Collectiebeleidsplan 2015 - 2020

Limburgs Museum Inhoudsopgave

Voorwoord 5 Cultuurhistorie 36 Handel 36 Leeswijzer 6 Kleding en accessoires 38 Inleiding 7 Klein huisraad en keukengerei 40 Functie en doel van het collectieplan 7 Landbouw, industrie en ambacht 41 Collectie in hoofdlijnen 8 Meubels 42 De kerncollecties van het Oude drukken 44 Limburgs Museum 8 Politiek, militaire geschiedenis en Kerncollectie Archeologie 8 openbareorde 45 Kerncollectie Beeldcultuur 10 Religie en volksgeloof 46 Kerncollectie Cultuurhistorie 11 Speelgoed 48 Collectievorming 11 Toegepaste kunst 49 Collectiemanagement 12 Verenigingsleven 51 Beheer en behoud 10 Samenvatting en actiepunten 52 Preventieve conservering 12 Collectievorming 52 Actieve conservering en restauratie 12 Collectiemanagement 53 Veiligheidszorg 12 Onderzoek 53 Registratie en digitalisering 13 Colofon 54 Objectregistratie 13 Digitalisering 13 Documentatie 13 Spectrum 14 Gebruik van de collectie 15 Onderzoek en educatie 15 Presentatie 16 Exploitatie 16 Beeldbank 16 Verkoop van beeldmateriaal 16 Filmvoorstellingen 16 Bruikleenverkeer 16 Overzicht van de deelcollecties 18 Archeologie 18 Steentijd 18 Metaaltijd 21 Romeinse tijd 23 Middeleeuwen 25 Nieuwe tijd 27 Beeldcultuur 28 Bewegend beeld 28 Fotografie 31 Schilderijen 33 Werken op papier 35

2 collectieplan 2015-2020 3 collectieplan 2015-2020 Voorwoord

Naast de integrale meerjarenbeleidsplannen musea van Nederland geschaard met een behoren ook de collectiebeleidsplannen tot betekenisvolle archeologische presentatie. de fundamenten onder het museumbeleid. Ook dit plan voor de jaren 2015-2020 bevat Collecties zijn immers voor musea de reden weer veel verbeterpunten. We blijven streven van ontstaan en vormt de hoofdbron waarmee naar aanwinsten voor de drie kerncollecties aan de vijf maatschappelijke waarden van het Archeologie, Beeldcultuur en Cultuur- museum invulling kan worden gegeven: geschiedenis met hoogwaardige stukken en 1 Schatkamer van objecten en verhalen van ensembles waardoor de vijf maatschappelijke betekenis; waarden van musea kunnen worden uitgevoerd. 2 Leeromgeving voor iedereen; Maar het accent ligt nu meer op de potenties 3 Economische kracht en trekpleister; die er zijn om door onderzoek en ‘ontzameling’ 4 Ruimte om te genieten, ervaren en beleven; de betekenis van onze collecties te versterken. 5 Ontmoetingsplaats en platform tussen Daarnaast wordt een perspectief geboden om verleden, heden en toekomst. de collecties beter toegankelijk en beheersbaar te maken. Juist daarin is dit collectieplan Het voorliggende collectieplan is het vierde meer compleet dan de eerdere plannen en opeenvolgende document over dit onderwerp wordt door middel van dit plan een van de sinds het bestaan van het Limburgs Museum. kerntaken van het museum veilig gesteld. Het eerste plan omvatte de jaren 1999-2005 Het collectieplan zoals het nu voor ons ligt, en was er primair op gericht de twaalf is ook bedoeld om extern te gebruiken ten thematisch-chronologische onderwerpen uit einde beleid af te stemmen en duplicaten het stichtende museumplan voor het Limburgs te voorkomen. Tevens zullen onderzoekers, Museum (1992) voldoende kwantitatief inhoud studenten, geïnteresseerden en andere instel- te kunnen geven. Voor het eerst werden alle lingen dan weten welke mogelijkheden het deelcollecties gewikt en gewogen en vervolgens Limburgs Museum voor hen biedt als cultuur- beoordeeld op de ontwikkelkansen. historisch museum dat verhaalt over leven, In de daaropvolgende collectieplannen werden wonen, werken en samenzijn in wellicht nadrukkelijker keuzen gemaakt om sommige de boeiendste euregionale provincie van kansrijke aandachtsgebieden meer prioriteit Nederland. te geven. Zo hebben de deelcollecties uit de kerncollectie Archeologie in het laatste collectieplan uit 2010 prioriteit gekregen. Met de uitbreidingsplannen van het Limburgs Museum (2010-2012) en de herinrichting van de presentatie ‘Van neanderthaler tot stedeling’, handelend over de oudste geschiedenis van Limburg, zijn uitgangspunten van het laatste Jos Schatorjé collectieplan leidinggevend geweest en heeft Algemeen directeur Limburgs Museum het Limburgs Museum zich onder de beste

4 collectieplan 2015-2020 5 collectieplan 2015-2020 Leeswijzer Inleiding Functie en doel van het collectieplan

In dit collectieplan worden de kerncollecties eerst in hoofdlijnen Het Limburgs Museum is een dynamisch, cultuurhistorisch museum, Het doel van dit collectieplan is om de samen- toegelicht, en daarna is de aandacht gericht op collectiemanagement. dat verhalen van Limburgers vertelt en verbeeldt. Families zijn hierbij stelling van de collectie inzichtelijk te maken Vervolgens wordt het gebruik van de kerncollecties besproken ten de belangrijkste doelgroep. Het museum biedt interessante vaste en om het beleid ten aanzien van de collectie aanzien van o.a. tentoonstellingen en onderzoek. Aansluitend worden presentaties, spraakmakende wisseltentoonstellingen en aantrekkelijke uit te werken. Het collectieplan moet leiden de collectieprofielen van de deelcollecties in detail beschreven. Om de evenementen. tot verscherping van het collectieprofiel kaders van de deelcollecties vast te stellen wordt er steeds een definitie Naast het Limburgs Museum kent de provincie Limburg nog twee en worden ingezet als hulpmiddel bij het gegeven van de betreffende deelcollectie, wordt de collectiewaardering provinciale musea, namelijk het Bonnefantenmuseum en het Discovery collectiebeheer. Het collectieplan is niet alleen beschreven en beargumenteerd en wordt het ontwikkelpotentieel Center Continium. Het Limburgs Museum onderscheidt zich van deze bedoeld voor intern gebruik, maar ook om behandeld. Hierbij zijn de plannen betrokken ten aanzien van twee andere musea door haar missie: aanknopingspunten te bieden voor afstemming o.a. conservering, restauratie, onderzoek, toekomstige tentoonstellingen met collega-instellingen. en digitalisering. Voortkomend uit de collectiewaardering en het Het Limburgs Museum geeft op een herkenbare en verrassende wijze Dit collectieplan zal de komende jaren als ontwikkelpotentieel is het collectieprofiel ook bepalend voor de betekenis en beleving aan de geschiedenis en cultuur van Limburg. basis dienen voor het opstellen en verscherpen collectievorming; het beleid op het gebied van verwerven, selecteren én Het Limburgs Museum heeft daarbij de volgende kernwaardes: van deelplannen zoals een registratieplan, een afstoten. Als laatste is een samenvatting en opsomming van actiepunten 1. Betekenis geven afstotingsplan, een digitaliseringsplan, een te lezen. 2. Beleving conserveringsplan en een onderzoeksplan. 3. Herkenning Daarbij zijn er in dit collectieplan actiepunten opgenomen op het gebied van beheer & behoud, ontsluiting en collectievorming. Dit collectieplan zal daarom ook ieder jaar worden geëvalueerd. Om tot dit plan te komen is de indeling van de collectie in kern- en deelcollecties herzien ten opzichte van het vorige collectieplan. De deelcollecties zijn vervolgens getoetst aan de hand van de Museale Weegschaal, een methodiek voor collectiewaardering ontwikkeld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in 2013. De Museale Weegschaal bestaat uit een waarderingsformulier dat dient als praktisch hulpmiddel bij het toekennen van (niet-financiële) waarde aan objecten en collecties. Het gebruik van dit formulier leidde meer dan eens tot nieuwe inzichten in de verschillende ‘waardes’ die een deelcollectie kan hebben, zoals een documentaire- of onderzoekswaarde.

6 collectieplan 2015-2020 7 collectieplan 2015-2020 Collectie in hoofdlijnen

Kerncollecties Kerncollectie Archeologie

In 1990 besloten de Provinciale Staten van Door haar geschiedenis en archeologische Deze vondsten zijn vrijwel altijd toevalstreffers of nieuwe (aanvullende) informatie. Het Limburgs Museum streeft Limburg, in samenwerking met het gemeente- nalatenschap maakt Limburg deel uit van een en daardoor zeer divers van samenstelling. ernaar haar kerncollectie Archeologie op te waarderen tot de regionale bestuur van Venlo en in overleg met Stichting opvallend Europees cultuurlandschap. De Archeologische vondsten die door het zoeken referentiecollectie voor de archeologie van Limburg. Hiermee wil het Limburgs Volkskundig Centrum in Limbricht, provincie heeft door eeuwenlange onafgebroken met een metaaldetector aan het licht zijn Limburgs Museum zich positioneren als hét museum dat het verhaal het gemeentelijke Venlose Goltziusmuseum bewoning een schat aan bodemvondsten gekomen hebben als gemene deler hun van de oude geschiedenis van de provincie Limburg toont. Het museum met het Limburgs Volkskundig Centrum te prijsgegeven. De archeologische collectie van materiaalsoort. Amateurarcheologen hebben heeft omwille van de aanwezigheid van de referentie-collectie ook laten samengaan in één nieuw museum van, Limburg is van regionaal en nationaal belang een eigen verzameling opgebouwd die vaak een taak om onderzoek, debat, ontmoeting en educatie te initiëren voor en over Limburg. In 1992 werd Stichting en behoort bij de top van Nederland. Het is toegespitst op één specifiek gebied of één en faciliteren. De doelgroepen zijn hierbij zowel wetenschappers Limburgs Museum formeel opgericht. biedt een aansluitend chronologisch overzicht specifiek tijdvak; de meerwaarde van deze en amateurarcheologen als het breed publiek; over de presentatie Het collectiebeleid is in de statuten van het van de aanwezigheid van de mens in dit collecties zit in de toegevoegde vondstregistratie ‘Van neanderthaler tot stedeling’ is een publicatie voor deze laatste Limburgs Museum in één zin verwoord: gebied van de vroegste steentijd tot heden. met informatie van wisselende aard. doelgroep in voorbereiding. Contacten met het Provinciaal Depot voor “Het planmatig verzamelen, conserveren, bewa- De oudste opgegraven sporen van menselijke Verzamelaars hebben door eigen vondsten en Bodemvondsten, met universiteiten en archeologische bedrijven die ren, bestuderen, presenteren en tentoonstellen aanwezigheid in Nederland zijn hier gevonden, aankoop en/of ruil uitermate belangwekkende de oren en ogen in het veld zijn en met het Limburgs Geschied- en van geschied- en volkskundige objecten, in het de eerste boeren hebben zich in deze regio verzamelingen opgebouwd. In deze verzame- Oudheidkundig Genootschap - eigenaar van een belangrijke collectie bijzonder voor zover betrekking hebbend op gevestigd, de prachtigste Romeinse vondsten lingen zitten objecten die niet alleen vanuit met een belangrijk netwerk van amateurarcheologen - zijn essentieel de provincie Limburg”. Het museum ziet voor komen uit Limburg en de rijke graven uit de wetenschappelijk oogpunt van groot belang voor de verdere ontwikkeling van de kerncollectie Archeologie van het zichzelf in Limburg en de aangrenzende regio’s Merovingische periode rond de Sint Servaas zijn, maar die ook museaal bezien aantrekkelijk Limburgs Museum. een nadrukkelijke rol weggelegd op het gebied van Maastricht spreken tot de verbeelding. kunnen zijn. De kerncollectie Archeologie is verdeeld in deelcollecties op basis van van verzamelen, beheren, presenteren en onder- Het Limburgs Museum is de enige publieks- De kerncollectie is ten behoeve van de in periodisering: zoeken. Vanuit dit collectiebeleid heeft het instelling binnen Limburg die de kerncollectie 2014 geopende nieuwe vaste presentatie Limburgs Museum de volgende drie kerncol- Archeologie op provincie brede schaal ‘Van neanderthaler tot stedeling’ kwantitatief · Steentijd lecties geformuleerd: verzamelt, beheert en presenteert en levert en kwalitatief verbeterd door middel van · Metaaltijd als zodanig een belangrijke bijdrage aan de gerichte verwerving in bruikleen en aankoop. · Romeinse tijd · Archeologie Collectie Nederland. Andere musea die een Door langdurige bruiklenen uit diverse · Middeleeuwen · Beeldcultuur vergelijkbare doelstelling hebben zijn het collecties zijn veel vondsten nu verzameld · Nieuwe tijd · Cultuurhistorie Valkhof in Nijmegen, het Drents Museum in in het Limburgs Museum. In het algemeen Assen en het Rijksmuseum van Oudheden in is te stellen dat vanuit typo-chronologisch Vanuit het oogpunt van beheer en behoud is het ook belangrijk Leiden. perspectief de collectie gedekt is, maar bewust te zijn van de diversiteit van de materialen van de kerncollectie De kerncollectie is, net als iedere andere vanuit regionaal perspectief zitten er nog Archeologie. Zo bevat de collectie artefacten van steen, vuursteen, archeologische collectie, in zekere zin betrek- hiaten in de collectie. Deze worden in de metaal en hout, muntvondsten, leer, sieraden en aardewerk. kelijk willekeurig. Dit is het gevolg van de beschrijving van de deelcollecties toegelicht. wijze waarop archeologische vondsten worden De cultuurhistorische waarde van de gedaan. De samenstelling van de kerncollectie kerncollectie Archeologie hangt nauw samen is enerzijds het resultaat van opgravingen met het bekend zijn van de vindplaats- en die in het verleden door diverse partijen zijn contextgegevens. Nieuw onderzoek, restauratie uitgevoerd en in verschillende depots terecht van objecten en vondstcomplexen hebben zijn gekomen. Anderzijds is de collectie het een kwalitatieve verbetering van de collectie resultaat van vondsten door particulieren. opgeleverd in de vorm van nieuwe vondsten

8 collectieplan 2015-2020 9 collectieplan 2015-2020 Kerncollectie Beeldcultuur Kerncollectie Collectievorming Cultuurhistorie

Beeldcultuur staat voor de artistieke en/of documentaire verbeelding van onderwerpen uit de Objecten uit de kerncollectie Cultuurhistorie zijn getuigenissen van het Het Limburgs Museum streeft naar een collec- Limburgse geschiedenis en cultuur. In tegenstelling tot de vaak massaal geproduceerde gebruiks- cultuurhistorische verleden van Limburg. Grote delen van de collec- tie van hoge kwaliteit. Daarom worden niet voorwerpen uit de cultuurhistorische collectie spelen bij deze objecten ook aspecten als iconogra- tie van het museum kunnen worden gerangschikt onder de noemer alleen nieuwe verwervingen streng getoetst, fie, uniciteit en kunstenaarschap een belangrijke rol.De kerncollectie Beeldcultuur is ingedeeld in cultuurhistorie. Dit is te verklaren uit de geschiedenis van de instelling. maar de bestaande collectie wordt ook opnieuw deelcollecties op basis van type drager: In de collectie van het Limburg Museum bevinden zich veel volkskun- beoordeeld. Door afstoting kan de kwaliteit · Bewegend beeld dige objecten afkomstig uit de collectie van het Limburgs Volkskundig verhoogd worden. Het gaat dan om objecten · Fotografie Centrum, en veel objecten die gelinkt zijn aan de geschiedenis van de die niet (meer) in de collectie passen. Afstoting · Schilderijen stad Venlo, afkomstig uit de collectie van het Goltziusmuseum. zal altijd verlopen volgens de richtlijnen van de · Werken op papier In de provincie Limburg zijn er verschillende lokale musea die cultuur- Nederlandse Museumvereniging voor afstoting historische objecten verzamelen. Daarom is bij het bepalen van de (Leidraad voor het afstoten van museale objec- De collectie bewegend speerpunten en hiaten rekening gehouden met eventuele overlap met ten). beeld is de belangrijkste collecties die elders bewaard worden. Bij een verwerving moet een object aan mini- in zijn soort in Limburg De kerncollectie Cultuurhistorie kent een thematische indeling in maal één van de onderstaande criteria voldoen: en daarmee is deze collec- deelcollecties: 1 Het object moet een hiaat in de collectie tie van nationale betekenis opvullen en als zodanig herleidbaar zijn tot voor de beeldvorming over · Handel de prioriteiten van het collectiebeleidsplan Limburgse cultuur en geschiedenis. Behalve de documentaire waarde zijn een aantal werken van · Kleding en accessoires 2 Het object moet thematisch aansluiten bij individuele filmmakers ook van een esthetisch hoge kwaliteit. Vanwege het specifieke karakter van · Klein huisraad en keukengerei de vaste presentatie de drager vraagt deze collectie om blijvende aandacht voor materiele zorg en digitalisering. · Landbouw, industrie en 3 Het object is een bron van informatie De collectie fotografie is vergeleken met andere fotografiecollecties relatief bescheiden en bevat ambacht (qua voorstelling en betekenisgeving) over in feite twee zwaartepunten: de opnamen van Hub Leufkens en van Jan de Jong (Spaarnestad). · Meubels mensen die het gebruikt, verhandeld of Vanwege het belang van fotografietentoonstellingen in het Limburgs Museum groeit ook de · Oude Drukken gemaakt hebben collectie met foto’s uit deze tentoonstellingen. De collectie fotografie is vooral van aanvullend · Politiek, militaire geschiedenis en 4 De contextuele relatie met Limburg is belang voor de tentoonstellingen van het museum. openbare orde uitgangspunt De collectie schilderijen bevat portretten, stads- en dorpsgezichten, religieuze- en historisch/alle- · Religie en volksgeloof 5 De intrinsieke waarde van de objecten gorisch/volksculturele voorstellingen betreffende Limburg vanaf de 16e eeuw. Het zijn dus werken · Speelgoed (authenticiteit, bron, context, onderwerp) die figuratief zijn en van belang zijn vanwege de betekenis van wat wordt uitgebeeld. Bovendien · Toegepaste kunst moet de inspanning voor het beheer en is de kunsthistorische betekenis van kunstenaars uit of werkzaam in deze provincie, door middel · Verenigingsleven behoud rechtvaardigen van deze collectie te duiden. Omdat er geen ander museum vergelijkbare verzamelingen actief aanlegt, is er veel ontwikkelpotentieel, dat ook van betekenis is vanwege de publiekstaken van het museum. Binnen de collectie werken op papier (tekeningen en grafische werken) zijn vooral de cartografi- sche collecties en de collectie volksprenten van belang. Ook de collectie affiches is door een conse- quent verzamelbeleid betekenisvoller geworden. Topografische tekeningen waren voorheen het verzamelbeleid van archiefdiensten. Vanwege bezuinigingen bij archieven wordt daar vrijwel geen aandacht meer aan besteed. Het Limburgs Museum heeft de taak op zich genomen om belangrij- ke topografische tekeningen te verwerven voor het provinciale erfgoed.

10 collectieplan 2015-2020 11 collectieplan 2015-2020 Collectiemanagement

Beheer en behoud Registratie en digitalisering

Preventieve conservering In 2015 zal op basis van meervoudige aan- Objectregistratie De komende jaren worden de foto’s geordend Het Limburgs Museum telt in het gebouw besteding een structurele samenwerking met Naar schatting telt de collectie 66.000 objecten. en foto’s van een mindere kwaliteit worden vijf depots waarin objecten en films een papierrestaurator (particulier, bedrijf of Deze worden geregistreerd in het collectie- vervangen. Tevens heeft het Limburgs Museum worden bewaard. Alle depots zijn, net als instelling) worden gezocht. registratiesysteem Adlib. Adlib bevat meerdere als doel om een aanzienlijk deel van de collectie de tentoonstellingszalen, klimaatgeregeld catalogi: momenteel zitten er 49773 museum- te digitaliseren. Door het toenemende aantal voor wat betreft temperatuur en relatieve Jaarlijks worden er plannen opgesteld voor objecten in de objectcatalogus, 4505 films foto- en filmbestellingen van derden en het luchtvochtigheid. Daarnaast kent het Limburgs conservering van delen van de collectie. Dit in de filmcatalogus en 18844 boeken en streven om meer van de collectie online te Museum ook een extern depot waar vooral geldt nadrukkelijk ook voor de deelcollectie tijdschriften uit de handbibliotheek in de tonen (beeldbank) is het gewenst om objecten archeologische objecten en grotere objecten Bewegend beeld. bibliotheekcatalogus. kwalitatief goed te digitaliseren. Ook de staan die geen klimaatgeregelde omgeving Om de registratieachterstanden weg te werken digitalisering van film is sinds 2004 steeds vereisen. Veiligheidszorg is er in 2013 een junior registrator aangesteld. intensiever gaan lopen. In 2013 is een project In 2015 wordt er op basis van dit collectieplan Naast de algemene bedrijfshulpverlening De junior registrator werkt ook aan het op orde gestart met de Fotovakschool Venlo. In dit een conserveringsplan ontwikkeld waardoor binnen de museumorganisatie kent het krijgen van de standplaatsregistratie. project werd een selectie van archeologische er meer structurele aandacht gaat naar het Limburgs Museum ook collectiehulpverlening. Er moet nog een grote slag worden gemaakt in objecten en schilderijen gefotografeerd en onderhoud van de depots en de objecten, Het calamiteitenplan voor de collectie is het opschonen, aanvullen en standaardiseren tegelijkertijd heeft de afdeling collecties veel vooral op het gebied van het stofvrij houden opgestart in 2010 maar nooit volledig ten van objectinformatie. In 2013 heeft het technische kennis gekregen op het gebied van en de ongediertebestrijding. Momenteel is er uitvoer gekomen. Het calamiteitenplan voor de Limburgs Museum een invulinstructie fotografie. Het tijdelijke depot heeft hiervoor te weinig opslagcapaciteit voor de objecten. collectie verdient het om verder ontwikkeld en voor Adlib ontwikkeld, zodat er op een een dubbelfunctie gekregen als fotostudio en Bij het zoeken naar een oplossing voor dit geactualiseerd te worden. Dit zal in de loop van uniforme wijze kan worden geregistreerd. is dankzij advies van de Fotovakschool Venlo probleem worden nu al actieve stappen gezet 2015 uitgevoerd worden. Door inconsequenties bij de invoer van professioneel ingericht. Op deze manier zijn de om de depots efficiënter in te richten. informatie in het verleden is de database medewerkers van het Limburgs Museum in de Dit is een manier om alleen met voldoende inzicht en ervaring toekomst in staat zelfstandig kwalitatief goede tegemoet te komen aan de goed doorzoekbaar en begrijpelijk. Bovendien foto’s te maken. vraag naar opslagruimte in ontbreken er in Adlib goed gestructureerde de depots. thesauri, en het plan is er dan ook om dit de Documentatie komende jaren actief op te pakken. Het doel De wijze van bewaren van collectiedocumen- Actieve conservering en is hierbij om te komen tot goed vormgegeven tatie en informatie over specifieke objecten restauratie thesauri die aansluiten bij thesauri van andere behoeft momenteel verbetering. Het doel Het Limburgs Museum musea met vergelijkbare collecties, zodat in de is om het toegankelijker te maken voor heeft geen eigen restaurator toekomst uitwisseling van gegevens mogelijk is. zowel intern als extern gebruik. Hiervoor in dienst maar beschikt wel zal de collectiedocumentatie de komende over een goed uitgeruste collectiewerkplaats en Digitalisering jaren worden geïnventariseerd en digitaal filmwerkplaats waar externe restauratoren en In 2013 zijn de specificaties voor het toegankelijk worden gemaakt. eigen medewerkers kunnen werken. Met name digitaliseren van museumobjecten onder de Naast collectiedocumentatie heeft het Limburgs met Stichting Restauratie Atelier Limburg in loep genomen. Nieuwe specificaties, naar de Museum ook een uitgebreide handbibliotheek. Maastricht en met Restaura in Haelen wordt standaard van deze tijd, zijn vastgelegd. Op Voorheen kende het Limburgs Museum een veel samengewerkt op het gebied van actieve basis van deze specificaties zijn de bestaande informatiecentrum dat toegankelijk was voor conservering en restauratie. foto’s van objecten geïnventariseerd. publiek. Het opkomende gebruik van internet

12 collectieplan 2015-2020 13 collectieplan 2015-2020 Gebruik van de collectie

Spectrum Onderzoek en educatie

zorgde voor een teruglopend aantal gebruikers SPECTRUM is een internationale standaard Uit de analyse van de afzonderlijke collecties blijkt dat het ontwikkel- Wet op de archeologische monumentenzorg van dit informatiecentrum. In combinatie voor collectiemanagement en een middel om profiel en de waarde van de collecties kan verbeteren als er meer onder- (waarbij de Monumentenwet 1988 werd met de verhuizing van de boeken naar het de procedures rond collectiebehoud, beheer, zoek naar de collectie(onderdelen) wordt gedaan. In alle categorieën gewijzigd) in werking. Een belangrijke boekendepot vanwege wateroverlast, werd mobiliteit en digitalisering te optimaliseren. collecties zitten bestanddelen die van belang zijn voor verder onderzoek, bepaling uit het verdrag is artikel 9 waarin het besloten het informatiecentrum niet meer Met de implementatie en het vastleggen van maar het meest duidelijk is dat aanwezig in de archeologische en belang van de communicatie met het publiek als zodanig in gebruik te nemen. De biblio- procedures voor collectiemanagement volgens kunsthistorische collecties. wordt onderstreept, onder andere in de vorm theek veranderde hierdoor van een publiek de richtlijnen van SPECTRUM wordt in In beginsel zijn er drie mogelijkheden om onderzoek te sturen. van tentoonstellingen van archeologische toegankelijk informatiecentrum naar een 2014 gestart, voornamelijk op het gebied In de eerste plaats is dat in het kader van de voorbereiding van voorwerpen. handbibliotheek voor intern gebruik. In het van registratie en bruikleenverkeer. In 2015 publieksactiviteiten in het museum door de conservatoren. Met name Met de introductie van marktwerking in de najaar van 2013 is een project gestart om zal SPECTRUM stapsgewijs verder worden tentoonstellingen zijn een belangrijke aanzet voor onderzoek. Het is voor Nederlandse archeologie is een uitgebreid deze handbibliotheek op te schonen en te uitgewerkt. de collectietaken van het museum en de wetenschappelijke ontsluiting/ systeem van kwaliteitszorg opgezet. De Rijks- ontdubbelen. Er werd kritisch gekeken naar het duiding van de collecties van groot belang dat er regelmatig (kleinere) dienst voor het Cultureel Erfgoed ontwikkelt nut en aantal van (tijdschrift)abonnementen en collectietentoonstellingen worden georganiseerd. de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie jaarboeken en dubbele exemplaren van boeken Soms is het mogelijk onderzoek te laten doen door studenten uit die de stand van kennis over de archeologie van werden aangeboden aan derden. Dit project is het wetenschappelijk onderwijs. Dit gebeurt dan in het kader van de Nederland laat zien. in 2014 succesvol afgerond. voltooiing van een (onderzoek)scriptie of een stage in het museum. De thema’s en bijbehorende vraagstellingen Het kan motiverend werken om het onderzoek te laten uitmonden in worden beschouwd als richtinggevend voor een openbare activiteit (kleine tentoonstelling, onderdeel van grotere toekomstig onderzoek van vindplaatsen en tentoonstelling, etc.) en/of een publicatie. Van belang is dan dat de landschappen. Op dit moment is te zien dat conservatoren/collectiemedewerkers weet hebben welke onderwerpen voor Limburg bijvoorbeeld steentijdonderzoek geschikt zijn voor een dergelijk onderzoek. Daartoe moet een overzicht en riviervondsten meer aandacht krijgen worden opgesteld dat met de Wetenschappelijke adviesraad (WAR) van binnen beleid van onder andere de Rijksdienst het Limburgs Museum wordt afgestemd. voor het Cultureel Erfgoed en de provincie De derde mogelijkheid is dat onderzoekers het museum benaderen in Limburg. Hierdoor is het uitwerken van ‘oud het kader van hun (groter) onderzoek. Indien het museaal aantrekkelijke onderzoek’ als bijdrage aan de beantwoording onderzoeken betreft (bijvoorbeeld dissertatie Homemovie) kan het van actuele onderzoeksvragen ook belangrijk. museum overwegen om een tentoonstelling aan het onderwerp te wijden. Ook hierin heeft de WAR een adviserende rol. Naast wetenschappelijk onderwijs kunnen ook andere vormen van onderwijs museumobjecten inzetten in diverse onderwijsvormen. Steeds is daarbij de kwetsbaarheid en kans voor aantasting van de materiële staat van het object een factor waar rekening mee moet worden gehouden. Ten aanzien van lopend archeologisch onderzoek is het belangrijk te vermelden dat in de context van de Maltawetgeving archeologisch onderzoek in de praktijk anders is ingericht sinds de jaren negentig van de vorige eeuw. Het Verdrag van Malta is in 1992 ondertekend door de lidstaten van de Raad van Europa en op 1 september 2007 trad de

14 collectieplan 2015-2020 15 collectieplan 2015-2020 Presentatie Exploitatie

Het Limburgs Museum heeft twee soorten Beeldbank bruiklenen. Objecten uit de collectie van het presentaties: vaste presentaties en wisselexpo- Slecht een klein percentage van de collecties van het Limburgs Museum Limburgs Museum worden voor collega- sities. In de huidige vaste presentaties zijn is voor het grote publiek zichtbaar via vaste presentaties en wisselexpo- instellingen regelmatig beschikbaar gesteld de thema’s uitgewerkt die al vóór 2000 zijn sities. Daarom wordt voortdurend gezocht naar andere mogelijkheden als bruikleen. Bruikleenverkeer met andere gekozen n.a.v. een analyse van de maat- om de collecties te tonen. De voor een breed publiek (incl. onderwijs, musea kan de zichtbaarheid van de eigen schappelijke vraag en de beschikbaarheid media en andere geïnteresseerden) meest toegankelijke manier is de collectie verhogen en de collectie tonen aan van collecties. Bij de collectievorming wordt ontwikkeling van een online beeldbank. In 2014 worden hiervoor een publiek buiten het eigen museumgebouw. voortdurend gekeken of nieuwe aanwinsten stappen ondernomen zoals het aanbod van een eerste selectie films op Daarbij levert het museaal bruikleenverkeer een deze presentaties kunnen verbeteren. de website van het Limburgs Museum en het portal Limburgserfgoed.nl. bijdrage aan het vergroten van de zichtbaarheid Voor de keuze van wisselexposities gelden van de Collectie Nederland. Het Limburgs een aantal criteria (publieksbereik, collectie, In 2014 is er bovendien gestart met het doorvoeren van verbeteringen Museum sluit hiermee aan op de aanbevelingen samenwerking, politiek, herdenking, specifiek en aanpassingen aan de online beeldbank zodat de presentatie van de van de Nederlandse Museumvereniging in het doelgroepenbeleid, sponsormogelijkheid), collectie online de komende jaren sterk zal vergroten en kwalitatief rapport ‘Uitlenen is een kans’. Het gebruik van die in wisselende combinaties en met wisse- zal verbeteren. Naast de eerste selectie films wordt er naar gestreefd bruiklenen van derden versterkt ook vaak de lende accenten worden toegepast. Hierbij om dit steeds uit te breiden met afbeeldingen van objecten uit andere eigen tentoonstellingen binnen het Limburgs worden de doelgroepen en de inhoud van de deelcollecties. In 2015 wordt de gehele website van het Limburgs Museum. tentoonstellingen goed tegen elkaar afgewogen. Museum herzien. De beeldbank maakt onderdeel uit van deze website De komende jaren wordt er aandacht Wisselexposities kunnen gekozen worden om en daarom zal er museumbreed een duidelijke lijn worden getrokken om besteed aan de langdurige bruiklenen van een breed publiek (bijvoorbeeld families met een zo groot mogelijk publiek te kunnen bereiken. derden binnen het Limburgs Museum die kinderen) aan te spreken en met het Limburgs zijn geïnitieerd door het Goltziusmuseum Museum kennis te laten maken. Ook kan een Verkoop van beeldmateriaal en het Limburgs Volkskundig Centrum. wisselexpositie aanleiding zijn om de collectie Bewegend beeld en foto’s worden regelmatig opgevraagd door lokale, Zo kunnen bepaalde objecten die het depot kwalitatief te verrijken, door middel van regionale en nationale omroepen, filmmakers, musea en andere nooit uitkomen op termijn terug naar de materiële verzorging, onderzoek of verwerving. instellingen. Hiervoor wordt een vergoeding gevraagd en er worden bruikleengevers. Bij particuliere bruikleengevers Door middel van een wisselexpositie kan voorwaarden afgesproken over het gebruik. Door middel van een kan in overleg worden overwogen om een bovendien een deel van de eigen collectie in de dynamischere en toegankelijkere online beeldbank verwacht het bruikleen om te zetten in een schenking. belangstelling worden gezet. Een jubileum of Limburgs Museum dat het aantal aanvragen voor beeldmateriaal zal De in 2014 herziene Geefwet kan hierbij een evenement kan een extra stimulans zijn om te groeien. positieve rol spelen. kiezen voor een bepaalde wisselexpositie. Door samen te werken met derden, eventueel door Filmvoorstellingen overname van een tentoonstelling, worden In het museumtheater worden regelmatig filmvoorstellingen verzorgd. extra mogelijkheden geschapen. Dit gebeurt op basis van een vaste programmering (iedere maand). Hiervoor wordt overwegend gebruik gemaakt van materiaal uit eigen collectie. Ook bij wisselexposities worden filmprogramma’s samengesteld als flankerende activiteit.

Bruikleenverkeer Het Limburgs Museum heeft een actief beleid op het gebied van

16 collectieplan 2015-2020 17 collectieplan 2015-2020 Overzicht deelcollecties - archeologie

Steentijd

De deelcollectie Steentijd wordt onderverdeeld korte tijd bezocht werden; echter in een lang tijdsgewricht van ca. 5000 drank. In Rijckholt is diepe schachtmijnbouw van het gebruik van deze collectie wordt deze in de volgende periodes: jaar. Voor reconstructies van die gemeenschappen wordt er veel gebruik teruggevonden. Bovengronds werden de museaal gemiddeld tot hoog gewaardeerd, gemaakt van de gegevens van huidige jager-verzamelaarsculturen. vuursteenknollen verwerkt tot handzame gezien het belang om de oudste bewoning in Oude steentijd Duizenden vindplaatsen uit de midden steentijd zijn bekend. klingen en halffabricaten voor bijlen. Limburg te presenteren in de chronologische (Paleolithicum: 250.000- 9700 v. Chr.) Vuurstenen pijlpunten en weerhaken zijn klein en worden microlieten Van de klingen maakte men in nederzettingen presentatie ‘Van neanderthaler tot stedeling’. In de Maastrichtse groeve Belvédère zijn de genoemd. Doorboorde stenen werden gebruikt als verzwaring van een dolken, vuurslagen, krabbers, boren en messen. oudste menselijke sporen in ons land gevonden, graafstok. De vorm van de pijlspitsen en het gebruik van bepaalde De bijlen werden geslepen tot effectieve Ontwikkelpotentieel 250.000 jaar oud. Van het tijdelijke kamp van grondstoffen toont aan dat er contacten waren in een groter gebied dan hakwerktuigen. De grafkelder van Stein is Vanuit techniek-historisch en natuurhistorisch de neanderthalers zijn vuurstenen kernstenen het huidige Limburg. Uit deze periode zijn twee menselijke afbeeldingen uniek. Uit die tijd kennen we ook enkelvoudige oogpunt heeft de deelcollectie Steentijd en werktuigen zoals vuistbijlen, schaven, bekend: de Venus van Geldrop en de Danser van Wanssum. begravingen van complete potten, mogelijk ontwikkelpotentieel. Op het gebied van spitsen en getande stukken teruggevonden. offers. informatie is de Nationale Onderzoeksagenda Losse vondsten zoals vuistbijlen, schrabbers en De Enkelgraf- en Bekercultuur luiden het Archeologie interessant omdat er onderzoeks- messen getuigen van sporadisch bezoek van de einde in van de steentijd. Er zijn een 20-tal thema’s worden genoemd die nieuwe infor- regio in de volgende 200.000 jaar. grafheuvels bekend waar de doden individueel matie t.a.v. collecties kunnen opleveren. Ook De jongste werktuigen van neanderthalers zijn bijgezet met grafgiften, zoals een met vernieuwing in onderzoeksmethoden kan zijn de zogenaamde bladspitsen (ca. 40.000 v. touw of andere indrukken versierde beker leiden tot nieuwe informatie en dus nieuwe Chr.). Tussen 12.500 en 9700 v. Chr. bezoch- (standvoetbeker, later klokbeker), een bijl, een verhalen. Een voorbeeld hiervan is een ten kleine groepjes jagers van de moderne strijdhamer en een vuurstenen dolk. onderzoek van de Rijksuniversiteit Leiden t.a.v. mens, Homo sapiens sapiens, de Zuid- een monstername van een aankoeksel op een Limburgse heuvels. De moderne mens is Collectiewaardering kalksteen met onder meer een C14-datering. herkenbaar aan zijn (vuur)stenen werktuigen. De materiele toestand van de collectie wordt Er is ook ontwikkelingspotentieel ten Er zijn een kleine honderd vindplaatsen van de Nieuwe steentijd (Neolithicum: ca. 5300 tot 2000 v. Chr.) hoog gewaardeerd. Belangrijke amateurcollec- aanzien van educatie en onderzoek (ook van jagers van de Federmessercultuur bekend uit Aan het begin van de nieuwe steentijd worden drie culturele tradities ties zijn verworven, waardoor de collectie nu amateurarcheologen). Zichtbaarheid in de vaste het einde van de laatste ijstijd. De materiele onderscheiden: de Lineair-bandkeramische Cultuur en de groepen de status van een referentiecollectie heeft voor presentatie en door digitalisering zal bijdragen nalatenschap bestaat uit vuurstenen klingen, La Hoquette en Limburg. Rond 5300 v. Chr. vestigden kolonisten amateur- en wetenschappelijk onderzoek. aan de verhoging van de aantrekkelijkheid boren, krabbers, spitsen, stekers en slijpstenen. uit het oosten zich op de vruchtbare löss, een typische grondsoort in Ook de cultuurhistorische waarde is gemiddeld van deze collectie. Het aardewerk van de Ook zijn in Limburg en Oost-Brabant ongeveer Zuid-Limburg. In Geleen, Janskamperveld, is een Bandkeramisch tot hoog. De vroegste bewoning van Zuid- Michelsbergcultuur (o.a. vindplaats Heerlen) 40 vindplaatsen van de Ahrensburgcultuur dorp gevonden dat bestond uit verschillende boerderijen. Maalstenen Nederland kan worden getoond en verteld aan wordt vooral in het buitenland gedetailleerd bekend met vrijwel alleen (vuur)steen, zoals en dissels zijn nieuwe categorieën vondsten. Het grafveld van Elsloo de hand van de collectie, waaronder de oudste onderzocht. spitsen, krabbers, afgeknotte klingen, stekers, heeft een omvang van 113 graven en overledenen kregen aardewerk, sporen van de mens in Nederland. De deelcol- klingen en boren. pijlpunten, stenen- en vuurstenen werktuigen, maalstenen en sieraden lectie kent ook aansprekende gravures, de Collectievorming mee in het graf. oudsten van Nederland, die spreken tot de Het grote volume van de steentijdcomplexen en Midden steentijd verbeelding. amateurverzamelingen die het museum heeft (Mesolithicum: 9700-5300 v.Chr.) De nederzettingen van de Michelsbergcultuur bevonden zich rond 4200 De sociaal-maatschappelijke waarde is laag en kan verwerven is problematisch. Slechts Rond 9600 v. Chr. begint de warme tijd v. Chr. op de dekzandgronden. Er wordt alleen vuursteen en aardewerk tot gemiddeld. Dit komt omdat de objecten enkele stukken zullen een presentatie halen, waarin we nu nog steeds leven. In Limburg teruggevonden. Op de Schelsberg bij Heerlen was een centrale betekenis hebben voor - en de aandacht vragen de andere stukken liggen opgeborgen in het zijn kampen teruggevonden, vaak op de grens ontmoetingsplaats gesitueerd. In de greppels daar is veel compleet van - een kleine groep amateurarcheologen en depot voor toekomstig onderzoek. Bestuurlijke van twee landschapstypen, die steeds voor een aardewerk gevonden, mogelijk de resten van offers van voedsel en wetenschappelijke onderzoekers. Ten aanzien afstemming met o.a. het Provinciaal Depot

18 overzicht collecties 19 collectieplan 2015-2020 Metaaltijd

voor Bodemvondsten is hierover daarom De deelcollectie Metaaltijd is onderverdeeld in beslag voor paardentuig. Vondsten die alleen noodzakelijk. twee periodes: in graven van de elite of op offerplaatsen worden aangetroffen zijn Ten aanzien van verzamelen en selecteren (en zwaarden, schoenen voor informatievermeerdering) biedt de Nationale onder aan zwaardschedes Onderzoeksagenda Archeologie van de en paardenbitten. Rijksdienst Cultureel Erfgoed een overzicht van vindplaatsen in Limburg die interessant IJzertijd (800 – 55 v.Chr.) zijn om in de gaten te houden. Ook losse Behalve dat ijzer brons vondsten en vondsten uit verstoorde context als nieuw basismateriaal (oppervlaktevindplaatsen) zijn van belang. verving, werden de Daarnaast heeft de Provincie Limburg de sociale verschillen in resultaten van archeologische onderzoeken die de samenleving steeds in Limburg uitgevoerd waren in de periode groter. Er ontstond een 1995-2006 geëvalueerd; de evaluatie van de nieuwe toplaag, een kleine ‘vorstelijke’ elite. periode 2007-2013 wordt afgerond. Bronstijd (2000-800 v. Chr.) Zwaarden (vaak ritueel verbogen), bronzen Deze studies leveren vindplaatsen op die de De bronstijd is de periode waarin brons emmers, paardentuig en soms zelfs wagens moeite waard zijn om te volgen voor nieuwe geleidelijk vuursteen verving als belangrijkste zijn importstukken die getuigen van de gegevens, data of inzichten. Omdat het materiaal voor gereedschap en wapens. uitzonderlijke positie van de dode. aantal genoemde vindplaatsen groot is wordt Sporen van bronswerkplaatsen zijn nog Er ontstond meer uitwisseling en handel en verwezen naar de volgende studies: niet in Limburg teruggevonden, wel enkele de eerste ambachtslieden maakten hun entree. gietmallen. Hoogwaardige werktuigen, Er kwam bronsbewerking; glazen armbanden Deeben, J. e.a. 2006, De vroege prehistorie wapens en sieraden werden geïmporteerd uit werden geproduceerd en van ijzer werden grote (NOaA, hfst. 11) vrijwel alle gebieden in Noordwest-Europa. lange zwaarden gesmeed. IJzeroer kwam voor Veel metalen voorwerpen zoals waardevolle in moerasgebieden en werd lokaal gewonnen Grooth, de M. 2007, De vroege prehistorie werktuigen, wapens en sieraden waren geofferd en verwerkt. Luxe goederen uit de Keltische in moerassen, meren, beken en rivieren. wereld vonden hun weg naar Limburg en Hoof, van. L. 1997, Evaluatie van het Rond 1200 v. Chr. veranderde het dodenbestel versterkten de positie van de elite. Aan het eind onderzoek naar de late prehistorie in Limburg van collectieve bijzetting naar individuele van de ijzertijd kwamen ook zilveren en gouden sinds 1995 begraving. Iedere dode werd verbrand en munten voor. Deze waren niet bedoeld voor bijgezet in een urn onder een aparte grafheuvel de handel maar voor de vriendschapsbanden in een soms groot en uitgestrekt urnenveld. tussen de leiders. Onder de grafheuvels bevinden zich de bijzettingen, vaak urnen met de crematieresten Collectiewaardering en mee verbrande gebruiksvoorwerpen De waardering van de materiele toestand en de zoals bronzen mantelspelden, armbanden, mate van compleetheid van deze deelcollectie halsringen, ringen voor het oor of in het wordt gemiddeld tot hoog geschat. Hoog ten haar, naalden, pincetten en vermoedelijk aanzien van specifieke Limburgse vondsten

20 overzicht collecties 21 collectieplan 2015-2020 Romeinse tijd

en gemiddeld ten aanzien van andere bronstijd en ijzertijdcollecties in Nederland, België en De Romeinse tijd (58 v. Chr. - 411 n. Chr.) kent sporen van strubbelingen rondom de komst Duitsland. Aandacht voor ensembles is noodzakelijk, zo zijn cultusplaatsen volgens de Nationale van de Romeinen in Limburg. Zo werd de schatvondst uit Maastricht-Amby rond 52 v.Chr. Onderzoeksagenda Archeologie te herkennen aan concentraties metaalwaar: Keltische munten, in de grond gestopt, precies op het moment van de eerste Romeinse poging om het rijk van wapens, fibulae, gordelhaken. de Euburonen, waar Limburg onderdeel van uitmaakte, in te lijven. In 69/70 n. Chr. kwamen De cultuurhistorische waarde is gemiddeld tot hoog. Keltische voorwerpen hebben een hoge de Bataven in opstand onder leiding van Iulius Civilis. Tijdens die onrust werden waardevolle waardering vanuit kenmerken, beleving en artistieke kwaliteit. De sociaal-maatschappelijke zaken in de grond verborgen, zoals de muntschat van Montfort. Daarna brak een rustige en waarde is gemiddeld omdat vondsten als vorstengraven, Kelten en schatvondsten tot de welvarende tijd aan die twee eeuwen duurde. Het gebied ten zuiden van de Rijn werd ingedeeld in verbeelding spreken. Het gebruik van deze deelcollectie wordt museaal gezien gemiddeld tot hoog bestuurlijke regio’s (civitates) en die werden weer ingedeeld in districten (pagi). Iedere civitas had gewaardeerd. Veel vondsten zitten namelijk in de presentatie en de materiaalsoort metaal heeft een centrale plaats, en er waren ook talloze kleinere nederzettingen met zo’n 200-500 inwoners meer aantrekkingskracht dan de materiaalsoort steen. die vaak lagen aan de doorgaande wegen. In de steden en dorpen vond een intensiviteit van ambachtelijke productie plaats. Het Limburgse lössgebied Ontwikkelpotentieel en de Maasoever herbergen veel restanten van Romeinse landgoederen, Ten aanzien van de materiaalsoort metaal moet de hele collectie goed worden bestudeerd t.a.v. genaamd villae. conservering en klimatologisch beheer. Objectonderzoek kan ook bijdragen aan herkomstcriteria Nieuwe religies, zoals de Egyptische Isisverering en het christendom, en de culturele biografie van het voorwerp zal meer aandacht krijgen in de toekomst. kwamen in opkomst. Zo zijn er wijgeschenken teruggevonden, zoals een Ook voor het gebruik van de collectie kan onderzoek nieuwe vondsten of nieuwe verhaallijnen altaar of een standbeeld of een huisaltaar, waar een reeks aan goden zijn voor toekomstige tentoonstellingen of de vaste presentatie leveren. Hierbij kan gedacht worden vereerd. Villa-eigenaren werden in versierde stenen sarcofagen begraven, aan de aandachtspunten uit de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie. samen met tientallen kostbaarheden. Invallen van buiten het Rijk namen toe, vooral na 300, en meer militaire steunpunten werden ingericht, zoals Collectievorming in Maastricht en Cuijk. Ook vondsten bij Blerick wijzen op een veldslag: Het museum moet alert zijn op ontdekkingen van nieuwe vondsten, vondstcomplexen en er zijn speerpunten, pijlpunten, een Frankische bijl en ongeveer 60 Laat- voortschrijdend onderzoek van bijvoorbeeld het urnenveld van Beegden. Romeinse munten gevonden die dateren tussen Daarnaast worden in de volgende studies bekende vindplaatsen besproken die mogelijk 307 en 317/19. interessante objecten bevatten: Collectiewaardering Gerritsen, F. e.a. 2005, De late prehistorie in Noord-, Oost- en Zuid-Nederland en het De deelcollectie Romeinse tijd wordt gemiddeld gewaard op het gebied van Rivierengebied (NOaA, hfst. 17) verschillende museale kenmerken. De muurschilderingen zijn uniek voor Nederland en er zijn belangrijke amateurcollecties verworven, waardoor Hoof, van. L. 1997, de collectie nu de status van een referentiecollectie heeft voor amateur- en Evaluatie van het onderzoek naar de late prehistorie in Limburg sinds 1995 wetenschappelijk onderzoek. De cultuurhistorische waarde is gemiddeld tot hoog. Het gegeven dat Limburg onderdeel van het Romeinse Rijk was biedt veel kansen op gebied van informatie maar ook beleving; het verschil tussen de materiële cultuur in museumcollecties boven en onder de rivier de Rijn is opmerkelijk te noemen. De sociaal-maatschappelijke waarde is gemiddeld. De Romeinen als cultuur spreekt het publiek aan maar wordt door veel instanties al uitgebuit. De vondsten en verhalen over het Limburgse villalandschap, uniek voor Nederland, zijn echter nog meer te verdiepen. Onderzoek van Buchten en Maasbracht kan hieraan bijdragen. De objecten uit de deelcollectie Romeinse tijd worden vaak gebruikt voor presentatie en educatie.

22 collectieplan 2015-2020 23 collectieplan 2015-2020 Middeleeuwen

De deelcollectie Middeleeuwen betreft objecten uit de periode 400-1500. De periode die volgt op Ontwikkelpotentieel het Romeinse bestuur wordt de vroege middeleeuwen of de volksverhuizingstijd genoemd. Uit de Aandacht voor de conservering van de materiaalsoort metaal is 6e eeuw zijn er aanwijzingen dat nieuwe groepen mensen zich vestigden in het bijna verlaten land. noodzakelijk. Met de focus op het ensemble, zal het onderzoek naar In de 7e en 8e eeuw nam de bevolking toe en bloeide de handel op. Nederland werd opgenomen het grafveld Heel kans bieden op kwalitatieve versterking van deze in het Frankische Rijk, waarmee het christendom - de religie van de Franken - definitief in het deelcollectie. Het is gebleken dat onderzoeksprojecten in samenwerking maatschappelijke leven was opgenomen. Veel van de rijkdom is terug te vinden in de grote met universiteiten naar de collectie ten behoeve van de presentatie Merovingische grafvelden uit die periode. Rond 750 kwam er een einde aan de macht van de veel oplevert. In de toekomst moet gekeken worden naar nieuwe Merovingers en werden de Karolingers de nieuwe machthebbers, genoemd naar Karel de Grote. onderzoeksthema’s. Dit levert een versterking op ten aanzien van de De kerstening kreeg voet aan de grond en de eerste kerken, zoals in Susteren, Aldeneik en Sint informatieve criteria en museale criteria van de collectie. Het is cruciaal Odiliënberg, werden gesticht. In 881 en 882 ondernamen Vikingen strooptochten vanuit hun dat veel Romeinse opgravingen van de afgelopen veertig jaar niet winterkamp Ascloa tot ver in het achterland van Maas en Rijn. zijn uitgewerkt en er dus geen up-to-date referentiekader voor nieuw onderzoek is (aldus de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie). De late middeleeuwen beginnen omstreeks het jaar 1000 en eindigen rond 1500. In deze periode vond een toenemende verstedelijking plaats. In de 11e eeuw kwam er een einde aan Collectievorming het groot Frankische rijk. In die tijd ontwikkelden zich politieke eenheden zoals bisdommen, Het Limburgs Museum is alert op ontdekkingen van nieuwe vondsten, graafschappen en hertogdommen, waaruit de latere gewesten en de provincies zouden vondstcomplexen en voortschrijdend onderzoek. Daarbij wordt ook ontstaan. Diverse ambachtelijke werkzaamheden kwamen op, zoals ijzersmeden, bronsgieten, gelet op objecten van bekende vindplaatsen uit de volgende studies: goudbewerking, glasblazen, aardewerk maken en weven. Op het Anthonisveld, Venray, werd een nederzettingsgebied gebruikt van de 5e eeuw tot in de 12e eeuw. Behalve boerderijen, zijn daar Enckevort van H. e.a. 2005, De Romeinse tijd in het Midden- opvallend veel bijgebouwen aangetroffen. Leden van de elite lieten voor het eerst kastelen bouwen Nederlandse rivierengebied en het Zuid-Nederlands dekzand en als basis van hun persoonlijke macht. De nog primitieve burchten zouden zich in de loop van lössgebied (NOaA, hfst. 18) de tijd ontwikkelen tot machtige kastelen. Nederzettingen die gunstig gelegen waren aan water of handelsroutes ontwikkelden zich tot dorpen. Een belangrijk kenmerk van vroege stedelijke Hoevenberg, J. 2007, Evaluatie Limburg in de Romeinse tijd, onderzoek centra is dat na enkele desastreuze branden de houtbouw plaats maakte voor stenen woonhuizen 1995-2006 (de meeste gebouwen van de bestuurlijke autoriteiten of van de geestelijkheid waren al in steen). Rond 1200 is een aantal Limburgse dorpen uitgegroeid tot kleine steden, zoals Maastricht, Roermond en Venlo.

Collectiewaardering Deze deelcollectie krijgt ten aanzien van de toestand, herkomst en representatie van de collectie een gemiddelde waardering. De deelcollectie komt ook voor bij andere musea en is ten aanzien van het ensemble incompleet. Zowel artistiek, informatief, sociaal-maatschappelijk als economisch gezien is deze collectie, op enkele objecten na, gemiddeld te waarderen. De museale waarde voor wat betreft het gebruik voor presentatie en educatie is hoog omdat de middeleeuwen een voor het publiek aansprekend onderwerp is.

Ontwikkelpotentieel Er is relatief weinig aansprekend Merovingisch materiaal in Limburg teruggevonden. De collectie

24 overzicht collecties 25 collectieplan 2015-2020 Nieuwe tijd

met vondsten uit Merovingische context Bitter, P. 2006, De stad in de Middeleeuwen en vroegmoderne tijd De archeologische bodemvondsten in de een kwaliteitsslag in de samenstelling van deze deelcollectie gemaakt moet worden uitgebreid omdat het Limburgs (NOaA, hfst. 24) deelcollectie Nieuwe tijd dateren van na worden. Het streven is een opwaardering te bewerkstelligen van de Museum hiervan veel objecten in bruikleen de middeleeuwse periode tot het heden. ensemblewaarde gericht op lokale en regionale ambachten (glas, heeft en niet in de eigen collectie. Vanuit dit Stoepker, H. 2007, Evaluatie en synthese van het sinds 1995 in Archeologen onderzoeken meestal de periode tin, aardewerk, been etc.). Onderzoeken naar de stadsontwikkeling oogpunt moet nieuw archeologisch onderzoek Limburg uitgevoerde archeologische onderzoek met betrekking tot de voor 1750. In de oudere steden liggen in de van Venlo, Maastricht en Roermond zijn kansrijk ten aanzien van door universiteiten goed gevolgd worden. Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. bodem unieke gegevens over techniek en collectievorming en informatievoorziening van deze deelcollectie. Het onderzoek naar het grafveld Heel biedt ambacht, en de stadsarcheologie richt zich op Daarnaast zal een studie naar de ontwikkeling van welvaart, onder bijvoorbeeld kans op kwalitatieve versterking deze complexen. De belangstelling voor latere andere gericht op voeding, productie, distributie en consumptie de van de deelcollectie Middeleeuwen. De grote perioden is vaak beperkt omdat veel andere collectie op contextueel gebied kwalitatief kunnen verbeteren. glasvondst uit Roermond uit de 13e tot 16e bronnen hierover informatie geven. Binnen eeuw, onderwerp van lopend onderzoek, archeologisch onderzoek is er echter steeds Collectievorming zal bijdragen aan de collectievorming en meer aandacht voor de materiële cultuur van Het uitgangspunt voor de collectievorming is om zowel te kijken waar informatievoorziening van de stadscollecties de industriële archeologie en de archeologie bodemvondsten chronologisch aansluiten bij de andere archeologische van Venlo, Roermond en Maastricht. van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Veel deelcollecties als naar thematische aansluitingen bij de kerncollectie Samenwerking met de stadsarcheologen is objecten die binnen deze deelcollectie passen Cultuurhistorie. Tenslotte moet de collectie in de context van historisch van groot belang. De focus ligt hierbij op de zijn losse vondsten die bij metaalonderzoek archiefmateriaal worden geplaatst, al dan niet in het bezit van het onderwerpen kastelen, kloosters, steden, handel worden gevonden. Limburgs Museum of (regionale) archieven. In de volgende studies en ambacht. De herinrichting van de vaste worden bekende vindplaatsen besproken die mogelijk interessante presentatie over de periode 1300 tot 1800 Collectiewaardering objecten bevatten: biedt grote kansen voor de ontwikkeling van de Deze deelcollectie heeft ten aanzien van de collectie. toestand, herkomst en representatie van Doesburg, van J. e.a. 2007, Het rivierengebied in de Middeleeuwen en de collectie een gemiddelde waardering. vroegmoderne tijd (NOaA, hfst. 21) Collectievorming De deelcollectie is incompleet. Tot en met Voor de vorming van de collectie is het de periode van de Tweede Wereldoorlog Arts N. e.a. 2007, De Middeleeuwen en vroegmoderne tijd in Zuid- Limburgs Museum alert op ontdekkingen onderbouwen, onderschrijven en nuanceren Nederland (NOaA, hfst. 22) van nieuwe vondsten, vondstcomplexen en archeologische objecten de geschreven voortschrijdend onderzoek. Daarbij wordt ook bronnen. Ze kunnen ook nieuwe gegevens en Bitter, P. 2006, De stad in de Middeleeuwen en vroegmoderne tijd gelet op objecten van bekende vindplaatsen uit belevingen aandragen. Vooral de kerncollectie (NOaA, hfst. 24) de volgende studies: Cultuurhistorie kan door archeologische objecten worden versterkt. De sociaal- Stoepker, H. 2007, Evaluatie en synthese van het sinds 1995 in Doesburg, van J. e.a. 2007, Het rivierengebied maatschappelijke waarde, de belevingswaarde Limburg uitgevoerde archeologische onderzoek met betrekking tot de in de Middeleeuwen en vroegmoderne tijd en museale waarde worden daarom gemiddeld Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. (NOaA, hfst. 21) gewaardeerd.

Arts N. e.a. 2007, De Middeleeuwen en Ontwikkelpotentieel vroegmoderne tijd in Zuid-Nederland (NOaA, In het kader van de geplande herinrichting van hfst. 22) de vaste presentaties over de periode 1300 – 1800 op de eerste etage in het museum, kan

26 overzicht collecties 27 collectieplan 2015-2020 Overzicht deelcollecties - beeldcultuur

Bewegend beeld

De deelcollectie Bewegend Beeld is door het video is nog niet actief geconserveerd, terwijl uit de collectie (voorheen) LiFVA. Door de publiekstoegankelijkheid (fysiek in het museum en online) te Limburgs Museum en zijn rechtsvoorgangers de kwaliteit van deze dragers zichtbaar achter- Bepaalde oeuvres en losse titels uit de versterken, vergroten we de relevantie van de deelcollectie en daarmee de gevormd sinds 1975 en omvat films uit loopt. Bovendien is de reproduceerbaar- deelcollectie getuigen van artistieke ambitie potentiële economische kracht van de deelcollectie. (acetaat-celluloid), videodragers en digitale heid van deze beelddragers afhankelijk en uitingsvormen van de maker(s), die deze Op het gebied van het collectieverwervingsbeleid zal verder onderzocht audiovisuele dragers gemaakt door amateur- en van de conditie en beschikbaarheid van werken in esthetisch opzicht uit tillen boven de worden of de bestaande accenten op bewegend beeld met een documen- professionele makers, die de geschiedenis van de analoge afspeelapparatuur. Dit soort rest van de deelcollectie. De artistieke waarde is tair en non-fictiekarakter, aanpassing nodig hebben. De audiovisuele en beeldvorming over Nederlands-Limburg in afspeelapparatuur is nu nog voorhanden maar soms percentueel hoger dan die in vergelijkbare sector in Limburg is sterk in beweging door de opkomst van jonge de 20e en 21e eeuw tot onderwerp hebben. Dat de onderhoudskosten ervan zullen stijgen. In regionale audiovisuele collecties in Nederland, cineasten en de creatieve industrie. De producten die zij afleveren zijn kunnen opnames van lokale herkomst zijn met mindere mate geldt dit voor filmapparatuur maar lager dan die in landelijke audiovisuele zowel documentaires als speelfilms, wervingsfilms en commercials. In een lokaal onderwerp, of films die onderwerpen die minder aan slijtage onderhevig is en een- archieven. het spoor van eerder verkregen cineastenoeuvres als die van Herman uit een bredere regio in beeld brengen. voudiger en met geringere kosten gerepareerd De deelcollectie bevat veel informatiewaarde, Haenen (pionier van het commerciële filmen in Limburg), zou deze Een onderdeel van deze deelcollectie bestaat of vervangen kan worden. en deze komt terug in de collectieregistratie. lijn doorgetrokken kunnen worden naar het werk van actuele produ- uit (meestal niet-actief verworven) opname- De cultuurhistorische waarde van de collectie In enkele gevallen is nader onderzoek verricht centen. Het Limburgs Museum wil contacten onderhouden met deze en afspeelapparatuur (camera’s, projectoren). Bewegend beeld is hoog, zowel voor Limburg op basis van de ontsloten films. toeleveranciers van bewegend beeldmateriaal en nieuwe media. Wel zal Twee selectiecriteria die gehanteerd worden bij als voor Nederland. Nergens binnen Limburg Binnen het geheel van de collecties van het primair het documenteren van geschiedenis en samenleving van onze aangeboden apparaten, zijn presentatiewaarde wordt een dermate Limburg brede collectie Limburgs Museum neemt de deelcollectie provincie centraal moeten staan. Daartoe lenen zich allerlei genres zoals en zeldzaamheid. Apparaten die niet in aanmer- beheerd. Hiermee is de collectie binnen Bewegend beeld een verbindende positie in. de hierboven genoemde. Uitgangspunt moet wel zijn dat de te verwerven king komen voor opname in de collectie, Nederland tevens dé bron als het gaat om In de deelcollectie zijn veel dwarsverbanden producties door het Limburgs Museum gebruikt kunnen worden in de kunnen eventueel in aanmerking komen als materiaal over Limburg en wordt deze als aan te leggen met onderwerpen of vervaardigers museale activiteiten. gebruiksapparatuur. zodanig geraadpleegd en gebruikt door uit andere deelcollecties. Door deze verbanden Een dergelijke herbezinning op collectievorming betreft zowel de regionale en nationale omroepen. Inmiddels te benutten, is bijvoorbeeld het selectiever professionele als de vrijetijdsfilmers. Het Limburgs Museum besteedde Collectiewaardering is het Limburgs Museum een onmiskenbaar verzamelen in andere deelcollecties een tot op heden in gelijke mate aandacht aan het amateurfilmen in Limburg De films zijn in de afgelopen twee decennia en onmisbaar expertisecentrum geworden mogelijkheid als alleen de documentaire als aan het werk van beroepsfilmers. Het project ‘Changing Platforms of in partities geconserveerd en gedigitaliseerd, voor wat betreft acquisitie, beheer en informatie van te verwerven stukken Ritualized Memory Practices: The Cultural Dynamics of Home Movies’, met als doel veiligstelling én hergebruik. beschikbaarstelling van historisch filmmateriaal het uitgangspunt is. De film is dan de waarin het Limburgs Museum samenwerkt met de universiteiten Filmmateriaal wordt documentaire informatiedrager. van Maastricht en Groningen (2012-2015), belicht het veranderde bovendien voor de podium waar de amateurfilm vanaf de begintijd tot nu zijn bestemming lange termijn bewaard Ontwikkelpotentieel vond. Als gevolg van culturele, maatschappelijke en technologische in ons geklimatiseerd Sinds 2004 zijn op het terrein van fysiek beheer ontwikkelingen staat de amateurfilm niet stil. Het fenomeen ‘home koud depot. Doordat en de veiligstelling van de filmcollecties grote movie’ is in het digitale domein iets waar meer aandacht naar uit dient te zowel het behoud als stappen gezet. De analoge videocollectie is gaan. de actieve (analoge en daarbij nog niet structureel meegenomen. digitale) conservering Deze zal in fases dienen te worden Collectievorming continue aandacht gedigitaliseerd, dat kan deels in eigen beheer. Het Limburgs Museum hanteert het volgende algemene criterium voor krijgen, is de conditie Op de korte termijn zal naast geringe selectie bij aanbod van filmmateriaal: van de deelcollectie collectievorming en bovengenoemde Films die de geschiedenis van en beeldvorming over Nederlands-Limburg gemiddeld tot hoog collectiezorg vooral de aandacht uitgaan naar in de 20e en 21e eeuw tot onderwerp hebben, ook in relatie tot landelijke te noemen. Analoge meer zichtbaarheid van de filmcollecties. geschiedschrijving. Dat kunnen opnames van lokale herkomst zijn met een

28 overzicht collecties 29 collectieplan 2015-2020 Fotografie

lokaal onderwerp, of films die onderwerpen uit jubilea, verjaardagen, communiefeesten, kerst, Sinterklaas, oudjaar, Een van de belangrijkste dragers van informatie soms met een bescheiden en soms met grote publieke belangstelling een bredere regio in beeld brengen. Daarbij is het Pasen. van de laatste eeuw is het beeld en een van de ('Glazen Album'). De eventuele mogelijkheid om daarbij (digitaal) te uitgangspunt dat er geen titels aan de collectie Daarnaast ook beeldmateriaal van rituelen als uitstapjes en vakanties. belangrijkste vertegenwoordigers hiervan is de participeren slaat erg aan bij bezoekers. Deze tentoonstellingen zijn deels worden toegevoegd, die al elders (in andere fotografie. Onder fotografie wordt verstaan: de beeldbepalend voor de reputatie van het Limburgs Museum. audiovisuele collecties) goed zijn bewaard en Met name in 2011-2012 zijn in het kader van de filmwervingscampagne kunst en de technologie van het vervaardigen Het Limburgs Museum wil zich profileren als dé plek in Limburg ontsloten. Hiervan kan worden afgeweken als EEN BLIKJE GELUK deze zes verzamelgebieden substantieel van afbeeldingen door de projectie van een waar ook fotocollecties bewaard en getoond worden, net als bij de het gaat om titels die regelmatig kunnen worden aangevuld. beeld op een lichtgevoelig materiaal. De deel- deelcollectie Bewegend beeld. ingezet voor publieksdoeleinden. Er blijven desondanks onderwerpen in deze thema’s over, die in de collectie omvat alles wat hierbij komt kijken, van deelcollectie ondervertegenwoordigd zijn. Op de volgende punten wil apparatuur tot afgedrukte foto. Ontwikkelpotentieel De acquisitie voor de deelcollectie volgt verder het Limburgs Museum in de komende jaren de collectievorming op Een omvangrijk bestanddeel uit de deelcollectie De (amateur) de volgende zes deelthema's: hoofdzaken afronden: Fotografie vormt de collectie glasnegatieven, fotografie in Limburg onder andere uit de archieven van Spaarnestad. was in het verleden 1 Bedrijfsleven: films over grote Hiaten in onderwerpen: Een andere wezenlijk onderdeel is de collectie van groot belang industrieën maar ook over het midden- - bedrijfsfilms (vooral kleine en middelgrote bedrijven zoals Leufkens, die zowel uit vlakfilm als en telde ook in en kleinbedrijf, bijvoorbeeld productie maakindustrie en dienstverlenende industrie) glasnegatieven bestaat. nationaal opzicht mee. films of reclamefilms. - sociaaleconomisch leven (armoede, werkloosheid, sociale leven, Hierdoor zijn op dit 2 Werk en samenleving: films over werkomstandigheden) Collectiewaardering terrein belangrijke maatschappelijke tendensen die gevolg - profsport gefilmd door amateurs Als geheel heeft deze deelcollectie een oeuvres gevormd die of uiting zijn van onder meer economische - dagelijkse leven in oorlogstijd geringe waarde, gezien het beperkt aantal op diverse plaatsen veranderingen, bijvoorbeeld fotografen dat vertegenwoordigd is. Ook de binnen en buiten werkomstandigheden, bedrijfssluitingen, Hiaten in genres: historische spreiding is onevenwichtig, met Limburg worden toename welvaart en daaraan gekoppeld - familiefilms periode 1920-1940 en 1990-2015 een sterke nadruk op de jaren 1920 en 1930. bewaard, onder meer vrijetijdsbesteding (reizen, kooptoerisme, - bedrijfsfilms De provinciale spreiding van voorstellingen in het Nederlands verenigingsleven), ontkerkelijking, - opdrachtfilms, waaronder voorlichtingsfilms voor ideële organisaties uit de collectie glasnegatieven, bezorgt deze Fotomuseum te informatievoorziening. deelcollectie daarentegen een grote meer- Rotterdam. 3 Architectuur in stad en dorp: films Hiaten in cineastenoeuvres: waarde. De archiefdiensten (zoals het Regionaal Historisch Centrum Limburg) over wijken, dorpskernen, individuele - ontbrekende films uit het zo goed als compleet verzamelde werk van De collectie Leufkens is goed gedocumenteerd beheren de grootste collecties, maar ook diverse particuliere verzamelaars bouwwerken, opening van gebouwen, fotograaf en cineast Hub. Leufkens en er is over gepubliceerd, waardoor deze hebben collecties die voor het regionaal cultuurhistorisch beeld van bruggen, verstedelijking van dorpen. - ontbrekende films van dorpsfilmer J.W.L. Adolfs collectie naast zijn documentaire waarde ook belang zijn. Ondanks de plannen uit de jaren 1970-1980 voor een 4 Sport en vertier: films van professionele een referentiewaarde heeft, en er regelmatig Fotomuseum in Limburg, heeft de provincie Limburg geen instelling en amateursporten en bijzondere grote en naar verwezen of gevraagd wordt. (fotostichting of museum) die zich nadrukkelijk actief toelegt op kleine evenementen in de provincie. Binnen het Limburgs Museum zijn op fotografie. Het Limburgs Museum kan hier een actieve rol spelen 5 Jeugd en jongeren: jeugdbeweging, bescheiden schaal samenhangende activiteiten door inventariserend en analyserend onderzoek te verrichten naar de subculturen (punk, kraken, provo), op het terrein van fotografie ontwikkeld (geschiedenis van de) fotografie in Limburg: wie zijn de belangrijkste muziekbeleving. (verzamelen, beheren, onderzoeken, fotografen in en uit Limburg en waar bevinden zich de oeuvrecollecties 6 Gezin en dagelijks leven: rituelen in de publiceren). Ook zijn in het kader van het en andere originele foto’s over Limburg. jaar- en levenscyclus. publieksbeleid diverse tentoonstellingen over Dit onderzoek is in het verleden opgestart, maar nooit afgerond. Het is Geboorte, huwelijk / samenwonen, fotografische onderwerpen georganiseerd, zinvol dit initiatief weer op te pakken. Een verkennend vooronderzoek

30 overzicht collecties 31 collectieplan 2015-2020 Schilderijen

gekoppeld aan een overzichtstentoonstelling is een mogelijke eerste aanzet. Mede aan de hand van De collectie schilderijen bevat portretten, stads- de 19e eeuw tot de eerste helft van de de resultaten zijn vervolgstappen mogelijk met betrekking tot verwerving, tentoonstellingen en/of en dorpsgezichten, religieuze-, historische- 20e eeuw is goed in de collectie van het andere initiatieven. Vijf te ondernemen acties zijn: allegorische- en volksculturele voorstellingen Limburgs Museum vertegenwoordigd. betreffende Limburg vanaf het tweede kwart 1 Signaleren van fotoarchieven van (belangrijke) Limburgse fotografen en afstemming van de 16e eeuw tot in de tweede helft van de Ontwikkelpotentieel verkrijgen over het beheer hiervan. 20e eeuw. Naar schatting is 80% afkomstig De afgelopen jaren zijn de schilderijen gecon- 2 Stimuleren en initiëren van onderzoek naar fotografie in Limburg, waarvoor een uit de jaren 1880-1960. De verzameling bevat serveerd. Een aantal recent verworven doeken samenhangende onderzoeksagenda wordt opgesteld ten behoeve van de te maken (kostbare) bruiklenen uit de Rijkscollectie dienen nog te worden schoongemaakt en keuzen. en een bescheiden aantal schilderijen uit de versterkt door achterwandbescherming. 3 Stimuleren en initiëren van tentoonstellingen over fotografie in Limburg. collecties van het Limburgs Geschied- en Tentoonstellingen van belangrijke kunstenaars 4 Stimuleren en initiëren van overige publieksprojecten met betrekking tot fotografie in Oudheidkundig Genootschap en de gemeente die de provincie overstijgen bieden mogelijk- Limburg (zoals een online beeldbank). Venlo. 5 Mogelijkheden onderzoeken en overgaan tot verwerving van bepaalde fotocollecties. Collectiewaardering Op het gebied van beheer & behoud van deze deelcollectie zijn nog een aantal acties nodig. Zo is De collectie van het Limburgs Museum geeft de digitalisering van de collectie Leufkens deels niet goed gebeurd, de kwaliteit van de scans is niet een goed beeld van het kunstklimaat in het altijd goed. De digitalisering van de collectie Spaarnestad is redelijk goed gebeurd. Per collectie Maasdal tussen Nijmegen en Maastricht/ zou de kwaliteit van de scans gecontroleerd moeten worden, en waar nodig verbeterd. Andere Luik. Gedurende lange tijd was er geen echt collecties moeten nog gedigitaliseerd worden. kunstklimaat in Limburg. Vandaar dat talenten wegtrokken naar andere streken. Hierdoor Collectievorming waren slechts incidenteel kunstenaars actief Niet alle historische periodes en thema's zijn even goed vertegenwoordigd in de collectie van in Limburg en omliggende gebieden. Vooral het Limburgs Museum. Uit inventarisaties en onderzoeken zal blijken welke hiaten er op in steden met vorstelijke hoven (Keulen, provinciaal gebied zijn en hoe deze eventueel kunnen worden ingevuld. Belangrijk criterium voor Luik, Düsseldorf) waren kunstenaars actief het verzamelen door het Limburgs Museum zal blijven dat deze fotografie het verzamelterrein die ook werk vervaardigden voor Limburgse van de individuele gemeentearchieven overstijgt. Apparaten worden selectief bewaard, vooral opdrachtgevers. In de 19e eeuw kunnen de indien het object een belangrijke toevoeging is bij foto’s of negatieven van een specifieke maker. kunstschilders in Limburg slechts bestaan Via fototentoonstellingen wordt ook aan collectieopbouw gewerkt; zo worden selecties van de als docent. Limburg werd omstreeks 1885 tentoongestelde werken regelmatig verworven. ontdekt door impressionistische kunstenaars van de Haagse School. Vanaf het begin van de 20e eeuw kon in Limburg een kunstklimaat ontstaan waarin kunstenaars konden gedijen. Vandaar dat belangrijke Limburgse kunstenaars hier blijven wonen en werken, maar ook heden om de collectie te versterken doordat anderen zich hier vestigen of werken. Een meer context wordt gegenereerd, nieuw aantal kunstenaars trok weg, maar bleef een onderzoek wordt verricht, of nieuwe band onderhouden met Limburg. Vooral de werken worden ontdekt en verworven. topografische schilderkunst van het einde van Ontwikkelpotentieel ligt ook bij kunstenaars na

32 overzicht collecties 33 collectieplan 2015-2020 Werken op papier

1950 die figuratief (nieuw realisme) werken. In verband met de discussie Deze deelcollectie omvat cartografie, Topografische grafiek is beter vertegenwoordigd en bevat o.a. werk van over de samenwerking tussen het Limburgs Museum en Museum Van volksprenten, topografische tekeningen en grafische kunstenaars. Bommel-Van Dam moet dit aandachtsgebied nader worden afgestemd gravures, portrettekeningen (pastels), affiches, Binnen de portrettekeningen zijn vooral de pastels van belang. zodat er geen doublures ontstaan. Dat geldt ook voor de generaties historische voorstellingen en ‘vrij werk’. De collectie pastels van Theodoor Bohres heeft dankzij onderzoek in Limburgse kunstenaars die na WO II actief waren. 1993 meer context gekregen. Collectiewaardering De collectie affiches wordt regelmatig via veilingen uitgebreid. Binnen Collectievorming De collectie cartografische werken is het ‘vrij werk’ is vooral het omvangrijke grafische werk van Piet Wiegman Het Limburgs Museum verzamelt in beginsel schilderijen met een omvangrijk en is dankzij de schenkingen en Aad de Haas van belang. Het Limburgs Museum heeft van hen een figuratief karakter waarbij de nadruk ligt op de betekenis van wat wordt Manders (Noord-Limburg) en Schillings representatieve collectie in eigendom. uitgebeeld. Het uitgangspunt voor het verzamelen is ontstaan in de (Midden-Limburg) ook vrij compleet. tijd van het Goltziusmuseum en stelt dat het Limburgs Museum vóór Ontwikkelpotentieel 1950 collectioneert en het naastgelegen museum voor moderne kunst De collectie is in materieel opzicht goed geconserveerd. De twee omvang- Museum Van Bommel-Van Dam werken collectioneert van na 1950. rijke schenkingen Manders en Schillings, maar ook recente verwervingen Omdat een relatief kleine groep kunstenaars voor het Limburgs (bijvoorbeeld volksprenten) moeten nog in passe-partout worden gezet. Museum van belang is, is het niet moeilijk het aanbod van werk te De afgelopen jaren zijn de objecten consequent beschreven, maar uit de volgen bij de belangrijkste veilingen (Lempertz, Christies, Sotheby’s) en beginperiode van het museum bestaat nog een achterstand, met name in kunsthandelaren (in Maastricht). de consequente beschrijving van de techniek en objectnaam. Om een beter inzicht te verkrijgen in de representativiteit van de De prioriteit ligt bij: deelcollectie zou onderzoek moeten plaatsvinden dat uiteindelijk moet resulteren in tentoonstellingen en overzichten van hiaten. Er is al 1 Kunst m.b.t. Limburg vóór 1880 (portretten van belangrijke onderzoek gedaan naar een paar kunstenaars (Bohres, Moulijn, historische personen en van de belangrijkste portrettisten, topografie, De Haas, Wiegman) en thema’s (topografische tekenkunst 1600-1800) wereldlijke en kerkelijke historie, etc.) maar categoriaal onderzoek ontbreekt voor Limburgse cartografie, 2 Limburgse (monumentale) topografische schilderkunst van (inter) topografische tekenkunst na 1800, portretpastels, affiches, uitgeverij nationaal belangrijke kunstenaars 1880-1950 Bontamps, etc. 3 Noord- en Midden-Limburgse kunstenaars/onderwerpen en met name monumentaal werk Collectievorming 4 Nieuwe realisten in Limburg Deze collectie wordt doorgaans passief verzameld en dat hangt af van het In Limburg was in het verleden slechts één aanbod dat het museum ontvangt. De collectie volksprenten is hierbij Een klein aantal schilderijen moet vanwege beperkte (kunstzinnige, uitgever van volksprenten actief (Bontamps een uitzondering; deze is actief verworven toen duidelijk werd dat een emotionele, wetenschappelijke) waarde en slechte materiële staat worden uit Venlo, met nevenvestiging in D-Geldern). toonaangevende verzamelaar zijn collectie van de hand zou doen. afgestoten. De collectie van werken van deze uitgever is Alleen in het kader van onderzoek en bijbehorende tentoonstelling kan er redelijk compleet en ook van vergelijkbare sprake zijn van actieve verwerving. Want dan wordt waarschijnlijk helder uitgevers uit België (Brepols-Turnhout) en wat er ontbreekt en of het kan worden verworven. Zo is door onderzoek Frankrijk (Pelerin) is een collectie gevormd. naar het oeuvre van grafische kunstenaars gebleken dat de collectie een De topografische tekeningen en aquarellen paar opmerkelijke houtsneden mist, terwijl het museum van Aad de Haas hebben vooral betrekking op de 20e eeuw; een representatieve collectie tekeningen en grafiek in bezit heeft. uit de rijke traditie van de Nieuwe tijd zijn Voor wat betreft de uitbreiding van de cartografische collectie zou het slechts een paar exemplaren in de collectie. museum idealiter in contact willen komen met een verzamelaar met een Zuid-Limburgse cartografische collectie.

34 overzicht collecties 35 collectieplan 2015-2020 Overzicht deelcollecties - Cultuurhistorie

Handel

Deze deelcollectie bestaat onder meer uit maten, gewichten, noodgeld, munten en gebruiks- toeval vanuit het Goltziusmuseum in de collectie van het Limburgs voorwerpen om handel mee te voeren. Penningen vallen buiten deze deelcollectie en zijn terug te Museum terecht is gekomen. Wellicht kan een deel ervan afgestoten vinden bij de deelcollectie Toegepaste kunst. worden, op voorwaarde dat het niet om een bodemvondst gaat die De verzameling munten bestaat voornamelijk uit munten uit het gebied dat het huidige informatie over geldroulatie kan verschaffen. Nederland, België, Duitsland en in mindere mate Frankrijk omvat. Munten uit de Republiek Veel bijzondere en/of afwijkende maten uit andere Limburgse (handels) der verenigde Nederlanden zijn voornamelijk afkomstig uit Holland, steden (bijvoorbeeld Roermond, Sittard, Weert) bevinden zich in West-Friesland, Utrecht, Gelderland, Prinsbisdom Luik, Brabant en collecties van lokale of stedelijke musea, waardoor hier niet actief naar het Spaanse Rijk. De Duitse munten kunnen onderscheiden worden in wordt gezocht. munten van voor en na de Duitse eenheid in 1871. Voor die tijd werden Wel dient actief gewerkt te worden aan het verbeteren van de ze geslagen in Duitse vorstendommen en steden. Munten die onderdeel verzameling noodgeld en muntslag en muntgebruik in Limburg. zijn van archeologische schatvondsten behoren tot de archeologische Dit schept inzicht in territoriumvorming, muntrecht en handelsrelaties. deelcollecties. Met het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG) kunnen de mogelijkheden besproken worden om de muntcollectie Collectiewaardering van het LGOG de basis te laten worden voor een nieuwe Limburgse De algemene collectiewaardering van de deelcollectie Handel is muntcollectie, waaraan dan actief kan worden gewerkt. doorgaans laag tot gemiddeld. De verzameling maten, gewichten en voorwerpen gebruikt tijdens de handel, is niet omvangrijk. Door deze beperkte omvang en door de slechte regionale spreiding, is de ensemblewaarde ervan laag. Het hoge Venlo-gehalte geeft deze verzameling wel een hoge regionale cultuurhistorische waarde. Naast de Venlose voorwerpen bevat de deelcollectie enkele Maastrichtse maten. De collectie van het noodgeld bevat enkele exemplaren uit Limburg en meer uit Duitsland. De meeste munten uit deze deelcollectie zijn kopergeld. De verzameling munten uit het koninkrijk der Nederlanden dateert in hoofdzaak uit de periode 1815-1950 en is incompleet. Met name het gouden tientje van Willem II uit deze deelcollectie, is schaars doordat het alleen in 1842 en in kleine oplage (860 stuks) geslagen is. Van de lokale muntslag heeft het Limburgs Museum weinig in haar bezit en ook van de middeleeuwse muntslag is in de niet-archeologische collectie geen object te vinden. Maar met muntslag uit Gronsveld van de Stichting Grueles heeft het museum een aardige verzameling verworven. Wat betreft de munten uit Duitse vorstendommen en steden dateert het merendeel uit de 18e en 19e eeuw. Maar de verzamelingen per staat of stad zijn incompleet.

Ontwikkelpotentieel De inhoudsmaten en gewichten verkeren over het algemeen in een goede staat. Door de materialisatie moet de toestand wel regelmatig worden gecontroleerd.

Collectievorming De collectie munten is, met uitzondering van Limburgse muntslag, een passieve collectie die bij

36 overzicht collecties 37 collectieplan 2015-2020 Kleding en accessoires

Het Limburgs Museum beschikt over komt ruim aan bod in de vaste presentatie moeten preciezer in kaart worden gebracht. een brede collectie kleding, schoenen en en is belangrijk voor de beeldvorming van de In onze vaste presentatie zijn enkele bijzondere paramenten uit de kledingaccessoires vanaf de Romeinse tijd geschiedenis van het dagelijkse leven. 16e eeuw te zien, die als bruikleen ter beschikking zijn gesteld. tot heden. De deelcollectie bevat vooral De waardering van deze deelcollectie op Een kleine collectie paramenten en kazuifels van regionale oorsprong kledingstukken uit de 20e eeuw. De focus nationaal vlak is met name hoog voor de zou, in het licht van de werkzame ateliers, op zijn plaats zijn in de ligt hierbij niet op kleding van bekende stukken van Jan Taminiau, die het Limburgs collectie van het Limburgs Museum. Het onderzoek naar kerkelijk textiel modehuizen of haute couture, maar op Museum in 2012 als schenking ontving van in Limburg, kan de mogelijkheden hiervan in kaart brengen. kleding uit het dagelijkse leven: werkkleding, Floriade BV. Ze zijn echter heel atypisch Het museum wordt zeer regelmatig door particulieren benaderd met vrijetijdskleding, uniformen, religieuze kleding, voor deze deelcollectie aangezien het geen aanbod dat valt binnen deze deelcollectie. Het aanbod wordt gelegd rouw- en feestkledij (o.a. geboorte, huwelijk, kledingstukken zijn voor dagelijks gebruik naast de al aanwezige collectie en meer dan eens blijkt het aangeboden rouw, carnaval), nacht- en huiskleding en maar haute couture. materiaal al aanwezig te zijn in de collectie. Het opvullen van hiaten lukt ondergoed voor dames, heren en kinderen. slechts in een enkel geval. Bij deze deelcollectie ligt de focus niet Ontwikkelpotentieel In deze deelcollectie zijn er veel objecten waarvan niets bekend is of uitsluitend op ontwerpen en mode gefabri- De deelcollectie Kleding en accessoires (incl. waarvan veel voorbeelden in de collectie aanwezig zijn (bijvoorbeeld ceerd of ontworpen in Limburg, maar eveneens kledingcollectie van het Carnavalsmuseum) is, carnavalscollectie). Hiervan moet overwogen worden of objecten op zogenaamde gidsartefacten, kenmerkend vooral door inzet van vrijwilligers, uitstekend afgestoten dienen te worden, of eventueel elders ondergebracht kunnen voor een specifieke periode in (onder meer) opgeslagen en wordt goed materieel verzorgd. worden. Limburg en het Limburgse straatbeeld, Vanwege de kwetsbaarheid wordt de kleding in inclusief de recentere periode. de museale presentatie regelmatig gewisseld. Een belangrijke collectie accessoires uit de 16e Het Limburgs Museum ondersteunt een en 17e eeuw zijn bodemvondsten en vallen pilotproject o.l.v. Agnes Vugts van het Huis daarom onder de archeologische deelcollecties. van de Kunsten Limburg waarbij er onderzoek wordt gedaan naar de toestand en situering van paramenten in Limburgse parochies. Dit onderzoek kan de deelcollectie een hoog ontwikkelpotentieel geven op vlak van kerkelijk textiel en resulteren in een museale presentatie.

Collectievorming Er dient gestreefd te worden naar een representatieve verzameling van heren-, dames en kinderoutfits, zowel dagelijks leven als feestkleding, per decennium of per periode. Collectiewaardering Gesteld kan worden dat kleding van vóór De waardering van de verzameling kleding 1850, 19e eeuwse bovenkleding (van mannen, uit het dagelijkse leven is op nationaal vlak vrouwen én kinderen) en twintigste-eeuwse gering tot matig maar heeft vooral een grote herenkleding onvoldoende of niet in de cultuurhistorische waarde. De deelcollectie collectie is vertegenwoordigd. Exacte hiaten

38 overzicht collecties 39 collectieplan 2015-2020 Klein huisraad en keukengerei Landbouw, industrie en ambacht

Onder klein huisraad worden alle niet- Ontwikkelpotentieel Veel objecten uit de collectie van het Limburgs Museum hangen samen met voor Limburg eetbare verplaatsbare objecten in het De deelcollectie is over het algemeen in een vrij goede staat, hoewel bij typische takken van landbouw, industrie en nijverheid. Deze deelcollectie bevat bijvoorbeeld huishouden verstaan, die bestemd zijn voor een groot deel ervan kleine, technische mankementen moeten worden een grote collectie landbouwwerktuigen, maar ook ander gereedschap en objecten behorend bij gebruik in dat huishouden. Hieronder vallen hersteld. De collectie moet worden gecontroleerd op roestvorming; deze mijnbouw, voeding en aardewerkindustrie. De objecten zijn overwegend afkomstig uit de periode kookgerei (potten, pannen) en (elektrische) moet worden geneutraliseerd. 1875-1950. apparaten. Onder ‘keuken-gerei’ worden Stijlkeukens in de vaste presentatie gaan tot de jaren 1960 à 1970, het- gebruiksvoorwerpen voor de keuken verstaan, zelfde geldt voor de gehele collectie. De waarde van de collectie kan Collectiewaardering zoals bestek of overig kookgerei. Meubilair valt worden verhoogd door de tijdsperiode op te rekken door een selectief Algemeen kan worden gesteld dat de waardering van deze deelcollectie gering is, omdat veel onder de deelcollectie Meubilair. aantal gidsobjecten op te nemen. vergelijkbare collecties bestaan in Limburg. De kern van deze deelcollectie wordt gevormd De typologische ontwikkeling van een aantal van deze gereedschappen kan in de collectie worden door de verzameling die in 1982 door de Collectievorming gevolgd, waardoor de verzameling wordt gezien als studiecollectie. Er zit echter nauwelijks gemeente Venlo is verworven van mevrouw Aan deze deelcollectie wordt slechts in uitzonderlijke gevallen iets immateriële context bij in de vorm van verhalen van de gebruikers van het gereedschap. Van Brigitte ten Kate-von Eicken. toegevoegd. Van diverse objecten bevinden zich zoveel vergelijkbare, de collectie Hutschemakers (volksdiergeneeskunde), zijn echter wel verhalen van gebruikers soms zelfs identieke voorbeelden in de collectie, dat afstoting hier opgetekend. De ensemblewaarde daarvan is daardoor groot. Collectiewaardering wenselijk is. De collectie Ten Kate focust op een bepaalde De tijd bepaalt wat belangrijk is geworden en welk object wanneer een Ontwikkelpotentieel tijdsperiode (eind 19e en begin 20e eeuw) trend heeft ingezet. Dit mag/moet gebruikssporen hebben. Zulke gids- Landbouwgeschiedenis kan voor sommige bezoekers een feest en is daarin vrijwel compleet. Van sommige artefacten die dateren uit de tweede helft van de vorige eeuw, komen van herkenning zijn. Maar hoewel de collectie zich leent voor het objecten zijn voldoende voorbeelden in de voor verwerving in aanmerking. samenstellen van een (reizende) tentoonstelling, komt zij zo goed als collectie dat een typologische ontwikkeling Aangezien de herkomst van de objecten uit de collectie Ten Kate nooit uit het depot. Ook in de vaste presentatie is hier nu weinig tot kan worden getoond. Mevrouw Ten Kate-von onbekend is, is het extra belangrijk om daar bij de selectie van nieuwe geen aandacht voor. Er zijn andere streekmusea waar deze thema’s Eicken publiceerde er begin jaren 1980 ook over aanwinsten aandacht aan te besteden. wel uitgebreid aan bod komen en waar actief op deze thema’s met de uitgaven 'Keukengerei rond 1900' en Het is ook wenselijk keukengerei van vóór 1800 te verzamelen. verzameld wordt. Samenwerking met dergelijke streekmusea is 'Email für Haushalt und Küche'. De herkomst Grotendeels komen we daarmee wel in het verzamelgebied daarom belangrijk. van de objecten uit de collectie Ten Kate is ‘kunstnijverheid’ (aardwerk, glas, tin, koper) en archeologie echter onbekend, waardoor de collectie op vlak (bodemvondsten). Collectievorming van historische spreiding en informatiewaarde Over de rol van deze collectie zijn de voorbije jaren zeer uiteenlopende standpunten ingenomen. gemiddeld gewaardeerd wordt. Er moet worden gekeken of de collectie opnieuw kan worden beoordeeld en er een selectie kan De emotionele waarde van de deelcollectie is worden gemaakt van af te stoten objecten (vooral landbouwwerktuigen). Belangrijk hierbij is om echter gemiddeld tot hoog. De presentatie is ook na te gaan hoe thema’s vertegenwoordigd zijn in andere deelcollecties, bijvoorbeeld Bewegend heel herkenbaar en spreekt een breed publiek Beeld. Verschillende verzamelgebieden kunnen elkaar immers aanvullen. aan, van kinderen tot ouderen. De keukenzaal is momenteel een van de meest populaire zalen van de vaste presentatie. Hier wordt een gedeelte van de deelcollectie Klein huisraad en keukengerei getoond. Daarnaast zijn objecten te zien in het open depot en in de gangvitrines. Het grootste gedeelte (circa 65%) bevindt zich in een depot.

40 overzicht collecties 41 collectieplan 2015-2020 Meubels

De deelcollectie Meubels kent een grote Ontwikkelpotentieel In de huidige collectie ontbreken voorbeelden diversiteit als het gaat om functionaliteit. Ze Aan een groot gedeelte van deze deelcollectie van de 20e eeuws Limburgse meubelindustrie, bevat kasten, kisten, tafels, stoelen, uurwerken, moeten conserverende handelingen worden waaronder nationaal topdesign, zoals Artifort, vloerkleden, lampen, winkelinrichting, verricht: loszittende onderdelen en loszittende Leolux en de Genneper Molen. Gezien de hoge kerkmeubilair en schoolmeubels. fineer vastzetten, afgebroken of op afbreken internationale waardering van dit Limburgs De meubelcollectie is verkregen uit drie verza- staande poten herstellen, reinigen en eventueel topdesign is dit een belangrijk in te vullen melingen afkomstig van: in de was zetten van meubels. Dit kan in hiaat. Het Goltziusmuseum: het betreft veel projectvorm worden voorbereid, waarbij de De collectie uurwerken is nu op orde en kan stijlmeubels uit de periode 1650-1800. inzet van kwalitatief geschikte vrijwilligers kwalitatief geconcentreerd worden. De collectie Westendorff: het betreft klassieke wordt nagestreefd. Zo is in 2013 is de collectie Niet essentiële objecten kunnen afgestoten 18e en 19e eeuwse meubels en kisten verwor- uurwerken bestudeerd, gewaardeerd, groten- worden. Aan de hiaten kan gewerkt worden, zo ven door mevr. Westendorff in de Nederlands- deels gerestaureerd en vervolgens gepresenteerd zijn er geen voorbeelden aanwezig uit Midden- Duitse grensregio van Midden- en Noord- in het kabinetje van de zaal ‘Limburg Limburg en de collectie bevat weinig hangende Limburg. ontstaat… steeds opnieuw’. uurwerken. Het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Onderzoek naar de Limburgse meubelindustrie Genootschap (LGOG), zeer waarschijnlijk van 1750-2000 is, voor zover bekend, nog verworven in Zuid-Limburg. niet gedaan. Dit zou echter een goed overzicht kunnen bieden, en prioriteiten voor acquisitie Collectiewaardering en afstoting helpen benoemen. In 2013 is het resterende deel van de meubelcollectie van het Limburgs Geschied- Collectievorming en Oudheidkundig Genootschap uit het In de huidige presentaties en ook in de Bonnefantenmuseum overgebracht naar het acquisitie ligt de nadruk op regionale meubels. Limburgs Museum. Met de verzamelingen Maar door presentatiedenkbeelden uit de jaren afkomstig van LGOG en mevrouw 1960, gericht op de inrichting van stijlkamers, Westendorff, heeft het Limburgs Museum een heeft het Goltziusmuseum veel niet-regionale goede kerncollectie Limburgse meubels uit de meubels verzameld. Anno 2014 passen deze periode 1650-1800. niet-Limburgse meubels niet meer in het Meubels zijn essentieel voor de beeldvorming profiel en wordt afstoting overwogen. van het dagelijks leven in een historische De meubels nemen veel depotruimte in periode. Zowel in de vaste presentatie als in beslag. Er wordt daarom gekeken of ze niet tijdelijke tentoonstellingen worden regionale elders op goede locaties (bijvoorbeeld Kasteel meubels getoond, wat deze deelcollectie een Arcen) worden geplaatst door middel van een belangrijke publieksfunctie geeft. Bovendien langdurig bruikleen of afstoting. Een deel van zijn er in Limburg geen vergelijkbare collecties. deze deelcollectie is eigendom van de Gemeente Hierdoor is de collectiewaardering van deze Venlo, en samen met hen kan worden gekeken deelcollectie over het algemeen gemiddeld tot naar herplaatsing op locaties in de gemeente hoog. Venlo.

42 overzicht collecties 43 collectieplan 2015-2020 Oude drukken Politiek, militaire geschiedenis en openbare orde

De boekdrukkunst is rond 1450 uitgevonden Ontwikkelpotentieel In deze deelcollectie bevinden zich veel presentaties en depots regelmatig gecontroleerd door Johannes Gutenberg. Boeken gedrukt In 2001 is vastgelegd dat de collectie van de objecten die een directe relatie hebben met worden. vóór ongeveer 1850 worden beschouwd als heer en mevrouw Schillings aan het Limburgs de stadsgeschiedenis van Limburgse steden. oude drukken. Ze zijn op ambachtelijke Museum zal worden gelegateerd. De collectie, De stad Venlo is in deze deelcollectie het Collectievorming wijze vervaardigd. Het papier werd met de en dus ook het vruchtgebruik, berust nog bij best vertegenwoordigd. Via de historische De stadsgeschiedenis van Venlo is voldoende hand geschept waarbij lompen als grondstof de verzamelaar. Maar het Limburgs Museum collectie van het Limburgs Geschied- en geïllustreerd, andere steden zijn onderbelicht. dienden. De gedrukte boeken werden zonder maakt bij de voorbereiding van exposities Oudheidkundig Genootschap (LGOG) Dit hiaat heeft bij verwerving een hoge band verkocht en kregen van hun kopers een regelmatig gebruik van die verzameling. is ook materiaal uit Maastricht aanwezig. prioriteit. Het verwerven zal echter moeilijk persoonlijke band. Het bijzondere is dat de collectie Schillings nog Maastricht was bovendien een belangrijk zijn, omdat de objecten vaak deel uitmaken Het leeuwendeel van de deelcollectie Oude een levende collectie is, dat wil zeggen dat ze productiecentrum van wapens. van andere stedelijke verzamelingen. In dit drukken wordt gevormd door de collectie door de verzamelaar zelf nog wordt aangevuld. verband is het belangrijk meer te weten over Schillings. Daarnaast bezit het Limburgs Topografische kaarten worden gepresenteerd stadshistorische objecten over met name Museum bijzondere 16e eeuwse drukken van in een apart kabinet in de vaste presentatie Maastricht in de historische collectie van het Hubert Goltzius. Ook in de collectie Manders ‘Limburg ontstaat… steeds opnieuw’. Hoewel LGOG. bevindt zich bijzonder drukwerk. Manuscripten het Limburgs Museum beschikt over bijzondere Uit deze collectie zijn voor de overdracht door en moderne drukken (drukken van na 1850) oude drukken uit de collecties Schillings en het Bonnefantenmuseum aan het Limburgs vallen niet onder deze deelcollectie. Manders, is er verder nog weinig mee gedaan. Museum in 2000 wezenlijke stukken gehaald die zijn teruggegeven aan instellingen in de stad Collectiewaardering Collectievorming Collectiewaardering Maastricht. De rol van LGOG hierin (eigenaar Ten opzichte van de collecties van bijvoorbeeld De heer Schillings is nog actief bezig met het De algemene waardering van deze deelcollectie of bruikleengever) is onduidelijk. Hiermee is het Centre Céramique en het Limburgs aanvullen van zijn collectie. Het Limburgs is vanuit zowel nationaal als provinciaal feitelijk een hiaat ontstaan in de collectie van Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Museum staat in nauw contact met de perspectief matig tot gemiddeld. Wapens en het Limburgs Museum. wordt de deelcollectie Oude drukken als verzamelaar als het gaat om het aandragen van ridders hebben echter een hoge sensatiewaarde. Verder kan in algemene zin worden gesteld ‘gemiddeld’ gewaardeerd. Wel bevat de mogelijke verwervingen. Binnen de collectie Het Venlose en het kleinere Maastrichtse dat een hiaat bestaat op het gebied van collectie Schillings enkele unieke en zeer Schillings is, vanwege de ensemblewaarde, geen aandeel daarin, geeft deze deelcollectie portretten van overheid (feitelijk behorend tot zeldzame exemplaren. Het betreft een collectie sprake van afstoting. daarom een hogere cultuurhistorische en de deelcollectie Schilderijen), ambtssymbolen, Limburgensia, bestaande uit oude drukken Atlassen met kaarten van Limburg ontbreken belevingswaarde. De omvang ervan is echter statusobjecten, politiek-allegorische uitbeel- (vanaf de 16e eeuw) en tweedimensionaal werk in de collectie. beperkt. dingen en territoriale objecten. zoals historisch-topografische afbeeldingen en Aan de politieke geschiedenis van de provincie Hierbij gaat het om alle Limburgse steden. kaarten, grafiek en proclamaties. De ensemble- Limburg wordt in de vaste presentatie specifiek Representatieve voorbeelden uit Limburgse waarde van die verzameling is gemiddeld tot aandacht besteed in de zalen 'Limburg wapencentra (Venlo, Maastricht), met name hoog. ontstaat… steeds opnieuw' en 'Binnen pronkpistolen, zijn nog te beperkt aanwezig en In algemene zin kan worden gesteld dat de stadsmuren'. contextinformatie ontbreekt. Voor wat betreft collectie zich in een goede staat bevindt. De Venlo zal enkel nog worden verworven als het collectie Schillings is echter slechts deels binnen Ontwikkelpotentieel om kernobjecten uit de geschiedenis van Venlo het Limburgs Museum gehuisvest, waardoor er In de vaste presentatie zijn objecten gaat. weinig zicht is op de conditie van dat onderdeel opgenomen die nog moeten worden Voor afstoting komen objecten in aanmerking van de deelcollectie. opgeknapt. Vanwege de aard van het materiaal die niet nadrukkelijk aan Limburgse steden en (met name metalen) moeten de objecten in de hun verleden zijn te relateren.

44 overzicht collecties 45 collectieplan 2015-2020 Religie en volksgeloof

Tot de deelcollectie Religie en volksgeloof zekerheid te zeggen is dat ze een Limburgse context hebben, kan voor Ontwikkelpotentieel Limburg heeft in de 19e eeuw een belangrijke behoren devotionalia, de officiële religiosa de collectie als totaal worden gesteld dat ze een hoge cultuurhistorische Door het intensieve gebruik zijn veel (gipsen) bijdrage geleverd aan de beeldhouwkunst. behorend tot kerk en klooster, relevante waarde heeft. Religie en volksgeloof speelden en spelen een belangrijke objecten incompleet of anderszins beschadigd. Het atelier van Cuypers en Stoltzenberg uit sculpturen en objecten met betrekking tot rol in de Limburgse samenleving. In de vaste presentatie komt deze In overleg moet voor de te behouden objecten Roermond, gespecialiseerd in beeldhouwkunst het productieproces. Buiten deze deelcollectie deelcollectie aan bod in de vorm van een kerkje en een religieus een conserverings- en/of restauratievoorstel en meubels voor rooms-katholieke kerken, was vallen schilderijen, werken op papier, de winkeltje. Veel regionale heiligen zijn in de deelcollectie vertegenwoor- worden opgesteld, rekening houdend met het hiervan de belangrijkste vertegenwoordiger. vaandels (verenigingsleven) en textiel. digd en vooral voor het oudere publiek is dit een feest van herkenning. feit dat beschadiging ook functioneel kan zijn. Devotionalia met betrekking tot de religieuze Op vlak van officiële religiosa bevat deze In het project en de presentatie ‘Kleur Bekennen’ (onderdeel van De collectie middeleeuwse sculpturen bevat praktijk ná 1900 zijn in de collectie ruim deelcollectie een beperkt aantal voorbeelden ‘Limburg ontstaat… steeds opnieuw’) wordt ook aandacht besteed aan meer ontwikkelpotentieel omdat kunsthisto- vertegenwoordigd. Goede objecten van vóór van kerkelijk zilver, Van meer belang is andere religies. risch onderzoek dankzij materiaal-technisch 1900 niet. Deze objecten zijn lastiger te vinden, de collectie religieuze sculpturen dat in Hoewel de collectie op sociaal-maatschappelijk en cultuurhistorisch vlak onderzoek (centra voor onderzoek in Keulen laat staan te verwerven. het verleden een belangrijk kunstambacht voor Limburg hoog gewaardeerd wordt, is de collectie devotionalia niet en Maastricht) nieuwe inzichten verkrijgen Een ander belangrijk hiaat in de collectie van (houtsnijkunst) en industrietak (massafabricage zeldzaam noch uniek. De verzameling sculpturen bevat daarentegen veel betreffende productie (kenmerken van het Limburgs Museum zijn objecten met in klei en gips) in de provincie en aangrenzende meer bijzondere werken. ateliers en individuele beeldensnijders en betrekking tot het productieproces van devo- gebieden was. Hiervan bezit het Limburgs polychromeurs), distributie en gebruik van tionalia. Goede aanvullingen worden van Museum een representatieve collectie, vooral dergelijke kunstvoorwerpen. belang geacht, omdat in Limburg gedurende in de oudere sculpturen (15e-16e eeuw) en de Een behoorlijk percentage heiligenbeelden ruim een eeuw een bloeiende industrie op dit massaproductie in de moderne tijd. (75%) wordt in de vaste presentatie getoond. vlak heeft bestaan (Cuypers & Stoltzenberg in Laatstgenoemde collectie geeft een goed over- De kwetsbare objecten uit de deelcollectie Roermond, Linssen en Derks in Venlo ). Om zicht van de devotionalia, met name voor de bevinden zich in het depot. Hier kan de een goed beeld te tonen van productie, afzet en periode na 1900. Onder devotionalia worden berging verder worden geoptimaliseerd. gebruik van devotionalia, moeten voorbeelden objecten verstaan die worden gebruikt voor van gipsen mallen worden verworven. devotie, dat wil zeggen de religieuze praktijk Collectievorming Specifieke objecten in relatie tot regionale buiten de officiële eredienst. Devotionalia zijn Wat betreft de periode vóór 1450 betreft heiligen (zoals een biscuit porseleinen beeld van doorgaans geen religieuze kunst. Het zijn het ontbreken typisch Romaanse voorstellingen Sint Servaas) zijn onvoldoende aanwezig. vaak massaproducten die vooral een volkskun- uit de ontwikkeling van de Maaslandse Aangezien er van een aantal objectsoorten een dige waarde bezitten. De devotionalia in deze sculpturen in de 13e - 14e eeuw. Met name veelheid aan voorbeelden is (o.a. wijwater- deelcollectie zijn onder andere in een aantal een Maaslandse Tronende Maria met Kind als bakjes, kruisbeelden) en er aan een behoorlijk grotere groepen binnengekomen (collecties Zetel der wijsheid (Sedes Sapentia) is voor de aantal objecten schade is (onherstelbaar of Joordens en Van Kraaij). Daarnaast is de vaste presentatie gewenst. Voor de periode na het herstellen niet waard), kunnen objecten collectie houten sculpturen (15e-16e eeuw) 1500 is het wenselijk de collectie aan te vullen in aanmerking komen voor afstoting. Hierbij ook kunsthistorisch van belang en legt het met voorbeelden uit de belangrijke regionale dient gelet te worden op aanwezigheid van verbindingen tussen de productiecentra aan de ateliers en specifiek regionale heiligen (eind goede alternatieven in de collectie. Nederrijn (omgeving Kleef) en het Maasdal 15e en 16e eeuw). Uit de latere perioden wordt Een nieuw aandachtsgebied vormt het (omgeving Roermond) gezocht naar de populaire barokvoorstelling verzamelen van objecten met betrekking tot van de heilige Jozef als vader en specifieke andere godsdiensten in Limburg. Collectiewaardering regionale heiligen die populair werden tijdens Hoewel van lang niet alle objecten met de hervorming van de katholieke kerk (17e en 18e eeuw).

46 overzicht collecties 47 collectieplan 2015-2020 Speelgoed Toegepaste kunst

De deelcollectie Speelgoed van het Limburgs Museum is breed, wat Collectievorming De deelcollectie Toegepaste kunst loopt uiteen haardstenen gedaan, waardoor de waarde betreft soorten speelgoed. Ze omvat poppen en toebehoren, blikken Op dit terrein wordt momenteel passief van penningen, plaquettes, bustes, ornamenten, van die collectie in een ander daglicht werd speelgoed, gezelschapsspellen, miniatuurfiguurtjes, poppenhuizen, verzameld, dat wil zeggen dat aanbod wordt glaswerk, aardewerk, koper en tin, edelmetalen geplaatst. constructiespeelgoed, miniatuur huisraad, speelgoedauto’s en -vliegtuigen besproken. Het hedendaags verzamelen op tot haard- en grafstenen. Sculpturen zijn onder- De cultuurhistorische waarde van wordt en kleine speeltuigen. Tegelijkertijd is de collectie erg beperkt. basis van gidsobjecten is niet eenvoudig te gebracht bij andere deelcollecties. Zo worden bepaald door de rol die veel Limburgse plaatsen Ze biedt geen representatief beeld van de speelgoedgeschiedenis. Veel beoordelen. Er is al veel onderzoek naar heiligenbeelden en religieuze beeldhouwwerken en daar gevestigde ateliers op het vlak van edel- objecten dateren uit de twintigste eeuw, voornamelijk tot de jaren '70 speelgoed gedaan. Er moet nagegaan worden beschouwd als onderdeel van de deelcollectie smeedkunst, koper- en tinnegieterij, glas en (collectie Limburgs Volkskundig Centrum). hoe representatief de deelcollectie is, hoe alle Religie en volksgeloof. herdenkings- en sierkeramiek hebben gespeeld. Archeologisch speelgoed is niet in deze deelcollectie ondergebracht, maar periodes vertegenwoordigd zijn, wat belangrijke Vooral in de keramiekindustrie in bijvoorbeeld is terug te vinden in de archeologische deelcollecties. hiaten zijn en hoe die opgevuld kunnen Collectiewaardering Tegelen en Maastricht zijn belangrijke worden om tot een representatieve collectie De collectiewaardering is over het algemeen kunstenaars actief geweest. Collectiewaardering matig, omdat deze deelcollectie relatief weinig Algemeen wordt deze deelcollectie laag tot gemiddeld gewaardeerd, objecten bezit. Een uitzondering vormt echter Ontwikkelpotentieel omdat ze weinig unieke of zeldzame stukken bevat. Bovendien zijn de collectie penningen van de in Venlo geboren De deelcollectie is goed materieel verzorgd. er meerdere speelgoedmusea die zich toeleggen op het verzamelen en gebroeders Wiener. Dit is de belangrijkste Indien de deelcollectie vollediger en beter bewaren van speelgoed. Daarbij bevat de deelcollectie Speelgoed van het collectie in Nederland en de tweede in haar gedocumenteerd zou zijn, zou de informatie- Limburgs Museum geen representatieve doorsnede van de geschiedenis soort in de wereld. waarde veel hoger zijn. Dit geeft de collectie van het speelgoed. Toch heeft ze zeker een belangrijke cultuurhistorische een belangrijk ontwikkelpotentieel, zeker en museale waarde. Er wordt veel gebruik gemaakt van deze omdat er weinig andere verzamelingen van deelcollectie. Jaarlijks krijgt speelgoed uit de collectie een belangrijke bijvoorbeeld tin in Limburg bekend zijn. plek in het Pakhuis van Sinterklaas. Het evenement wordt door een groot aantal bezoekers bezocht en is een van de toppers van het museum. Collectievorming In de collectie bevinden zich bijzondere voorbeelden van miniatuur Met name Maastricht, Roermond, Weert en, in huisraad en speelgoedaltaartjes. mindere mate, Sittard speelden van de 16e tot te komen. Dit onderzoek kan bijvoorbeeld en met de 20e eeuw een rol op het terrein van Ontwikkelpotentieel gebeuren in de vorm van een onderzoek voor de edelsmeedkunst en de productie van tinnen De materiele toestand van de deelcollectie is goed. De objecten zijn een masteropleiding. Afstoting is voor deze en koperen objecten. Tin en koper worden gebruikt maar zonder grote schade. De deelcollectie op zich kan echter deelcollectie vooralsnog niet aan de orde. amper door musea verzameld. Vooraanstaand nog veel beter uitgebouwd worden. Ook een focus ontbreekt. Het streef- werk uit die steden moet voor het museum doel voor het Limburg Museum hoeft niet een unieke verzameling speel- worden verworven. Daarom is het aangewezen goed te zijn. Een aansprekende en meer representatieve verzameling om contact te zoeken met verzamelaars van uitbreiden is echter wel aan de orde. diverse rubrieken van toegepaste kunst. In de vaste presentatie neemt speelgoed momenteel geen prominente Verder is het is niet alleen de artistieke of Edelmetaal is moeilijk te verkrijgen. plaats in. Speelgoed is echter de spiegel van de samenleving en het thema kunsthistorische waarde die het belang in de De collectie van het Limburgs Museum bevat leent zich goed voor presentaties voor onze primaire doelgroep, namelijk deelcollectie Toegepaste kunst bepaalt. Ook een beperkt aantal objecten van kerkelijk zilver (groot)ouders met (klein)kinderen. Er kan overwogen worden om hier de context van het object of de afgebeelde dat uitbreiding behoeft naar andere perioden. vaker iets mee te doen. Een meer representatieve speelgoedcollectie is kan het tot een waardevol object maken. Zo Aandacht moet ook uitgaan naar het wereldlijk dan bijzonder waardevol. is er de afgelopen periode veel onderzoek naar zilver.

48 overzicht collecties 49 collectieplan 2015-2020 Verenigingsleven

In deze deelcollectie wordt het grootste deel gevormd door aan carnaval behulp van niet traditionele materialen en Op het gebied van collectievorming zijn nog nooit aangeboden. Indien exemplaren uit gerelateerde objecten, voornamelijk uit de periode 1960-1990. hiervan is de 'houdbaarheid' op middellange een aantal andere hiaten op te vullen. De Nederlandse ateliers (Gennep, Milsbeek, Het Limburgs Museum beheert de collectie van Stichting Carnavals- termijn niet altijd duidelijk. Wiener collectie is bijvoorbeeld niet compleet Tegelen etc.) worden aangeboden, moet het museum en met het bestuur van die stichting wordt het collectiebeleid en ambachts-, vroedschaps- en broodpenningen Limburgs Museum proberen ze te verwerven. (bewaren, studiecollectie en afstoting) afgestemd. Collectievorming zijn summier in de collectie Ook bevat deze deelcollectie een grote verzameling vaandels van diverse Wat betreft het deelthema Carnaval is de collec- aanwezig. Ook onderscheidingen Limburgse verenigingen. tie voor wat betreft de jongste geschiedenis van belangrijke Limburgers representatief, maar het Limburgers Museum (bijvoorbeeld Regout) vormen Collectiewaardering heeft geen objecten uit een verder verleden. een hiaat in de collectie. Limburg kent een rijk verenigingsleven en dit wordt in de presentatie en Deze zijn in geringe mate aanwezig in de Oud glas, vooral uit de 17e en collectie tot uitdrukking gebracht. De verenigingen en standsorganisaties collecties van carnavalsverenigingen en zouden onderscheiden zich van elkaar door hun vaandel. De vaandels zijn de beter in een museum bewaard kunnen worden. 18e eeuw (Bonhomme), is amper meest sprekende uiting van de diversiteit en van de wil om hun karakter Historische affiches (deelcollectie Werken op in de collectie vertegenwoordigd. uit te dragen. De waardering ervan varieert van zeer hoog (icoonfunctie) papier) met het onderwerp carnaval worden Daarom zou gezocht moeten tot matig. actief verworven. worden naar een verzamelaar van De cultuurhistorische waarde van de carnavalscollectie ligt in het Binnen de carnavalscollectie bevinden zich Maastrichts glas (17e-18e eeuw) feit dat het Limburgs Museum i.s.m. het Carnavalsmuseum de enige van een aantal objectsoorten een veelheid aan en Venrayse glasschilderingen. instelling in Limburg is die op dit terrein en op deze schaal bewaart. voorbeelden. Een deel kan worden geselecteerd Limburg heeft een belangrijke De emotionele waarde van de collectie is hoog voor de leden van en de mogelijkheid kan worden onderzocht keramische traditie wat tot carnavalsverenigingen. Maar de verzameling is beperkt in tijd en om ze te laten opnemen in plaatselijke uitdrukking komt in het werk thematiek. verenigingspresentaties. Met de komst van van keramische ateliers vanaf Hoewel carnaval een feest is dat nog steeds actief gevierd wordt, heeft nieuwe Limburgers is voor deze deelcollectie de Romeinse tijd tot en met de 20e eeuw. een historische carnavalscollectie op zich een lage belevingswaarde. Het een nieuw verzamelterrein ontstaan, dat nog Dit is vaak onderdeel van de archeologische vieren van carnaval is een beleving die vaak moeilijk te vereenzelvigen ontgonnen moet worden: het verenigingsleven collectie omdat het bodemvondsten betreft. is met het bekijken van provincie brede historische verzamelingen. Het van nieuwe Een representatieve collectie sierkeramiek moet is niet makkelijk om die ervaring over te brengen via een historische Limburgers. nog worden verworven. De aankoop van een presentatie. Toch staan de carnavalscollectie en andere thema’s uit het gespecialiseerde collectie Noord- en Midden- verenigingsleven, centraal in de zaal ‘Same!’ van de vaste presentatie. Limburgs keramiek uit de 20e eeuw wordt Ontwikkelpotentieel overwogen. Maar een overzicht van werk van Het Limburgs Museum heeft in het recente verleden deelgenomen aan de belangrijke Limburgse keramisten blijft een groot conserveringsproject van de belangrijkste cultuurhistorische wenselijk. Een representatieve verzameling collectie van vaandels van Limburgse standsorganisaties. Dit heeft onder hieruit dient te worden verzameld. Voor meer geresulteerd in de beheersoverdracht van een grote verzameling bijzonder aardewerk van de periode vóór 1900 vaandels aan het museum en de adequate berging hiervan. Ook voor is het aangewezen om het aanbod op veilingen de met name op Venlo gerichte collectie broederschapsvaandels moet bij te houden. deze inhaalslag worden gemaakt. Pas dan ontstaat er een collectie die Van de niet-archeologische aardewerkcollecties qua diversiteit representatief is voor Limburg en qua breedte (Venlo) is vooral de verzameling 17e-18e eeuwse beeldbepalend is voor lokale gemeenschappen. Bauernkeramik van grote betekenis. Deze De collectie aan carnaval gerelateerde objecten vraagt extra aandacht borden zijn zeer zeldzaam en worden vrijwel in verband met het voorkomen van vreemde materialen. Modellen van pronkwagens en uitdossingen worden vaak tot stand gebracht met

50 overzicht collecties 51 collectieplan 2015-2020 Samenvatting en actiepunten

Collectievorming Collectiemanagement Onderzoek

Het Limburgs Museum streeft naar een vaste Om de collectie meer zichtbaar te maken voor publiek is met de Dit collectieplan is onder meer de basis voor gericht op verhalende thema’s - naar onderzoek (referentie)collectie die zoveel als mogelijk in verbetering van de online beeldbank van het Limburgs Museum in 2014 het schrijven van een onderzoeksplan. gericht op kennis en inzichten die te vertalen eigen beheer is. Bij de meeste deelcollecties is een start gemaakt en in 2015 wordt dit proces voortgezet. In 2015 gaat In het algemeen kan worden gesteld dat zijn in praktisch toepasbare concepten en een kwalitatieve verbetering door verwervingen de nieuwe website van het museum live en daarin zal ook de verbeterde er regelmatig onderzoek wordt gedaan instrumenten. Hiervoor zal gebruik gemaakt mogelijk. Afhankelijk van de deelcollectie beeldbank worden opgenomen. De beeldbank is een groeiend project en door de conservatoren in het kader van worden van de contacten met universiteiten en zal het Limburgs Museum actief of passief zal daarom in 2016 en 2017 verder worden uitgebreid. publieksactiviteiten in het museum. Samen Hbo-opleidingen. Nader uit te werken thema’s verwerven. Bij enkele deelcollecties worden Het toepassen van SPECTRUM wordt in 2015 actief opgepakt en met de Wetenschappelijke Advies Raad in het onderzoeksplan kunnen zijn: hiaten in de collectie geconstateerd. Deze wordt gefaseerd in de organisatie geïmplementeerd. In 2016 moeten de (WAR) van het Limburgs Museum is gekeken hiaten worden in een verzamelplan door de relevante procedures zijn uitgewerkt en in gebruik zijn genomen binnen waar externe onderzoekers of studenten collectiewaarde / educatieve waarde conservatoren geïnventariseerd en uitgewerkt. het collectiemanagement van het Limburgs Museum. een grotere rol kunnen spelen in onderzoek Discipline gericht wetenschappelijk onderzoek Na het vaststellen van het verzamelbeleid blijkt In 2015 wordt gestart met het actualiseren van het collectiehulpver- gericht op collectie. Het museum heeft Interdisciplinair onderzoek dat er bij sommige deelcollecties objecten of leningsplan. In dit plan staan richtlijnen voor het hanteren en transpor- daarbij een facilitaire rol in het aandragen van Materiaaltechnisch onderzoek groepen objecten voor afstoting in aanmerking teren van objecten, in het geval van een calamiteit. onderzoeksthema’s en de begeleiding van de Restauratieonderzoek komen. In 2015 start het Limburgs Museum Om de praktische conserveringswerkzaamheden in de depots structureler onderzoekers en/of de onderzoeksprojecten. daarom met het actief afstoten van objecten. te verbeteren wordt er in 2015 een conserveringsplan gemaakt. Hierin Doel van het onderzoeksplan is de samen- belevingswaarde Op basis van dit collectieplan wordt eerst wordt onder andere een schoonmaakplanning opgenomen en worden werking door wetenschappers uit de universi- Pedagogisch en vakdidactisch onderzoek een afstotingsplan ontwikkeld waarin de verdere werkzaamheden en omstandigheden beschreven die de opslag taire wereld met musea te versterken en uit te Onderzoek naar leerstrategieën en leereffecten motivatie en de specificatie van de af te stoten van de objecten in de depots optimaliseren. Maar ook de materiele breiden naar nieuwe disciplines. Universiteiten objecten worden toegelicht. Vervolgens zal het verzorging van de objecten worden, per deelcollectie of materiaalsoort, moeten zich tegenwoordig richten op het verbindende waarde / economische waarde afstoten aan de hand van de planning in het jaarlijks in het conserveringsplan vastgelegd. verzilveren van wetenschappelijke kennis Kennisoverdracht met nieuwe media afstotingsplan praktisch worden uitgewerkt. Op projectmatige basis wordt de digitalisering van de collectie voort- en techniek, ook wel valorisatie genoemd. Expertise op gebied van communicatie, Bij het afstoten van objecten werkt het gezet. Dit gebeurt ten behoeve van de informatieoverdracht via de online Wetenschappelijke kennis wordt pas waardevol bedrijfskunde en economie Limburgs Museum volgens de Leidraad voor beeldbank en de vaste presentaties (iPad-tekstbordjes). wanneer deze niet alleen gedeeld wordt met het afstoten van museale objecten (LAMO). Bij meerdere deelcollecties bestaat een registratie achterstand die in de vakgenoten, maar toegankelijk wordt gemaakt komende jaren systematisch wordt weggewerkt. De planning voor deze voor derden. Valorisatie van kennis beperkt registratie werkzaamheden zijn opgenomen in het registratieplan. Het zich niet alleen tot de economische benutting, opschonen en (door)ontwikkelen van de thesauri binnen Adlib wordt maar er kunnen ook maatschappelijke of hier ook bij betrokken. culturele waarden gecreëerd worden. Het Limburgs Museum biedt het maatschappelijk platform voor de valorisatie van kennis.

Het instituut ‘museum’ is de afgelopen jaren veranderd en het te schrijven onderzoeksplan zal de focus op onderzoek daarom verbreden van collectiegericht onderzoek - gericht op kwalitatieve of kwantitatieve verbetering van de collectie - en tentoonstellingsgericht onderzoek - de zogenaamde toegepaste wetenschap

52 collectieplan 2015-2020 53 collectieplan 2015-2020 Colofon

Collectieplan Limburgs Museum 2015-2020 Beeldverantwoording objecten:

Pagina 7: L08668-06 Romeinse muurschildering uit Maasbracht Tekst: (bruikleen Provinciaal Depot voor Bodemvondsten Maastricht) drs. Jos Schatorjé | algemeen directeur Pagina 9: L03260 Bronzen kokerbijl uit Ool Frank Holthuizen | conservator bewegend beeld Pagina 11: G10625 Beeld van Sint-Barbara dr. Benoît Mater | conservator archeologie & Pagina 18: L03821 Vuurstenen vuistbijl uit Nieuwenhagen. geschiedenis Pagina 21: L24241 t/m L24244 Rijk vrouwengraf uit Koningsbosch drs. Leentje Mostert | conservator cultuurgeschiedenis Pagina 22: L01231 & L04588 (bruikleen particulier) Zwaarden uit Wessem en Ool drs. Marieke van Meer | manager collecties Pagina 23: L02988 Beeldje Amor met papaverbrander in hand Pagina 26: L02986 Pelgrimsinsigne Sint-Servaas Vormgeving: Pagina 31: L22693 Fotonegatief Hub. Leufkens Boer leunt op spade Stan Linssen | vormgever Pagina 33: L30953 Schilders aan het werk in het Geuldal door Willem Cornelis Rip Pagina 35: L28237 Gravure Bontamps Heilige Apolonia, maagd en martelaresse Eindredactie: Pagina 36: L01562 Noodgeld gemeente Horst WOI drs. Marieke van Meer | manager collecties Pagina 38: L01581 Dameshoed van paarse zijde Pagina 41: L05293 Mijnhelm Pagina 43: G09194 Houten, zwartgelakte schommelstoel met leren bekleding Pagina 44: G06188 Kerkboek Bontamps De vier uitersten van den mensch / Het gulden paradijs Pagina 45: G02056 Zegelstempel met in gotisch wapenschild het wapen van Venlo Pagina 46: L28472 Meester van Elsloo Maria met Kind Jezus Pagina 48: L03035 Lottospel Pagina 49 en 50: G04098 Wiener Penning Tsaar Alexander II Pagina 51: C60027 Affiche Groëte Prônkzitting Stella Duce

Copyright © 2015 Limburgs Museum

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, door middel van druk, fotokopieën, geautomatiseerde gegevensbestanden of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Limburgs Museum.

54 collectieplan 2015-2020 55 collectieplan 2015-2020 56 collectieplan 2015-2020 57 collectieplan 2015-2020