Jaarverslag 2016

Voorwoord

Met veel genoegen bieden wij u hierbij het jaarverslag 2016 aan, een verslag met naast de gebruikelijke financiële- en personele cijfers, ook interviews met een aantal collega’s over belangrijke ontwikkelingen.

2016 was het jaar waarin de crossmediale strategie zichtbaar vorm heeft gekregen. 2016 was het jaar waarin op basis van onze kernwaarden verbinding, innovatie, topexecutie, flexibiliteit en accountability hard is gewerkt.

Het harde werken is beloond en 2016 is wederom succesvol afgesloten. Dat geeft vertrouwen voor de toekomst. Een toekomst, die voor de wereldwijde mediasector, waarbinnen wij opereren, nog steeds onzeker en turbulent is.

NDC mediagroep heeft veel geïnvesteerd in samenwerking binnen de nationale mediasector en in de verbinding met al onze klanten, leveranciers en alle stakeholders in het noorden. Gesterkt door die verbinding gaan wij de toekomst met vertrouwen en vol energie tegemoet.

Inhoudsopgave

Jaarverslag

Doelstelling 4 Samenstelling directie 4 Kerncijfers 5 Bericht van de Raad van Commissarissen aan de aandeelhouders 6 Bestuursverslag 9

Volop in beweging 10 Interview met Carlien Bootsma 12 Interview met Floor Schouwman 14 Interview met Mike Helder 16 Terugblik in steekwoorden 18

Sociaal jaarverslag 2016 20 Personeelsgegevens 22 Organogram 24

Jaarrekening

Geconsolideerde balans per 31 december 2015 26 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2015 28 Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2015 29 1. Algemene toelichting 30 2. Grondslagen voor de waardering van de activa en de passiva 33 3. Grondslagen voor de resultaatbepaling 36 Toelichting op de geconsolideerde balans 38 Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 45 Enkelvoudige balans per 31 december 2015 48 Enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2015 50 Toelichting op de balans en de verlies- en winstrekening 51 Toelichting op de enkelvoudige balans 52

Overige gegevens

Statutaire winstverdeling 56 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 57

NDC mediagroep jaarverslag 2016 3 Doelstelling

Het doel van de vennootschap is het vervaardigen en uitgeven of het doen vervaardigen en doen uitgeven van dag-, nieuws- en huis-aan-huisbladen, periodieken, boeken en overig drukwerk, hetzij voor eigen rekening hetzij voor rekening van derden, en in het bijzonder het uitgeven of doen uitgeven van het dagblad ‘Leeuwarder Courant’, het ‘Dagblad van het Noorden’ en het ‘Friesch Dagblad’, het vervaardigen en uitgeven van elektronische media gericht op de verspreiding van actuele informatie voor en over het Noorden van Nederland en in het bijzonder Friesland, Groningen, Drenthe en de kop van Overijssel.

Samenstelling directie

Mw. D. Boonstra Mw. J Schiphorst

4 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Kerncijfers

In duizenden euro’s 2016 2015 delta %

Resultaten Netto Omzet 102.975 100.787 2,2%

Kosten van grond- en hulpstoffen -9.507 -8.229 15,5% Kosten uitbesteed werk -22.821 -22.965 -1,7% Lonen en salarissen -43.714 -45.245 -3,4% Afschrijving vaste activa -4.155 -4.637 -10,4% Overige bedrijfskosten -18.416 -14.954 23,2% Totale bedrijfslasten -98.373 -96.030 2,4%

Bedrijfsresultaat 4.362 4.757 -8,3% Resultaat na belastingen 2.760 2.959 -6,7%

Balans Balanstotaal 41.065 47.616 -13,8% Totaal eigen vermogen 7.412 4.652 59,3% Nettoschuld¹ 5.894 14.185 -58,4% Totaal eigen vermogen als % van balanstotaal 18,0% 9,8%

Kasstroom Netto kasstroom uit operationele activiteiten 5.130 8.859 -42,1% Netto kasstroom investeringsactiviteiten² 3.194 -773 -513,2%

Investeringen Investeringen 1.526 1.352 12,9%

¹) De nettoschuld betreft langlopende rentedragende verplichtingen, verplichtingen aan financiers, het saldo van de verplichtingen aan en vorderingen op gelieerde ondernemingen minus ter vrije beschikking staande liquide middelen. ²) De netto kasstroom investeringsactiviteiten wordt beïnvloed door de verkoop van het pand in Groningen.

NDC mediagroep jaarverslag 2016 5 Bericht van de Raad van Commissarissen aan aandeelhouders

Hierbij bieden wij u de jaarrekening over het jaar 2016 aan van NDC mediagroep B.V. ter behandeling en vaststelling. De jaarrekening, zoals die is opgesteld door de directie, is besproken door de Raad van Commissarissen in haar vergadering van 14 april 2017, nadat zij door de accountant was gecontroleerd. Deze heeft een goedkeurende verklaring afgegeven.

De Raad van Commissarissen adviseert de aandeelhouders de jaar­ In 2016 is veelvuldig overleg gevoerd tussen de RvC en de directie rekening vast te stellen en de directie decharge te verlenen. inzake de verkoop van de kantoorpanden in Groningen en Leeuwarden. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in de verkoop Het financiële resultaat van 2016 stemt tot tevredenheid. van beide kantoorpanden, waarvan Leeuwarden in 2017. Met de Het bedrijfs­resultaat van de totale groep bedraagt 4,4 miljoen euro. opbrengst van de verkoop van de kantoorpanden, alsmede door af- Afgezet tegen de trends op de landelijke dagbladenmarkt in Neder­ lossing vanuit operationele bedrijfsresultaten heeft de onderneming land, presteert NDC mediagroep B.V. goed. De oplagedaling is vrijwel een groot deel van de uitstaande lening bij Stichting FB Oranjewoud tot staan gebracht, de totale omzet is in een grillige markt op niveau kunnen aflossen. Dit heeft geresulteerd in een significante verbete- gebleven. Daarbij hebben externe drukopdrachten de daling in ring van de financiële positie van de onderneming. advertentie omzet gecompenseerd. De vergaderingen van De Raad van Commissarissen werden bij­ De Raad van Commissarissen constateert met tevredenheid dat de gewoond door de directie, de bedrijfsjurist en de directiesecretaris. multimedia strategie die vorm gekregen heeft in het Middel Lange Termijn Plan(MLTP) planmatig wordt uitgevoerd. De eerste resul­taten De Commissarissen woonden de twee Algemene vergaderingen van werden in 2016 zichtbaar, al bleef het uiteindelijke resultaat iets Aandeelhouders bij, waarbij de voorzitter van de Raad op basis van achter op de verwachting. Binnen de organisatie is onverminderd statutaire bepalingen tevens als voorzitter van de Aandeelhouders- veel aandacht voor het realiseren van de in het MLTP geformuleerde vergadering optrad. strategie. Het is evident dat een door alle stakeholders gedragen strategie één van de belangrijke pijlers is in het welslagen ervan en De voorzitter van de Raad van Commissarissen stemde regelmatig inmiddels breed wordt gedragen in de organisatie. De RvC zal de de voortgang van een aantal dossiers af met de algemeen directeur, executie van de strategie scherp volgen en is alert op de ontwikke­ terwijl incidenteel er contacten waren tussen overige directieleden lingen in het media landschap. en individuele leden van de Raad van Commissarissen inzake speci- fieke dossiers, zoals de verkoop van het vastgoed. In 2016 vergaderde de RvC 5 keer (op 12 februari, 20 april, 1 juli, De contacten tussen de Raad van Commissarissen en leden van de 23 september en 11 november). Daarnaast vonden er enkele malen directie verliep in goede harmonie en kenschetsen zich een door ingelaste telefonische vergaderingen plaats. Op 20 april woonden professionele wijze van samenwerking en open sfeer, waarbij de RvC twee leden van de RvC de Overlegvergadering van directie met de haar kritisch toezicht houdende rol niet uit het oog verloor. Ondernemingsraad bij. Op 11 november vond aansluitend aan de reguliere vergadering een zogenaamde “benen op tafel” sessie plaats. Naast de mededelingen van de directie over de algemene gang Tijdens deze sessie werden presentaties gehouden door Ennel van van zaken zijn onder andere de volgende onderwerpen aan de orde Eeden en Casper Scheffer van PwC (rapport “Entertainment & Media geweest: outlook fort the Netherlands 2016-2020), Dr. Klaske Tameling (n.a.v.  Jaarstukken betreffende 2015, haar dissertatie “En wat doen we online?”) en marketing manage-  Voortgang budget 2016 ment consultant Walter van de Mee. Zowel van de reguliere- als de  Jaarplan/budget 2017. telefonische vergaderingen heeft verslaglegging plaatsgevonden.  Maand- en kwartaalrapportages Deze verslagen alsmede de verslagen van de directievergaderingen  Strategie van de onderneming zoals verwoord in het MLTP en is zijn ter kennis gebracht van de Aandeelhoudersvergadering. bijgesteld voor de periode 2017 - 2019.

6 NDC mediagroep jaarverslag 2016  Projecten- en innovatietrajecten

 Diverse samenwerkingsovereenkomsten

 Verkoop kantoorpanden

 Financiering

 Ontwikkelingen ten aanzien van het verbeteren van de commerciele organisatie

 Voortgang verbetertraject met betrekking tot finance & control.

 Ontwikkelingen aangaande de cao’s.

 Ontwikkelingen aangaande de pensioenregelingen

De RvC kenschetst haar inbreng in 2016 als actief en betrokken. Alle geledingen van het bedrijf leven zich in in nieuwe markten. De dynamiek en het ondernemerschap dat in de onderneming is gekomen, wordt door medewerkers met enthousiasme opgepakt en positief beïnvloed.

Vanaf 1 april 2017 loopt het 2 jarig mandaat van de RvC ten einde. Met ingang van deze datum wordt de RvC voortgezet met 3 commissarissen. Hiervoor zijn de heren Hans Willem Cortenraad (voorzitter) en Jorrit Volkers door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders herbenoemd. Voor de 3e zetel is een vacature ontstaan. Deze wordt zo spoedig mogelijk ingevuld. Per genoemde datum is afscheid genomen van de commissarissen Antoin Bruijninckx, Paul Mazel en Eddy Smit. Zij wordenbedankt voor hun inzet en betrokkenheid.

Het overleg met de directie en de medezeggenschapsorganen als­ mede het periodiek overleg met de aandeelhouders verliep construc- tief. De sfeer van openheid en vertrouwen past bij de zelfbewuste onderneming die de NDC mediagroep is. De Raad van Commissarissen dankt aandeelhouders, directie en mede­werkers voor hun inzet in deze spannende en interessante tijden.

Namens de Raad van Commissarissen H.W. Cortenraad, voorzitter Leeuwarden, 28 april 2016

NDC mediagroep jaarverslag 2016 7 Bestuursverslag

In 2016 is de NDC mediagroep B.V. verder gegaan op het pad van de transitie naar een crossmediaal bedrijf dat Noord-Nederland op een financieel gezonde wijze voorziet van onafhankelijk en relevant nieuws. Dit heeft er toe geleid dat het jaar 2016 met een positief bedrijfsresultaat van 4,4 miljoen euro en een positief netto-resultaat van 2,8 miljoen euro is afgesloten.

Resultaatontwikkeling 2016 Echter, het jaar 2016 maakt ook duidelijk dat de implementatie In 2015 is een strategisch plan opgesteld voor de jaren 2015-2018 van de strategie nieuwe competenties vereist die NDC mediagroep waarin is aangegeven dat NDC zich gaat focussen op een crossme- verder moet ontwikkelen middels training, externe adviseurs of diale aanpak voor drie leeftijdscategorieën aan consumentenzijde en samenwerking met derden moet invullen. Dit geldt in mindere of voor adverteerders c.q. ondernemers. meerdere mate voor alle functionele onderdelen. Daarnaast is er een De omzet over 2016 steeg licht ten opzichte van 2015 van 100,8 leiderschapsprogramma gestart in november 2016 voor een ieder die miljoen euro naar 103,0 miljoen euro. De oplage omzet daalde met mede sturing geeft aan dit transitie proces. 0,1 miljoen euro en de advertentieomzet met 1,2 miljoen euro, echter deze lichte daling is beter dan de de landelijke trend. De totale omzet Risicobeheersing steeg door hogere bezetting van de pers door toename van externe NDC mediagroep B.V. heeft in 2016 als onderdeel van FBJM Media drukorders. Holding B.V. geopereerd. Bij de inrichting van het risicobeheersing systeem zijn een 25 tal risico’s gedefinieerd die we in een aantal Naast kostenbesparingen is ook gewerkt aan het duurzaam wijzigen categorieën te weten strategische, organisatorische, juridische, van het business model van de NDC mediagroep. Om digitaal publi- financiële en politieke risico’s hebben ingedeeld. Deze risico’s zijn ceren mogelijk te maken is de geplande investering in CCI NewsGate geanalyseerd op basis van (financiële) impact op het behalen van uitgevoerd. De implementatie is eind 2015 gestart met het Friesch de organisatie doelstellingen en kans dat het risico zich voordoet Dagblad en voor de andere dag- en weekbladen begin 2016 succes- binnen een jaar. vol afgerond. De aanwezige maatregelen en actieplannen zijn geëvalueerd in die zin dat het gepercipieerde risico tot een aanvaardbaar niveau Andere belangrijke ontwikkelingen in 2016 zijn: wordt teruggebracht. Daarnaast zijn er als gevolg van de jaarlijkse  CPM-tarieven zijn ingevoerd ten behoeve van het verkopen van risicoanalyse additionele benodigde maatregelen geïdentificeerd, wat crossmediale concepten aan adverteerders. resulteert in nieuwe actieplannen. De voortgang van de actieplannen  CRM-data van zowel adverteerder als consument zijn wordt op kwartaal basis gemeten. substantieel verrijkt.  Fact based sales is ingevoerd. Dat behelst het zichtbaar maken De belangrijkste strategische risico’s voor NDC mediagroep B.V. van de relatie tussen salesinspanningen en sales-resultaten op zijn de dalende oplage en advertentie inkomsten uit de traditionele individueel niveau. verdienmodellen. Middels de ingezette transitiestrategie die met  Voor de thema’s Ambitie, VanPlan en Gezondheid&Co zijn name bestaat uit een continu content producerende redactionele aanvullende producten en diensten ontwikkeld; deze positieve organisatie voor verschillende distributie kanalen en het beschikbaar voorbeelden staan model voor het ontwikkelen van de andere stellen van een crossmediaal bereik verwacht NDC mediagroep B.V. thema’s. dat de relevantie voor verschillende doelgroepen en adverteerders  De samenwerking met Podium TV (bewegend beeld) is gestart en toeneemt in en voor de Noordelijke regio. Een andere pijler waar leidt tot een zichtbare versnelling van de crossmediale strategie. NDC mediagroep B.V. op steunt is om door middel van samenwerken  Samenwerking met de ‘iconen’ in het Noorden begint steeds met andere partijen in de bedrijfstak de bedrijfskosten beheersbaar meer vorm en resultaat te krijgen. te houden, voor Grafisch Bedrijf en Nationale Sales zijn concreet stappen gemaakt, voor Transport&Distributie en ICT worden moge-

8 NDC mediagroep jaarverslag 2016 lijkheden nader geanalyseerd. Een ander zeer belangrijk risico is het nieuwe kostenbase van het crossmediale NDC bedrijf. Om deze bewaken van de kwaliteit en de betrouwbaarheid van de redactio- kostenbase op lange termijn financieel duurzaam te maken is het nele content. Dit wordt gedaan onder meer door het borgen van de project Raak! opgestart om vast te stellen wat de toekomstige onafhankelijkheid van de redactionele organisatie en de kwaliteit van benodigde processen/activiteiten zijn (de nieuwe kostenbase) de medewerkers. en daaruit zal voortvloeien dat een aantal activiteiten niet meer noodzakelijk is cq. niet meer tot de core-activiteiten van Risico’s rondom wetgeving freelancers, minimumloon, privacy, NDC mediagroep behoort. Dat leidt tot een verdere flexibilisering mededinging en BTW zijn als juridisch / politiek geclassificeerd; van de kosten, ook hiervoor zijn afvloeiingskosten gebudget- deze risico’s worden geadresseerd door de nodige externe expertise teerd. in te huren om aanpassing van het te voeren beleid te ondersteunen c.q. te medewerkers te trainen. De onderneming is langlopend gefinancierd door Stichting FB Oranjewoud. De lening bedraagt ultimo 2016 15 miljoen. In 2017 Organisatorische risico’s zoals de back-up in het geval van (gedeelte- is het pand Leeuwarden verkocht. De opbrengstwaarde van het pand lijke) uitval van de drukkerij en de transport& distributie activiteiten Leeuwarden bedraagt 7,5 miljoen, welke is afgelost op de lening. zijn georganiseerd door respectievelijk externe uitwijk te organiseren In februari 2017 is nog een bedrag van 2,5 miljoen afgelost, en met meerdere partijen te werken waardoor van risico spreiding waardoor de resterende lening ultimo april 2017 5 miljoen bedraagt. sprake is. Deze dient uiterlijk 31 december 2018 terugbetaald te worden.

Een ander zeer belangrijk organisatorisch risico is opvolging op Gezien de huidige liquiditeitspositie, behaalde financiële resultaten kernposities te waarborgen, hiervoor hebben we een opleidings­ over de afgelopen 2 jaar en positieve meerjaren prognose, zijn wij programma geïmplementeerd dat erop is gericht om talenten in onze positief over de mogelijkheden tot herfinanciering voor de eind- organisatie verder te ontwikkelen en een effectieve doorstroming te datum van de lening of volledige aflossing vanuit de operationele bevorderen. kasstromen. Om deze redenen zijn wij van mening dat de veronder- stelling van continuïteit van de onderneming is gerechtvaardigd. Andere belangrijke risico’s zijn de beheersing van de security van de ICT systemen en het beleid rondom veiligheid en arbeidsomstandig- Samenstelling directie heden van de medewerker, ook hier wordt gewerkt met de nodige De directie van de vennootschap bestaat uit twee vrouwen en twee externe expertise om dit beleid uit te voeren c.q. medewerkers te mannen. De RvC bestaat uit vier heren. De verhouding man en begeleiden. vrouw bij NDC mediagroep B.V. is in lijn met wat gebruikelijk is in de branche. Voor de invulling van (toekomstige) vacatures zullen bij NDC mediagroep B.V. zal bij het innemen van de (fiscale) stand- beschikbaarheid en geschiktheid van kandidaat mannen en vrouwen punten handelen binnen de grenzen van de wet, daarbij rekening met gelijke voorkeur worden behandeld. houdend met de bedoeling en intenties van de wetgever. Daarnaast wordt het belang van de stakeholders mee gewogen. Tenslotte Dankzij de inzet en toewijding van de medewerkers is 2016 wederom Vooruitzichten een succesvol jaar geweest. Het jaar 2016 is in vele opzichten een 2017 moet worden gezien als een schakeljaar om op langere termijn bijzonder en inspannend jaar geweest. Wij zijn alle medewerkers een duurzaam NDC mediagroep B.V. neer te zetten, ook in financiële en betrokkenen erkentelijk voor hun voortdurende bijdrage aan de zin. Belangrijke speerpunten zijn: ontwikkeling van NDC mediagroep B.V. Alleen met hen en hun inzet

 Bouwen aan gewenste competenties/professionalisering kunnen we koers houden en ons doel realiseren. resulteert naast extra kosten aan opleiding & adviseurs ook in afvloeiingskosten.

 De executie van de strategie in de vorm van programmamanage- Leeuwarden, 28 april 2017 ment, goede route to market en gecontroleerde vrijgave van de budget op basis van te realiseren doelstellingen. D. Boonstra en J. Schiphorst

 Gezonde kostenbase door flexibiliseren en optimaliseren. Een aantal kosten posten heeft een eenmalig karakter. Een ander deel van de ‘nieuwe uitgaven’ gaat behoren tot de zogenaamde

NDC mediagroep jaarverslag 2016 9 Volop in beweging

NDC mediagroep was in 2016 volop bezig om uitvoering te geven aan de middellange termijnplanning. Daarin is een strategie uitgezet voor de jaren 2016-2018 om te veranderen van printmediabedrijf naar een cross mediale uitgeverij in Noord-Nederland.

Deze transitie is noodzakelijk, omdat het mediagedrag van consu­ nieuws en ontwikkelingen in de samenleving. Social media stellen menten drastisch is veranderd. Nederland is een van de hoogst nieuwsconsumenten in staat om zelf ook nieuwsbrenger te zijn, te gedigitaliseerde landen van de wereld met uitstekende wifi­netwerken reageren op nieuws en nieuws te delen met vrienden en bekenden. en mobiele netwerken. Meer dan 90 procent van de bevolking is Commercieel zijn de gevolgen van de digitalisering eveneens merk- aangesloten op internet en de meeste consumenten zijn vrijwel baar. Bedrijven en adverteerders ontdekken de vele extra mogelijk­ permanent online met hun smartphone, tablet of personal computer. heden die nieuwe media en nieuwe technieken bieden om te communiceren met (nieuwe) klanten. Deze technologische ontwikkeling heeft de verhouding tussen consumenten en nieuwsorganisaties gewijzigd. Printmedia onder- Behalve een hoog tempo van technologische vernieuwing, is vinden geduchte concurrentie van internet en hebben als gevolg convergentie van sectoren waarneembaar. Voorbeelden hiervan zijn daarvan hun oplages zien dalen. Moderne nieuwsconsumenten co-creatie en branded content. Voor nieuwsorganisaties die vitaal verwachten van hun ‘nieuwsleveranciers’ dat zij overal, op elk en relevant willen blijven is het een noodzakelijkheid om hieraan moment en op alle podia op de hoogte worden gehouden van tegemoet te komen. NDC anticipeert hierop door partnerships aan

Vrijwel permanent online met smartphone, tablet of personal computer.

10 NDC mediagroep jaarverslag 2016 te gaan met andere organisaties in het Noorden zoals Wildlands in ders. Bestaande inkomstenstromen worden geoptimaliseerd. Emmen en Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. NDC Studio is Het aantal betaalde relaties zowel particulier als zakelijk, wordt de partner voor het in co-creatie realiseren van branded content vergroot. Nieuwe inkomsten uit evenementen en ticketverkoop concepten. Een ander voorbeeld is het platform MijnNieuws&Co. worden toegevoegd. Burgers schrijven mee aan het nieuws voor lokale gemeenschappen rond de weekbladen. Ondersteunend hieraan vindt professionalisering van de dagelijkse operatie plaats. Voor de uitgeverij betekent dit een effectieve NDC ondervindt, evenals andere uitgeverijen, sterke concurrentie organisatie. Met gerichte inspanningen worden optimale resultaten van de ‘digital giants’: Google, Facebook, Apple etc. Internationale geboekt. Behoud van volume en efficiëntie zijn belangrijke speer­ onderzoeken wijzen op de unieke regionale/lokale content waar- punten voor het Grafisch Bedijf en Transport & Distributie. mee uitgevers, zoals NDC, onderscheidend zijn. Met verdiepende Wat informatietechnologie betreft betekent dit het realiseren van kwaliteitsjournalis­tiek en sterke merken op online en offline plat- de beste data voor doelgroepenbereik. Er is permanente aandacht forms ligt hierin de kracht van NDC. voor het optimaliseren van bedrijfs­processen en waar mogelijk het verlagen van de kosten en het flexibiliseren van arbeid. Het beleid NDC werkt vastberaden aan een nieuwe organisatie die het mogelijk is gericht op het ontwikkelen en verbeteren van competenties van maakt om de nieuwe wensen van consumenten en bedrijven/ medewerkers. Er worden trainings- en opleidingsprogramma’s adverteerders te vervullen. Gegrondvest op een lange historie, die aangeboden. In het najaar is een omvangrijk leiderschapsprogramma teruggaat tot 1752, is NDC dé nieuws- en informatiebrenger van gestart. Noord-Nederland. Drie regionale dagbladen, bijna dertig week­bladen, twee nieuwsbladen en diverse digitale themakanalen vormen het kloppend hart van Noord-Nederland. De printmedia zijn hiervan een Redactionele organisatie solide en onmisbaar onderdeel. De oplage daalt veel minder snel dan enkele jaren geleden. Qua oplage ontwikkeling presteerde NDC beter De redactie is verantwoordelijk voor drie dagbladen, twee betaalde dan het landelijk gemiddelde. Er is een voorzichtige trend naar een nieuws­bladen en bijna dertig weekbladen. Daaraan gekoppeld zijn nieuw evenwicht in het medialandschap waarin gedrukte dagbladen verschillende submerken zoals Wonen&co, NoordZ en Ambitie. hun meerwaarde vinden in duiding en verdieping. De redactie richt zich op meerdere doelgroepen: regionaal, lokaal, jongeren en doelgroepen rondom een specifiek thema en produceert Het realiseren van de crossmediale uitgeverij vindt plaats langs drie crossmediaal in tekst en (bewegend) beeld voor print en digitale lijnen, de redactie, marketing en sales en het grafisch bedrijf. podia. Daarnaast werkt de redactie aan het uitbouwen van de inter- actie met lezers. Door de ingebruikneming van een nieuw redactie- De redactie bouwt volop aan een crossmediale organisatie die zeven systeem is het mogelijk om eenmaal geproduceerde content voor dagen per week, 24 uur per dag een betrouwbare nieuwsvoorziening meerdere podia aan te wenden. garandeert. Kern hiervan is onafhankelijke en onderscheidende journalistiek. Dit gebeurt door middel van tekst en (bewegend) beeld, Redactie-regionaal social sharing en in toenemende mate ook in samenwerking met de De regionale redacties investeren in het versterken van de kwaliteit consumenten en het organiseren van lezingen en debatavonden. van regionale journalistiek en het omturnen van het printgerichte De redactie richt zich hierbij op de regionale en lokale gemeen­ productieproces naar een digital first productieproces. Leidend hierin schappen in Groningen, Friesland, Drenthe en de Noordoostpolder zijn het onafhankelijke en onderscheidende journalistieke verhaal en specifieke doel­groepen rondom thema’s waarvoor relevante en het vervullen van de behoeften van nieuwsconsumenten in crossmediale content wordt geproduceerd. Noord-Nederland.

Marketing en sales ontwikkelen nieuwe crossmediale pakketten en Het Friesch Dagblad is gedurende 2016 meer naar de kern terugge- producten die waarde toevoegen voor consumenten en adverteer- keerd in de zin dat de basis van het Friesch Dagblad de christelijke

NDC mediagroep jaarverslag 2016 11 Carlien Bootsma

Fotografie: Pepijn van den Broeke

De dagbladen van NDC investeren in onderscheidende journalistiek

‘Roven van de RUG’ is een longread spreekt van een miljoen euro die hij en zijn verzameld dat het moeilijk was de boel te van DvhN-redacteur Carlien Bootsma. medeverdachten verduisterd hebben. ordenen. De laatste dagen voor de deadline Ze schreef het samen met Peter Keizer van werkten we dag en nacht aan het artikel. de Universiteitskrant. Het artikel was de „Ik werkte toentertijd nog maar kort op de Geweldig om te doen.’’ enige longread van Nederlandse bodem die Groninger redactie en had nog niet eerder Het artikel werd in mei gepubliceerd en tussen veelal Amerikaanse longreads de zo’n grote zaak bij de poot gehad. Dat het bracht de nodige reuring met zich mee. top-10 van NRC Handelsblad haalde. een omvangrijk onderzoeksproject ging „Het werd online ontzettend veel gelezen, Het onderzoeksproject naar de omvangrijke worden was meteen duidelijk. Daarom vermoedelijk omdat de RUG zelf weinig over fraude binnen de muren van de Groninger besloot ik de krachten te bundelen. Peter de zaak communiceerde. Ik denk dat ons universiteit werd een hit op internet. Keizer – van de universiteitskrant – was ook verhaal voorzag in een behoefte.” al flink aan het graven geweest. We beslo- De Fiscale Inlichtingen en opsporings­dienst ten verder samen op te trekken.” „Dat de hoofdredactie en collega’s mij de (FIOD) lichtte in januari 2015 acht ver- ruimte gaven om helemaal in de fraude te dachten van bed. Onder hen een manager Hoe meer mensen Keizer en Bootsma te duiken vind ik bijzonder, maar zeker ook van het facilitair bedrijf van de RUG. Hij spreken kregen, hoe meer er wilden praten. belangrijk. Met onderzoeksjournalistiek werd verdacht van witwassen, valsheid in Het werd een sneeuwbal die alsmaar groter kunnen wij ons als geschreven pers onder- geschrifte en ambtelijke corruptie. Het OM werd. „We hadden zo veel informatie scheiden.”

12 NDC mediagroep jaarverslag 2016 identiteit is, zeker in deze meer onzekere en onveilige tijden. Redactie-lokaal Deze identiteit cq. Statuur kan breder in (noord) Nederland worden Met twee lokale nieuwsbladen en bijna dertig weekbladen is NDC vermarkt. Tevens is gewerkt om deze christelijke grondslag te sterk verankerd in lokale gemeenschappen in Noord-Nederland. De vertalen in meer eigentijds producten, de eerste cross mediale uiting weekbladen hebben met een gemiddeld bereik van 67 procent het hiervan zal worden geleverd gedurende 2017. hoogste bereik van Nederland (NOM HaH krant Monitor). Om dit bereik vast te houden en verder uit te bouwen is begonnen met het Om aan de digitale doelstellingen te voldoen zijn de redacties van maken van lokale nieuwsapps en het bouwen van het community- Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant in het najaar van platform MijnNieuws&Co. Op dit platform kunnen burgers hun eigen 2016 een project begonnen om zich anders te organiseren en nieuwe nieuws en verhalen publiceren. MijnNieuws&Co is in de zomer be- competenties en vaardigheden te ontwikkelen. Bij dit project “Naar gonnen in Hoogeveen en Heerenveen. Het platform moet uitgroeien de hoogste Versnelling’’ zijn meer dan zeventig redacteuren nauw tot een plek waar deze zogenoemde burgerjournalisten met elkaar en betrokken om het draagvlak voor veranderingen maximaal te maken. met redacteuren kunnen communiceren en tips kunnen uit­wisselen. De doelen zijn helder: groter onlinebereik, meer videocontent en Voor de opzet hiervan en het begeleiden van het proces zijn twee meer aanvullend bereik via sociale media en themakanalen. Dit is een communitymanagers benoemd. Het platform is een krachtig middel flinke opgave omdat tegelijkertijd zo efficiënt mogelijk kwalitatief om de ruim 1,7 miljoen inwoners van Noord-Nederland te in­ hoogwaardige kranten moeten worden gemaakt. Redacteuren vol- formeren, te vermaken en langdurig met elkaar te verbinden. gen opleidingen op gebieden als datajournalistiek, grote interviews, verhalend schrijven, foto- en videojournalistiek met de smartphone Redactie-jongeren en schrijven voor online. De blogs Sikkom en Suksawat richten zich op jongeren in Groningen en Leeuwarden in de leeftijd van 18 tot 24 jaar. Bezoekers vullen de Naar de Hoogste Versnelling bouwt voort op de nieuwstafels die blogs grotendeels zelf met content die zij willen delen. Ze worden in 2015 zijn gevormd om het digitale bereik te verdubbelen. Live daartoe uitgedaagd door een kleine redactie. Sikkom en Suksawat Centre is in gebruik genomen, een tool voor liveblogs waarmee real kenmerken zich door durf, en humor. De toon is prikkelend, rebels time verslag kan worden gedaan van grote gebeurtenissen, zoals en uitdagend. De blogs draaien om thema’s die jongeren aanspreken sportevenementen, gebeurtenissen met grote impact zoals branden zoals uitgaan, ontspanning en plezier, maar ook serieuzer onder­ en verkeersincidenten, geruchtmakende rechtszaken en politieke werpen zoals studie en werk worden niet uit de weg gegaan. verkiezingen. Samen met de afdeling marketing heeft de redactie gewerkt aan het Deze transitie naar crossmediale verslaggeving wordt versneld door uitbouwen van de themakanalen. Deze themakanalen moeten het de samenwerking met Podium TV, een commercieel televisiestation huidige bereik vergroten door specifieke doelgroepen aan te spreken dat op de kabel is te zien in Drenthe, Friesland en Groningen. door print en digitale podia slim met elkaar te verbinden. Er is De samenwerking richt zich in eerste instantie op het ‘live’ verslaan gestart met het verder uitdiepen van de thema’s Wonen&co, van (sport-) evenementen met livestreams op de sites van Dagblad Gezondheid&co, Ambitie, Reis! en NoordZ; onder meer door een van het Noorden en Leeuwarder Courant. De sportredactie levert effectieve inzet van social media. De nieuwe platformen trekken een hieraan een bijdrage. De live beelden zorgen voor een flinke groei groeiend aantal bezoekers. In 2017 krijgt dit een vervolg door nieuwe van het aantal websitebezoekers. Er is gestart met een actueel sport­ thema’s, waaronder culinair, toe te voegen. programma FC Noord. Een volgende stap zijn nieuwsflitsen vanaf de redactie om de belangrijkste verhalen onder de aandacht te brengen. Het is de bedoeling om in de loop van 2017 samen met Podium TV profijtelijke en uitvoerbare concepten rondom thema’s als ‘Reis!’, ‘Wonen&co’ en Gezondheid&co te produceren.

NDC mediagroep jaarverslag 2016 13 Floor Schouwman

Fotografie: Pepijn van den Broeke

Floor Schouwman, Manager productdevelopment:

„We hebben in 2016 flinke stappen gezet „Het is ongelofelijk mooi om met digitale De time to market was lang. Nu hebben we om bestaande en nieuwe digitale producten specialisten te werken die echt heel goed in zes weken een eerste versie getest.” tot bloei te brengen. Klein begonnen, zijn zijn in e-commercie, adwords en conversie. we inmiddels met een team van vier vaste Onze werkzaamheden vallen grofweg te „Het is heel mooi om te zien dat er binnen en twaalf flexibele specialisten volop bezig. verdelen in drie categorieen: online marke- NDC een digitale dynamiek op gang begint We zijn begonnen om bestaande sites en ting, continue verbetering van bestaande te komen. Natuurlijk gaat niet alles meteen apps met kleine stapjes en eenvoudige producten en nieuwe projecten, zoals het goed, maar dat is niet erg. Ook daar leren aanpassingen te verbeteren. Met succes. lokale nieuwsplatform, dataverrijking en we van. Er begint digitaal ondernemerschap Een voorbeeld? Door populaire artikelen analyse en Mijnomgeving.” te ontstaan. De groeicijfers bewijzen dat op onze dagbladsites te nummeren is het we de opgaande lijn te pakken hebben. Dat gebruik met 80 procent toegenomen. „Eerder koos NDC voor om alleen een regie­ zet vast en zeker door in 2017. We zijn hard Het aantal bezoekers dat zich registreert rol te vervullen en de werkzaamheden uit te op weg om alle 1,7 miljoen noorderlingen voor plusartikelen is verdubbeld door de besteden, nu halen we meer maakkracht in te kennen en te weten wat NDC voor hen teksten van deze verhalen na de eerste huis. Daarnaast gaan we connecties aan en kan betekenen. Alle randvoorwaarden zijn alinea te laten vervagen. Ook hebben we de nodigen we partners uit om bij ons aan ingevuld. Nu moeten we met z’n allen gaan abonneerpagina’s veel gebruiksvriendelijker te haken. Je merkt dat we zo meer vaart zeilen en zorgen dat het roer staat. Dan gemaakt en dat zie je terug in het aantal maken. Neem Mijn Omgeving. Dat is best houden we de wind in de zeilen.” aanmeldingen. Relatief simpele ingrepen een groot project waar we vroeger een met mooie gevolgen.” externe partij mee aan het werk zetten.

14 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Marketing en Sales organisatie De kwaliteit van de informatie over bedrijven in Noord-Nederland is sterk verbeterd. Alle veertigduizend bedrijven zijn geclassificeerd De kernactiviteit van de sales en marketing organisatie is het op basis van de door NDC gekozen thema’s. Dit is cruciaal voor een ver­vullen van de behoefte van de 1,7 miljoen consumenten actieve en effectieve marktbewerking. Er zijn specifieke thema-rond- in Noord-Nederland en de veertigduizend ondernemingen in gangen opgesteld die salesmedewerkers kunnen gebruiken. Op Noord-Nederland. Relevante content, groot bereik en kennis van basis van juiste tijdstip van het jaar, historie van media-bestedingen de inwoners van Noord-Nederland geven NDC een voordeel ten en een crossmediaal commercieel aanbod zijn medewerkers in de opzichte van andere mediabedrijven. Aan landelijke adverteerders gelegenheid om adverteerders een aantrekkelijk en effectief aanbod kan de toegang tot 10 procent van de totale Nederlandse bevolking te doen. worden aangeboden.­ Adverteerders in het Noorden kunnen gebruik maken van een optimale product- en mediamix. Deze werkwijze is voor zowel medewerkers als voor de adverteerders nieuw. Er is daarom geld gereserveerd voor verdere training. Er is Er is begonnen met het toevoegen van meer dimensies aan de behoefte aan nieuwe competenties op het gebied van onder andere noordelijke doelgroep op basis van demografie, tijdsbesteding en data en social media en crossmedia ervaring. interesses. Dit wordt uitgedrukt in contactmomenten. Daarnaast is de basis verbreed. Naast print, online, video en events Voor een goede verwerking van crossmediale campagnes en verko- zijn digitale schermen, tv en mobiele, relevante themasites in pen is het advertentiesysteem Adpoint aangepast. Hierin is ook de Noord-Nederland toegevoegd. facturering meegenomen. Hierdoor is de marktbewerking effectiever geworden. Besloten is om op basis van de ervaringen van 2016 de Adviseurs van NDC vervullen in het gesprek met adverteerders een sales-force te splitsen in 2 blokken: key-accounts en een blok special regierol en bieden one-stop oplossingen. Adverteerders betalen één sales voor de grotere adverteerders. Doelen hiervan zijn: duidelijk tarief op basis per 1000 personen die worden bereikt. Zij kunnen de klant-eigenaarschap, het bereiken van nieuwe adverteerders, het verschillende kanalen met elkaar vergelijken: print, online, thema’s, verkopen van pakketten met meerdere kanalen en het verhogen van out of home. Het hybride gebruik van de diverse kanalen wordt zo transactie-bedrag. gestimuleerd. Ook landelijke adverteerders kunnen zo op effectieve wijze hun boodschap in Noord-Nederland communiceren. De cross- Door de samenwerking met Podium TV is het crossmediale aanbod mediale inzet voor alle NDC-merken zorgt ervoor dat bedrijven het uitgebreid met video-content. Bewegend beeld voegt emotie toe aan grootst denkbare bereik realiseren met hun boodschap. Mediabeste- het portfolio en beantwoordt aan een duidelijke wens van de ding van klanten bewijzen dat deze aanpak aanslaat en werkt. Deze adverteerders. Landelijk en internationaal was video-content de verandering gaat niet vanzelf. Nieuwe producten en concepten zijn drijver van de groei in netto-media-bestedingen. NDC heeft de volop in ontwikkeling en worden voortdurend geëvalueerd. Tegelij- mediarechten van vele amateur topsportclubs in Noord-Nederland kertijd worden de competenties en vaardigheden van medewerkers en van een groot aantal theaters bemachtigd. verder ontwikkeld. Commercieel succes van klanten op social media realiseert NDC in samenwerking met Crowdy News, een wereldspeler op dit gebied die Het commerciële bedrijf werkte hard aan een uitgebreide database gevestigd is in Groningen. met klantgegevens. Er zijn inmiddels 600.000 kwalitatieve data-pro- fielen beschikbaar in het CRM-systeem. Het gaat hierbij om de De kernactiviteit van de sales en marketing organisatie is en blijft volgende gegevens: naam, adres, woonplaats, email-adressen en pri- het vermarkten van content in Noord-Nederland op regionale en maire interessegebieden. Eind 2017 zijn hier nog minimaal 300.000 lokale schaal. Het accent lag met name op het behouden van zoveel profielen aan toegevoegd. Tevens zullen de profielen verder worden mogelijk totaalabonnementen. Daarnaast richtte Sales zich vooral verdiept op interessegebieden en gedrag op basis van aangegane op thema’s als Ambitie en VanPlan. De oplageomzet is voor het eerst transacties. Uiteraard vindt de dataverzameling plaats binnen de sinds jaren gegroeid (bijna 1 procent). Een prijsverhoging halverwege richtlijnen van de privacywetgeving. het jaar wist de daling van het aantal abonnementen te compense-

NDC mediagroep jaarverslag 2016 15 Mike Helder

Fotografie: Pepijn van den Broeke

Mike Helder, Productieleider Grafisch bedrijf NDC mediagroep:

„Voor het grafisch bedrijf en transport en Ze bestaan uit vakbekwame collega’s in resultaat van teamwork. We kunnen dit distributie is 2016 een heel positief jaar vaste en flexibele dienst, een mix van realiseren omdat redacties tijdig aanleveren geworden. Na een periode met enkele ervaren vakmensen en startende talenten. en de collega’s van transport en distributie reorganisaties, kregen we het in 2016 Zo vloeit er nieuwe kennis het bedrijf in en als laatste schakel in de keten naadloos steeds drukker. Sinds februari drukken we kunnen we inspelen op veranderingen in aansluiten.” elke avond vijf actuele kranten volgens een de markt. Nieuwe collega’s leiden we intern strak draaischema: Metro, Telegraaf, Friesch op tot proces operator. Door de individuele „Door de successen van 2016 is het plezier Dagblad, Dagblad van het Noorden en kwaliteit en onderlinge collegialiteit kunnen terug in de drukkerij en groeit ons zelf­ Leeuwarder Courant. Het aantal commer­ we volstaan met compacte ploegen, die een bewustzijn. We hebben toegevoegde ciele drukorders groeit. In het begin van grote output leveren. Dit maakt ons tot een waarde voor NDC mediagroep en zijn naast het jaar drukten we 1,5 miljoen kranten per aantrekkelijke partner voor drukorders.” de uitgeverij een onmisbare pijler. Kranten- week, eind van het jaar waren dat er oplages dalen en digitale producten groeien. 4,5 miljoen. De pers draait dagelijks van „Het geeft veel voldoening dat onze klanten Maar online en offline kunnen niet zonder 14.00 tot 07.00 uur.” ons waarderen om de kwaliteit die we elkaar. Print en digitaal versterken elkaar. leveren en onze leverbetrouwbaarheid. Daarom zie ik de toekomst van ons grafisch „Ik ben enorm trots op onze drukploegen. Dit is niet alleen onze verdienste, maar het bedrijf met veel vertrouwen tegemoet.”

16 NDC mediagroep jaarverslag 2016 ren. Het thema Ambitie, dat zich richt op de arbeidsmarkt wist, Operatie mede dankzij een aantrekkende economie, een groei van ruim 20 procent te realiseren. Met Van Plan is NDC in staat om de ticket- Kostenbewust handelen is belangrijk voor NDC, omdat de omzet verkoop van grote evenementen in Noord-Nederland te verzorgen. onder druk staat en nieuwe verdienmodellen nog in opbouw zijn. Dit, gecombineerd met de grootste database van Uit-gegevens in In het kader van de transitie naar een toekomstgerichte organisatie Noord-Nederland, zorgt voor een nieuwe geldstroom. De revenuen is een verschuiving noodzakelijk van vaste naar flexibele kosten. van de investeringen in het nieuwe Van Plan platform lieten een spectaculaire groei zien. De groei zal naar verwachting de komende In 2016 zijn diverse procesoptimalisaties doorgevoerd. Het optimaal jaren doorgaan. en professioneel verloop van processen is cruciaal ter ondersteuning van de nieuwe strategie. Een voorbeeld is het naar de markt brengen Friesch Dagblad heeft in 2016 weer zijn eigen toegewijd verkoop- van nieuwe activiteiten en/of producten. Dit vereist een multi­j18 team wat heeft geleid tot een goede prestatie; er is in 2016 3,1% disciplinair voorbereidingsproces met diverse go/no go momenten. meer verkocht dan in 2015; dit in vergelijking met de landelijke Dit proces is beschreven en geïmplementeerd in de ‘Go to market’ nationale trend van -8,8%. Deze additionele advertentie verkoop ook aanpak. afkomstig van thema gerelateerde bijlagen. Er is een start gemaakt met programmamanagement. Dit zorgt Het groeiend digitaal bereik vertalen naar meer digitale verkopen ervoor dat bestaande en nieuwe projecten in de juiste samenhang moet verder worden ontwikkeld. Het aanbieden van video-content worden uitgevoerd. Dit borgt dat de begrote investeringen voor gaat hieraan bijdragen, wat heeft geresulteerd in de structurele innovatie effectief worden besteed. Eind 2016 is gestart met het samenwerking die is aangegaan met Podium TV in de loop van inrichten van multidisciplinaire werkplekken bij specifieke projecten. 2016. Daarnaast zal de Regionale Digitale Trade Desk voor landelijke adverteerders in samenwerking met andere uitgevers verder moeten worden uitgewerkt, waardoor deze desk wel zal bijdragen aan de digitale omzet in 2017.

Grafisch Bedrijf, Transport & Distributie

NDC Grafisch Bedrijf is goed gesitueerd en geoutilleerd. Dat is bewezen door een groeiend aantal externe drukorders. Daarnaast zijn er veel incidentele en meer structurele drukorders binnen- gehaald waardoor het bezettingspercentage van de pers sterk is verbeterd. Het aantal unieke kranten dat is gedrukt, is in 2016 sterk toe­genomen. Na enige jaren van stagnatie groeit de vraag naar kwalitatief, hoogwaardig drukwerk. Met de moderne drukpers in Leeuwarden is NDC in staat concurrerende aanbiedingen te doen in de markt.

Transport & Distributie wist zich ook nu weer te onderscheiden door goede dienstverlening en grote leverbetrouwbaarheid. Ondanks zware winterse omstandigheden met ernstige ijzel in januari 2016 slaagden transporteurs en bezorgers erin de kranten te bezorgen.

NDC mediagroep jaarverslag 2016 17 Terugblik in steekwoorden

Er is veel gebeurd in 2016. Hier een kleine bloemlezing van in het oog springende gebeurtenissen

Grafisch bedrijf verwerft grote drukorders. Marketing verrijkt 600.000 CRM-dataprofielen van adverteerders als consumenten. Tweede editie beurs Reis! In Oude Drukfabriek Groningen trekt 8000 bezoekers. NDC begint met video content door samenwerking met Podium TV. Elfde editie beurs Wonen & Co trekt veel bezoekers. Effectiviteit verkoop verbeterd door Fact based sales. Redacties beginnen met nieuwstafel 2.0 voor digitaal first produceren. DvhN start met 1 editie in Groningen en 2 in Drenthe om lezers meer algemeen nieuws te bieden. NDC Studio wordt opgericht en verkoopt eerste branded content producten NoordZ wordt maandelijkse bijlage LC en DVHN.

MijnNieuws&Co wordt gelanceerd als communityplatform. Nieuwe producten en diensten voor VanPlan en Gezondheid&Co ontwikkeld. Sales voert CPM-tarieven in voor het verkopen van cross-mediale concepten. NDC wordt co founder van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. Sportverslaggever Renze Lolkema is voor LC en DvhN aanwezig op de Olympische Spelen in Rio de Janeiro. Sportverslaggever Xmedia, innovatiecongres voor het Noorden wordt voor de twee- Peter van der Meeren is voor LC en DvhN aanwezig op de de keer gehouden. Paralympische Spelen in Rio de Janeiro. Live uitzendingen Gamma Racing Day en profronde van Surhuis- LC start nieuwe campagne ‘Fries is gewoon…’ terveen zoergen voor tienduizenden sitebezoekers.

DvhN start nieuwe campagne ‘Dag interessante dag’. NDC Programmamanagement begint. Projecten worden beoor- deeld op onderlinge samenhangen en van prioriteit voorzien. Medewerkers geven NDC rapport cijfer 6,8 in eerste medewerkerstevredenheidsonderzoek. Verkoop pand in Groningen.

Start van het leiderschapsprogramma.

18 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Crossmediale campagnes zijn de norm

Het media-aanbod raakt meer en meer versnipperd. Eén medium is vaak niet genoeg om uw doelgroep te bereiken. Crossmediale campagnes zijn nu de norm.

Dit vraagt om andere instrumenten. Daarom introduceren we een transparanter tarievenmodel, gebaseerd op één rekenheid, het CPM-tarief (kosten per duizend contacten). Voortaan kunt u de prijs-prestatie- verhouding van al onze media vergelijken op basis van contactmomenten.

Zo kunt u nog beter koers bepalen in het veranderende medialandschap en de kracht ervaren van crossmediaal adverteren. U zult zien dat onze media een bijzonder waardevolle bijdrage leveren aan de effectiviteit van uw campagne in de noordelijke regio.

Met NDC mediagroep 24/7 verbonden met Noord-Nederland. Kijk op www.ndcmediagroep.nl

Reken maar!

NDC_CPM-introductie_225x280.indd 1

03-05-16 08:30 Sociaal Jaarverslag 2016

Voor medewerkers stond 2016 in het teken van bewustwording van de noodzaak tot veranderen. NDC mediagroep heeft de koers verlegd van een uitgever van traditionele printproducten naar een content leverancier. De strategie is gericht op het vergroten van het bereik, het leveren van cross mediale producten en diensten, digitaliseren en de introductie van bewegend beeld.

Medewerkers hebben over het algemeen lange dienstverbanden, NDC kent al vele jaren een beoordeling- en beloningssystematiek. lange functieverblijftijden en een hoge gemiddelde leeftijd. We hebben in samenspraak met de ondernemingsraad ervoor De organi­satie werkte van oudsher in silo’s (sectoren) in plaats van gekozen de systematiek op een aantal punten aan te passen. in een matrix. Dit heeft voordelen: grote kennis van de organisatie en Inmiddels heeft de OR positief geadviseerd en zijn leidinggevenden van het productieproces en grote betrokkenheid bij de titels. geïnformeerd zodat zij met nieuwe energie de gesprekken met hun In 2016 is voor het eerst sinds jaren de instroom van jonge mensen medewerkers aangaan. (< 30 jaar) toegenomen. Zij brengen nieuwe kennis en ideeën binnen. Dit zorgt voor een aantrekkelijke dynamiek. Er is een begin gemaakt Arbodienstverlening met een leven lang leren en werken in multidisciplinaire teams, Er is afscheid genomen van de bedrijfsarts. De arbodienstverlening belangrijke ontwikkelingen voor een bedrijf in transitie. wordt gemoderniseerd. Na een interim periode zijn er afspraken gemaakt met arbodienstverlener Richting. Opleidingen en Ontwikkeling In september is gestart met een leiderschapsprogramma. 80 leiding- Het ziekteverzuimpercentage bedroeg 4,01% voor de hele organi­ gevenden en sleutelfunctionarissen nemen hieraan deel. De inhoud satie. Het verzuim verschilt per bedrijfsonderdeel verschilt. van het programma bestaat uit bewustwording van de veranderende Het Grafisch Bedrijf kent een gemiddeld hoger verzuimpercentage. markt en arbeidsmarkt, persoonlijk leiderschap, samenwerken in Een mogelijke verklaring hiervoor is de fysieke belasting en het teams en ondernemerschap. Deelnemers krijgen inzicht in hun drijf­ werken in ploegendienst. Veel medewerkers hebben lange reistijden veren en toegevoegde waarde. omdat zij in de omgeving van Groningen en Winschoten woonachtig zijn. Aangevuld met de eerder genoemde hoge leeftijd, zijn dit De spin-off van dit programma is dat leidinggevenden met hun ingrediënten voor een hoger verzuimpercentage. De leiding van het eigen team aan de slag gaan. Hierdoor komen uiteindelijk zoveel grafisch bedrijf is in gesprek met medewerkers om helder te krijgen mogelijk medewerkers in aanraking met het effect van dit wat nodig is om hen gezond de eindstreep te laten halen. Door de programma. opschuivende AOW leeftijd wordt dit steeds belangrijker.

Voor medewerkers is een diversiteit aan opleidingen beschikbaar Medewerkers tevredenheidsonderzoek Deze opleidingen richten zich veelal op nieuwe toepasbare tech­ In de zomer is er een medewerkers tevredenheidsonderzoek (MTO) nieken en ook op persoonlijke effectiviteit. uitgevoerd. NDC mediagroep hecht veel waarde aan haar mede- werkers en vindt het belangrijk om op verschillende manieren met De eerste verkennende gesprekken zijn gevoerd met een aanbieder medewerkers in contact te zijn. De resultaten van het MTO brengen van een E-learning tool. Dit krijgt in 2017 een vervolg. in beeld welke ervaringen en verwachtingen medewerkers hebben, Het is onze doelstelling om medewerkers de gelegenheid te bieden waardoor zij gedreven worden en hoe betrokken zij zijn bij het om in hun eigen tijd kennis te vergaren. In de online bibliotheek is bedrijf. De resultaten zijn gedeeld met de leidinggevenden en de een groot aantal (standaard) opleidingen opgenomen. Instructie­ medewerkers. Het is ieders opdracht om actieplannen op te stellen materiaal wordt ook via deze e-learning tool toegankelijk gemaakt om de situatie te verbeteren. voor iedereen die dat nodig heeft.

20 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) dan 27 jaar krijgen de kans om bij ons werkervaring op te doen. De verschillende contractvormen zijn onder de loep genomen. Voor NDC is dit de gelegenheid om in een vroeg stadium kennis De aanleiding is het vervallen van de VAR verklaring (verklaring te maken met talent. Op deze manier denken we de voorziene uit- arbeidsrelatie) en de invoering van de wet DBA. Voor de organisatie stroom als gevolg van pensionering op een innovatieve en efficiënte is dit een groot en complex project. NDC mediagroep heeft manier op te vangen. honderden freelancers die hun diensten verlenen. De Belastingdienst Organisatie breed, maar specifiek bij Sales en Marketing, is ingezet tolereert geen schijnconstructies. Met expertise van het Nederlands op het aantrekken van nieuwe, andere competenties. Data gedre- Uitgeversverbond is een werkgroep met deze probleemstelling aan ven werken en online kennis zijn competenties waar we nog niet de slag gegaan. Dit resulteert in het opstellen van modelovereen- voldoende van in huis hebben. komsten voor de meeste freelancers en het maken van afspraken tussen freelancers en payroll organisaties.

Personeelsbezetting In memoriam De DBA resulteert in een hogere personele bezetting bij de redacties. Op 14 oktober hebben we afscheid moeten nemen van Er zijn freelancers die geen zelfstandig ondernemer blijken te zijn en onze collega Dick van Goinga. Hij is 59 jaar geworden. via een uitzendbureau of payroll organisatie worden ingezet. Dick was een medewerker van Service Centrum Financiën. Deze laatste worden meegenomen in de totale personeelsbezetting. Als gevolg van een externe drukorder is de bezetting van het Grafisch Bedrijf uitgebreid.

De dagbladredactie is een project gestart ‘schoolverlaters van de bank’. Acht recent afgestudeerden HBO of WO journalisten, jonger

Bedrijfsbrede verbeterpunten uit het MTO

Succesgebied Kernverwachting

1 De organisatie De mate waarin NDC mediagroep gericht is op ontwikkelingen in de markt 2 De organisatie De mate waarin NDC mediagroep professioneel is georganiseerd

NDC mediagroep jaarverslag 2016 21 Personeelsgegevens

Aantal medewerkers

Per afdeling

In aantallen fte’s Per 31 december 2016 Per 31 december 2015

Sales&Marketing 139,1 141,2 Redactie 185,6 176,1 Friesch Dagblad 37,4 36,6 MPV 33,1 34,1 Grafisch bedrijf 69,8 59,9 Transport&distributie 17 18 Facilitaire dienst 4,7 4,7 ICT 15,1 15,6 Finance 20,3 22,4 Staf 9,2 9,6 Totaal NDC 531,3 518,2

In- en uitstroom medewerkers Verloop­ gewogen gemiddelde in fte’s percentage % instroom % uitstroom

Totaal NDC 10,1% 5,9% 4,2%

Verdeling man/vrouw 2016

In procenten (afgerond) 69% Mannen 31% Vrouwen

Ziekteverzuim in 2016 (exclusief zwangerschap) Verzuim­ Ziektemeld­ Aantal Bedrijfsonderdeel percentage frequentie meldingen

Totaal NDC 4% 0,8 477

22 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Leeftijdsopbouw medewerkers

160 140 135 121

s 120 er 100 94 94 80 70

al medewerk 60 nt 32 aa 40 28 27 20 6 0 <=24 25-2930-34 35-3940-44 45-4950-54 55-59>=60 leeftijdscategoriën

Aantal dienstjaren medewerkers

140 127 120 105 s

er 100 91 80 74 53 55 60 46 al medewerk

nt 40 27 29 aa 20 0 <=11-4 5-910-14 15-1920-24 25-2930-34 >=35 aantal dienstjaren

Aantal uren per week

4% 9%

57% 30%

fulltime: • 36-40 uur | parttime: • 28-35 uur / • 20-27 / • <20

NDC mediagroep jaarverslag 2016 23 Organogram

NDC Mediagroep B.V. 100% Leeuwarden

NDC ICT B.V. 100% Leeuwarden

Friesch Dagblad B.V. 100% Leeuwarden

NDC Participatie B.V. 100% Groningen

Media Menu C.V. 100% Groningen

Media Menu Beheer B.V. 100% Groningen

Mensenlinq C.V. 35% Amsterdam

NDC Grafisch Bedrijf B.V. 100% Leeuwarden

NDC Admix B.V. 100% Groningen

NDC Transport 100% Leeuwarden

24 NDC mediagroep jaarverslag 2016 NDC mediagroep jaarverslag 2016 25 Geconsolideerde balans Voor voorgestelde resultaatbestemming

In duizenden euro’s Referentie Per 31 december 2016 Per 31 december 2015

ACTIVA

Vaste activa

Immateriële vaste activa 4 Goodwill 0 235 Ontwikkelingskosten software 1.235 1.310 1.235 1.545

Materiële vaste activa 5 Bedrijfsgebouwen en -terreinen 7.518 14.068 Machines en installaties 10.695 12.315 Andere vaste bedrijfsmiddelen 451 281 Vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering 98 86 18.762 26.750

Financiële vaste activa Deelnemingen 6 117 152 Latente belasting 7 1.543 2.520 Overige vorderingen 8 1.054 62 2.714 2.734

Vlottende activa

Voorraden 9 781 740

Vorderingen Handelsdebiteuren 10 7.775 7.714 Vordering op groepsondernemingen 11 1.870 1.927 Overige vorderingen 511 613 10.156 10.254

Liquide middelen 7.417 5.593

41.065 47.616

26 NDC mediagroep jaarverslag 2016 In duizenden euro’s Referentie Per 31 december 2016 Per 31 december 2015

PASSIVA

Groepsvermogen 12 7.412 4.652

Voorzieningen Pensioenverplichting 13 552 667 Overige 14 1.213 2.098 1.765 2.765

Langlopende schulden 15 15.181 21.705

Kortlopende schulden Bankiers 0 0 Handelscrediteuren 5.317 3.385 Belastingen en premies sociale verzekeringen 16 4.011 4.136 Pensioenpremies 206 313 Overige schulden 17 7.173 10.660 16.707 18.494

41.065 47.616

NDC mediagroep jaarverslag 2016 27 Geconsolideerde winst- en verliesrekening

In duizenden euro’s Referentie 2016 2015

Netto omzet 19 102.975 100.787

Kosten van grond- en hulpstoffen 9.507 8.229 Kosten uitbesteed werk 22.821 22.965 Lonen en salarissen 20 43.714 45.245 Afschrijving immateriële vaste activa 4 550 874 Afschrijving materiële vaste activa 5 3.605 3.763 Overige bedrijfskosten 18.416 14.954

Totaal bedrijfslasten 98.613 96.030

Bedrijfsresultaat 4.362 4.757

Rentebaten 16 20 Rentelasten -705 -694

Totaal financiële baten en lasten -689 -674

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belasting 3.673 4.083

Belastingen 21 -977 -1.185 Resultaat deelnemingen 64 61

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belasting 2.760 2.959

Resultaat na belastingen 2.760 2.959

28 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Geconsolideerde kasstroomoverzicht

In duizenden euro’s Referentie 2016 2015

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat 4.362 4.757

Aanpassingen voor: Afschrijving op immateriële en materiële vaste activa 4.147 4.909 Mutatie voorzieningen -1.000 -611 3.147 4.298

Verandering in werkkapitaal Vorderingen 8 98 -144 Voorraden 9 -41 12 Kortlopende schulden (inclusief bankkrediet) 17 -1.811 576 Kasstroom uit bedrijfsoperaties -1.754 444

Resultaat deelnemingen 64 34 Betaalde rente -689 -674 Vennootschapsbelasting 0 0 -625 -640

Kasstroom uit operationele activiteiten 5.130 8.859

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in immateriële vaste activa 4 -910 -670 Investeringen in materiële vaste activa 5 -616 -682 Desinvesteringen in immateriële vaste activa 4 670 0 Desinvesteringen in materiële vaste activa 5 4.007 589 Mutatie in financiële vaste activa 43 -10 3.194 -773

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Opgenomen leningen 15 0 21.914 Aflossing kortlopend R/C krediet 0 -3.000 Aflossing langlopende schulden 15 -6.500 -22.553 -6.500 -3.639

Netto kasstroom 1.824 4.447

Mutatie geldmiddelen en effecten Geldmiddelen en effecten per 1 januari 5.593 1.146 Afname/toename geldmiddelen en effecten 1.824 4.447

Geldmiddelen en effecten per 31 december 7.417 5.593

NDC mediagroep jaarverslag 2016 29 1 Algemene toelichting

1.1 Activiteiten het pand Leeuwarden bedraagt 7,5 miljoen euro, welke is afgelost op De activiteiten van NDC mediagroep B.V.(KVK nummer 01016748), de lening. In februari 2017 is nog een bedrag van 2,5 miljoen euro gevestigd aan de Sixmastraat 15 8932 PA te Leeuwarden aan en haar afgelost, waardoor de resterende lening ultimo april 2017 groepsmaatschappijen bestaan voornamelijk uit: 5 miljoen euro bedraagt. Deze dient uiterlijk 31 december 2018  het uitgeven, verkopen en drukken van dag- en huis aan huis­ terugbetaald te worden. bladen.  het uitgeven en verkopen van aan bovenstaande Gezien de huidige liquiditeitspositie, behaalde financiële resultaten gerelateerde digitale producten. over de afgelopen 2 jaar en positieve meerjaren prognose, zijn wij positief over de mogelijkheden tot herfinanciering voor de eind- Groepsverhoudingen datum van de lening of volledige aflossing vanuit de operationele NDC mediagroep B.V. behoort tot de groep FBJM Media Holding B.V. kasstromen. Om deze redenen zijn wij van mening dat de veronder- Aan het hoofd van deze groep staat FBJM Media Holding B.V stelling van continuïteit van de onderneming is gerechtvaardigd. te Leeuwarden. NDC mediagroep B.V. is opgenomen in de geconsoli- deerde jaarrekening van FBJM Media Holding B.V te Leeuwarden. 1.4 Consolidatie In de consolidatie worden opgenomen de financiële gegevens van 1.2 Grondslagen voor het opstellen NDC mediagroep B.V., haar groepsmaatschappijen en andere rechts- van de jaarrekening personen waarop zij een overheersende zeggenschap kan uitoefenen De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming of waarover zij de centrale leiding heeft. Groepsmaatschappijen met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de Richt­ zijn rechtspersonen waarin NDC mediagroep B.V., direct of indirect, lijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de beslissende zeggenschap kan uitoefenen doordat zij beschikt over de Jaarverslaggeving. meerderheid van de stemrechten of op enig andere wijze de finan­ ciële en operationele activiteiten kan beheersen. Hierbij wordt tevens 1.3 Continuïteit rekening gehouden met potentiële stemrechten die direct kunnen Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteits worden uitgeoefend op balansdatum. De groepsmaatschappijen en veronderstelling. andere rechtspersonen waarop zij een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft worden De onderneming is langlopend gefinancierd door Stichting voor 100% in de consolidatie betrokken. Het aandeel van derden in FB Oranjewoud. De lening bedraagt ultimo 2016 15 miljoen euro. het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk In 2017 is het pand Leeuwarden verkocht. De opbrengstwaarde van vermeld.

De in de consolidatie begrepen vennootschappen zijn:

NDC mediagroep B.V. Leeuwarden 100 % NDC Admix B.V. Groningen 100 % NDC Transport B.V. Leeuwarden 100 % NDC Grafisch Bedrijf B.V. Leeuwarden 100 % Friesch Dagblad B.V. Leeuwarden 100 % Mediamenu C.V. Groningen 100 % NDC ICT B.V. Leeuwarden 100 %

Buiten de consolidatie blijven een aantal kleine meerderheids- en minderheidsdeelnemingen die afzonderlijk en gezamenlijk van te verwaarlozen betekenis zijn.

30 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Wanneer er sprake is van een joint venture, dan wordt het des­ 1.6 Verbonden partijen betreffende belang proportioneel geconsolideerd. Van een joint Als verbonden maatschappij worden alle rechtspersonen aangemerkt venture is sprake indien als gevolg van een overeenkomst tot samen­ waarover overheersende zeggenschap , gezamenlijke zeggenschap of werking de zeggenschap door de deelnemers gezamenlijk wordt invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen uitgeoefend. Intercompany-transacties, intercompany-winsten en die overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aan­ onderlinge vorderingen en schulden tussen groepsmaatschappijen gemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire directieleden, andere en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen worden sleutelfunctionarissen in het management van NDC mediagroep B.V. geëlimineerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompany-trans­ of van FBJM Media Holding B.V. en nauwe verwanten zijn verbonden acties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere partijen. waardevermindering. Waarderingsgrondslagen van groepsmaat- schappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen 1.7 Toelichting op het geconsolideerde zijn waar nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende kasstroomoverzicht waarderingsgrondslagen voor de Groep. Aangezien de winst-en-­ Het kasstroom overzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, verliesrekening over 2016 van NDC mediagroep B.V. is verwerkt in met uitzondering van de posten hieronder toegelicht. De geld­ de geconsolideerde jaarrekening, is volstaan met weergave van een middelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. verkorte enkelvoudige winst-en-verliesrekening in overeenstemming Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen divi- met artikel 2:402 BW. denden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. De verkrijgingsprijs van de verworven Buiten de consolidatie blijven een aantal kleine meerderheids- en groepsmaatschappijen is opgenomen onder de kasstroom uit inves- minderheidsdeelnemingen die afzonderlijk en gezamenlijk van te teringsactiviteiten. De afgestoten activa (vorderingen, voorraden, verwaarlozen betekenis zijn. voorzieningen, kortlopende schulden, materiële vaste activa en financiële vaste activa) zijn apart weergegeven in het kasstroom 1.5 Acquisities en desinvesteringen van overzicht. Daarnaast zijn de financieringskosten, vennootschaps­ groepsmaatschappijen belasting en resultaat deelneming weergegeven als reële kasstromen Vanaf de overnamedatum worden de resultaten en de identificeer­ met als tegenhanger de mutatie in het werkkapitaal. bare activa en passiva van de overgenomen vennootschap op­ genomen in de geconsolideerde jaarrekening. De overnamedatum is 1.8 Leasing het moment dat overheersende zeggenschap kan worden uit­ Bij de vennootschap bestaan er leasecontracten waarbij een groot geoefend in de desbetreffende vennootschap. De verkrijgingprijs deel van de voor- en nadelen die aan de eigendom verbonden bestaat uit het geldbedrag of equivalent dat is overeengekomen voor zijn, niet bij de vennootschap ligt. Deze leasecontracten worden de verkrijging van de overgenomen onderneming vermeerderd met verantwoord als operationele leasing. Verplichtingen uit hoofde van eventuele direct toerekenbare kosten. Indien de verkrijgingprijs hoger operationele leasing worden, rekening houdend met de ontvangen is dan het nettobedrag van de reële waarde van de identificeerbare vergoedingen van de lessor, op lineaire basis verwerkt in de activa en passiva wordt het meerdere als goodwill geactiveerd onder winst-en-verliesrekening over de looptijd van het contract. de immateriële vaste activa. Indien de verkrijgingprijs lager is dan het nettobedrag van de reële waarde van de identificeerbare activa 1.9 Schattingen en passiva wordt het verschil (negatieve goodwill) als overlopende Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaar­rekening passiefpost opgenomen. De in de consolidatie betrokken maat­ te kunnen toepassen, is het nodig dat de directie van NDC media­ schappijen blijven in de consolidatie opgenomen tot het moment groep B.V. zich over verschillende zaken een oordeel vormt, en dat dat zij worden verkocht; deconsolidatie vindt plaats op het moment de directie schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in dat de beslissende zeggenschap wordt overgedragen. de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende

NDC mediagroep jaarverslag 2016 31 > Algemene toelichting

veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten.

1.10 Stelsel- en schattingswijziging De gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar.

32 NDC mediagroep jaarverslag 2016 2 Grondslagen voor de waardering van de activa en de passiva

2.1 Algemeen verwezen naar paragraaf 2.7. De panden in Groningen en Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de Leeuwarden worden voor verkoop aangehouden. verkrijging- of vervaardigingprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats Overige vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijging- of tegen de verkrijgingprijs. Toelichtingen op posten in de balans, vervaardigingprijs inclusief direct toerekenbare kosten onder aftrek winst-en-verliesrekening en kasstroomoverzicht zijn in de jaar­ van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische rekening genummerd. levensduur, of lagere bedrijfswaarde. De vervaardigingprijs bestaat uit de aanschaffingskosten van grond- en hulpstoffen en kosten 2.2 Immateriële vaste activa die rechtstreeks toerekenbaar zijn aan de vervaardiging inclusief De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de installatie­kosten. Kosten van groot onderhoud aan de bedrijfs­ verkrijgings­prijs onder aftrek van afschrijvingen. Er wordt rekening gebouwen worden direct ten laste van de winst- en verliesrekening gehouden met bijzondere waarde verminderingen; dit is het geval als gebracht. De afschrijving van de materiële vaste activa vangt aan de boekwaarde van het actief hoger is dan de realiseerbare waarde zodra het actief in gebruik is genomen. ervan. 2.4 Financiële vaste activa Goodwill De deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uit­ Goodwill voortkomend uit acquisities en berekend in overeen­ geoefend worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaarde- stemming met paragraaf 1.4, wordt geactiveerd en lineair af­ methode, bepaald conform de grondslagen van deze jaarrekening. geschreven gedurende de geschatte economische levensduur Indien de waardering van een deelneming negatief is, wordt deze op met een maximum van 20 jaar. nihil gewaardeerd. Wanneer 20% of meer van de stemrechten uit­ gebracht kan worden, wordt ervan uitgegaan dat er invloed van Uitgavenrechten en licenties betekenis is. Indien en voor zover NDC mediagroep B.V. in deze Kosten inzake uitgavenrechten en licenties worden gewaardeerd situatie geheel of gedeeltelijk instaat voor de schulden van de tegen de verkrijgingprijs en lineair afgeschreven over de resterende deelneming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot economische levensduur met een maximum van 20 jaar. betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening getroffen. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan Ontwikkelingskosten software worden uitgeoefend worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs. De ontwikkelde software onder de immateriële vaste activa wordt Indien sprake is van een duurzame waardevermindering vindt waar- gewaardeerd tegen verkrijgingprijs of vervaardigingprijs en wordt op dering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats basis van de geschatte economische levensduur lineair afgeschreven. ten laste van de winst-en-verliesrekening. Het verloop van de afschrijvingen houdt gelijke tred met de genoten De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd economische voordelen in de verstreken perioden. In de regel wordt op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op voor ontwikkelde maatwerksoftware een afschrijvingstermijn van het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden de 3 jaar gehanteerd. grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening, uitgaande van de waarden bij eerste waardering. 2.3 Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen worden gewaardeerd tegen 2.5 Latentie belastingvorderingen verkrijging­prijs plus bijkomende kosten of vervaardigingprijs onder Latente belastingvorderingen worden opgenomen voor verrekenbare aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte econo- verliezen en voor verrekenbare tijdelijk verschillen tussen de waarde mische levensduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Met op van de activa en passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de balansdatum verwachte bijzondere waardeverminderingen wordt in deze jaarrekening gevolgde waarderingsgrondslagen anderzijds, rekening gehouden. Voor de vaststelling of voor een materieel vast met dien verstande dat latente belastingvorderingen alleen worden actief sprake is van een bijzondere waardevermindering wordt opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er toekomstige

NDC mediagroep jaarverslag 2016 33 > Grondslagen voor de waardering van de activa en de passiva

fiscale winst zal zijn waarmee de tijdelijke verschillen kunnen worden 2.9 Voorraden verrekend en verliezen kunnen worden gecompenseerd, rekening De voorraden grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen de houdend met het moment waarop naar verwachting de latentie betaalde inkoopprijs of lagere marktwaarde. Onderhanden werk en wordt gerealiseerd. gereed product zijn gewaardeerd tegen kostprijs, waarbij rekening wordt gehouden met incourantheid. De systematiek voor de bepaling De berekening van de latente belastingvorderingen geschiedt tegen van de incourantheid van de voorraden is bepaald aan de hand van de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven, de levenscycli die de desbetreffende producten op hun markt ken- voor zover deze al bij wet zijn vastgesteld. nen. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs onder aftrek van direct toerekenbare verkoopkosten. Bij de bepaling van de op- 2.6 Vorderingen op deelnemingen en brengstwaarde wordt rekening gehouden met de incourantheid van overige vorderingen de voorraden. Reserve onderdelen voor de pers worden gewaardeerd De onder financiële vaste activa opgenomen vorderingen worden tegen de betaalde inkoopprijs. initieel gewaardeerd tegen de reële waarde onder aftrek van nood- zakelijk geachte voorzieningen. Vervolgens worden deze vorderingen 2.10 Vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Bij de waardering Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de wordt rekening gehouden met eventuele waardeverminderingen. reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. 2.7 Overige vorderingen Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een De onder financiële vaste activa opgenomen overige vorderingen verlengde overeengekomen betalingstermijn wordt de reële waarde omvatten leningen. Deze vorderingen worden gewaardeerd tegen bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte de reële waarde. ontvangsten en worden er op basis van de effectieve rente rente- inkomsten ten gunste van de winst-en-verliesrekening gebracht. 2.8 Bijzondere waardeverminderingen van Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht vaste activa op de boekwaarde van de vordering. Door de Groep wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waarde­ 2.11 Liquide middelen vermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vast­ een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courant schulden gesteld. Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde voor het bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. tegen nominale waarde. De liquide middelen staan ter vrije beschik- Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde king van de rechtspersoon. van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. 2.12 Eigen vermogen Een bijzonder waardeverminderingverlies wordt direct als een last Indien de Groep eigen aandelen inkoopt, wordt de verkrijgingprijs verwerkt in de winst-en-verliesrekening. van de ingekochte aandelen in mindering gebracht op de overige reserves, totdat deze aandelen worden ingetrokken of worden Indien wordt vastgesteld dat een in het verleden verantwoorde verkocht. Indien ingekochte aandelen worden verkocht, komt de bijzondere waardevermindering niet meer bestaat of is afgenomen opbrengst uit verkoop ten gunste van de overige reserves. wordt de toegenomen boekwaarde van de desbetreffende activa niet Kosten direct samenhangend met de inkoop, verkoop en/of uitgifte hoger gesteld dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien geen van nieuwe aandelen worden rechtstreeks ten laste gebracht van bijzondere waardevermindering voor het actief zou zijn verantwoord. het eigen vermogen, onder verrekening van relevante winstbelas- tingeffecten. Overige rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen

34 NDC mediagroep jaarverslag 2016 worden eveneens verwerkt onder verrekening van relevante winst­ belastingeffecten.

2.13 Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechten afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is in te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balans­datum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. Wanneer de verwachting is dat een derde de verplichtin- gen vergoedt, en wanneer het waarschijnlijk is dat deze vergoeding wordt ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting, dan wordt deze vergoeding als actief in de balans opgenomen.

2.14 Schulden Schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij de eerste verwerking opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.

Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt op basis van de effectieve rente gedurende de geschatte looptijd van de schulden in de winst-en-verliesrekening als interestlast verwerkt.

NDC mediagroep jaarverslag 2016 35 3 Grondslagen voor de resultaatbepaling

3.1 Algemeen pensioen toegezegd aan personeel op de pensioengerechtigde Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde leeftijd, afhankelijk van leeftijd, salaris en dienstjaren. van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het De dekkingsgraad van Pensioenfonds PGB ligt eind december 2016 jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar onder de minimaal vereiste dekkingsgraad. De dekkingsgraad van waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar het pensioenfonds is 96 %. Het pensioenfonds heeft een herstelplan zijn. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op opgesteld in verband met de lage dekkingsgraad. Op basis van de basis van de geschatte economische levensduur. uitvoeringsovereenkomst met het pensioenfondsen de pensioen­ overeenkomst met de werknemers, zijn er in beginsel geen extra 3.2 Opbrengstverantwoording verplichtingen in het kader van extra betaling, backservice verplich- De oplage en advertentie opbrengsten worden verantwoord in de tingen, (extra) uitvoeringskosten, extra pensioenaanspraken, nadelen periode waarop zij betrekking hebben. van individuele waardeoverdrachten. Er is verder geen sprake van Opbrengsten uit de levering van goederen worden verwerkt zodra toegezegde restituties, over rente, winstdeling en voordelen van alle belangrijke rechten en risico’s met betrekking tot de eigendom individuele waardeoverdrachten die ten gunste komen aan van de goederen zijn overgedragen aan de koper. NDC mediagroep B.V..

3.3 Netto-omzet 3.7 Afschrijving immateriële en Netto-omzet omvat de opbrengsten uit levering van goederen en materiële vaste activa diensten onder aftrek van kortingen en dergelijke en van over de De afschrijving op immateriële en materiële vaste activa wordt omzet geheven belastingen en na eliminatie van transacties binnen berekend door middel van vaste percentages van de aanschafwaarde de Groep. Voor zover met recht van retour is geleverd, zijn reser­ op basis van de verwachte economische levensduur. Boekwinsten veringen ter zake opgenomen. en boekverliezen bij verkoop van materiële vaste activa worden verwerkt onder de afschrijvingen. 3.4 Kosten De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan 3.8 Rentebaten en rentelasten het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa 3.5 Lonen en salarissen en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeids- gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen voorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor zover ze leningen. verschuldigd zijn aan werknemers. 3.9 Belasting naar de winst 3.6 Pensioenen De belasting over het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening en de De Groep heeft een aantal pensioenregelingen. De meeste buitengewone baten en lasten wordt in beginsel berekend naar het regelingen betreffen zogenaamde toegezegde-bijdrageregelingen. nominale tarief, waarbij rekening wordt gehouden met de fiscale Voor toegezegde-bijdrageregelingen betaalt de Groep op verplichte, faciliteiten. Overigens worden voor de belasting naar winst voor- contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en zieningen getroffen op basis van de resultaten overeenkomstig de verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft winst- en verliesrekening, hetgeen inhoudt dat rekening wordt ge- de Groep geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioen- houden met een voorziening latente belasting. Dienovereenkomstig regelingen. De premies worden verantwoord als personeelskosten als wordt deze voorziening berekend tegen het geldende tarief. deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terug storting leiden of 3.10 Financiële instrumenten tot een vermindering van toekomstige betalingen. De Groep heeft Algemeen ook een aantal toegezegde pensioenregelingen. Hierbij is een Voor de toelichting van primaire financiële instrumenten wordt

36 NDC mediagroep jaarverslag 2016 verwezen naar de specifieke postgewijze toelichting. Hieronder worden de primaire financiële instrumenten van de onderneming en de hiermee verbonden risico’s toegelicht.

Valutarisico NDC mediagroep B.V. is uitsluitend werkzaam in Nederland. De vennootschap loopt geen valutarisico.

Rente- en kasstroomrisico Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt NDC mediagroep B.V. risico ten aanzien van toekomstige kas­ stromen; met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt NDC mediagroep B.V. risico’s over de reële waarde als gevolg van wijzigingen in de marktrente. Met betrekking tot de vorderingen worden geen financiële derivaten met betrekking tot renterisico gecontracteerd.

Reële waarde De reële waarde van de primaire financiële instrumenten benadert de boekwaarde van de primaire financiële instrumenten, tenzij anders weergegeven bij de balansposten.

Kredietrisico NDC mediagroep B.V. heeft geen significante concentraties van kredietrisico. De omzet wordt op maandbasis gefactureerd waardoor geen grote debiteurenposities uitstaan. Hierdoor is het kredietrisico beperkt.

Liquiditeitsrisico NDC mediagroep B.V. heeft kredietfaciliteiten bij FB Oranjewoud en stichting Je Maintiendrai Fonds. Onder contractueel bepaalde voorwaarden kan NDC Mediagroep B.V. gebruik maken van deze faciliteiten.

NDC mediagroep jaarverslag 2016 37 4 Toelichting op de geconsolideerde balans

Vaste Activa

Immateriële vaste activa [4]

Ontwikkelde In duizenden euro’s Goodwill Uitgaverechten software Totaal

Aanschaffingswaarde Saldo per 1 januari 2016 1.717 1.177 1.809 4.703 Investeringen 0 0 910 910 Desinvesteringen 0 0 -670 -670 Saldo per 31 december 2016 1.717 1.177 2.049 4.943

Afschrijvingen Saldo per 1 januari 2016 1.482 1.177 499 3.158 Afschrijvingen 235 0 315 550 Saldo per 31 december 2016 1.717 1.177 814 3.708

Boekwaarde per 1 januari 2016 235 0 1.310 1.545 Investeringen 0 0 910 910 Desinvesteringen 0 0 -670 -670 Afschrijvingen -235 0 -315 -550 Boekwaarde per 31 december 2016 0 0 1.235 1.235

Voor de uitgaverechten gelden afschrijvingstermijnen van 3-20 jaar. De goodwill betreft de betaalde goodwill voor de aankoop van het FD Holding B.V.. Deze wordt in drie jaar afgeschreven. De ontwikkelingskosten software betreft ontwikkelde maatwerksoftware. Deze wordt in drie jaar afgeschreven. De afschrijvingen worden berekend vanaf het moment van ingebruikneming van het actief.

38 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Materiële vaste activa [5]

Bedrijfs­ Andere Vaste bedrijfs- gebouwen Machines vaste bedrijfs­ middelen in In duizenden euro’s Terreinen Installaties middelen uitvoering Totaal

Aanschaffingswaarde Saldo per 1 januari 2016 48.305 27.633 37.415 86 113.439 Investeringen 0 75 529 12 616 Desinvesteringen -19.088 0 0 0 -19.088 Saldo per 31 december 2016 29.217 27.708 37.944 98 94.967

Afschrijvingen Saldo per 1 januari 2016 34.237 15.318 37.134 0 86.689 Afschrijvingen 6 1.695 359 0 2.060 Afschrijvingen desinvesteringen -14.081 0 0 0 -14.081 Duurzame waardevermindering 1.537 0 0 0 1.537 Saldo per 31 december 2016 21.699 17.013 37.493 0 76.205

Boekwaarde per 1 januari 2016 14.068 12.315 281 86 26.750 Investeringen 0 75 529 12 616 Desinvesteringen -5.007 0 0 0 -5.007 Afschrijvingen -1.543 -1.695 -359 0 -3.597 Boekwaarde per 31 december 2016 7.518 10.695 451 98 18.762

De afschrijvingen worden berekend vanaf het moment van ingebruikneming van het actief, met dien verstande dat de afschrijving in het eerste jaar de helft bedraagt van de jaarafschrijvingen. Daarnaast is er ultimo 2016 een extra afwaardering gedaan op het pand aan de Sixmastraat 15 te Leeuwarden van 1.537.000 euro naar de verwachte opbrengstwaarde van 7,5 miljoen euro. Per 1 januari 2017 is dit pand verkocht. Het pand in Groningen is verkocht per 31 december 2016.

De toegepaste afschrijvingspercentages zijn: bedrijfsgebouwen: 3,5% en 4% verbouwingen: 10% machines en installaties:

 rotatiepersen: 7%

 expeditie apparatuur 10%

 overige machines en installaties: 20% 1  automatisering: 20% en 33 /3% andere vaste bedrijfsmiddelen:

 inventarissen: 20%

 vervoermiddelen: 25%

NDC mediagroep jaarverslag 2016 39 > Toelichting op de geconsolideerde balans

Financiële vaste activa

Deelnemingen [6] Hieronder zijn opgenomen de deelnemingen in NDC Participatie B.V. (Groningen 100%), Mediamenu Beheer B.V. ( Groningen 100%) en Mensenlinq B.V.(Groningen 35%).

Het verloop van deze post is als volgt:

In duizenden euro’s 2016 2015

Balans per 1 januari 152 109 Interim dividend -97 -32 55 77 Aandeel in resultaat 62 75 Balans per 31 december 117 152

De deelnemingen in groepsmaatschappijen zijn gewaardeerd op netto-vermogenswaarde. Indien de netto-vermogenswaarde van een groepsmaatschappij negatief is, is deze deelneming op nihil gewaardeerd.

Latente belastingen [7] De latente belastingvorderingen hebben onder andere betrekking op compensabele verliezen.

In duizenden euro’s 2016 2015

Verrekenbare tijdelijke verschillen 1.485 1.540 Latentie fiscaal verrekenbare verliezen 58 980 1.543 2.520

Latente belastingvorderingen en -verplichtingen zijn opgenomen voor verliescompensatie en voor tijdelijke verschillen tussen de waarde van de activa en passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de in deze jaarrekening gevolgde waarderingsgrondslagen anderzijds. Deze worden opgenomen voor de nominale waarde, waarbij wordt uitgegaan van het nominale belastingtarief van 25 %. De verlies­ compensatie heeft betrekking op toekomstige verrekenbare verliezen.

40 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Overige vorderingen [8] Het verloop van deze post is als volgt:

In duizenden euro’s 2016 2015

Balans per 1 januari 62 67 af: Aflossingen -30 -31 Verstrekte leningen 22 26 Storting / herrubricering overgangskas 1.000 0 1.054 62

Onder de overige vorderingen is een vordering op Vastgoed Groningen Ontwikkelingen B.V. opgenomen. Deze vordering betreft een nog te ontvangen bedrag welke in verschillende tranches overgemaakt wordt naarmate het pand Groningen meer verhuurd wordt. Totdat het pand verhuurd wordt kan NDC mediagroep om niet van de kantoorruimte gebruik maken. De vordering wordt in 4 jaar afgeschreven in jaarlijkse termijnen voor het bedrag van de huurwaarde. Tevens worden de ontvangen tranches ten laste van de vordering gebracht. De looptijd van de overige vorderingen is tussen de 1 en 4 jaar.

Vlottende Activa

Voorraden [9]

In duizenden euro’s 2016 2015

Grond en hulpstoffen 315 283 Reserve onderdelen 466 457 Saldo 31 december 781 740

Handelsdebiteuren [10] In het saldo van de handelsdebiteuren is een voorziening op de debiteuren verwerkt van 228.000 euro (2015: 355.000 euro).

Vordering op groepsmaatschappij [11]

In duizenden euro’s 2016 2015

Balans per 1 januari 1.927 1.695 af : Aflossingen -57 0 Verstrekt krediet 0 232 Balans per 31 december 1.870 1.927

Groepsvermogen [12] Het groepsvermogen wordt in de toelichting bij de enkelvoudige balans toegelicht.

NDC mediagroep jaarverslag 2016 41 > Toelichting op de geconsolideerde balans

Pensioenverplichting [13] In de jaarrekening zijn verplichtingen opgenomen uit hoofde van de per balansdatum bestaande, maar nog niet afgefinancierde verplichtingen uit hoofde van de uitvoeringsovereenkomst(en). Aan deze voorzieningen liggen actuariële berekeningen ten grondslag.

De pensioenverplichting is als volgt samengesteld:

In duizenden euro’s 2016 2015

Onvoorwaardelijke indexeringsverplichting 0 0 Overige pensioenverplichtingen (WAO/VUT/individuele regelingen) 552 667 Saldo 31 december 552 667

Inzake de pensioenvoorziening is het volgende mutatieoverzicht op te stellen:

In duizenden euro’s 2016 2015

Saldo per 1 januari 667 748 Af : uitkeringen -115 -81 Saldo 31 december 552 667

De pensioenlasten bedroegen in totaal 2.167.000 euro (2015: 2.973.000 euro).

Overige [14]

In duizenden euro’s 2016 2015

Saldo per 1 januari 2.098 2.628 Toevoeging 158 1.510 Onttrekkingen -1.043 -2.040 Saldo 31 december 1.213 2.098

Specificatie van de voorzieningen

In duizenden euro’s 2016 2015

Reorganisatie 260 1.160 Jubileum voorziening 953 938 Saldo 31 december 1.213 2.098

42 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Per 31 december 2016 is voor reorganisaties een bedrag opgenomen van 260.000 euro. Van deze reorganisatievoorziening heeft een bedrag van 220.000 euro een looptijd van 1 jaar. Het resterende bedrag van 40.000 euro heeft een looptijd tussen de 1 en 3 jaar.

Ook is er een voorziening gevormd voor jubileum uitkeringen van 953.000, deze voorziening heeft een langlopend karakter.

Langlopende schulden [15] Het verloop van de schulden is als volgt:

In duizenden euro’s 2016 2015

Saldo per 1 januari 21.705 22.344 Herfinanciering Stichting FB Oranjewoud 0 21.914 Aflossing lening Stichting FB Oranjewoud /ING -6.500 -22.115 Aflossing lening -24 -438 Saldo 31 december 15.181 21.705

Per 30 juni 2015 heeft een herfinanciering plaats gevonden, waarbij de totale lening van NDC mediagroep B.V. aan ING ter waarde van 22.115 miljoen is afgelost en opnieuw is gefinancierd door Stichting FB Oranjewoud. De rente vergoeding op deze lening bedraagt euribor + 3,5%. In 2016 is het pand Groningen verkocht, hiervan is 4,0 miljoen euro. afgelost op de lening. Tevens is medio 2016 2,5 miljoen euro. afgelost vanuit de operationele kasstroom. In 2017 is het pand Leeuwarden verkocht, de opbrengstwaarde van 7,5 miljoen euro. is afgelost op de lening. In februari 2017 is nog een bedrag van 2,5 miljoen euro afgelost, waardoor de resterende lening ultimo april 2017 5 miljoen euro bedraagt. Deze dient uiterlijk 31 december 2018 terugbetaald te worden. Ten behoeve van deze lening en de rekening courant faciliteit is pandrecht verstrekt op de materiële vaste activa, handelsdebiteuren en domein- en merknamen.

Belastingen en premies sociale verzekeringen [16]

In duizenden euro’s 2016 2015

Te betalen BTW 1.578 2.793 Te betalen premies sociale verzekeringen en loonheffing 2.433 1.343 4.011 4.136

NDC mediagroep jaarverslag 2016 43 > Toelichting op de geconsolideerde balans

Overige schulden [17]

In duizenden euro’s 2016 2015

Vakantietoeslag/-dagen 2.317 4.198 Bezorggelden 1.130 1.084 Vooruitontvangen abonnements gelden 1.795 3.458 Diversen 1.931 1.920 7.173 10.660

Alle overige schulden hebben een looptijd korter dan 1 jaar.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen [18]

In duizenden euro’s 0-1 jaar 1-5 jaar totaal

Huur 130 151 281 Lease Auto's 566 1.219 1.785 Lease overig 50 150 200 Diensten 6.107 9.151 15.258 Diversen 3.286 5.399 8.685 Totaal 10.139 16.070 26.209

Er zijn bankgaranties afgegeven voor een bedrag van 19.000 euro.

Fiscale eenheid De vennootschap met de 100% deelnemingen vormt een fiscale eenheid voor zowel de vennootschapsbelasting als de BTW met de moeder- maatschappij FBJM Media Holding B.V.. Op grond van de standaard voorwaarden zijn de vennootschappen en de met haar gevoegde dochter- ondernemingen ieder hoofdelijk aansprakelijk voor ter zake door de combinatie verschuldigde belasting en verwerking van belastingen binnen fiscale eenheid. De moeder rekent af op basis van fiscale resultaten van de dochters met inachtneming van de toerekening van de voordelen van de fiscale eenheid aan de verschillende maatschappijen die daar van deel uit maken.

44 NDC mediagroep jaarverslag 2016 5 Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening

Omzet [19] De omzet van de groep is als volgt te specificeren:

In duizenden euro’s 2016 2015

Omzet advertenties dagbladen 17.823 18.030 Omzet advertenties HaH bladen 13.740 14.716 Abonnementen en losse verkoop 54.069 54.149 Overige omzet 17.343 13.892 102.975 100.787

Lonen en salarissen [20] De samenstelling is als volgt:

In duizenden euro’s 2016 2015

Lonen en salarissen 31.079 31.497 Pensioenlasten 2.167 2.973 Sociale lasten 4.723 5.130 Overige personeelskosten 5.734 4.135 Toevoeging reorganisatie voorziening 11 1.510 43.714 45.245

In het jaar 2016 had de groep 531 werknemers (fte) (in 2015: 518) in dienst. Alle werknemers waren in 2016, evenals in 2015, werkzaam in Nederland.

Belastingen [21] De belasting over het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening kan als volgt worden toegelicht:

2016 2015

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 3.737 4.144 Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 977 1.185 Effectief belastingtarief 26,0% 29,0% Toepasselijke belastingtarief 25,0% 25,0%

Het effectieve belastingtarief wijkt af van het nominale belastingtarief. Dit wordt veroorzaakt door het resultaat op de deelneming Mensenlinq C.V. en doordat er niet fiscaal verrekenbare goodwill ten laste van de resultatenrekening is gebracht.

NDC mediagroep jaarverslag 2016 45 > Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening

Accountantshonoraria In het jaar 2015 zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria ten laste van het resultaat gebracht:

2016 2015

Totale honoraria voor het onderzoek van de jaarrekening 111.250 115.000 Totale honoraria voor andere controleopdrachten 11.775 15.000 Totale honoraria voor adviesdiensten op fiscaal terrein 13.892 4.000 136.917 134.000

Bovenstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij de vennootschap en de in de consolidatie betrokken maatschappijen zijn uit­ gevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties) en de in rekening gebrachte honoraria van het gehele netwerk waartoe de accountantsorganisatie behoort.

Beloning bestuurders en commissarissen De bezoldiging aan bestuurders bedroeg in 2016 465.000 euro (2015: 376.000 euro)

Verbonden partijen Alle groepsmaatschappijen, zoals opgenomen in paragraaf 1.3, alsmede de deelnemingen toegelicht in paragraaf 6 worden aangemerkt als verbonden partij. Transacties tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd.

46 NDC mediagroep jaarverslag 2016 NDC mediagroep jaarverslag 2016 47 Enkelvoudige balans

In duizenden euro’s Referentie Per 31 december 2016 Per 31 december 2015

Vaste activa

Immateriële vaste activa 22 Goodwill 0 235 Ontwikkelingskosten 1.235 1.310 1.235 1.545 Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen 7.518 14.068 Machines en installaties 103 132 Andere vaste bedrijfsmiddelen 441 254 Vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering 98 56 8.160 14.510 Financiële vaste activa Deelnemingen 23 377 221 Latente belastingen 866 1.816 Overige vorderingen 1.023 56

2.266 2.093

Vlottende activa

Vorderingen Handelsdebiteuren 7.067 6.845 Overige vorderingen 482 613 Vorderingen op groepsmaatschappijen 22.467 21.745 30.016 29.203

Liquide middelen 6.297 5.008

47.974 52.359

48 NDC mediagroep jaarverslag 2016 In duizenden euro’s Referentie Per 31 december 2016 Per 31 december 2015

Eigen vermogen Geplaatst kapitaal 24 18 18 Agio reserve 25 18.828 18.828 Algemene reserve 26 -14.194 -17.153 Onverdeeld resultaat 27 2.760 2.959 7.412 4.652

Voorzieningen Pensioenverplichting 539 650 Overige 28 10.859 10.665 11.398 11.315

Langlopende schulden 15.000 21.500

Kortlopende schulden Schulden aan groepsmaatschappijen 0 83 Overige schulden 14.164 14.809 14.164 14.892

47.974 52.359

NDC mediagroep jaarverslag 2016 49 Enkelvoudige winst- en verliesrekening

In duizenden euro’s 2016 2015

Netto resultaat groepsmaatschappijen -890 1.316 Overige baten en lasten na belasting 3.650 1.643 2.760 2.959

Aangezien de resultaten van de vennootschap zijn verwerkt in de groepsjaarrekening wordt ingevolge artikel 2:402 BW, volstaan met een samenvatting van het resultaat.

50 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Toelichting op de balans en de winst- en verliesrekening

Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalin¬gen van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving.

Grondslagen van waardering en van resultaatbepaling De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de enkelvoudige jaarreke¬ning zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde jaarrekening. Deelnemingen in groepsmaatschappijen worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode in overeenstemming met paragraaf 2.5 in de geconsolideerde jaarrekening.

Voor de grondslagen van de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat wordt verwezen naar de opgenomen toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening.

NDC mediagroep jaarverslag 2016 51 Toelichting op de enkelvoudige balans

Vaste activa

Immateriële vaste activa [22]

Ontwikkelings- kosten In duizenden euro’s Goodwill Uitgaverechten software Totaal

Aanschaffingswaarde Saldo per 1 januari 2016 1.717 1.177 1.809 4.703 Investeringen 0 0 910 910 Desinvesteringen 0 0 -670 -670 Saldo per 31 december 2016 1.717 1.177 2.049 4.943

Afschrijvingen Saldo per 1 januari 2016 1.482 1.177 499 3.158 Afschrijvingen 235 0 315 550 Saldo per 31 december 2016 1.717 1.177 814 3.708

Boekwaarde per 1 januari 2016 235 0 1.310 1.545 Investeringen 0 0 910 910 Afschrijvingen -235 0 -315 -550 Boekwaarde per 31 december 2016 0 0 1.235 1.235

Financiële vaste activa

Deelnemingen [23]

In duizenden euro’s 2016 2015

Saldo per 1 januari 221 366 Interim dividend -97 -444 Aandeel in resultaat 62 61 Presentatie wijziging 0 0 Resultaat groepsmaatschappijen -890 1.316 Gepresenteerd onder voorziening deelneming 1.081 -1.078 Saldo 31 december 377 221

De deelnemingen in groepsmaatschappijen zijn gewaardeerd op netto-vermogenswaarde. Indien de netto-vermogenswaarde van een groeps- maatschappij negatief is, is deze deelneming op nihil gewaardeerd. Voor de negatieve waarde is ultimo 2016 vervolgens een bedrag van 9,6 miljoen euro onder de overige voorzieningen opgenomen.

52 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Eigen vermogen

Geplaatst kapitaal [24] De vennootschap heeft per 31 december 2016 90.000 gewone aandelen en 1 prioriteits aandeel geplaatst. De nominale waarde bedraagt 1,00 euro per aandeel. 18.152 aandelen zijn volgestort.

Het verloop kan als volgt worden weergegeven:

In duizenden euro’s 2015 2014

Geplaatst kapitaal Saldo per 1 januari 18 18 Mutatie 0 0 Saldo 31 december 18 18

Agio Reserve [25] Saldo 1 januari 18.828 18.828 Agio storting 0 0 Saldo 31 december 18.828 18.828

Algemene reserve [26] Saldo 1 januari -17.153 -7.076 Toevoeging aan algemene reserve 2.959 -10.077 Saldo 31 december -14.194 -17.153

Onverdeeld resultaat [27] Saldo per 1 januari 2.959 -10.077 Bij: onverdeeld resultaat 2.760 2.959 Bij: toevoeging algemene reserve -2.959 10.077 Saldo 31 december 2.760 2.959

Totaal eigen vermogen 7.412 4.652

Voorstel resultaatverwerking Vooruitlopend op een desbetreffend besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders is overeenkomstig artikel 28 van de statuten het resultaat groot 2.760.000 euro toegevoegd aan de algemene reserve.

NDC mediagroep jaarverslag 2016 53 > Toelichting op de enkelvoudige balans

Overige voorzieningen [28]

In duizenden euro’s 2016 2015

Reorganisatie 260 1.160 Jubileum voorziening 938 938 Voorziening deelneming 9.646 8.567 Saldo 31 december 10.859 10.665

Gebeurtenissen na balansdatum Er is geen sprake van gebeurtenissen na balansdatum met een (mogelijke) impact op de jaarrekening 2016.

Per 1 januari 2017 is het pand van NDC mediagroep B.V. aan de Sixmastraat 15 te Leeuwarden via een sale and lease back constructie verkocht aan stichting FB Oranjewoud voor een bedrag van 7.500.000 euro. Dit bedrag is afgelost op de lening.

Tevens is medio februari 2017 nog een bedrag van 2.500.000 euro afgelost, zodat nu een langlopende lening resteert van 5.000.000 euro.

54 NDC mediagroep jaarverslag 2016 Leeuwarden, 28 april 2017

NDC mediagroep B.V. Postbus 394 8901 BD Leeuwarden

De directie,

D. Boonstra J. Schiphorst

NDC mediagroep jaarverslag 2016 55 Overige gegevens

Statutaire winstverdeling

In artikel 30 van de statuten is bepaald hoe de winst wordt verdeeld aan de aandeelhouders. Uit de winst behaald in een boekjaar wordt eerst, zo mogelijk op het prioriteits aandeel uitgekeerd een percentage van het nominale bedrag van het aandeel gelijk aan het percentage van de wettelijke rente per laatste dag van dat boekjaar. Op het prioriteitsaandeel zal behoudens het bepaalde artikel 33 lid 5 geen verdere uitkering van winst geschieden. De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen groter is dan het bedrag van het geplaatste kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. Uitkeringen van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. Dividenden worden betaalbaar gesteld vier weken na vaststelling, tenzij de algemene vergadering daartoe een andere datum bepaald. Uitkeringen ten laste van de reserves van de vennootschap kunnen slechts geschieden krachtens een besluit van de algemene vergadering, genomen met goedkeuring van de directie en de raad van commissarissen.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

De cijfers over het boekjaar 2016, die zijn opgenomen in dit jaarverslag, zijn afkomstig uit de jaarrekening 2016. Over de jaarrekening 2016 van NDC mediagroep B.V. is een controleverklaring van de onafhankelijke accountant afgegeven, gedateerd 28 april 2017.

56 NDC mediagroep jaarverslag 2016 www.ndcmediagroep.nl

Locatie Leeuwarden Locatie Groningen Sixmastraat 15, 8932 PA Leeuwarden Lubeckweg 2, 9723 HE Groningen Postbus 394, 8901 BD Leeuwarden Postbus 60, 9700 MC Groningen Telefoon 058 - 284 58 45 Telefoon 050 - 584 44 44