DOCSLIB.ORG

Historia Kolekcji Rękopisów Romańskich Z Byłej Pruskiej

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Historia Kolekcji Rękopisów Romańskich Z Byłej Pruskiej 2 1 Kraków 2012 Historia kolekcji The history of the collection rękopisów of Romance romańskich manuscripts z byłej Pruskiej from the former Biblioteki Państwowej Preussische Staatsbibliothek w Berlinie, zu Berlin, przechowywanych kept w Bibliotece at the Jagiellonian Jagiellońskiej Library w Krakowie – in Kraków – studium ogólne the overall study Wydawca / Publisher: Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie / Faculty of Philology, Jagiellonian University of Kraków, 2012 Recenzent / Reviewer: Prof. dr hab. Zdzisław Pietrzyk Tłumaczenie / Translation: Łukasz Kiczko Projekt i skład / Design and DTP: Marcin Klag wydanie drugie poprawione i poszerzone Revised and extended second edition Wydanie pierwsze / First edition Kraków 2010 CopyrightISBN 978-83-62705-08-5 © by Anna Rzepka, Roman Sosnowski, Piotr Tylus, Wydział Filologiczny UJ Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland info.filg.uj.edu.pl/fibula Historia kolekcji The history of the collection rękopisów romańskich of Romance manuscripts z byłej Pruskiej from the former Biblioteki Państwowej Preussische Staatsbibliothek w Berlinie, zu Berlin, przechowywanych kept w Bibliotece at the Jagiellonian Library Jagiellońskiej in Kraków – w Krakowie – the overall study studium ogólne Anna Rzepka, Roman Sosnowski, Piotr Tylus 2 seria e-Fibula kierowana przez R. Sosnowskiego i P. Tylusa e-Fibula headed by R. Sosnowski Kraków 2012 and P. Tylus Spis treści Wojenne „wędrowanie” 7 Zawartość kolekcji 11 Manuscripta gallica 15 Manuscripta italica 29 Manuscripta iberica (hispanica i lusitana) 40 Stare katalogi Biblioteki Królewskiej 60 Przykładowe historie obiektów indywidualnych 62 Ilustracje i komentarze 71 Podsumowanie 118 Contents Wartime “wandering” 129 The contents of the collection 133 Manuscripta gallica 137 Manuscripta italica 153 Manuscripta iberica (hispanica and lusitana) 165 Historical catalogues of the Royal Library 185 Example histories of selected items 187 Pictures and coments 195 Conclusion 243 ZWojenneanim przejdziemy do ukazania „wędrowanie” na poziomie ogólnym, w jaki sposób tworzyła się kolekcja rękopisów romańskich w Bibliotece Królewskiej w Berlinie, a później w Pruskiej Bibliotece Państwowej – ta sama biblio- teka funkcjonująca pod inną nazwą – chodzi tutaj jedynie o rękopisy niniejszegoprzechowywane projektu, w księgozbiorze berlińskim w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, tzw. „Berlince”,1 stanowiące przedmiot badań w ramach krótko przypomnimy jaką drogą i dlaczego „Ber- linka” w Krakowie się znalazła. Otóż począwszy od roku 1941, w wyni- ku bombardowań Berlina przez siły alianckie, 41 konwojów ciężarówek wyjechało z Berlina, wywożąc najcenniejsze zbiory z Pruskiej Biblioteki Państwowej, w celu zdeponowania ich w zamkach, klasztorach i grotach, odpowiednio przygotowanych poza tym miastem. Być może wystarczy- łaby wówczas jedna bomba, żeby skarby bezcenne dla kulturowego dzie- dzictwa Europy i świata zostały bezpowrotnie utracone. Część z tych zbiorów trafiła do zamku Fürstenstein (dzisiaj Książ), a potem, w 1943, do Grüssau (dzisiaj Krzeszów). Były to miejscowości należące wówczas na stronie internetowej polskiej grupy badawczej Fibula 1 Szczegółowe historie ukazane są w opisach poszczególnych rękopisów, dostępnych : info.filg.uj.edu.pl/fibula, oraz w książkach Piotra Tylusa, Romana Sosnowskiego i Jadwigi Miszalskiej.. 7 do III Rzeszy, które stały się polskie po przesunięciu się granic w roku 1945. W wyniku II wojny światowej i porozumień zawartych w Poczda- mie, które utworzyły nowy kształt Europy, tereny położone na zachód i północ od granicy Polski z 1939 r. stały się integralną częścią Państwa Polskiego. Były to, jak wiadomo, tzw. Ziemie zachodnie lub Ziemie Odzy- skane. Zarządzeniem Ministra Oświaty z grudnia 1945, w sprawie zabez- pieczenia księgozbiorów opuszczonych i porzuconych, powołano urząd Delegata Ministerstwa Oświaty do zabezpieczenia takich właśnie zbio- rów na Ziemiach Odzyskanych, w tym m.in. na terenie Dolnego Śląska. Delegatem został dr Stanisław Sierotwiński. Księgozbiory odnalezione i zabezpieczone (ocalone być może przed zniszczeniem), w tym zbiory z Berlina, znajdujące się po wojnie na terenie Dolnego Śląska, przewo- żono najpierw do klasztorów oo. Misjonarzy i Dominikanów2 w Krako- wie, a potem do Gmachu Biblioteki Jagiellońskiej, w której mieściła się siedziba Delegata. Po likwidacji Delegatury w roku 1951, Ministerstwo Oświaty przekazało Bibliotece Jagiellońskiej, jako depozyt Skarbu Pań- stwa, zbiory pochodzące z Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie. Ponieważ dobra te nie zostały skonfiskowane, lecz znalezione (już na terenie Polski), w związku z tym artykuł 56 międzynarodowej konwen- cji haskiej nie ma tutaj zastosowania. Zgodnie z prawem, zbiory te są obecnie własnością Skarbu Państwa Polskiego, a Biblioteka Jagiellońska – ich depozytariuszem. Kilkakrotnie już zostało przez nas podkreślone, że rolą naukowca nie jest ustosunkowywanie się do kwestii dyploma- tycznych. W obecnej sytuacji, najlepszym rozwiązaniem jest prowadze- nie badań nad tą kolekcją, w celu podzielenia się wiedzą o niej z polską i międzynarodową społecznością uczonych, a także z wszystkimi miło- śnikami starych książek, zainteresowanych tą tematyką, co też uczynili- śmy w wyniku realizacji projektu. Wracając jeszcze do losów wojennych tej kolekcji, na uwagę zasługuje fakt, że być może „opatrznościowo” Niemcy przewieźli tę kolekcję z Książa do Krzeszowa, ponieważ zamek w Książu, wiosną 1945 został spalony przez Armię Czerwoną, i dzisiaj tego księgozbioru by nie było. I być może „opatrznościowo” dr S. Siero- twiński znalazł tę kolekcję i ocalił. Alma Mater 2 Odnośnie szczegółów patrz Zdzisław Pietrzyk, „Zbiory z byłej Pruskiej Bibliote- ki Państwowej w Bibliotece Jagiellońskiej”, in 100 (2008), s. 15. 8 Poniżej znajduje się tabela ukazująca obecne miejsca przechowywania rękopisów romańskich, zawartych w zbiorach Pruskiej Biblioteki: Państwo- wej w 1939 roku, z uwzględnieniem strat wojennych (kolekcje: 3Manuscripta Gallica,Gallica in Manuscripta folio gall. Italica, fol. ManuscriptaItalica Hispanica in folio i Lusitana)ital. fol. w Berlinie w Berlinie 1-120, 226, 234-272, 1-47, 47a, 50, 58-133, w Krakowie 274-281 w Krakowie 136, 140, 141, 152, 159- 161, 170, 172, 175-180 121-126, 128-141, 48, 49, 51-57, 134, 144-147, 150-153, 155, 135, 137-139, 142-151, 157-159, 162-167, 169- 153-158, 162-169, 171, 176, 178-190, 192-197, 173, 174 199-206, 208-211, zaginione podczas 214-218, 221, 223, 224, zaginione podczas wojny lub w innych 227-233 wojny lub w innych bibliotekach 142, 142a, 148, 149, bibliotekach - Gallica in quarto gall.154, 168, quart. 177, 191, 198, Italica in quarto ital. quart. 212, 213, 219, 220, 225 w Berlinie w Berlinie 48, 56-77, 80, 93, 94, 26, 79, 87-97 w Krakowie 103, 114, 117, 121, 122, w Krakowie 160-188 1-20, 22-34, 36-43, 1-25, 27-53, 56-60, 45, 46, 49, 50, 52-55, 62-69, 71-78, 80-86 78, 79, 81-92, 95-102, zaginione podczas 104-113, 115, 116, 118- zaginione podczas wojny lub w innych 120, 123-159 wojny lub w innych bibliotekach 21, 44, 47, 51 bibliotekach 54, 55, 61, 70 Gallica in octavo gall. oct. Italica in octavo ital. oct. w Berlinie w Berlinie w Krakowie w Krakowie 41, 45-126 18-23 zaginione podczas 1-20, 22-25, 29, 32, 35, zaginione podczas 1-15 wojny lub w innych 37, 38, 43 wojny lub w innych bibliotekach 21, 26-28, 30, 31, 33, bibliotekach - 36, 39, 40, 42, 44 sischer Kulturbesitz: 3 Na podstawie informacji ze strony internetowej Staatsbibliothek zu Berlin Preus- http://staatsbibliothek-berlin.de/handschriftenabteilung/ 9 Hispanica in folio hisp. fol. Lusitana in folio lus. fol. w Berlinie w Berlinie w Krakowie w Krakowie 38-42 - zaginione podczas 1-10, 12-18, 20, 21, zaginione podczas 1,3 wojny lub w innych 23-37 wojny lub w innych bibliotekach 22 bibliotekach 2 Hispanica in quarto hisp. quart. Lusitana in quarto lus. quart. w Berlinie w Berlinie w Krakowie w Krakowie 79-80 - zaginione podczas zaginione podczas wojny lub w innych 1-78 wojny lub w innych 1 bibliotekach - bibliotekach - Hispanica in octavo hisp. oct. Lusitana in octavo lus. oct. w Berlinie w Berlinie w Krakowie w Krakowie 4-6 - zaginione podczas zaginione podczas wojny lub w innych 1-3 wojny lub w innych - bibliotekach - bibliotekach - ¶ sicht.html recherche-und-ressourcen/abendlaendische-handschriften/bestandsueber- oraz informacji własnych. Ciekawostką jest fakt, że na tejże stronie rękopisy „Berlinki” krakowskiej figurują jako rękopisy przechowywane w Krakowie, tymczasem jeden francuski rękopis średniowieczny przechowywany w Bibliothèque nationale de France – co jest prawdą powszechnie znaną w środowisku – figuruje jako strata wojenna. 10 Krótko przypomnijmy,Zawartość na poziomie ogólnym, kolekcji 4 jaka jest zawartość kolek- cji rękopisów romańskich, w księgozbiorze berlińskim, przechowywanym w Bibliotece Jagiellońskiej. Chodzi o rękopisy spisane po francusku, włosku, hiszpańsku, katalońsku i portugalsku. Owa kolekcja zawiera często zabytki unikatowe dla kultury światowej, pod względem tekstologicznym, a także ikonograficznym. Są to rękopisy powstałe na przestrzeni wielu wieków: od średniowiecza po wiek XX, dość liczne. zawiera Jej charakter jest bardzo różnorodny. Zbiór francuskich rękopisów5 nowo- żytnych i współczesnych, obejmujący obiekty od XVI do XX wieku, Fibula 4 Szczegóły dostępne na stronie internetowej grupy badawczej : info.filg. uj.edu.pl/fibula (patrz przypis 1). Les manuscrits médiévaux français 5 etFrancuskie occitans derękopisy la Preussische średniowieczne Staatsbibliothek
Load more

Recommended publications
  • Bruno Von Rappoltstein: Power Relationships in Later Medieval Alsace
    Durham E-Theses Bruno von Rappoltstein: Power relationships in later medieval Alsace Carter, Georey How to cite: Carter, Georey (2007) Bruno von Rappoltstein: Power relationships in later medieval Alsace, Durham theses, Durham University. Available at Durham E-Theses Online: http://etheses.dur.ac.uk/2849/ Use policy The full-text may be used and/or reproduced, and given to third parties in any format or medium, without prior permission or charge, for personal research or study, educational, or not-for-prot purposes provided that: • a full bibliographic reference is made to the original source • a link is made to the metadata record in Durham E-Theses • the full-text is not changed in any way The full-text must not be sold in any format or medium without the formal permission of the copyright holders. Please consult the full Durham E-Theses policy for further details. Academic Support Oce, Durham University, University Oce, Old Elvet, Durham DH1 3HP e-mail: [email protected] Tel: +44 0191 334 6107 http://etheses.dur.ac.uk Bruno von Rappoltstein Power Relationships in Later Medieval Alsace Geoffrey Carter M.A. Thesis Durham University 2007 The copyright of this thesis rests with the author or the university to which it was submitted. No quotation firom it, or information derived from it may be published without the prior written consent of the author or university, and any information derived from it should be acknowledged. The tomb of an unnamed Rappoltstein knight (Bihliotheque Nationale de France) Page 1 - 2 APR 2008 Bruno von Rappoltstein Power Relationships in Later Medieval Alsace Geoffrey Carter M.A Thesis Durham University 2007 Abstract This thesis uses three key episodes from the career of the fourteenth-century Alsatian nobleman, Bruno von Rappoltstein (c.1335-1398) to paint an image of noble power and aristocratic self-consciousness in a border region between Francophone and German speaking spheres of influence in one of the traditional heartlands of the Holy Roman Empire.
    [Show full text]
  • Those in Between: Princely Families on the Margins of the Great Powers Jonathan Spangler (Final Version, October 2008)
    Those In Between: Princely Families on the Margins of the Great Powers Jonathan Spangler (Final version, October 2008) “To a gentleman, any country is a homeland.” --Cardinal Jules Mazarin (Giulio Mazzarino)1 “We are looked upon as the last of the Gauls or as the first of the Germans. We are neither Gauls nor Germans; we belong at once to both of them.” -- from an eleventh-century necrology, Saint-Lambert de Liège2 Strasbourg, 1827—After having resided peaceably in this city since his Alsatian estates were restored to him by the Congress of Vienna in 1815, the Prince of Salm-Salm was required to leave France by the new Conservative Catholic Royalist government. His crime? He had declared his intention to convert to Protestantism. The issue at stake, however, was whether or not the formerly sovereign prince was to be considered an alien or a citizen and thus subject to French law. In his defense, the prince produced example after example of his ancestors’ and his own service to the French crown in the preceding centuries. His uncle was a French field marshal who had raised troops from Alsace for Louis XV at his own expense, and his younger brother had worked to keep the northeast frontier loyal to Louis XVI as bishop of Tournai.3 But examples could be provided in equal numbers of his ancestors’ service to the Empire. His own father, the French field marshal’s brother, had been an Austrian field marshal and governor of Luxembourg.4 Two brothers, two careers; one French, one Austrian. For a princely family hailing from the borderlands between France and the Empire, this scenario was entirely commonplace, a standard family practice for survival between larger powers.
    [Show full text]
  • The History of the Collection of Romance Manuscripts from The
    The history of the collection of Romance manuscripts from the former Preussische Staatsbibliothek zu Berlin, kept at the Jagiellonian Library in Kraków – the overall study The history of the collection of Romance manuscripts from the former Preussische Staatsbibliothek zu Berlin, kept at the Jagiellonian Library in Kraków – the overall study Contents Wartime “wandering” 129 The contents of the collection 133 Manuscripta gallica 137 Manuscripta italica 153 Manuscripta iberica (hispanica and lusitana) 165 Historical catalogues of the Royal Library 185 Example histories of selected items 187 Pictures and coments 195 Conclusion 243 BeforeWartime we move on to presenting generally“wandering” how the collection of Romance manuscripts at the Royal Library of Berlin, and later at the Prussian State Library, the same one, only operating under a different name, had formed – this concerns only the manuscripts kept in the Berlin collection at the Jagiel let- lonianus make Library a short in reminderKraków, the of how‘Berlin and collection’ why the (affectionatelyBerlin collection termed had found ‘Ber1 - linka’ in Polish), which form the subject of research within this project, batteredits way to city Kraków transporting in the first the place.most valuableBeginning collections in the year from 1941, the in Prussianeffect of Statebombardment Library for of deposit Berlin by at theirthe Allied castles, Forces, monasteries 41 convoys and of grottos, trucks beforehandhad left the properly prepared, outside of the city. Possibly at that time one bomb could have sufficed to irreversibly destroy the priceless treasures of Europe’s and world’s cultural heritage. A part of this collection had made its way to the cast- le of Fürstenstein (today named Książ), and afterwards, in 1943, to Grüssau (today named Krzeszów).
    [Show full text]
  • GRAINDELAVOIX Antwerp World Premieres Anno 1600
    with new CD GRAINDELAVOIX Antwerp World Premieres anno 1600 Divine Interiors Experience churches in the age of Rubens Edited by Claire Baisier Divine Interiors Divine Interiors Experience churches in the age of Rubens Edited by Claire Baisier With contributions by Claire Baisier, Maarten Bassens, Christina Currie, Thomas Fusenig, Ursula Härting, Ulrich Heinen, Jan Nicolaisen, Björn Schmelzer, Joost Vander Auwera and Bernard Vermet Museum Mayer van den Bergh Contents 6 Foreword 8 Introduction Essays 12 Stylistic development in paintings of Antwerp church interiors around 1600 Thomas Fusenig and Ulrich Heinen 22 Catholic life in the churches of Antwerp Ursula Härting 38 Singers in a church: implications of voice, sound and movement in post-iconoclastic interiors by Van Steenwijck, Grimmer and Neeffs Björn Schmelzer Catalogue 59 Architectural painting in Antwerp 103 Architectural painting in the Northern Netherlands Portrayals of Antwerp’s churches 124 The Cathedral of Our Lady (Onze-Lieve-Vrouwekathedraal) 138 The Jesuit Church of St Charles Borromeo (Sint-Carolus Borromeuskerk) 144 St James’s Church (Sint-Jacobskerk) 152 St George’s Church (Sint-Joriskerk) 156 St Walburga’s Church (Sint-Walburgiskerk) 168 Biographies 174 Bibliography 180 CD Graindelavoix. Music for an Antwerp church Foreword Philip Heylen Vice Mayor for Culture, Economy, City Maintenance and Property Management Fritz Mayer van den Bergh (1858–1901) was an inspired is dedicated to the study of Rubens and Flemish art – collector of largely medieval and Renaissance art. Fol- where his research will be continued in an ideal setting. lowing his untimely death, his mother, Henriëtte Mayer A considerable number of paintings from his collection van den Bergh, had a museum built to house his collec- will be on display during the exhibition Divine Interiors, tion, and the general public have been able to admire complemented by paintings, prints and drawings from his legacy there since 1904.
    [Show full text]
  • Who Is Noble Included in the Almanach De Gotha?
    WHO IS NOBLE INCLUDED IN THE ALMANACH DE GOTHA? History of Europe's Nobility Reference Book SALVATORE FERDINANDO ANTONIO CAPUTO Page 1 of 206 THE AUTHOR The author was born in a noble family in 1942 when Italy was a kingdom ruled by the House of Savoy, kings of Italy since the Risorgimento1 and previously rules of Savoy. But after 4 years, monarchy was abolished by popular referendum in June 2, 1946. Italy became a republic. At the age of 15, he was brought up in Canada where after he spends his life traveling to Brazil, Guatemala and Philippines as a prominent director of multinational Corporations. Since he became conscious of politics, there has not been a president who he felt was a satisfactory symbol of the countries visited, and who he could admire as a focus for non-partisan patriotism. This is essentially why he came to support monarchy…..although his enthusiasm for royalty dates from childhood. Don Salvatore Ferdinando Antonio Caputo is a monarchist that believes that a hereditary Monarchy, with a Sovereign, non-corrupt one with religious values and culture and tradition, conducted with immense kindness and whose role was thrust upon him by accident of birth rather than by being a politician, is the most perfect form of government in a nation. Contrary to a Republic's President (like France, USA etc.) the Sovereign will insure the continuity in a time schedule. He/she is always aware about important files and he/she acts to push these files up to their conclusion. That is not the case for a president.
    [Show full text]
  • Napoleonic Governance in the Netherlands and Northwest Germany Conquest, Incorporation, and Integration Martijn Van Der Burg War, Culture and Society, 1750–1850
    WAR, CULTURE AND SOCIETY, 1750–1850 Napoleonic Governance in the Netherlands and Northwest Germany Conquest, Incorporation, and Integration Martijn van der Burg War, Culture and Society, 1750–1850 Series Editors Rafe Blaufarb Florida State University Tallahassee, FL, USA Alan Forrest University of York York, UK Karen Hagemann University of North Carolina at Chapel Hill Chapel Hill, NC, USA The series aims to the analysis of the military and war by combining politi- cal, social, cultural, art and gender history with military history. It wants to extend the scope of traditional histories of the period by discussing war and revolution across the Atlantic as well as within Europe, thereby con- tributing to a new global history of confict in the eighteenth and nine- teenth century. For more information see: wscseries.web.unc.edu More information about this series at http://www.palgrave.com/gp/series/14390 Martijn van der Burg Napoleonic Governance in the Netherlands and Northwest Germany Conquest, Incorporation, and Integration Martijn van der Burg Open University of the Netherlands Heerlen, The Netherlands ISSN 2634-6699 ISSN 2634-6702 (electronic) War, Culture and Society, 1750 –1850 ISBN 978-3-030-66657-6 ISBN 978-3-030-66658-3 (eBook) https://doi.org/10.1007/978-3-030-66658-3 © The Author(s) 2021. This book is an open access publication. Open Access This book is licensed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International License (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/), which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source, provide a link to the Creative Commons licence and indicate if changes were made.
    [Show full text]