DOCSLIB.ORG

ACTA HISTORICA UNIVERSITATIS SILESIANAE OPAVIENSIS 5/2012 Toto Číslo Bylo Financováno Z Projektu

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
ACTA HISTORICA UNIVERSITATIS SILESIANAE OPAVIENSIS 5/2012 Toto Číslo Bylo Financováno Z Projektu ACTA HISTORICA UNIVERSITATIS SILESIANAE OPAVIENSIS 5/2012 Toto číslo bylo financováno z projektu: „Historizace střední Evropy jako téma pro rozvoj lidského potenciálu v oblasti výzkumu, inovací, vzdělávání a zapojení současných a budoucích vědecko-výzkumných pracovníků do mezinárodních VaV aktivit“ (č. CZ.1.07/2.3.00/20.0031), který je financovaný z Evropského sociálního fondu a státního rozpočtu ČR v rámci Operačního programu Vzdělávání pro konkurenceschopnost. Webové stránky projektu: projekty.slu.cz/historizace ACTA HISTORICA UNIVERSITATIS SILESIANAE OPAVIENSIS 5/2012 Hornoslezská středověká knížata v komparativní perspektivě Industrializace, migrace, národnostní a kulturní aspekty středoevropských regionů v 19. století Slezská univerzita v Opavě Filozofi cko-přírodovědecká fakulta v Opavě Ústav historických věd Opava 2012 Acta historica Universitatis Silesianae Opaviensis 5/2012 Redakční rada interní členové Doc. PhDr. Jiří Knapík, Ph.D. (předseda) Prof. PhDr. Zdeněk Jirásek, CSc. Prof. PhDr. Dušan Uhlíř, CSc. Prof. PhDr. Irena Korbelářová, Dr. Prof. PhDr. Rudolf Žáček, Dr. Doc. PhDr. Pavel Šopák, Ph.D. PhDr. Ing. Jaromír Olšovský, Ph.D. Mgr. Robert Antonín, Ph.D. (výkonný redaktor) Mgr. Martin Čapský, Ph.D. externí členové Prof. Mgr. Libor Jan, Ph.D. (Masarykova univerzita, Brno) Prof. PhDr. Jaroslav Pánek, DrSc. (Historický ústav AV ČR) Prof. PhDr. Jiří Pokorný, CSc. (Všeodborový archiv ČMKOS, Praha) Prof. PhDr. Aleš Skřivan, CSc. (Univerzita Karlova, Praha) Prof. PaedDr. et PhDr. Jindřich Vybíral, CSc. (Vysoká škola uměleckoprůmyslová, Praha) Doc. PhDr. Josef Hrdlička, Ph.D. (Jihočeská univerzita, České Budějovice) Doc. PhDr. Martin Kovář, Ph.D. (Univerzita Karlova, Praha) Antonín Kalous, Ph.D., M.A. (Univerzita Palackého, Olomouc) Dr. Lucyna Harc (Uniwersytet Wrocławski, Wrocław) Christiane Brenner, Dr. (Collegium Carolinum, Mnichov) Redakční kruh Prof. PhDr. Lenka Bobková, CSc. (Univerzita Karlova, Praha) Prof. PhDr. Jan Jirák, Ph.D. (Univerzita Karlova, Praha) Prof. PhDr. Jiří Kocian, CSc. (Ústav pro soudobé dějiny AV ČR, Praha) Doc. PhDr. Barbara Köpplová, CSc. (Univerzita Karlova, Praha) Doc. MgA. Martin Štoll, Ph.D. PhDr. Martin Franc, Ph.D. (Archiv AV ČR, Praha) PhDr. Rastislav Kožiak, Ph.D. (Univerzita Mateja Bela, Banská Bystrica) Juraj Marušiak, Ph.D. (Ústav politických vied SAV, Bratislava) Andrea Pokludová, Ph.D. (Ostravská univerzita, Ostrava) Adrian von Arburg, Ph.D. (Masarykova univerzita; Švýcarsko) PhDr. Karel Müller (Zemský archiv, Opava) Dr. Wojciech Dominiak (Uniwersytet Opolski, Opole) © Autors, 2012 © Slezská univerzita, 2012 ISSN 1803-411X 4 Acta historica Universitatis Silesianae Opaviensis 5/2012 OBSAH Hornoslezská středověká knížata v komparativní perspektivě Anna Grabowska Donacje książąt opolskich na rzecz klasztorów. Między pobożnością a polityką (11–32) Anna Pobóg-Lenartowicz Książęta opolscy a miasta (33–41) Wojciech Dominiak Szlachta a miasto na przykładzie średniowiecznego Prudnika (43–55) Martin Čapský Urbánní sítě a jejich proměny na příkladu středověkého opavského vévodství (57–68) Marek Starý Sňatkové strategie opavských Přemyslovců (69–82) Jana Janišová – Dalibor Janiš Několik poznámek ke vzniku Opolsko-ratibořského a Těšínského zemského zřízení (83–94) Industrializace, migrace, národnostní a kulturní aspekty středoevropských regionů v 19. století Dan Gawrecki Vznik a metamorfózy národních a státních identit ve středoevropských regionech (97–109) 5 Acta historica Universitatis Silesianae Opaviensis 5/2012 Bojan Balkovec Remarks on slovenian population in the 19th century (111–123) Ryszard Kaczmarek Akulturacja na przykładzie górnoślązaków w armiach pruskiej i niemieckiej przed i wojną światową (125–140) Marie Gawrecká Národnostní aspekty vývoje školství v Předlitavsku ve druhé polovině 19. století (141–154) Martin Javor Modernizácia a slobodomurári v strednej Európe (155–171) VARIA Irena Korbelářová – Rudolf Žáček „... I přisedl vévoda do vozu ke knížecí nevěstě...“ Příspěvek k poznání dvorských ceremoniálů posledních Piastovců (175–197) Martin Pelc Bertha von Suttner a Třebovice Marie Stony Kulturněhistorická studie (199–212) Pavel Šopák Proměny stálé expozice Slezského zemského muzea v Opavě: Výzva pro současnost (213–230) Miloš Zapletal Nové indikátory pro návrh a hodnocení ekomuzea – příspěvek k nové muzeologii (231–243) 6 Acta historica Universitatis Silesianae Opaviensis 5/2012 RECENZE A ANOTACE (245–261) KOZÁK, Petr – PRIX, Dalibor – ZEZULA, Michal a kol.: Kostel sv. Martina v Bohušově. (Martin Čapský) HANKE, Siegfried – VOGEL, Rainer (Hgg.): Urbare des Fürstentums Jägerndorf aus der Zeit der Markgrafen von Brandenburg-Ansbach 1531–1535–1554/78 (Pavel Pumpr) Eds.: ČAPSKÁ, Veronika – FORSTER, Ellinor – MAEGRAITH, Janine Christina – SCHNEIDER, Christine. Between Revival and Uncertainty. Monastic and Secular Female Communities in Central Europe in the Long Eighteenth Century/ Zwischen Aufbruch und Ungewissheit. Klösterliche und weltliche Frauengemeinschaften in Zentraleuropa im „langen“ 18. Jahrhundert. (Jarmila Kašpárková) MYŠKA, Milan: Hrabě Hodic a jeho svět. Zámecká kultura ve Slezsku mezi barokem a osvícenstvím. (Veronika Marková) ŠOPÁK, Pavel: Výtvarná kultura a dějepis umění v českém Slezsku a na Ostravsku do roku 1970. (Jaromír Olšovský) SECKÁ, Milena: Vojta Náprstek, vlastenec, sběratel, mecenáš (Iveta Fürstová) KLADIWA, Pavel – POKLUDOVÁ, Andrea: Hans Kudlich (1823–1917). Cesta života a mýtu. (Martin Pelc) LACINA, Václav: Co vám mám ještě povídat. (David Váhala) FRIEDL, Jiří: Státní politika vůči polské menšině na Těšínsku v letech 1945–1949. (Stanislav Polnar) LIZCOVÁ, Zuzana: Kulturní vztahy mezi ČSSR a SRN v 60. letech 20. století. (Jiří Knapík) KNAPÍK, Jiří – FRANC, Martin a kol.: Průvodce kulturním děním a životním stylem v českých zemích 1948–1967. (František Švábenický) REGIONALIA POLÁCH, Drahomír: Historické toulky Šumperskem. (Jaromíra Knapíková) SKALÍK, Tomáš: Tiché dominanty veřejného prostoru / OPAVSKÉ SOCHY I. / Historické centrum. (Jaromír Olšovský) 7 Acta historica Universitatis Silesianae Opaviensis 5/2012 KRONIKA (263–288) Ústav historických věd v roce 2012 Opavská pobočka Sdružení historiků ČR (Historický klub 1872) v akademickém roce 2011/2012 Projekt OPVK Zkvalitnění výuky muzejní konzervace a restaurování a průzkumu historických materiálů na Slezské univerzitě v Opavě a Vysoké škole báňské – Technické univerzitě Ostrava Celostátní studentská vědecká konference HISTORIE 2011 Workshopy realizované v roce 2012 v rámci projektu Historizace střední Evropy Zpráva o kolokviu Procesy kulturní výměny ve střední Evropě 1200–1800 (Process of cultural exchange in central Europe 1200–1800), 5.–6. prosince 2012, Opava. Letní škola „Školství, výchova a vzdělávání v 19. a 20. století (ve středoevropské perspektivě)“ Prof. PhDr. Dušan Uhlíř, CSc. jmenován emeritním profesorem FPF SU Seznam přispěvatelů (289–294) Pokyny pro autory příspěvků (295) Dosud vyšlo (297–306) 8 HORNOSLEZSKÁ STŘEDOVĚKÁ KNÍŽATA V KOMPARATIVNÍ PERSPEKTIVĚ Acta historica Universitatis Silesianae Opaviensis 5/2012 HORNOSLEZSKÁ STŘEDOVĚKÁ KNÍŽATA V KOMPARATIVNÍ PERSPEKTIVĚ DONACJE KSIĄŻĄT OPOLSKICH NA RZECZ KLASZTORÓW. MIĘDZY POBOŻNOŚCIĄ A POLITYKĄ Anna Grabowska Abstract: The article is focused on donations to the monasteries, made by rulers who sat on the throne of Opole from the end of the twelfth century to the year 1532, so – since the first Duke of Opole (Jarosław) to its last ruler from the Piast dynasty of Opole (John II the Good). Keywords: Dukes of Opole; The Church and the ruler; Economic policy; Foundations; Propaganda of authority; Piety; The role of the Church in politics of the ruler fera religijna w średniowieczu była nieodłączną częścią polityki ówc- zesnych władców. Kościół odgrywał na ziemiach polskich znaczącą Srolę, ponieważ szerząc wiarę chrześcijańską, wywierał wpływ na społec- zeństwo, jego kulturę i mentalność. Duchowni byli przy tym ludźmi wykształcony- mi; stanowili elitę intelektualną.1 Przedstawiciele Kościoła pracowali w kancelari- ach, przebywali na dworach książęcych, uczestniczyli więc w życiu publicznym i byli dobrze zorientowani w polityce panującego. Władca zabiegający o poparcie Kościo- ła dla swych działań, zobowiązany był dbać o jego zaplecze ekonomiczne. Fundacje i donacje na rzecz instytucji kościelnych były motywowane pobożnością, w praktyce jednak często służyły podniesieniu prestiżu panującego bądź to jego polityce.2 Były one „formą propagandy władzy“, prowadzącą niekiedy do umocnienia pozycji politycznej panującego.3 Szczególnie w odniesieniu do okresu rozbicia dzielnicowego, widoczne są zabiegi panujących z różnych księstw o przychylność duchowieństwa i wzmocnienie podstaw ideologicznych władzy książęcej.4 1 KłOCZOWSKI, Jerzy – MüLLEROWA, Lidia – SKARBEK, Jan: Zarys dziejów Kościoła katolickiego w Polsce. Kraków 1986, s. 66–67. 2 MICHAłOWSKI, Roman: Princeps fundator. Studium z dziejów kultury politycznej w Polsce X–XIII wieku. Warszawa 1993, s. 153, 163–164. 3 POBóG-LENARTOWICZ, Anna: Działalność fundacyjna książąt opolskich w średniowieczu. In: Milenium Kościoła na Śląsku. Ed. J. KOPIEC. Opole 2000, s. 94. 4 Pisał o tym m.in. PLESZCZYńSKI, Andrzej: Fundacja opactwa klarysek w Zawichoście w 1245 roku a aspiracje polityczne Bolesława Wstydliwego. In: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym. 11 DONACJE KSIĄŻĄT OPOLSKICH NA RZECZ KLASZTORóW. MIĘDZY POBOŻNOŚCIĄ A POLITYKĄ Nasze rozważania będą koncentrowały się na donacjach na rzecz klasztorów, do- konanych przez władców zasiadających na tronie opolskim od schyłku XII w. do roku 1532,
Load more

Recommended publications
  • Objaśnienia Do Mapy Geośrodowiskowej Polski 1 : 50
    P A Ń S T W O W Y I N S T Y T U T G E O L O G I C Z N Y OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA ŚRODOWISKA OBJAŚNIENIA DO MAPY GEOŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1 : 50 000 Arkusz TYCHY (969) Warszawa 2004 Autorzy: Katarzyna Strzemińska*, Robert Formowicz*, Józef Lis*, Anna Pasieczna*, Stanisław Wołkowicz*, Ryszard Strzelecki*, W. Krieger*, M. Gałka* Główny koordynator MGP: Małgorzata Sikorska-Maykowska* Redaktor regionalny: Albin Zdanowski* Redaktor tekstu: Olimpia Kozłowska* * – Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa Copyright by PIG and MŚ, Warszawa 2004 Spis treści I. Wstęp – K. Strzemińska . 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza – K. Strzemińska. 3 III. Budowa geologiczna – K. Strzemińska. 6 IV. Złoża kopalin – K. Strzemińska, R. Formowicz . 11 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin – K. Strzemińska. 17 VI. Perspektywy i prognozy występowania kopalin – K. Strzemińska. 20 VII. Warunki wodne – R. Formowicz. 21 1. Wody powierzchniowe . 21 2. Wody podziemne . .. 22 VIII. Geochemia środowiska. 25 1. Gleby – J. Lis, A. Pasieczna. 25 2. Pierwiastki promieniotwórcze w glebach – S. Wołkowicz. .29 3. Ryzyko radonowe – R. Strzelecki . 31 IX. Składowanie odpadów – W. Krieger, K. Strzemińska, M. Gałka. .. .. 32 X. Warunki podłoża budowlanego – K. Strzemińska. …37 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu – K. Strzemińska. ...38 XII. Zabytki kultury – K. Strzemińska. ...44 XIII. Podsumowanie – K. Strzemińska. ..46 XIV. Literatura . ...48 I. Wstęp Arkusz Tychy Mapy geośrodowiskowej Polski w skali 1:50 000 (MGP) został wykonany w Oddziale Górnośląskim Państwowego Instytutu Geologicznego w Sosnowcu w 2002 roku. Przy jego opracowywaniu wykorzystano materiały archiwalne i informacje zamieszczone na arkuszu Tychy Mapy geologiczno-gospodarczej Polski, w skali 1:50 000 (MGGP) wykonanym w 1998 roku w Przedsiębiorstwie Geologicznym S.A.
    [Show full text]
  • Wieki Stare I Nowe (The Old and the New Ages) Vol
    Wieki Stare i Nowe (The Old and the New Ages) Vol. 3 (8) NR 2844 Wieki Stare i Nowe (The Old and the New Ages) Vol. 3 (8) Edited by SYLWESTER FERTACZ and MARIA W. WANATOWICZ Katowice 2013 Editor of the Series: Historia Sylwester Fertacz Referees Danuta Kisielewicz Joanna Rostropowicz Stanisław Sroka Editorial Board Antoni Barciak, Sylwester Fertacz, Anna Glimos-Nadgórska, Wiesław Kaczanowicz, Ryszard Kaczmarek, Dariusz Nawrot, Idzi Panic, Ryszard Skowron, Andrzej Topol, Maria W. Wanatowicz After this edition runs out, the book will be available online: Central and Eastern European Online Library www.ceeol.com The Silesian Digital Library www.sbc.org.pl Content Preface (Sylwester Fertacz, Maria W. Wanatowicz) 9 ARTICLES Agata A. Kluczek: Topical imagery on the coinage of Roman emperor Florian (276 A.D.) 11 Jerzy Rajman: The formation of Racibórz and Opole duchies. Comments on problem of the first division of Silesia in the second half of 12th century 34 Maciej Woźny: Political activity of Bolek V of Opole during Hussite wars 56 Lech Krzyżanowski, Miłosz Skrzypek: Administrative Commissions of Cie- szyn and Bielsko between 1920 and 1922. Studies on Polish-German relations in Cieszyn Silesia in the interwar period 69 Wojciech Kapica: Political leaders of NSDAP in Pszczyna county between 1939 and 1945. The analysis of collectivity 82 Maciej Fic: Polish youth music in history and civic education 106 Treść Słowo wstępne (Sylwester Fertacz, Maria W. Wanatowicz) 9 ARTYKUŁY Agata A. Kluczek: Sfera topiczna wyobrażeń w mennictwie cesarza rzym- skiego Floriana (276 rok) 11 Jerzy Rajman: Utworzenie księstw raciborskiego i opolskiego. Z pro- blematyki pierwszego podziału Śląska w drugiej połowie XII wieku 34 Maciej Woźny: Działalność polityczna Bolka V opolskiego w okresie wo- jen husyckich 56 Lech Krzyżanowski, Miłosz Skrzypek: Komisje administracyjne Cieszyna i Bielska w latach 1920—1922.
    [Show full text]
  • Silesian Identity in the Period of Nation-States (1918-1945); Tożsamość
    Bernard Linek State Science Institute - Silesian Institute Silesian identity in the period of nation-states (1918-1945) Abstract: When addressing relations between the nation-state and the region, as well as national and re- gional identities, three categories of identities can be identified in the topoi: the land of the Bohemian Crown, Silesian regionalism and the Pan-Silesian approach. Within each nation-state there were some self-identified ‘true’ identities. These national identities attempted to subdue and engulf the regional identities which stemmed from modern Silesian patriotism, creating borderland identities. They took their final form at the turn of the 20th century and during its first decades. Three aspects are subjected to a detailed analysis: the concept of Silesia’s territory and Silesia’s ‘own’ borders, elements of ‘true’ Silesian identity, and the approach to outsiders. Thus, each ‘National Silesia’ had its own borders, different while overlapping. Their denizens could choose from many identities, similar in every ‘National Silesia’ in only the genetic and struc- tural sense, since their essence was the exclusion of those foreign in the national sense. In the second part, these offers are elaborated in three areas: regional and national symbolism (basing on the naming structure adopted in Czechoslovakian Silesia), places of distinct identity in lead- ing cultural institutions (The Upper Silesian National Museum in Bytom) and the implementa- tion of Silesian regionalism within the Polish educational system. Keywords: gesamtschlesischer Raum, land of the Bohemian Crown, Silesian regionalism, magazines Introductory comments. The objective and the subject matter of the study The division of Silesia, as a result of the Silesian Wars in the 18th century, among two supra-national monarchies had manifold political, social and cultural ramifications.
    [Show full text]
  • Zde Uvedených Příčin, Nechtíce Ani Již Jiných Uváděti, Vybízí Se Představenstvo Místní, Aby Nejen Usnesení Toto Slavnému C.K
    2019 1 Workshop je pořádán v rámci projektu VELKÝ HISTORICKÝ ATLAS ČESKÉHO SLEZSKA – Identita, kultura a společnost českého Slezska v procesu společenské modernizace s dopadem na kulturní krajinu; identifikační kód projektu: DG18P02OVV047; projekt je financován z Programu na podporu aplikovaného výzkumu a experimentálního vývoje národní a kulturní identity na léta 2016 až 2022 (NAKI II). Předmětem projektu je komplexní zmapování historických procesů, které ovlivňovaly obyvatelstvo i krajinu především po roce 1848 do současnosti, na území českého Slezska a územně souvisejícího „moravského klínu“. Jedná se o syntetizující multidisciplinární projekt, který propojuje historii, demografii, sociologii, ekonomii, urbanismus a přírodní vědy. Projekt integruje poznatky získané z předchozích výzkumných projektů na území českého Slezska a doplňuje je o další potřebné výzkumy. Díky této syntéze dojde k získání nového pohledu na vývoj území, vystaveného velkým historickým změnám v rámci středoevropského prostoru včetně vzájemné interakce mezi společností a krajinou, hospodařením v krajině (historie lesnictví, zemědělství) a dalším procesům v území (vliv těžby, války na krajinu). Multidisciplinární projekt má potenciál identifikovat zcela nové kauzality mezi historickými procesy a současným stavem společnosti a krajiny (více informací na stránkách projektu: http://atlas-slezska.cz/). Hlavní řešitel: ACCENDO – Centrum pro vědu a výzkum, z.ú. Spoluřešitel: Slezské zemské muzeum Spoluřešitel: Filozofická fakulta, Ostravská univerzita Spolupráce: Muzeum Těšínska, příspěvková organizace Editoři: Doc. Ing. Lubor Hruška, Ph.D., ACCENDO – Centrum pro vědu a výzkum, z.ú. PhDr. Oľga Šrajerová, CSc., Slezské zemské muzeum Recenzenti: Doc. PhDr. Anna Václavíková, CSc., Ústav veřejné správy a regionální politiky, Fakulta veřejných politik Slezské univerzity v Opavě Mgr. Lucia Heldáková, Ph.D., Centrum spoločenských a psychologických vied, Slovenská akadémia vied, Bratislava Citační vzor: Hruška, L., Šrajerová, O.
    [Show full text]
  • Cuius Regio? Ideological and Territorial Cohesion of the Historical Region of Silesia (C
    Cuius regio? Ideological and Territorial Cohesion of the Historical Region of Silesia (c. 1000-2000) vol. 4 eds Lucyna Harc, Przemysław Wiszewski, Rościsław Żerelik Online access: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/63930 http://cuiusregio.uni.wroc.pl/en/publikacje http://cuiusregio.uni.wroc.pl/pl/publikacje Region Divided. Times of Nation-States (1918-1945) eds Marek Czapliński, Przemysław Wiszewski Wrocław 2014 The book was published with funds of the program Cuius regio. Analiza sił spajających i destrukcyjnych w obrębie regionu określających przynależność osób (grup społecznych) oraz spójność społeczną jako zjawisko historyczne / Cuius regio. An analysis of the cohesive and disruptive forces destining the attachment of (groups of) persons to and the cohesion within regions as a historical phenomenon, decision of the Polish Minister of Science and Higher Education No. 832/N-ESF-CORECODE/2010/0. Peer review: Piotr Greiner Translated by: Katarzyna Hussar (chapters), Przemysław Wiszewski and Maciej Zińczuk (summaries) Language proofreading: Matthew La Fontaine, Matthew Bastock © Copyright by Authors and Uniwersytet Wrocławski Cover design: Marcin Fajfruk Typesetting: Anna Lenartowicz, Tomasz Kalota ISBN 978-83-927132-8-9 Publishing House eBooki.com.pl ul. Obornicka 37/2 51-113 Wrocław tel.: +48 602 606 508 email: [email protected] WWW: http://www.ebooki.com.pl Table of Contents Przemysław Wiszewski In the shadow of nation-states. Silesia divided (1918-1945) ..............................9 Tomasz Kruszewski Silesian administrative
    [Show full text]
  • Janusz Spyra : from Těšín to Prague and Back
    Summary Historians and Writers in the Provinces The Intelligentsia in the Provinces This publication presents the outputs of two events organized as part of a wider research project entitled The Intelligentsia in the Provinces . This project is jointly coordinated by Jan Długosz University in Cz ęstochowa and the University of Ostrava, and it features researchers from a number of different academic institutions in several European countries. The decision to explore this particular topic was based on the conviction that the specific socio-professional group known as the intelligentsia played a key cultural and civilizational role, yet the members of this elite group who lived in the provinces – at a distance from modern cultural centres— were in a fundamentally different situation than those intellectuals who were actively involved in forming the ideas, norms and patterns of thought which became dominant within the given era. The conditions in the provinces – which were mostly worse than those in major cultural centres—were reflected in all aspects of the intelligentsia’s lives and activities, and for this reason it was considered important to conduct research into the issue. The two events whose outputs are presented in this book set out to explore the conditions for the life and activities of two key subgroups within the intelligentsia: historians and writers. The texts in the first part of the book—focusing on historians—mainly explore the situation in Moravia and Silesia (viewing these provinces within their broader boundaries), but the findings are also applicable to processes occurring generally. The second part— focusing on writers—take a broad-based approach to the issue, reflecting on it from a number of different perspectives and covering a range of different historical periods.
    [Show full text]
  • 1691–1756 Edycja Źródłowa
    CLERUS DECANATUS PLESNENSIS w świetle protokołów kongregacji dekanalnych pszczyńskich z lat 1691–1756 Edycja Źródłowa Seria: Źródła do dziejów kościoła katolickiego na górnym śląsku Nr 10 Redaktor: ks. Jerzy Myszor 90. ROCZNICA USTANOWIENIA DIECEZJI KATOWICKIEJ wydział Teologiczny uniwersytetu śląskiego w katowicach archiwum Archidiecezjalne w katowicach Halina Dudała CLERUS DECANATUS PLESNENSIS W ŚWIETLE PROTOKOŁÓW KONGREGACJI DEKANALNYCH PSZCZYŃSKICH Z LAT 1691–1756 Edycja źródłowa Katowice 2015 Copyright by Halina Dudała Recenzenci Dr hab. Wacław Gojniczek – Uniwersytet Śląski w Katowicach PhDr. David Pindur, Ph.D. – Muzeum Těšínska Skład i łamanie Joanna Pelc Korekta Kamil Misiek / Editor.net.pl Fotografia na okładce Widok Pszczyny na mapie Andreasa Hindenberga, 1636 r. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Katowicach, Oddział w Pszczynie (sygn. 17/53/XVIII-5) Fotografie wewnątrz książki Roman Koszowski ISBN Publikacja dotowana ze źródeł prywatnych Drukarnia itd. SPIS TREŚCI Wykaz skrótów 7 CZĘŚĆ I Wstęp 9 Stan badań 12 Konstrukcja pracy 18 I. Dekanat pszczyński w rozwoju historyczno-prawnym 21 1. Dekanat – geneza i rozwój 21 2. Dekanat pszczyński do połowy XVIII wieku 23 3. Urzędnicy dekanalni 31 4. Organizacja i przebieg kongregacji dekanalnych 43 II. Duchowieństwo 63 1. Dziekani pszczyńscy 63 Ks. Wojciech Ksawery Gawiński (ok. 1658–1715, 66 dziekan w latach 1691–1715) Ks. Piotr Antoni Zborowski ze Zborowa (ok. 1675–1720, 74 dziekan w latach 1715–1720) Ks. Marcin Jan Franciszek Matuszewicz (1661–1748, 77 dziekan w latach 1721–1748) Ks. Fryderyk Tomasz Izydor Cebulka z Litultowic (1699–1768, 81 dziekan w latach 1748–1768) 2. Pochodzenie geograficzne i stanowe 83 3. Edukacja 95 4. Struktura zatrudnienia 115 5. Biblioteki parafialne i księgozbiory prywatne 127 6.
    [Show full text]
  • Acta Geographica Silesiana" ([T.] 4 (2008), S
    Title: Funkcje rekreacyjne obiektów rezydencjonalnych w regionie śląskim Author: Alicja Szajnowska-Wysocka, Maria Tkocz Szajnowska-Wysocka Alicja, Tkocz Maria. (2008). Funkcje Citation style: rekreacyjne obiektów rezydencjonalnych w regionie śląskim. "Acta Geographica Silesiana" ([T.] 4 (2008), s. 37-45). Acta Geographica Silesiana, 4. WNoZ UŚ, Sosnowiec 2008 s. 37–45 ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Alicja Szajnowska-Wysocka, Maria Tkocz Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec FUNKCJE REKREACYJNE OBIEKTÓW REZYDENCJONALNYCH W REGIONIE ŚLĄSKIM Шайновска-Высоцка А., Ткоч М. Рекреационные функции старинных дворцов и замков в Силезском вое- водстве. Представлены рекреационные функции старинных объектов Силезского региона, которые в прошлом вы- полняли роль резиденции в виде дворцов и замков. Для указания функциональной сукцессии необходимо охаракте- ризовать силезские монументальные объекты, которые в настоящее время используются по-разному. Szajnowska-Wysocka A., Tkocz M. Recreative functions of monumental objects of the Silesian region. Recreative fun- ctions of the Silesian region`s monumental objects, which played in the past the
    [Show full text]
  • Rozwój Sieci Parafialnej W Dekanacie Pszczyna Do Kon´Ca Xviii Wieku
    ROCZNIKI HUMANISTYCZNE TomXLV,zeszyt2 − 1997 IZABELLA MAIN Lublin ROZWÓJ SIECI PARAFIALNEJ W DEKANACIE PSZCZYNA DO KON´ CA XVIII WIEKU WSTE˛P Parafia jest najmniejsz ˛aterytorialnie jednostk ˛aorganizacyjn ˛aKos´cioła. Obej- muje ona obszar zamieszkały przez okres´lon ˛agrupe˛ ludzi, dla której kapłan, wyposaz˙ony w specjalne uprawnienia, wypełnia posługi duszpasterskie1. Zbiór takich jednostek organizacji kos´cielnej, które granicz ˛aze sob ˛ai wzajemnie sie˛ uzupełniaj ˛a, tworzy siec´ parafialn ˛a. Powstanie sieci parafialnej nie było efektem akcji jednorazowej, lecz długo- trwałym procesem, który zapocz ˛atkowało powstanie pierwszej s´wi ˛atyni na da- nym terenie. Stopniowe zwie˛kszanie sie˛liczby parafii moz˙emy nazwac´rozwo- jem sieci parafialnej2. Niniejsza praca dotyczy rozwoju sieci parafialnej w dekanacie Pszczyna, w granicach okres´lonych przez z´ródła XIV- i XVIII-wieczne3. Chronologicznie prace˛wyznaczaj ˛apocz ˛atki rozwoju organizacji parafialnej w Polsce, zas´kon´czy kres niepodległos´ci Rzeczypospolitej. Dla okres´lenia czasu powstania kos´ciołów parafialnych najbardziej wiarygod- ne s˛adokumenty fundacyjne i erekcyjne. Dokument fundacyjny zapowiadał jedynie zaistnienie stanu prawnego, jakim jest utworzenie parafii, dokument 1 M. Nowodworski, Parafia, w: Encyklopedia kos´cielna, red. tenz˙e, t. XVIII, Warszawa1892,s. 200;E. W i s´n i o w s k i, Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze wis´lic- kiej w S´redniowieczu. Studium geograficzno-historyczne, Warszawa 1965, s. 7. 2 W is´n i o w s k i, dz. cyt., s. 7. 3 Por. rozdz. I niniejszej pracy. 160 IZABELLA MAIN erekcyjny stan ten tworzył4.Dla kos´ciołów dekanatu Pszczyna nie zachował sie˛jednak z˙aden dokument fundacyjny czy erekcyjny. Podstawowym materiałem, którym dysponujemy, s ˛az´ródła przekrojowe, pochodz ˛ace z róz˙nych okresów i zawieraj ˛ace róz˙ne informacje.
    [Show full text]
  • Matiční Činnost Ve Slezsku Vqfxynrnq KtŽ{Fwf
    Tšínsko v promnách staletí sborník pednášek z let – k djinám tšínského slezska Radim Jež – David Pindur (edd.) muzeum tšínska – matice slezská eský tšín © Muzeum Těšínska v Českém Těšíně, 2010 ISBN 978-80-86696-12-6 Obsah 7 Slovo úvodem Rfinr Jjç – Df{ni Pnsizw Těšínsko ve středoevropském kontextu 13 Přemyslovští králové a slezští vévodové v době vrcholného středověku Rtgjwy Asyts¤s 25 Hornoslezská knížata a jejich role v lucemburské politice do konce 14. století Mfwyns Čfuxpâ 37 Hornoslezská knížectví v napěťové ose mezi Krakovem, Budínem a Prahou Mfwyns Čfuxpâ 57 „Velcí“ těšínští Piastovci Politické kariéry Kazimíra II. († 1528) a Václava III. Adama († 1579) Rfinr Jjç 71 Valašská kolonizace na Těšínsku v 16.–18. století Jfs Aq Sfmjg 79 Reformace a počátky rekatolizace v Těšínském knížectví Df{ni Pnsizw 93 Manželky těšínských Piastovců – soužití z rozumu, či lásky? Rfinr Jjç 107 Mocenskopolitický konfl ikt o Slezsko v letech 1740–1742 a jeho průběh na Těšínsku Jfs Aq Sfmjg 119 Rozdělené Slezsko v době modernizace (Od slezských válek do konce Velké války 1740–1918) Dfs Gf|wjhpn 137 Slezsko po roce 1918 Mfwnj Gf|wjhp 149 Těšínsko v proměnách československo-polských vztahů 1918–1938 I{t Bfwfs Varia 163 Slezsko a Těšínské Slezsko na starých mapách Zg~Ìjp OsiÇjpf 185 Hradní vrch v Těšíně Rfinr Jjç – Df{ni Pnsizw 201 Pevnostní stavitelství na příkladu fortifi kací Těšínského Slezska – Jablunkovské šance Mfwyns KwÚq 215 Heraldické památky Těšínska Kfwjq M×qqjw 225 Nejstarší dějiny farního kostela v Horních Domaslavicích (k 250. výročí vysvěcení současného kostela) Df{ni Pnsizw 237 Staré noviny v Těšíně Gfgwnjqf Cmwtrht{ 245 Matiční činnost ve Slezsku Vqfxynrnq Kt{fwf 255 Soupis vyobrazení 261 Jmenný rejstřík 273 Místní rejstřík 281 Autoři příspěvků Vlastimil Kočvara Matiní innost ve Slezsku Ustavení Matice opavské v únoru roku 1877 bylo v určitém smyslu završením obrozeneckých snah, které v Rakouském Slezsku byly opožděnou ozvěnou národního probuzení v Če- chách.
    [Show full text]
  • Mesto Dejiny
    MESTO a DEJINY Graff , Tomasz: Professor Marcin Wadowita Mesto a dejiny, (1567 – 1641), an Example of a Brilliant roč. 1, 2012, č. 1–2 Academic Career in Old Kraków ........................79 ISSN 1339-0163 Szymborski, Wiktor: Sources For the History of the Dominican Studium Generale in Kraków (16th – 18th centuries). Research Status and Prospects ...........................90 Gadocha, Marcin: Testament Invocations as a Manifestation of the Religiosity of Kraków Burghers in the 17th and 18th Centuries .......................................................106 MISKOLC Gyulai, Éva: Chief Judges and Urban Elite of Miskolc in the Turkish Era (1550 – 1700) .......................................................116 Gyulai, Éva: New Institutions in the 18th Century Miskolc (County Administration, Roman Catholic Parish Church, Minorite Order, Royal Dominion and Hungarian Chamber) ...............................................................125 OPAVA Chlebec, Petr: Opava as a Part of the Medieval Communication Network .................132 Pohanka, Viktor: Opavian Suburbia from 14th to 16th Century. A Dynamically Developing Territory or a Changeless State? .......................139 Korbelářová, Irena– Dluhošová, Radmila: Family Strategies of Opavian Burgher Elites Redakčná rada: in the Period of Religious Transformation .....149 Ľubomíra Kaminská (Košice), Patrik Kunec (Banská Bystrica), Žáček, Rudolf: The Position of Opava Slávka Otčenášová (Košice), in the Context of Silesian Cities in the Martin Pekár (Košice, predseda), First Half of the 18th Century ............................158 Andrea Pokludová (Ostrava), Štefan Šutaj (Košice), CHRONICLE, REVIEWS, ANNOTATIONS .............165 Peter Švorc (Prešov) Articles Articles MESTO a DEJINY The Relations Between Burghers of Košice and Kings of Hungarian Kingdom by the Half of the 14th Century Ferdinand Uličný vol. 1, 2012, 1-2, pp. 6-11 The author of the paper presents his knowledge and opinions of bilateral political relations between the burghers of Košice and the kings of the Hungarian Kingdom by the mid-14th century.
    [Show full text]