moet bereiken met een onderwerp relevant voor zijn/haar thema’s is het even belangrijk dat het bericht gepersonaliseerd is (Scott, 2007, p 198; Rowse, 2007; Gillin, 2007, p 37-46; McDermott, 22/05/07). “Nothing is a bigger turn off to most bloggers than an auto generated email (or one that lacks any personal touches)” (Rowse, 2007). Men moet hen aanspreken met hun naam en hun blog vermelden, kortom aantonen dat men met deze e-mail direct tegen hen praat (Rowse, 2007; Gillin, 2007, p 37-46).

De PR-persoon mag wel niet té familiair beginnen praten, men kan dan al veel weten over de blogger in kwestie, maar omgekeerd is dit niet het geval. Men moet dus beleefd blijven (McDermott, 22/05/07; Rowse, 2007). Aan de andere kant moet men ook niet zó beleefd zijn dat het bericht steriel aandoet. “I guess there’s a fine line to walk here” (Rowse, 2007).

TRANSPARANTIE & AUTHENTICITEIT Aangezien zoals we hierboven aangaven, de blogger soms niets weet over de PR-persoon die hem/haar bereikt, moet dit verholpen worden.

Het is belangrijk dat men eerlijk en transparant is (Solis & Breakenridge, 2009, p. 109; Becker, 2008; Gillin, 2007, p. 51). PR-personen moeten zichzelf kort introduceren bij de blogger en eerlijk zeggen wie ze zijn en voor welke firma ze werken (Shipley, 2006, p 25; Trufelman & Goldberg, 2002, p 6; Rowse, 2007). Als de PR-persoon een blog heeft doet deze er ook goed aan dit te vermelden, want "most bloggers are wired to be on the look out for other bloggers” (Rowse, 2007). Bloggers zouden hierdoor de PR-persoon misschien al wat meer kunnen vertrouwen (cfr supra).

Ook moet men de blogger direct, duidelijk en eerlijk uitleggen waarom men hén contacteert en wat men van hen wilt (Trufelman & Goldberg, 2002, p. 6; Gillin, 2007, p. 49; McDermott, 22/05/07; Cherkoff & Moore, 2007).

FOLLOW-UP De PR-persoon kan na een paar dagen zonder respons een reminder sturen om te vragen of de blogger het eerste bericht gekregen heeft. Wat natuurlijk niet kan is de blogger obsessief beginnen mailen in een korte tijdsperiode met een heleboel vragen (Rowse, 2007).

6.3.7 PRODUCTEN Een sleutel in WOM strategie is het geven van producten aan sociale influencers vaak voor ze beschikbaar zijn in de winkels en hen te vragen om de firma en hun lezers te vertellen wat ze

33 ervan vinden. Het ideaal moment hiervoor is net voordat iedereen van het product weet of het kan kopen (Palmer, 2009).

Een belangrijk aspect van het laten testen van product is dat men dit zeker niet de hemel moet inprijzen als men het presenteert aan de blogger. Men kan deze mensen niet zeggen wat ze moeten vertellen. Men moet hen het product geven samen met alle informatie die ze nodig hebben. Ze moeten de opportuniteit krijgen om zelf te ervaren wat het kan doen voor hen (Palmer, 2009).

Als bloggers producten testen en erover schrijven dan zullen ze hier ook veel dieper op ingaan dan traditionele media. Door hun passie voor het onderwerp zullen ze uitgebreid vertellen hoe ze het product gebruiken (Gillin, 2007, p. 50). Als een blogger hier dan een goede review over geeft, kunnen de lezers geïnteresseerd zijn en vragen om meer informatie (Weber, 2007, p. 29). Bloggers kunnen natuurlijk wel negatieve opinies hebben, maar dan worden de positieve opmerkingen enkel meer credibel (Palmer, 2009; Flatt, 2009). Wat eveneens samenhangt met die credibiliteit is een tip van Rowse (2007) die zegt dat de firma zou moeten vragen aan de blogger “to disclose any benefit that they’ve received [...](particularly if it’s of any high value)”. Men moet altijd transparant blijven, het is belangrijk dat de lezers de achtergrond kennen van de situatie waarin het product getest werd.

Het product moet goede kwaliteit bieden, want men kan een blogger nog zo goed pitchen, die zal nooit een goed verhaal afleveren over een slecht product (Palmer, 2009; Gillin, 2007, p. 52; Keller & Fay, 2009; Li & Bernoff, 2008, p. 130; Gray, 2009).

Er is, dixit Gray (2009), nog een organisatiekloof tussen productontwikkeling en marketing die gedicht moet worden alvorens men het potentieel van WOM ten volle kan benutten. Velen zien WOM nog teveel als promotie opportuniteit voor het merk, maar niet als een potentiële revolutionaire vooruitgang in hun onderzoek en ontwikkelingsprocessen. Gray (2009) zegt dat WOM draait rond het initiëren van merk conversaties, maar dat marketers nog teveel praten. De feedback van de influencers blijkt erg “under-used” te zijn (Gray, 2009).

6.3.8 BLOGGER RELATIES

Als men al deze stappen toepast is het natuurlijk nog altijd niet zeker dat een blogger post over het product/dienst (Solis & Breakenridge, 2007, p 15). Maar als men dan uiteindelijk de fel begeerde blogpost ziet verschijnen is dit nog maar het begin van de PR-reis in de blogosphere (Breakenridge, 2008, p 204; Gillin, 2007, p 52).

Wat de digitale revolutie kan toevoegen aan de communicatiemix is de mogelijkheid om de reactie te begrijpen op producten of marketing initiatieven door de feedback van de blogger zelf te lezen (Gray, 2009). Maar ook de reacties van de lezers kan men lezen, die het verhaal ofwel corigeren of opentrekken naar aangrenzende onderwerpen (Gillin, 2007, p. 52; McDermott, 22/05/07).

34 Het is belangrijk dat men dan niet alleen deze conversatie bekijkt maar hier ook in participeert (Gillin, 2007, p 52). Als men op voorhand al comments had gezet op deze blog, dan is dit volgens ons ook maar een logisch gevolg. Een voorwaarde voor deze participatie is natuurlijk opnieuw dat men open en transparant moet zijn, zo verkrijgt men vertrouwen en respect, en creëert men meerwaarde (Solis & Breakenridge, 2009, p. 88; Weber, 2007, p 55; Cherkoff & Moore, 2007).

Een heleboel auteurs ( 23 ) melden hieromtrent dat PR nu moet veranderen van een gecontroleerde one-way-broadcasting monoloog naar een open two-way conversatie. Solis & Breakenridge (2009) zeggen zelfs dat boodschappen dood zijn. Renee Blodgett 24 , staat hier eerder sceptisch tegenover: “Don’t get me wrong, I’m all for conversations. But you need to have a message. Otherwise, what are you doing this for?” (Renee Blodgett, geciteerd in Gillin, 2007, p. 131). De conversatie vindt misschien wel plaats vooraf en achteraf, maar men stuurt wel nog altijd een boodschap uit, zij het nu dan specifiek gericht naar iemand.

Het is eveneens belangrijk dat de organisatie aantoont geluisterd te hebben naar de feedback door er ook naar te veranderen, indien mogelijk. Door te transformeren onder invloed van de constante consumentendialoog, kan men de customer-led organisatie worden, waarvan zovelen beweren dat ze het zijn (Flatt, 2009).

Hierdoor kan er een echte relatie tot stand komen met de influencers als partners (Gray, 2009). PR draaide altijd al op het bouwen en cultiveren van relaties met alle key influencers van consument-, coporate-, legal-, media-, tot regulatorische publieken (McCusker, 2006) en door de komst van sociale media wordt dit kernelement opnieuw extra naar voor geschoven (Gillin, 2007, p 125). Het is belangrijk dat men een langetermijnrelatie aangaat met de nieuwe influencers, de bloggers, die tevens uw klanten zijn (Solis & Breakenridge, 2009; Getgood, 2008, 71; Baert, 30/05/07; Becker, 03/04/08 L&B, p 149). Maar spijtig genoeg, zegt Gray (2009), is dit iets dat veel WOMMinitiatieven missen.

Om goed betrokken te zijn in de conversaties met bloggers en eindconsumenten (hun lezers) moet men eerst en vooral een expert worden in de markten, producten en diensten die men vertegenwoordigt, waarom het belangrijk is en hoe het de mensen helpt (Solis & Breakenridge, 2009; Breakenridge, 2008, p 265).

Deze expertise zorgt voor een sterkere grondslag om uit te groeien tot een echte bron van informatie (Solis & Breakenridge, 2009, p. 214)

23 Scoble & Israel, 2005, p 100; Solis & Breakenridge, 2009, p 67; Weil, 2006, p xvi; Li & Bernoff, 2008, p. 125; Woods, 2005, p. 28; Smith, 2006; Griffiths, 2008; Flatt, 2009; Hawkes & Gibbon, 2008; McCusker, 2006; Trufelman & Goldberg, 2002, p 6 24 Renee Blodgett richtte de PR-firma Blodgett Communications op en heeft veel ervaring met blogs en blogging tools in de industrie.

35 Uiteindelijk is dat de bedoeling, dat het PR-departement van een organisatie of het PR-bureau een interessante informatieverschaffer wordt voor bloggers rond de merken die ze vertegenwoordigen (Scott, 2007, p. 9; Parmet, 2007, p. 17; Solis & Breakenridge, 2009; Gillin, 2007, p. 127).

Hierdoor kan men in een win-win situatie terecht komen, waar men samenwerkt om de beider doelen te bereiken (Getgood, 2008, p 71; Hawkes & Gibbon, 2008). De bloggers hebben een interessante informatiebron en de PR-firma heeft iemand die erover wil spreken. “Bloggers need content, you need exposure, and sometimes it’s a match” (Gillin, 2007, p 52).

DEEL 2 ONDERZOEKSMETHODEN 1 Inleiding en centrale onderzoeksvraag Uit de literatuurstudie bleek vooral dat het aantal inlinks bekend staan als invloedscriterium van een blogger. We vonden geen representatieve studies met betrekking tot de invloed van de mening van een blogger op de bloglezers. We zagen dat PR-mensen die bloggers willen bereiken dit op een open, transparante manier moeten doen, met de inachtneming van de thema’s van de blogger en met het oog op het ontwikkelen van een langetermijn relatie.

In dit verkennend onderzoek willen we kijken aan welke criteria een credibele blogger moet voldoen en of er een impact is van zijn/haar meningen over merken op de merkattitudes van de bloglezers. Eveneens onderzoeken we de best practices voor PR-personen om bloggers te bereiken.

De volgende concrete onderzoeksvragen komen voort uit voorgaande literatuurstudie en uit eigen initiatief: - Zoeken bloglezers productinformatie op blogs en zien ze blogs als geloofwaardige bronnen hiervan? - Wat is de invloed van de mening over een merk/product van bloggers op de merkattitude van bloglezers? - Wat zijn de criteria die bloglezers toekennen aan een geloofwaardige blog? - Wat zijn de richtlijnen voor het pitchen van een blogger, volgens bloggers (in Vlaanderen)?

Het onderzoek beslaat drie delen. We hanteren een kwalitatieve aanpak om de laatste onderzoeksvraag aan te pakken en een een kwantitatieve aanpak bij de eerste drie onderzoekvragen.

2. Onderzoeksopzet

Het kwantitatieve luik sluit het dichtst aan bij een one-group pretest-posttest design of impact panel (Hüttner, Renckstorf & Wester, 2001, p 446), een survey die op twee verschillende tijdstippen wordt uitgevoerd bij dezelfde onderzoeksgroep, die niet ad random werd geselecteerd. In dit design werkt men normaalgezien met een experimentele groep, die zich naar eigen keuze blootstelt aan de interventie, en een controlegroep die zich naar eigen keuze niet blootstelt

36 (Hüttner, Renckstorf & Wester, 2001, p 446). Wij gebruikten door de specifieke aard van ons onderzoek en door beperkte middelen geen controlegroep. Het kwalitatieve luik bestaat uit diepte-interviews in het vooronderzoek en in het onderzoek zelf.

Wij kozen voor deze onderzoeksmethoden omdat ons leek dat we met een impact panel het beste konden kijken of er effectief een impact was van de mening van de bloggers op een niet kunstmatige manier. En aangezien er een beperkte groep bloggers was konden we via diepte- interviews toch veel informtie verkrijgen.

Doordat we met exploratief onderzoek te maken hebben, en eveneens door de aard van dit specifiek onderzoek (gericht op blogs die rond ICT schrijven) kunnen we de resultaten niet veralgemenen.

De kwalitatieve – en kwantitatieve aanpak in ons onderzoek is verweven. Een bericht over een bestaand merk en product werd uitgestuurd door een bestaand pr-bureau naar 5 bloggers. De lezers van die 5 blogs werden op voorhand bevraagd naar hun attitudes tegenover het merk. Het bericht werd dan beoordeeld door de bloggers en eventueel door hen opgenomen op hun blog, waarna we de lezers een tijd later opnieuw bevroegen naar hun attitude, zodat deze de tijd kregen om de blogpost te lezen rond het product. Hierna werden de bloggers geïnterviewd om te polsen naar hun meningen over het bericht en hoe blogger relations het beste kan uitgevoerd worden.

Eerst deden we een kwalitatief vooronderzoek, bestaande uit diepte-interviews bij twee bloggers actief in PR en marketing. Zo werd een voorlopig beeld geschetst van PR gericht naar bloggers in Vlaanderen. De vragenlijst werd dan lichtjes aangepast voor de bloggers in het kwalitatief onderzoek.

Dan begon het onderzoek zelf. Om de bloggers te selecteren vertrokken we van de klanten van Oona, het PR-bureau waarmee we werkten. We keken welke klanten in de periode van het onderzoek een persbericht uit zouden sturen. Dan zochten we naar bekende blogs, die dergelijke thema’s behandelen. Bekende blogs vonden we door het analyseren van: - de “top 100 invloedrijke Vlaamse blogs” volgens MetaTale.be in december 2008: http://www.metatale.eu/top-100 - de Clickx sites van het jaar 2008: http://blogs.clickx.be/svhj/2008/12/svhj_2008_de_resultaten.html#more - een index van de Belgische blogosphere in 2007: http://www.blog.be/index.php/test/ - de genomineerden voor de bwards 2008: http://www.carreconfiture.be/bwards/blog/

37 - top 20 prominente Vlaamse blogpersoonlijkheden uit 2007 volgens blogger Bruno Peeters: http://bvlg.blogspot.com/2007/03/blogpersoonlijkheden-plaatsen-1-tot-5.html 25

We stelden een shortlist op van 28 bekende blogs gefocust rond een aantal thema’s. We kozen die thema’s waar we de meeste overlapping vonden tussen populariteit van de blog en de klanten van Oona. De shortlist was opgedeeld in individuele blogs, groepblogs en blogs rond een onderwerp (één specifiek of verschillende onderwerpen). Natuurlijk blijft er wat overlapping tussen deze categorieën, bijvoorbeeld een groepsblog die rond verschillende onderwerpen schrijft. In de lijst werd per blogger een aantal essentiële kenmerken opgenomen (naam blogger, naam blog, beroep), en belangrijke zaken als frequentie van de posts, het aantal lezers, blogonderwerp en contactmogelijkheid.

In samenspraak met Oona legden we dan een klant vast van wie we het persbericht zouden sturen naar de bloggers. En we selecteerden 5 blogs die we zouden ‘pitchen’. De klant werd Design Gadgets, een merk van ICT-producten. Dit was heel dankbaar aangezien daar de meeste blogs uit de shortlist over schreven. De 5 blogs werden, volgens onze indeling althans: een groepsblog over verscheidene onderwerpen, waaronder ICT (blog 5), twee persoonlijke blogs rond verscheidene onderwerpen, waaronder ICT (blog 1 en blog 4), een persoonlijke blog rond een specifiek onderwerp (blog 2) en een blog rond een specifiek onderwerp (blog 3) (waarop de identiteit van de blogger niet duidelijk te zien is). De intentie achter deze verscheidenheid aan blogs was om te bekijken of dit misschien aan de basis kon liggen van een mogelijk verschil in invloed.

Vervolgens gingen we op zoek naar de lezers van de blogs. Bij blog 1 en 5 konden we gebruik maken van de reader community die zichtbaar was op de blog zelf (cfr afbeelding).

Bij blog 2, 3 en 4 was die er niet en gingen we kijken wie er een comment had gezet in blogposts tot en met januari 2008.

We konden enkel de lezers selecteren die zelf bloggen of een blog gehad hebben, want enkel op die namen konden we doorklikken. De lezers zonder blog konden we op geen enkele manier bereiken. Er waren meer bloglezers van blog 1 en 5, dan lezers van de andere blogs. Een aantal respondenten las meer dan één van de blogs.

Doordat we aangewezen waren op comments, reader community en lezers die zelf bloggen, kunnen we niet zeggen hoeveel procent van de lezers van de verschillende blogs we hebben kunnen bereiken. De steekproef is dus sowieso niet representatief want we hebben geen totaalbeeld van de populatie lezers van de verschillende blogs.

25 We blijven niet stilstaan bij de berekening van de invloed van deze bloggers op de verschillende sites, het gaat ons nu eenmaal niet om de algoritmes die dit alles berekenen en hoe. We verwijzen hiervoor graag naar metatale.eu en http://bvlg.blogspot.com/2007/03/vlaamse-blogpersoonlijkheden.html waar u kan vinden hoe deze twee te werk zijn gegaan.

38

Op 20/02/2009 werd een uitnodiging verstuurd naar de respondenten om de eerste online survey (pretest) in te vullen. Een reminder werd verstuurd op 05/03/2009. 78 respondenten vulden de eerste survey in.

Als het persbericht bij oona klaarstond om verstuurd te worden, hebben we voor elke blog een persoonlijk tekstje gemaakt, afgaande op wat we geleerd hadden uit de literatuur. Het persbericht werd verstuurd op 11/03/09. Het verdere contact met de bloggers verliep via een contactpersoon bij Oona.

Blogger 1 en blogger 4 wouden het product testen en blogger 1 heeft er uiteindelijk iets over gepost op 31/03/09. De uitnodiging voor de tweede survey (posttest) werd verstuurd op 23/04/09 en de reminder op 09/05/09. 55 respondenten, waarvan 33 bruikbaar voor de pretest-posttest vergelijking vulden de tweede survey in 26 .

Daarna werden de bloggers die een interview wouden geven (bloggers 1, 2, 3 en 4) geïnterviewd over hun ervaring met het bericht en hun ervaringen en mening over PR gericht naar bloggers.

Aangezien er een verschillende respons was op de eerste en tweede online survey, zullen we een aantal vragen apart bespreken onder survey pre en survey post.

3. DATA ANALYSE Voor de data-analyse hebben we SPSS 17 gebruikt. De data waren nominaal en ordinaal bij Likert- schalen. In de analyse maakten we gebruik van frequentietabellen en schalen.

In de eerste survey maakten we gebruik van een combinatie van twee opinion seeking schalen. De eerste schaal is er één van 6 items op een 7 punt Likertschaal van Flynn, Goldsmith & Eastman (1996) (Bruner, James & Hensel, 2001; Bearden, Netemeyer & Mobley, 1999). Hierbij voegden we de twee laatste vragen van een schaal van 3 items op een 5 punt Likertschaal van Reynolds & Darden (1971) (Bearden, Netemeyer & Mobley (1999). We kwamen uit op een schaal van 7 items op een 7 punt Likertschaal (Cronbach’s alpha: 0,911) 27 . Na omschaling van de omgekeerd geschaalde items maakten we een nieuwe variabele aan met de gemiddelde score op de schaal door deze af te ronden kwamen we de uiteindelijke score uit voor opinion seeking. Deze schaal was niet specifiek voor online opinion seeking, een dergelijke bestaande schaal hebben we niet gevonden.

26 Bij survey 1 en survey 2 werden respectievelijk 4 en 1 enquêtes partieel ingevuld en zullen slechts voor een deel van de analyse worden aangewend 27 Één variabele uit de schaal van Reynolds & Darden (1971) die overbodig leek (Cronbach’s alpha if item deleted: 0,911) hebben we uit de schaal gehaald. Het opinion seeking gedrag rond ICT-producten van de respondenten werd dan gemeten door een variabele samengesteld door de 7 overblijvende variabelen in de schaal.

39 In survey 1 bevroegen we door middel van 7 vragen in een 5 punt Likertschaal de respondenten over hun vertrouwen in de informatie die ze te zien krijgen op blogs.

Aangezien we geen bestaande online opinion seeking schalen vonden gebruikten we de opinion seeking schaal uit survey 1 opnieuw in survey 2, zij het dan om te kijken of men op zoek gaat naar informatie op gespecialiseerde blogs voor men een aankoopbeslissing neemt 28 . Aangezien in de eerste survey veel mensen neutraal kozen, hebben we de 7punt Likertschaal vervangen door een 6punt Likertschaal, zodat de mogelijkheid om neutraal te kiezen verviel. Er zaten twee soorten vragen in de schaal. Men werd gevraagd of men, alvorens men een aankoopbeslissing neemt de mening van een blogger met expertise zal vragen en of men informatie zal opzoeken op gespecialiseerde blogs. Hiermee wouden we polsen naar het algemene opinion seeking gedrag bij blogs. De betrouwbaarheidsanalyse van de 7 items gaf een Cronbach’s alpha van 0,812, met geen enkel item dat overbodig was. Na omschaling van de omgekeerd geschaalde items maakten we opnieuw een variabele aan met de gemiddelde score, rondden deze af en kwamen de uiteindelijke score uit voor wat we noemen blog opinion seeking .

Om de geloofwaardigheid van productinformatie op blogs te bevragen in survey 2 legden we 15 stellingen voor aan de respondenten op een 6punt Likertschaal.

De rangschikking van 11 geloofwaardigheidscriteria hebben we gemaakt zonder SPSS 17. We gingen hierbij als volgt te werk: Elke respondent maakte een top 11 op volgens belangrijkheid (soms was die top kleiner). Daarna hebben we de verschillende criteria scores gegeven. Dit door het aantal keren dat ze op een bepaalde plaats werden gezet te vermenigvuldigen met de belangrijkheid van die plaats. Bijvoorbeeld, plaats 1 is 11 punten, criterium 1 wordt 3 keer op plaats 1 gezet. Dan vermenigvuldigen we 3 met 11. Zo doen we verder voor elke plaats die dit criterium krijgt, we tellen alles op, en we hebben het totaal aantal “punten” voor dat criterium. Op deze manier konden we met elke “stem” die elk criterium kreeg rekening houden.

In de kwalitatieve diepte-interviews hebben we de 4 bloggers ook een opinion leadership schaal voorgelegd van Childers (1986) (Bruner, James & Hensel, 2001; Bearden, Netemeyer & Mobley, 1999) en deze toegepast op ICT-producten. De schaal bestond uit een 7 items op een 5punt Likertschaal. Verder legden we de bloggers ook 14 stellingen voor i.v.m. hoe PR-mensen bloggers horen te bereiken, waarop men eveneens kon antwoorden op een 5punt Likertschaal.

DEEL 3 ONDERZOEKSRESULTATEN

1 Kwantitatief luik Hieronder volgt het profiel van de bloglezers uit de 3 surveys en de resultaten van de vergelijking tussen pretest en posttest, de aparte vragen van survey 1 en de aparte vragen van de survey 2.

28 We lieten één vraag weg uit de eerste schaal voor opinion seeking waardoor we een schaal van 7 items bekwamen.

40

1.1 Profiel van de bloglezers 1.1.1 Survey 1 80% van de respondenten zijn man, 20% vrouw (N:75). Als we kijken naar de state of the blogosphere 2009 van Technorati (Sussman, 2009) zien we dat één derde vrouwen (33%) zijn en twee derde mannen (67%). Zoals gezegd zijn onze respondenten niet enkel bloglezers maar bloggen zelf ook en dus kan hier een ruwe vergelijking gemaakt worden met de gegevens van Technorati.

Als we kijken naar leeftijd bevindt 54,1% zich tussen 25 en 34 jaar (N: 74). De groep 35 tot 44 jarigen houdt 21,6% van de respondenten in. In de verdeling van Technorati zien we dat 53% zich tussen de 25 en 44 jaar bevindt. De grootste groep respondenten (35,6%) woont samen zonder kinderen; 30,1% woont samen met kinderen (N: 73).

De meeste respondenten hebben als hoogst behaalde diploma een diploma niet-universitair hoger onderwijs (43,2%), kortbij volgen de respondenten met een universitair diploma met 37,8% (N: 74). Uit de survey van Technorati blijkt eveneens dat de meerderheid van de bloggers een goede opleiding genoten heeft.

De grootste groep respondenten classificeert zichzelf als bediende (52,1%). Verder zijn zelfstandigen (12,3%) en kaderleden (11%) het best vertegenwoordigd (N:73).

1.1.2 Impact panel

Deze groep respondenten bestaat uit 29 mannen en 2 vrouwen (N: 31). De leeftijd (N: 31) van de respondenten varieert van 18 tot 46. De meerderheid van de respondenten bevindt zich in de categorie 25 t.e.m. 34 jaar (51,6 %). 38,7% van de respondenten woont samen zonder kinderen en 32,3% woont samen met kinderen (N: 31). Met 45,2% van de respondenten is het meest ‘hoogst behaalde diploma’ een universitair diploma, 35,5% heeft een niet-universitair hoger onderwijs diploma (N: 31). De meest voorkomende beroepscategorie is bediende (48,4%), daarop volgt kaderlid (22,6%) en zelfstandige (16,1%)(N: 31).

1.1.3 survey 2

Hier hebben 22 extra mensen de survey ingevuld (N: 55). Van deze personen hebben we evenwel geen demografische gegevens. Voor de overige 33 respondenten verwijzen we voor de demografische gegevens naar het profiel van het impact panel.

1.2 Resultaten impact panel 1.2.1 Pretest en posttest

41

De meerderheid van de respondenten, 56,2% uit de eerste survey scoort hoog op opinion seeking voor de aankoop van ICT-producten (N: 73). 62% van de respondenten waarvan we de pre- en posttest kunnen vergelijken, zoekt naar informatie en meningen van anderen voor de aankoop van een ICT-product (N: 29). Verder werd er via dezelfde schaal gepolst naar het opinion seeking gedrag voor auto’s en kledij, maar dit was enkel om ervoor te zorgen dat de respondent bij het lezen van de uiteindelijke blogpost op één of meerdere van de 5 blogs, niet direct de link zou leggen met onze vragenlijst. De antwoorden hierop zijn niet relevant voor de resultaten. In survey 2 vroegen we dan naar het opinion seeking gedrag op blogs voor producten in het algemeen. Uit die resultaten bleek dat de meerderheid (67,7%) van de respondenten ook op blogs naar opinies over producten zoeken (N: 31).

De grote meerderheid (90,6%) zegt dat die blogs hen informatie verschaft die hen helpt bij het nemen van een aankoopbeslissing, voor eender welk product (N: 32). Volgens de meesten (44,8%) maakt men maar een aantal keer per jaar gebruik van deze informatie. De tweede grootste groep (20,7%) maakt elke maand gebruik van deze informatie (N: 29).

Een kleine meerderheid (54,8%) heeft geen vaste blogs waar men naar informatie zoekt, 45,2% heeft dit wel (N: 31). Van die 45,2% (14 respondenten) zegt bijna de helft (6) dat het er teveel zijn om op te noemen, een aantal anderen vermeldt technologie gerelateerde blogs. De 5 blogs uit ons onderzoek werden niet vernoemd, buiten blog 5 één keer. Alle respondenten geven aan tevreden te zijn van de informatie die ze verkregen hebben via blogs (N: 29).

Negentien respondenten zeggen dat ze naar ICT gerelateerde productinformatie zoeken op blogs (N: 30). In het totaal van survey 1 werd ditzelfde opgeschreven door 35 respondenten (N: 57). Vijf zeggen dat ze informatie consulteren op blogs voor bijna alle aankopen, 1 van hen zegt ‘alles behalve impulsaankopen’ en een andere ‘alle dure producten’ (N: 30) (cfr. Riegner, 2007).

Er werd eveneens in survey 1 gepolst bij de respondenten of ze het merk Design Gadgets kenden. Er werd o.a. gevraagd naar de attitude tegenover het merk en de kennis en attitude van vrienden tegenover dit merk. Verder werd er gevraagd naar de attitude tegenover het merk Filippa K en SsanYong, een merk respectievelijk van kledij en auto’s. Dit deden we, net als bij de schalen aan het begin van de survey om recall tijdens het lezen van de mogelijke blogpost over Design Gadgets tegen te gaan. Enkel de antwoorden op de vragen over Design Gadgets zijn dus relevant.

Spijtig genoeg kennen de respondenten het merk niet en viel er verder rond attitude jegens het merk niets te meten (N: 32). Dit was net hetzelfde voor de rest van de 75 respondenten die deze vragen in de eerste survey invulden.

Verder bekeken we welke respondenten welke blog lezen uit ons onderzoek. Blog 1 wordt gelezen door tien van de 33 respondenten. Blog 2, 3 en 4 door vijf - en blog 5 door veertien respondenten.

42 Van de 78 originele respondenten wordt blog 1 gelezen door 22 mensen, blog 2 door 14, blog 3 door 8, blog 4 door 10 en 32 respondenten lezen blog 5.

1.2.2 Impact

Niet van de wijs gebracht door het feit dat Design Gadgets blijkbaar geen gekend merk was bij de respondenten, was er nog de mogelijkheid een zekere invloed te ontdekken van de blogpost van blogger 1. Dit probeerden we dan te achterhalen door in survey 2 expliciet te vragen naar de houding van de respondenten ‘na het lezen van het bericht’.

Tot onze teleurstelling zeiden de respondenten, alhoewel een derde van hen blog 1 leest, recentelijk niets gelezen te hebben rond het product in kwestie. De enkele bloglezer die aangaf iets gelezen te hebben had het over zijn eigen blog, waar hij zelf iets had gepost rond het product. De 22 extra personen bij survey 2 hadden eveneens niets gelezen op blog 1 hierover.

1.2.3 Conclusie impact panel Het spreekt voor zich dat we hier weinig uit kunnen concluderen. We kunnen hier dan vooral mogelijke verklaringen voor het gebrek aan antwoorden bieden. Dit experiment vond niet plaats in een gecontroleerde omgeving, de respondenten kozen er zelf voor blootgesteld te worden aan de blogpost. Het kan dus zijn dat de respondenten door uiteenlopende omstandigheden het bericht niet gelezen of niet onthouden hebben.

Mogelijke verklaringen hiervoor zijn: - De meerderheid kijkt niet naar vaste blogs voor informatie over producten. Het zou dus kunnen dat ze in het lezen constant afwisselen van blogs en de blog op dat moment niet gelezen hebben. - Blog 1 gaat over verschillende onderwerpen (cfr. supra). Een aantal respondenten kan eerder berichten lezen die over andere onderwerpen gaan dan het product in ons onderzoek, alhoewel het aantal mensen die aangaven informatie rond ICT producten te zoeken op blogs wel hoog lag. - Indien de respondenten op dat moment niet op zoek waren naar dat soort product zou het kunnen dat ze het bericht daardoor niet gelezen of onthouden hebben. - Sommige respondenten gaven aan op heel veel blogs productinfo te lezen, “teveel om op te noemen”. Dit zou kunnen leiden tot een zekere overdaad aan berichten, waardoor ze er zich misschien maar een paar nog herinneren. - Een aantal respondenten kan door persoonlijke omstandigheden in die periode die blog net niet gelezen hebben (geen tijd, blogposts niet interessant genoeg etc...)

1.3 Resultaten survey 1

1.3.1 Blogleesgedrag

43

De meerderheid van de respondenten (82,7%) zegt dat blogs hen informatie verschaffen die hen helpen bij het maken van een aankoopbeslissing rond eender welk product (N: 75). De meeste respondenten (44,4%) maken een aantal keer per jaar gebruik van deze informatie. 22,2% maakt er elke week gebruik van (N: 63).

Een kleine meerderheid aan respondenten (53,6%) zoekt niet op vaste blogs naar informatie, 46,4% wel (N: 69). Zeven respondenten geven aan dat de vaste blogs waar ze naar informatie zoeken er teveel zijn om op te noemen, een aantal anderen vermelden technologie gerelateerde blogs. Zes mensen zeggen dat ze vaste blogs lezen, maar niet om informatie rond producten echt te gaan zoeken. Één van hen geeft hier als opmerking: “Het is niet dat ik bewust zoek naar informatie over producten. Mensen schrijven over producten die zij goed vinden, wat mij soms aanzet om ook die producten te kopen” (cfr. Cheong & Morrison, 2008).

Twee mensen geven aan dat ze sowieso eerst Google consulteren om te zoeken naar algemene recensies en ervaringen, en daar duiken dan ook een paar blogs bij op. Beide respondenten zoeken niet naar productinformatie op vaste blogs. Een andere respondent die ook niet naar vaste blogs gaat voor informatie: “Eén positief artikel op een blog, zet me niet aan tot keuzes. Verschillende artikels die allen positief zijn, verschaffen betrouwbaardere informatie”. Een respondent die wel op vaste blogs naar informatie zoekt zegt: “Het net is echter een soort marktplaats waar je door botsing van meningen zelf je conclusie kan maken. Je haalt de info eruit die voor jou relevant is”.

98,4% is tevreden met de informatie die men verkregen heeft via blogs (N: 64). Er wordt verscheidene keren vermeld dat bepaalde blogs een betrouwbare informatiebron zijn aangezien ze geschreven worden door gewone mensen: - “Blogs zijn een mening van andere "klanten", geen reclameboodschap uit een magazine of iets gelijkaardigs, dus vermoedelijk meer accuraat”. - “Daar blogs door de man in de straat geschreven worden hecht ik meer belang aan hun mening”. - “Meestal geven blogs mij een algemeen beeld van het aanbod en welke producten goed in de markt liggen. De informatie op blogs is voor mij vooral van belang om context te creëren”. - “Informatie over producten of evenementen is op blogs vaak subjectiever/persoonlijker dan bv. in de krant en net daarom heeft deze informatie voor mij een meer bepalend karakter, op voorwaarde dat ik iets afweet van de persoonlijkheid van de blogger in kwestie”.

Één iemand sprak dan van expertise in verband met goede informatie: “Goede informatie komt meestal van bronnen die betrouwbaar zijn en die een zekere naam en faam hebben op een bepaald vlak. Hoewel de mening van zo'n opinion leaders natuurlijk ook erg variabel kan zijn”.

44

1.3.2 Vertrouwen in informatie op blogs (N: 75)

Desondanks het feit dat sommige blogs betrouwbare informatiebronnen zijn zal de meerderheid van de respondenten (74,6%) niet alles vetrouwen wat men leest op alle blogs. 52% zal vertrouwen hechten aan een blog waarvan men de blogger (enkel virtueel) kent. 20% van de respondenten zal hier geen vertrouwen aan hechten.

De meerderheid van de respondenten (81,4%) zal vertrouwen hechten aan een blog waarvan men de blogger persoonlijk, in levende lijve kent. 42,7% gaat hier zelfs helemaal akkoord. Slechts 6,6% zal hier geen vertrouwen aan hechten. De respondenten gaan bij deze stelling duidelijk meer akkoord, er waren dan ook minder neutrale stemmen. We kunnen hierdoor aannemen dat men een blogger die men persoonlijk kent meer zal vertrouwen dan een blogger die men enkel virtueel kent.

De meerderheid van de respondenten (44%) zou niet meer of minder vertrouwen hechten aan een blog over een specifiek onderwerp die niet gelinkt is aan een bepaalde persoon. Zij staan hier neutraal tegenover. 40% zou wel eerder vertrouwen hechten aan een dergelijke blog. Verder zien we duidelijk dat de respondenten (57,3%) eerder vertrouwen zullen hechten aan een blog waarvan het onderwerp specifiek is én gelinkt is aan een persoon en dus een persoonlijke stem heeft. Slechts 8% ging hier niet akkoord. Hieruit zou dus kunnen blijken dat men meer vertrouwen hecht aan een blog die over een specifiek onderwerp gaat én een persoonlijke stem heeft, alhoewel er toch nog altijd veel neutrale stemmen zijn bij deze stelling.

De meerderheid van de respondenten (44%) zou niet meer of minder vertrouwen hechten aan een blog die persoonlijk is (als een online dagboek) en minder rond specifieke onderwerpen draait. 33,4% zou er geen vertrouwen aan hechten en 22,7% wel.

42,7% van de respondenten zou hechten niet per sé vertrouwen aan een blog die ze via vrienden/familie/kennissen hebben leren kennen. Slechts 26,7% zou deze wel vertrouwen. Opnieuw stond een groot aantal respondenten hier neutraal tegenover.

1.4 Resultaten survey 2

1.4.1 Blog opinion seeking

De meerderheid van de respondenten (71,7%) vertoont blog opinion seeking gedrag (N: 53). Men keek dus alvorens de aankoop van een product naar informatie op gespecialiseerde blogs of vroeg om de mening van een blogger met expertise.

1.4.2 Geloofwaardigheidstellingen

45 In survey 1 polsten we naar het vertrouwen van de respondenten in verschillende soorten blogs. In de tweede survey bevroegen we de respondenten (N: 55) d.m.v. 15 stellingen naar de geloofwaardigheid van productinformatie op blogs en wanneer die hoger of lager zou liggen. Hier plaatsen we ze in aflopende volgorde van belangrijkheid zoals bleek uit deze eerste resultaten (stelling 12 t.e.m. 15 staan hier los van).

1- De overgrote meerderheid (89,1%) vindt dat productinformatie op een blog geloofwaardiger is als de blogger van een zekere expertise getuigt (bijvoorbeeld omwille van zijn beroep). De concentratie (54,5%) ligt bij “akkoord” (cfr. Chu & Kamal, 2008).

2- Eveneens 89,1% vindt productinformatie op een blog geloofwaardiger als de blogger in kwestie veel links post naar de bron van zijn/haar informatie. 43,6% gaat eerder akkoord. De respondenten zijn hier onzekerder over deze stelling. De verdeling helt over naar “eerder akkoord”, waar men bij de vorige stelling veel meer overtuigd was en de meerderheid “akkoord” ging.

3- De meerderheid (85,5%) vindt productinformatie op een blog geloofwaardiger als de blogger antwoordt op comments of vragen. Dat de concentratie ligt bij akkoord (41,8%) en dat toch 10 mensen helemaal akkoord gaan geeft aan dat men hier zekerder is dan bij de vorige stelling. Dit wijst volgens ons op een appreciatie van de lezers voor openheid.

4- 72,7% geeft aan dat hoe groter de reader community (zichtbaar op de blog) is, hoe meer geloofwaardigheid men zal toedichten aan productinformatie op die blog. De respondenten lijken hier ook wat onzeker aangezien de antwoorden geconcentreerd liggen bij eerder akkoord.

5- De meerderheid (70,9%) vindt productinformatie op een blog geloofwaardiger als er veel gelinkt wordt naar die blog (en dus o.a. hoger komt te staan in de Google ranking). De concentratie van de antwoorden ligt bij eerder akkoord en akkoord, waardoor we kunnen aannemen dat men overtuigd is van het belang van dit criterium.

6- De meerderheid (65,5%) vindt dat productinformatie op een blog geloofwaardiger is als er veel comments staan bij de posts. De meningen liggen vooral geconcentreerd rond eerder niet akkoord/eerder akkoord wat kan wijzen op een onzekerheid bij de respondenten omtrent dit criterium.

7- 60% vindt productinformatie op een blog geloofwaardiger als de blogger bekend is in de blogosphere. 40% gaat hier niet mee akkoord. De concentratie ligt rond eerder akkoord (30,9%) en eerder niet akkoord (25,5%). Misschien gaat die 40% niet akkoord omdat ze zouden kunnen denken dat bekendheid niet noodzakelijk samenhangt met expertise.

8- De meningen rond het feit of productinformatie op een blog geloofwaardiger is als de blogger veel geciteerd wordt in ‘mainstream media’, zijn ongeveer gelijk verdeeld, met een

46 kleine meerderheid (54,6%) die hier belang aan hecht. De meningen zijn quasi gelijk verspreid over akkoord/eerder akkoord tegenover eerder niet akkoord/niet akkoord.

9- Een kleine meerderheid (52,7%) vindt niet dat de productinformatie op een blog geloofwaardiger is als de blogger regelmatig filmpjes, audiofragmenten of foto's bij de posts voegt. Misschien gaat het eerder om een totaalpakket waar dit audiovisueel materiaal dan enkel deel van uitmaakt.

10- De meerderheid van de respondenten (60%) vindt niet dat productinformatie op een blog geloofwaardiger is als de blogger werkzaam is bij verschillende media. De concentratie ligt bij eerder niet akkoord en eerder akkoord. Dit kan opnieuw wijzen op twijfel bij de respondenten omtrent dit criterium. Misschien komt het ook door een bepaalde dubbelzinnigheid in de vraag, aangezien we niet specifieerden of we traditionele of online media bedoelden.

11- Een verrassende ontdekking is dat de meerderheid (70,9%) niet vindt dat de productinformatie op een blog geloofwaardiger wordt naarmate de blogger meer berichten post. De meningen liggen geconcentreerd rond eerder niet akkoord en niet akkoord, de respondenten waren dus wel vrij zeker van hun mening.

12- 60% zou een blogger die men enkel virtueel kent niet minder geloofwaardig achten dan een blogger die men ook offline kent. Hier zijn de meningen opnieuw verdeeld met een concentratie bij eerder akkoord en eerder niet akkoord, waaruit we kunnen afleiden dat er twijfel was bij de respondenten.

13- De meerderheid (94,5%) vindt productinformatie op een blog geloofwaardiger dan reclame voor hetzelfde product. Slechts drie mensen gaan “eerder niet akkoord”.

14- De meerderheid (69,1%) vindt productinformatie op een blog geloofwaardiger dan de productinformatie op de site van het merk. De concentratie van de meningen ligt bij “akkoord”.

15- 50,9% vindt de informatie over een product op een groepsblog geloofwaardiger dan op een persoonlijke blog (bijvoorbeeld omdat de auteurs elkaar controleren op eventuele fouten). 49,1% gaan hier niet mee akkoord. De meningen zijn bijna perfect gelijk verdeeld en liggen heel dicht geconcentreerd bij het midden, bij eerder akkoord en eerder niet akkoord. De respondenten zijn niet zeker van dit criterium. Misschien is het zelfs ons voorbeeld die de doorslag heeft gegeven om net die ene respondent meer naar akkoord te laten overhellen.

1.4.3 Rangschikking van de geloofwaardigheidscriteria

47 Verder vroegen we de respondenten de geloofwaardigheidscriteria (de 11 eerste stellingen hierboven) te rangschikken volgens belangrijkheid. We wouden m.a.w. te weten komen welk criterium als belangrijkste wordt gezien om te bepalen of de productinformatie op een blog geloofwaardig is of niet. Dit is de gemiddelde top 11 (achteraan in de tabel staat de rang die de stelling hierboven innam): 1) de blogger bezit veel expertise (N: 54) 1 2) er wordt veel gelinkt naar de blog in kwestie (N: 50) 5 3) de blogger antwoordt op comments (N: 51) 3 4) de blogger is bekend (in de blogosphere) (N: 53) 7 5) de blogger heeft een grote readercommunity (deze is zichtbaar op de blog) (N: 54) 4 6) er worden veel comments gepost op de blog (N: 53) 6 7) de blogger wordt veel geciteerd in media (N: 54) 8 8) de blogger post veel links (N: 49) 2 9) de blogger post vaak berichten op de blog (N: 51) 11 10) er staan veel filmpjes, audio of foto’s op de blog (N: 51) 9 11) de blogger is werkzaam bij verschillende media (N: 49) 10

Een opvallende verschuiving is die van het criterium “de blogger post veel links naar de bron van zijn/haar informatie”: van plaats 2 naar plaats 8. De reden hiervoor kan de onzekerheid zijn van de respondenten omtrent de belangrijkheid van dit criterium (cfr. supra). Eveneens mogelijk is dat we in de vraagstelling niet duidelijk aangaven dat het links zijn naar de informatiebron. We namen aan dat de respondenten wisten dat dit om dat soort links ging aangezien dit in de vorige vragen al aan bod kwam.

Een andere opvallende verschuiving was die van criterium 7 (de blogger is bekend). Hier kunnen we niet direct verklaren waarom dit criterium plots naar plaats 4 stijgt, aangezien uit de resultaten kon worden afgeleid dat de respondenten toch nogal onzeker waren van hun antwoorden.

Er werd gevraagd aan de respondenten (N: 54) wie van 3 genoemde personen ze het meeste geloofwaardigheid zouden toekennen als ze deze om advies vroegen i.v.m. een product dat men overweegt aan te kopen. Dit is de uiteindelijke top 3:

1- “Iemand met expertise die je persoonlijk kent (vriend/familie/collega..) die niet blogt” wordt door de meeste respondenten op één gezet (64,8%). 24,1% zet deze persoon op plaats 2, en 11,1% op 3. 2- “Een blogger met expertise die je persoonlijk (in levende lijve) kent” wordt door 61,1% van de respondenten op twee geplaatst, de overige 33,3% zet deze op plaats 1 en 5,6% op plaats 3. 3- “Een blogger met expertise die je enkel virtueel kent” wordt door de meerderheid van de respondenten (83,3%) op de derde plaats gezet. 1 respondent plaatst deze persoon op plaats 1 en 14,8% plaatst deze persoon op 2.

48 51,1% zou, indien men op zoek is naar productinformatie, de blog enkel over die ene productcategorie het meest geloofwaardig vinden. 48,9% zou de blog over verschillende onderwerpen, waaronder de productcategorie in kwestie het meest geloofwaardig vinden (N: 45). Dit verschil is verwaarloosbaar. Ofwel schatten de lezers deze twee soorten blogs exact hetzelfde naar waarde, ofwel maakt het hun niet echt uit waar ze de productinformatie lezen (cfr opmerkingen uit survey 1 waarbij men “genoeg meningen” wou verzamelen, één blog is niet genoeg).

2.4 Conclusie kwantitatief luik

We geven hier onze conclusies en spreken vaak van dé respondenten, maar houd in gedachten dat de respondentengroepen verschilden voor de twee surveys.

Uit de resultaten van survey 1 werd duidelijk dat blogs de respondenten wel degelijk informatie verschaffen die hen helpt bij de aankoopbeslissing van eender welk product.

Een kleine meerderheid gaf aan geen vaste blogs te hebben waar ze naar informatie zoeken. We nemen daar (door opmerkingen van een aantal mensen) dan aan dat deze mensen eerst via zoekmachines op zoek gaan naar algemene reviews, en daar dan ook blogs bij lezen. Sommigen zeiden ook dat pas als ze verschillende meningen gelezen hebben ze zelf kunnen beslissen of ze iets zullen aankopen of niet, het hangt niet af van één blog.

Blogs worden gezien als een betrouwbare informatiebron en de respondenten zijn tevreden met de informatie die ze hier al van verkregen hebben, alhoewel ze niet alles vertrouwen wat ze lezen op blogs.

Uit de opinion seeking schaal in survey 2 bleek dat de meerderheid van de respondenten voor de aankoop van een product naar informatie op gespecialiseerde blogs of de mening van een blogger met expertise gaat zoeken.

Uit de eerste survey konden we concluderen dat de mensen toch eerder een blogger zullen vertrouwen die ze persoonlijk ook kennen in plaats van enkel virtueel. Er gaat een grotere meerderheid akkoord met het vertrouwen in de blogger die men persoonlijk kent, en we vonden meer neutrale stemmen bij het vertrouwen in de blogger die men enkel virtueel kent. In survey 2 smolten deze samen in de stelling of men een blogger die men enkel virtueel kent minder geloofwaardig zou achten dan een blogger die men ook offline kent. 60% zegt dat men deze niet als minder geloofwaardig zou zien. Maar dit zou wel een twijfelgeval geweest kunnen zijn aangezien de concentratie van de antwoorden ligt bij eerder akkoord en eerder niet akkoord. Deze zouden misschien neutraal gestemd hebben als we in die optie hadden voorzien. Hier kunnen we besluiten, alhoewel verder onderzoek vereist is, dat men eerder een blogger in vertrouwen zal nemen die men ook persoonlijk kent, maar dat een blogger die men enkel virtueel kent, daarom niet per sé moet onderdoen aan geloofwaardigheid.

49 Het werd ook duidelijk uit survey 1 dat mensen eerder vertrouwen zouden hechten aan een blog met een specifiek onderwerp mét een persoonlijke stem, i.p.v. een blog met specifiek onderwerp zonder persoonlijke stem. Veel van de antwoorden hieromtrent waren neutraal. Het feit dat een blog een persoonlijk dagboek zou zijn (en niet rond een specifiek onderwerp draait) of het feit dat een blog aanbevolen is door vrienden/familie/kennissen doet het vertrouwen in de blog zeker niet stijgen. We kunnen hieruit ook moeilijk besluiten dat het vertrouwen zou dalen aangezien hierbij een groot aantal antwoorden neutraal was. Door het groot aantal neutrale antwoorden bij deze 4 stellingen is het moeilijk om hier een decisief besluit uit te trekken. We denken eerder dat deze aspecten van een blog minder belangrijk zijn voor de bloglezer bij het bepalen van vertrouwen. Men vergelijkt misschien globaal met de andere meningen online of in de blogosphere (cfr. supra) om daarna te kijken of hij/zij vertrouwen hecht aan de blog in kwestie.

De respondenten in de tweede survey gaan overtuigd akkoord met het feit dat productinformatie geloofwaardiger is op een blog dan in reclame voor dat product of productinformatie op de site van het merk.

De 3 belangrijkste criteria om een blogger, en dus de productinformatie op de blog, als geloofwaardig te zien zijn: expertise van de blogger, of er veel naar de blog gelinkt wordt en of de blogger antwoordt op comments of vragen. De expertise lijkt ons logisch. Maar ook het feit dat er veel naar de blog gelinkt wordt, aangezien dit een algemeen criterium is dat blogs al een hoge ranking bezorgt in zoekmachines. Het feit dat de blogger antwoordt op comments of vragen duidt zoals we zeiden op de openheid van de blogger, het feit dat deze bereikbaar is en een echt persoon is.

Bij de andere, minder belangrijke, criteria valt ons op dat de respondenten misschien niet altijd overtuigd zijn van hun mening (antwoorden die zich concentreerden rond eerder akkoord/eerder niet akkoord). Dit kan komen doordat de bloglezers misschien nog niet stilgestaan hadden bij deze criteria wanneer ze in het dagelijks leven bepalen of productinformatie op een blog geloofwaardig is.

Toen we verder vroegen naar welke persoon met expertise men eerder om advies zou vragen dan kwam ‘iemand die men persoonlijk kent, maar niet blogt’ als eerste uit de bus. ‘Een blogger die men persoonlijk kent’ en ‘een blogger die men enkel virtueel kent’ waren respectievelijk 2 de en 3 de . We kunnen deze antwoorden niet vergelijken met de vragen hierboven over vertrouwen in een blogger die men persoonlijk/enkel virtueel kent, aangezien het daar niet ging om iemand met expertise.

Verder vinden de respondenten productinformatie op een groepsblog niet bepaald veel geloofwaardiger dan op een persoonlijke blog. Net zoals er weinig tot geen verschil is in de geloofwaardigheid van productinformatie op een blog over die ene specifieke productcategorie of over verschillende onderwerpen waaronder die productcategorie.

50 We speculeren dat deze indelingen van weinig belang voor de bloglezers en hangt dit opnieuw samen (cfr. supra bij vertrouwen in blogs) met het feit dat men vooral in het algemeen zoekt (en dus niet op één specifieke soort blog) naar verschillende meningen en deze dan afweegt.

3 Kwalitatief luik

3.1 Resultaten kwalitatief vooronderzoek en onderzoek: diepte-interviews Alvorens we de bloggers uit ons experiment hebben geïnterviewd hanteerden we een gelijkaardige topiclijst (cfr bijlage) bij diepte-interviews met twee bloggers met kennis van PR en marketing. Blogger A is een marketing manager (vrouw). Blogger B is een PR consultant in een PR-bureau (man). Op basis van hun antwoorden werd de topiclijst aangepast om daarna aan de bloggers uit ons onderzoek voor te leggen.

In ons onderzoek zelf hebben we vijf bloggers bereikt met ons persbericht en konden vier bloggers (3 mannen en een vrouw) interviewen. Het bericht was bij de vier ondervraagde bloggers in goede aarde gevallen. Twee ervan, blogger 1 en blogger 4 hebben het product ontvangen om te testen. Aangezien blogger 4 het product niet goed vond had hij besloten het niet op zijn blog te plaatsen omdat hij wist dat als het negatief zou zijn dat het meer respons zou krijgen. Hij vond dat niet dankbaar tegenover het bedrijf die hem toch het product had gegeven om te testen. Blogger 1 was de enige die een post over het product op haar blog plaatste en de review was positief.

We geven hier de resultaten van de 6 interviews samen weer aangezien ze dicht bij elkaar liggen. Een aantal vragen uit het vooronderzoek hebben we niet opgenomen omdat deze te zeer afwijken van onze centrale onderzoeksvraag. Als we het hebben over ‘4 bloggers’ dan praten we over de bloggers uit het onderzoek zelf, als er een blogger uit het vooronderzoek bijkomt wordt dit erbij vermeld.

3.1.1 Blogger opinion leaders

De motivatie van de 6 bloggers is om een soort van online archief bij te houden van gedachten, dingen die hen interesseren (cfr. Gillin). Bloggers 1, 2, 3 en A zeggen duidelijk dat het idee van ‘delen met anderen’ er wel in vervat ligt. Of zoals blogger 3 het vermeldt: “Anders zou ik het in mijn boekje opschrijven he”.

De 4 bloggers hebben het gevoel dat ze anderen aanzetten om over bepaalde zaken verder na te denken en dan ook een invloed hebben op hun meningen. Blogger 1, 2 en 3 zeggen dat ze dit duidelijk waarnemen. Blogger 3: “Ik probeer voorloper te zijn he. Dus ik heb toch wel het gevoel dat mensen volgen. Wel niet iedereen en niet altijd maar toch”.

Blogger 4 is onzekerder over “mening beïnvloeden”, maar uit zijn anekdotes bleek toch dat hij substantiële invloed heeft op zijn lezers.

51 Blogger B heeft bijna nooit contacten met zijn lezers en merkt dus niet echt dat hij een invloed heeft. Blogger A weet niet echt of ze mensen beïnvloedt, maar ze merkt wel dat soms als ze rond een bepaald onderwerp een oproep doet, dat er mensen zijn die dat volgen, maar niet altijd. Het hangt volgens haar af van wat voor boodschap het is en op welk moment dat je het zegt (dat de mensen toevallig net aan het luisteren zijn).

Ze scoren alle 4 hoog op de opinion leader schaal voor ICT-producten, dus daaruit blijkt ook hun invloed rond dit specifiek onderwerp. Enkel bij de vraag of men zou luisteren naar ideeën van anderen of eerder anderen overtuigen van hun ideeën waren er wat neutralere antwoorden. Bij blogger 1 en 3 blijkt dit af te hangen van de context. Soms zijn er ‘nog hardere geeks’ waar ze dan zelf naar luisteren. Blogger 3 zegt dat de meerderheid van zijn vrienden naar hem luistert. Blogger 1 zei dat met de groep mensen waarmee ze op hetzelfde niveau staat qua kennis van ICT het meest erover zal praten en die zullen haar dan minder om advies vragen.

Als blogger 1 haar conclusies geeft na het gebruik van producten, dan merkt ze dat een aantal mensen haar contacteren met vragen hierover en daarna via haar blog (via banner) waarschijnlijk overgaan tot de aankoop van zo’n product. “Als je iets test, dat effectief ‘useful’ is voor iemand, dat ze u dan ook als referentiepunt gaan beginnen nemen”. Een positieve review zal resulteren in meer verkoop. Maar bij een aantal negatieve punten, weet ze dat de lezers zullen wachten tot bijvoorbeeld de tweede generatie van het product in kwestie.

Blogger 3 en B zeggen dat veel mensen op hun blog terecht komen via zoekmachines en hen niet noodzakelijk kennen.

Blogger 1, 2, 3, 4 en A oefenen niet bij alle onderwerpen invloed uit. Ze zijn invloedrijk op vlak van een aantal zaken, maar als ze over andere zaken hun mening zeggen, dan zal die mening eerder irrelevant zijn. Blogger A als ze iets zou zeggen over fotografie: “dat zal het koopgedrag van niemand veranderen. Want ja, ik heb daar helemaal geen verstand van, dus ze pikken dat ook niet van mij”.

Blogger A geeft aan dat iemand meestal invloedrijk is met betrekking tot specifieke thema’s: “Ik denk dat elke blogger zo’n beetje zijn eigen speciale achterban heeft en dat er dus niet zoiets bestaat als één grote lijst van de tien meest invloedrijke bloggers”.

3.1.2 Blogger relations

Zowel blogger 1, 4 als A zeggen dat vandaag de dag veel mensen met reviews werken voor ze een aankoopbeslissing nemen. Ze zoeken dan de meningen van mensen op het internet en kijken wie er tevreden is van een product of dienst. Hierbij komen ze dan terecht op blogs die vaak hoog staan in zoekmachines. Blogger A zegt hierbij: “dat is eigenlijk waarom blogs invloedrijk zijn, niet omdat de persoon die hem schrijft invloedrijk is, maar omwille van de zoekmachines”. Dit klopt ons inziens niet helemaal. Zoekmachines versterken de invloed van de blogger doordat hij makkelijker

52 vindbaar wordt, maar het feit dat hij makkelijker vindbaar is (en dus hoog staat in bijvoorbeeld de Google ranking) wil ook o.a. zeggen dat er veel gelinkt wordt naar deze persoon en dat men dus veel naar hem verwijst, dus hij was al invloedrijk ervoor (cfr. Gillin, 2007).

Ze zegt dat de meeste traditionele media veel meer verschillende en algemene stijlen behandelen omdat dat zoveel verschillende mensen moet aanspreken. Bij pr-bureaus richten ze zich met man en macht op de traditionele media waarbij het moeilijker wordt om publicatie te verkrijgen. Maar ze zegt, dat het niet is omdat er iemand in een boekje gelezen heeft dat een product een mooi design heeft en dat men het kan kopen dat die persoon dat dan ook koopt. Mensen zoeken naar reviews . Men moet zich richten op die reviews en de bloggers die die reviews geven. Want bloggers doen dit ook vaak zonder dat hen dat gevraagd wordt.

Zoals gezien in de literatuur blijken traditionele media vaak hun verhalen op blogs te halen. Blogger A heeft hierrond voor Radio één een experiment gedaan, al was het wel via Twitter 29 . Ze wouden weten dat als blogger A iets twitterde over 2 heel bekende personen, hoe lang het zou duren voordat een krant of een radio of tv-journalist belt om dat nieuws te checken, bij die twee personen. Na twee uur was het al zover.

De bloggers gaven een aantal belangrijke zaken aan i.v.m. met persberichten die ze toegestuurd kregen. De nummers van de bloggers die het punt aanhaalden worden vermeld tussen haakjes erachter. Bij blogger B hadden we al tips gevonden op zijn blog. Deze duiden we aan met ‘(post B)’. We legden ook een vragenlijst met 15 stellingen voor aan de vier bloggers uit het onderzoek. Deze bevatte elementen van een goede PR-aanpak bij bloggers zoals voortkwam uit de literatuur. Een overzicht van de resultaten zit in bijlage.

Alle 4 de bloggers krijgen regelmatig persberichten. We verdelen de aanbevelingen in vijf delen: vorm, inhoud, stijl van aanspreken, relatie en controle.

Blogger B, A en 1 zeggen dat alles begint bij de vraag wie je doelgroep is. Als ze blogs lezen dan kan je eraan denken om die bloggers te pitchen. Men moet dan onderzoeken wie die bloggers zijn waar men specifieke berichten naar wil sturen “want dat is zeker niet dé top tien van de meest invloedrijke bloggers” (A, 2). Men moet zoeken wie er nu al praat over dat soort producten of over dat specifiek product en deze blogs een tijdje volgen en eventueel comments plaatsen uit eigen naam om de blogger te leren kennen (A, B, 2). Zo ontdekt men wie men uiteindelijk wil bereiken en hoe ze gecontacteerd willen worden (A, B). Dan moet men zien dat hetgeen men wil vertellen relevant is voor hen (cfr. infra) (B). Dan pas kan men de blogger pitchen.

VORM

29 Twitter.com. Een microblogging site waar men met maximum 140 karakters an zeggen wat men op dat moment doet.

53

Tekst: - Er moet een korte tekst aangeleverd worden met een basisuitleg (1). Dit werd eveneens aangegeven in de vragenlijst en de andere 3 bloggers gingen akkoord. - De tekst moet leuk en vlot geschreven zijn, zeker niet saai of droog. Een bericht voor een blogger moet toch wat verschillen van een traditioneel persbericht qua tekst: het mag hapklaar zijn maar niet om stante pede over te nemen. Het moet makkelijk genoeg geschreven zijn zodat de blogger er snel zelf een verhaal rond kan breien (3, 1).

Beeld: - Er moet een beeld aangeleverd worden in jpegformaat, niet te groot, niet te klein (tegen 400 à 500 pixels) (1, 4)

Blogvriendelijke verpakking: - Het moet makkelijk zijn voor bloggers om foto’s, citaten en artikels over te nemen en filmpjes te embedden (bijvoorbeeld foto’s op Flickr zetten). Stop blogbare content in het bericht of bied dit op de productsite aan (A, post B, 4). Dit stond ook in de vragenlijst en alle vier de bloggers vinden dit vrij belangrijk. - Het persbericht als Word document in attachment is niet goed, want dan moet men moeite gaan doen om het open te doen en foto’s uit een Word document naar de blog slepen en dat is omslachtig (1). Als men de content zo opstelt dat bloggers nog veel werk eraan hebben dan gaat dat minder succes hebben (4). - In de vragenlijst werd het aanbieden van tags voor del.icio.us, Technorati en Digg door 3 bloggers niet zo belangrijk bevonden.

INHOUD

Relevantie

- Het onderwerp van het bericht moet relevant zijn voor de thema’s waar de blogger over schrijft. Er moet m.a.w. informatie aangeboden worden die de blogger interesseert (1, 3, 4, A, B). Uit de vragenlijst bleek ook dat alle vier de bloggers dit belangrijk vinden. - Een blogger hoeft niet altijd een exclusieve preview te krijgen (A, B). In de vragenlijst werd dit wel belangrijk bevonden door 3 bloggers. - Bloggers schrijven ook voor hun publiek, men moet dus kijken naar de doelgroep van de blogger (1, 3). Een blogger heeft een incentive nodig om een bericht plaatsen (3, 4). Dit is niet geld of het product, maar ‘social currency ’ of ‘social credit’ zoals blogger 3 het aangeeft. Geef iets waarmee men kan uitpakken bij zijn/haar doelgroep, iets wat men kan delen met lezers en andere bloggers. Creëer een ervaring, geef iets uniek aan de blogger dat men niet zomaar kan krijgen. Dat kan gewoon informatie zijn, bijvoorbeeld een scoop, of extra informatie waardoor men iets meer weet. “Er moet iets extra zijn, en dat heeft niets met waarde of geld te maken”. Blogger 1 vermeldt dit ook i.v.m. met een product krijgen nadat ze het getest heeft: “Ik vind dat helemaal niet erg om iets niet te mogen houden, dat is niet waarom ik het doe”.

54 In de vragenlijst werd gepolst of de bloggers willen dat er een return voorzien wordt voor hen. Twee bloggers stonden hier neutraal tegenover, een andere vond dit belangrijk en blogger 3 gaf aan wat hierboven vermeld staat. In de vragenlijst werd het ‘aanbieden van opmerkelijke informatie binnen het thema’ ook als belangrijk gezien door de 4 bloggers.

- Je moet dus op voorhand gaan onderzoeken waar die persoon over schrijft, wat hem/haar interesseert (1, 2, 3, A, B) Het is belangrijk dat men op voorhand kijkt naar de gezinssituatie of de persoonlijke situatie van de blogger. Het is heel belangrijk dat men weet met wie men communiceert (2).

Welke informatie - Productinformatie die men snel kan knippen en plakken (waar kan ik het kopen? Wat is er precies beter aan?) (1, 4) - Een link rechtstreeks naar de productpagina (niet naar de algemene site, zodat men niet moet zoeken) (1). - Promoties werken altijd goed om een meerwaarde te geven aan de bloglezers, dan kunnen ze het product kopen via de blog en een code, en uitzonderlijk gedurende een week korting krijgen (1).

STIJL VAN AANSPREKEN

Persoonlijk

- Het bericht moet gepersonaliseerd zijn naar de blogger toe, het persoonlijk naar hen sturen met persoonlijke aanspreking. Onpersoonlijke mails naar een heleboel bloggers samen komen heel slecht over (1, 2, 3, 4, A, B).

- Ook altijd goed is dat er iets gevraagd wordt aan de blogger, er wordt gevraagd iets te doen, specifiek naar hem/haar gericht. Een “call to action”. Dan bekijkt men dit uitgebreider dan een bericht waar geen antwoord op gevraagd wordt (4, 1). Als het product interessant genoeg is voor de blogger of zijn/haar lezers is dit misschien niet nodig (1).

- Als er om de mening van de blogger gevraagd wordt rond een product, is het logisch dat hij/zij het product mag testen (1). Maar het testen van een product of dienst werd maar door twee bloggers in de vragenlijst echt belangrijk bevonden. Dit is dus niet noodzakelijk.

Transparantie - Als men als PR persoon contact opneemt met een blogger moet men eerlijk zeggen wie men is en ondertekenen met eigen naam. Men moet aangeven voor welke firma men werkt en persoonlijk bereikbaar zijn voor de blogger. Als een blogger niet weet vanwaar een bericht komt, maar het komt duidelijk van een firma, wordt hier heel slecht op gereageerd (4, A, post B). In de vragenlijst werd deze transparantie door de vier bloggers belangrijk gevonden.

55 - Het is belangrijk direct en duidelijk te zeggen wat de bedoeling is, er niet omheen draaien. Men moet zeggen “kijk, we contacteren u, omdat we één al een tijdje uw blog volgen en vinden dat dit product een beetje aansluit bij de dingen waar jij over schrijft enz, zou je het erg vinden mochten wij u een product sturen om te testen”. Dan kan die persoon instemmen of niet (2). Uit de vragenlijst bleek dat drie van de bloggers een uitleg waarom men geselecteerd is appreciëren.

RELATIE

De 4 bloggers (dit bleek ook uit de vragenlijst) en blogger A geven aan dat een bericht van iemand die je kent al een grote voorsprong heeft om gelezen te worden. Blogger 1 en A zeggen exact hetzelfde: dat goede PR draait rond de relatie die men opbouwt met een journalist i.p.v. enkel een bericht te sturen. Dat is juist hetzelfde met bloggers. Alle vier de bloggers meldden ook in de vragenlijst dat ze de mogelijkheid tot interactie en participatie erg belangrijk vinden.

Zowel blogger 1, 2, 4 als A zeggen dat het heel belangrijk is dat men in een PR-bureau iemand heeft die naar evenementen gaat waar die bloggers samenkomen, naar Barcamps, Girl Geek Dinners, twunches, twaperos etc 30 . om te netwerken en een relatie op te bouwen met bloggers. Als men die mensen in levende lijve kent dan wordt dat veel gemakkelijker om iets te lanceren.

Blogger 1 zegt dan dat dit een win-win-situatie kan teweeg brengen als men bloggers betrekt bij persevenementen en een relatie aangaat met hen. De return voor het merk ligt in het feit dat bloggers een positieve feedback kunnen geven. Zij zijn ook de consumenten en men kan hen motiveren om het product te kopen door bijvoorbeeld een leuk evenement. Zij zijn daarbij nog eens die mensen die publiek gaan verkondigen dat ze dat gekocht hebben. Die posts blijven staan op het internet en als deze positief zijn is dat goud waard. De return voor de bloggers ligt in het hebben een netwerkmoment, zei ze. En ons inziens ligt die return er ook in dat ze iets waardevols hebben om aan hun lezers te vertellen. Blogger 1 zegt ook dat als bloggers een leuk moment beleefd hebben door een merk dat ze daarna ook gebonden zullen zijn aan dat merk.

Blogger 1 denkt dat daar de “kracht in de toekomst weggelegd is voor het pr-bureau om te zeggen: ‘neen, ik stuur niet gewoon PR-berichten door, maar ik probeer een andere aanpak voor die mensen”. Blogger B zegt dat er al drie jaar in België veel stof opwaait rond sociale media maar dat er nog altijd niet veel beweegt. Men maakt wel kleine platforms om grote visibiliteit te krijgen op dat moment, maar men denkt nog te kortetermijn. Maar de langetermijnvisie waarbij een persoonlijke band wordt aangegaan met bloggers, ontbreekt nog zeggen ze (B, 1).

30 http://en.wikipedia.org/wiki/BarCamp; http://www.brusselsgirlgeekdinner.be/; http://www.twunch.be/

56

CONTROLE

Blogger 1 en 3 geven aan dat het heel belangrijk is dat de controle in de handen van de blogger gelegd wordt. Blogger 1 wil controle over de content die haar wordt aangeboden: “Er wordt niet eens gekeken naar wat mij interesseert. Nee, er wordt gezegd, ‘push’, ik duw u eigenlijk alles in de strot wat ik hier van persberichten heb dat ik denk dat ze u zouden kunnen interesseren, als ik daar al over denk. Euhm, nee ik wil eigenlijk kunnen ‘pullen’.”

Blogger 2 en 3 zeggen dat het niet zo is dat als men iets doorstuurt naar bloggers, dat ze dit daarom gaan plaatsen (3). Dat is heel eigen aan bloggers, het is hun hobby dus het kan dat ze er niet direct tijd voor maken. Blogger 2 geeft als tip dat als men een persbericht heeft uitgestuurd, toch 4 à 5 dagen moet rekenen voor men een reminder stuurt.

Blogger 2 en B zeggen dat PR-mensen er moeten tegenkunnen als bloggers iets slecht schrijven: “Dat heb je niet onder controle he. Je vraagt hun mening, die kan positief of negatief zijn” (2). Blogger B, A en 4 zeiden dan ook dat men effectief moet luisteren naar wat ze te zeggen hebben, want dat verwachten ze. Men moet aantonen dat men openstaat voor commentaar.

Blogger 1 vertelt in dit verband ook nog dat als er producten aangeboden worden aan bloggers, om te testen en reviewen dat men de producten soms mag houden Zoals blogger 2 al zei zegt blogger 1 ook: “wij worden niet zoals een journalist door een redactie betaald, om iets te schrijven, nee, wij steken onze tijd daarin, onze uren, we zijn daarmee bezig en daar is niet echt een vergoeding voor. En in die zin is het soms wel leuk om vergoed te worden onder de vorm van producten”. Maar dat is absoluut geen noodzaak zegt ze.

Ze zegt dat het soms zelfs moeilijk wordt om neutraal te blijven als men een toestel mag houden. En veel mensen, zullen er dan nog weinig slecht over zeggen. Een bedrijf is dus meer gebaat als het de producten laat terugkomen, want als de lezers zien dat de blogger het product mocht houden dan zouden ze kunnen betwijfelen of de mening wel ongezouten is (cfr Flatt, 2009).

Alle vier de bloggers krijgen wel specifieke info gerelateerd aan hun interesses binnen, maar toch niet zo vaak. Blogger 1 geeft aan dat ze het aantal bureaus dat op een goede manier daarmee bezig is op haar hand kan tellen.

De 6 bloggers hebben geen probleem met persoonlijk benaderd te worden, dat toont dan aan dat men leest wat ze schrijven. Overintimiteit is natuurlijk niet wenselijk, maar hun grenzen liggen al wat verder dan de niet-blogger (cfr. Rowse, 2007).

3.1.3 Blogs van PR-bureaus

Verder vroegen we aan de respondenten wat ze denken van een blog van een pr-bureau. Dit was een bijvraag dus we geven hier slechts kort de antwoorden.

57 De 4 bloggers zijn niet happig op het zien van nieuwtjes over producten in blogs van PR bureaus. Bloggers 2 en 4 zeggen wel dat dit goed is om de referenties te zien van dat bureau, wat ze al allemaal gedaan hebben, wat ze nog hebben van producten etc. Blogger 2 en 1 zeiden dat men een blog moet opstarten als men iets te vertellen heeft, een toegevoegde waarde kan brengen (dus meer dan enkel de producten). Men moet additionele informatie geven en dit brengen op een leuke manier.

Blogger B zei ook dat men natuurlijk niet gewoon droge persberichten online moet zetten, het moet om de interactie blijven gaan. Blogger A geeft aan dat een PR bureau een goede blog kan maken door nieuws van kleinere klanten te vermengen met grotere klanten. Ze moeten gewoon vertellen waarmee ze bezig zijn.

De 4 bloggers en blogger B dachten dat de interne werking van een bureau wel misschien iets zou kunnen zijn om over te bloggen, daar zouden ze wel meer geïnteresseerd in zijn. Bloggers 4, A en B geven aan dat authenticiteit heel belangrijk is, dat men ziet wie erachter zit en wat de bedoeling is. Ze moeten schrijven uit hun eigen naam. Zo krijgt een bedrijf een veel sympathieker imago.

3.1.4 Een toekomst in twitter?

Als afsluiter vroegen we hoe de respondenten het microbloggingkanaal twitter zien in heel deze PR- evolutie 31 .

Mogelijkheden die weggelegd zijn voor twitter:

- Proactief luisteren of customer service Blogger 2 en 4 zeggen dat Twitter een bedrijf (of pr-bureau) toelaat om te luisteren naar wat er leeft bij hun klanten en wat ze over hun merk zeggen en er dan op eigen initiatief tegen gaan praten.

- Reactief luisteren of crisis management Blogger 2 zegt dat men ook de mogelijkheid heeft om bepaalde crisissituaties snel te counteren. Als men op twitter reageert op een klacht, kan men een mogelijke crisis in de kiem smoren.

- Promoties of sales Zowel blogger 1 als 2 geven aan dat twitter ook gebruikt kan worden als promotiekanaal waar er op een bepaald moment promotiecodes op verschijnen waarmee je dan op dat moment korting kan krijgen.

- Lanceren of PR Blogger 2 gaf aan dat als een bedrijf iets lanceert, men dit op twitter kan posten en dat mensen dit zien en downloaden en testen.

31 We hebben hier geen antwoorden van blogger 3, door verkeerde vraagstelling en ook geen antwoorden van bloggers A en B, deze vraag was niet opgenomen in hun vragenlijst

58 Blogger 4 vond dat men het moeilijk als kanaal kan gebruiken. Hij denkt dat niet veel mensen van producten zullen wakker liggen of zich op die twitterfeed abonneren, tenzij het heel interessant is.

Blogger 1 denkt wel dat hier een potentieel in ligt als PR-kanaal. De PR-persoon kan via twitter nieuwe persberichten lanceren. En als men dan op die links klikt kunnen gewone consumenten het dan eventueel beginnen verder tweeten. Veel mensen zullen sneller gaan kijken door de aard van het kanaal, maar het zit ook in de manier waarop men de tweet verwoordt en de trigger die vasthangt om op de link te klikken en het daarna verder te tweeten. Het hangt ook af van het “twithipheidsgehalte” van het onderwerp. Als het om informatie gaat over een gehyped product waar iedereen op zit te wachten dan zal dat natuurlijk direct verder verteld worden.

Nog extra belangrijk bij Twitter, zegt blogger 1, is dat er berichten op verschijnen die hier en nu belangrijk zijn, een blog is iets dat op langere termijn leeft. Twitter draait rond dat ‘nu-aspect’ en de interactie: het feit dat je instant iets nodig kan hebben, dat iemand direct kan reageren en je een oplossing kan geven.

Men komt dan ook niet te staan in een zoekmachine ranking, want het is straks verdwenen. Het is niet zoals een blog waar je het achteraf nog kan lezen, dat kan wel maar wordt niet gedaan. Dat is het nadeel, maar het is een groot voordeel om met dat hier en nu iets te doen.

3.2 Conclusie kwalitatief luik

Uit de interviews werd duidelijk dat opinion leaders enkel invloed zullen uitoefenen op een aantal vlakken waar ze zelf veel over te zeggen hebben en mee bezig zijn. Dit zagen we bij alle bloggers in ons onderzoek die het gevoel hadden invloed uit te oefenen (5 van de 6).

Er werd gezegd door 3 respondenten dat consumenten alvorens ze een aankoopbeslissing nemen, gaan zoeken naar reviews. Dan werd er verder gezegd (door 2 respondenten) dat als het doelpubliek dat je wil bereiken, dit doet, online is en blogs leest dat men over kan gaan op bloggers te bereiken met berichten.

Er werd dan aanbevolen om eerst een aantal blogs te volgen waarvan men weet dat die praten over de productcategorie waarrond men een bericht wil uitsturen. Door comments te plaatsen kan men dan de bloggers beetje bij beetje leren kennen en zo een band beginnen opbouwen. Dan wordt het makkelijker om berichten naar hen te versturen en zullen ze die sneller opnemen.

De belangrijkste aanbevelingen voor een bericht waren: - Voorzie in een persoonlijke aanspreking. - Richt je op de thema’s van de blogger. - Wees duidelijk en eerlijk over wie je bent, voor welke firma je werkt en wat je wil van de blogger.

59 - Voorzie in een unieke return (geen geld) wat de blogger social credit geeft bij zijn lezers of andere bloggers. Bloggers worden niet betaald om te schrijven, dus zo’n unieke return is meer dan nodig. Als ze een product mogen testen is het beter dat ze dit niet mogen houden, zei één blogger, aangezien de credibiliteit van de review dan misschien zakt. - Voorzie dat de content in het bericht blogbaar is.

Er moet een band gesmeed worden tussen een PR-bureau en de bloggers op lange termijn. Hiervoor is het belangrijk dat men naar blogger events gaat en zichzelf in levende lijve voorstelt de bloggers echt leert kennen. Het doel is dat er een win-win-situatie is voor zowel bloggers als PR-bureau. Dat bloggers een leuk evenement kunnen bijwonen of iets unieks krijgen om over te schrijven en dat het PR-bureau en de klanten veel vermeldingen krijgen in blogs en zo hoger komen te staan in de zoekmachinerankings. En het zou best kunnen, als de band goed is en de reviews ook, dat bloggers dan ook trouw blijven aan het merk.

Een PR-bureau kan ook zelf een blog opstarten. Dit is goed als men iets te vertellen heeft, niet om droge persberichten op te zetten. Men kan praten over nieuwe producten, nieuws van klanten; dit kan goed zijn als een blogger wil kijken naar referenties als hij/zij een bericht krijgt van een onbekend bureau. Ook goed is als men schrijft over de interne werking van een bureau, hoe men omgaat met de sociale media evolutie in PR. Dit is ook een kans om authenticiteit te tonen, om te tonen wie er achter de firma zit.

Twitter kan wel een goed kanaal zijn om dingen te lanceren. Maar vooral puur voor de lancering, aangezien Twitter over het hier en nu gaat, na een paar dagen zijn die tweets al minder relevant. Bij een blog gaat het eerder over blijvende berichten. Men moet dus kiezen hoe men zal communiceren met bloggers, via welk kanaal en voor welke redenen.

LIMITATIES EN DISCUSSIE

Zoals ook gezien in de literatuur, werd uit beide surveys duidelijk dat de respondenten kijken naar productinformatie op gespecialiseerde blogs alvorens tot de aankoop over te gaan van een product. De respondenten vinden productinformatie geloofwaardiger op een blog dan in reclame voor dat product of productinformatie op de site van het merk.

We konden besluiten uit ons onderzoek, alhoewel verder onderzoek vereist is, dat men eerder een blogger zal vertrouwen die men ook persoonlijk kent, maar dat een blogger die men enkel virtueel kent, daarom niet moet onderdoen aan geloofwaardigheid. We zagen eveneens in de literatuur, dat de nieuwe influencers eerder zwakke sociale connecties zouden hebben met hun volgers. We zagen dat men meer geloofwaardigheid toekent aan een persoon met expertise die men persoonlijk kent dan aan een blogger met expertise die men persoonlijk kent. Dit kan overeen komen met het feit dat offline kanalen voor WOM nog altijd belangrijker zijn.

60 Een blog kan topical zijn of een online dagboek, een groepsblog of individuele blog, rond één onderwerp draaien of rond meerdere etc. Dit verschil in soort blog bleek geen criterium te zijn voor geloofwaardigheid van de productinformatie erop of het vertrouwen in die blog. Deze eigenschappen zullen er misschien minder toe doen bij de bloglezers omdat deze misschien meer algemeen opinies zoeken online en door vergelijking beslissen aan welke ze waarde hechten, zoals een aantal in het onderzoek aangaven. Dit algemeen zoekgedrag op zoekmachines vinden we terug in de literatuur.

De expertise van de blogger was het belangrijkste geloofwaardigheidscriterium. Dit komt overeen met de literatuur, waar we zagen dat expertise een belangrijk onderdeel is van credibiliteit. De inlinks van de blog waren het tweede belangrijkste criterium, wat eveneens strookt met de literatuur. Blogzoekmachines hechten hier meestal veel waarde aan en zo ook de bloglezers. Dit kan ook gekoppeld zijn aan het feit dat sommige bloglezers aangaven een globale “search” te doen naar informatie op zoekmachines en dat inlinks op deze manier automatisch een belangrijk criterium worden. Inlinks geven eigenlijk aan wat een heleboel anonieme mensen als belangrijke informatie zien en dit kan zoals we al zagen in de literatuur de geloofwaardigheid van deze bron verhogen. Dat de blogger antwoordt op comments of vragen kwam in de literatuur niet uitdrukkelijk naar voor als belangrijk geloofwaardigheidscriterium, maar in het onderzoek bleek dit het derde belangrijkste criterium te zijn. We denken dat dit belangrijk is door de transparantie en de toegankelijkheid van de blogger die hieraan vasthangt. Dat expertise bovenaan staat benadrukt volgens ons dat het voor PR-mensen niet goed is de algemeen meest invloedrijke bloggers te zoeken (diegenen met de meeste inlinks). Men moet de bloggers zoeken die expertise hebben in de productcategorie en dan kijken wie het meeste inlinks heeft hiervan.

De verdere aanpak die bloggers beschreven voor PR-mensen om hen te bereiken, van het zoeken naar de invloedskanalen van de doelgroep tot een lange termijn relatie opbouwen met de blogger, kwam bijna volledig overeen met de literatuur. Bij de vraag naar de exclusieve preview was er ook net als in de literatuur onenigheid of dit nu belangrijk was of niets. We houden het erop dat dit afhangt van blogger tot blogger. Tags voor Technorati, Delicious en Digg in het bericht bleken niet echt noodzakelijk te zijn, evenals de mogelijkheid om het product te testen. Het hangt er vanaf wat de PR-persoon verlangt van de blogger. We zouden het feit dat er offline bloggerevents zijn en dat PR mensen zich hiertussen moeten begeven, kunnen zien als een teken dat voor influencers WOM ook nog altijd offline doorgaat en dat ze het sociale aspect in een relatie heel belangrijk achten.

Voor de toekomst zou Twitter een goed kanaal kunnen zijn om dingen te lanceren, maar er moet rekening gehouden worden met de vluchtigheid van het nieuwe kanaal. Blogs kunnen nog altijd voorzien in blijvende posts en dit heeft veel waarde. Twitter lijkt ons dus vooral geschikt als er een dringend bericht wordt gelanceerd vanuit het PR-bureau of PR-departement zelf.

Het idee van blogger relaties zou kunnen betekenen dat bedrijven meer en meer open kaart gaan spelen met zowel bloggers als hun doelgroepen. Dit lijkt ons een zeer positieve evolutie. Sowieso zoals gezien in de literatuur wil een bedrijf nog altijd verkopen en blijft men een boodschap

61 uitsturen, maar als die boodschap relevanter wordt voor de doelgroep en deze helpt zijn levenskwaliteit te verbeteren dan kan er een lange termijn win-win situatie ontstaan.

Ons onderzoek hield een aantal limitaties in. Het onderzoek was eerst en vooral niet representatief voor de Vlaamse blogosphere. We hopen op een completer beeld in toekomstig onderzoek.

Alle bloglezers uit de surveys bloggen zelf ook. Er was geen mogelijkheid om mensen te contacteren die enkel blogs lezen. We konden enkel terugvallen op de reader community en comments om lezers te identificeren. Zodus zijn deze lezers niet alleen zelf bloggers, maar ook diegenen die vaak interageren en zich minder afzijdig houden. We wisten hierdoor ook niet hoeveel procent van de lezers van de verschillende blogs we hebben kunnen bereiken. Bij toekomstig onderzoek zou men moeten kijken naar hoe men bloglezers kan contacteren die niet bloggen.

De verschillende onderdelen in het onderzoek waren onderling afhankelijk. Of de respondenten het bericht zouden zien hing af van hoeveel bloggers het bericht zouden opnemen. Dit werd er uiteindelijk maar één en kan aan de oorzaak liggen dat het bericht voorbij gegaan is aan veel van de respondenten. Voor toekomstig onderzoek stellen we voor dat men beide delen los van elkaar onderzoekt.

Begrippen als vertrouwen en geloofwaardigheid kunnen niet helemaal gelijkgesteld worden aan elkaar. In toekomstig onderzoek adviseren we gebruik te maken van een heldere vraagstelling.

62 Literatuurlijst

Boeken

Bearden, W.O., Netemeyer, R.G. & Mobley, M.F. (1999). Handbook of marketing scales , 2 nd ed. Thousand Oaks, CA: SAGE publications

Breakenridge, D. (2008). PR 2.0: new media, new tools, new audiences . Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.

Bruner, G., James, K. & Hensel, P. (2001). Marketing Scales Handbook . Chicago, IL: American Marketing Association.

Bruns, A. (2005). Gatewatching: collaborative online news production . New York, NY: Peter Lang Publishing.

Gillin, P. (2007). The New Influencers . Sanger, CA: Quill Driver Books.

Gillmor, D. (2006). We the media . Sebastopol, CA: O’Reilly Media.

Hüttner, H.J.M.; Renckstorf, K. & Wester, F. (2001). Onderzoekstypen in de communicatiewetenschap. Alpen aan de Rijn: Kluwer

Li, C. & Bernoff, J. (2008). The groundswell . Boston, MA: Harvard business school publishing.

Postma, P. (2007). Handboek Direct Marketing 2.0 . Amsterdam: Kluwer

Rogers, E. (2003). Diffusion of innovations (5 th ed). New York, NY: Free Press.

Safko, L. & Brake, D.K. (2009). The social media bible . Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Scoble, R. & Israel, S. (2005). Naked Conversations: How Blogs are Changing the Way Businesses Talk with Customers . Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Scott, D.M. (2007). The new rules of marketing and PR. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Solis, B. & Breakenridge, D. (2009). Putting the public back in public relation. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.

Weber, L. (2007). Marketing to the social web . Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Weil, D. (2006). The corporate blogging book . Londen: Piatkus.

Weimann, G. (1994) The Influentials: people who influence people . Albany, N.Y.: State University of New York Press.

Weinberger, D. & Searls, D. (2000). Markets are conversations . In F. Levine, C. Locke, D. Searls & D.

Weinberger (Eds.) Cluetrain Manifesto . Cambridge: Perseus Publishing.

Academische artikels

Bailey, A.A. (2005). Consumer awareness and use of product review websites. Journal of interactive advertising, 6 (1), 90-108.

Cheong, H.J. & Morrison, M.A. (2008). Consumers’ reliance on product information and recommendations found in UGC. Journal of interactive advertising, 8 (2), xx-xx.

Chu, S.C & Kamal, S. (2008). The effect of perceived blogger credibility and argument quality on message elaboration and brand attitudes: an exploratory study. Journal of interactive advertising, 8(2), xx-xx

63 Dearstyne, B. (2005). Blogs, the new information revolution? Information management journal. 39 (5), 38-44 .

Eccleston, D. & Griseri, L. (2008). Forum – How does Web 2.0 stretch traditional influencing patterns? International Journal of market research, 50 (5), xx-xx.

Goldsmith, R.E. & Horowitz, D. (2006). Measuring motivations for online opinion seeking. Journal of interactive advertising, 6 (2), 1-16.

Johnson, T.J. & Kaye, B.K. (2004). Wag the blog: how reliance on traditional media and the internet influence credibility perceptions of weblogs among blog users. Journalism & mass communication quarterly, 81 (3), 622-642 Lee, M. & Youn, S. (2009). Electronic word of mouth (eWOM): How eWOM platforms influence consumer product judgement. International journal of advertising, 28 (3), 473-499.

Riegner, C. (2007). Word of mouth on the web: the impact of web 2.0 on consumer purchase decisions. Journal of advertising research, 47 (4), 436–447.

Senecal, S. & Nantel, J. (2004). The influence of online product recommendations on consumers’ online choices. Journal of retailing, 80 (2), 159-169.

Smith, T.; Coyle, J.R.; Lightfoot, E. & Scott, A. (2007). Reconsidering models of influence: the relationship between consumer social networks and word-of-mouth effectiveness. Journal of advertising research, 47 (4), 387-397

Thorson, K.S. & Rodgers, S. (2006). Relationships between Blogs as eWOM and Interactivity, Perceived Interactivity, and Parasocial interaction. Journal of interactive advertising, 6 (2), 472- 484.

Vaktijdschriften

Alps, T. (2008, 4 November). Advertisers should value what bloggers say about their brands. Media Week , 15.

Amis, R. (2007, May). You can’t ignore social media: how to measure internet efforts to your organization’s best advantage. Tactics , 10,22.

Armstrong, S. (2006, 28 August). Bloggers for hire. New Statesman , 26-27.

Bigman, S. (2005, October). The buzz about the buzz is still only a buzz. Admap magazine , issue 465.

Cristol, H. (2002, September-Oktober). News in the digital age. The futurist , 8-9.

Davies, J. (2006, September). PR in the changing marketing services landscape. Admap magazine , issue 475,28-31.

Davis, C. & Moy, C. (2007, October). Coming to terms with business transparency. Admap magazine , issue 487

Dzamic, L. (2009, January). Listen to users to make Web 2.0 work for you. Admap magazine, issue 501, 45-47.

Flatt, M. (2009, April). Push WOM frontiers by tapping into passions of brand advocates. Admap magazine , issue 504.

Flatt, M. (2009a, June). Who is influencing who? Admap magazine, issue 506.

Getgood, S. (2008, May). Four steps to understanding the blogosphere. Industry week , 70-71.

Goldsborough, R. (2008, 3 November). Report Says Internet Blogs Growing in Popularity, Influence. Community College Week , 16.

64 Goldstein, S. (2005, 21 February). Bloggers can be sellers. NJ biz , 7.

Gray, G. (2009, April). Word-of-mouth marketing needs more than lip service. Admap magazine , issue 504.

Greene, S. (2008, December). Influencing word of mouth on the internet can ruin brands. Admap magazine, issue 500.

Griffiths, J. (2008, spring ). Web 2.0 is not about technology: it’s about human relationships. Market Leader (The journal of the marketing society) , 41-45.

Hampton, F. (2008, 24 april). Recommendation generation. Marketing Week , 34-35.

Hawkes, R. & Gibbon, T. (2008, January). Social media explained. Admap magazine ., issue 490, 34-37.

Keller, E. & Fay, B. (2009, April). Influencers are essential in driving WOM and affinity with the brand. Admap magazine , issue 504.

Mandese, J. (2005, April). It’s time to think small – micro, actually. Admap magazine , issue 460, 63-64.

Marken, G.A. (2005, Fall). To blog or not to blog. That is the question? Public Relations Quarterly , 31-33.

Marken, G.A. (2007). Will public relations be a profession by 2010? Public Relations Quarterly , 52(4), 34-37.

Mateas, M. (2004, November). Advice on pitching and working with the media. Tactics , 7.

McCusker, G. (2006, September). PR: a modern advertising essential. Admap magazine , issue 475. Murphy, S. (2007, March). Influencing the influencers. Chain store age , 62.

Palmer, I. (2009, April). WOM is about empowering consumers in shaping your brand. Admap magazine , issue 504.

Parmet, D. (2007, November). On bloggers and online outlets. Tactics , 17.

Rubel, S. (2005, February). The rise of business blogging. The advertiser .

Shipley, C. (2006, March). Does classic positioning still have merit in the age of social media? Tactics, 25.

Smith, J. (2006, October). Becoming a part of the community. Admap magazine .

Trufelman, L. & Goldberg, L. (2002, August). Pitching blogs: Latest type of online media vehicle may provide valuable PR opportunities. Tactics , 6.

Wailgum, T. (2007, December). Psst… pass it on. The Advertiser ,33-42.

Waring, B. (2008, January). Six ways to manage bad pr on the web. PC world ,50.

Woods, J. (2005, Jan-Febr). Digital Influencers. Do business communicators dare overlook the power of blogs? Communication world, 26-30.

Woolf, J. (2008, 4 april). How to participate in new conversations, b and t magazine, 12.

Yeomans, M. (2006, 23 March). Blogs can offer a big advantage to brands – if they’re honest. NMA .nma.co.uk ,15.

Onderzoekscentra

65 Aitchison, J. (2008, juli). Advertising and consumers 2008: It’s all about influence . WARC Report.

Barton, S. (2008, december). Word-of-mouth marketing . WARC, World Advertising Research Center best practice.

Burmaster, A. (2008, maart). Online word of mouth and brand DNA . WARC online exclusive.

Cheikhetov, S. (2005, november). Weblogs and the quest for trendsetters: a new approach to recruitment . ESOMAR research.

Conferenties

Akritidis, L., Katsaros, D. & Bozanis, P. (2009, 14 mei ). Identifying influential bloggers: time does matter . Paper gepresenteerd voor de International Joint Conference on Web intelligence and Intelligent Agent Technology, Milaan.

Cherkoff, J. & Moore, J. (2007). Co-creation rules: the new realities of marketing in a networked world . Paper gepresenteerd voor de Market research society Annual conference, Brighton.

Corry, W. & Mundell, J. (2006). Demystifying blogs – Embracing objective communication . Paper gepresenteerd voor de Market Research society Annual conference, x.

Drüner, M. & Halley, H. (2008, maart). Closing the offline/online gap: interacting with your customer . Paper gepresenteerd voor de Automotive conference, ESOMAR research, Lausanne.

Kavanaugh, A., Schmitz, J., Zin, T.T.,Pérez-Quiñones, M., Carroll, J.M. & Isenhour, P. (2006). When opinion leaders blog: new forms of citizen interaction . Paper gepresenteerd voor de International conference on Digital government research. San Diego.

Maule, A., Head, N. & Moroney, L. (2004, november). Consumers, trends and trendsetters. Paper gepresenteerd voor ESOMAR Qualitative research, Cannes.

Rubin, V.L. & Liddy, E.D. (2006). Assessing Credibility of Weblogs . Paper gepresenteerd voor de AAAI Spring Symposium on Blogs, Stanford.

Song, X., Chi, Y., Hino, K. & Tseng, B.L. (2007). Identifying opinion leaders in the blogosphere . Paper gepresenteerd voor de sixteenth ACM conference on Conference on information and knowledge management, Lissabon.

Internet

Blogawards (2008, 27 januari). Deze blogs zitten al zeker in de lijst. Geraadpleegd op 17 december 2008 op het World Wide Web: http://www.carreconfiture.be/bwards/blog/

Blog.be (2007). De nederlandstalige, (grotendeels) Belgische blogosfeer. Geraadpleegd op 15 december 2008 op het World Wide Web: http://www.blog.be/index.php/test/

MetaTale (2009). Top 100 meest invloedrijke Vlaamse weblogs. Geraadpleegd op 14 december 2008 op het World Wide Web: http://www.metatale.eu/top-100 http://bvlg.blogspot.com/

Clickx (2008). Site van het jaar 2008 de resultaten. Geraadpleegd op 17 oktober 2008 op het World Wide Web: http://blogs.clickx.be/svhj/2008/12/svhj_2008_de_resultaten.html#more

Sussman, M. (2009, 19 oktober). Day 1, who are the bloggers. Geraadpleegd op 28 november 2009 op het World Wide Web: http://technorati.com/blogging/article/day-1-who-are-the- bloggers1/

Technorati (2009). What is technorati authority. Geraadpleegd op 28 november 2009 op het World Wide Web: http://technorati.com/what-is-technorati-authority

Becker, N. (2008, 3 april). Hoe zet ik PR 2.0 in voor de marketingcommunicatiestrategie. Geraadpleegd op het World Wide Web op 28 januari 2009:

66 http://www.frankwatching.com/archive/2008/04/03/hoe-zet-ik-pr-20-in-voor-de- marketingcommunicatiestrategie/ ,

Baert, P. (2007, 30 mei). Contacteren. Geraadpleegd op het World Wide Web op 17 december 2008: http://www.pietel.be/contacteren .

McDermott, S. (2007, 22 mei). Blog seeding, approaching the people behind the blog. Geraadpleegd op het World Wide Web op 17 december 2008: http://www.attentio.com/blog/2007/05/22/blog-seeding-approaching-the-people-behind-the-blog/

Rowse, D. (2007, 30 oktober). How to pitch to bloggers, 21 tips. Geraadpleegd op 17 december 2008 op het World Wide Web: http://www.problogger.net/archives/2007/10/30/how-to-pitch-to- bloggers-21-tips/

WOMMA (2008). WOMMA influencer handbook. Geraadpleegd op 28 november 2009 op het World Wide Web: http://womma.org/influencerhandbook/influencerhandbook.pdf

67 Vragenlijst survey 1

1. Wat is het emailadres waar ik u het beste kan contacteren voor de tweede survey ?

2. Duid aan in welke mate u akkoord bent met volgende stellingen

Helemaal akkoord Helemaal niet akkoord Wanneer ik een aankoop overweeg van een auto 1 2 3 4 5 6 7 dan vraag ik andere mensen om advies.

Alvorens ik een auto aanschaf vind ik het niet nodig hierover te praten met anderen. 1 2 3 4 5 6 7

Ik vraag zelden aan andere mensen welke auto ik het beste koop. 1 2 3 4 5 6 7

Ik vraag naar anderen hun mening alvorens ik een auto koop. 1 2 3 4 5 6 7

Ik voel me meer op mijn gemak bij de aankoop van een auto wanneer ik de mening van anderen 1 2 3 4 5 6 7 hierover ken.

Als ik voor een auto kies, heeft de mening van andere mensen hierbij geen invloed. 1 2 3 4 5 6 7

Ik spendeer veel tijd aan praten met anderen over auto’s. 1 2 3 4 5 6 7

Andere mensen geven mij meestal goed advies over het merk van auto dat ik het beste koop. 1 2 3 4 5 6 7

3. Duid aan in welke mate u akkoord bent met volgende stellingen

Informatie

Definitie ICT: Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) is een vakgebied dat zich met informatiesystemen, telecommunicatie en computers bezighoudt.

Hieronder valt het ontwikkelen en beheren van systemen, netwerken, databanken en websites.

Ook het onderhouden van computers en programmatuur en het schrijven van administratieve

68 software vallen hieronder.(bron: http//nl.wikipedia.org/wlkl/informatie-en Communicatietechnologie)

Met een ICT-product bedoelen wij bijvoorbeeld een gsm, een mp3 speler, een usb-stick etc..

Helemaal akkoord Helemaal niet akkoord Wanneer ik een aankoop overweeg van een ICT- 1 2 3 4 5 6 7 product dan vraag ik andere mensen om advies.

Alvorens ik een ICT-product aanschaf vind ik het niet nodig hierover te praten met anderen. 1 2 3 4 5 6 7

Ik vraag zelden aan andere mensen welk ICT- product ik het beste koop. 1 2 3 4 5 6 7

Ik vraag naar anderen hun mening alvorens ik een ICT-product koop. 1 2 3 4 5 6 7

Ik voel me meer op mijn gemak bij de aankoop van een ICT-product wanneer ik de mening van 1 2 3 4 5 6 7 anderen hierover ken.

Als ik voor een ICT-product kies, heeft de mening van anderen hierbij geen invloed. 1 2 3 4 5 6 7

Ik spendeer veel tijd aan praten met anderen over ICT-producten. 1 2 3 4 5 6 7

Andere mensen geven mij meestal goed advies over het merk van ICT-product dat ik het beste 1 2 3 4 5 6 7 koop.

4. Duid aan in welke mate u akkoord bent met volgende stellingen

Helemaal akkoord Helemaal niet akkoord Wanneer ik een aankoop overweeg van een 1 2 3 4 5 6 7 kledingstuk dan vraag ik andere mensen om advies.

Alvorens ik een kledingstuk aanschaf vind ik het niet nodig hierover te praten met anderen. 1 2 3 4 5 6 7

Ik vraag zelden aan andere mensen welk kledingstuk ik het beste koop. 1 2 3 4 5 6 7

Ik vraag naar anderen hun mening alvorens ik een kledingstuk koop. 1 2 3 4 5 6 7

Ik voel me meer op mijn gemak bij de aankoop van een kledingstuk wanneer ik de mening van 1 2 3 4 5 6 7 anderen hierover ken.

Als ik voor een kledingstuk kies, heeft de mening van andere mensen hierbij geen invloed. 1 2 3 4 5 6 7

Ik spendeer veel tijd aan praten met anderen over kledij. 1 2 3 4 5 6 7

69 Andere mensen geven mij meestal goed advies over het merk van kledij dat ik het beste koop. 1 2 3 4 5 6 7

5. Leest u soms blogs ? Indien neen, ga dan naar vraag 14

Ja Neen

6. Verschaffen die blogs u informatie die u helpt bij een aankoopbeslissing (voor eender welk product)? Indien neen, ga dan naar vraag 13.

Ja Neen

7. Indien ja, hoe vaak maakt u van deze informatie gebruik?

Elke week Elke maand Een aantal keer per jaar Een keer per jaar Andere: open vraag optie

8. Heeft u vaste blogs waar u naar informatie zoekt?

Ja Neen

9. Zo ja, welke zijn dit ?

10. Voor welke producten zoekt u informatie op blogs?

70

11. Bent u tevreden met de informatie die je verkregen hebt via blogs?

Ja Neen

12. Heeft u verdere opmerkingen bij uw tevredenheid van de verschafte informatie? Gelieve deze dan hieronder neer te schrijven

13. Duid aan in welke mate u akkoord bent met volgende stellingen

Helemaal akkoord Helemaal niet akkoord Ik vertrouw alles wat ik lees in blogs. 1 2 3 4 5 6 7

Ik zal eerder vertrouwen hechten aan een blog waarvan ik de blogger (enkel virtueel) ken. 1 2 3 4 5 6 7

Ik zal eerder vertrouwen hechten aan een blog waarvan ik de blogger persoonlijk ( in levende 1 2 3 4 5 6 7 lijve) ken.

Ik zal eerder vertrouwen hechten aan een blog die specifiek gaat over een bepaald onderwerp 1 2 3 4 5 6 7 en die niet gelinkt is aan een bepaald persoon.

Ik zal eerder vertrouwen hechten aan een blog die specifiek gaat over een bepaald onderwerp 1 2 3 4 5 6 7 en ook gelinkt is aan een bepaalde persoon.

Ik zal eerder vertrouwen hechten aan een blog die persoonlijk is en minder rond één specifiek 1 2 3 4 5 6 7 onderwerp draait (dus meer een soort online dagboek is)

Ik zal eerder vertrouwen hechten aan een blog die ik via vrienden/familie/kennissen heb leren 1 2 3 4 5 6 7 kennen.

14. Kent u het merk Design Gadgets? Zo neen, ga verder naar vraag 21.

Ja

71 Neen

15. Zo ja, hoe staat u ertegenover?

Positief Negatief Neutraal

16. Heeft u verdere opmerkingen bij uw houding tegenover dit merk? Gelieve die dan hier neer te schrijven.

17. Hoort of leest u hier veel over?

Ja Neen

18. Kennen uw vrienden of kennissen dit merk?

Ja Neen Geen idee

19. Hoe staan zij hier tegenover?

Positief Negatief Neutraal Geen idee

72 20. Heeft u verdere opmerkingen bij uw houding tegenover dit merk? Gelieve die dan hier neer te schrijven.

21. Kent u het merk Filippa K ? Zo neen, ga verder naar vraag 28.

Ja Neen

22. Zo ja, hoe staat u ertegenover?

Positief Negatief Neutraal

23. Heeft u verdere opmerkingen bij uw houding tegenover dit merk? Gelieve die dan hier neer te schrijven.

24. Hoort of leest u hier veel over?

Ja Neen

25. Kennen uw vrienden of kennissen dit merk?

Ja Neen Geen idee

73

26. Hoe staan zij hier tegenover?

Positief Negatief Neutraal Geen idee

27. Heeft u verdere opmerkingen bij uw houding tegenover dit merk? Gelieve die dan hier neer te schrijven.

28. Kent u het merk Ssang Yong? Zo neen, ga verder naar vraag 35.

Ja Neen

29. Zo ja, hoe staat u ertegenover?

Positief Negatief Neutraal

30. Heeft u verdere opmerkingen bij uw houding tegenover dit merk? Gelieve die dan hier neer te schrijven.

31. Hoort of leest u hier veel over?

Ja Neen

74

32. Kennen uw vrienden of kennissen dit merk?

Ja Neen Geen idee

33. Hoe staan zij hier tegenover?

Positief Negatief Neutraal Geen idee

34. Heeft u verdere opmerkingen bij uw houding tegenover dit merk? Gelieve die dan hier neer te schrijven.

35. Wat is uw geslacht?

Man Vrouw

35. Wat is geboortejaar?

35. Hoe kan u uw gezinssituatie het beste beschrijven?

Alleenstaand en inwonend bij ouders Alleenstaand en alleenwonend Samenwonend zonder kinderen

75 Samenwonend met kinderen Samenwonend met kinderen die al uit huis zijn Weduwe/ Weduwnaar

36. Wat is uw hoogst behaalde diploma?

lagere school lager secundair hoger secundair niet-universitair hoger onderwijs universitair andere:......

37. Hoe kan u uw beroep het beste omschrijven?

kaderlid arbeider bediende ambtenaar zelfstandige freelancer werkloos andere:......

76 Vragenlijst survey 2

2. Gelieve te antwoorden in welke mate u akkoord gaat met volgende stellingen.

helemaal helemaal eerder eerder niet niet akkoord niet akkoord akkoord akkoord akkoord akkoord Wanneer ik een aankoop overweeg van een product dan zoek ik naar informatie over dit product op gespecialiseerde blogs. Alvorens ik een product aanschaf vind ik het niet nodig hierover informatie op gespecialiseerde blogs te zoeken. Ik vraag naar de mening van een blogger met expertise alvorens ik een product koop. Ik voel me meer op mijn gemak bij de aankoop van een product wanneer ik de mening van een blogger met expertise ken. Als ik voor een product kies, heeft de mening van bloggers met expertise hierbij geen invloed. Ik spendeer veel tijd aan praten (al dan niet via comments) met bloggers met expertise over producten waarvan ik de aankoop overweeg. Bloggers met expertise geven mij meestal goed advies over het merk van een bepaald product dat ik het beste koop.

3. Heeft u recentelijk iets gelezen over het product 'Jawbone' van Design Gadgets op een blog?

neen (ga verder naar vraag 6)

ja op de blog:

4. Hoe staat deze blogger tegenover het product, volgens u?

heel positief

positief

gematigd positief

neutraal

gematigd negatief

negatief

heel negatief

77

5. Gelieve te antwoorden in welke mate u akkoord gaat met volgende stellingen.

helemaal eerder eerder niet niet helemaal akkoord akkoord akkoord akkoord akkoord niet akkoord Na het lezen van het bericht sta ik positief tegenover het merk Design Gadgets. Na het lezen van het bericht sta ik positief tegenover het product dat besproken werd in het bericht. Na het lezen van dit bericht zou ik het product aanraden aan anderen die naar een dergelijk item op zoek zijn. Ik sta sceptisch tegenover de mening in het bericht, want ik denk dat de blogger sowieso positiever tegenover het merk staat aangezien hij/zij het product mocht testen. Net omdat het product getest kon worden, denk ik dat de blogger eerlijk vertelt over de ervaringen met het product. Na het lezen van het bericht overweeg ik om het product te kopen. Dit bericht is niet voldoende om me te overtuigen het product te kopen.

6. Gelieve te antwoorden in welke mate u akkoord gaat met volgende stellingen (beeld u bij alle stellingen in dat u informatie zoekt over een bepaald product dat u overweegt aan te kopen).

helemaal helemaal eerder eerder niet niet akkoord niet akkoord akkoord akkoord akkoord akkoord Ik vind informatie over een product op een blog geloofwaardiger dan reclame voor hetzelfde product. Ik vind informatie over een product op een blog geloofwaardiger dan de informatie die hierover op de site van het merk in kwestie te vinden is. Ik vind de informatie over een product op een blog geloofwaardiger als er veel gelinkt wordt naar die blog (en dus o.a. hoger komt te staan in de Google ranking). Ik vind de informatie over een product op een blog geloofwaardiger als de blogger in kwestie veel links post naar de bron van zijn/haar informatie.

78 helemaal helemaal eerder eerder niet niet akkoord niet akkoord akkoord akkoord akkoord akkoord Ik vind de informatie over een product op een blog geloofwaardiger als de blogger in kwestie veel geciteerd wordt in ‘mainstream’ media. Ik vind de informatie over een product op een blog geloofwaardiger als er veel comments staan bij de posts. Ik vind de informatie over een product op een blog geloofwaardiger als de blogger in kwestie antwoordt op comments of vragen. Ik vind de informatie over een product op een blog geloofwaardiger als de blogger in kwestie werkzaam is bij verschillende media. Ik vind de informatie over een product op een groepsblog geloofwaardiger dan op een persoonlijke blog (bv. omdat de auteurs elkaar controleren op eventuele fouten). Hoe meer een blog ger berichten post, hoe geloofwaardiger ik de informatie over een product op die blog zal vinden. Ik vind de informatie over een product op een blog geloofwaardiger als de auteur een bekende blogger is in de blogosphere. Hoe groter de reader community van een blogger (deze is zichtbaar op de blog), hoe geloofwaardiger ik de informatie over een product op die blog zal vinden. Ik vind de informatie over een product op een blog geloofwaardiger als de blogger regelmatig filmpjes, audiofragmenten of foto’s bij de posts voegt. Ik vind de informatie over een product op een blog geloofwaardiger als de blogger van een zekere expertise getuigt (bv. omwille van zijn beroep). Ik zal een blogger die ik enkel virtueel ken niet minder geloofwaardig vinden dan een blogger die ik offline ook ken.

79

7. Rangschik volgende geloofwaardigheidscriteria voor een blog aflopend in belangrijkheid (dus met 1 als belangrijkste criterium).

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 er wordt veel gelinkt naar de blog in kwestie

de blogger antwoordt op comments

de blogger post veel links

de blogger wordt veel geciteerd in media

er worden veel comments gepost op de blog

de blogger is werkzaam bij verschillende media de blogger post vaak berichten op de blog

de blogger is bekend (in de blogosphere)

de blogger heeft een grote readercommunity (deze is zichtbaar op de blog) er staan veel filmpjes, audio of foto’s op de blog de blogger bezit veel expertise

8. Maak een top 3 van personen aan wie u de meeste geloofwaardigheid zal toedichten, als u deze om advies vraagt i.v.m. een product dat u overweegt aan te kopen (met 1 als meest geloofwaardige).

1 2 3 Iemand met expertise die je persoonlijk kent (vriend, familie, collega..), die niet blogt.

Een blogger met expertise die je enkel virtueel kent.

Een blogger met expertise die je persoonlijk (in levende lijve) kent.

9. Duid aan welke blog u de meeste geloofwaardigheid zal toedichten, als u op zoek bent naar informatie over een product dat u overweegt aan te kopen.

Een blog waar men enkel bericht over de productcategorie in kwestie.

Een blog waar men bericht over verschillende onderwerpen, waaronder de productcategorie in kwestie.

80 Topiclijst interview vooronderzoek

Bloggen algemeen

1) Wanneer ben je beginnen bloggen?

2) Waarom heb je een blog opgestart?

3) Wat zijn voor jou persoonlijk de positieve en negatieve aspecten van bloggen?

Bloggen en de lezers

1) Heb je veel aan de contacten met je lezers?
Of is het eerder een manier om voor jezelf je gedachten en/of gevoelens te structureren (cfr. dagboek)?

2) Heb je het gevoel dat je mensen aanzet om over sommige zaken na te denken?

3) Denk je dat je een invloed uitoefent op mensen die jouw blog lezen? Denk je dat hun houding t.o.v. sommige onderwerpen verandert hierdoor?

Bloggers en pr

1) Denk je dat het nuttig is dat pr-bureaus berichten uitsturen naar bloggers?
Is er hier een verschil tussen België en de rest van de wereld denk je? (afgaande op de grootte van de Belgische blogosphere)

2) Krijg jij soms pr-berichten toegestuurd?
Schrijf je dan over sommige van deze onderwerpen op je blog? Ja/nee
Waarom wel/niet

3) Heb je het gevoel dat pr-bureaus je hierbij te weinig specifieke info sturen (gerelateerd aan jouw persoonlijke interesses)?
Of is het net te persoonlijk en krijg je het gevoel dat je privacy geschonden wordt?

4) Kan je mij een aantal tips geven die volgens jou pr-bureaus kunnen helpen om berichten te pitchen bij bloggers?

5) Wat zou je ervan vinden mocht een pr-bureau zelf een blog opstarten?
Zou je dit handig vinden om onderwerpen van over te nemen?
Vind je dit een goede tactiek om rechtstreeks met de consument te communiceren (cfr. grootte blogosphere)?
Zou je als blogger een verschillende houding aannemen tegenover een blog van een bedrijf of een blog van een pr-bureau (met meerdere klanten)? Zo ja, waar bevindt zich dat verschil?

6) Wat denk je van onderstaande ‘nieuwe regels van pr en marketing’ van David Meerman Scott? - Mensen willen authenticiteit , geen spin.

81 - Mensen willen participatie , geen propaganda. - Pr gaat over de consumenten die uw bedrijf moeten zien op het internet . - In plaats van een one-way-onderbreking te verzorgen, moet de marketingafdeling van een bedrijf content aanleveren op het exacte moment dat hun publiek het nodig heeft. - Marketeers moeten hun aandacht niet meer vestigen op de massa maar op ‘ underserved audiences via the Web ’. - Blogs en news releases en andere vormen van online content zorgen ervoor dat organisaties direct contact kunnen opnemen met hun kopers op een manier die deze laatste kunnen appreciëren . - Op het internet zijn de grenzen tussen marketing en pr vervaagd .

82 Topiclijst diepte interviews bloggers

Bloggen en de lezers

1) Wat vond u van het persbericht dat u toegestuurd kreeg van oona? Opmerkingen? 2) Heeft u een blog om voor uzelf gedachten en/of gevoelens te structureren in een soort van archief (cfr. dagboek)? Of is dit eerder iets dat u hebt gecreëerd voor geïnteresseerden?

3) Zie apart blad

4) Zet u mensen aan om na te denken over bepaalde zaken? Zou hun houding tegenover bepaalde onderwerpen hierdoor veranderen?
algemeen

5) Beïnvloedt u vaak de meningen van mensen over ICT producten/ gadgets?
ICT

Bloggers en pr

6) Krijgt u soms pr-berichten toegestuurd?
Wanneer neemt u ze op (waarom?)
Wanneer niet (waarom?)

7) Sturen pr-bureaus u specifieke info (gerelateerd aan uw persoonlijke interesses)?

8) Kunnen ze u hierbij té persoonlijk benaderen? Overintimiteit? Hoe?

9) Zelfs al gaan pr-bureaus u bereiken met op maat gemaakte persberichten en goede info voor uw blog, heeft u nooit een intrusief gevoel (zoals bij reclame)? (8 en 9 hangen samen)

10) Kan u mij een aantal tips geven die volgens u pr-bureaus kunnen helpen om berichten te pitchen bij bloggers?
algemeen

11) Wat is er belangrijk bij een persbericht dat u toegestuurd krijgt?
persoonlijk , mss al gezegd in vraag 5

12) Zie apart blad

Pr-bureaus en blogs

13) Wat zou u ervan vinden mocht een pr-bureau zelf een blog opstarten?
Zou u dit handig vinden om berichten van over te nemen?
Vindt u dit een goede tactiek om rechtstreeks met de consument te communiceren?
Zou u als blogger een verschillende houding aannemen tegenover een blog van een bedrijf of een blog van een pr-bureau (met meerdere klanten)? Zo ja, waar bevindt zich dat verschil?

14) Hoe denkt u over twitter in dit verband? Kan twitter een nieuw platform zijn voor public relations

83 1) Duid aan in welke mate u akkoord gaat met volgende stellingen

1. In het algemeen, praat u vaak met uw vrienden en kennissen over ICT-producten/gadgets Heel vaak nooit 5 4 3 2 1

2. Als u praat met uw vrienden en kennissen over ICT producten/gadgets dan: Geeft u veel Geeft u heel weinig informatie informatie 5 4 3 2 1

3. Tijdens de voorbije zes maanden, hoeveel mensen heeft u al verteld over ICT- producten/gadgets? Een aantal niemand mensen 5 4 3 2 1

4. In vergelijking met de rest van uw vriendenkring, hoe groot is de kans dat er aan u een vraag gesteld wordt in verband met ICT producten/ gadgets? Heel groot geen kans 5 4 3 2 1

5. In een gesprek/discussie over ICT producten/gadgets, zou u eerder: Luisteren naar Uw vrienden de ideeën van overtuigen van uw vrienden uw ideeën 5 4 3 2 1

6. In een gesprek/discussie over ICT producten/gadgets, welk van de volgende situaties komt meer voor? U vertelt aan Uw vrienden uw vrienden over vertellen aan u over ICT producten/gadgets ICT producten/gadgets 5 4 3 2 1

7. Algemeen genomen, in alle gesprekken/discussies met vrienden/kennissen, wordt u: Vaak geconsulteerd Niet geconsulteerd als bron voor advies als bron voor advies 5 4 3 2 1

84 Stellingen vraag 11 vragenlijst bloggers onderzoek (5 staat voor helemaal akkoord, 1 voor helemaal niet akkoord)

De persoon die u het perbericht stuurt kent u (al dan niet persoonlijk) en leest uw 4 4 5 4 blog.

Het onderwerp van het persbericht is afgesteld op uw thema’s. 5 4 5 4

Het persbericht bevat opmerkelijke informatie binnen uw thema. 5 5 5 4

U krijgt een exclusieve preview. 4 3 5 4

De boodschap is gepersonaliseerd. 5 4 5 4

Men geeft duidelijk en eerlijk aan wie men is en voor wie men werkt. 5 5 3 4

U wordt gevraagd om een product, dienst of webapplicatie te testen en feedback 4 4 2 3 te geven. Er staan links in het persbericht zodat u kan doorklikken tot de website. 5 5 2 4

Indien men wil dat u verwijst naar bijvoorbeeld een filmpje of een foto, dan is de 5 5 3 4 website zo ontwikkeld (bv. geen flash) zodat u dit makkelijk in kan voegen in uw blogplatform. De boodschap is kort maar krachtig. 5 5 3 4

De pr-persoon is open en eerlijk, legt uit waarom u werd geselecteerd en maakt 5 5 3 4 duidelijk dat uw feedback zal worden geapprecieerd.

Men brengt een interactie teweeg, laat u participeren. U wordt betrokken in het 5 4 4 4 verhaal, uw blog wordt niet als een kanaal voor publicatie gezien.

Er zitten tags voor Technorati, Digg, del.icio.us etc. in het persbericht. 3 5 1 3

Er wordt een return voorzien voor u. 3 3 5/1* 4

*5 voor social credit, 1 voor geld

85 Interview blogger A

Datum: 02/02/09 Duur : 58:45

00:14 Uitleg over thesis

1) Wanneer ben je beginnen bloggen?

01:07 C: In maart 2004 denk ik, wacht ik ga even kijken. Eens in mijn archief. Ja het is nog altijd dezelfde blog, de meeste mensen zijn zo twee, drie keer van adres veranderd. Ik gok maart 2004, ja dat klopt.

2) Waarom heb je een blog opgestart?

01:50 C: Ik was in die periode al een tijd blogs aan het lezen en af en toe kwam ik dan heel interessante artikels tegen, gewoonlijk zou ik die dan bookmarken, maar ik werkte altijd op verschillende pc’s, thuis op een mac, op het werk dan weer iets anders. Dat was gewoon erg lastig om de gewone internetsites, de interessante sites die ik tegen kwam ergens bij te houden he. Er was iemand die bij Yahoo werkte toen, Jeremy Zadovni, en die had eigenlijk een heel simpele blog, die zette daar gewoon links in naar interessante sites met één zinneke uitleg bij. Ik dacht bij mezelf: Eigenlijk, we maken het onszelf soms te moeilijk door te denken dat een blog altijd van die lange lappen tekst is enzo. Er zijn blijkbaar ook mensen die het gewoon anders kunnen, veel korter. Op een gegeven moment had ik een plug-in geïnstalleerd van de browser en als je dan een tekst markeerde en er efkes bleef opstaan dan stond er zo ineens zo blog this. Dan dacht ik tiens, ik ga eens proberen wat dat geeft dus ik klik erop en dan kwam je uit bij Google, die een blogplatform hadden, dat heet blogspot. En dan moest ik eigenlijk nog maar één keer op een ander knopje duwen en dan stond dat online, dus het was allemaal nog veel gemakkelijker dan ik dacht. In het begin was dat echt alleen maar, kijk (toont computer) in het begin was dat eigenlijk zelfs zonder titel, zonder commentfunctie, zonder afbeelding zonderveel tekst erbij. Enfin, hetgeen ik gemarkeerd had verscheen automatisch tussen aanhalingstekens, daar was meestal zelfs zonder commentaar erbij. Dus dat was heel rudimentair. Maar dan na een tijdje heb ik dan de comments aangezet, er afbeeldingen bijgedaan. En laatste paar jaar, zo was het vroeger, zo is het nu (toont). Die zijn nog altijd heel kort, mijn blogposts, dat gebeurt vrij zelden dat die.. zie dit is al een hele lange voor mijn doen. Maar het principe is eigenlijk wel hetzelfde gebleven, dat ik dingen die ik interessant vind en ben tegengekomen terwijl ik surf, dat ik die gewoon puliceer.

3) Wat zijn voor jou persoonlijk de positieve en negatieve aspecten van bloggen?

04:15 C: van zelf bloggen?

86 M: ja C: Je blogt natuurijk niet alleen om te publiceren maar ook om commentaren uit te lokken. Dat is dan het verschil met publiceren in een ander medium. Als je echt kiest voor bloggen, dan zijn die commentaren eigenlijk nog veel belangrijker dan het aantal lezers of andere parameters. En eigenlijk is dat nooit goed (lacht), want als er geen commentaren zijn dan denk je van ‘oei, was het niet interessant of zo’ (lacht) en als er wel commentaren zijn dan is het meestal om u erop te wijzen dat je geen gelijk hebt, of dat je een fout hebt gemaakt, of dat de link niet meer werkt, of... M: Oei, is niet zo fijn C: Ja en in heel veel gevallen is dat heel positief ook, dat iemand dat aanvult of dat iemand zegt o ja, hier heb ik toch eens goed mee moeten lachen of dat heeft me geinspireerd. Maar je hebt evenveel kans dat iemand u publiek corrigeert, of afkeurt of aanvalt. Allé ik ga eerlijk zijn, in beide gevallen moet ik toch altijd wel efkes slikken. Ik weet dat je dat zo van u af moet zetten. Ja maar als je ziet wat sommige mensen soms schrijven, je wordt soms wel hard aangepakt. En langs de andere kant, dat duurt dan maar 2 of 3 seconden, en dan denk ik van wow, wat zegt die hier nu, dat is wel hard. Dat duurt 2 of 3 seconden en dan ga je de keer erna als je op je blog post, ga je kritischer zijn voor uzelf en denken van nu ga ik toch eens dubbel checken of het wel waar is wat ik hier zeg. Dus in feite helpt dat u constant verder die comments, maar uwen eerste echt harde negatieve comment dat is altijd wel even slikken. (vriend komt binnen) M: en positief dan? C: Positief is dat het heel verrijkend is. Dat is in het geval dat je bijvoorbeeld ziet dat iemand u blogpost heeft gepakt en daar verder op heeft voort geborduurd. Dat is typisch voor blogs. Of in u comments dat iemand zegt a ja de informatie die je hebt vrijgegeven, die die nog aanvult met andere dingen.

Bloggen en de lezers

1) Heb je veel aan de contacten met je lezers?
Of is het eerder een manier om voor jezelf je gedachten en/of gevoelens te structureren (cfr. dagboek)?

06:42 C: ja, ik ben één van de weinige bloggers denk ik die niet met statistieken bezig is dus ik zou niet kunnen zeggen hoeveel dat dat er zijn. Ik stel mij die soms wel een beetje voor en ik zie dat een beetje als mijn publiek, maar een publiek waarvan er sommige heel snel ook hun mening gaan geven. Een kritisch publiek. M: is de bedoeling nog altijd – want je ziet dat uw blog veranderd is - om alles bij te houden? C: bij te houden, ja M: ja, dus dat is eerder.. C: ja elke blogger heeft een andere reden om te bloggen, er zijn er verschillende he. Bij

87 mij is dat eigenlijk mijn publiek internetarchief M: ja voilà ok C: ja en dan alleen de dingen die mij opvallen of inspireren of ergeren. Maar het is echt wel, ik beschouw internet wel een beetje als een archief ook en mijn blog dus als mijn archief.

2) Heb je het gevoel dat je mensen aanzet om over sommige zaken na te denken?

07:55 C: Ja ik hoop dat. Dat is ook de reden waarom dat zelfs als ik zelf geen tijd heb om er dieper op in te gaan dat ik het toch op de blog gooi, omdat ik dan denk van misschien vangt iemand anders er wel nog iets mee aan. En dat heb ik nog veel feller met twitter nu. Twitter is nog korter, nog sneller, nog gemakkelijker, dus dan ga ik er nog eerder dingen op gooien op het moment dat ik ze tegenkom, gewoon omdat ik weet van dit heeft me wel getroffen vandaag maar ik heb er gewoon geen tijd voor om er iets mee te doen. Ik gooi het in de groep en dan zie ik wel op andere blogs dat anderen er effectief wel iets mee doen. M: ja dat is wel goed

3) Denk je dat je een invloed uitoefent op mensen die jouw blog lezen? Denk je dat hun houding t.o.v. sommige onderwerpen verandert hierdoor?

08:49 C: Ja, maar ik zie mezelf eigenlijk meer als een van de vele filters. Als je nog maar een beetje met internet bezig bent, dan kom je elke dag echt duizenden sites tegen en ik ben dan een filter die daar dan een paar uithaalt. Of ik mensen beinvloed, dat weet ik eigenlijk niet. Dat is een fijne gedachte maar dat kan je ook niet meten eigenlijk he. Ik heb daar wel een paar keer mee geëxperimenteerd maar elke keer dat je dan daarmee experimenteert wordt dat je ook niet altijd in dank afgenomen. M: Oei C: Ik heb onlangs nog, maar dat was dan wel voor twitter (http://radio1.be/programmas/pepi/1423088/ ) Maar die twee dingen beginnen in elkaar over te lopen. Een experiment voor radio één, ze wilden weten als ik iets twitter over 2 heel bekende personen, hoe lang dat duurt voordat een krant of een radio of tv-journalist belt om dat nieuws te checken, bij die twee personen. Dat ging over Annemie Peeters van Radio 1, en Vincent van Quickenborne. M: a ik heb dat zien staan C: het antwoord is het duurt twee uur voor dat een journalist euh.. M: nee! C: (lacht) ja, .. naar het kabinet belt en een andere journalist naar de radio-redactie. Er zijn wel dingen waar, als ik erover een oproep doe, dat er mensen zijn die dat volgen, en op andere momenten, want het is zo’n heel los medium.. op andere momenten denk ik van, ik ga nu eens iets doen en dan gaat iedereen zich daar inschrijven en dan gebeurt er ook helemaal niets. Dus het hangt er echt allemaal van af, wat voor boodschap dat het is,

88 en op welk moment van de dag dat je dat zegt of dat het toevallig iets is dat mensen juist aan het luisteren zijn of dat de timing goed is. Dus het is niet omdat iemand invloedrijk is op vlak van ik zeg maar wat, software, kleding, muziek, dat die dat ook is voor andere dingen. Ik denk dat elke blogger zo’n beetje zijn eigen speciale achterban heeft en dat er dus niet zoiets bestaat als één grote lijst van de tien meest invloedrijke bloggers, de eerste is die de tweede is die, elk heeft zo’n beetje zijn eigen achterban. En die van mij is denk ik, heel fel bezig met de creatieve, de originele en soms wat gekke kant van het medium internet. M: ja C: je hebt dan andere bloggers die bijna de hele tijd over fotografie bezig zijn. Als die dan iets gaan zeggen over een nieuw model van Canon of Nikon dat uit is, dan gaat dat invloed hebben. Als ik daar iets van blog dan gaat dat geen invloed hebben, dat zal het koopgdrag van niemand veranderen. Want ja ik heb daar helemaal geen verstand van, dus ze pikken dat ook niet van mij. M: Even buiten de vragenlijst. Weet je nog experimenten die gedaan zijn zoals dat één dat jij gedaan hebt? C: Ja ik heb er nog wel al... ja er moeten er nog wel al geweest zijn. (denkt) A ja, de laatste keer dat er zo’n experiment is geweest, van euhm.. Dat was tegelijk een experiment om te kijken hoe je een personage dat helemaal niet bestaat toch levensecht kunt laten overkomen, door dat personage filmpjes te laten maken op youtube en te laten twitteren en te laten bloggen enzo. Uiteindelijk ging dat dan om een theaterstuk. Maar in plaats van.. M: Was dat met die Paola? C: Paola ja, dat is zo de laatste keer dat ik dacht van ‘ok, dan hebben we echt eens uitgeprobeerd wat de grenzen zijn van dat medium’. En Quick hamburgers heeft ook euh, ik heb daar niet aan meegedaan, ik ben daar wel voor aangesproken. Er is eigenlijk, je moet eens op Maarten Schenk zijn blog gaan kijken. Ze hebben aan sommige bloggers gevraagd om iets te posten tegen betaling. En dan gekeken wie daarop reageerde. Ook gewoon om uit te kijken is daar markt voor of niet en helpt dat dan ook echt en dat ging over Quick hamburgers. De blogger Clopin die heeft daar ook iets over geschreven.

Bloggers en pr

1) Denk je dat het nuttig is dat pr-bureaus berichten uitsturen naar bloggers?
Is er hier een verschil tussen België en de rest van de wereld denk je? (afgaande op de grootte van de Belgische blogosphere)

13:58 Ja, maar zoals bij een pr -bureau, het volstaat niet om naar de journalisten u stuk te sturen, waar echte pr omgaat is de relatie met de journalisten. Want als je die mensen niet kent en je mailt die dan ineens, ja, dan ga je als journalist moeten kiezen tussen bepaalde onderwerpen en je krijgt daar alweer een word-document in attachment, dan gaat die

89 daar.. Dat is met bloggers eigenlijk juist hetzelfde he. M: ja C: en ik merk dat wat vergeten wordt is dat bloggers vaak bij elkaar komen, dat die hun eigen sociale evenementen hebben, blogbijeenkomsten, of afgelopen weekend was er een blogbecue, de twunch, dat is twitter plus lunch, twunch.be, barcamps, allé er zijn heel veel momenten dat de bloggers fysiek bij elkaar komen. En ik merk dat pr-mensen zich daartussen begeven en gewoon ook onder eigen naam en proberen die verschillende bloggers te leren kennen als persoon. M: en lukt dat? C: ja natuurlijk dat lukt, dat is geen clan of zo he, de bloggers, dat zijn ook gewone mensen. M: nee, nee maar ik kan me wel voorstellen dat je misschien het gevoel van ze proberen mij hier iets aan te smeren.. C: ja ik ken zo twee pr-professionals die die tactiek met succes gebruiken. De ene is Goedeke Soetemans, dat is eigenlijk wel een goed voorbeeld. Haar nickname op twitter enzo is Goedels. En die werkt voor een pr-bureau waarvan ik de naam even kwijt ben, maar op een gegeven moment moesten die dus Tauro lanceren van euh M: Jupiler ja C: Jupiler, en zij wist dus dat dat werd gelanceerd op een donderdag in Antwerpen en in Luik geloof ik, met een speciaal evenement waarbij dat zogezegd de sier werd losgelaten. Maar omdat zij iemand is die zich daartussen begeeft, wist zij ook al wat dat het goede moment was om er al iets over te lossen. En om een lang verhaal kort te maken, omdat zij eigenlijk alles volgde wat de bloggers en de twitteraars doen, wist zij dat er op de avond ervoor, de woensdagavond, er een GirlGeekDinner was in Gent. Waar dat dus ook, dat is normaalgezien voor vrouwen, maar er komen ook altijd mannen op af. En die mannen die worden zo sacoshen genoemd want het is wel voor girls maar we gaan die nu niet tegenhouden aan de ingang. Die komen mee aan de arm van een GirlGeek zogezegd. Dus er waren 25 mannen, en die krijgen dan geen goodiebag of niks, de meisjes wel. En die mannen die meekomen dat zijn gewoonlijk ook wel bloggers, of Flickrfotografen, dat zijn ook wel mensen die in datzelfde milieu zitten. Dat zijn bijna nooit de boyfriends. Dat zijn gewoon bloggers die nieuwsgierig zijn. En aan die werd de avond voor dat het gelanceerd werd een kistje van Tauro gegeven van de eerste 250 genummerde flessen en heel mooi. En dat is een pr-moment natuurlijk, maar weten dat al die belangrijke mannelijke bloggers op die avond in Gent zijn dat is een pr-effort om dat te doen. En dan op het juiste moment weten van ok bij wie moet ik zijn, hoe geraken die kistjes daar enz, dat is veel meer dan een persbericht in word naar een lijstje sturen. Ik vind dat een goed voorbeeld. M: Dus eigenlijk is er veel vergelijkbaar in de aanpak? [naar journalisten of bloggers] C: Ja absoluut, het gaat om relaties en goed luisteren ook, de trends in het oog houden. Waar zitten die invloedrijke mensen. Want dat verschilt van product tot product. M: En ik vroeg mij af. Ja ik ben hier een rookie in, ik ben dat allemal aan het bekijken nu, en dat interesseert mij echt, maar ik vroeg mij af is de blogosphere in België groot genoeg om een impact te hebben op consumenten of gaan die alleen maar op elkaar...

90 C: Iedereen denkt altijd dat de bloggers als persoon invloedrijk zijn, maar dat is niet zo. Het zijn de mensen die blogs lezen, die zijn invloedrijk. Want één blogger op zich dat betekent eigenlijk niets. Het grote geheim is eigenlijk search engines. Vlak voordat iemand een aankoopbeslissing neemt of dat dat nu gaat over een nieuwe auto, een reis, een laptop. Bijna iedereen gebruikt Google om reviews te zoeken en om prijzen te vergelijken, he dus dat is wat mensen doen. En de googlerobots die alles overal gaan indexeren, die houden dus van blogs, veel meer dan van de officiële, volledig in flash gemaakte productsites van de producent. En daar zijn een aantal redenen voor. Meeste blogs die worden vaak geupdated, daar houden die robots van, waar het over gaat staat al in de titel, er wordt veel naar gelinkt, er is veel tekst, gewoonlijk ook door het keywordgebruik, enfin.. die blogs linken ook naar elkaar en daardoor is dat eigenlijk - en niet voor alles, niet altijd - maar als je op zoek bent naar, ja ik weet niet wat, een of andere bespreking van die hele kleine laptopjes bijvoorbeeld en je twijfelt welk merk dat je moet kopen. Dan merk je dat heel vaak dat blogposts van iemand die erover heeft geschreven naar boven komen drijven. En dat is eigenlijk waarom dat blogs invloedrijk zijn, niet omdat de persoon die hem schrijft invloedrijk is, maar omwille van de zoekmchines.

2) Krijg jij soms pr-berichten toegestuurd?
Schrijf je dan over sommige van deze onderwerpen op je blog? Ja/nee
Waarom wel/niet

19:52 C: ja, en wat helpt is.. Je krijgt zo dikwijls een persbericht van.. van iemand die.. Ja wat ik meestal doe is als ik een persbericht krijg en ik ken die persoon niet die me dat gestuurd heeft dan ga ik die naam googlen en ik denk dat veel bloggers dat hebben en als dat dan een persoon is die niet bestaat, wat ik echt al een paar keer heb meegemaakt dan denk ik, ja allé, onnozelaars. (lacht). Schrijf dat dan geoon uit uw eigen naam, ook al werk je bij een reclamebureau of een pr-bureau. Ja nee, dat is al verschillende keren gebeurd, dat een persbericht u wordt gestuurd door een fictief personage en dat is gewoon al een heel slecht begin. M: En hoe komt dat denk je? C: Ja ik weet dat niet, het lijkt wel alsof pr-mensen zich schamen voor hun beroep of zo. Ik heb ook de indruk dat zij heel fel inspelen op het feit dat bloggers altijd alles als eerste willen aankaarten of de eerste willen zijn of iets exclusief of een filmpje, maar nee, het belangrijkste is eigenlijk is het iets waar je normaalgezien ook over zou bloggen, spreekt het u aan? En dan schrijf je daar iets over, maar een blogger die over fotografie schrijft moet je niets over bier sturen he. M: Heb je sommige opgenomen? C: Ja sommige, maar de kans is groter dat ik dat doe als het iemand is die ik ken he, dus euh.. of als het iemand is en ik ga je een voorbeeld geven (denkt na), wacht ik vind het nu even niet meer terug maar ik heb af en toe over chocolade geschreven en dan was er een nieuw merk van chocolade, dat was geen Belgsich merk, en die wist dat dus en die zegt ook van ja: ‘Belgen zijn enorm snobistisch over chocolade, maar hier in San Francisco

91 hebben we wel de beste chocolade ter wereld, maar de verpakking is nog niet af, mogen we er een pak van sturen en schrijf daar dan iets over’. Dus dat is dan iemand die weet dat ik daar geregeld over schrijf en dan denk ik van ja die heeft de moeite gedaan dus dan is de kans groter he.

3) Heb je het gevoel dat pr-bureaus je hierbij te weinig specifieke info sturen (gerelateerd aan jouw persoonlijke interesses)?
Of is het net te persoonlijk en krijg je het gevoel dat je privacy geschonden wordt?

22:15 M: Dus het gros wat je al gekregen hebt van persberichen is niet specifiek genoeg gericht op wat dat je schrijft. C: En ook euh, dat is in één van de Amerikaanse blogs heb ik dat nu gezien, er is nog een groot verschil tussen journalisten en blogs als het op persberichten aankomt. En dat is, in de meeste persberichten staat onderaan ‘niet voor publicatie’ en ‘andere informatie’ en er staat ook heel dikwijls in ‘embargo tot’ dinsdag 12u of zo. Bloggers houden daar geen rekening mee he, die gaan er vanuit van het moment dat iets verstuurd wordt mag het gepubliceerd worden. Nu ja, ik denk dat.. Ik weet niet meer vanbuiten welke grote computer en internetblog dat dat heeft gezegd van ‘als je mij mailt en het is iets voor ons dan zet ik dat online, als het niet online mag staan, stuur het mij dan niet’. Dat is een groot verschil he, journalisten houden daar wel rekening mee. Het heeft ook niet veel zin om daar iets in te zetten, als dat een word-document is, dat niet voor publicatie is. Ja, zet het er dan niet in. Als ze willen weten wie er beschikbaar is voor meer informatie of contact of zo, dat is zo die typische, wat ze noemen de boilerplate van persbericht zet dat dan in de begeleidende mail, zo van ‘ja, hier hangt de tekst aan, als je nog materiaal nodig hebt, hier zijn mijn contatgegevens, laat maar iets weten’ en dan replyen die wel op die mail om te vragen van ‘tiens, heb je daar geen beelden bij in hoge resolutie of zo’. M: Zou het kunnen dat als je zo’n persbericht krijgt en het is wel goed gespecialiseerd, dat je je dan soms wel in ‘u privé gepakt voelt’, als ze zo heel familiair beginnen doen. C: Ja, ik heb dat al een paar keer gehad. Ik vind dat persoonlijk niet erg als iemand een mail begint met ‘dag clo’ of zo omdat mijn mailadres en zelfs mijn gsm-nummer met wat googlen zijn die gemakkelijk te vinden. De meeste blogs hebben een contact-me knop ook he, zo één of ander formulier dat je dan kan gebruiken.

4) Kan je mij een aantal tips geven die volgens jou pr-bureaus kunnen helpen om berichten te pitchen bij bloggers?

24:51 C: over het materiaal zelf zogezegd of over hoe je het uitstuurt? M: ja (refererend naar het laatste) C: Ik denk eerlijk gezegd dat je beter begint met eerst te onderzoeken van wie zijn de bloggers die ik nodig heb voor de berichten die ik wil sturen want dat is zeker niet dé top tien van de meest invloedrijke bloggers op zich en je moet ook echt moeite doen om te

92 kijken wie er al echt over u bezig is. De makkelijkste manier is eigenlijk, er is nu juist een zoekmachine gemaakt die wat er over een bepaald merk of persoon, maakt niet uit, wordt gezegd op youtube, flickr, blogs, twitter enz en dat heet socialmention.com. en wat een pr-persoon beter doet is proberen uitzoeken wie er eigenlijk nu al praat over dat soort producten of over dat product. Pak nu dat je voor canon iets moet uitsturen en als je in social mention ingeeft: wie praat er nu over al over canon, wie kan ik daar bereiken, in welke taal, nederlands, frans, engels enz. en als je ziet dat er iemand is die, ik zeg maar wat, altijd spontaan van die uitpakfilmpjes maakt van elke nieuwe gsm of zo die er uitkomt, dan ja die moet ik hebben he, om een exemplaar naartoe te sturen. Als dat iemand is die zo, ik weet niet wat, ja over die fototoestellen altijd bezig is, en er is ergens een persconferentie waar dat toestel wordt uitgeprobeerd, ja dan nodig je die uit. Dus echt die moeite eerst doen van in kaart brengen van wie dat dat is. Wat je ook kan doen is via de contactbutton bloggers aanspreken en gewoon zeggen van ‘hallo ja, ik werk bij dat pr- bureau, ik ben eigenlijk op zoek naar de meest geschikte bloggers om berichten naartoe te sturen over canon, weet jij soms wie dat zijn, of ben je hier misschien zelf het meest geschikt voor?’ M: Ja, en in het uitsturen zelf? Dus zoals je al zei dat specifieke, en is er nog iets anders waarop je vindt dat ze moeten letten of zo? C: Ja er wordt tegenwoordig ook meestal een landing page meegegeven he, de site van het product of wat er ook wordt gelanceerd, dat is niet altijd zo maar toch dikwijls. En als die wordt gemaakt dan wordt er dikwijls vergeten dat als je wilt dat bloggers erover schrijven dan moet je het makkelijk maken om als er filmpjes opstaan, om die te embedden bij hen, of als er foto’s zijn dat ze die kunnen gebruiken of niet. Als dat zo’n volledige site in flash is, daar kan je als blogger echt niets mee aanvangen. Echt niets. Dat er dingen zijn die ze kunnen citeren van die site en dat dat gewoon blogbaar is. Dat bijvoorbeeld elke pagina zijn eigen url heeft en dat dat niet gewoon altijd huppeldepup.be blijft staan vanboven omdat dat zo’n flashe site is bijvoorbeeld. Ik heb al dikwijls goesting gehad om over iets te bloggen, als ik dan zie hoe die site zelf, dat ik er niets kan uithalen. M: Ja dan kan je er niets mee doen he C: nee M: Als er nog iets is? Ik weet niet? C: Ja, niet faken e, dat werkt gewoon niet. Je hebt nu onlangs zo’n paar gevallen gehad van zo’n mails die ik heb gekregen o.a. van de liga der ongeduldigen. Ja, dan krijg je daar zo een persbericht van: ‘er staat iets op til en we gaan u een t-shirt sturen en waar mogen we die t-shirt naartoe sturen en dan staat er een url op die t-shirt en dan is die nog niet geregistreerd laat staan dat hij werkt. Ja echt. En dat ging zo fout op elk vlak gewoon. En dan moest je als blogger zo ineens enthousiast worden over de liga der ongeduldigen. Allé dat is niet erg dat dat fake is, maar je moet nu niet denken, allé als dat gewoon geen ziel heeft, dat is zelfs niet plezant gewoon. Waarom zou ik bloggen over de liga der ongeduldigen, ik voelde mij er helemaal niet euh.. Ook bijvoorbeeld voor I love pink, dat is een parfum van Esprit en dan krijg je zo’n berichtje van Kevin Polov en dat is dan een anagram van I love pink en die twittert dan en dat gaat dan niet om het feit dat dat geen

93 echte persoon is maar dat is nu ook niet de manier om iemand enthousiast te krijgen. M: ja nee C: ze hadden dat anders moeten aanpakken.

5) Wat zou je ervan vinden mocht een pr-bureau zelf een blog opstarten?
Zou je dit handig vinden om onderwerpen van over te nemen?
Vind je dit een goede tactiek om rechtstreeks met de consument te communiceren (cfr. grootte blogosphere)?
Zou je als blogger een verschillende houding aannemen tegenover een blog van een bedrijf of een blog van een pr-bureau (met meerdere klanten)? Zo ja, waar bevindt zich dat verschil?

29:56 C: ja dat is goede reclame voor hun eigen eigenlijk he, het verbaast me dat niet meer bureaus dat doen. M: ja, in mijn ander interview heb ik met Pieter de Wit gepraat, en hij zei dat hij wist dat er één was in België en dat dat zelf niet eens Belgisch was maar van Nederland kwam en dan gewoon een .be gemaakt heeft. Zou je dat handig vinden om posts van over te nemen? C: A ja natuurlijk. A ja, als er geen landing page is, en gewoon in hun blogpost zelf al de tekst en een filmpje zetten, ja natuurlijk, dat is euhm.. ik denk als dat een bureau is die in zijn blogposts echt de passie uitstraalt over ‘we hebben terug iets gelanceerd en het is wel cool en dat is de bedoeling en er is een evenement aan’. Dat zou inderdaad dat probleem van die onblogbare sites al oplossen. Maar het voornaamste is, waarom zou zo’n bureau moeten bloggen? Is om te tonen dat ze echt wel fier zijn op wat ze doen. M: Ja en dan niet met valse namen schrijven (lacht) C: ja voilà. Natuurlijk het kan niet alle dagen een campagne voor coca-cola of nutella of een of ander, Nike zijn. Ik weet wel dat daar heel veel kleinere klanten bij zijn ook maar ik denk alleen al zeggen van ‘kijk, we hebben vandaag dat of dat gelanceerd en dat dan mengen met berichten over inspirerende campagnes uit het buitenland. Als je die twee soorten berichten met elkaar mengt dan denk ik dat je al een heel goede blog hebt. 31:44 M: ja, denk je dat dat dan ook goed zou zijn om bijvoorbeeld om in die search engines terecht te komen en als mensen dan gaan zoeken, dus jan en alleman, als die dan op iets gaan zoeken en dat komt dan op die search engines. Denk je dan dat dat een soort van invloed kan uitoefenen of zullen zij dan direct het gevoel hebben van ah nee het is weer marketing en pr enzo. 32:15 C: Pfft, ja maar langs de ene kant is er nog altijd geen echt duidelijk recept van hoe dat je en waarom dat je bovenaan komt in zoekmachines. Dat is afankelijk van zoveel parameters waarvan dat Google zelfs nog bijna niets over communiceert ook. Maar ik denk dat, als je uitgaat van het gedrag van de consument online, het is omdat je vindt als merk dat de consumenten naar uw productsite moeten komen dat die consument dat ook doet he, ja waarom zouden ze? En ik denk dat, voor dat je aan iets begint dat je moet kijken van ‘ok komen we eigenlijk wel voor in zoekresultaten want dat is nog altijd dè startpagina

94 van ik denk 90% van de Belgische bevolking en daar moet je echt rekening mee houden. En als je al vanboven staat zoveel te beter he. Als dat niet zo is dan moet je kijken wie daar wel staat en er proberen achter te komen waarom. En dan zijn er twee grote technieken. Ofwel probeer je daar dan Google ads rond te kopen, en probeer je dan toch nog een beetje onder de aandacht te komen van mensen in zoekmachines en dat is de makkelijkste en de snelste manier, maar ook een heel dure manier want Google verkoopt die advertenties per opbod. En als je adverteert op iedereen die zoekt op het woord autoverzekering dan betaal je je blauw, want dat is zo één van de dingen waar er enorm veel wordt voor geadverteerd. Vanaf het moment dat je stop met het betalen van Google voor die advertenties en die zoekresultaten, ja dan stoppen ook die advertenties, en stopt dus ook de traffic naar u website.

M: En wacht e, zodat ik helemaal meeben. Je betaalt dus aan Google voor advertenties te..

C: De google ads he, dus (toont op computer) en dus er zijn echt bedrijven die daar echt

20 à 30.000 euro per euh.. pak nu bijvoorbeeld autoverzekering, ik ben op zoek naar een

andere autoverzekering (tikt autoverzekering in op google).

M: Aaaaaaja gewoon hier

C: dus hier die en die (toont ads). Dus dat kan je dan doen he, ofwel denk je van ok..

Ethias bijvoorbeeld heeft echt bewust ervoor gewerkt om hun site te optimaliseren

enzovoort om hier te staan, maar stel nu dat je niet Ethias bent, maar je wil hier ook

meekomen. Eén van de manieren is dat mensen naar u gaan linken he, en niet zomaar

mensen, mensen die zelf ook vrij hoog staan in Google als ze eens iets zeggen, en dat zijn

gewoonlijk bloggers en vergelijkingsites. 35:18 Een bekende case is, dat is zo het horrorverhaal, is dit (toont). Dell Hell. Dat is, ik heb dat

onlangs nog gebruikt, je kan heel het verhaal hier volgen. Dat is een blogger, Jeff Jarvis

die in 2004-2005 schrijft die gewoon over een onaangename customer experience met de

computers van Dell en op een gegeven moment werd dat zodanig opgepikt door andere

blogs dat als je Dell intypte in u zoekmachine dat hij als eerste zoekresultaat kwam. Het

had iets te maken met een batterij die in brand schoot. En dat is dus echt euh, ja op dat

moment is dat euh, hel voor Dell natuurlijk he (lacht)

M: ja dat zal wel.

C: en om een lang verhaal kort te maken. Dell is eerst in paniek geschoten en dan zijn ze

uiteindelijk toch een dialoog met hem aangegaan. En ze hebben uiteindelijk ook zelf een

blog opgestart, dus dat is een heel mooi verhaal geweest dat eigenlijk heel goed is

afgelopen, wacht ze.. (kijkt op computer). Ja, op den duur begonnen andere bloggers dat

logo van Dell aan te passen naar ‘Hell’, ja ‘Dells profit fell 28%’ dus dat is een pr-hell

(lacht) wat hier is gebeurd. Maar ze hebben dat goed..

M: er zijn nog zo van die verhalen he.

C: ja het andere typische verhaal dat altijd wordt gegeven is Kryptonite. Met die

fietssloten.

M: met die fietssloten ja

C: Dat je ook echt ziet wat de schade is geweest. Dat zijn dè twee voorbeelden en die

worden ook altijd aangehaald. Ja, in dit geval was dat van die zoekmachines heel duidelijk.

95 Uiteindelijk, ik heb dat vandaag nog gestard. Van de beste, top 15 corporate blogs. Je ziet dat Dell, is eigenlijk het zesde beste corporate blogs. Deze bedrijven zijn dus allemaal met bloggen begonnen, allemaal om de verschillende redenen, Dell dus om de verkeerde redenen, dus omdat ze in de problemen zaten. En sommige dan, LinkedIn, Google, Flickr en Facebook bloggen dat is maar normaal want die zitten er middenin. Eigenlijk als je dit zo bekijkt dan is Dell het eerste offline merk dat een deftige corporate blog heeft. Onlogisch is het niet he, want Dell verkoopt bijna al zijn computers online. M: A ja ok. C: ja dus er is wel.. Maar voor de rest General Motors bijvoorbeeld is er toch ook heel bewust mee bezig. Dat is wel goede redenen voor merken tot bloggen. Ik zal dat eens emailen anders (ik geef emailadres). M: dankuwel 39:50 De volgende vraag: Zou je dan als blogger een andere houding aannemen tegenover een blog van een bedrijf of een blog van een pr-bureau?

C: Euh nee. Zolang dat er maar transparantie is. Dat vind ik belangrijk, gewoon dat een

blog eerlijk is over wie dat erachter zit en wat dat eigenlijk de bedoeling is. Een pr-bureau

is meestal ook een KMO waar een man of 20, 30, 40 werkt of minder zelfs, dus voor hen is

dat dan eigenlijk ook hun eigen bedrijfsblog. Ze gaan gewoon vertellen over de dingen

waar ze mee bezig zijn dus

M: dat komt dan..

C: ja eigenlijk op hetzelfde neer..

M: en dan komt dat misschien ook wat..

C: goed over? Ja absoluut! 40:33 M: Ok, maar er is bijvoorbeeld niet, omdat.. ik weet dat ik niet mijn eigen mening mag zeggen normaalgezien, maar ja. We hebben gezien op school dat een pr-bureau altijd veel objectiever zal zijn zogezegd, het is te zeggen objectiever, ze moeten ze nog altijd wel verkopen, maar dat ze veel minder een interne kijk hebben op wat er gaande is binnen dat bedrijf, terwijl in het bedrijf zullen ze wel subjectiever zijn, maar ook gedetailleerder kunnen vertellen. C: bwa, ik weet niet of dat eigenlijk. Pak nu zo’n bedrijf als boeing, die moeten eigenlijk ook hun tong twee keer omdraaien voor ze iets schrijven he. Ik denk de fout daarin is denken dat blogs subjectief of objectief zijn, daar gaat het eigenlijk niet om, het gaat gewoon om zo efficiënt mogelijk communiceren. En het wordt niet ineens efficiënter als het subjectief of objectief wordt, het gaat er gewoon over dat je als pr-bureau transparant bent over wat u bedoeling is want bloggers zijn heel avers tegen als ze vinden dat ze gemanipuleerd worden. M: dat is logisch he, ik denk dat niemand dat graag heeft.

6) Wat denk je van onderstaande ‘nieuwe regels van pr en marketing’ van David Meerman Scott? - Mensen willen authenticiteit , geen spin. - Mensen willen participatie , geen propaganda. - Pr gaat over de consumenten die uw bedrijf moeten zien op het internet .

96 - In plaats van een one-way-onderbreking te verzorgen, moet de marketingafdeling van een bedrijf content aanleveren op het exacte moment dat hun publiek het nodig heeft. - Marketeers moeten hun aandacht niet meer vestigen op de massa maar op ‘ underserved audiences via the Web ’. - Blogs en news releases en andere vormen van online content zorgen ervoor dat organisaties direct contact kunnen opnemen met hun kopers op een manier die deze laatste kunnen appreciëren . - Op het internet zijn de grenzen tussen marketing en pr vervaagd .

41:54 M: En dan: de laatste vraag. Er is zo een boek van David Meerman Scott. Ik weet niet of dat... Ja waarschijnlijk wel. C: Scottke M: (lacht) ok, maar als je het gelezen hebt zal het wel ok zijn, dit zijn de nieuwe regels van pr en marketing volgens hem. Ik vroeg me af wat je daarvan denkt, je moet niet bij alles iets zeggen. Maar als je daar iets wil aan toevoegen, van ik ga daarmee akkoord of ik ga daarmee akkoord 42:28 C: ja maar die authenticiteit dat sluit aan bij die transparantie dat ik heb gezegd. M: ja 42:32 C: participatie is inderdaad ook gewoon als u comments uitstaan, als je bang bent voor negatieve commentaren en daarom de commentfunctie uitzet dan geef je eigenlijk al een heel slecht signaal. Propaganda is eigenlijk wat vroeger mensen ook deden, gelijk tv bijvoorbeeld. Dat is broadcast, dus dat is met een megafoon een boodschap verspreiden en dan voordat er iemand kan reageren weglopen. Terwijl nieuwe pr en marketing die blijven lang genoeg staan om te horen wat de feedback is. 43:20 C: Pr gaat over de consumenten die uw bedrijf moeten zien op het internet. Nee dat is raar, dan lijkt het alsof pr alleen nog op internet actief is. Ik denk dat evenementen niet mogen onderschat worden, euh, product placement, het gewone persbericht. Het ene medium sluit het andere niet uit he, heel veel mensen zijn tegelijk krantenlezer, tv-kijker, lopen rond op de markt van Mechelen en krijgen een gratis pak chips, dat zijn ook allemaal pr-momenten eigenlijk he. Dat is een beetje naïef om te denken dat het alleen om internet gaat. Wat wel zo is is dat zoekmachines heel veel gebruikt worden, vlak voordat mensen beslissen om iets te kopen, dus dat je dan effectief daar moet aanwezig zijn. Maar daaruit concluderen dat pr gaat over consumenten die u bedrijf moeten zien op het internet dat is een beetje kort door de bocht.

44:30 C: het tweede dat hier staat is ‘In plaats van een one-way-onderbreking’, dus tv-spotjes bijvoorbeeld’ te verzorgen, moet de marketingafdeling van een bedrijf content aanleveren op het exacte moment dat hun publiek het nodig heeft’. Dat wil dus zeggen dat hun.. de content aanleveren ja goed, maar het is niet zomaar content, die moet vindbaar en die moet blogbaar zijn. Dus het is niet zomaar content. Want als die niet vindbaar en niet blogbaar is dan gaat die ook niet zomaar op het juiste moment opduiken in die zoekresultaten he. M: ja

97 45:08 C: ‘Marketeers moeten hun aandacht niet meer vestigen op de massa maar op ‘underserved audiences via the Web ’. Nee, underserved, ja dat is door dat boek The Long Tail van Chris Anderson he, is iedereen nu met underserved audiences bezig. Daar ben ik het niet mee eens, ik denk dat goede marketing sowieso altijd gericht is op de juiste doelgroep. Of dat dat nu gaat over weten welke media of.. Natuurlijk vroeger waren er alleen maar massamedia he, en dankzij internet kan je misschien wat meer targeten maar om nu te zeggen ‘marketeers moéten hun aandacht niet meer vestigen op de massa’, soms is dat wel nodig om u op de massa te richten en kan je daar toch ook internet voor gebruiken. Een goed voorbeeld is Obama, die moest juist zoveel mogelijk mensen bereiken en echt iedereen. Niet alleen de mensen die fysiek in zijn buurt waren of gans een staat of niet alleen mensen die Engels spraken of niet alleen zijn eigen fanclub, nee echt iedereen, zelfs het buitenland. En daarom heeft hij voor internet gekozen omdat dat voor hem het medium was dat hem juist toeliet om zo breed te gaan. 46:27 C: ‘Blogs en news releases en andere vormen van online content zorgen ervoor dat organisaties direct contact kunnen opnemen met hun kopers..’ Nee ik denk dat, als een organisatie wil contact opnemen met hun kopers. Wat hier eigenlijk, het gaat hem niet om het contact, het gaat hem over joining the conversation he. Wat zeggen u consumenten over u en hoe kan je dat beïnvloeden in de positieve zin. Dat is moderne pr. Dus wat daar het belangrijkste is. Het belangrijkste contactpunt voor u consumenten is de corporate site nog altijd he, de corporate site of de productsite. En dat hoeft niet per sé een blog te zijn, dat helpt omdat in een blog automatisch comments zitten en RSS feeds. Maar dat hoeft niet per sé een blog te zijn. Het gaat erom dat u corporate site uitstraalt dat je openstaat voor commentaar, feedback, ideeën enzo. Dat kan via een blog maar dat kan ook via een heel goed gemaakt contactformulier. Dat mensen het gevoel hebben van, a ja goed, ik kan hier terecht met mijn klacht, opmerking, suggestie enz. 47:41 C: ‘Op het internet zijn de grenzen tussen marketing en pr vervaagd’. Ik denk dat pr een onderdeel van marketing is. M: niet omgekeerd? C: nee, niet omgekeerd. Marketing is zeer breed he. Daaronder valt ook communicatie, advertentie, pr. Maar dat is omdat ik marketing manager ben natuurlijk, dan vind je nogal snel dat alles daaronder valt. Ik denk dat op het internet. Ik denk niet dat het gaat over dat de grenzen tussen marketing en pr vervaagd zijn. Ik denk dat internet de manier waarop customer relations worden aangegaan, onderhouden, dat internet dat wel fel veranderd heeft. Omdat wat klanten zeggen over u kan iedereen nu zien. Terwijl vroeger een boze klant of een tevreden klant: een boze klant die belt dan naar de klantendienst, maar ja dat hoort dan alleen maar de persoon die opneemt, een tevreden klant die zegt dat tegen zijn buurman of zijn collega, en dat hoort op dat moment ook alleen maar die collega en misschien ook een paar andere mensen. Terwijl nu in beide gevallen, zowel een ontevreden klant als een tevreden klant, die doen hun ding publiek. Ja die andere mensen kunnen dat lezen en er zelfs nog iets aan toevoegen. Dan kunnen boze klanten zich opeens gaan verenigen. Recent voorbeeld in Belgie zijn de facebookgroepen tegen de hoge ticketprijzen van Kinepolis.

98 M: Nee! C: Ja M: zalig C: ja, maar dat is een pr-nachtmerrie he wat daar aan het gebeuren is. Dat je daar 2000 mensen hebt die zich uitspreken als ‘Fuck Kinepolis’ he. Qua pr is dat een absolute ramp. En iedereen ziet dat en dat is het verschil met vroeger. M: Meesten zeggen gewoon dan dat marketing onder pr valt omdat, dat heb ik gewoon al ergens gelezen en Pieter de Wit zei dat dan ook.. C: (lacht) maar dat is een pr-man he! M: awel, voilà, daarmee dat ik zo, de twee kanten van het verhaal wil.. C: Ik denk... euh.. ik heb zo op wikipedia gekeken, definitie van marketing en daar wordt ook in gezegd (toont op computer). Ik denk dat veel ervan afhangt van ten eerste aan wie dat je het vraagt. Maar dit bijvoorbeeld.. allé of dat je bezig bent met promotie of met media bijvoorbeeld. Ik vind dit een hele goeie beginner eigenlijk (toont), zie je: public relations (valt op wikipedia onder marketing). Maar ja, het hangt er echt vanaf aan wie dat je het vraagt en ik denk dat die discussies eindeloos zijn. M: ja dat zal wel, allé dat is ook in mijn cursussen op school is dat ook altijd zo de eindeloze discussie, van wat hoort onder wat of wat moet samengevoegd worden. Maar het is handig dat ik de twee kanten van het verhaal hoor. Maar meestal is het gewoon dat diegenen zeggen dat marketing valt onder pr, is dat gewoon omdat de relaties zoveel belangrijker worden en dat je echt moet tonen aan de klant dat je aan het luisteren bent en dat het daardoor komt dat marketing dan geïntegreerd wordt. C: ja ik ben het daar dus niet mee een. (Somt alles op dat op wikipedia onder marketing staat). M: ja ik denk dat advertising toch moeilijk onder pr kan vallen. C: ja bij advertising denk ik toch vaak in termen van campagnes. M: ja C: en wat je tegenwoordig veel ziet en dat is goed, is dat dat geïntegreerde campagnes zijn. dat er op hetzelfde moment en heel dikwijls met die campagne site of die landingpage of die corporate site of die productsite als groot centraal medium waar iedereen naartoe gestuurd wordt. Dat dat ondersteund wordt door banners en persbericht en dat daar op voorhand over nagedacht wordt van wie wanneer wat lanceert. Maar dat is toch niet gemakkelijk denk ik om dat goed te doen. Ik ga een voorbeeld geven. Tauro zat er nu zo op he, met de timing. En er stond op die site, tauro.be was dat nu weeral, daar stond een tellerke in dat aftelde naar het moment waarop in Antwerpen en in Luik dat product werd gelanceerd. Ah dat is cool he. Om drie uur in de namiddag. En een aantal bloggers en twitteraars hadden die url doorgegeven en ja we wisten op dat moment nog niet wat voor bier dat dat ging zijn. en om kwart voor drie waren er op twitter effectief een aantal mensen bezig van ‘nog een kwartier’, he. M: (glimlacht) C: Super he! M: ja

99 C: En het was drie uur, en dan springt die teller terug op 60:00:00, 59:59:59 en die begint gewoon weer helemaal af te tellen. M: Nee C: ja, en dat is een gemiste kans M: oh nee C: had dat nu een geïntegreerde aanpak geweest. Zowel van de mensen die met de site bezig waren als met pr als met de reclamecampagne en wat was het allemaal. Had dat gecoördineerd gewest dan had dat een prachtig pr-moment geweest. Virtueel he, met de teller, maar ja dat is dan een pr-bureau en reclamebureau enz en die praten dan niet met elkaar. M: spijtig, het is te hopen dat het beter wordt C: goh ja, ik zie dat wel gebeuren he. Ik zie dat het wel in die richting aan het evolueren is. Dat mensen gewoon, alllé dat een bedrijf denkt van ik heb een product, waar is mijn doelgroep. Ok in wat voor mood zijn die nu? Moeten we daar iets veranderen he, hoe vatbaar zijn die, hoe kunnen we die beïnvloeden en dan eigenlijk automatisch denken aan een mix van evenementen, massamedia en internet enz en allé dat is wel goed denk ik. M: ja tis da, maar je moet zien dat er tijd is en middelen. Ik denk dat het echt niet makkelijk moet zijn om alles zo op elkaar af te stemmen C: ja maar juist omdat het crisis is wordt er meer ingezet op digitale media, omdat dat meetbaar is. Als je zegt van ‘kijk, je krijgt hier zo 2 miljoen euro voor een jaar en doe er maar iets leuks mee, ja dan maak je natuurlijk een tv-spot he. Maar dat kost heel veel geld om dat te maken, dat kost veel geld om dat.. en wat is het effect nu geweest. A ja, dat weten we niet ja, naar het schijnt heeft er zoveel man gekeken, dus ja je kan dat helemaal niet.. En met internet, of dat je nu google ads doet of een mailing of.. je kan dat allemaal traceren, je kan zeggen kijk er hebben vijf bloggers iets over geschreven. Je kan dat allemaal in een rapportje steken en omdat die marketingmanagers die krijgen niet alleen minder geld, ze moeten hun achteraf ook gaan verantwoorden voor elke cent die ze uitgeven en dat is veel moeilijker te doen met die oude media. Met digitale media of mailing kan je alles meten, alles traceren, alles in een rapport gieten. Dus juist daarom zijn er nu veel mensen bezig met digitale media. Je kan met minder geld meer doen. M: super C: ja M: Is er nog iets anders dat je ergens bij wou zeggen? C: Als je kijkt, pr staat voor public relations he, euhm dan zou elke pr-professional de clue- trainmanifesto moeten lezen. Dat is uit ’98 of ’99, en dat is in alle talen vertaald ondertussen. Die zeggen ‘the markets are conversations’, en nog een aantal andere dingen. En die voorspellen daar eigenlijk sociale web in, 10 jaar geleden. En waarom zeg ik dat nu, omdat in dat manifest staat dat je eigenlijk.. internet is eigenlijk, is gelijk een café of zo, mensen praten onderling en vertellen vanalles door. Ook over u merk. En je kan niet als merk binnenkomen in een café met een megafoon en zeggen ‘koop allen een

100 blackberry, blackberries zijn the best’, dat werkt zo niet, die mensen zijn onder elkaar aan het praten, je kan die niet zomaar onderbreken. Als je dat niet doorhebt dat die mensen onder elkaar aan het praten zijn en als je niet de moeite doet om af en toe langs te komen in dat café, eerste te beginnen met aan de toog te zitten en te luisteren naar wat ze zeggen. En dàn proberen een gesprek aan te gaan, of eens te trakteren, zodat die mensen weten wie dat je bent en als je dan zegt: ‘mannekes, wilde nu wa weten? Volgende week maandag wordt de nieuwe blackberry uitgebracht, en je weet dat die mensen vaak praten over gsms en andere dingen. Dan gaat dat echt opgepikt worden. Dat café vind ik goed want die persoon die ineens komt binnengedonderd met zijn megafoon. Je ziet dat zo voor je dat dat niet werkt. Terwijl die interruption marketing, zo was dat he, en dat is gedaan gewoon. Als je het zo doet dan word je in het beste geval genegeerd en in veel gevallen met geweld buitengezet. Ze negeren u, ze blokkeren u banners, u pop-ups, ze moeten het gewoon niet hebben he. Dat is slecht voor u merk. Public relations gaat over relaties met u publeik, met u doelgroep. En die zitten op internet en je moet die op een andere manier behandelen dan vroeger. M: ik vind dat wel cool C: ja M: en hoe heet dat boek dat je zei? C: dat is geen boek hoor, je kan dat gewoon downloaden: cluetrainmanifesto. Ik denk dat het gewoon cluetrain.com. is en het belangrijkste citaat daaruit is ‘markets are conversations’ en ik vind dat een belangrijk begrip. M: ja nee dat is. Cool, zeg heel erg bedankt. Ik vond het superinteressant.

101 Interview blogger B Datum: 30/01/09 Duur: 49:35

Bloggen algemeen 00:14 Uitleg over thesis

1) Wanneer ben je beginnen bloggen?

01:54 P: februari 2006.

2) Waarom heb je een blog opgestart?

P: Omdat hier op het bureau in Oktober of November een training was gegegeven over 02:04 blogs en RSS feeds als toekomst van communicatie en omdat me dat wel ligt, online communicatie ik ben al veel met computers bezig geweest, het gebruiken ervan en dan niet het programmeren. En ik vond dat ik dat niet kon maken om dat dan zelf niet te proberen want hoe kan je anders iemand erover adviseren als je het zelf niet goed genoeg kent, dus dat is een beetje mijn uitgangspunt geweest: ik wil hands on eperience.

3) Wat zijn voor jou persoonlijk de positieve en negatieve aspecten van bloggen?

02:53 P: (negatief) Het is een enorme tijdsinvestering want voor mijn blog, en dat is voor de meeste bloggers zo, zet je niet zomaar iets online. Je moet daar wel wat tijd voor uittrekken om te bedenken van goh wat ga ik nu vertellen. Soms komt dat wel vanzelf maar je moet daar wel nog altijd goed over nadenken: ‘welk is nu juist de ‘angle’ die ik erin wil steken zodat het wel past bij mijn blog’. Bij sommige mensen is dat dan dat het grappig moet zijn, bij mij is het dat er een link moet zijn naar sociale media en pr, één van die twee is al voldoende om in aanmerking te komen en dan link ik dat zelf wel. Op zich is dat niet negatief maar dat is wel iets waar je rekening mee moet houden. Als je dat wil doen dan moet je dat consequent kunnen blijven doen en niet iets opstarten en dan stoppen en dat geldt evenzeer voor bedrijven als voor personen. Er zijn heel veel blogs opgestart die na een tijdje zijn doodgebloed. M: Dat geeft dan natuurlijk geen goede indruk. P: Nee. Positief: Ik vind het voor mezelf een heel fijne manier om dingen te onthouden, om dingen te verwerken, op een rijtje te zetten. En qua personal branding is het ook wel fijn want als je vroeger naar mij ging zoeken op het internet dan kwam je allesbehalve bij mij uit, met een heleboel Hollanders voor mij. En ik sta nu eenzaam bovenaan... M: Is dat niet Peter de Wit enzo? Die heb ik ook gevonden. P: Ja, dus ik sta nu ergens, als je met de Belgische Google zoekt, heilig bovenaan met alle dingen op sociale netwerken. Het wordt gewoon zoveel sneller opgenomen in de

102 zoekmachines dat dat ook een extra voordeel is. Dus ja, persoonlijke branding en het bijhouden van informatie. Jij bent nu gaan terugkijken op mijn blog om een aantal dingen op te zoeken maar ik doe dat ook soms ook als ik iets aan het voorbereiden ben en ik wil kijken van goh hoe zat dat daar toen? Of er komt een nieuw rapport of een nieuwe update uit, ik heb daar ooit wel eens over geschreven dan kan ik gaan terugkijken en de link leggen en de vergelijking maken en dat is voor mij weer belangrijk om de evolutie erin te zien.

Bloggen en de lezers

1) Heb je veel aan de contacten met je lezers?
Of is het eerder een manier om voor jezelf je gedachten en/of gevoelens te structureren (cfr. dagboek)?

05:35 P: Ik denk dat iedereen wel ergens begint met het gedacht van ik ga een blog beginnen en er gaat direct veel volk op afkomen en dat gaat lukken. Maar dat is niet. Dat kan perfect maar dan moet je zien dat je de juiste content hebt en ‘pr en social media’ is niet direct het meest sexy onderwerp. En ik zie dat ik veel mensen heb die binnenkomen via zoekopdrachten dan diegenen die mij echt volgen. En concreet, contacten met mijn lezers, quasi nooit, ik zou ook niet weten wie mijn lezers zijn. Er zijn er een aantal waarvan ik vermoed dat ze mij volgen, er zijn er een aantal waarvan ik het weet. Maar er zitten er ook een aantal bij waarvan dat je denkt van goh, waarom volgen die mij omdat die totaal geen link hebben met pr en social media en ik heb niet de ambitie om over meer te gaan schrijven. Die haken dan na een tijdje ook af, dat zie je wel, dat merk je wel. Dus voor mij is dat ondertussen ook, omdat ik geen community van honderden mensen achter mij heb, heb ik mij de vraag gesteld van ga ik dat blijven doen of niet, en ik ben het blijven doen niet meer even sterk, evenveel maar gewoon om voor mezelf zaken bij te houden en om die informatie te structureren.

2) Heb je het gevoel dat je mensen aanzet om over sommige zaken na te denken?

07:26 P: Dat weet ik niet, maar, hier op mijn euh.. Op mijn eigen blog dat weet ik niet omdat ik zo weinig contact heb met de mensen die mij lezen. M: En zie je dat dan aan je comments? P: Ik krijg ook heel weinig comments, dat ligt ook een beetje aan mezelf. Er zijn manieren om veel comments uit te lokken he. Maar, zoals ik al zei, als je gaat schrijven om je eigen gedachten op een rij te zetten dan doe je dat minder om te provoceren en dan krijg je ook maar heel weinig comments. Dan zie je wel dat mensen lezen wat je schrijft en dan meenemen in hun achterhoofd.
INVLOED Zet ik mensen aan om na te denken over bepaalde zaken? We hebben hier bij Leads (United) ook een interne blog en daar post ik ook gerelateerde zaken aan social media maar dan ga ik soms wel een stap verder van ‘we dat op die manier moeten doen’. Zaken

103 die ik grof gezegd niet wil delen met de buitenwereld, waarvan ik denk dat is teveel weggeven. Dat zet ik dan op onze interne blog, hoe dat we daar met sommige mensen op gaan.. of case studies of zo, dat zet ik dan hier op onze interne blog. Hier kan ik me ook meer permitteren dan extern omdat er over mijn schouder toch nog altijd wordt meegekeken door god en klein peerke, zoals ze zeggen.

3) Denk je dat je een invloed uitoefent op mensen die jouw blog lezen? Denk je dat hun houding t.o.v. sommige onderwerpen verandert hierdoor?

09:15 M: Dan zal deze vraag dan meer gaan over hier intern, heb je het gevoel dat je hier een grote invloed kan uitoefenen? P: Zeker en vast. Als er hier intern vragen zijn rond dit soort onderwerpen dan zal het niet dikwijls gebeuren dat ze er mij niet in kennen.

Bloggers en pr

1) Denk je dat het nuttig is dat pr-bureaus berichten uitsturen naar bloggers?
Is er hier een verschil tussen België en de rest van de wereld denk je? (afgaande op de grootte van de Belgische blogosphere)
Pietel: Wanneer is het volgens mij verantwoord bloggers te contacteren:

• Als je bloggers vraagt een product, dienst of webapplicatie te testen, feedback vraagt en een return voorziet. • Als je bloggers een exclusieve preview geeft voor een topic dat hen boeit. • Als je bloggers volwaardig wil betrekken bij een campagne of het promoten daarvan en er voor hen een return is. • Als je een geweldig straffe campagne waar bloggers graag over zouden schrijven. (zeer subjectief)

Kan je hier iets bij aanvullen, of heb je een opmerking?

09:44 M: Ik denk dat ik het antwoord wel ga weten op die vraag maar het is eigenlijk meer om te vragen aan jou om te schetsen, omdat ik me afvraag of dat de blogosphere in België groot genoeg is om verder naar consumenten door te gaan. Via die zoekmachines, dat kan ik wel begrijpen, maar daarnaast, dat weet ik niet goed, of dat wel zal opgepikt worden? P: Goh, het staat en het valt bij de vraag van wie is uw doelgroep. Daar begint het al. Is uwen doelgroep, en gelijk wie he, is die ergens op het internet? Kan je die ergens online bereiken en op welke manier? Lezen die blogs? dan kan je eraan denken om een blogger op te nemen in je outreach. Is dat niet het geval of zijn er andere manieren die veel beter zijn of heel specifiek dan moet je misschien niet naar die bloggers kijken maar moet je een

104 andere manier zoeken. Dus daar begint het al mee, waar zit uw doelgroep en dan wat heb je te vertellen. Dat is de volgende vraag. Is uw product relevant voor die mensen, als je dan al beslist hebt om naar die bloggers toe te gaan. Is het relevant wat je te zeggen hebt? Ben je bereid om te luisteren naar wat die bloggers te vertellen hebben? Want dat is iets wat zij verwachten. Je kan niet gewoon hetgeen wat je naar media doet, gaan pushen. Dat gaat niet op voor bloggers, die appreciëren dat niet en die pikken dat niet. Dus dat komt als een boomerang terug als je niet luistert. M: Ja dat is ook hetgeen wat ik hier allemaal gelezen heb. Pieter Baert had hier ook zoiets geschreven, dat je zeker moet zijn van de motivatie, dus je moet je afvragen waarom je dat gaat doen. P: Ja M: Jij hebt daar dan iets op geantwoord of hij heeft dat via iets dat jij geschreven hebt gedaan. P: ja M: En dan had hij ook die zaken hier opgesteld. De redenen waarom dat hij dat verantwoord zou vinden om dat te doen eigenlijk. Ik vroeg me af of je daarmee akkoord gaat of niet of dat je daar nog iets extra bij wil aanvullen. P: Ik heb dat toen gezien en ik dacht van ik moet daar zelf nog op reageren, ik weet nog dat ik dat relevant vond. Want dat is al van lang geleden dus ik ga het nog even lezen. Ja, met het tweede puntje, de exclusieve preview, ben ik het niet mee eens. Dat hoeft niet. Stel dat je een nicheblogger hebt, iemand over tuinaanleg of zo en we werken voor een fabrikant van grasmachines. Die moet geen exclusieve preview hebben, die wil dat evengoed zoals elk ander medium eens testen en daar zijn ervaringen over schrijven. Het hoeft geen exclusieve preview te zijn. Maar het moet een topic zijn dat voor hen relevant is en het moet zijn dat je bereid bent om te luisteren naar wat ze te zeggen hebben, dat ze er iets aan hebben, dus ofwel dat ze er een blogpost van kunnen maken die relevant is voor henzelf of waar ze zelf iets aan hebben.

2) Krijg jij soms pr-berichten toegestuurd?
Schrijf je dan over sommige van deze onderwerpen op je blog? Ja/nee
Waarom wel/niet

14:43 M: Ik heb ook gelezen dat je soms zelf wel pitches krijgt dus ik weet niet welke je opneemt en welke niet, dat hangt waarschijnlijk dan gewoon af van de relevantie en hetgeen je daarnet zei. P: ja M: Dus heb je dan een voorbeeld. P: De grootste fout die je kan maken, ik weet niet meer voor wie het was sorry. Iemand van een organisatie die een mailtje stuurde naar 15 bloggers, waar ik ook tussen zat. Maar heel divers en ik denk dat ze gewoon een aantal blogs genomen hebben van een lijstje dat ze gevonden hadden op het internet, daar gekeken van wie ze de contactgegevens konden vinden en die gaan een mailtje te sturen. Iedereen in het to-veld gestoken en zeiden: ‘we

105 dachten dat dit wel relevant zou kunnen zijn voor jullie en schrijf er gerust over op jullie blog’. Een paar jaar geleden werd dat dan in t groot en in t breed op die blogs gesmeten, op allemaal dan. Maar nu krijg je dan zo’n aantal mails terug naar die mensen met een aantal bitsige opmerkingen van ‘als dat de manier is waarop jullie dit doen, laat dan maar zitten want dan interesseert het ons niet’. Iemand anders reageerde: ‘het is trouwens een zeer eigenaardige lijst die jullie hebben samengesteld’. M: Dat ze totaal niet bij elkaar pastten of zo? P: Ja. En krijg ik soms pr-berichten toegestuurd? Heel weinig, omdat ik zo niche zit, maar het gebeurt.

3) Heb je het gevoel dat pr-bureaus je hierbij te weinig specifieke info sturen (gerelateerd aan jouw persoonlijke interesses)?
Of is het net te persoonlijk en krijg je het gevoel dat je privacy geschonden wordt?

17:00 P: Voor mij zijn het er niet veel, maar diegene die ik specifiek kijg die goed aan mij gericht zijn, buiten dat 1 voorbeeld dat ik daar gaf, die zijn ook wel goed toegekomen en goed gepersonaliseerd, dus dat zat wel goed. En te persoonlijk, goh nee, want ik vind dat je zelf bepaald wat je op je blog zet. Mijn emailadres staat er bij op waardoor dat je mij kan contacteren dus.. M: Ja het is dat niet wat ik bedoelde P: Ah ok M: Ik bedoelde gewoon dat ze veel te familiair beginnen doen, zo.. ja hoe zeg je dat. (zoekt even op). Dat je overpersoonlijk wordt. P: Mag ik even een pen van jou. Ik was aan het denken aan een naam die ik je nog moest zeggen en hij schoot me net te binnen. Ik zal er straks uitleg over geven. M: Met overpersoonlijk bedoel ik gewoon veel te familiair, dus direct met de deur in huis vallen en niet alleen zeggen van ok we denken dat u dat wel kan interesseren maar ook heel erg persoonlijk beginnen doen zodat je eigenlijk het gevoel krijgt van ‘hmm ik vind het toch niet zo leuk dat ze direct weten wat er gaande is’. Dat is dan wel wat contradictorisch met het feit dat je een blog hebt en dat je alles openstelt maar ik kan me voorstellen dat dat een beetje raar moet zijn. P: Bij mij is dat geen probleem. Ik heb daar geen last van, dat is omdat ik zo specifiek blijf natuurlijk ook he.

4) Kan je mij een aantal tips geven die volgens jou pr-bureaus kunnen helpen om berichten te pitchen bij bloggers?

19:00 M: Ik heb er een heleboel gevonden, waaronder die van jou. En dan wou ik vragen, zoals ik al zei in dat mailtje ik ga je ze niet allemaal opnieuw laten opsommen. Maar als je nog iets wil toevoegen? P: Nee, ik denk dat dat het belangrijkste is he. Als ik ga terugkijken, tips om berichten te gaan pitchen. Zorg dat je weet waar je aan begint en dat je klaar bent voor negatieve

106 commentaar. Dat als algemeen. En als je aan die voorwaarden voldoet dan pas kan je beginnen met specifiek een blogger te gaan zoeken die over jouw onderwerp schrijft en vanaf dan moet je zien dat je die kan bereiken. En hoe dat je dat doet, heel vaak staat er dan een aboutpagina, waar opstaat van ik ben die en op die manier kan je mij op een sociaal netwerk vinden waardoor je dan in contact kan komen met die mensen. M: Dat bereiken dat zit wel snor, het is vooral om te zien hoe je die mensen op een vriendelijke manier je verhaal kan brengen. Dat is hetgeen wat jij hier hebt gezegd (de tips). Wat ik nog gevonden heb is dit (andere tips), dus dat één komt uit een blog en uit een boek dat ik ook al gelezen heb, heel interessant, dat is van Simon McDermott. P: ja dat heb je van mijn blog nog gekopieerd. M: Ja en dat is van Pieter Baert. Dus ik vroeg mij af – alleen als je daar zin in hebt, want dat zijn natuurlijk allemaal vragen die ik niet op voorhand heb doorgestuurd – of er misschien ergens iets inzit dat jij niet juist vindt of waar je iets wil bij zeggen à la bonheur, maar als je daar geen tijd voor hebt dat is dat geen probleem. P: Ik denk dat dat wel klopt he, je kan je tips zo specifiek maken en je kan er honderden geven maar als je al begint met wat ik zei van: weet wat je zelf te vertellen hebt, weet wie daar interesse voor kan hebben en ga dan op zoek als startpunt, dan kan er al weinig misgaan. Omdat je dan al terecht komt bij mensen waarvan je weet dat die een interesse hebben in jouw onderwerp, dus dan mag je het nog, ik zou niet zeggen op de meest boertige manier brengen, maar dan is het draagvlak al wat groter.

5) Wat zou je ervan vinden mocht een pr-bureau zelf een blog opstarten?
Zou je dit handig vinden om onderwerpen van over te nemen?
Vind je dit een goede tactiek om rechtstreeks met de consument te communiceren (cfr. grootte blogosphere)?
Zou je als blogger een verschillende houding aannemen tegenover een blog van een bedrijf of een blog van een pr-bureau (met meerdere klanten)? Zo ja, waar bevindt zich dat verschil?

22:48 M: Ik heb het nog niet gezien dus ik weet niet of het bestaat, waarschijnlijk wel, of een pr- bureau zelf een blog heeft. Hier is dat zoals je zei intern en ik heb ook de term ‘online media room’, maar ik denk dat ik dat daar niet mee mag vergelijken. Maar dat is anders he? Ook met die RRS feeds en zo van die dingen? P: RSS feeds M: A oei wat heb ik gezegd? P: RR M: A sorry RRS P: Dat stukje moet je dan wel juist hebben als we hier over dit soort onderwerpen gaan praten. M: Ja sorry, gewoon verkeerde switch in mijn brein. Ja dus dat is niet vergelijkbaar, dat klopt toch he? P: Die news room is iets helemaal anders ja. Omdat je bij een blog uitgaat van interactie

107 en onze nieuwsroom op onze website is het online plaatsen van die berichten waarnaar we een RSSfeed voor voorzien zodanig dat journalisten of gelijk wie kan zeggen van: ik wil op de hoogte blijven van het laatste nieuws, maar interactie heb je daar niet mee. Het sociale aspect blijft daar weg, wat ook niet onze bedoeling is van die nieuwsroom. M: Het is eigenlijk ook dat dat ik wou vragen. Denk je dat dat een goed iets zou zijn om dat op te starten, omdat je ergens ook praatte over de zwakte van pr-bureaus en dat dat hun reputatie is en dat er meer en meer over gepraat wordt. Ik kan me dan voorstellen dat dat misschien geen slecht idee zou zijn om die interactie ook te voeden. P: Ik denk dat je daarin moet kijken hoe dat je dat gaat doen. Een pr-bureau, nu moet ik zien wat ik zeg, kan zich best een blog permitteren. Het enige probleem is hetgeen wat ik als eerste puntje zei bij de negatieve punten, daar kruipt tijd in. Je kan niet zomaar iets gaan schrijven, een blog opstarten zonder daar tijd voor vrij te maken. En daar ontbreekt het bij veel pr-bureaus. Nu, een blog kan handig zijn want je kan daarop een discussie voeren met een aantal mensen die voor jou belangrijk zijn, je kan dat gebruiken om onderwerpen aan te snijden die je zelf belangrijk vindt voor je eigen branding, waardoor als er online wordt gezocht dan weer sneller bij jou terecht wordt gekomen. Daar zijn ook een aantal dingen voor te zeggen om bijvoorbeeld over de interne zaken te spreken, over wat er leeft binnen je bureau. Bijvoorbeeld als je veel mensen nodig hebt, of als je veel mensen tewerkstelt. En als je wil laten zien van wij zijn een bureau dat geeft om mensen. Dat hangt er een beetje vanaf van wat je als doel wil van zo’n blog van een pr-bureau. En zou ik dat handig vinden om posts van over te nemen? Voor mijzelf dan, goh ja, waarom niet. En er zijn Belgische pr-bureaus die een blog hebben. M: A ja, ok, ja ik had er nog geen gevonden. P: ja, die zijn er. Het zijn er niet zo heel veel. Als je voorbeelden wil dan moet je eens gaan kijken bij en dan moet ik even denken, Whizpr. In Nederland is Whizpr gestart, naar Belgie gekomen en de blog is meegekomen. Dus het is geen puur Belgisch initiatief. Een Belgisch pr-bureau met een eigen blog heb ik nog niet gezien. M: A ja, ok P: Maar Whizpr is een volwaardig Belgisch bureau dus je kan van hen wel zeggen: ze hebben een blog. M: ja ok P: En Leads United heeft het social media agency Blackline. Ik weet niet of je dat gezien hebt. Blackline heeft geen website, die heeft een blog. Dat is dan ook weer, wil je dat categoriseren als een pr-agency of niet. Daar moet je zelf kijken hoe je dat wil gaan doen. Voor ons is het een social media agency en die kunnen niet zonder een blog. Vind ik dat een goede tactiek om rechtstreeks met de consument te communiceren? Nee, een pr-bureau moet zelf niet gaan communiceren met de consument en heeft daar niet veel te zoeken, heeft daar niet veel meerwaarde mee als pr-bureau. Een pr-bureau zit nog altijd achter de schermen, is een beetje een bruggenbouwer. Waar een blog voor een pr- bureau wel een meerwaarde heeft is naar de klanten van een pr-bureau of de toekomstige klanten, naar nieuwe werknemers, intern misschien een aantal zaken en een pr-bureau kan wel een bedrijf begeleiden bij het opzetten van een blog rond een bepaald onderwerp

108 van dat bedrijf. M: ja, dat is dan dat ander punt P: Ja, en op die manier kan je wel naar de consument gaan, of uw doelgroep want het hoeft niet altijd de consument zijn. De consument is een te eng woord voor wat dat kan zijn. M: ja ja, je hebt ook B2B en zo P: ja. Zou ik als blogger een verschillende houding aannemen? Nee, niet per sé. Maar wat ik wel doe, als ik een mailtje krijg, dan ga ik wel kijken van wie dat komt. En dan wil ik dat diegene die de mail ondertekent, dat dat een levend persoon is van wie dat ik nog een bewijs kan terugvinden op het internet. M: A wacht, dat is iets anders. ik denk dat je de vraag verkeerd begrepen hebt. P: A. Ok. M: Ja het gaat over die blogs opstarten. En wat je daarnet zelf zei dat een bedrijf over een bepaald onderwerp een blog opstart of dat het een pr-bureau is, zoals bij dat voorbeeld van Whizpr. De vraag was of je daar verschillend tegenover zou staan, dus niet mbt dat het van iemand speciaal komt maar gewoon als je dat leest. Want ik kan me goed voorstellen dat, want dat is wat we constant zien in onze richting, is dat bij pr-bureaus veel minder een intern inzicht hebt in het bedrijf. Je hebt dan gewoon een reeks klanten en dan doe je daar vanalles voor. P: en er is ook nog zoiets als authenticiteit die heel belangrijk is voor u eigen kanaal. Ik kan heel moeilijk als blogger optreden voor een ander bedrijf. 1 omdat ik niet de kennis heb, en 2 omdat ik niet de geloofwaardigheid heb van iemand van binnen dat bedrijf, en dat is ook een heel belangrijk aspect. Ik mag zeggen wat ik wil, ik heb een tijdje voor een klant over datacenters gewerkt. Ik ken de basics van een datacenter maar gelijk wie dat dat zou lezen die iets van datacenters kent zou zeggen: ‘dat slaat hier op niets’. Dus dat zou niet de goede manier zijn. En die authenticiteit is belangrijk als je wil dat mensen blijven volgen. Dat is een van de sleutelwoorden voor zelf een kanaal te starten. Dus ghostwriting van een blog, no way. Omdat mensen die authenticiteit zoeken, die persoonlijkheid. Wie schrijft dat, daar zijn ze naar aan het zoeken. Ook omdat het een sociaal gegeven is, het is een deel van web 2.0, de sociale interactie is heel belangrijk. Dus als je een blog hebt waarbij dat je heel droog je persberichten opzet gaat niemand dat lezen, het enige dat gaat gebeuren is dat de concurrentie zich gaat inschrijven op de RSSfeed en als eerste op de hoogte is en zo bouw je geen relatie op. M: Maar in principe zou het wel kunnen, als pr-bureau gewoon? P: Wat bedoel je nu? M: Zoals we daarnet zeiden, als pr-bureau zelf een blog opstarten en vanalles zeggen, ook over wat er intern gebeurt enzo en daar echt tijd in steken. Maar dan geen ghostwriting. P: Een pr-bureau kan voor zichzelf wel een blog hebben, zonder problemen. Dat zou meer moeten gebeuren. Maar een pr-bureau kan niet voor een andere organisatie een blog of een sociaal netwerk of iets dergelijks opstarten. M: Omdat dat dan veel dieper gaat gaan? P: ja, wat een pr-bureau wel kan doen of een consultant van een pr-bureau is actief gaan

109 trainen en begeleiden en coachen van die mensen die dat doen, mee opzetten, zorgen dat alles in orde is. Als je dat als bedrijf gaat doen kan dat beter direct goed zijn. dan heb je niet veel leertijd. MAAR NIET ANDERS TEGENOVER STAAN

6) Wat denk je van onderstaande ‘nieuwe regels van pr en marketing’ van David Meerman Scott? - Mensen willen authenticiteit , geen spin. - Mensen willen participatie , geen propaganda. - Pr gaat over de consumenten die uw bedrijf moeten zien op het internet . - In plaats van een one-way-onderbreking te verzorgen, moet de marketingafdeling van een bedrijf content aanleveren op het exacte moment dat hun publiek het nodig heeft. - Marketeers moeten hun aandacht niet meer vestigen op de massa maar op ‘ underserved audiences via the Web ’. - Blogs en news releases en andere vormen van online content zorgen ervoor dat organisaties direct contact kunnen opnemen met hun kopers op een manier die deze laatste kunnen appreciëren . - Op het internet zijn de grenzen tussen marketing en pr vervaagd .

33:50 M: Dit is ook van David Meerman Scott. Dit zijn volgens hem de nieuwe regels van marketing en pr. En het belangrijkste daarbij, vind ik, om u mening over te horen is dat laatste puntje dat die grenzen aan het vervagen zijn. Omdat ik ook al wat gelezen heb op u blog en bij andere mensen ook over het feit dat marketing meer en meer in pr wordt opgeslokt of dat pr op een hoger niveau staat. Ik denk dat jij dat geschreven hebt. P: Dat zou moeten omdat pr in de definitie two way communication inhoudt zoals Grunig dat gezegd heeft. Maar laat me dat iets verduidelijken he. Enerzijds heb je die traditionele communicatie die hier in Belgie en op andere plaatsen ook nog evengoed belangrijk blijft. Ik zie die online media als een extra kanaal, niet als een uniek kanaal. Dus je moet zowel nog online als offline gaan communiceren. En dat moet allemaal op elkaar worden afgestemd, qua content, qua timing. Je kan niet iemand anders online zijn dan dat je offline bent, dan ga je door de mand vallen, dan gaan mensen zeggen goh je kan op de blog wel zo fijn doen als je wil, maar als ik zie wat voor dienstverlening je levert pffrt. Het moet allemaal geïntegreerd zijn en het moet allemaal op elkaar afgestemd zijn en het moet allemaal kloppen. De rol van pr, wat ik daar probeerde uit te leggen in die ene blogpost waar je naar verwijst, is dat wij kunnen als pr de lead nemen om te luisteren naar mensen. Om te kijken: wat leeft er nu, wat zijn de onderwerpen die op dit moment belangrijk zijn. En wij kunnen die feedback gaan gebruiken om binnen onze organisaties een bepaalde richting mee te geven aan onze communicatie, aan de organisatie, onze activiteiten omdat wij die luisterfunctie hebben. Als je gaat kijken hoeveel geld er wordt uitgegeven zowel aan externe als aan interne communicatie, zowel aan reclame als aan meetings. Want de tijd van mensen voor meetings, van de CEO die iets zegt tegen zijn managers, de managers tegen de divisiemanagers, eer dat dat helemaal beneden is.

110 Hoeveel tijd dat er aan die topdown communicatie wordt besteed, dat is ook geld eigenlijk, time is money voor die bedrijven. En zowel intern als extern kan pr daar een luisterfunctie in doen, wat een stuk vergemakkelijkt wordt door de social media, waardoor je heel gemakkelijk snel kan bijsturen waar het misgaat. Dat is een stukje luisterfunctie, waarop dat je je kan baseren. Daarnaast heb je natuurlijk ook nog je eigen richting die je moet uitgaan. Je moet niet luisteren naar de consument als die zegt het moet blauw zijn, je kan gerust nog rode dingen blijven doen. Als het voor u een mogelijkheid is om er nog een aantal blauwe pakketjes bij te doen en je verkoopt die en je maakt er nog winst op, waarom doe je dat dan niet perfect mee? Dat stuk kan je perfect uit sociale media halen en dat is iets wat pr gemakkelijk kan doen of zou moeten kunnen doen. M: Wat zijn je ervaring bij Leads United bij off en online media. Ik kan me goed voorstellen dat het nog altijd veel offline is dat de klok slaat maar zie je daar een evolutie in, dat het meer en meer online wordt. Of blijft dat evenwichtig volgens jou? P: hier in België denk ik dat het heel onevenwichtig zal blijven, maar wederom dat zal niet voor elk bedrijf hetzelfde zijn en dat hangt weer wat uw doelgroepen zijn. Maar voor de grote hoop zal dat de komende jaren nog onevenwichtig blijven. En daar zijn allerhande redenen voor. Zoals: hier in België, we zijn geen opscheppers, geen stoefers die veel vertellen, wij zijn eerder bescheiden wat maakt dat we minder rap een blog gaan starten om te zeggen hoe fantastisch onze producten wel niet zijn of om die interactie aan te gaan. In Nederland zag je dat iets meer, in de Angelsaksische landen zie je dat nog veel meer. Dat zit niet zo in onze natuur. Frankrijk heeft dat dan weer wel, die hebben een heel grote blogosphere, ik weet niet hoe dat nu zit een tijdje geleden was dat zo, waarbij dat ze heel veel informatie.. euhmm... waardoor dat dat daar direct veel meer van belang was ook. Hier in België begint het nu op te komen maar zo heel veel mensen gaan nog niet op het internet via hun gsm, met de iphone is dat nu wel aan het doorbreken, er zijn ook heel veel andere modellen die toelaten te surfen op internet, waardoor je veel sneller de interactie kan hebben met u publiek. Maar daar moet je ook klaar voor zijn. En zowel langs de kant van de adverteerder als de marketeer, als de kant van de consument zitten we daar nog achter omdat het in België nog heel duur is, maar ook het is al drie jaar aan een stuk dat er hier in Belgie heel veel stof opwaait rond social media maar waarbij er nog altijd niet veel beweegt. M: Ja er wordt heel veel gebabbeld maar.. P: Ja. En daar zie je ook het verschil tussen pr-bureaus en interactive agencies. M: En kan je het verschil eens uitleggen? = social media agencies P: Interactieve agentschappen die werken aan een concept, een platform. Pr-bureaus werken vanuit het gedachtepunt van we werken samen met de media die er zijn, we gaan niet zelf iets opstarten. Dus die gaan zoeken naar wie de bloggers zijn die er zijn en daar gaan we mee reageren. En dat is een van de dingen die we als Leads United wel erkend hebben en vandaar dat we ook Blackline hebben waardoor dat we die communities ook zelf kunnen oprichten. Maar dat is een beetje het verschil tussen de twee. Het is voor een adverteerder nog altijd veel sexier om te zeggen van ‘ik ga nu een actie doen en ik maak mij een platform waardoor ze veel visibiliteit hebben op een bepaald moment’ maar die

111 langetermijnrelatie die je moet durven aangaan waar pr-bureaus voor staan, die gebeurt minder dus vandaar denk ik dat in pr, of pr-bureaus en de hele sector, dat dat daar wat achterblijft. M: Ok. Is er nog iets dat je zelf wil toevoegen? P: Ja, goh, je zei op het internet zijn de grenzen tussen marketing en pr vervaagd. Ja en nee. Je gaat nog steeds een deel marketing moeten doen als je een grote campagne hebt of iets nieuws aan te kondigen en je wil dat met veel tralala doen, dan kan je dat perfect met pr doen. Maar pr valt heel moeilijk te timen. Ik kan niet controleren wanneer een journalist gaat publiceren, wanneer een blogger gaat publiceren. Als je heel snel heel veel mensen ergens naartoe wilt krijgen dan ga je marketing moeten blijven doen. De grenzen tussen de twee zijn voor een stuk vervaagd, ze moeten meer gaan samenwerken, omdat het relevant is voor alle twee, maar ze zijn er nog wel. M: Zou er een mogelijkheid zijn denk je dat die twee ooit in elkaar gaan opgaan? P: ik denk in een ideale situatie wel. Stel dat je een grote organisatie hebt en de luxe van met meerdere mensen te werken. Stel dat je één iemand hebt die overkoepelend communicatie doet, die alles op elkaar afstemt, die daarvoor verantwoordelijk is, zowel intern, extern, pr, marketing, you name it. Dat daar een beetje bewaker van portfolio is, van de uitstraling en de richtlijnen zet. En dan kan je nog specialisten hebben daaronder die dat verschillend gaan uitvoeren. Want hoezeer de grenzen ook vervagen, elk heeft zijn eigen sterkte. Ik ben geen marketeer en ik kan dat ook niet. Er is teveel in marketing, er zijn nog eens zoveel niches om dat te kunnen. Online zijn er nog eens zoveel niches waar je een specialist voor nodig hebt. In pr zijn er ook nog een keer zoveel niches waarin dat je kan specialiseren. Dus die grenzen gaan altijd wel blijven bestaan omdat niet elk bedrijf die mensen gaat samenvoegen. Maar als er één iemand is die die rol combineert, ja, dat kan perfect. Maar je moet voor jezelf die rol kunnen duidelijk maken, van het verschil tussen marketing en pr. Dat is ook een beetje waar pr-mensen tegen vechten bij media. Het hatelijkste is als je met een journalist belt en die zegt: ‘dat is een heel interessant verhaal dat je hebt maar je moet eerst adverteren of je komt er niet in’. Omgekeerd kan dat ook een rol spelen: ‘ik adverteer bij u, als je over me zal schrijven’ en dat gebeurt. En dat is jammer want als puur pr-mensen willen we die grens zo strikt mogelijk gescheiden houden, omdat wij niet beslissen over marketingbudgetten van waar gaat die advertentie staan of zo. Je moet al sterk staan om die grens voor u eigen te kunnen behouden omdat er een heel stuk ethische aspecten ook bij komen kijken. M: Ja dat zal wel, als je zo cadeautjes begint te geven aan journalisten en zo. P: ja voilà of naar bloggers toe. M: ok

46:07 P: nog wat tips voor jou misschien, vooronderzoek M: ok. P: ik heb u die naam opgeschreven. Tom Michiels heeft juist een mail gestuurd van de resultaten van zijn onderzoek. Die doet een MBA thesis naar blogs, of je betaalde reviews kan plaatsen op blogs. Lijkt me wel relevant voor jou. Moet je eens contact mee opnemen

112 of gewoon googlen, want ik weet niet of ik die informatie mag delen met jou. Ik vermoed het wel maar ik heb zelf nog niet doorgeklikt, nog niet genoeg bekeken om te zien of hij het ook op zijn eigen blog heeft staan of zo.. M: ik zal eens kijken. P: maar je zal die zeker wel vinden M: heel goed, erg bedankt, dat is een heel goede tip P: een andere blog die je eens moet checken waar nog wel wat tips en tricks opstaan is BVLG. Ik weet niet of je die kent? M: Ja P: Moet je eens doorlopen ook naar de oudere berichten. En we hebben het nu vandaag veel gehad over bloggers. Maar ik was deze middag bezig met een collega van mij: ‘je ziet wel een evolutie. 2005 waren hier in Belgie de eerste blogs, 2006 was het wat meer, dan hebben we een paar experimentjes gedaan. In 2007 zag je de opkomst van facebook, sociale netwerken. Myspace was 2005-2006 het hoogtepunt, Facebook is er nu en mensen zoals ik die veel bezig zijn online zitten nu op twitter. Dus beperk u zeker niet tot bloggen maar ga voor een bredere scope. Blogs zijn heel goed om thought leadership te creëren, om voor een stuk een platform te krijgen, maar zijn niet noodzakelijkerwijze het beste platform voor elk bedrijf. M: Ja ok P: Maar het is een goed uitgangspunt en vandaar dat ik je ook naar Tom verwees, omdat die zich ook specifiek daarop gefocust heeft. M: Ik had er zo nog niet over nagedacht. Ok goed. Als er nog iets is dat u plotseling te binnen schiet of zo, je mag dat altijd mailen. P: Goh, ik zal zien M: Ja het is zeker niet verplicht of zo, maar het mag altijd, ik kan het maar zeggen he. P: ja. Mag ik jou nog vragen van als je klaar bent, ben ik wel benieuwd naar de resultaten. M: Ja, dat dacht ik wel, niet dat ik een dikke nek heb of zo maar ik dacht dat je er wel in geïnteresseerd zou zijn aangezien je er zelf aan meegewerkt hebt. Ik ga dat eens checken met mijn promotor hoe dat zit, want ik weet eigenlijk niet goed, met dat het academisch is en dat je dat mag doorgeven. Maar ik denk dat dat wel geen probleem mag zijn, dus dan zal je dat wel krijgen. P: ja, dat is goed. M: Zeg, heel erg bedankt he. P: Graag gedaan. Ik ga je nog een kaartje geven, dan heb je mijn professionele contactgegevens ook. Dan kan je dat naar dit emailadres van Leads sturen, want dat ander dat check ik niet zo vaak. M: ok

113 Interview blogger 1 Datum: 05/05/09 Duur: 1h25

00:00 M: Voilà.. Volume.. Ok. Euh, was het een beetje duidelijk wat ik zei in het mailtje over wat het gaat en zo? I: Je mag het altijd nog eens uitleggen, maar ik denk dat jij gewoon iets aan het studeren bent en euh (lacht) daar meer over wil weten. M: Ja het is euh.. Ik zit in mijn laatste jaar communicatiewetenschappen en euh.. Het gaat over public relations naar bloggers toe (alle uitleg stond in de mail). I: ok 1 00:38 M: Ja, ik ga je eerst eens vragen. Wat vond je van het bericht dat je gekregen had van Jolien? I: Euhm, ja, dat vond ik allé ja, zeer goed. Euhm ik moet eens kijken, ik weet wel niet meer wat er allemaal in stond. Het was de vraag of ze.. M: Ja ik wou dat meenemen maar mijn printer... dus euh I: (doet laptop open en zoekt mail). 01:20 Ja, dus (leest voor): “Toen we naar je gerestylede blog keken waren we direct verkocht: sober en rustgevend, zeer gestructureerd en opgevuld met interessante content en mooie beelden, dachten we dat de Jawbone headset misschien jou zou aanspreken. We zijn geïnteresseerd wat je hiervan vindt, misschien wil je hierover je mening geven op matuvu op monuments”. Euhm, allé ja, op zich super, het feit dat ze eigenlijk wisten dat hij gerestyled was, dat ze daar toch naar gekeken hebben, dat is heel goed. Ik denk dat dat heel belangrijk is om te tonen.. We krijgen heel vaak mails waarvan dat het erop lijkt dat mensen zeggen dat ze hem wel lezen maar dat dat eigenlijk uit marketing reasons is. Hier heb ik dat ook een beetje omdat ik wel weet dat oona, allé ja, wat zij doen.. 02:15 M: het tekstje kwam van mij. I: Ja M: Ja, ik had dat er gewoon bijgeplakt, ik had gezegd wat ze moest zeggen bij iedereen een beetje.. I: Ja, maar nee maar, het feit is dat als je naar hun site gaat dat hij al heel gepersonaliseerd is, dat hij al in een bepaalde stijl zit. M: ja I: dus het was nog aanneembaar M: ja ja ok I: wat wil ik zeggen. Er zijn op dit moment heel veel pr-bureaus die op dit moment blogs aan het lezen zijn. Dus, ik kan mij perfect voorstellen, ik werk zelf ook voor een euh, als freelancer voor een pr-bureau, maar niet, allé ja, ik werk als grafisch vormgever en dergelijke meer. En ik weet dat zij daar een aantal blogs hanteren, dus ik kan mij perfect voorstellen dat er een aantal mensen deze mail sturen en ook effectief dat blog kennen.

114 03:00 Wat wil ik zeggen, ik heb andere mails gelezen waarvan dat ik direct zie dat ze mijn blog NIET lezen, want anders zouden ze dat pr-bericht nooit gestuurd hebben. M: ja I: hmm Dus euhm, wat ik wel vond is, ze vragen “wil je u mening geven”, maar dan denk ik van ok, tof, je stuurt mij hier een fotootje bij, maar eigenlijk ja wat wil je nu, dat ik hier een tekst ga lezen, dat ik die overneem... Eigenlijk wil ik, als ik een mening wil geven, en dat heb ik dan ook geantwoord, dan wil ik dat testen. M: ja I: Of dan moet er tenminste, denk ik, wat dat er dan ontbreekt, “kijk we hebben hier een tekstje over iets wat je waarschijnlijk nog niet gezien hebt”. Goed dat is dan dat pr-bericht, maar misschien moet je dan direct de optie geven van ok, misschien ben je ook geïnteresseerd, misschien wil je het gewoon weten, misschien wil je het ook testen. En euh. Dat heb ik dan zelf gevraagd, want zo ben ik (lacht). M: dat is goed Dus en dan hebben ze ook enen opgestuurd. Euhmm.. Zij had dat denk ik een beetje verkeerd begrepen in de zin van, dat ze zei van, “ja we kunnen hem u niet geven”, of ik weet niet of jij dat dan was of niet.. 04:00 M: nee nee, de verdere communicatie was alleen maar met Jolien I: “ we kunnen hem niet geven, want eigenlijk zijn dat dure producten”. Euhm, dat is eigenlijk ook onze vraag niet. Euhm, pr-bureaus hebben de opdracht, en marketingbureaus hebben de opdracht om producten te sturen, en die worden getest en daar zitten volledige systemen achter waar dat iemand dat komt brengen en iemand dat terug oppikt. Allé dat is eigenlijk.. alle journalisten die voor één of ander technisch bladje werken, gelijk als Clickx, die krijgen computers opgestuurd en die mogen die niet houden. Voor ons is dat juist hetzelfde. Ik vind dat helemaal niet erg om iets niet te mogen houden, dat is niet waarom ik het doe. 05:00 M: ja, euh ja ok I: Dus voila dat zijn een beetje de mails die over en het weer gegaan zijn.. 2 05:19 M: Ok, euhm en dan, nu even in het algemeen omdat het ook gaat over euhh .. mijn onderzoek is tweeledig he, dus enerzijds ga ik vragen aan jullie, dus de 5 bloggers die ik gecontacteerd heb daarmee, wat jullie daarvan vonden, en wat jullie ervaringen zijn met persberichten. En langs de andere kant heb ik ook eigenlijk een poging gedaan om te kijken hoe jullie lezers op die berichten reageren als jullie daar iets op posten. Dus euh dan wou ik graag vragen of dat jij eigenlijk een blog opgestart hebt om voor jezelf gewoon je gedachten en zo vanalles en nog wat daarop 06:00 te structureren, een soort van online archief. Of dat dat eerder was omdat je wist dat er wat geïnteresseerden waren die je misschien zouden volgden en of dat dan direct al voor lezers was bedoeld? I: Ja, nee, euhm... (denkt na). De blog die ik gestart ben, was eigenlijk gestart omdat ik een dagboek aan het schrijven was omdat ik in het buitenland woonde. En dat was voor vrienden en familie, en dat was al heel lang geleden, want bloggen was

115 nog niet eens bekend. En plotseling merkte ik dat er meer mensen aan het lezen waren en dan ben ik ook wel anders beginnen schrijven. En op het moment dat ik terugkwam uit het buitenland, ja, dan vielen wij in een bloggerscommunity want iedereen was iets aan het doen en we gingen samen gaan eten en dergelijk meer. En euh, dus ja, dat ging voornamelijk over wat ik aan het meemaken was, máár, als je dan niets meer meemaakt omdat je terug thuis bent, dan ging dat voornamelijk inderdaad om een archief van “wat vind ik leuk, wat interesseert mij, wat mag ik 07:00 zeker niet vergeten”. Dus eigenlijk ja, een soort van online bookmarking.. M: ja I: ..van dingen die ik zelf bewaarde, in de plaats van, nu steekt iedereen in delicious of op andere plaatsen.. Ik doe dat ook, maar nog altijd heb ik de neiging om de dingen die ik echt heel goed vind gewoon online te zetten omdat ik dan weet dat ik ze ook ga terugvinden. Daarmee, bedoel ik, ik vind het leuk om ze te delen met iedereen want je weet dat er reactie op komt euhm, maar vooral voor mezelf heel vaak als ik mij iets herinner, dan weet ik ik heb dat op mijn blog gezet, want heel vaak als ik het dan terugvind, ofwel bestaat die webpagina niet meer of is die foto offline of weet ik veel wat.. dus in die zin, ja, vind ik het een archief. Dat ik dan deel, omdat ik niet te persoonlijk wil zijn, ook niet, zoals bepaalde bloggers. M: ja niet te veel van uw eigen... leven.. I: Ja, ik vind dat niet nodig van te zeggen wat mijn doen en mijn laten is en hoeveel “kadeeën” dat ik wil en weet ik veel wat. Euhm, maar dus ja, het is eigenlijk 08:00 inderdaad een online archief en zeker, ik heb er twee eigenlijk. Ik heb er één voor mijn zaak, en dat is dan een pr-methode voor mezelf, namelijk daarop spreid je u kennis en ervaring met producten, die dan in mijn geval te maken hebben met fotografie en webdesign. Euhm, bepaalde manieren waarop dat ik werk, maar ook bepaalde, euh, dingen die ik gebruik voor mijn werk, zoals software, zoals gadgets, zoals het feit hoe welke programma’s ik installeer op mijn iphone en weet ik veel wat. Dus ofwel als ik producten aangeleverd krijg of wordt gevraagd om te testen dan ga ik gaan kijken ‘binnen welke dingen past die’. Past die binnen het feit van ‘dat vind ik leuk dat wil ik’, en dan is dat iets, is dat inspiratie, of design dat past op 09:00 monuments, of is dat iets, nee dat is echt functioneel dat ik kan gebruiken voor mijn werk en dan ga ik dat op matuvu zetten. En daarnaast zijn er nog een paar nevenprojecten maar die zijn niet echt actief. M: Maar het is dus niet zo dat, allé, in de mate dat uw blogs dus gewoon evolueerden totdat de lezers eigenlijk belangrijker werden. Het is nog altijd vooral een archief of.. is dat delen.. ik weet niet? I: Dat is delen.. ik bedoel.. op een bepaald moment begin je ook te werken naar u lezers toe, en dat heb ik in het verleden gedaan.. op een bepaald moment, op het moment dat ik mijn monuments gerestyled heb, heb ik gezegd “foert, ik moet geen advertenties meer, ik moet dit niet ik moet dat niet”. Uiteindelijk verdien je daar geld mee, het is niet dat je daar van leeft maar.. M: nee

116 I: maar het is wel leuk als je op een maand €150 krijgt omdat er daar een banner opstaat. Als je dan beslist van ik moet dat niet meer hebben, want eigenlijk, weet je, daarmee gaat gepaard als je banners plaatst en dergelijke meer dat je ook begint te 10:00 schrijven op een andere manier. M: ja I: want allé ja, ik vind het niet fout om producten te reviewen, ik heb het nog altijd moeilijk met bijvoorbeeld euh.. gesponsorde.. dus wat wil ik zeggen: Stel nu je zou mijn een toestelleke gegeven hebben en gezegd hebben ‘we betalen u 50 euro voor om er iets over te schrijven’ M: ja I: dat zou ik waarschijnlijk niet gedaan hebben.. M: ja I: had je mij gezegd: ‘we gaan je een jawbone geven en je mag hem houden’ dan had ik er waarschijnlijk wel een review over geschreven omdat ik het nog altijd iets anders vind en dat heeft te maken met wat ik geschreven had van ‘wij worden niet zoals een journalist door een redactie betaald, of door een magazine betaald om iets te schrijven’, nee, wij steken onze tijd daarin, onze uren, we zijn daarmee bezig en daar is niet echt een vergoeding voor. En in die zin is het soms wel leuk om vergoed te worden onder de vorm van producten 11:00 M: ja I: Is dat een noodzaak? Nee absoluut niet. Want dat wordt, dat komt ook soms op het randje van euuuhm... ‘Hier je krijgt een toestel en je mag het houden’. Ja wat ga je daar dan over schrijven, kan je daar dan nog neutraal over schrijven en ik weet dat ik daar een standpunt ingenomen heb, als het slecht is zal ik het ook schrijven. Of ik schrijf niets en ze mogen hun ‘brol’ terughebben en ik zal het wel opsturen terug. Want, dat is wel een van mijn standpunten ook, in het schrijven van mijn blog vind ik, er wordt al zoveel gezaagd over de dingen. Ik ga daar niet iemand zijn die als ik niet echt super tevreden ben of ik vind het niet een wauwproduct die dat gaat afbreken. Daarentegen als ik een product aangeleverd krijg waar de mensen van vragen ‘wil je het testen’ en het is zo 12:00 slecht.. dat ik denk van ‘allé, hoe durf je dat nu op de markt brengen’, dan ga ik dat wel schrijven of ik ga daar zeker mijn opmerkingen over schrijven. Ik heb al verschillende producten getest, ik heb al Sony.. grote dure camera’s, van Sony al het een en het ander getest. Er zal altijd echt mijn mening opstaan, en in het verleden is dat al geweest dat ik een week zo’n toestel mogen meenemen heb, wat een fantastisch cadeau is eigenlijk want ja, je mag je een week amuseren met zo’n toestel. Maar ik heb wel heel eerlijk gezegd: ‘dat zijn de goede, de goede en de goede, en dat zijn de slechte, en de slechte, en de slechte kanten van dat product’. M: ja I: en daar moet je rekening mee houden. Aan het einde van het verhaal vind ik dit een ok product alleen vind ik dat het zijn prijs niet waard is. Zulke dingen.. en.. als ze dan zeggen ‘je mag dit product houden’ dat er veel mensen die zeggen ‘ok, ik zal

117 er niets slecht over schrijven’. En dat is een beetje de omkoperij van heel dat 13:00 systeem, waarbij dat ik denk dat een bedrijf die dat doet zichzelf alleen maar slecht doet. En er zijn bedrijven die dat al getest hebben, zoals Nokia. We hebben allemaal in den tijd een Nokia gekregen en ik denk dat ik één van de weinigen was die heel kritisch daarover geschreven heeft. Van ‘hoe, we krijgen hier een beginmodel, dat nog niet uit is, het gaat nog niet goed, ik vind het veel te groot, voor mij als vrouw’ heb ik gezegd. En ik weet dat Nokia achteraf gezegd heeft van ‘ok, we gaan nooit meer naar vrouwen zo’n groot toestel sturen’. Allé ja.. Ik heb dat toestel mogen houden ook, ze hebben dat nooit meer gedaan, alle volgende toestellen zijn testtoestellen geweest die ze moesten teruggeven, die ze dan 3 of 4 of 5 maanden mogen testen maar dan hebben ze het moeten teruggeven, dus allé ja, ik denk dat Nokia daar meer mee gebaat is van dat terug te nemen dan dat te laten houden, want dan weten ook de mensen die dat lezen op hun blog ‘ok, dat toestel heb ik niet moeten teruggeven’, dat komt zeker op een aantal blogs terug. Dat je dan denkt van ‘ok wat ik hier nu lees, is dat nu een ongezouten mening of is dat gewoon omdat ze dat mogen, ja, houden, dat ze daar niets negatief over schrijven’. M: ja, dat is wel waar, allé denk ik. 3 14:13 M: Ja, ok, ik ga je dan eerst een bladje geven. Dus nog altijd met die lezers eigenlijk. Het is gewoon als je eens wil aanduiden in welke mate dat je akkoord bent. Dus euh.. 15:00 I: (vult in) (bij vraag..) ik denk dat dat hier verschilt van in welke context dat je zit.. M: ja I: wat bedoel ik daarmee, dat er euh.. ik heb vrienden, eigenlijk de mensen die niets kennen van ICT zijn diegenen die mij het meest gaan raadplegen.. en dan, maar dat zijn niet degenen waarmee dat we het meest babbelen over ICT. Die weten dat, dat je daar goed in bent en die bellen u dan als ze iets nodig hebben van ‘wat moet ik kopen?’. En dan langs de andere kant heb je diegenen die ook geeks zijn, laat het ons zo maar noemen even, met die mensen gaan we veel meer praten van ‘hee, heb je dat programma geprobeerd en wat vind je daarvan’ en dit en dat.. M: en daar is dat wat gelijker? I: Ja M: ja I: en daar ga je ook niet, die gaan ook minder vaak aan mij advies komen vragen ook.. 4 16:00 M: Euhm, dan in het algemeen. Dus op uw blogs, zet je mensen allé, heb je het gevoel dat je mensen aanzet om over bepaalde zaken verder na te denken en dat je daar een invloed hebt op euh.. I: ja M: ja en dat je dat merkt ook I: ja, maar het hangt ervan af hoe je het uitschrijft. Bijvoorbeeld op monuments is dat niet; omdat er daar gewoon aangehaald wordt. Er worden gewoon.. het is

118 gewoon inspiratie zonder al te veel uitleg op dit ogenblik.. op dit ogenblik. Vroeger was dat anders. Bijvoorbeeld op de matuvublog ga ik dieper in op bepaalde dingen, dan zeg ik bijvoorbeeld, ‘ik heb deze computer nu nieuw gekocht en ik heb hem een week en dat zijn mijn conclusies.. Euhm, en als ik u iets mag aanraden, koop dan dat model met, allé, ik heb dat model gekocht, met de laagste harde schijf want een harde schijf kan je makkelijk wisselen en dat spaart u 3 à 400 euro uit en ik heb 17:00 zeker dat en dat programma geïnstalleerd’ en dan merk ik, want daar ben ik dan ook niet zo dom in, dat als ik een banner zet.. met affiliate marketing, dat ik heel veel mensen heb die kopen. Allé heel veel, ik bedoel, ik heb nu denk ik een viertal mensen die via mijn site overgegaan zijn tot de aankoop van zo’n toestel. Dat is veel he, dat gaat over 6 à 7000 euro M: ja I: en dus euhmm.. wat merk ik ook. Dat ze daarop, op die post, heel veel vragen gaan stellen en dat ze ook gaan bellen. Dat ze dan, uit u vraag daar van ‘wordt er u dan advies gevraagd’: ja, ze gaan beginnen mailen, ze gaan vragen wat ik in hun geval zou doen en waarom en dan verwijs ik ze ook door van ‘kijk, ik zou dat en dat voor jullie doen, en als je zin hebt, koop dan via die link, via mij, want het gaat u 18:00 evenveel kosten als gewoon, je mag dat checken, maar als je via mij koopt zeg je zonder dat je dat iets kost, zeg je tegen mij dankuwel omdat je mij geholpen hebt. M: ja I: en dat merk ik echt wel, dat er daarop reactie komt. Dat ik online eens iets geschreven heb over online backup, dat mensen daar vragen over stellen van: ‘hoe gaat dat dan bij u? Rap? Traag? Hoeveel megabyte of hoeveel gigabyte kan je uploaden?’ en eens ze antwoord hebben op die vragen gaan ze over tot die dingen. Dus in die zin is dat zeker interessant, om te zien dat als je iets test, dat effectief ‘useful’ is voor iemand, dat ze u dan ook als referentiepunt gaan beginnen nemen. 5 19:00 M: ja, ok, en dat is ook meer voor ICT dan, of is dat ook in het algemeen zo dat mensen u soms om advies vragen over bepaalde zaken, of? I: Ja, dat gaat over allerlei dingen, maar allé ja, wat is ICT?, ik bedoel, over fototoestellen worden heel veel vragen gesteld maar dan niet aan een fotograaf omdat niemand daaruit wijs geraakt. ICT is hetzelfde, ik bedoel, als ik over een tweetal weken terug iets postte over een reiszak die ik koop of een laptopbag, dat is logisch dat er geen vragen over gesteld worden want dat is maar een laptopbag. Allé ja, dat zie je wat dat is, je ziet hoeveel vakskes dat dat heeft op een foto, je ziet hoeveel het weegt en meer vragen heb je daar eigenlijk niet over. M: ja I: Maar dat is wel iets waar er soms over gebabbeld wordt. Zo van ‘Hee, heb jij geen toffe zakken gezien en waar moet ik die kopen?’ en dan wordt er doorgelinkt naar daar of ja zo, allerlei dingen, ik bedoel een vriendin die onlangs vroeg van ‘ik ben op 20:00 zoek naar een goede portefeuille’ ja dan zeg ja van ok, hoe noemen die... ja maakt niet uit welk merk dat het is.. Maar dan zeg je ‘heb je daar al eens gekeken’ en dan

119 kijken die daar en dan zeggen die ‘ja dat is er ‘plak’ op’ en die heeft dat dan ook uiteindelijk gekocht. Maar dat is niet, ja, soms plaats ik zulke dingen op mijn website en soms niet. Maar daar worden niet zoveel vragen over gesteld, omdat dat niet zo ingewikkeld is. M: Ja, en los van hoeveel vragen dat er erover gesteld worden, denk je dat dat is gewoon, doordat je begonnen bent met je blogs, dat mensen daar dan ook over algemene zaken meer vragen zijn beginnen stellen of gewoon om advies vragen en zo van die dingen? I: Euhm, ik denk dat dat een invloed heeft, in de zin van, dat ik denk dat, hoe moet 21:00 ik dat zeggen. Mijn vrienden die mij gewoon kennen die weten hoe dat ik ben en wie dat ik ben en waar dat ze vragen over kunnen stellen. Ik heb een vriendin bijvoorbeeld waarvan dat ik weet dat ze alle restaurants kent. Als ik een restaurant zoek dan ga ik naar haar bellen. Als ik rap een restaurant moet weten van hier in Gent, van ‘hmm waar zou jij naartoe gaan vanavond voor dat en dat?’ dan bel ik naar haar. Dat is een beetje hetzelfde. Ik bedoel, ze zet niets online daarover, ik weet dat ze dat weet en dat is voor mij mijn punt waar ik iets aan vraag. Dat is hetzelfde de dag van vandaag als ik iets wil weten, bijvoorbeeld ik moest onlangs naar een huidspecialist. Ik ken geen huidspecialisten, dan ga ik heel snel op facebook of twitter dat vragen, die vraag stellen en wachten naar referenties en ik denk dat de dag van vandaag veel meer mensen werken via dat systeem. Als je op reis gaat ook, dan ga je niet meer kijken naar wat biedt Neckermann mij aan, nee dan ga je kijken naar wat vinden de mensen van dat hotel waar dat ze naartoe geweest zijn. Ze gaan 22:00 allemaal die reviews gaan lezen. En uiteindelijk zijn de meeste blogs niet anders dan dat. Het zijn persoonlijke ervaringen met een product of persoonlijke smaken van een product en gidsen, allé ja. Blogs kunnen heel makkelijk iemand gidsen doorheen het ruime aanbod aan producten en je gaat u gaan richten naar een blog die u interesseert. En als je ziet dat op mijn blog er heel veel leuke dingen staan die u interesseren, dan ga je dat lezen en dan krijg je natuurlijk een publiek die die vragen gaat stellen of die gaan gemotiveerd zijn om via uw site dingen te gaan kopen. Evengoed vind je iemand anders die mijn blog helemaal niet tof vindt en die gaat naar een blog over allemaal gadgets voor katten, omdat dat een kattenliefhebber is en die daar gaat haar gading in vinden. En ik vind dat dat specifiek is aan blogs 23:00 omdat dat mensen zijn met een bepaalde stijl en een bepaalde hobby en die lokken lezers die dat ook interesseren en als u dat niet interesseert dan lees je dat niet. Waar dat in het dagelijkse leven de meeste media, als we het dan zo mogen noemen, veel algemener zijn. Je kan wel een story lezen, of een dag allemaal, of zeggen nee dat is niets voor mij ik lees liever de knack. Maar de knack of de weeked knack covert veel meer verschillende stijlen dan op een blog. Want dat moet zoveel verschillende mensen aanspreken terwijl een blog zeg je ‘foert het moet alleen maar mezelf aanspreken’ en als er lezers komen, dan zie je wel of het hen interesseert of niet. Maar doordat ze zo’n niche zijn, hebben ze wel heel veel lezers, of geen lezers, 24:00 maar hun lezerspubliek is eigenlijk mensen die geïnteresseerd zijn in die niche.

120 M: ja, en euh, dus eigenlijk kunnen we stellen dat door uw blogs en uw activiteit daarop dat dat daardoor is vermeerdert dat er mensen u over bepaalde zaken advies vragen, gewoon dat meer mensen u leren kennen op die manier of? I: ja M: ik weet niet of je dat gevoeld hebt of niet? I: Allé ja, ik vind dat er een groot verschil is tussen online en offline leven. In mijn dagelijks leven ga ik nog altijd dezelfde vrienden hebben die mij nog altijd, zoals vroeger, voor dat ik een blog had of voor dat ze wisten dat ik een blog had, gingen contacteren over ‘wat kan ik doen met mijn computer en ik heb een probleem en hoe los ik het op’. Online zie je inderdaad wel, daar heb ik ook veel mensen, of allé ja, ik heb die dan ook in het echt leren kennen, die mensen zijn dan wel diegenen... Komen er daar meer vragen door? niet echt. Gaan ze meer kopen? Dat denk ik wel Ik denk wel dat er meer mensen zijn die iets zien op mijn blog, net zoals ik op veel andere blogs veel dingen zie verschijnen en zeg ‘hey fuck, dat wist ik niet en dat wil 25:00 ik’ M: ja, dus u invloed is gewoon verbreed? I: Ja, voila, die invloed... om effectief te weten wie dat er dan iets koopt, dat is nog een andere vraag. Maar ik kan me voorstellen dat iemand, bijvoorbeeld ik moet nog schrijven over een draadloze koptelefoon via bluetooth, dat er heel weinig (??) mensen zijn ‘ah, dat bestaat al’ en ‘ah tiens, dat is eigenlijk wel interessant’ en ‘wat schrijft Ine daarover?, dat dat verdomd gemakkelijk is en dat je geen draadje meer moet steken in u computer en dat je niet meer kan struikelen waardoor je computer op de grond gaat vallen’. En allé ja, ‘tiens en dat kost maar 79 euro, hmm, ik ga ook eens kijken of dat dat marcheert of niet’. Als ik natuurlijk ga schrijven in die review, wat ik ook ga doen, ‘hij is nog niet optimaal, dat is nieuwe technologie, hij is nog niet optimaal. Dus ik denk dat we moeten wachten tot versie twee’. Dan weet ik dat ook al die lezers gaan wachten met die te kopen. M: ja, ok. 6 25:50 M: en dan nu ook gewoon over pr. Dus ik heb al gehoord dat je persberichten 26:00 toegestuurd krijgt en dan wou ik gewoon even weten of je voor mij positieve en negatiev... I: negatieve dingen, ja. Heel negatief is.. ja eigenlijk vind ik persberichten negatief. Over het algemeen. Omdat dat. Ik heb er vandaag, denk ik, of gisteren nog drie gehad, als ik dat binnenkrijg dan, ik ga eens kijken in mijn trash... (zoekt) M: (lacht) I: Dan krijg ik vier lijnen toegestuurd (zoekt verder)... en dan een attachment in word, waarvoor ik dan nog de moeite moet doen om open te doen, waar ik dan meestal de moeite niet doe. Euhm. En dan krijg ik een hele lange tekst, waar ik niets 27:00 mee ben, en geen foto’s.. en als er dan foto’s inzitten en ik zou dat interessant vinden, dan moet ik de moeite doen om die dan uit het worddocument te gaan halen om die dan in mijn blog te kunnen slepen. Dat is een heel gedoe, ik moet daarvoor

121 photoshop opendoen en weet ik veel wat. Dat doe ik dan niet. Pff ja nee, dat doe ik niet, dat interesseert me niet. Wat heb ik nodig als ik een persbericht wil krijgen. Dan wil ik eigenlijk dat er een heel korte tekst komt. Ik ga even de muziek (gaat muziek stiller zetten). Euhm, dat er een heel korte tekst komt met een basisuitleg waarover dat het gaat. Een beeld in jpegformaat, niet te groot en niet te klein, laat ons zeggen 400 of 500 pixels breed, dat in die mail zit als een attachment of gewoon erin. Maar niet in dat worddocument, want er is niets hatelijker dan een beeld in een worddocument en euhm, die tekst die eerste paragraaf, dat moet maar een 28:00 paragraaf lang zijn, moet heel aantrekkelijk zijn van, moet mij triggeren om de rest te willen lezen. M: ja I: bijvoorbeeld zo’n mail (neemt computer erbij) waarom dat ik niet weet dat hij naar mij gestuurd is (leest voor): ‘persinformatie, laat (merknaam) deze zomer helpen met inpakken’. What the fuck is (merknaam)? Waarom sturen ze dat naar mij? En dan de hele tekst die daarbij komt is duidelijk een tekst die klaargestoomd is om stante pede over te nemen in een magazine en die ik op mijn blog nooit niet ga overnemen. Ik ga nooit schrijven van ‘ok droomt u van een extra paar handen bij het voorbereiden van een vakantie voor het hele gezin?’ No thank you, het zal wel iets 29:00 anders zijn. En dan nog, het gaat dan over dakkoffers op een auto. En ok, er zit een beeld in, in de mail, wat al, op zich ziet deze mail er al redelijk goed uit, ik kan hem u doorsturen als je wil. Maar het is één volledig beeld, en waarom krijg ik dit, waarom krijg ik dit persbericht? Sinds wanneer ben ik toegevoegd in Mieke Vandevijvere haar persbestand. En allé ja, dat werkt niet, dat je een onpersoonlijk mail uitstuurt naar iedereen. Ik denk dat pr-bureaus dat het meest van al weten, dat als ze iets in een boekje willen krijgen dat ze een goede relatie moeten hebben met die journalist en dat ze misschien af en toe wel eens moeten bellen naar die journalist. Dat is juist hetzelfde met bloggers. Allé het is niet omdat ik hier zo een lelijk persbericht in mijn 30:00 mailbox krijg dat over koffers gaat, dat niet eens mijn publiek is. Dat is dan het grootste nadeel van die dingen. Er wordt niet eens gekeken wat mij interesseert. Nee, er wordt gezegd, ‘push’, ik duw u eigenlijk alles in de strot wat ik hier van persberichten heb dat ik denk dat ze u zouden kunnen interesseren als ik daar al over denk. Euhm, nee ik wil eigenlijk kunnen ‘pullen’, dat je mij zegt van ‘ok geef mij een site en schrijf mij daar een hele toffe mail op en herinner mij daar af en toe aan van welke toffe producten dat wij moeten pr’en en tweedes geef mij informatie die mij interesseert waarvan dat je weet dat ze mij interesseert: over design, over gadgets, over interessante artistieke activiteiten en ik spreek dan gewoon maar over mijn dingen, fotografie.. dat is mijn doelgroep en laat mij daar.. bij.. berichten hebben.. allé ja, zorgt dat de mensen die berichten uitsturen per doelgroep uitgestuurd worden en niet gewoon en masse naar iedereen. Dat denk ik, en zeker dan bij bloggers, want dan heb je sowieso afgedaan. 7 M: ja, euhm, maar je krijgt wel soms echt specifieke info? En hoe is die verhouding dan?

122 I: laat ons zeggen dat een aantal bureaus specifiek daarmee bezig zijn. Op een 31:00 goede manier en ik denk dat ik die mensen op mijn hand kan tellen, die daar goed mee bezig zijn. Die belanden dan ook niet in de.. M: trash I: trash.. euhhh. Ik kan gewoon even zeggen (toont met comp). Wij hebben van Pride, maar dat is ook niet rechtstreeks via Pride, eigenlijk de mensen van Eurostar zijn begonnen met zoiets. Dat is heel persoonlijk, zo persoonlijk dat je eigenlijk gewoon een LondonLover wordt, gevraagd wordt persoonlijk om een LondonLover te worden. Dan bevestig je daar al dan niet en dan begint hun actie pas. Wat dat 32:00 bijvoorbeeld in dit geval is twee tickets van de Eurostar naar Londen om daar dan eigenlijk iets over te schrijven achteraf. Dat is zeer persoonlijk, je krijgt ook een persoonlijk contact en allé ja, dan wordt je eigenlijk echt beschouwd als iemand van de pers. In het verleden ben ik door Sony gevraagd geweest om mee te gaan naar een persrelease in Milaan, waarbij dat ik dan ook, dat is ook met een prbureau die een aantal journalisten meepakt en ook een blogger meeneemt op dat ogenblik. M:ja I: We hebben, allé ja, jullie hebben dan, bij oona hebben ze dan zoiets gedaan. Ik had daarvoor van oona ook al iets gekregen dacht ik, allé ja of een contact ik weet het niet juist. Misschien niet, maar ik weet dat ik daar al, dat leek mij al alsof dat ik daar toch al van gehoord had. Het bureau, ja dat is Pride toch, Pride die hebben in Brussel iemand die daarmee bezig is voor hun klanten, die echt wel de bloggers 33:00 kennen, die ook naar zulke events gaan, en dat is ook het belangrijkste. Die werkelijk en dat is het grote verschil met pr-bureaus die er niets mee doen. Die gaan naar de events, die maken contact met de bloggers en als ze iets willen lanceren dan zorgen ze ook dat ze een goed contact hebben en dat dat opgevolgd worden. Microsoft is daar eigenlijk het beste voorbeeld van geweest in het verleden, die werkelijk een band had met de bloggers, die daarvor een apart event deed. En die die band onderhield en vanaf dat moment werd je vrijblijvend uitgenodigd voor hun andere persevents, waar dat daarvoor alleen maar journalisten uitgenodigd werden, maar dus plotseling kom je met de grote baas van Microsoft in de wereld, kwam dan naar België. En jij wordt als bloggers mee uitgenodigd om daar naartoe te gaan en je 34:00 kon u vragen stellen. Je moet je voorstellen, plotseling gewoon daar, ja, dat je bij iemand die elke dagen in de gazet komt gewoon u vragen mag gaan stellen alsof je hem persoonlijk kent. En dat is keihard scoren M: (lacht) I: maar dat is ook keihard scoren voor Microsoft want jij komt thuis en zegt ‘ik heb vandaag met de grote baas van Microsoft aan tafel gezeten’ want zo is dat dan en aan de andere kant wordt daar dan zodanig veel over geschreven door die bloggers, die vaak veel hogere Google-scores halen met hun resultaten waardoor dat dat belang van die meeting ongelofelijk groot wordt. Een van de voorbeelden daarvan is op een bepaald moment had Microsoft Vista in prerelease voorgesteld aan bloggers en journalisten, dus dat was eigenlijk maar een kleine moeite om die bloggers erbij

123 te vragen, dat was namelijk een grotere zaal en wat meer eten, daar kwam het op neer en hun vista werd voorgesteld op een macintosh. Zeer uniek in België en in de 35:00 wereld. Ze hebben daarvoor onder hun voeten gehad. Maar ze toonden eigenlijk het beste van al aan: voor ons, amai dat is een open bedrijf want die durven hier nu hun systeem voorstellen op hun Macintosh want ja Macintosh kan momenteel de twee systemen aan en dat was zoiets van fuck, iedereen schreef daarover en had daar foto’s van. Microsoft wereldwijd heeft dat op dat moment niet zo tof gevonden. Van ‘allé wat doen jullie nu, wij moeten ons product, je moet dat niet op een mac voorstellen. Maar ik vind nog altijd dat van hun kant uit dat het de slimste zet was, want potverdomme, waarom zou ik hun systeem ny niet kopen als ik het op twee computers kan draaien. Allé ik vind, zij verkopen geen computers. Wat zijn er daar 36:00 nog voorbeelden van.. Euhm. Ja Mobile Vikings maar dat is rechtstreeks. Ja er zijn er zo’n paar, wat dat dan opvalt zijn diegenen die bijvoorbeeld. Dat wou ik nog zeggen. Kinepolis heeft dat dan ook gedaan met een heel groot bureau. Ze hadden namelijk een facebookgroep die hen bashte, dus euh ik weet niet hoeveel leden die zeiden van kinepolis zijn afzetters. Dat was er ene die dat opgericht had en ze wouden dat eigenlijk teniet doen en ze hebben dan bloggers ingezet. En ik weet dat wij daar met... ik zit ook in de marketingwereld dus ik weet wel hoe het in elkaar zit en hoe het werkt, bloggers zijn ook niet dom op dat vlak om zoiets... veel meer dan denk ik omdat ze er zodanig mee geconfronteerd worden, veel meer dan veel andere mensen, dat als ze zouden gratis uitgenodigd worden voor een Kinepolisfilm misschien daar niet bij zouden stilstaan maar waar dat wij direct al de vraag beginnen automatisch te stellen: waarom, waarom moeten wij hier nu zitten en waarom.. Dus er was al enige scepsis daarover, en ik heb ook, ik ken de mensen van 37:00 het bureau die het georganiseerd hebben en gevraagd van ‘ja, maar ja, en allé ja, hoe is dat dan, gaan die werken aan een band, of is dat nu eenmalig een uitnodiging voor de film om alles in de doofpot te krijgen’. ‘nee wij willen echt een band’. En uiteindelijk is dat niet zo, we zijn één keer uitgenodigd geweest, ze zijn erin geslaagd om die mens van de facebookgroep te laten stoppen en nu zijn alle acties gestopt. Want alle bloggers hebben erover geschreven en blablabla en ik heb er niet over geschreven omdat ik zoiets had van, ik vind het allé ja, ik krijg 6 ticketjes van de cinema en dan zou ik iets schrijven om te zeggen van wauw, danku wel Kinepolis.. maar je verkoopt nog altijd je popcorn even duur. Het bewijs van zo’n actie, voor hen kan dat een eenmalig effect gehad hebben, maar de volgende keer dat Kinepolis die 38:00 bloggers vraagt, lopen ze tegen de lamp. En de enige reden waarom dat dat bij hen gelukt is, daar ben ik vast van overtuigd, is omdat die actie eenmalig georganiseerd is via een bureau dat wel constant die band heeft met de bloggers. En die hem kan permitteren om een keer tegen de lamp te lopen want ze bouwen heel het jaar door, al twee jaar lang denk ik aan die relatie met die bloggers. Ze zijn op elk event, ze sponsoren de events, ze doen vanalles, ze steken bannerkes op de bloggers hun site waarvoor die bloggers betaald worden. Dus die blogger heeft daar iets aan, en niet alleen commercieel. Het is niet alleen dat je daar 100 euro in de maand kan

124 verdienen aan bannerkes, nee, dat bureau is daar echt, dat zijn echte mensen, dat zijn sympathieke mensen. Als ze dan zo een flater doen doordat ze in de luren gelegd geweest zijn door Kinepolis bij wijze van spreke, dan gaan de bloggers nog altijd die groep.. M: ja.. maar kinepolis dan niet I: hen niet 39:00 M: ja I: want sorry, ok ik heb met de ceo van Kinepolis mogen spreken. Ik vond dat eigenlijk geen toffe mens. Allé mijn indruk is al gevormd op dit moment. Ik heb nog altijd het gevoel, we zijn daar met de helft positief buiten gekomen en de andere helft zegt van hmm, met zeer kritische vragen aan die mens, en ja, ik vind toch dat dat hier niet helemaal klopt. Dat maar om te zeggen dus bijvoorbeeld, een Microsoft heeft die moeite gedaan om daarin te investeren en zo zijn er een aantal bedrijven die hetzij het zelf doen zoals een Microsoft of hetzij via een tussenpersoon zoals een pr-bureau of een marketingbureau of via dan zo bijvoorbeeld een adheese is dat dan, die eigenlijk hetzelfde doen, die ook die band bouwt. En die slagen daar wel in, bv het feit dat nu Eurostar aan het doen is, die zijn dat echt op een goede manier aan het doen omdat die ook heel goed begeleid worden in dat tussenstuk. M: ja 40:00 I: en ik denk dat daar de kracht in de toekomst weggelegd is voor het pr-bureau om te zeggen: ‘neen, ik stuur niet gewoon pr-berichten door, euhm, maar ik probeer een andere aanpak voor die mensen en ik weet wat dat de kracht, want ik denk dat de meeste mensen nog niet goed beseffen wat dat de kracht van heel dat bloggersgegeven is. Ik ben iemand die op de twee kanten staat. Ik weet als blogger wat mijn voordelen zijn maar ik begeleid ook soms bedrijven zoals pr-bureaus of zoals marketingbureaus bij zulke activiteiten om te zeggen van ok, let op, probeer hier nu niet op korte termijn iets eenmalig uit de bus te halen, maar pak het goed aan en maak een persoonlijke band en dat kan zijn dat bv bij oona, Jolien mij kent, 41:00 want als zij mijn contactpersoon is en als zij op een toffe manier met mij mailt, maar dat kan ook zijn omdat er daar iemand binnen dat bureau speciaal aangesteld is voor enkel de bloggers op zich te nemen voor alle acties want ik weet wel dat er normaalgezien één product bij één persoon zit. Maar te zeggen neen, we doen nu Jolien zou nu zeggen bv ik doe de pr voor Jabra, of voor dat één bedrijf, maar voor de online acties kom ik bij Koen terecht, bv die daarvoor verantwoordelijk is, en Koen is altijd het aanspreekpunt en Koen gaat ook naar de blogmeetings als hij kan of naar dit of dat en hij stelt hem daar ook voor als de persoon die,.. Hey ik ben Koen van eu oona en euh ik doe dit en dat. En dat ontbreekt op dit ogenblik, die langetermijnvisie. Ik heb dat ook proberen, zoals ik zei ik freelance voor een pr-bureau in het Brusselse en ik heb daar ook op een bepaald moment voorgesteld. Ze gingen een actie doen en ze moesten de pers en de bv’s en echt traditionele manier waarop dat ze eigenlijk 42:00 iets in de pers krijgen.. Ik heb gezegd doet dat via de bloggers, dat stuk, want het ging over Moleskine , een heel interessante case, een heel gemakkelijke case, omdat

125 de bloggers allemaal, allé, de meeste mensen willen zo’n boekje en hebben zo’n boekje en dat kon rondreizen onder de bloggers, dus online visibel en dat ik zei tegen hen ‘ok dat is nu een perfecte manier om dat te gaan aanpakken, zij zijn daar toen niet in geslaagd omdat ze daar niet de juiste aanpak gedaan hebben en de juiste manier om met die mensen.. want je kan daar een win win situatie mee creëren, ik bedoel, voor bloggers of bloggernetwerken kan het soms interessant zijn om met zulke dingen mee te doen. Een brussel blogt, die van Moleskine een aantal boekjes krijgt maar ook een substantiële return en dat moet geen geld zijn, maar bv te zeggen ok, Moleskine laat dat boekje in Brussel rondgaan bij bekende Brusselaars, 43:00 maar heeft een ander parcour van een boekje dat rondgaat bij bloggers, die met fotografie bezig zijn en die, in samenwerking met bv Brusselblogt zegt ok, ik doe een tentoonstelling, wat ze achteraf toch deden met dat boekje, maar ik hang daar een fototentoonstelling aan vast, van die bloggers, over Brussel en dan zegt, we doen een receptie. Moleskine wint want ze hebben een heleboel bloggers die eigenlijk hun consumenten zijn die daar gaan staan en die ook boekjes gaan kopen en veel meer gemotiveerd gaan zijn om volgende keer een Moleskineboekje te kopen voor zichzelf en voor iemand anders die ze kunnen cadeau doen. Maar ook, die bloggers zeggen, wauw, we hebben een fototentoonstelling en een newterkingmoment gehad waar we elkaar ontmoet hebben. En wat had dat aan hen gekocht, een aantal meer drankjes voor een receptie. Wat is er nu gebeurd, dat stuk is er niet geweest. Ze hebben een 44:00 receptie gehad met een aantal journalisten, een aantal mensen die komen drinken zijn, wat is de return daarvan online, heel weinig. Een aantal artikels offline in de gazet of in een aantal boekjes. Hadden ze dat stuk erbij gehad hadden ze een heleboel Google berichten gehad, had je Moleskine Brussel ingetikt die er allemaal bijkomen. Dat stukje blijft altijd staan, als er binnen 5-6 maanden of binnen een jaar Moleskine Brussel had ingetikt hadden ze waarschijnlijk die berichten van die bloggers gezien van ‘wauw, een toffe tentoonstelling en dit en dat’ dat is een return waar een pr-bureau op dit ogenblik veel te weinig rekening mee houdt. M: wacht he, juist zodat ik helemaal mee ben met dat verhaal. Dus die fototentoonstelling was er dan niet bij he, dat klopt he? I: nee M: ok dan ben ik helemaal mee I: nee maar, zo zijn er veel mogelijkheden M: ja ja I: maar wat is eigenlijk de return dat je eigenlijk een positieve feedback kan hebben in dat luik van die bloggers, dat 1 u klanten zijn vaak, want potverdekke voor de 45:00 meeste van die dingen gaan zij diegenen zijn die het kopen en die ten tweede en dat is het belangrijkste verkondigen dat ze het gekocht hebben. En als ze zeggen hoe tof dat het geweest is dan gaan ze, allé je weet dat ook zelf, als je bij Connections een prijs wint en niet bij Airstop bij wijze van spreken, dan is de kans groot dat je volgende keer u reis zal boeken bij Connections. Omdat je gebonden bent aan dat product en dat is het stukje dat ze hier vaak missen. Want ze richten zich bij pr-

126 bureaus met man en macht op de traditionele media waarbij dat inderdaad heel moeilijk is om erin te geraken, ze gaan voor alles wat ze ook maar doen bekende vlamingen gaan ronselen, er gaat een zoveelste veiling zijn van iets. En de trigger om in die gazet te komen is altijd hoger en hoger zijn want het moet altijd spectaculairder zijn, ik bedoel, ja, dat is een probleem. Daar zijn we ons van bewust, 46:00 maar er is hier een markt waar dat er eigenlijk geen rekening mee gehouden wordt want het is niet omdat er iemand in een boekje gelezen heeft dat hij een Jabra kan kopen dat die uit is en dat dat een mooi design heeft dat die persoon dat zal kopen. Wat gebeurt er de dag van vandaag.? Ze lezen dat hier, ze pakken hun computer en ze kijken waar ze hem het goedkoopste kunnen kopen en wat dat de reviews zijn van dat product en dat is dat stukje, die reviews waar dat ze moeten gaan beginnen op spelen en die bloggers want die bloggers geven vaak die reviews, zonder dat ze daarom gevraagd hebben. Want ik heb een hele review gegeven over mijn computer zonder dat er mij iemand dat gevraagd heeft. Ik heb een hele review gegeven over een heleboel producten zonder dat daar ooit een marketingbureau of een pr-bureau mij gevraagd heeft wil jij mij daar een review over geven. Als men mij dat vraagt en ik vind dat een tof product ga ik dat ook doen, maar eigenlijk zijn er veel meer dingen die er gebeuren, ongevraagd. En wat ik beweer, dat als een pr-bureau daar een goede approach zou in innemen, zou men hier een luik kunnen aansnijden dat voor zijn klant een heel hoge return heeft en die ook heel meetbaar is. Ze kunnen 47:00 daar allemaal statistieken van trekken. Dat heb jij zelf ook gedaan uiteindelijk. M: ja Wacht ik heb nog één vraagje want anders ga ik dat vergeten. Dat bureau dat met Kinepolis gewerkt heeft, hoe heet dat? I: BBDO M: ah ok, ja I: en dat bureau dat met Moleskine gewerkt heeft is Urban Communication, een pr- bureau. 8 47:12 M: euh ja, dus als pr-bureaus u dan berichten sturen, dus persoonlijke berichten gelinkt aan u thema’s, kunnen ze daar soms.. maar misschien is dat hier wel interessant omdat je gezegd hebt dat je je leven niet zo tentoonspreid.. kunnen ze daar soms zo wat overintiem in zijn, dat je zo zegt van ‘ja nee, nu voel ik mij wel zo I: te persoonlijk aangesproken? M: ja I: nee dat denk ik niet, allé ja, ik wil maar zeggen als ze mij zouden vragen heb je durex nodig om met u vriend of weet ik veel wat hoe dat ze het zouden uitdrukken, 48:00 ja dat zou mij een stap te ver gaan. Maar overintiem, allé ja, ik denk dat ze een toffe stijl moeten hebben om het aan te pakken maar het belangrijkste is denk ik dat ze persoonlijk zijn en niet wat ze nu doen, namelijk een persbericht copy pasten en doorsturen naar niet eens een getarget publiek. M: ja 9 48:22 M: en omdat je ook gezegd hebt dat je zoveel persberichten toegestuurd krijgt, krijg

127 je dan nooit zo op den duur hetzelfde gevoel als bij reclame, zoals dat je gaat beginnen zappen zoals op tv, maar gewoon dat intrusief gevoel? I; euhm, ja M: ja I; ja maar systematisch, ik werk met een tactiek, in mijn mailbox mag er maar zoveel berichten zijn en alles wat binnekomt en dat kan gedelete worden of dat geen nut heeft en dat ik binnen de 4 min kan afwerken ligt eruit, dus als daar zo’n 49:00 persbericht inkomt en de kans is vrij reëel net zoals zoveel nieuwsbrieven dat dat mij in de eerste 4 min niets laat doen of niet iets is waar dat mijn oog op springt, met name dat er iets interessant in staat dan gaat het systematisch de vuilbak in en dat is eigenlijk waar dat je mee geconfornteerd wordt als pr-bureau of als je nieuwsbrieven stuurt. Dus euh, wanneer blijft iets hangen, als ik een mail krijg bij bv (kijkt op comp) eergisteren vraagt er mij iemand, beste blabla en Ine, ik heb jullie emailadressen gekregen, ben je geinteresseerd om voor dat, als blogger, dus ook pr eigenlijk voor mij, om naar de televisie te komen. Allé ja, een hele verdere uitleg, maar die vraagt mij, dat is een call to action, ik moet daar een antwoord op geven. 50:00 Dus blijft die staan, bekijk ik dat nog eens goed, uitgebreid en denk ik ja of nee. En in dit geval nee, en gaat het antwoord ‘nee, Geert, heel tof om dat aan te bieden, maar eigenlijk is dat toch niet mijn ding want dat is eigenlijk toch niet mijn doelgroep van mijn blog’ en dat is het antwoord. Dus er is een werkelijke vraag gekomen. Wat is mogelijk, allé ja, dat er bv zoals dat Jolien inderdaad de mail gestuurd heeft, ik ga nu naar die eerste (kijkt op comp), ‘wil je hierover je mening geven op monuments of matuvu’, dat is een vraag waar ik een antwoord moet op formuleren. Als ze mij gewoon een persbericht in de strot duwen en daar is niets van informatie bij dan is er ook geen vraag om een antwoord op te geven. Wat wel kan is dat er, dat ze mij een 51:00 mail sturen, waardat er een zodanig tof item instaat, in mijn branche en ik denk dan gewoon spontaan aan een bicycle lock, ik weet niet of je dat kent. Dat is een leuke cirkel, allé dat is eigenlijk een manier om u fiets op te hangen. Allé design.. M: ja I; ik zeg nu dat he, het had even goed het kastje kunnen zijn dat hier staat. Dat dat zo prominent in die mail staat, ‘boef’, dat item.. en daar een korte uitleg bij van ik zeg maar, een vitrastoel en een korte uitleg bij van ja we doen een speciale actie van vitra deze week en je hebt -50 procent. Hmm, als ik dat zie, en daar staat geen call to action bij, dan ben ik toch wel al geneigd om te zeggen: dat is 1 iets dat mijn interesseert, iets dat ik wil onthouden en dan ben ik wel voor mijn lezers bezig, of voor mijn vrienden, want in mijn vriendenkring zitten er wel mensen die een stoel aan -50% zouden willen kopen en dan ga ik hem misschien wel gaan bloggen. Bv er 52:00 is vorige week een computerprogramma dat tijdelijk 50% goedkoper was en heel betaalbaar werd. En dan heb ik wel een mail gestuurd naar een paar vrienden om te zeggen van ‘misschien interessant om op uw blog te zetten’. Ik heb getwijfeld om het op de mijne te zetten, maar bon, ik was te laat. Maar om te gaan, allé ja, dat zijn interessante, dat heeft mij ook opgeroepen om een call to action te doen, of het op

128 mijn blog te zetten of het door te sturen naar mijn vrienden, van ‘ey, heb je dat gezien, jong, daar is er -50% wou jij niet zo een stoel of ging je dat niet kopen voor een vriend van u’. En of dat dat dan via een rechtstreekse mail is of via dat op mijn blog zetten, voor mij is dat gewoon een manier om dat te verkondigen. Allé ja, ik kies gewoon de manier die het beste uitkomt op dat moment. Als ik het de hele wereld wil laten weten omdat ik denk van oeh, ik kan hier een paar mensen een plezier mee doen, dan ga ik dat ook doen en dan gaat dat de hele wereld zijn. dan is dat mijn blog. Als ik zeg van ‘ow, Kelly ging dat kopen’, ja dan ga ik een mailtje sturen naar Kelly. 10 53:00 M: Euhm, daarnet hebben we het al even gehad over dus gewoon, waar je naar kijkt als je persberichten krijgt en wat er belangrijk is.. I: foto’s M: foto’s (lacht). Zijn er nog algemene dingen, waarvan je denkt dat die voor andere bloggers misschien ook belangrijk zijn, maar voor jou misschien iets minder? Waarvan dat je weet? I: ik denk dat het in die volgorde is: een blogger heeft altijd nodig: een beeld en een tekst, een tof geschreven tekst. Niet zo’n saaie, ik denk dat het daar ook belangrijk is dat webcopyrighting anders is dan gewone, tekst voor in boekjes. Ik denk dat iedere blogger in sé de neiging zou moeten hebben om die tekst toch nog te veranderen, dus de algemene informatie die daarbij moet zijn is de productinformatie die je snel kan copy pasten, want dat doe ik meestal en ik denk vele anderen. Van ey ik heb dat gezien en dan de korte uitleg, dus een paragraaf lang en dan de praktische info: 54:00 waar kan ik het kopen, een link ernaartoe, rechtstreeks naar het product aub en niet naar de algemene site dat ik moet gaan zoeken. De prijs, als er een actie over is, in grote koeien van letters dat er momenteel een actie over is. En eventueel, wat dat altijd interessant kan zijn, wat er vaak gedaan wordt bij bloggers, dat als je het koopt via die code, dan heb je een korting. Dat is altijd interessant denk ik, dat je een meerwaarde geeft aan u lezers, ‘als je het koopt via mijn site, dan krijg je nu uitzonderlijk gedurende een week die korting’. Ik denk dat dat een promo is waar dat er niet genoeg gebruik van gemaakt wordt. En ik denk dat dat eigenlijk de basis is, gewoon, dat is ook iets wat dat monuments proberen doen heeft nu, is echt terug te 55:00 gaan naar de basic basic manier van een bericht te sturen, dat is namelijk een foto, en een uitleg en een korte mening en een link die daarin zit. En de informatie die iemand wil lezen zijn eigenlijk die dingen, hij wil weten van ‘wat is het, kan ik het zien?’ en ‘waar moet ik het gaan kopen?’ in het geval van online is dat gewoon een link waar je op klikt en je komt erop terecht en je kan bij wijze van spreke kopen. Of een adres, waar is de tentoonstelling.. maar dat is dan ook meestal een link naar een website, waar alle informatie dan nog eens in het lang en in het breed staat, en dat is ook iets waar dat een pr-bureau misschien meer aandacht moet aan besteden. Aan een systeem waar dat ze eigenlijk systematisch wel de lange uitleg opzetten. Zodanig dat als je naar een blogger, dat je zegt van ok linkt hiernaar en hier vind je de uitgebreide informatie.

129 11 Zie hierboven en vraag 5 12 55:52 M: ok, ik heb dan hier gewoon nog, dat zal wel tamelijk snel gaan, en dan daarna is 56:00 er nog één vraagje. Dat zijn, zoals dat we daarnet al bezig waren, maar dan gewoon al aangegeven. Er zullen een paar dingen tussenstaan die je al gezegd hebt. I: (vult blad in) ja, dat is inderdaad een goede.. (bij stelling links video’s) 57:06 Die return voor mij, allé ja, het is te zien hoe dat je dat ziet he, de return kan soms zijn, het testen en dan allé ja, ik ga het eigenlijk zetten hier.. M: ja I: wat wil ik zeggen, als de return geld is, nee dat hoeft niet, allé ja, dat is niet zo belangrijk. M: (bij laatste vraag). Euh, ja daar mag je gewoon eigenlijk voor jezelf kiezen bv wat dat je daarnet zei foto’s of zo, of zaken die in die lijst stonden. 58:43 I: (vult in) het is moeilijk, wat maakt een persbericht de moeite waard, ik ga dat naar hier verplaatsen zo.. M: is er iets dubbelzinnig in de vraag? 59:00 I: nee, hier, wat is belangrijk in een persbericht, gaat dat over de vorm of over de inhoud of over de twee. Allé ja, foto’s, als ik hier nu foto’s op drie zet, het is niet omdat daar foto’s instaan dat ik plotseling ga geneigd zijn om daar iets over te schrijven, het is daarom dat ik dat naar het laatste verplaatst heb. Het gaat erover gaan, ok het is een interessant item, het is (onverstaanbaar) dat die opmerkelijk exclusief komt erop, dus dat je eigenlijk een meerwaarde hebt om dat te gaan vertellen en dan komt het erop neer op het moment dat ik het krijg dat er een persoonlijke aanpak is, dat ik het kan testen en dan is het leuk dat er in dat persbericht ook wel de juiste informatie staat. M: want die vraag is ook eigenlijk content en vorm samen, zoals bv gewoon je krijgt 00:00 een mail, ‘vlam’, waar kijk je naar, direct. I: awel, dan is het in die volgorde. Dus dat is interessant item, dan vind ik het wel leuk dat, ja die twee horen eigenlijk samen, dus iets dat mij treft, de tweede stap zal zijn hoe het aangepakt is. Als ik daar een interessant item krijg en dat wordt mij gewoon de strot ingeduwd allé ja, het voorbeeld van die M: koffers? I: dakkoffers. Dat had wel een leuk item kunnen zijn, maar doordat het feit dat het onpersoonlijk aangepakt wordt is er toch al de neiging om in de vuilbak te belanden. En dan dus de persoonlijke aanpak en als er dan in een derde fase die mij aangeboden wordt om dat te testen. Ja dan ga ik zeker geneigd zijn om daar iets mee te doen. En dan vind ik het belangrijk dat er, allé ja ik ga dat hier veranderen 01:00 door goede vorm. Dus foto’s, goede uitleg. Zo is het. Als dat er dan nog een keer bijstaat, dat is belangrijk. M: ja ok, dankuwel 13 M: wat zou je er eigenlijk van vinden moest een persbureau zelf een blog hebben, is dat misschien interessant bv als ze daar echt zo hypernieuwe dingen opzetten dat je dat kan overnemen van ‘hey, kijk dit is iets nieuws of?’.

130 I: er zijn heel veel bureaus die dat hebben, dus ik vind dat dat moet kunnen. Ik denk wel dat het belangrijk is, er is daar één iemand van, hoe noemt die nu weer, die daar heel hard mee bezig geweest is. (Marké) heeft een seminarie gehad waar dat er een 02:00 speaker.. (zoekt op comp). Er is daar iemand die daar heel veel over doet, die namelijk een pr-bureau heeft in de UK of in Amerika die zo’n heel bureau heeft die zich enkel specialiseert in het online gebeuren of die mensen daarbij helpt. Ik denk dat dat Martin Uting is maar ik ben het niet zeker. Wacht he... nee (zoekt verder). Steven Davis, denk ik, ik ga nog even kijken. En die hebben het ideale online persbericht opgesteld. Die heeft dat ook getoond. Ik denk dat als je op slideshare 03:00 gaat, dat je wel die presentatie ergens zal vinden. Dat is prblogger.com heet dat. 3wpr is de company. Nu die hebben zo echt een format gemaakt waarop dat ze vinden van ‘ok dat is allemaal, dat is wat er eigenlijk, elk persbericht moet systematisch online geplaatst worden en dan moet er die en die gegevens, en er moet inderdaad gezorgd worden dat online dat je u videootjes embedded kunnen zijn. dus dat die eigenlijk op Youtube staan, zodanig dat bloggers die makkelijk kunnen overnemen, of bedrijven die makkelijk kunnen overnemen. Dus die hebben dat effectief heel dat systeem. Maar als ik daarnaar kijk, dan vind ik dat nog altijd lelijk. Dus ik denk dat het belangrijk is dat een pr-bureau dat heeft. En dat is één 04:00 manier waarbij dat het eigenlijk de journalisten, de bloggers, dat die altijd naar dat persbericht kunnen, dat dat in een bepaald format staat. Als ik meer info wil te pakken krijgen dat ik weet wie ik moet bellen, dat ik weet waar het te koop is, die dingen of waar ik de bron terugvind. Als je over Sony schrijft dat ik tenminste een link heb naar het Sonyproduct op de Sonywebsite. De blog is iets anders denk ik. Een blog moet een leuke manier zijn, een persoonlijke manier waar dat er dingen uitgelicht worden. En wat doet een pr, of een marketingbureau meestal, die gaan euh, daar leuke campagnes opplaatsen, ook soms leuke producten maar eerder van ‘kijk, dat is een toffe aanpak om iets te bereiken of dat of dat, dus ik denk als je als pr-bureau gewoon een blog zou maken met de producten en de press releases in, dat 05:00 dat fout zou zijn, omdat dat niet de juiste manier is. Dat is niet waarvoor dat een blog dient. Een blog is een web log, om dingen te vertellen op een leuke manier. M: en als ze die dingen aanbrengen op een leuke manier, dus niet in de vorm van een press release, maar gewoon ja, een klein kort leuk tekstje over schrijven I: dan.. M: blijft het nog altijd of.. I: dan ga ik nog altijd biased zijn, omdat ik denk dat is een pr-bureau en die moeten alleen maar leuke dingen schrijven dus de waarde die ik daar ga aan hechten gaat niet altijd dezelfde zijn als dat ik die van een blogger zou pakken. Dus dan denk ik dat de manier ook anders moet zijn, als je begrijpt wat ik wil zeggen. Dus daarom dat het interessant is om te kijken naar die prblogger. Zij hebben een manier, ik zou ze alleen mooier uitwerken, dat er een mooiere lay-out rondhangt want dat was bijzonder lelijk wat ik gezien heb. Maar het is wel goed gezien, in de zin van door het 06:00 feit dat zij... Het is geen blog, maar het is een gelijkaardig systeem, namelijk

131 systematisch worden alle items online gezet waardoor dat ze ook door Google vindbaar worden, maar waardoor dat er ook bloggers zijn die ernaar kunnen refereren, naar die press releases waar dat ze ook alle info vinden. Snap je? Het is niet meer de communicatie die enkel via mail gebeurt, nee het is ook de communicatie die online gebeurt. Dus een pr-breau in plaats van enkel mails of brieven te sturen, hebben ze plotseling al hun info ook nog eens online in een archief, waardat iemand als ik bv denk ‘ah waar zou dat pr-bureau nu mee bezig zijn’. of ik Google op iets en plotseling komt dat persbericht daartussen te staan. En dan heb je natuurlijk, je gebruikt gewoon een volledig ander kanaal. 07:00 M: ja I: dus in die zin denk ik dat dat een betere, wat zij ook aanraden van prblogger.com, een betere manier is om je producten, je persreleases online te zetten dan een blog, waar dat ik eigenlijk, dat is een hele hoge.. die online persberichten hebben een heel hoge geloofwaardigheid omdat ze zeer neutraal is en somt op wat er gebeurt. Een pr- bureau die blogt over dezelfde producten, zijn geloofwaardigheid is nul. Voor mij. Want zij gaan in sé altijd goed schrijven over producten die ze moeten verkopen voor hun klant. Dus als ik, als het mijn persbureau zou zijn dan zou ik systematisch kiezen voor het online zetten van de persberichten op een neutrale manier, waar dat de waarde van dat bericht heel hoog is want alle info staat erin, dan te kiezen voor een 08:00 blog die mij als geloofwaardigheid nul gaat zijn. M: ja. Dus dan eerder gewoon meer sec aanpakken, of? Want ofwel ben ik niet goed mee? Dus het gaat vooral om de info die .. I: die erin zit, meer sec ja, neutraler en ok je kan daar nog altijd die, het gaat hetzelfde zijn met wat je in u email schrijft he, je kan nog altijd een tof tekstje meegeven, maar de manier waarop dat je die informatie aandraagt, je gaat wel een mooie lay-out hebben, maar de info die erin staat is inderdaad sec, is allemaal die punten die we daarstraks gezegd hebben. Wat moet erin zijn; namelijk ik voorzie vijf foto’s van dat product, ik voorzie een korte tekst. Een droge tekst die er nog bijhoort, die eigenlijk zegt van wie, wat, waar, hoe, de links, ik voorzie embedded links, namelijk de youtubelinks, of de weet ik veel wat allemaal. Dat staat allemaal mooi op 09:00 één pagina vermeld en ik kan als blogger of als journalist of om het even wie die iets zoekt over dat product kan dat vinden in Google of kan dat vinden via de site van het pr-bureau maar die weet ‘hier vind ik alle info makkelijk terug’. Als ik per ongeluk mijn mail kwijt ben, ik weet dat ik dat op die plaats bij dat pr-bureau altijd kan terugvinden. Dat staat daar altijd online en op een neutrale manier inderdaad, niet de manier... Allé ik kan begrijpen dat een pr-bureau een heel aparte blog zou maken onder een andere naam en datzelfde op een hippe manier aankondigen, dat is de manier van de bloggers.. M: ja, dat is het verleidelijkst natuurlijk, maar.. I: ja dat is eigenlijk waar je het over hebt, kan je zoiets maken of niet. Ja je kan dat doen, los van alles, maar dan wordt je eigenlijk een nepblog die op een neppe manier 10:00 dingen reviewt die helemaal niet geloofwaardig zijn. Als je daar op dat hip blog uw

132 eigen naam plakt, dan ben je gezien. Want dan weet je ja ‘wat er hier in staat, dat is dat prbureau die gaan altijd goed schrijven zelf al is dat een archislecht product. Ik moet daar geen geloof aan hechten, dat is gewoon een misleidend blog. Het andere element is een heel waardevol element, waar dat iedereen zijn nut aan heeft en waar dat je ook weet ik kom hier op terecht en dat is een persbericht, ik moet dat lezen als een persbericht, ik moet dat niet lezen als een blogpost. M: ja, zoals dat je zei, je zou er wel naartoe gaan, bv met wat zijn ze bezig en dan gewoon.. I: ik denk, ik weet het niet, het zal de manier van communicatie zijn M: ja I: ik denk dat dat eerder zal getriggerd zijn, dat zou kunnen dat dat ook een rrs feed heeft, dat dat wel kan, en dat die wel in mijn feedreeder zal staan. Ergens vanonder, 11:00 niet iets wat ik elke dag lees omdat er zodanig veel info gaat inkomen die mij gene zak interesseert maar ik kan mij wel best inbeelden dat dat ergens staat, dus dat moet er ook wel zijn, er moet een rss, er moet technisch de eigenschappen hebben van een online archief met de inhoud van een blog, maar het noemt niet blog. Het noemt echt, en het heeft ook een andere structuur, het is een pr-archief. M: ja I: en ik kan mij inbeelden dat ik mij daarop abonneer, ik kan me heel goed inbeelden dat Jolien of om het even wie van het pr-bureau af en toe zegt ‘hey we hebben een aantal leuke nieuwe items’ en dat ik dan ernaar surf. Dat ik daar moet aan herinnerd worden. Euhm, ja, ik kan mij inbeelden dat ze daar specifiek een goede 12:00 categoriesysteem in maken, waarbij dat ze zeggen ok, zoals in vele blogs, er is een luikje it, er is een luikje allé ja, er zijn bepaalde luiken en dat ik als ze slim zijn zorgen ze dat er een manier is om u enkel op die ene categorie en dat gaan (onverstaanbaar). Want dan zie je plotseling, wat zijn persreleases eigenlijk. Waar halen de meeste grote gadgetblogs hun info. Bij goede press releases, want dat wilt zeggen dat er iets nog maar juist uit is. En dan kan je wel leuke dingen, dan kan je plotseling op je blog featuren ‘ah, de laatste nieuwe weet ik veel wat, koptelefoon, draadloze koptelefoon is uit’. Waarom, omdat je het gezien hebt. Maar het gaat nog altijd meer waarde hebben als ik die koptelefoon mogen testen heb, dan dat ik gewoon een persrelease geef van het laatste nieuwe ding want ik weet niet helemaal hoe die klinkt, of die goed op mijn oren zit, hoe lang de batterij meegaat en dergelijk meer. M: maar dus je zal makkelijker getriggerd worden als je die mensen kent en.. I: inderdaad! voilà (overtuigd) 13:00 En wat dat ik mij perfect zou kunnen inbeelden is dat ik daarop geabonneerd ben en dat ik weet dat dat Jolien is die daarmee bezig is en of dat er de verantwoordelijke staat. Ik heb Ine, ik heb diene blog, of weet je nog Jolien ik ben het. Ik ben daarin geïnteresseerd, ik wil daarvoor een review schrijven. Kan je mij daarvan een product opsturen? M: ja

133 I: en dat zit je op een andere manier te communiceren, want dan weet je dat je er allebei baat bij hebt. Ik heb een testding, dat ik graag test want misschien wil ik dat wel kopen en misschien krijg ik wel voordelen dat ik een betere prijs krijg wat dat vaak het geval is bij die dingen. Dus daar heb ik een baat, daar heb ik mijn winwinsituatie, en Joien is content want ze krijgt opeens zomaar iemand die enthousiast is om te schrijven over haar product terwijl dat ze het anders niet aan de 14:00 straatstenen kwijtgeraakt, bij wijze van spreke. M: ja, zou je verschillend staan tegen bv een blog van een bedrijf of waar dat we nu over bezig waren, die blog van dat pr-bureau. I: Euhm, goh, dat is te zien op welke manier dat ze dat aanpakken. Als we hebben over de sece manier. Allé ja, je hebt op veel sites ook van bedrijven, ik zeg maar terug een Sony of zoiets, die doen ook hun persreleases zelf op hun site. Dat is geen blog, dat zijn gewoon persreleases. Wat vind ik dat daar ontbreekt, dat is de sexyness. Ik bedoel ze zetten daar gewoon dat persbericht, zonder beeldmateriaal zonder iets. Dus voor mij, ik kan daar wel alle informatie vinden, maar ik ga die niet per sé overnemen, dus in die zin zou ik meer geneigd zijn om naar het pr-archief, ik zal het maar archief niemen, van het prbureau te gaan, waar al die info goed 15:00 opgelijst is. Dan dat ik naar die site van Sony ga waar die niet opgelijst is. M: hoe komt het dan.. allé bij dat persbureau gaat alles tesamen staan, ook van verschillende klanten enzo I: voilà, inderdaad. Maar ook, als het maar over ene klant zou gaan, dan denk ik dat die info te beperkt is. Allé ja, misschien dat er ene klant of een merk gaat zijn die effectief ook allemaal die videootjes toevoegt en weet ik veel wat. Sony was daar heel goed mee met hun Braviatoestand. Dan hadden ze plotseling een aparte site en advertenties met die konijnen stonden daar en je kon die kopiëren en dit en dat en dat werkte ook. Maar dat doen ze voor één ding en niet voor al hun producten. Dan 16:00 moet je meestal als blogger gaan zoeken naar het goede fotomateriaal. Allé ja, eigenlijk is het tweeledig. Het persbureau ontbreekt dat pr-archief en alle merken hebben gebrek aan dat pr-archief. Hmm, ja, daar is het, zou ik een blog lezen? Ik denk niet dat een bedrijf een goed, interessant blog kan maken. Dat zou alleen maar interessant zijn als er daar een toffe werknemer, of een toffe baas zijn ervaringen neerpent, maar dat is een totaal ander blog. Dat gaat niet over die producten. 14 16:12 M: Euh ja, allerlaatste vraag want het is hier aan het uitlopen. I: (lacht) M: Hoe zie je twitter daarin, in die evolutie, gewoon zo van meer zeggen direct wat je denkt en vanalles wat je tegenkomt zo van die dingen? I: ik denk dat twitter een heel grote value heeft, op het, allé ja, er zijn veel mogelijkheden die we nog niet benutten daarvan. Nu is het vooral een online chatonnozelheid.. ik denk dat er merken, bv een Dell geeft daar soms promoties op, dus dat ze zeggen ok nu, dit product aan min 10% of een release van nieuwe 17:00 toestellen daar en onmiddelijk een call to action terug dat je kan kopen. En die zetten daar ongelofelijk veel omzet op. Dus in die zin, ik kan mij ook inbeelden dat je iets

134 zegt en dat je zegt van bv in uw pr-archief dat je zegt ‘ok, release nieuwe Sonyheadphones’ zal ik maar zeggen en dat daar staat twitter this en dat je met één klik op de button dat bericht lanceert. En dat er veel mensen gaan gaan kijken, want veel mensen klikken op die links. Dus in die zin denk ik dat dat wel een kracht heeft, maar je moet ze heel goed benutten. Je moet heel goed opletten dat de info die daarin steekt, opnieuw dat uw bericht, en dat is dan wat ik bedoel, ik vind de vormgeving als pr-blogger een manier. Hun inhoud is goed maar hun vormgeving 18:00 niet. De sexyness van een pr-archief is slecht. Wat wil ik zeggen, als ik zou linken naar dat pr-archief vanuit twitter en dat ziet er lelijk uit. Dat heeft geen mooie stijl, dan ga ik daarop afknappen. Als ik daarentegen een twitterinfo zou kunnen geven naar een prblog dat mooi die foto’s heeft en dat mooi toont dan ga ik dat wel doen. M: ja dat is gelinkt he, een beetje I: ja, die stijl dat is net hetzelfde als dat je bij die konijnen van Sony zou gezegd hebben van twit this en die nieuwe advertentie is uitgekomen of dat filmpje staat online, ja iedereen gaat daarnaartoe, die site was ongelofelijk bezocht. M: ja I: en dat werkt om daarover te twitteren, maar om te twitteren naar een lelijke lege 19:00 pagina waar er een droog pr-bericht staat dat werkt niet. M: maar denk je dat het sneller zou gaan, dat iedereen veel sneller zou gaan kijken? I: ik denk dat dat van onderwerp afhangt. Ik denk dat als jij morgen.. en Apple is daar heel goed in. Iedereen zit te wachten op de nieuwe iPhone. Als er daar dan een persbericht rondgestuurd wordt, dan gaat dat rond en dan gaat iedereen gaan kijken, maar dat gaat via alle kanalen. Dat gaat via de kanalen waar dat ze daarop zitten te wachten, want dat is een product waar ze op zitten te wachten.. apple insider en alle roddel en leeksites zitten daarop... Maar ik ben zeker, het moment dat de nieuwe iPhone uitkomt staat dat een dag later op heel veel blogs en heel veel 20:00 twitterberichten. Maar dat is omdat dat zo’n hip bericht is, maar ik kan mij inbeelden dat als er een nieuwe jabra uitkomt dat dat niet noodzakelijk die twithipheidsgehalte heeft. Ok ja er is een nieuwe jabra uit. Daarentegen als die nieuwe Jabra ik weet niet wat is, ja dan is dat relevant. M: wat ik daar nog over wou vragen. Als je nu gewoon de iPhone neemt als product, dus binnen hetgeen dat veel mensen interessant vinden en dan ook alleen maar op die groep die dat interessant vinden gericht. Je zet dat bv op uw blog en op twitter. Allé gewoon als ik al logisch nadenk, bij twitter gaan er veel sneller mensen erop kijken of ben ik daar mis in? I: je hebt daar gelijk in. Twitter is hier en nu, een blog is iets wat op lange termijn.. en wat dat ik ook bv doe is als ik een heel tof blogpostje gedaan heb dat ik echt wel wauw vind of interessant voor de mensen dan ga ik dat ook gewoon op twitter even 21:00 kort zetten. Want ik merk dat mijn lezers als ik op twitter iets zet, vlam de hoogte ingaan. Je hebt ook een groot bereik van mensen die niet noodzakelijk u blog lezen maar u wel volgen op twitter en plotseling zeggen... Op twitter zeg je dingen die eigenlijk, behalve dat er veel naar gegeten wordt en gedronken en gepraat wordt en

135 andere mensen zien. De berichten die erin komen zijn vaak berichten die hier en nu belangrijk zijn. en zo wordt er ook mee gewerkt. Op conferenties wordt er hier en nu meegevolgd en wordt er geschreven ‘ik krijg hier en nu dat te zien, die slide, vanvoor en ik post dat en ik link dat naar de pagina waar die slides te zien zijn. dus in die zin wel, maar ik denk dat dat echt wel per product afhankelijk is of dat interessant is. M: ja I: ik kan, ja, ik denk dat daar meestal een echte goede trigger moet aan vasthangen. Zoals Dell dat gebruikt en zegt van ‘hier en nu is er een promotie’. Wham, iedereen 22:00 gaat daarnaartoe want ze kunnen dat plotseling zoveel goedkoper krijgen. Hier en nu is er een uitverkoop van onze laatste modellen. Het gaat over die hier en nu die belangrijk wordt en op een blog is dat niet. Op een blog is dat, de iPhone is uit, niet hier en nu, want dat is wel belangrijk dat hij nu uit is want anders kon ik er niets over schrijven, maar wauw hij is uit en hij kan dit en dat en het gaat niet zozeer over hij is NU uit maar wel hij is uit. En ik denk dat daar het verschil ligt in de toepassingen. Twitter bv voor nieuws is heel belangrijk. Er is nu een vliegtuig gevallen en we weten nu dat het in de lucht al uiteen was en we hebben nu de eerste dode gevonden bij wijze van spreke. Het gaat over dat nu aspect en ook de 23:00 interactie. Het feit dat je, als ik zeg ‘ik zoek een dokter of een babysitter of weet ik veel wat’ dat er daar iemand kan op reageren en mij oplossingen aandragen. Maar voor een pr-bureau is dat minder relevant want die willen gewoon zeggen wat dat er M: ja en ik was ook door aan het denken, ja dat gaat niet in die Google ranking komen ook niet. I: nee M: allé als mensen daarop zoeken is dat ook wel.. I: ja, het is daarom dat ik wil zeggen hier en nu en dat is straks is dat verdwenen. M: ja dat verschuift.. I: Dat is het probleem aan die twitter, als je daar niet in mee bent dat je het ook niet gehad hebt. Het is niet zoals een blog waar je het achteraf nog kan lezen of allé ja, je kan bij twitter, maar om zo twintig dagen terug te gaan in die berichtjes dat is zever. 24:00 Maar dat is inderdaad, dat is het nadeel, maar het is een groot voordeel om met dat hier en nu iets te doen M: ja, het kan een trigger zijn voor u lezers he I: absoluut, en pride magazine doet dat heel goed, die lanceren zo echt wel leuke korte titels en dat gaat meestal over product releases ze. Dat zijn zo (zoekt op comp). P/Bridemagazine.nl denk ik en ik denk dat die gewoon P/Bride op twitter noemen. Ah nee dat is het niet. En allé ja, die hebben heel toffe, die laten altijd heel leuke dingen vallen. Dat je iedere keer zegt van ‘tiens, hier wil ik wel op klikken’. Dat gaat dan over vanalles, over groen papier of euh, allé ja, de manier waarop dat ze dat op twitter zetten heb je iedere keer zin om daarop te klikken. ‘snuit je neus in 25:00 een boom’, dat kan daar effectief zo staan en dat je dat leest en dat je denk t van wat is dat nu, ik ga daarop klikken. Het heeft ook dus met de vorm te maken dat je dat kan meegeven.

136 M: ja dat ziet er wel leuk uit I: en dus bv als ze zeggen PSP go met uitschuifbaar display, ja dat gaat ook op hun twitter komen. Maar dat weet je ook van hen, en dat dat ook een relevant bericht is. Zij zijn dan ook geen blog, zij zijn dan ook een magazine, een online magazine. Dat is terug.. M: ja dat is weer iets anders I: een Clickx magazine kan hem dat ook permitteren. Een blog, dat zijn echt zo, je hebt er zo’n paar Belgische blogs die eigenlijk ook veel meer magazines zijn. voor mij is dat dan eigenlijk meer een online magazine. M: ja ok, het spijt mij heel erg dat dat zo uitgelopen is maar ik wil u wel heel erg bedanken voor al u tijd en uw commentaar want ik vond het wel super interessant.

137 Interview blogger 2 Datum: 25/06/09 Duur: 47:24

1 00:00 VO: En test het maar eerst dat je alles, of ik weet niet of je het al.. M: ja ja, gisteren was het ook iets drukker met werken en al en dan is allemaal heel goed gelukt, dus dat is goed. VO: Perfect, dat is een hele goede dan. M: ja ik heb hem geleend. VO: Voilà M: Het eerste dat ik moet vragen heb ik je daarnet al gevraagd, dus dat persbericht wat je daarvan vond? Dus dat was open enzo, maar je had er dan ook geen tijd voor? VO: ja, dat was goed gestructureerd en zonder omwegen en dat is exact hoe je bloggers moet bereiken. Je moet zeker en vast niet te veel rond de pot draaien want dan beginnen de mensen direct te denken dat er nog een verborgen agenda is of zo. 01:00 Maar als je gewoon heel open zegt van kijk, wij zijn een bureau en wij onderzoeken dit en wij zoeken mensen die willen testen of een proefdraaing installeert, maakt niet uit. Dan zijn bloggers daar het ideale doelpubliek voor. Je moet er natuurlijk ook tegen kunnen dat als het slecht is, dat ze iets slecht schrijven. Dat heb je niet onder controle he. Dus je vraagt hun mening, een mening kan positief of negatief zijn. maar ik vond, het was goed en duidelijk opgesteld en je wist wat je moest doen of wat er getest ging worden, maar bij mij kwam het dus gewoon toevallig slecht uit. Het was die periode ook heel stil op mijn blog trouwens, omdat dat was ook de periode dat ze bij Microsoft hadden gezegd dat ik een andere job moest zoeken ergens binnen Microsoft. Ik was al zo heel erg met vanalles anders bezig, behalve met bloggen. En dat is ook heel eigen aan bloggers, je kan niet verwachten dat dat er direct dezelfde dag komt of zo, want die mensen passen dat gewoon in in hun 02:00 leven. Dat zijn bloggers, dat is niet hun beroep he, dat is een hobby he, bloggen. En sommige mensen gaan daar dan direct tijd voor maken, maar andere mensen zeggen ‘ik moet nog dit doen, ik moet nog dat doen’, die hebben nog andere.. en dat komt daar dan ergens.. dus als je een artikel hebt uitgestuurd moet je toch 4 à 5 dagen rekenen voor je nog eens een mail stuurt om te vragen van ‘zeg, is het goed aangekomen of heb je het ontvangen of ja’. Dus dat is wel heel belangrijk. M: ja, ok M: en dan uw blog zelf, heb je die eigenlijk opgestart als –want ik heb dat al een paar keer gehoord- VO: Maar wacht eens, en heb je dat niet naar Coolzor Marketingtods gestuurd? Of vergis ik me? M: Euh VO: of op welk blog heb je me geselecteerd? Micromiel? 03:00 M: jajaja, dat was het (lacht) ik kon even niet meer op de naam komen..

138 VO: Ja maar het is ook heel belangrijk dat je op voorhand even duidelijk goed kijkt naar waar die bloggers mee bezig zijn. want bv ik krijg ook nog regelmatig emails van mensen die dan vragen ‘wil jij mijn boek lezen en bespreken op uw blog’ en terwijl ik die Marketingblog een jaar geleden verkocht heb en dat is niet meer mijn blog. Dus als je al minstens al meer dan een jaar niet weet dat ik daar niet meer schrijf.. M: Maar dat wist ik wel.. VO: Awel ja, dan is dat ook heel goed. Maar ik geef maar als voorbeeld dat je gewoon veel achtergrondresearch moet doen voor je die mensen contacteert. En dat is in dit geval goed gebeurd. Ik heb daar niets dan positieve dingen over te zeggen. Ik voel me wel schuldig nu dat ik er niets over geschreven heb. 04:00 M: ah nee, totaal niet.. Nee dat was zo, het was een echt product en een echt bureau, maar het hing wel vast aan mijn thesis, omdat ik die mensen ken ook. En dat was dan handig, dan kon ik dat gebruiken en was dat ook echt en dan is u experiment ook, allé ja.. VO: Ja nu is het ook echter he.. M: Awel ja 2 04:07 M: En dan wou ik gewoon vragen ja, uw blog, dus dan het is te zien over wat je dan wil praten, Micromiel of Coolzor. VO: ja Micromiel, dat is mijn blog. Coolzor is mijn blog niet meer. M: ik weet niet, het begin. Gewoon in het begin dat je bent beginnen bloggen, het is dat wat ik wou zeggen. Ben je dan gestart om gewoon voor jezelf een archief te hebben van zaken die je tegenkomt, waar dat je over denkt, of is het eerder omdat je.. VO: Dat was zeker en vast het geval met Coolzor marketingtods, maar de Micromielblog ben ik begonnen omdat ik bij Microsoft ben beginnen werken en dat is ook het ogenblik dat ik Coolzor heb verkocht. En Micromiel is eigenlijk hoofdzakelijk 05:00 een blog over mijn leven bij Microsoft, dat ging over mijn reizen, over de dingen die we lanceerden, over de producten die aangrensden bij dingen die ik moest presenteren. Dus dat is eerder een beetje en life log, en zo ja wat gebeurt er in het leven van Miel terwijl die bij Microsoft werkt en die blog staat ook minder open voor marketingstunts. (kijken wat we willen bestellen...) M: ja kijk maar eerst even. VO: Ja doe maar he M: ja het is omdat er een verschil is in het feit dat je dat voor jezelf ziet als een soort 06:00 van archief of dat je dat echt bent beginnen schrijven omdat je wist dat er een groep mensen was die daarin geïnteresseerd ging zijn. VO: Ja, het is zo, als evangelist voor Microsoft is het enorm belangrijk dat je een kanaal hebt om met mensen te praten. Twitter is één ding, maar u blog is een ander ding. Dus verslagen van evenementen, aankondigingen van evenementen, van 07:00 allerhande toestanden. Dat is...

139 09:30 (ober komt aan tafel, bestellen drinken) (kijken verder) M: Dus ja, wacht even om even terug te keren. Dus helemaal in het begin was het ook meer voor dat archief enzo en daarna was dat meer.. VO: Ja, mijn marketingblog was puur archief, dat was om dingen te archiveren die ik heel leuk vond, mooi vond, handig vond, waar ik later op wou terugkomen in één of 10:00 andere campagne of waar dat ik gedachten op kon baseren. Toen werkte ik ook nog voor een marketing kantoor, allé voor een advertising agency. Dus dat was ook heel belangrijk van die dingen te archiveren voor mezelf. Dus dat is een heel andere benadering wel. M: En dan, als Microsoft evangelist was dat eerder omdat je wist dat er mensen zijn.. VO: ja omdat ik een kanaal moest hebben he. 3 10:21 M: Ja, dan zou ik u eerst willen vragen of dat je dat hier wil invullen. VO: invullen? M: dat zijn gewoon een aantal stellingen en dan mag je kijken in welke mate dat je akkoord gaat. Als er iets niet duidelijk is mag je het altijd vragen. VO: (vult in) ja, dat is mijn werk, ik praat voor 5, 6, 700 mensen per maand. M: ah ja 11:00 VO: maar ik zal het hier zo wat.. (verplaatst schaal) M: dat is goed VO: En ben ik erdoor M: ja, net VO: en zo’n stempel erbij: goed zo M: je krijgt een pluim 4 11:47 M: ja, ook met wat je daarnet zei dat je voor zoveel mensen spreekt dan, maar los daarvan, via uw blog, denk je dat je mensen dan aanzet om over bepaalde dingen na te denken en van mening doet veranderen. VO: ja, dat is ook de bedoeling, dat is mijn job ook. 5 12:00 M: en is dat dan algemeen gezien ook, of eerder voor ICT dan? VO: ik zou minder credibel zijn mocht ik spreken over voedsel ofzo. En ik zeg van: ‘ik heb hier een nieuwe pizza getest en dat is een keigoede pizza”, daar geeft niemand iets om. M: ja VO: dan krijg je van die commentaren van ‘hmmmm’ en dat is alles, dat zegt niets. M: en bij, allé ja, bij IT merk je dat ook effectief dan? VO: ja M: ok dat is goed VO: dat is ook een beetje het imago dat je stilletjes opbouwt he. M: ja 6 12:58 M: ja, dus dan opnieuw met die persberichten dan, als je die dan toegestuurd krijgt, kan je voor mij dan de positieve en de negatieve punten een beetje opsommen? 13:00 VO: voor één stuurt dan is dat ook zo als een persbericht begint met ‘beste bloggers’

140 dan is dat fout. Want een blogger moet denken dat je dat bericht, die weet dat je dat naar 100 mensen stuurt, of naar 50 of naar 10, maar je kan minstens moeite doen om die mens zijn naam te gebruiken. En ok dat is meer werk, dat je 50 mails moet sturen ipv ene, maar één dan komt het al zeker niet bij de spam terecht, want als je al die adressen in bcc gaat zetten, dan komt dat heel vaak bij spam terecht. Dus moet je dat er nog gaan uitvissen, sommige mensen doen die moeite zelfs niet om 14:00 dat eruit te vissen. Maar als je dat één al ergens een beetje, een iets persoonlijkere toets. M: ja VO: dus dat is de eerste tip die ik kan geven. Een tweede, ik heb het daarnet ook 14:20 gezegd, draait aub niet teveel rond de pot. E-mails lezen kost tijd (gsm gaat, neemt 16:24 op en babbelt).. Wacht, sorry M: oei VO: ja ik ben nu niet iemand die afspraken maakt, enfin het zal wel aan mij liggen. Ja, kan gebeuren he M: het zal niet zo lang duren VO: nee, nee ‘maakt niet uit het is voor volgende week dan’, volgende week heb ik een andere job, laat maar zo. Dus waar waren we? M: ja, VO: sorry voor de onderbreking 17:00 M: niet rond de pot draaien VO: ja, zoals die mensen, ‘hadden wij vandaag geen afspraak’, ja sorry, blijkbaar niet anders had ik dat opgeschreven. Euhm, ja dus dat je direct to the point komt en zegt ‘kijk, we contacteren u, omdat we één al een tijdje uw blog volgen en vinden dat dit product een beetje aansluit bij de dingen waar jij over schrijft enz’. en dat je zegt van ‘ok, zou je het erg vinden mochten wij u een product sturen om te testen, en dan zeggen ze van ja of nee en dan kan je dat opsturen en dat is het gewoon. Je moet gewoon heel direct zijn en zeggen waar het op aan komt. Dat is heel erg belangrijk, en persoonlijk zijn. M: ja Ok, als er u nog iets te binnen schiet, ergens, je moet het gewoon maar zeggen, 18:00 onderbreek mij maar. Wat jij te zeggen hebt, is belangrijker dan.. VO: neen, niet echt, maar M: (lacht) nee maar het is waar VO: ga gerust verder 7 18:08 M: maar dus je krijgt wel specifieke informatie toegestuurd voor u? Dat is wel zo? VO: zelden of nooit eigenlijk M: echt? VO: echt M: ja, dus dat was mijn vraag eigenlijk. Hoe is die verhouding dan met de spam en

141 de degelijke informatie? VO: Ik moet zeggen, bij mijn marketingblog was dat veel frequenter omdat die ook veel populairder was. Dat was een veel ruimer kanaal, een veel groter publiek en bij Micromiel is dat echt een beetje een bijna niche, het scheelt niet veel maar dat gaat echt alleen maar over technologie, over nieuwe producten, over nieuwe downloads over evenementen. En de mensen die die blog lezen, dat zijn er ongeveer 1000 per 19:00 dag of zo, in vergelijking met die marketingblog waar dat dat er 20.000 per dag waren, scheelt dat wel wat. En bijgevolg zit dat ook veel minder op de radar, dus je krijgt ook veel minder e-mails om dingen te testen of zo. Ook omdat het voor mensen, als die uit naam van een firma bloggen, niet altijd vanzelfsprekend is om over andere producten te beginnen bloggen. Omdat dat heel vaak minder geloofwaardig is. Als iemand bv mij een mail zou sturen en vragen van ja ‘wil jij een nieuwe telefoon van Nokia testen’ dan is dat redelijk raar, omdat ik bij Microsoft werk en wij hebben Windows mobile en Nokia is concurrentie. M: ah ja VO: ah ja, dus in die richting zou het dan, allé ja, bijgevolg sturen agencies als these days ook geen mails naar mij omdat te testen want die weten dat ook van, dat is de 20:00 andere kant. Misschien moet je ook wel ergens onderzoek doen om te kijken van ja, sluit dat wel aan, compromitteert dat die mens op zich niet als die daarover praat en tast dat zijn geloofwaardigheid niet aan? M: ja VO: dat is wel belangrijk M: dus die verhouding.. het is heel weinig he? VO: ja, echt waar heel weinig. 8 20:29 M: En als ze je dan toch persoonlijk benaderen kunnen ze daar dan te ver in gaan, bv een toon aanslaan die eigenlijk niet gewenst is, zo.. VO: als het mensen zijn die ik ken dan is dat meestal op een heel familiaire manier. Euhm, ik krijg een mailtje van ‘Zeg miel, we hebben hier dit of dat, heb je geen zin 21:00 om mee te doen?’. En ik doe dat ook naar bloggers toe, voor Microsoft.. Voor Microsoft doe ik dat ook he, bloggers contacteren en uitnodigen op evenementen en vragen of ze producten willen installeren en testen. En het ding is als je die mensen zoal eens twee of drie keer gezien hebt, dus dat wil ik ook zeggen, dat is ook heel belangrijk dat je naar evenementen gaat waar die bloggers samenkomen, naar Barcamps, naar Twittergroepen, dat je af en toe een keer uw gezicht daar laat zien, gewoon om te netwerken met die mensen en om een andere relatie op te bouwen dan diegene van ‘ik stuur u een e-mail, en jij moet iets schrijven en ik zeg merci’. Want dat is een heel rare relatie, maar als je die mensen kent in levende lijve wordt dat pakken gemakkelijker en dan staan die daar ook veel meer open voor want die kennen u en ‘ja het komt van dedie of van dedie’. M: ok, maar je hebt niet bv dat mensen die u niet kennen plotseling heel erg persoonlijk en familiair beginnen doen? 22:00 VO: Nee, dat heb ik nog niet meegemaakt, en als dat zo zou zijn, dan zou ik gewoon

142 een mail terugsturen van ‘ken ik u?’, echt zo van ‘sorry, ken ik u?’ M: ok 9 22:16 M: Ja, met al die spam enzo dat je krijgt en zo allé gewoon die berichten die dan niet persoonlijk naar u gericht zijn, heb je dan nooit het gevoel zoals bij reclame of zo, zo’n intrusief gevoel, dat ze je echt gewoon aan het bestoken zijn.. VO: bwo, spam is spam Als ik mijn niet persoonlijk aangesproken voel dan klasseer ik dat gewoon onder spam. M: ok 10 22:52 M: daarnet heb ik u al gevraagd om die positieve en die negatieve punten, maar dat was eerder voor uzelf, wat je daar zelf van denkt. VO: ja 23:00 M: is er dan gewoon algemeen, bij andere bloggers dan misschien iets meer dan bij uzelf of zo, iets van waar he zegt van daar moet je echt wel op letten? Maar dat dan misschien minder geldt bij u? VO: Dat is een heel goede vraag. (gsm gaat opnieuw, praat). 23:40 Mensen veranderen van telefoon enzo zonder iets te zeggen of misschien wou hij dat zeggen. Even kijken, wat zou er heel belangrijk zijn.. Het is heel.. naargelang de 24:00 producten die je wil sturen, dat je ook een beetje kijkt naar de gezinssituatie of de persoonlijke situatie. Bv Michel Vuijslteke, dat is een heel bekende blogger in het Gentse, over het algemeen is dat iemand die heel invloedrijk is in de blogosphere, maar die heeft ongelofelijk veel last van zijn rug. Dus aan die mens moet je niet dingen gaan beloven, zoals een bongobon voor een pretpark of zo, of als hij over iets praat.. Laat ons zeggen, dat is ook een culinaire genieter, dus je moet daar ook niet gewoon pakje Croky naar sturen of zo, je moet zo een beetje kijken naar.. Laat ons zeggen dat het heel belangrijk is dat je weet met wie je communiceert. En dat je, op voorhand in een RSS lezer een feed samenstelt van 20-30tal blogs van mensen 25:00 waarvan je zegt van die zou ik later eventueel kunnen contacteren voor bepaalde producten, maar dat je die dan ook volgt. En als die iets posten, waar je een mening over hebt, dat je dat dan ook uit eigen naam daar een commentaar op zet als je daar commentaar op hebt. M: ja VO: wat je ook zou kunnen doen is zelf een blog beginnen, met daarop bv alle dingen die je geleerd hebt rond bloggermarketing enz. dat je een soort blog voor jezelf start waar je in verschillende postjes op gaat zeggen van ja, en ik heb dit geleerd en in het algemeen.. dat je een soort van prblog opstart. En dat je een beetje uzelf heruitvindt als iemand met veel expertise in dat gebied en dat je dan gewoon u, allé ik zeg niet 26:00 dat je al u geheimen moet gaan opschrijven, maar dat je toch een aantal van u bevindingen en conclusies publiek maakt. En dat je dan achteraf ook die bloggers kan contacteren, en zeggen van kijk, je hebt toen meegedaan aan dit en dit testprogramma, de resultaten of bevindingen daarover heb ik hier op mijn blog gepost. Euhm, dat zou alleen maar aan credibiliteit doen toenemen voor uzelf in de

143 bloggerswereld. Dus dat is bv een voorbeeld. M: ok 11 Zat al in voorgaande vragen 12 26:35 M: En dan nog meer invullen.. Ik heb zelf al een aantal dingen opgeschreven. Ik heb dat natuurlijk eerst liever aan u gevraagd. Als je opmerkingen hebt of vragen, dan moet je het maar zeggen. 27:00 VO: Ah, kijk voilà, je bent goed bezig he, al hetgeen ik zeg staat hier al tussen. Dat is redelijk belangrijk... (vult in) Dat is ook redelijk belangrijk.. Kan ik wel appreciëren, dat is heel belangrijk... Dat vind ik gewoon plezant.. Dat is wel belangrijk, inderdaad, dat heb ik daarjuist niet gezegd, dat je in uw persbericht ook zeker en vast verwijst naar online resources 28:00 (eten wordt gebracht) M: ah, ja nu zit je met u papier VO: dat is niet erg, we zijn er bijna door. He, dus dat je resources online zet waar die bloggers naartoe kunnen, foto’s, logo’s, productinformatie. Dat is wel belangrijk, dat is echt heel belangrijk. Een blogger leeft online he, dus alles dat online staat is goed. 29:00 Dus embedcodes voor filmpjes ook heel belangrijk, anders ik heb dat vroeger een paar keer gehad voor adidas enzo he, dan sturen ze u zo van die quicktimefilmpjes door. En dan moet je dat zelf nog gaan uploaden naar Youtube enzo, en ja ok dat is dan wel plezant want dan staat het in u eigen kanaal, maar het is goed dat dat voorzien is M: ja, dat je er gewoon naartoe moet. VO: Awel ja, dat iemand anders dat al gedaan heeft. Boodschap is kort en krachtig is ook belangrijk. (Overloopt zaken) Als je zegt ‘uw blog wordt niet als een kanaal voor publicatie gezien’, dat is fout he, dat is juist wel he, je wilt graag dat die daarover schrijven, je ziet dat wel als een kanaal.. een beetje contradictie in u vraagstelling. Dus men brengt een interactie teweeg, laat u participeren, dat is heel belangrijk, plezant, je wordt betrokken in het 30:00 verhaal, ja dat is goed. Maar dan zeg je ‘uw blog wordt niet als een kanaal voor publicatie gezien’, dat is een contradictie, want als je betrokken wordt in het verhaal dan is uw blog juist wel belangrijk als kanaal. M: ja VO: er zitten tags voor technorati, delicious enz in het persbericht. Ja, dat toont, laat ons zeggen, ik zal zeggen dat het belangrijk is maar dat toont vooral dat je mee bent en dat je het de bloggers gemakkelijk wil maken en zegt ‘als je dat allemaal onder deze tag doet’ dan kunnen wij dat goed bijhouden, dat is belangrijk. En wat is de return die voorzien wordt? M: Euh ja, dat is hoe dat je dat zelf ziet he. VO: wat? M: is dat een vraag of? VO: ja je zegt hier ‘er wordt een return voorzien voor u’

144 M: ja dat kan je zelf invullen he, dus sommigen zeggen dan, betaal mij daarvoor of 31:00 gewoon je hebt meer credibiliteit omdat je als eerste bent bv, zoiets VO: awel, ik ga daar een 3 zetten in het midden, één omdat niet voor iedereen is geld belangrijk, en sommige mensen vinden dat gewoon plezant om dingen te testen. M: ja, maar het gaat ook niet gewoon over geld he, dus je kan dat zelf invullen VO: nee maar ja, of dat je het mag bijhouden achteraf of zo M: ja ja VO: dat vinden ze wel plezant, bijhouden achteraf dat is altijd goede punten. Dat is raar he, maar bloggers dat komt, allé ja, dat is een beetje zoals op reis gaan naar een derdewereldland met een zak vol stylo’s. Dat is echt waar he, veel bloggers hebben dat, als ze dat mogen bijhouden achteraf... en dan 11 maak een top 5 (leest 32:00 vraag voor) Ik denk eigenlijk he, dat je dat al heel goed hebt samengevat in al uw vragen. M: Ja, maar dan wat ik daarmee bedoel is eigenlijk, als je dat binnenkrijgt in uw mailbox, zo’n bericht, waar je dan gewoon.. dat is vorm en inhoud samen, dus gewoon alles tesamen, waar je direct op gaat letten en daar dan een soort van ranking van maken. Want ik heb misschien alles al gezegd maar voor sommige mensen is het ene belangrijk dan het andere. VO: ok Nu ben ik echt mijn kop aan het breken of ik met die mens had afgesproken vandaag 33:00 he. In Bosvoorde of all places, ik zou mij dat toch wel herinneren dat ik in the middle of nowhere afspreek met iemand. Ik vind dat bizar he, mensen die zo bellen. Ah ik zit hier te wachten op u. Huh. M: ja dat is wel raar dat je u daar niets van herinnert VO: ik weet dat ik daar een mail naar heb gestuurd, maar misschien heeft die een mail daarop teruggestuurd en heb ik daar niet meer op geantwoord. Kan he.. Misschien is dat in mijn spam terecht gekomen M: voilà VO: en is de tonijn goed M: ja, echt wel 34:00 Je kan er even mee wachten om dat in te vullen. VO: zeg maar he M: ja, ik ben aan het kijken 13 34:13 M: er zijn pr-bureaus die zelf een blog hebben. Wat vind je daarvan? VO: ondertussen is dat gewoon achterhaald. M: ja VO: je moet een blog hebben als je iets te zeggen hebt. Als je iets wil delen, en een goed voorbeeld is Boondoggle. Dus die, de mensen die bloggen op de blog van Boondoggle, dat zijn strategen, marketingstrategen en die posten allemaal dingen die zij interessant vinden die zij tegenkomen. Dat heeft een toegevoegde waarde. 35:00 Andere bureaus die herposten gewoon nieuws. En dat is minder belangrijk. Dus moet je jezelf de vraag stellen, ik ben een bureau. Is het nodig dat ik een kanaal opendoe?

145 Zijn er mensen in geïnteresseerd? Heb ik zelf iets te zeggen, toegevoegde waarde behalve het reproduceren van nieuws? M: dus gewoon, nieuwe producten of campagnes daarop posten dat is eigenlijk gewoon...? VO: je kan dat wel doen he, Duval Guillaume doet dat, bv, en langs de ene kant is dat plezant omdat je een overzicht krijgt van wat er allemaal gedaan is bij dat 36:00 bureau, maar je moet vooral, als je dat gaat doen, het verschil bij DG is dat ze er heel vaak achteraf ook resultaten bijzetten, bij campagnes. We hebben zoveel mensen bereikt, de opnames waren daar en daar gebeurd, het heeft zoveel gekost weet ik veel. Informatie die aanvullend is bij gewoon de campagne. M: Ja, ok, en bv de interne werking van zo’n bureau, de mensen die daar werken en daar meer uitleg over geven, zou dat misschien een meerwaarde kunnen zijn? VO: Nee, dat was vroeger al de who’s who he, op websites heb je dat nog dikwijls dat je nog kan kijken met een foto, wie werkt daar wat doen ze. Dat moet je niet op 37:00 een blog zetten zoiets he, dan heb je gewoon een contactpagina of een wie is wie pagina. M: ja, maar dan zo meer waar die mensen mee bezig zijn en van dag tot dag zaken zeggen? VO: als je dat goed inpakt kan dat mooi zijn, ja, voilà, ik zeg het je moet een verhaal vertellen. Je moet zien dat je iets te vertellen hebt. Als jij van mening bent dat je rond iedereen die daar werkt een mooi verhaal kan spinnen, dat die zelf ook dingen kunnen toevoegen, voilà, dan heb je een reden om te bloggen. De vraag is wat ga je doen als iedereen is voorgesteld. 38:00 M: ja ok en dan. Misschien wel grappig omdat je zelf zo’n blog hebt gehad, allé nog altijd hebt natuurlijk, maar, van bij Microsoft. Zou je dan anders kijken tegenover een blog van een pr-bureau of een blog van een bedrijf zelf, van iemand die werkt bij dat bedrijf, als meer genuine? Omdat een pr-bureau heeft meestal meerdere klanten enzo? VO: laat ons zeggen dat je ervan uitgaat dat als iemand ergens werkt, dat die zeker en vast een bepaalde expertise moet hebben in een bepaald veld. En zeker in het 39:00 begin zal je met iets meer aandacht kijken van ‘waar is die nu mee bezig, wat gebeurt daar allemaal’ en als in het begin die verwachting wordt ingelost, dan denk ik wel dat dat een hele goede blog kan worden. Als je van in het begin de mensen meekrijgt. Alleszins meer credibel omdat daar inderdaad, er wordt vanuit een beroep of ambt gesproken over bepaalde dingen of situaties, dat is altijd een beetje toegevoegde waarde. M: ok 14 39:26 M: en dan zijn we eigenlijk al aan de laatste vraag. VO: hopsa, het zijn korte diepte-interviews tegenwoordig. M: ja nee, het hangt van u af he, het is te zien hoeveel jij wil vertellen he VO: ik heb toch al veel verteld he 40:00 M: ja, het is waar. Mijn laatste vraag is gewoon hoe je twitter ziet in heel die

146 evolutie. VO: dat is plezant he M: ja, maar in de zin van met public relations enzo, en hoe je daarin ziet, als een kans of zo, om iets anders te doen 41:00 VO: Euhm (denkt na), wel dat is weeral een heel goede vraag. Twitter is een ideaal kanaal om extra voelsprieten te hebben als bedrijf. En als ik kijk, bv bij Microsoft, gisteren was er op internet een grote campagne ontstaan die in minder dan drie uur tijd meer dan 6000 mensen heeft gemotiveerd om daar iets over te twitteren. Nu, het zou dan gaan over de fixoutlookcampagne. En fixoutlook.org is de campagne URL en het gerucht ging de ronde. Of het gerucht, het is gewoon zo, dat in de volgende Microsoft office Word gebruikt wordt als html rendering in de e-mail. Wat dus wil 42:00 zeggen dat heel veel marketingbureaus problemen gaan hebben met het zenden van mailings. En bijgevolg is daar ineens een flashmob ontstaan, dat is een fenomeen, ik denk dat je eral van hebt gehoord in uw studies. Dus een flashmob is een instant crowd gewoon, ineens is daar keiveel volk om een bepaalde reden samen. Nu moest Microsoft employees, de bedienden, werknemers niet op twitter zitten en dat hebben zien voorbijkomen, dan had dat nooit dezelfde dag geëscaleerd geweest naar het management van het productteam van Outlook. En dan hadden die nooit tegen ’s avonds een mooi uitgeschreven blogpost met screenshots en alles kunnen live zetten 43:00 om daar de mensen naar te verwijzen en de discussie van het online twitterkanaal over te brengen naar hun blog. Dus één dat toont aan dat je luistert naar wat er leeft bij uw klanten en consumenten. En dat is een mogelijke manier om bepaalde crisissituaties te counteren. Dat is één ding. Als je kijkt naar bv wat Dell, de computerfabrikant gedaan heeft, dus zij hebben een twitterkanaal open gedaan en die zijn constant bezig met te luisteren naar wat mensen over hun merk schrijven. Nu bv iemand die ik ken die zegt van ja na 7 jaar of na 8 jaar heeft mijn laptop het begeven, mijn oude trouwe dell enz. dus dat is geen klacht. En toch kreeg die mens, 44:00 3u later een bericht van iemand van Dell, om te zeggen, ja natuurlijk het valt niet meer onder garantie, het is al 7 jaar, maar we hopen toch dat u zo tevreden was dat uw volgende aankoop ook een Dell zal zijn. Kijk dat is marketing snap je? Dus dat toont aan van één we luisteren, ook al schrijf je in een andere taal, als daar iets komt we doen moeite om dat één te vertalen, en dan twee dan zullen we u contacteren om te laten zien van kijk we hebben het gehoord. Merci dat je 7 jaar lang van ons product gebruik hebt gemaakt, spijtig genoeg valt het niet onder garantie, kunnen we niets voor u doen, maar we hopen dat uw volgende aankoop ook een van onze producten kan zijn. zodanig je tevreden blijft. Dat vind ik, dat zijn twee heel mooie vben die illustreren waar twitter juist thuishoort nu. Vind ik he. 45:00 M: ja, maar dus om te luisteren. En ook om zaken op te zetten, want ik heb gehoord dat Dell dat ook doet, met promoties en zo? VO: Ja, inderdaad bij Windows mobile zijn er ook zo. Als je dat kanaal volgt dat ze dan op een bepaald moment een promotiecode sturen waar je dan xprocent discount krijgt op de aankoop van een product x of y.

147 M: maar voor bv aankondigingen van nieuwe dingen op te zetten is dat misschien..? VO: ja, mijn twitter gebruik ik ook elke keer als ik weet van Microsoft heeft dit of dat gelanceerd, dan zet ik dat ook op twitter en dan weet ik ook dat mensen dat zien en downloaden en testen, dus laat ons zeggen het is drieledig. M: (denkt na). Wacht he. Ben niet helemaal mee denk ik dan 46:00 VO: (lacht). Nee dus M: want je zei eerst.. Vo: ja je hebt Dell, die proactief consulteren, je hebt Microsoft die reactief consulteren en je hebt dan ook het derde vb voor promotionele doeleinden. Dat bedoel ik met drieledig. M: ah ja ok VO: dus één is je reageert op problemen, of situaties waar mensen zich in bevinden dmv of al gebruikmakend van u product. Het tweede is reactief, zoals Microsoft dat je zegt van, ‘we snappen dat er veel heisa rond is, maar serieus, om deze redenenen hebben we die keuze gemaakt’ dat is reactief gewoon. En dan promotioneel, als je binnen dit en twee uur deze code gebruikt dan heb je zoveel procent.. dus dat zijn de 47:00 verschillen. M: ja ok, super, dat was het. VO: allright M: gewoon nog dat deeltje invullen Heel erg bedankt.

148 Interview blogger 3 Datum: 02/05/09 Duur: 36:21

1 00:00 M: Normaalgezien, ja, dus nu.. Wacht even, volume.. Ok, Dus ik ga u dus een paar vragen stellen. Euhm, je hebt dat bericht gekregen he B: Uhu M: van Jolien, ik heb die mails ook gelezen, ik dacht dat daar zowat een mix-up was geweest omdat u vroeg naar de videobril en zij is dan begonnen over dat ander product B: uhu M: klopt dat? B: uhu M: ja ik heb haar daarnet gebeld omdat ik dacht dat jullie misschien gebeld hadden, maar blijkbaar niet dus er is gewoon een vergissing gebeurd. B: Och ja, als ik mij goed herinner, in die eerste mail, er stonden daar twee producten in he? M: jaja, dat was een videobril B: uhu M: en een bluetoothheadset gewoon B: uhu M: en dan heeft zij daar een mix-up gemaakt. Euh, was alles een beetje duidelijk in die mail van mij over wat het gaat mijn thesis 01:00 of? B: vertel M: ok B: executive summary (lacht) M: Het is eigenlijk een beetje complex. Het gaat over public relations naar bloggers toe. B: en in welke opleiding M: dat is communicatiewetenschappen aan het Unief van Gent. En ik heb daar een klein experimentje rond gedaan. Dus ik heb 5 bloggers geselecteerd, waaronder u en dan een aantal mensen die die blogs lezen. Dus dan heb ik samengewerkt met oona om naar jullie dan een persbericht te sturen. Ik heb dan daar de persoonlijke inleiding zowat voor gemaakt. Dus in die mail. En dat was eigenlijk deels om te 02:00 kijken of jullie dat zouden opnemen, hoe jullie erop zouden reageren. En langs de andere kant was ook de opzet van mijn onderzoek om te kijken hoe, als jullie iets zouden zeggen over dat product, hoe jullie lezers daarover zouden denken. Dus dan heb ik daar een voor en een nameting gedaan om te kijken hoe reageren die mensen daarop, gaan ze dan beter staan tegenover dat product, positiever, negatiever. En nu zit ik hier gewoon om uw kant van het verhaal te horen en hoe dat u dat ervaren

149 heeft toen dat u dat bericht kreeg. B: ja M: Misschien kan ik dan eerst eens vragen, wat vond u ervan als u die mail kreeg. Je hebt erop gereageerd dus ik denk wel dat dat.. B: one of many he M: ja, het is dat B: Goh, we zijn daar constant over aan het nadenken. Het kwam van een reclamebureau, pr-bureau? M: ja, een pr-bureau B: dat is al punten af 03:00 M: ja? B: ja, voor mij wel, als blogger he. Ik ga altijd iets terughoudender reageren als het van een pr-bureau komt dan als het van het bedrijf zelf komt. M: en waarom? Dat is altijd de vraag B: Goh, misschien is het perceptie maar ik voel mij iets meer gemanipuleerd als het van een pr-bureau komt. Ik luister graag naar mensen die een verhaal vertellen, die met passie een verhaal vertellen en als het via een pr-bureau komt is het precies gefilterder en meer ontbeend van emotie. M: ah ja ok En gemanipuleerd? 04:00 B: Ja weet je, dat is hip he, een blog pitchen, dus ik krijg heel veel van dat soort mails. Goh hoe moet ik dat zeggen. Ik ben niet iemand die gewoon alle persberichten herpubliceerd. Er moet iets inzitten voor mij, en dat is niet geld. Dus ik denk dat je dat moet snappen, wat.. en dat is ook niet het product. Je moet snappen wat er in het hoofd van een blogger leeft, die wil, ik noem dat ‘social credit’, hebben. Die wil iets schrijven, iets kunnen vertellen dat uniek is voor hem. Waarvan zijn lezers zeggen van wauw. Dus gewoon een ‘run off the mill’ persbericht sturen is zeker not done. Iemand betalen om te schrijven, goh, weet je, het moet al veel geld zijn om 05:00 die credibiliteit daarvoor op te geven. Ik zeg niet dat dat niet gebeurt en dat ik dat ook niet zou doen maar het zou niet voor 25 euro zijn. en het product zelf dus testen, weet je, ik krijg elke week zo’n vraag om een product te testen. Als ik daar zelf geen connectie mee heb, ik gebruik dat ding niet, ik gebruik geen bluetooth earset dus.. plus, het was voor blogondernemer in gent? Voor welke blog was het? M: Bij u? Planet Gadget B: Planet Gadget ja. Ik had ook het gevoel dat, als het dan over die earset ging dat 06:00 het blog niet goed gelezen was. Hoe moet ik dat zeggen. Ja het gaat over technologie 07:00 en gadgets, maar.. M: ja dat is dan mijn fout he.. B: veelal.. (gsm gaat, praat) Sorry M: dat is niet erg Dus de blog was niet goed gelezen?

150 B: ja, uiteraard het gaat over gadgets, maar het gaat meer over de toekomst van gadgets en dingen die iets opvallender zijn dan de nieuwe gsm die uitkomt. En vandaar mijn reactie, die headset, M: Ja, het was de bril waar het u om ging natuurlijk, B: maar die bril M: ja dat is een fout van haar dan B: dat leek mij dan iets relevanter en er kwam daar dan geen reactie op M: ja, awel dat is daarmee ook dat ik zowat gevraagd had om die twee daarin te steken. Dus ja, het is dan logisch dat u daarop reageert dan, dat was de bedoeling ook een beetje maar ja, dat is dan.. B: ik ben daar niet boos om of zo hoor M: neenee, dat zeker niet B: ik geef gewoon mijn bevindingen M: ja liefst, zeg maar natuurlijk 2 08:00 M: ik heb dan ook een vraag, we zijn dan ook al bezig over u lezers enzo. Ik vroeg mij af of u eigenlijk uw blog, dus nu planetgadget gewoon, eigenlijk gecreëerd hebt om, omdat ik met andere bloggers ook gesproken heb en sommigen zeiden dan ja ‘ik ben daarmee begonnen om een soort van archief van gedachten over bepaalde zaken aan te leggen voor mezelf’ en dat is gegroeid naar iets voor geïnteresseerden die dan gewoon uw lezersgroep werd. Hoe is dat bij u ontstaan? B: zo.. M: ook? B: zo start dat meestal. Ik ben oorspronkelijk.. ik ben al sinds 2000 online aan het schrijven. Ik ben in 2003 gestart met de netlashblog en daar stond alles op. En dan heb ik zo stap voor stap beginnen afsplitsen, want netlash is mijn bedrijf (zoekt op 09:00 comp). En dan wou ik een scheiding maken. Wat was netlash blog, inderdaad mijn gedachten, mijn online archief, dingen die ik tof vond, dingen die ik wou delen. Delen zit er wel al van in het begin bij hoor. M: ah ja dat wou ik nog extra vragen. B: ja absoluut M: Dus er was wel een soort van B: ja anders zou ik het in mijn boekje opschrijven he. Dus er zit wel een gedacht bij van.. M: er zijn mensen die geïnteresseerd zijn? B: ..ik wil dit delen, ja absoluut. In het begin was er alles op en dan is dat beginnen afsplitsen. Netlash is web, usability online marketing gebleven en mijn privégedachten zijn naar ondernemer in Gent gegaan. Dus dingen die niet met mijn bedrijf te maken hebben eigenlijk maar die er natuurlijk wel nauw bij aansluiten. En 10:00 dan is daaruit planetgadget afgesplitst waar ik echt de dingen rond technologie en de toekomst van technologie wou verzamelen. Maar ik heb een twintigtal verschillende blogs dus.. M: ja uiteindelijk begint dat wel te vertakken

151 B: Dan heb ik een kopje koffie opgestart. Maar daar doe ik zelf niets mee. Ik heb dat in gang gezet en dat loopt. Nu een mooi neveneffect is dat die dingen wel wat geld opbrengen he. Dus ik ga dat ook niet wegsteken. Op ondernemer in gent, dat is zo mijn privéding, maar planetgadget is echt een vehikel waar ik mijn visie opzet, maar waar ik ook zeg van daar wil ik geld mee verdienen. Daar zijn er ook al paid posts 11:00 opgekomen. M: ah ja? Ook via pr-bureaus dan of via het bedrijf zelf? B: euh, via pr-bureaus, via vanalles, dat is voor mij een manier om daarmee te experimenteren ook. M: en hoe weet je waar dat je op in gaat gaan als ze vragen om betaald iets te posten. Allé hoe filter je daarin dan? B: ja, het moet zeker relevant zijn, ik bedoel ik ga daar geen reclame voor pampers opzetten. Tenzij dat het high-tech is.. M: (lacht) ik was ook al vanalles aan het bedenken B: dus ofwel moet het product op zich echt wel passen ofwel moet het gewoon 12:00 genoeg geld zijn (lacht). (kijkt op comp). Robomow, hier, dat pr-bureau heeft mij gewoon die robomow, dat is een machine van 2000 euro, gegeven. M: nice B: en dat is zoiets waar ik ook. Allé, dat is de combinatie he (toont filmpje). Dat is een grasmachine die... moest dat niet zoveel geld zijn ik zou dat ook gewoon kopen. Dus het is wel relevant. M: dus een beetje van de twee dan 3 12:20 M: Ok, dan zou ik u graag eerst vragen om dat in te vullen B: uhu M: als u vragen hebt, u zegt maar B: ja ik praat daar veel over M: (lacht) B: ja, hoeveel mensen, ja veel, ik ben een gadgetliefhebber... (vult in). Ik zou eerder 13:00 overtuigen. Het hangt er een beetje vanaf, weet je. Ik heb twee groepen van vrienden he. Één die nog hardere geeks zijn dan mij, en dan luister ik naar hen en dan de groep die.. het is zo op een schaal he. Maar de meerderheid.. M: ja wel B: ..komt bij mij met vragen M: dankuwel 4 13:17 M: en dan om daar verder op in te gaan, dus gewoon dit een beetje maar een beetje dieper. In het algemeen, heb je het gevoel dat je mensen aanzet om over bepaalde zaken na te denken en dat u daar echt een invloed in heeft. Allé, merkt u dat? B: ja, ja, ik heb een tijd geleden de flip, dat is zo’n klein videotoestelletje gekocht. Ik heb dat uit de VS laten overkomen. En in mijn kennissenkring is dat zo een hype geworden. 14:00 M: ah ja ok B: maar tegenwoordig verplaatst dat zich wel naar twitter. Ik weet niet of je twitter

152 kent. M: Ja, dat ging mijn laatste vraag zijn. B: ja en daar is mijn impact veel directer. Op planetgadget denk ik dat ergens rond de 500 bezoekers per dag zit en die zijn zeer anoniem. Het merendeel daarvan komt via zoekmachines, dus dat zijn niet noodzakelijk mensen die ik ken of waar ik een relatie mee heb. Of die mij kennen, allé planetgadget is zeer anoniem ook als, allé, er staat niet bij dat Bart dat schrijft. 15:00 Op Twitter is het omgekeerd he, dat zijn 2100 mensen die bewust gekozen hebben om mij te volgen, die mij kennen allé, dat is echt Bart die daar spreekt. Dus ik denk dat daar de impact wat serieuzer is. M: en is dat ook omdat de mensen daar echt zeggen tegen u van ‘kijk het heeft mij doen nadenken’.. B: ze antwoorden ja, absoluut en ik kan ook makkelijker meten daarin dus (toont op comp). Kijk ik ga een ander vb geven, van zotte dingen zoals foto’s. Ja, ik neem foto’s van wat ik tegenkom onderweg en ik zet die ook via twitter daarop en als ik dat niet op twitter zet zijn er daar geen kijkers naar. Van het moment dat ik dat op 16:00 twitter post, zijn er daar 2-300 mensen waarvan ik zie dat ze doorklikken. Dus daar zie ik al in eerste instantie de impact. Kijk dat is zo één die ik hier gepost heb. M: ja B: maar inderdaad er is een conversatie he. Ik pik dingen op, zij pikken dingen op. Ik kan zien wat er geretweet wordt. Ken je dat begrip? Dat mensen herhalen wat ik gezegd heb, dus dat kan je allemaal meten. En dat heb je bij een blog iets minder. Het is veel anoniemer omdat het grootste gedeelte via Google binnekomt en daar kan ik de impact minder op meten. Ik kan die wel meten op die advertenties. M: ja B: en daar zie ik dat ik een click-through-ratio heb van 10 à 15 procent 17:00 M: dat is wel ook.. B: omdat het zeer relevant is he.. maar ik zeg het, dat zijn geen mensen die ik ken. M: Ja, maar zo kan je dat wel zien. En doe je mensen van mening veranderen ook gewoon? Ik weet niet of je daar weet van hebt? B: ik denk het wel. Ik probeer voorloper te zijn he. Dus ik heb toch wel het gevoel dat mensen volgen. Niet iedereen en niet altijd maar, dus dat ze, als ze vragen welk soort videocameraatje moet ik gebruiken en ik zeg de flip, dat ze daar dan wel naar luisteren. M: ja, ok B: is dat in samenspraak met Insites of? 18:00 M: nee B: dan moet je eens de studie van Insites bekijken. M: Ah ja, want ik heb met iemand gebabbeld van hen, maar ik heb daar niets van gehoord. Is dat recent of? B: ja ja, euhm (zoekt op comp). Zij zijn ook daarmee bezig, maar minder vanuit de pr hoek en meer vanuit de marketing.

153 M: wel ik heb met iemand gebabbeld die bij ons een lezing is komen geven op school maar dat was in het vorig semester en die vroeg me van ‘ja, kan je uw thesis 19:00 doorsturen aub’. Maar ik ga eens kijken, dat is goed dat je me dat zegt B: ja ze hebben op een congres, dat is een congres vorige week, congresje, hier, Denis Claus van Insites . En zij hebben een gans model uitgewerkt van change en een theoretisch model hoe dat je dit soort dingen kan meten. En omdat ze exact de vraag stellen die jij nu stelt, van in hoeverre heb je mensen van gedachten doet veranderen. M: ja, dat is goed. Super. Merci. 5 19:12 M: en dan gewoon dus, zijn we hier nu meer bezig met die invloed hier bij gadgets he, dat voel ik wel aan. En in het algemeen, bv over andere zaken B: weer, als ik over pampers iets zou zeggen gaan mensen mij niet.. M: dus het gaat vooral B: het gaat over een aantal zaken he. Ik ben zeker dat als ik over webdesign en usability spreek, dat er daar naar mij geluisterd zal worden, daar ben ik zeker van. Op ondernemer in Gent, ik ben een ondernemer, ik heb al een vijftal bedrijven gestart, als ik daar iets over zeg dan weet ik dat mensen ook luisteren. Maar als ik over de make up van, daar kan ik wel mijn mening over zeggen maar die zal meer irrevelant zijn. 6 20:00 M: Nu minder over u lezers, maar meer over pr. Dus u hebt al gezegd dat u pr- berichten toegestuurd krijgt. En dat u ze zal opnemen als ze relevant zijn voor u B: uhu, ja M: en dus ook toekomstgericht B: het zijn verschillende factoren die allemaal door elkaar lopen he. Het moet relevant zijn voor een blog. Dus dat kan over ondernemen gaan, over gadgets, het moet relevant zijn voor iets waar ik mee bezig ben. Sympathie speelt er ook in mee. Dus als mijn persoonlijke vriend, of persoonlijke vriend is, allé iemand uit mijn netwerk dat vraagt zal ik dat sneller doen. Tenzij die mij elke week iets vraagt. En weer, ik ga dat ook niet wegsteken, als het genoeg geld opbrengt. M: Euh nog iets specifiek? 21:00 B: af en toe, een goed doel zou ik ook wel een keer durven M: ja en zijn er zaken waar je echt specifiek op afknapt? B: onpersoonlijke mails, zo van ‘beste naam, voornaam’ (lacht). Dingen waaruit duidelijk blijkt dat ze het zomaar afvuren en niet gelezen hebben waar ik mee bezig ben. Hoe moet ik dat uitleggen. In mijn weblog fulmineer ik nogal vaak tegen flashwebsites, moest er nu iemand van Adobe of euh, mij contacteren om reclame te maken voor de nieuwste flashprogramma’s dan zou ik zeggen van ‘ey, good for you, maar je hebt mij duidelijk niet echt goed door’. 22:00 M: ja nee. Daarbuiten, niets waarvan je zegt van ‘ah nee, dat moeten ze echt niet doen?’. Iets specifieker, in de tekst zelf of zo? B: het mag niet te droog geschreven zijn, het mag wel wat.. hapklaar. In de zin van, ik heb niet zoveel tijd, het mag wel voorbereid zijn. maar dan niet

154 perstektsvoorbereid, want een blogger is geen.. het mag wel vlot geschreven zijn en dan ga ik dat wel overnemen. Ofwel moet het makkelijk genoeg geschreven zijn, zodat ik er zelf een verhaaltje rond kan breien en dat het snel gaat. 7 22:56 M: maar dus ze sturen u wel soms specifieke info gelinkt aan u thema’s he? B: ja ja Philips spamt mij volop (lachen) 8 23:00 M: Ok en kunnen ze hierbij te persoonlijk worden, dat ze zo een beetje u te persoonlijk benaderen, overintiem zijn? B: ja, je moet mij niet betuttelen uiteraard. Neen, iemand die blijk geeft van, ‘kijk ik heb gezien dat je met Gudrun gaan eten bent, of naar de film geweest bent’ dat toont mij dat die gelezen heeft wat ik schrijf. Nu ik ben misschien een uitzondering, ik weet het niet. Omdat ik quasi gans mijn leven publiek zet. Dus ik heb niet echt 24:00 privacygrenzen.. M: het is daarmee dat ik het vraag ook, ik vraag me dat af waar die grenzen zitten B: Ik heb grenzen uiteraard maar die liggen iets verder dan doorsnee 9 24:12 M: Zelf al bereiken pr-bureaus u met eigenlijk op maat gemaakte persberichten en alles wat je wilt, heeft u dan soms niet zo’n beetje een intrusief gevoel zoals bij reclame een beetje. Dat ze echt, bv nu bij Philips, dat ze u echt aan het spammen zijn. wordt dat dan soms niet lastig? B: ja lastig, de deleteknop is snel gebruikt, dus dat vind ik niet zo erg. Maar te vaak. Te onpersoonlijk, zal betekenen dat ik ook niet zal reageren als het wel relevant is. Dan zal ik zeggen van ‘ey, ze zijn daar weer’. Dus... M: ja? 25:00 B: als ik tien mails van Philips gekregen heb over gloeilampen en de 11ste mail over één of ander funky gadget die ik wel tof vind, dan zou het wel kunnen dat ik bij die 11ste zeg van.. M: ja, ze zijn daar weer 10 25:19 M: en dan gewoon in het algemeen. zijn er volgens u een aantal tips die je aan pr- bureaus kan geven om berichten te pitchen bij bloggers maar dan in het algemeen dus niet voor u persoonlijk. B: Ja, zeker. Persoonlijk zijn werkt het best. De controle in handen van de blogger laten. Dus er niet vanuit gaan dat omdat je iets doorstuurt dat ze het gaan plaatsen. 26:00 En het derde is de incentive.. goed onthouden dat een blogger een incentive nodig heeft om dat te plaatsen. En die incentive is niet geld of het product, maar hetgeen wat ik daarnet zei, die ‘social currency’. Geef die iets waardoor dat die kan stoefen tussen aanhalingstekens of iets dat hij kan delen met zijn lezers. Philips nodigt mij uit op een persconferentie in Zaventem. Super, maar i don’t care. Philips nodigt mij uit om een vlucht, inclusief 2 dagen in Portugal te gaan doorbrengen. Dan ben ik wel, allé ik heb iemand anders gestuurd, maar daar ben ik dan dus wel op in gegaan. Je moet een beetje die ervaring creëren. Iets geven aan een blogger dat je niet zomaar 27:00 kan krijgen. Iets dat hem credit geeft bij zijn lezers, bij de andere bloggers. Ik denk dat dat de belangrijkste les is. En dat kan ook gewoon informatie zijn he. Een blogger twee dagen op voorhand een scoop geven, dat kan even goed werken he. Of extra

155 informatie geven waardoor dat hij iets meer weet en die kennis kan delen en etaleren met zijn lezers. Maar dat is dan niet de handleiding van de gadget, dat kan je gewoon online vinden he. Het is daar dat die fijne grens zit he. Dus het moet iets extra zijn. En dat heeft niets met waarde of geld te maken. Ik hoop dat ik mezelf wat duidelijk maak. M: ja dat zal wel, natuurlijk. Is er nog iets specifiek, buiten die drie dingen? B: ik denk dat dat het belangrijkste is 11 27:56 M: ja en voor uzelf dat hebben we al aangehaald he. 12 28:00 M: Ok en dan wou ik nog vragen om dit ook even in te vullen. Als er iets niet duidelijk is, vraag dan maar B: (vult in) ja het is allemaal belangrijk he. Ja transparantie, goh, het is belangrijk maar niet zo belangrijk. 29:00 Ja return, wat bedoel je met return? M: Wel, dat is misschien hetgeen wat u daarnet zei he B: niet belangrijk als het over geld gaat, wel belangrijk als het over die social credit gaat M: awel duid maar aan wat je denkt en dan zal ik dat wel zo opnemen. (over ranking) Euhm, dat kan ook iets zijn dat u zelf vindt he, dat er niet tussenstaat. B: dit zijn voor mij de belangrijkste 13 29:53 M: Ok, merci, en dan de laatste vraag. Zou je het interessant vinden mochten 30:00 sommige pr-bureaus zelf een blog opstarten. Dus niet het bedrijf, maar de bureaus, omdat u daarnet al zei dat u daar niet zo.. B: ja maar omdat ik dan geïnteresseerd ben in hun job. Als dat blog bedoeld is om hun persberichten de wereld in te sturen dan denk ik dat het niet zo relevant is, maar wel wat gebeurt er in een pr-bureau, hoe gaan zij daarmee om met die veranderende wereld, daar komt het eigenlijk op neer. Heb je al met Philippe Borremans gesproken? M: nee 31:00 B: ik denk dat het conversationblog is. Die komt uit de pr-wereld.. M: ik denk dat iemand mij die tip al gegeven heeft, dat zegt mij iets maar.. B: (toont op comp) M: Ja B: Hij komt van een pr achtergrond, hij heeft voor IBM pr gedaan. Hij is dan doorgegroeid naar social media. Hij heeft dan een tijdje zijn eigen social media bedrijf onder Leads United, het pr bureau. M: ja dat ken ik, ik ben met iemand daar gaan spreken B: Pieter M: ja B: Awel (kijkt verder op comp). Dus Leads United is het pr-bureau en ze hebben een 32:00 soort van dochteronderneming gecreëerd dat is Blackline, dat was met Philippe Borremans. Philippe is daar dan uitgestapt en hij is nu, hoe noemt dat ‘social media

156 officer’ van Marcke, groep van Marcke, de badkamers.. M: ja B: enzovoort. Maar ik denk dat hij wel, daar een aantal dingen over kan vertellen, over pr en blogs. M: ah dat is goed, merci En gewoon nog even terug naar die blog van dat pr-bureau. Als ze daar wel bv nieuwtjes op zouden zetten, van de producten van hun klanten, zou je dat dan handig vinden om zaken van over te nemen? Of is dat dan eerder van ‘ja omdat ik die scoop dan niet krijg’ B: nee voilà, dat lijkt mij minder relevant te zijn 33:00 M: dus gewoon de werking ervan en moest die info over die producten er wel opstaan, zou je dan anders staan tegenover die blog van het pr-bureau dan van het bedrijf? B: ja het hangt ervan af. Het mag ertussen staan he, als het enkel dat is dan zou ik dat pr-bureau niet meer zo interessant vinden. Ja dan kunnen ze evengoed, gewoon publicaties uitbrengen. Dan ben je de meerwaarde van dat bloggen kwijt, bloggen gaat over die persoonlijke stem. Het gaat over de mensen achter het bedrijf. En dat zou dat dan een beetje teniet doen denk ik. M: En moest het zo algemener zijn B: dat is ok, maar dat zouden de blogposts zijn die ik oversla. M: ok dat was het. Heel erg bedankt B: en wie heb je nog allemaal gesproken. M: euh vrijdag heb ik een interview met Ine Dehandschutter. 34:00 B: doe ze veel groeten van mij M: ok dat is goed, zal ik doen En dan, ja ik heb zowat vanalles erin proberen te steken. Ik heb ook een bericht gestuurd naar Asfaltkonijn. B: a ja, ok M: ja om het zo wat algemeen te houden dan Miel van Opstal heb ik ook gecontacteerd. B: (lacht) volop in het nieuws he nu M: ja wel nogal, met zijn jobke, en dan Peter Forret B: ah ok ja M: Maar ik heb dus echt, omdat ik daar nu net voor die thesis mee bezig ben, heb ik die gewoon geselecteerd omdat die er echt uitsprongen voor mij en dan Asfaltkonijn omdat dat ook algemeen was. Maar we zullen zien wat dat geeft, ik heb alleen van u 35:00 en Ine tot nu toe iets gehoord. B: Misschien dit wel een aantal interessante mensen om mee te praten. Pietel ken je, Pieter Baert M: ja B: Ik denk dat dat één van de grootste bloggers is, en Michel M: ja, die ken ik ook.

157 B: en dan ga je heel, twee van de topbloggers hebben die dagelijks gepitcht worden M: ja, wel ik denk ook gewoon dat dat belangrijk is voor mij dat ik ook met die mensen contact opneem los van dat experimentje dan. Ik had er ook al over zitten denken. Dus dat is eigenlijk wel een goed idee, ik denk wel dat ik dat ga doen B: Hier informatie M: ja zo heb ik iedereen ook wel gevonden. En ik vergeet altijd die naam, dat is een afkorting 36:00 B: BVLG bruno M: ja, daarvan heb ik ook een ranking gehaald en met Clo heb ik ook al eens gebabbeld maar ja dat was voor mijn vooronderzoek. Het is goed dat u het nog eens aanhaalt dat ik eens met die mensen moet gaan praten. Dus ik ga dat dan doen. B: Ja, doe ermee wat je wil M: Nee nee, natuurlijk. Awel, u bent heel erg bedankt B: graag gedaan 14

158

Interview blogger 4 Datum: 24/06/09 Duur: 47:14

1 00:00 M: Ok, het hoogste, dat moet dus wel lukken he. Ik heb het op het hoogste volume gezet dus het is te hopen dat dat marcheert. P: A ja, hallo.. Ja het werkt. Eens kijken he (kijken op de kaart) M: ik weet eigenlijk ook niet hoeveel tijd dat jij hebt P: ik ben flexibel ik zou rond 14u proberen om op kantoor te geraken. M: ja het is wat afwisselend, ik heb al twee mensen geïnterviewd en bij die ene was het heel lang en bij die andere was het veel korter. P: we zullen wel zien M: het is dat (haalt mails boven) M: oh super. Ik heb ze gekregen van Jolien, maar ik was ze vergeten afprinten. Op de trein realiseer ik het mij en bel ik naar mijn zus, van ‘lees het voor’. Dus dat is dan op die manier gelukt, maar ik kon ze dan niet meenemen. 01:44 Dus dat was eigenlijk ook mijn eerste vraag, wat je eigenlijk van het bericht vond. En of dat je er opmerkingen over hebt. P: het bericht van euh M: van Jolien P: Nee, wacht ik heb alleen jouw email mee, ik heb niet euh M: ah ok 02:00 P: ik heb niet het oorspronkelijk bericht van Design Gadgets mee. Moest dat ook? M: Nee, zeker niet, dat was mijn taak natuurlijk. P: Ik vond het op het moment zelf dat ik het kreeg vond ik het wel interessant omdat ik juist met die problematiek zat. (eten bestellen) Dus ja, bij mij kwam het goed uit omdat ik juist op zoek was naar een vervanger omdat ik niet content was van mijn eigen bluetooth dingske, dus dat kwam goed uit. Dus ik was wel direct geïnteresseerd. Het was ook de eerste keer dat ik iets hoorde van Design Gadgets denk ik. Ze zijn nog niet zo lang bezig zeker? M: Euh nee, ik denk het niet P: dus ik had daar dan op gereageerd en dan had ze gezegd ik ga u één opsturen en dat heeft ze dan ook gedaan. Maar euh, ja, de praktijk en theorie kwamen niet goed overeen. 03:00 M: ja nee, dat heb ik ook gelezen. En van het bericht zelf, hoe het opgesteld was en zo? P: ik herinner mij, als ik mij niet vergis, dat het bericht.. als je er wilt over bloggen

159 heb je graag dat je heel gemakkelijk weet van kijk als ik foto’s wil gebruiken kan ik die daar vinden, als ik een trackback wil doen naar hun blog... en dat vond ik niet terug. Ik weet dat ik gevraagd heb aan haar van ‘welke foto’s mag ik gebruiken’, waar staan die en dat ze toen een foto meegestuurd had van 5 MB of zo als ik me niet vergis. Iets heel groot. Dat ik zei van zet dat ergens op een Flickr account en zeg ons gewoon hoe dat we er kunnen naar linken want allé, ten eerste dat is veel te 04:00 groot om door te sturen, dat is stom om zoiets te doen. Plus als ze het zelf op Flickr zet dan kan ze gemakkelijker tracen van waar het gebruikt wordt. M: ja P: Als ze zou willen specifiek targeten naar bloggers toe, moet ze haar content proper formatteren zodat het werkt. Zeker wat betreft foto’s, eventueel video’s. En wat veel mensen doen is ook altijd een quote erbij steken van een lijn of 5 over het product zelf en het is misschien geen slecht idee om zelf u content al in die grootte te formatteren. Dus zeggen van kijk ‘als je wil kort samenvatten wat het product is, of wat er juist nieuw en beter aan is heb je ineens een soundbyte die je kan gebruiken daarvoor. 2 05:00 M: Ok, en dan gewoon in het algemeen, over je blog. Heb je die eigenlijk gestart om voor jezelf een archief te hebben? Bv van u gedachten over bepaalde zaken of was dat eerder omdat je wist dat er een aantal mensen echt wel geïnteresseerd waren in wat je te zeggen had en die daar allé meer over wouden weten. P: Och nee, ik ben in 2004, of 3 ben ik begonnen, maar dat was zo eerder met het idee van een archief voor mezelf. Dingen die ik.. Wat was dat toen in feite? Op een gegeven moment ben ik begonnen met een euh, ja ik heb op een gegeven moment. Wat er mij gestart heeft is het opstellen van een soort top tien-top 50 van Belgische bloggers, omdat dat was toen het begin. Dat was voor mezelf ook een manier om een 06:00 beetje te weten van wat bestaat er al, wie is er al bezig en hoelang zijn die al bezig. Was ik begonnen met een ranking op te stellen aan de hand van hits in Google en hits in Technorati en allerlei soorten metrieken proberen te... een pagerank.. en uiteindelijk heb ik dat ding een half jaar gedaan en tegen dan kende iedereen mij want iedereen wou op die lijst staan. En dan, maar uiteindelijk heeft BVLG, bruno dat eerder overgepakt nu. Die is daar sterk in om dan telkens dat zo allemaal in Excel te gaan berekenen. M: Dus dan, nadat je dat allemaal gedaan hebt, heb je gewoon u blog opgestart? P: Ja daarvoor was ik al bezig met, artikels is veel gezegd, eerder technische onderwerpen dat ik zelf uitgezocht had en ik dacht van ja, dit ga ik wel nog kunnen 07:00 gebruiken en de volgende keer dat ik het weer wil weten wil ik het graag op een eigen plaats vinden, dat ik weet hoe dat het in elkaar zit. Ben ik zo begonnen, ja ik ben dan ook begonnen met toolkes te maken, om dingen te berekenen omdat ik dat heel de tijd nodig had en zo, en heb ik mijn blog gebruikt om die toolkes te promoten en op den duur... Ja ik heb een hele actieve periode gehad maar dan nu is de.. nu ligt mijn blog redelijk kalm omdat ik meer met andere blogs bezig ben. Op den duur heb je er teveel he

160 M: het is dat. 3 07:40 M: Ok, en dan heb ik eerst iets mee. P: Rorschach test, nee? M: (lacht) nee, net niet nee P: Toeme M: als je gewoon even, het zijn zo wat stellingen. Als je wil aanduiden in welke mate 08:00 dat je akkoord gaat. P: Heel vaak, bwoa.. ik heb altijd de neiging om de twee uiterste nooit te nemen, tenzij het echt te flagrant is. (andere vraag) Dat zit in het midden. (vult verder in) Voila M: merci 4 08:40 M: en dan. Heb je het gevoel dat je mensen aanzet om over bepaalde zaken na te denken en dat je dan ook gewoon een soort van invloed hebt op hen. Dat je hun houding tegenover bepaalde zaken verandert. In het algemeen dan 09:00 P: Niet specifiek over gadgets M: Awel, ik zou het eigenlijk allebei willen vragen, dus in het algemeen en ICT P: dat hangt ervan af. De twee meest populaire artikels op mijn blog zijn twee klachten over producten. Eén klacht over mijn toenmalige printer die om de haverklap stopte en dat je dan in feite moest zoeken wat je er moest aan doen. Ik heb dat dan uiteindelijk gevonden op een site die niet.. dus de printer was van Lexmark, maar Lexmark gaf geen info over wat je er kon aan doen of wat het probleem in feite was. M: ja P: uiteindelijk heb ik via via gevonden wat het was en dat ook gepubliceerd. Dat is één van de meest populaire posts want van heel veel mensen kreeg ik daar commentaar op van ‘bedankt eindelijk hebben we het gevonden wat eraan was’. En 10:00 een andere is over een storage device van Netgear, dat niet zo goed was. Ja ik ben een hele goede tester voor hardware want alles gaat kapot bij mij. Ik had dus iets gekocht van netgear, allé niet getest, gewoon gekocht. Een externe harde schijf en die was dan uiteindelijk gecrasht en onmogelijk om te recoveren, ik was daar zeer pissed over. Dat heb ik dan ook laten weten en uiteindelijk ben ik dan euh... Ja dat was een hele populaire post dus er kwam veel commentaar op. En uiteindelijk heb ik dan een jaar of twee later een vraag gekregen van Netgear, wil je onze nieuwe versie testen. Want ze hadden in feite een ander bedrijf overgenomen. En ik heb die nieuwe versie getest en dan bleek dat dat product inderdaad ook stukken beter was en ik heb dat dan ook gezegd 11:00 M: ah ok, en dus je hebt dan bv bij die twee, die meest populaire artikels, heb je dan het gevoel, bv in uw comments en zo dat je daar invloed op mensen, gewoon dat ze denken van ah ja P: ja! Haha. Ik denk dat ik met die post over Netgear dat ik zeker wat sales gekost heb aan Netgear. M: ja ok P: Langs de andere kant heb ik ook wel heel positieve dingen geschreven over eu..

161 Dat was één van de eerste testen die ik deed, de Nokia N92. die heb ik lang gehad en dan ben ik ook. Dan was ik er een tijd heel content van geweest, dan weer niet en dan weer wel. Er waren software problemen en die zijn uiteindelijk gefixt geweest. En daar heb ik ook veel traffic op gehad op die Nokia, en op de iPhone en de iPod touch waar ik nog steeds zeer positief over ben en.. ik kan mij voorstellen dat er sommige mensen als ze een mening moeten vormen, van gaan we dat nu doen of niet, dat ze dan rondkijken en zeggen van kijk die is er content van.. 5 12:05 M: ja, en in het algemeen? dus los van gadgets en ICT dan? Heb je daar dan ook een soort van invloed? P: bwa, ik heb verschillende blogs he. Mijn blog gaat voornamelijk over technische onderwerpen. En bijna nooit over persoonlijke dingen. Het gaat voornamelijk over technische onderwerpen en dan durf ik al eens reacties lokken in de zin van, goed dat je het zegt. Langs de andere kant heb ik, ik weet niet, ik weet niet of ik invloed heb. 13:00 Ik weet in elk geval dat het helpt om brand recognition te hebben van mijn naam. Maar, ik heb bv ook een blog opgestart. Ik dans tango he, en ik heb een jaar of 2-3 geleden een blog opgestart als een soort van portaal voor tango in België. Waar ik mijn foto’s op zet en een agenda en weet ik veel. En om niet te zeggen dat ik mensen beïnvloed maar ik ben wel een soort van centraal aanspreekpunt geworden voor dingen die met tango te maken hebben in België. Of individuele posts echt een 14:00 invloed hebben weet ik niet, maar het gewicht van u stem wordt groter als je bekend bent. M: dus in het algemeen voel je dat wel dan P: hetzelfde met Brusselblogt, ik heb dat ook opgestart. En op den duur helpt dat ook in de zin dat de mensen van fm brussel en tv brussel kennen u en contacteren u om dingen te vragen enzo.. soms op Brusselblogt, niet alle posts op Brusselblogt zijn van mij he. Het is een equippe, maar daar zijn er wel al, zeker alles dat met euh Vlaams in Brussel te maken heeft, zijn altijd hete hangijzers en er komen altijd veel reacties op. 15:00 M: ok P: mening beïnvloeden, dat vind ik wat verregaand. M: ja, maar bijvoorbeeld over producten dan weer wel? Of? P: ja, ik ben niet de grootste fan van Apple, de computers. In tegenstelling tot mijn vrienden gebruikers die Apple zijn, die weinig kritiek verdragen. Maar als ik dan positief was over de iPod touch en de iPhone dan had dat wel een zekere weerklank. Omdat ik als notoire anti, allé anti is wat veel gezegd, maar ik vind niet dat ze 16:00 moeten overdrijven. Met te zeggen dat het beter is dan alles en nooit crasht en alles fantastisch is enzo. Dat is niet zo. M: ok, dus even gewoon recapituleren dat ik het goed begrepen heb. In het algemeen heb je dat gevoel dan iets minder, van die echte invloed op die mening en zo, maar producten en ICT enzo, als je daar dan iets over post van ik heb een klacht over dit of dat, dat dat wel.. op die manier.. P: klachten heb ik de indruk, klachten krijgen meer respons dan positieve dingen.

162 M: ja, ok 16:30 P: dus in die zin, strikt genomen als ik iets zou zeggen over die Bluetoothoortje, dat negatief is, het zou populairder zijn, maar ik vind dat dan wel niet echt proper ten opzichte van de mensen die het ter beschikking stellen. 6 16:55 M: ja, dus ik heb al kunnen opmaken dat je waarschijnlijk wel een aantal persberichten krijgt, ja ik weet niet per week of zo. Ik vroeg me af of je daar dan positieve of negatieve punten voor mij dan even zou kunnen opnoemen. Allé ja, waar je eigenlijk op let, wanneer je dan verder naar iets zal kijken of niet. P: wat voor mij negatief is, is als een persbericht out of the blue komt van iemand dat je niet kent en nog nooit van gehoord hebt en die dan nog ondertekent met de naam van de firma in plaats van met zijn eigen naam. Ook als die tekent met zijn eigen naam, maar dat je voelt dat er een firma achterzit, maar dat hij niet zegt dewelke. M: ja. P: bv wat, je kent de mensen van Adheese waarschijnlijk, doggybites ? M: euuh, P: misschien al van gehoord? M: ja ik heb er wel al van gehoord. 18:00 P: dus die hebben zo’n netwerk opgestart waarbij dat ze mensen toelaten om te adverteren op blogs. Maar vanaf het begin zijn die heel persoonlijk geweest, in de zin van, je wist wie erachter zat, je kon die mensen persoonlijk bereiken. Dat waren bijna, vrienden misschien wat veel gezegd, maar dat waren mensen waarmee dat je kon babbelen, en die konden u een vraag stellen en je kon daar ja of nee op antwoorden, maar dat was een vraag naar u. Dat was geen mailing naar 80 man, waar dat er meestal geen antwoord op gevraagd werd, hier is het, doe ermee wat je wil, salut he. Doggybites was daar echt een nieuw initiatief dat ze opstarten, wat vind je ervan, wat 19:00 zouden we moeten doen. Maar er werd echt dialoog aangemoedigd. En op die manier hebben ze heel veel sympathie gekweekt bij de bloggers. Want dat is.. en dat ze soms ook gewoon toegaven, van kijk we zijn er nog een maand of 2-3 mee bezig dus we weten ook niet alles. Laat ons weten of dat dat werkt, of dat het niet werkt. En dan langs de andere kant heb je van die klassieke prbureaus die een stagiair aannemen om online te doen, die dan begint te spammen naar een stuk adressen dat hij verzamelt. Die mens ken je niet. Hij spreekt u op een zeer onpersoonlijke manier aan. Van kijk we hebben iets nieuws, het is fantastisch, hier zet het op u blog. Zo werkt dat niet. M: nee, natuurlijk niet.. 20:00 En dan meer positieve punten? Dus ik kan mij inbeelden, die persoonlijke aanpak, dus de omgekeerde dingen dan. Maar dan, explicieter, dus wat dat echt in het oog springt? P: Als je het gevoel hebt dat het een beetje getarget is, dat je niet voor dingen waar je flagrant niet geïnteresseerd in bent, dat je daarvoor gecontacteerd wordt. Wat er ook opvalt is als mensen het gewend zijn, dat ze hun boodschap verpakken op een

163 manier, zoals ik al zei, dat ze zeggen van kijk als je foto’s wilt in u post gebruiken, je kan ze hier vinden, we hebben een channel op Youtube je kan de filmpjes daar vinden, dit zijn een paar artikels die er al over verschenen zijn in de States. Zodat je een stuk van je eigen research al niet meer hoeft te doen. M: Ok, als er nog dingen zijn of zo, die je te binnen schieten mag je mij altijd onderbreken he. Ik weet niet of het te snel gaat? 21:00 P: nee M: je moet het zeggen he P: ge moet zeggen.. van waar ben jij? M: van Gent P: van Gent zelf? M: ja, wat dacht je West-Vlaanderen of zo? P: ja soms is dat Gents niet zo duidelijk M: dat is misschien omdat er ergens zo een West-Vlaamse root zit P: ik ben zelf West-Vlaming, er is niets verkeerd met West-Vlaming zijn M: Nee nee dat zeg ik ook niet (lacht) P: wat er sommige mensen ook doen is incentives. Zo, ticketten verloten of mensen inviteren voor euh. Ik weet dat Kinepolis dat een tijdje geleden gedaan heeft. Een 22:00 stuk bloggers uitnodigen om te vertellen over de manier waarop dat ze zaken aanpakken omdat ze op een gegeven moment heel veel slechte kritiek kregen op Facebook. En ik denk dat dat goed verlopen is, dat was eigenlijk geen, ja die werden niet overdonderd met cadeaus of zo. Kom eens af, je kan een avant-première krijgen, maar oké, het is Kinepolis, dus avant-premières is het ding dat ze gemakkelijk kunnen geven. En hetgeen dat het meeste indruk gemaakt had denk ik is den Eddy, de baas, die gewoon vertelde van kijk, zo zit onze business in elkaar. Daar zijn we mee bezig, daar investeren we in, dat is voor ons belangrijk. Zonder daar allé mensen teveel te pamperen van jullie zijn fantastisch, nee gewoon eerlijk zijn, van ‘ik snap dat er sommige dingen zijn waar jullie problemen mee hebben, maar de reden dat de 23:00 prijzen zijn wat ze zijn is dit en dat’. Ik denk dat dat een goede indruk gemaakt heeft. Ze worden ook toegankelijker dan he, omdat ze zeggen kijk we nodigen u uit en onze baas komt even expliceren waarom dat de dingen zijn zoals ze zijn, dan stel je je niet op als een grote zwarte doos waardat niemand weet wie dat wat doet en dat je nooit met de baas zal kunnen spreken. Dit was echt van ‘ja, wat zijn u vragen’. Dus als pr kan dat tellen. 7 23:20 M: maar dus je krijgt wel soms specifieke info voor u binnen, kan ik mij inbeelden. P: Ja, ik heb een maand geleden, ik weet niet of je daarvan gehoord hebt van die campagne. Krijg ik een berichtje in mijn bus van ‘er is een pakket voor u, je moet het afhalen’. Ik ga het afhalen en het is zo een vierkante doos. Ik doe ze open en het is een rol wcpapier van Volkswagen. Niet gehoord van die campagne? M: Nee P: Het kwam erop neer, de nieuwe Golf GTI , je doet ervan in u broek. M: hmm, ok

164 24:00 P: ik was daar niet echt mee opgezet, pff. Ik dacht van al die moeite.. zo’n moeite om al die dingen te gaan verzinnen, naar zoveel verschillende mensen en dan is het een rol wc-papier. M: En hoe is die verhouding dan? Dus ja tussen berichten die specifiek gelinkt zijn aan u thema’s en de berichten die gewoon gespamt worden? Ik weet niet of je daar een zicht op hebt. P: Meestal als dingen out of the blue komen is het meestal spam. Bv met de verkiezingen, ervoor ook al, krijg ik voor Brusselblogt krijg ik veel dingen binnen van politiekers, van kijk wat ik gedaan heb. Dat pakt niet. Je kan mensen inviteren, een paar dingen voorstellen à la limite, maar zo emails beginnen rondsturen van ‘dankzij 25:00 ons is er een fietspad in die straat, zet dat misschien in u blog’, nee niet echt. En dat heeft dan niet per sé te maken, of dat dat mijn partij is of niet. Maar ik heb er altijd voor geschuwt om veel politieke onderwerpen op Brusselblogt te hebben. En ik heb geen zin om daarmee te beginnen, want dan moet je beginnen afwegen van er komt iets van VLD op dan moet er ook iets van SPA opkomen, of iets van Groen opkomen en ik wil daar geen spelletje gaan spelen. Iedereen vindt zichzelf fantastisch in de politiek, tant mieux maar.. M: Maar je hebt daar geen duidelijk zicht op wat die verhouding is? P: relevant, ik zou zeggen, minder dan de helft, misschien 25% of zoiets. 8 26:06 M: en als ze u dan wel dus persoonlijk benaderen, op een persoonlijke manier. Kunnen ze daar dan soms overintiem in zijn? P: hehe, overintiem, hoe bedoel je? (lacht) M: ja gewoon P: jaja, je moet ergens weten wat de juiste afstand is. Ik herinner mij een campagne van een stagiair van,.. ik heb niets tegen stagiaires he. M: (verlegt blocnote) P: Ik herinner mij een campagne van een stagiair, ik weet niet meer BBDO of zo, 27:00 waarbij dat de verkeerde toon aangeslagen werd. Het was zo de toon van, ja jongens onder elkaar en je moet eens kijken hoe neig dat dit is terwijl dat je die persoon helemaal niet kent. En je voelt dat direct dat daar een campagne achter zit. Dat dat een of andere (onverstaanbaar) is of één of andere product placement of iets in die aard. Maar dan komt dat toe als zijnde een bericht van iemand die je al lang kent en dan zegt ‘kijk eens hoe grappig dit is’. Als dat kwalificeert als overintiem, ja ok dan M: ja het is dat dat ik bedoel. P: hmm Maar eigenlijk is dat allemaal niet zo moeilijk hoor. Maar ja, ik weet niet of die mensen gebrieft worden, maar allé, hoe spreek je iemand aan als je naar een feestje gaat, je hebt mensen die je kent, je hebt mensen die je kent via via, je hebt mensen 28:00 die je niet kent, je spreekt die niet op dezelfde manier aan, dus ja. Allé dat zijn, waarom zou dat anders werken als dat via email is. M: ja natuurlijk 9 28:10 M: ja, heb je soms ook daarmee samen ook met dat spammen en zo, heb je dan

165 soms het gevoel dat het een beetje intrusief wordt, net zoals bij reclame, dat je gewoon bestookt wordt met vanalles en nog wat. Of blijft dat nog anders en blijft dat binnen de perken? P: bij mij blijft dat binnen de perken. Maar, wat bedoel ik.. het komt er in feite op neer dat ik zoveel brol krijg op een dag dat dat ene dat erbij komt niet echt opvalt. Dat is delete mail en dat is weg. Moest ik maar drie mails per dag krijgen, ok, dan zou ik teleurgesteld zijn. 10 29:23 M: ik heb u daarnet al gevraagd om die positieve en negatieve punten, maar dat was meer voor u persoonlijk. En ik vroeg mij dan af, zijn er algemeen zaken, bv die dan bij andere bloggers gelden en bij u dan niet? Als jullie zoiets lezen, waarvan dat je denkt of weet of vermoedt? P: nee ik weet dat daar euhm.. dezelfde dingen.. er wordt negatief gereageerd op een 30:00 verkeerde toon. Te familiair of te afstandelijk of te corporate. Eigenlijk komt het erop neer als je niet eerlijk bent. Als je zegt van kijk we zijn het pr-bureau voor die en die en we promoten dat product, à la limite kan het niet de juiste targeting zijn of het kan niet de juiste persoon zijn. maar je weet wie dat het is. En je weet wat ze doen, maar als ze zeggen van kijk, kijk eens naar deze site het is een geweldige site, als je niet weet vanwaar dat dat komt, zeker wanneer je het doorhebt dat het in feite van een firma komt. Daar wordt heel slecht op gereageerd. Ik weet dat Pietel daar een paar keer heel slecht op gereageerd heeft. Hij zit zelf in de business natuurlijk en dan heeft hij zoiets van ‘wat voor een manier pakken ze hier zaken nu aan’. Maar natuurlijk ook een gemakkelijke manier om iets te starten is om het via een blogger 31:00 te lanceren. Dat kan soms via het werk zijn, ik weet dat Clo een paar keer dingen gelanceerd heeft die in feite van Sanomagroep waren of van Humo of zoiets, en dat je zegt van omdat het van Clo is wil ik er nog eens naar kijken. Hetzelfde met Pietel, hetzelfde met, wie nog.. G(D)ruppels, Frederik hoe heet hij nu weer, G(D)ruppels.be, ken je die? M: dat zegt mij iets ja P: hij gebruikt zijn blog in feite niet voor werkgerelateerde zaken, maar hij werkt bij BBDO denk ik. Maar allé hij zou al iets durven zeggen op twitter en dan is het iets 32:00 sympathiek. Een twitterboodschap heeft ook zoveel impact niet als een email of zo he. Je kan zeggen van kijk, ik zet het op mijn twitter en doet ermee wat je wil. Ja, daar is het voor een stuk persoonlijke contacten die tellen. Als je iets ziet van iemand dat je kent, die je wel ok vindt, of iemand die wel ok gevonden wordt en iemand die je wel kent via via dan ga je daar rapper op reageren dan als je iemand ziet die nergens uitkomt. M: ja als je nog iets weet buiten die oneerlijkheid, allé oneerlijkheid, ja die fakeheid. 33:00 Ik weet niet ja, dan zeg je het maar als je op iets kan komen of zo.. Of is dat het belangrijkste gewoon? P: Als je spreekt over persberichten en zo dan, ik denk dat dat de grootste invloed is. À la limite als je je content op zo’n manier opstelt dat de mensen nog wat werk hebben, dat gaat ook wat minder succes hebben, maar daar wordt gemakkelijker

166 overgekeken. Maar als je pretendeert iets te zijn dat je niet bent. 11 Zat al in de vragen 13 33:42 M: Ik heb nog iets apart ook maar dat ga ik u straks laten invullen. Er zijn een aantal prbureaus die zelf ook een blog hebben. Wat vind je daarvan? 34:00 P: Goed. Dat wil zeggen dat ze zelf ook ervaring opdoen met die dingen. Het hangt ervan af hoe dat ze het gebruiken he. Als ze het gebruiken om één keer per maand te zeggen ‘wij zijn fantastisch’, dan heeft dat weinig zin, maar als ze zeggen we lanceren een nieuwe campagne en binnen die blogpost geven ze in feite genoeg content en incentive om die eventueel over te nemen of te referencen, dan is dat een goede manier. Allé dan snap je ook wat mensen nodig hebben als ze er willen over bloggen, als je het zelf doet. Als je als pr-bureau wil bloggers aanspreken maar je snapt niet waar 35:00 het over gaat dan gaan de mensen dat snel doorhebben. M: maar dus je zou dat ook interessant vinden, dat ze dat gebruiken voor pr zelf, dus niet bv om te zeggen van kijk, dat ze bezig zijn over de werking, de interne werking van het bureau, maar ook over de nieuwe producten enzo van hun klanten. P: Prbureaus hebben misschien niet alle content, maar een reclamebureau bv daar heb je heel veel content die interessant zou kunnen zijn. Behind the scenes van shoots van campagnes of dingen dat ze teruggevonden hebben op Youtube filmpjes dat mensen zelf geplaatst hebben van het gebruik van.. Allé je kan daar veel mee doen. En interne werking à la limite. Dat kan eventueel interessant zijn om te weten 36:00 wie de mensen zijn die in die firma werken maar je hoeft niet per sé alles van die firma te weten. Wat er heel interessant zou zijn, is als je zegt van kijk, ze sturen mij een campagne door en met de link naar hun blog waar de campagne announced wordt, dat je kan kijken in het archief, dat je kan kijken wat hebben die mensen nog van producten, zijn die met interessante dingen bezig of niet. En dan gaat dat niet over de post zelf maar gewoon over, hoe profileren ze zich, als je kijkt naar hun archief. Doen ze veel campagnes online, komt daar veel reactie op.. wat voor product.. M: als referentie dan? P: ja om te zien wie zit daarachter, want zoals dat je zegt, Design Gadgets als die een 37:00 eerste keer moeten starten, je weet niet hoe serieus zijn die, wat voor klanten hebben die, wat voor campagnes lanceren die, welke leuke originele acties hebben ze? In de tijd van Nokia was dat, dat was niet Boondoggle, dat was These days, wel These Days had een blog. Wel Frederik werkte toen nog bij These Days, dus ik kende Frederik al, maar dat was een goed referentiepunt om te weten wat betekenen die in deze sector. Met wat voor projecten zijn ze bezig. En dan werden ook heel veel dingen die ze met Nokia deden, werd er daar referentie naar gemaakt, vanop hun 38:00 eigen blog. Je bent wel niet aan het eten he M: een beetje, de helft van mijn bord is al weg, we zijn er zelfs al bijna door dus..

167 Ja ik zeg het het hangt echt af van de persoon. M: maar zou je dat dan handig vinden bv als ze daar dan echt die campagne of allé neem nu een prbureau en ze zeggen van product si en là, ze leggen dat allemaal uit. Zou je dat dan handig vinden om berichten of informatie van over te nemen of zou je dan zeggen van, nee, nu heb ik de preview eigenlijk niet meer. Nu staat dat er al allemaal op en dan.. 39:00 P: Wat dat ik ... preview, dat hangt er vanaf of ik het wil testen of niet. Ik weet niet, die, als je zegt ik lanceer een nieuw product op een nieuwe site, ik schrijf er een post over en ik vertel dan direct al een selecte lijst van bloggers dat we iets nieuws gelanceerd hebben, of eventueel ik kondig dat van tevoren al aan. Het feit dat die blogpost van hen eerst is, pff, ik zou er niet wakker van liggen. Op zijn minst controleer je al.. of kan je die mensen al een idee geven naar waar dat ze kunnen linken anders is het soms chaos, dan is er één iemand die erover begint te schrijven, iemand anders die daarover schrijft en een link include naar hen, en de volgende linkt dan naar iets anders en op den duur wordt dat zo’n kluwen van.. M: van links ja P: ik bedoel wie is daar nu over bezig, wie is er positief, wie is er negatief. Als je zegt van kijk, je hoeft daarom niet alles op de blog van de prbureau te zetten/ maar je kan zeggen van kijk, dat staat er niet bij maar we hebben wat extra materialen of 40:00 extra informatie en we gaan het volgende week lanceren, wil je het de week vantevoren proberen, maar je mag er pas vanaf volgende week dinsdag over schrijven. Dat soort dingen dat kan je allemaal doen. M: ja P: maar je moet de mensen een incentive geven om dat te doen. Zeggen van kijk, we hebben een nieuwe site, probeer het eens uit. Ja waarom.. je kan daar wedstrijden aan koppelen, je kan daar incentives bij geven of weet ik veel. Als het gewoon is, er 41:00 is een nieuwe site, ja er zijn honderden nieuwe sites elke week. Ja waarom zou dat per sé daar... je moet een reden kunnen geven om daar tijd in te steken. M: ok en euh, zou je een andere houding hebben tegenover een prbureau dat eigenlijk een blog heeft, met verschillende klanten of bv één van die klanten, dus een bedrijf op zich die een blog heeft. Zou je daar dan verschillend tegenover staan? Dat het meer van de bron, van het bedrijf zelf komt? P: laat ons eerlijk zijn, dat kan dat er een eigen kanaal is, maar als dat een groot bedrijf is is dat meestal toch via een prbureau of een reclamebureau dat dat gemaakt wordt. Als dat een kleiner bedrijf is, dan kan je zeggen van kijk de mensen die achter dat bedrijf zitten zitten ook achter die blog, of die ondertekenen met hun naam. Die 42:00 reageren op comments in eigen naam, dan is dat iets dat echt van hen is. Als dat bv is, Nokia lanceert een subsite voor de music express, ja dan weet je dat Nokia er zelf niet achterzit he. Dat is uitbesteed aan één of ander bureau en dat bureau besteed dat misschien uit aan nog een ander bureau. Dus in die zin heeft dat weinig credibiliteit als directe connectie naar de firma zelf. Maar bv als je kijkt naar, dat is nu geen pr-bureau maar als je kijkt naar het bureau Netlash, die gebruiken dat heel

168 sterk he, allé Bart dan surtout. Dat is echt een persoon he, die staat een beetje voor zijn bedrijf en zijn bedrijf voor hem en ik denk in zijn geval dat dat een heel positief ding is. Hij reageert soms persoonlijk soms uit naam van Netlash, soms weet je het niet goed. Die twee lopen soms een beetje door elkaar en in die zin heeft Netlash een 43:00 sympathieker imago dan weet ik veel misschien euh een of ander subbureautje van een reclamebureau die toevallig ook internet doet maar dat je van haar nog pluimen kent en dat je niet weet wat die mensen, wie ze zijn, waar ze opduiken wat ze doen, wat ze denken.. en in die zin kan het belangrijk zijn om voor een prbureau om iemand te hebben die aan netwerking doet en die bv naar euh barcamps gaat, of naar Girl geek dinners of dat soort zaken zodat de mensen weten van ah dat is die. M: ja P: en dan heb je al een veel betere instap om iets te lanceren. 12 43:25 M: ik ga u eerst die blaadjes geven P: nog blaadjes M: ja, nog blaadjes, juij P: is het weer multiple choice M: ja, altijd leuk he P: een persbericht M: dus dat is hetgeen waar we daarnet over bezig waren maar dan gewoon opgelijst. Ik vraag dat liever altijd eerst, voor ik dat geef. 44:00 P: Dat is gemakkelijk ze, je weet dat dus allemaal eigenlijk als ik het zo zie. M: op voorhand kijk je daar wel een keer naar. Ja, dat onderste ik ga daar even wat uitleg bij geven want P: ja leg het eens uit M: dus dat is gewoon vorm en inhoud samen. Dus je moet ook gewoon denken van 45:00 ok, ik krijg dat in mijn inbox en je ziet dat en je zegt van ‘ok dat zijn de dingen waar ik gewoon initieel op ga letten, wat er belangrijk is voor mij’, dus ja gewoon vorm en inhoud samen en je mag kijken dus gewoon zaken die in die lijst staan of zaken die je gewoon nog extra erbij wil zien. P: Is dat in volgorde, top 5 ja M: ja het is dus wel van meest belangrijk naar minst 46:00 P: in de tijd kreeg ik dat veel voor Brusselblogt, van tv Vlaanderen, die doen sateliettv en die promoten dat sterk in Brussel ook. En dat waren altijd zo van die persberichten, zo’n brok tekst. Pffff, je leest dat niet he, er staan geen foto’s bij, er staat niets om het zo wat pittiger te maken. Zo gewoon een lange tekst euh ‘tv vlaanderen is heel trots om u aan te kondigen dat ze vanaf nu kanaal x, y, z en w ook hebben op dinges en ze hebben nu een dekkingsgraad van zoveel, prijzen zijn verlaagd naar dit, voila, pfff, who cares. Als je zegt van kijk, vanaf nu kan je ook dit ontvangen, weet ik veel National Geographic en je steekt er ook iets bij van National Geographic dan kan je daar iets mee doen. Maar als je zo zelf moet beginnen zoeken, onder wat voor een angle kan ik dit nu gaan vermelden, dan doe je dat meestal niet. 14 Batterij leeg: opgeschreven

169 Vraag: hoe zie je twitter in die pr evolutie. Zijn er daar mogelijkheden? P: Op twitter zal er bv minder respons gegeven worden dan op facebook. Op facebook zullen er meer volgers zijn. Voor een prbureau is het belangrijk dat ze trekken wat er gezegd wordt. Ze moeten antwoorden op zaken die er gezegd worden over hun producten. Hier is twitter dan goed voor en facebook minder. Maar je kan het moeilijk als kanaal gebruiken. Ze kunnen bv producten volgen, à la limite door zelf de conversatie in gang te steken en zo ook te bepalen welke tags dat er gebruikt worden. Maar niet veel mensen gaan hiervan wakker liggen of hun op die twitterfeed abonneren, tenzij dat het heel interessant is. Want twitterfeeds, bv Clo gebruikt dat heel erg als platform, bart van netlash voor interne reflecties neer te schrijven. Maar als een bureau een nieuw product erop post zullen niet veel mensen ervan wakker liggen.
Dus minder proactief producten posten, eerder reactief luisteren naar gesprekken en eventueel zelf sturen. Eerder imagogewijs.

170