Lessen Uit Crises En Mini-Crises 2013 Lessen Uit Crises En Mini-Crises 2013 Mini-Crises En Crises Uit Lessen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Politieacademie onderzoeksreeks Politieacademie onderzoeksreeks Lessen uit crises en mini-crises 2013 Lessen uit crises en mini-crises 2013 In deze publicatie worden achttien bijzondere gebeurte- nissen uit 2013 belicht. Aan bod komen onder meer de brand in Leeuwarden, de dreiging van een school shooting in Leiden, het spoorwegongeval bij Wetteren en ander situ- aties met gevaarlijke stoffen, alsook de troonswisseling, de vermissing van de broertjes Ruben en Julian en de examen- fraude. In een relatief rampvrij land als Nederland leveren dit soort situaties de nodige ervaring en stof tot leren op. De auteurs kiezen er niet voor om aan te geven wat fout ging of hoe het beter had gekund, maar beschouwen vooral de bestuurlijke en operationele dilemma’s die zich voordeden en welke lessen daaruit te trekken zijn voor de praktijk. Bestuurders, professionals en anderen die op het terrein van het veiligheids- en crisismanagement werkzaam zijn, kunnen hier hun voordeel mee doen. Het boek geeft in feite een tour de horizon van de crisisbeheersing in Nederland anno 2013. Centrale thema’s zijn: omgaan met maatschappelijke en poli- tieke onrust; burger participatie en (zelf)redzaamheid; de rol van de sociale media, en afstemming tussen gemeentelijke en strafrechtelijke processen. Deze publicatie is de tweede in de reeks: eerder verscheen Lessen uit crises en mini-crises 2012. Lectoraat Crisisbeheersing ISBN 978-94-6236-491-2 Redactie Menno van Duin Vina Wijkhuijs 9789462 364912 Lessen uit crises en mini-crises 2013 Publicaties in de onderzoeksreeks Politieacademie bij Boom Lemma uitgevers: Otto Adang, Wim van Oorschot & Sander Bolster (2011). De politieaanpak van voetbalwed- strijden in Nederland. Ervaringen van peer review evaluatieteams. Cees Sprenger & Eefje Teeuwisse (2011). Slim vakmanschap. Onderzoek rond het versterken van vakmanschap binnen de politie. E.J. van der Torre, P.J. Gieling, M.C. Dozy, F.C. van Leeuwen & W. Hamoen (2011). Veilig politiewerk. De basispolitie over geweldgebruik. H. Sollie & N. Kop (2012). Joint Investigation Teams. Lessons learned. G. Meershoek (2012). Kees Peijster en de herijking van de maatschappelijke politierol. Menno van Duin, Pieter Tops, Vina Wijkhuijs, Otto Adang & Nicolien Kop (2012). Lessen in crisisbeheersing. Dilemma’s uit het schietdrama in Alphen aan den Rijn. Nicolien Kop (2012). Van opsporing naar criminaliteitsbeheersing. Vijf strategische implicaties. Nicolien Kop, Ronald van der Wal & Gerard Snel (2012). Opsporing belicht. Over strategieën in de opsporingspraktijk. Toine Spapens (2012). De complexiteit van milieucriminaliteit. De aard van het misdrijf, de opsporing en de samenwerkingsrelaties. Balthazar Beke, Henk Ferwerda, Edward van der Torre & Eric Bervoets (2012). Jeugdgroepen en Geweld: van signalering naar aanpak. Henk Sollie, Vina Wijkhuijs, Walter Hilhorst, Ronald van der Wal & Nicolien Kop (2013). Aanpak multi-problematiek bij gezinnen met een Roma-achtergrond. Een kennisfunda- ment voor professionals. Cees Sprenger & Hans Regterschot (2013). Plankzaken opgeruimd. Een beweging van onderop. Guus Meershoek & Bob Hoogenboom (2013). De draagbare Van Reenen. Piet van Reenen over politie en geweldsbeheersing. Menno van Duin, Vina Wijkhuijs & Wouter Jong (red.) (2013). Lessen uit crises en mini- crises 2012. Toine Spapens, Monique Bruinsma, Lonneke van Hout & Jessica de Jong (2013). Vuile olie. Onrechtmatig verwerken en mengen van olieproducten als vormen van milieucriminaliteit. Pieter Tops, Cees Sprenger en Nicolien Kop (red.) (2013). Kennis in de frontlijn. Ervaringen met praktijkonderzoek in de politie. E.J. van der Torre, M. Gieling en M.Y. Bruinsma (2014). Bedreigen en intimideren van OM- en politiemedewerkers. Een onderzoek naar frequentie, aard, gevolgen en aanpak. Mariëlle den Hengst, Ben Rovers en Hans Regterschot (2014). Intelligence bij evenemen- ten. Een inventarisatie van risicomanagementpraktijken bij de politie. Mariëlle den Hengst & Michiel In ’t Veld (2014). Briefen voor en door basisteams. Een onderzoek naar verbeteringen in de overdracht van briefingsinformatie. Otto Adang (red.) (2014). Politie en evenementen. Feiten, ervaringen en goede werkwijzen. Menno van Duin & Vina Wijkhuijs (red.) (2014). Lessen uit crises en mini-crises 2013. Lessen uit crises en mini-crises 2013 Redactie Menno van Duin Vina Wijkhuijs Boom Lemma uitgevers Den Haag 2014 Omslagontwerp en opmaak binnenwerk: Textcetera, Den Haag © 2014 Politieacademie | Boom Lemma uitgevers ISBN 978-94-6236-491-2 ISBN 978-94-6274-169-0 (e-book) NUR 741 www.boomlemma.nl Inhoud Wat kunnen we leren van de casus uit 2013? 9 Menno van Duin, Vina Wijkhuijs 1 De kopschoppers van Eindhoven 43 Vina Wijkhuijs, Arnout de Vries 2 Aardgasbevingen in Groningen 59 Menno van Duin, Vina Wijkhuijs 3 Brand in monument De Draak te Bergen op Zoom 77 René Hagen 4 Dumping van xtc-afval in Veghel 91 Jaco Bruekers, Frank Cools 5 Dreiging van een school shooting in Leiden 101 Menno van Duin, Annet Ponjee 6 Troonswisseling: veilig door feest 115 Maureen Sarucco 7 Trein- en giframp in het Belgische Wetteren 133 Angéliquè de Regt, Hans Zuidijk 8 De vermissing van de broertjes Ruben en Julian 153 Wouter Jong, Michel Dückers, Jorien Holsappel 9 Roermond in turbulente tijden: de kwesties Van Rey en Offermanns 169 Pieter Tops 6 lessen uit crises en mini-crises 2013 10 Voor crisismanagement geslaagd: examenfraude in Rotterdam 187 Claire Bakker, Arjen Boin, Werner Overdijk 11 Mazelenepidemie in de bijbelstreek 203 Martina Duyvis, Vina Wijkhuijs 12 Dodelijk ongeval in mestsilo te Makkinga 223 Edith Leentvaar, Menno van Duin 13 Duizend bommen en granaten: ontruiming van een woning in Den Helder 237 Carla Broers, Dennis Overgaauw 14 Deventer dilemma’s: vermeende aanwezigheid van pedofielen leidt tot hetze 249 Renate den Elzen, Dick van Gooswilligen 15 Tuitjenhorn: alleen maar verliezers 263 Menno van Duin, Joost Bierens 16 Mosterdgas in Ede 283 Menno van Duin, Vina Wijkhuijs 17 Brand in Leeuwarden: het kwartier van De Kelders 299 Wendy Kiel, Ed Oomes 18 De najaarsstorm van 28 oktober 2013 319 Vina Wijkhuijs, Yvonne Sprick, Menno van Duin Literatuur 337 Over de auteurs 343 Locaties incidenten 2 17 12 13 15 18 6 16 8 5 14 10 11 4 3 1 7 9 Wat kunnen we leren van de casus uit 2013? Menno van Duin, Vina Wijkhuijs Inleiding Deze publicatie is de tweede in de reeks Lessen uit crises en mini-cri- ses. In deze bundel worden – als vervolg op de twintig casus uit 2012 – achttien bijzondere gebeurtenissen uit het jaar 2013 beschreven en beschouwd. Sommigen zullen zich misschien afvragen: Waarom een tweede editie – was met de casus uit 2012 al niet alles gezegd? Ook bij ons is die vraag opgekomen en wij kwamen tot de conclusie dat een vervolg om verschillende redenen waardevol is. Na het verschijnen van de eerste bundel hebben wij vele positieve reacties ontvangen, wat voor ons op zich een stimulans was om op de ingeslagen weg verder te gaan. Uit de reacties sprak waardering voor de wijze waarop een inkijk wordt gegeven in een brede verzameling van uiteenlopende gebeurtenissen die zich in ons land hebben voorge- daan. Het zijn gebeurtenissen die (ook deze keer) elk hun interessante eigen-aardigheden hebben, bijvoorbeeld in de aanloop, het thema dat ze aansnijden, de betrokken partijen et cetera. De casus bieden daarnaast als verzameling de mogelijkheid een overall beeld te schetsen. Deze opzet maakt de reeks, en zo ook deze bundel, vrij uniek. In de eerste bundel hebben wij vooral de rol van de burgemeester belicht en, zij het in mindere mate, die van de politie en het Openbaar Ministerie (OM). Met deze bundel hopen wij meer recht te doen aan de rol van andere bij de crisisbeheersing betrokken partijen en richten we de aandacht ook op de brandweer, de geneeskundige diensten, de rol van burgers en inspecties. De achterliggende vraag waar elk hoofdstuk op in gaat is: welk dilemma diende zich aan voor de partijen die bij de crisisbeheersing betrokken waren en wat kan daarvan worden geleerd? Aan de hand van deze vraag worden verschillende thema’s aangesneden, zoals burgerparticipatie en (zelf)redzaamheid, maatschappelijke en politieke onrust, crowd control, publieke gezondheid, m ilieuproblemen, 10 lessen uit crises en mini-crises 2013 nazorg en (uiteraard) de rol van de sociale media. Deze bundel behan- delt daarmee thema’s die voor een deel ook in de vorige editie aan bod kwamen en een aantal ‘nieuwe’ thema’s. Omdat enkele thema’s uit de vorige editie terugkomen, kunnen ontwikkelingen door de jaren heen zichtbaar worden gemaakt. In de algehele beschouwing, die verderop in dit hoofdstuk volgt, wordt hier op ingegaan. Een publicatie over verschillende incidenten uit een bepaald jaar is na- tuurlijk ook te beschouwen als een ‘jaarboek’ van onze hedendaagse geschiedenis, dat tevens een indruk geeft van de stand van zaken van de crisisbeheersing in Nederland. Daarmee vormt deze publicatie een aanvulling op de Staat van de Rampenbestrijding die eens een de twee à drie jaar door de Inspectie Veiligheid en Justitie (Inspectie VenJ) wordt opgesteld.1 Voor haar beeldvorming maakt de Inspectie VenJ weinig gebruik van praktijkvoorbeelden zoals die in deze publicatie zijn opge- nomen, of er moet sprake zijn geweest van opschaling naar G RIP-3 of GRIP-4. Een incident hoeft echter niet per se tot opschaling (naar een hoger GRIP-niveau) te hebben geleid om te tonen hoe in de praktijk zaken verlopen. Leerzame casus zijn bijvoorbeeld ook de dreiging van een school shooting in Leiden (geen GRIP); de brand in hotel De Draak (GRIP-1) en de brand in de binnenstad van Leeuwarden (GRIP-2). Door ook deze, en daarnaast andersoortige crisissituaties (zoals de examen- fraude in Rotterdam, de vermissing van de broertjes Ruben en Julian en de aardgasbevingen in Groningen) te beschouwen, vergroot de bun- del onze kennis over de praktijk van de crisisbeheersing in ons land. Welke verstoringen doen zich voor en hoe wordt daarop gereageerd? In elk hoofdstuk wordt beschreven hoe de autoriteiten en/of de hulp- verleningsdiensten met de situatie zijn omgegaan en wordt vervolgens stilgestaan bij de vraag wat uit de casus kan worden geleerd. Analyse van dilemma’s Deze publicatie gaat zoals gezegd over dilemma’s in de crisisbeheer- sing.