40. Y¨oneylemAra¸stırması- End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz 2021

BILD˙ IR˙ I˙ OZETLER¨ I˙ KONGREMIZ˙ I˙ DESTEKLEYEN SPONSORLARIMIZA TES¸EKKURLER¨ IM˙ IZ˙ I˙ SUNARIZ

ALTIN SPONSORLAR

GUM¨ US¸SPONSORLAR¨ I¸cindekiler˙

1 YAEM 2021 4 1.1 Kongre Ba¸skanından...... 4 1.2 Y¨oneylemAra¸stırmasıDerne˘giBa¸skanından...... 5 1.3 Program...... 6

2 Kurullar 9 2.1 Kongre Ba¸skanı...... 9 2.2 Program Kurulu Ba¸skanları...... 9 2.3 D¨uzenlemeKurulu...... 9 2.4 Bilim Kurulu...... 9

3 Davetli Konu¸smacılar 11

4 Paralel Oturumlar 14 4.1 5 Temmuz 2021 Pazartesi 11:15 - 12:45...... 14 4.1.1 Ara¸cRotalama 1...... 14 4.1.2 Eniyileme Uygulamaları 1...... 15 4.1.3 C¸ok Ama¸clıKarar Verme 1...... 17 4.1.4 Bulanık Mantık...... 18 4.1.5 Veri Analiti˘gi1...... 19 4.1.6 Veri Analizi 1...... 20 4.1.7 C¸izelgeleme...... 22 4.1.8 Enerji Sistemleri 1...... 23 4.1.9 Stok Planlama...... 24 4.1.10 Uygulamalı Finans...... 26 4.1.11 Kablosuz A˘glarda Eniyileme...... 27 4.2 5 Temmuz 2021 Pazartesi 13:45 - 15:15...... 29 4.2.1 Ara¸cRotalama 2...... 29 4.2.2 Eniyileme Uygulamaları 2...... 30 4.2.3 C¸ok Ama¸clıKarar Verme 2...... 31 4.2.4 Sa˘glıkAlanında Sistem Dinamikleri Uygulamaları...... 33 4.2.5 Veri Analiti˘gi2...... 34 4.2.6 Yalın D¨on¨u¸s¨um...... 35 4.2.7 C¸izge Kuramı ve Uygulamaları 1...... 37 4.2.8 Enerji Sistemleri 2...... 38 4.2.9 Tedarik Zinciri Y¨onetimi1...... 39 4.2.10 Fiyatlandırma ve C¸e¸sitPlanlama...... 41

1 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

4.3 5 Temmuz 2021 Pazartesi 15:30 - 17:00...... 42 4.3.1 Ara¸cRotalama 3...... 42 4.3.2 Eniyileme Uygulamaları 3...... 43 4.3.3 Lojistik Y¨onetimi...... 45 4.3.4 Sa˘glıkSistemleri Uygulamaları 1...... 46 4.3.5 Veri Analiti˘gi3...... 47 4.3.6 Veriye Dayalı Uretim¨ Planlama ve Kontrol¨u...... 48 4.3.7 C¸izge Kuramı ve Uygulamaları 2...... 49 4.3.8 G¨u¸cSistemleri Modellemesi...... 51 4.3.9 Tedarik Zinciri Y¨onetimi2...... 52 4.3.10 Perakende ve Hizmet Sekt¨orlerindeGelir Y¨onetimiUygulamaları...... 54 4.3.11 Monte Carlo Y¨ontemleri...... 55 4.4 6 Temmuz 2021 Salı 09:30 - 11:00...... 56 4.4.1 Ara¸cRotalama 4...... 56 4.4.2 Eniyileme Uygulamaları 4...... 57 4.4.3 C¸ok Ama¸clı/Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme 1...... 58 4.4.4 Sa˘glıkSistemleri Uygulamaları 2: Tu˘gbaC¸ayırlı Oturumu...... 60 4.4.5 Veri Analiti˘gi4...... 61 4.4.6 Uretim¨ Y¨onetimi1...... 63 4.4.7 Karar Analizi Uygulamaları...... 64 4.4.8 Enerji Sistemleri 3...... 65 4.4.9 Rassal S¨ure¸cler1...... 67 4.4.10 Kombinatoryal Optimizasyon 1...... 68 4.5 6 Temmuz 2021 Salı 11:15 - 12:45...... 69 4.5.1 Ara¸cRotalama 5...... 69 4.5.2 Eniyileme Uygulamaları 5...... 70 4.5.3 C¸ok Ama¸clı/Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme 2...... 71 4.5.4 Sa˘glıkSistemleri Uygulamaları 3...... 73 4.5.5 Veri Analiti˘gi5...... 74 4.5.6 Uretim¨ Y¨onetimi2...... 75 4.5.7 S¨urd¨ur¨ulebilirlik 1...... 77 4.5.8 Elektrik G¨u¸cSistemleri I¸cinY¨oneylemAra¸stırması˙ ...... 79 4.5.9 Rassal S¨ure¸cler2...... 80 4.5.10 Kombinatoryal Optimizasyon 2...... 81 4.6 6 Temmuz 2021 Salı 13:45 - 15:15...... 83 4.6.1 Ara¸cRotalama 6...... 83 4.6.2 Eniyileme Uygulamaları 6...... 84 4.6.3 E˘gitimUygulamaları...... 85 4.6.4 Sa˘glıkSistemleri Uygulamaları 4...... 86 4.6.5 Veri Analiti˘gi6...... 87 4.6.6 Uretimde¨ Yapay Zeka Uygulamaları...... 89 4.6.7 S¨urd¨ur¨ulebilirlik 2...... 90 4.6.8 Finansta Sayısal Ara¸stırmaUygulamaları...... 91 4.6.9 Rassal S¨ure¸cler3...... 92 4.6.10 Kombinatoryal Optimizasyon 3...... 93

2 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

4.7 7 Temmuz 2021 C¸ar¸samba09:30 - 11:00...... 94 4.7.1 Veri Analizi 2...... 94 4.7.2 Eniyileme Uygulamaları 7...... 95 4.7.3 C¸ok Ama¸clı/Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme 3...... 96 4.7.4 Sa˘glıkSistemleri Uygulamaları 5...... 98 4.7.5 Veri Analiti˘gi7...... 99 4.7.6 Kalite Y¨onetimi1...... 100 4.7.7 Sosyal A˘glar 1...... 102 4.7.8 Finansta Veri Analizi...... 103 4.7.9 Rassal S¨ure¸cler4...... 104 4.7.10 Kombinatoryal Optimizasyon 4...... 105 4.8 7 Temmuz 2021 C¸ar¸samba11:15 - 12:45...... 106 4.8.1 Insani˙ Yardım Lojisti˘gi...... 106 4.8.2 Eniyileme Uygulamaları 8...... 107 4.8.3 C¸ok Ama¸clı/Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme 4...... 109 4.8.4 Sa˘glıkSistemleri Uygulamaları 6...... 111 4.8.5 Veri Analiti˘gi8...... 112 4.8.6 Kalite Y¨onetimi2...... 113 4.8.7 Sosyal A˘glar 2...... 115 4.8.8 Gelir Y¨onetimi...... 116 4.8.9 Rassal S¨ure¸cler5...... 118 4.8.10 Kombinatoryal Optimizasyon 5...... 119

5 Bildiriler Listesi 122 5.1 Kongre Istatistikleri˙ ...... 134

3 / 134 1

YAEM 2021

1.1 Kongre Ba¸skanından

De˘gerliKatılımcılar, 40. Y¨oneylemAra¸stırmasıve End¨ustriM¨uhendisli˘gi(YA/EM) Kongresine ho¸sgeldiniz. 40. Kongremizi 2020 yılında Bo˘gazi¸ci Universitesinde¨ d¨uzenlemeyi beklerken ¨once2021 yazına erteledik, ardından kongreyi ¸cevrimi¸ciplatform ¨uzerinde uzaktan yapmaya karar verdik. Bunu yapmamızın nedeni 2020 yılının ba¸sındanberi t¨umd¨unyayı etkisi altına alan Covid-19 Pandemisi oldu. Bu ola˘gandı¸sıd¨onem,t¨umd¨unya gibi T¨urkiye’yi de etkilerken hepimizi aylarca evlerimize kapadı. E˘gitim-¨o˘gretim- ara¸stırmafaaliyetlerimizi uzaktan yapmak zorunda kaldık. Bu deneyimin hepimizde iyi-k¨ot¨uetkileri oldu. Y¨uksek¨o˘gretimde ¨o˘grencilerimizdenve meslekta¸slarımızdan uzak kalırken neredeyse her g¨und¨unyanın bir k¨o¸sesinded¨uzenlenenakademik faaliyetlere uzaktan katılabilir olduk. 1975’te ilkini d¨uzenledi˘gimiz,40 yıllık gelene˘giolan kongremizi bu ortamda ilk kez uzaktan d¨uzenliyoruz. Temel ilgi ve ¸calı¸smaalanlarımız olan ¨uretim, da˘gıtım,sa˘glık,ula¸stırmave enerji sistemleri pandemiden ¸coketkilendi. YA/EM ¸calı¸sanları yeteneklerini ve enerjilerini pandeminin etkilerini azaltmaya ve pandemi sonrası d¨unyaya hazırlanmaya y¨onelttiler.Veriye dayalı etkin politikalar geli¸stirmede YA/EM ¸calı¸sanlarının ¨onemlikatkıları oldu. Kongremizin teması olan “Veri C¸a˘gındaYA/EM”, pandemi nedeni ile kar¸sıla¸stı˘gımız en g¨u¸cve belirsizliklerle dolu bu problemde tam anlamını buldu. Kongre s¨uresincebu yakla¸sımınba¸sarılı ¨orneklerinidinleme fırsatı bulaca˘gız. Ote¨ yandan, pandemiden ba˘gımsızolarak “veri ¸ca˘gı”,artık her i¸sleminkayıt altına alındı˘gıve veriye eri¸simin¸cokarttı˘gıbir d¨unyada bize zaten yeni zorluklar ve fırsatlar sunuyordu. Istatistik,˙ yapay ¨o˘grenmeve di˘gerampirik alanlarda ¸calı¸sanlarımız dı¸sında kalanlar i¸cinveri ilgi alanımıza pek girmiyor, modellerimizde dı¸sarıdan verilen bir parametre olarak yer alıyordu. Oysa artık en iyi ¸c¨oz¨um¨uelimizdeki veriyi en uygun ¸sekilde kullanarak bulmaya ¸calı¸sıyoruz. Veri, t¨um¸calı¸smalarımızın merkezine yerle¸sti. Kongredeki davetli konu¸smacılarımız ve sunulan bildirilerin ¸co˘gubizi bu ¨onemi hızla artan heyecanlı ara¸stırma d¨unyasının en g¨uncelkonuları ile bir araya getiriyor. Kongremizi d¨uzenledi˘gimizbu g¨unlerdeakademik ¨ozg¨url¨ukve ¨universite¨ozerkli˘gikavramları yeniden tartı¸smaya a¸cıldı.Merak etti˘gimizbir konuyu herhangi bir baskı g¨ormeden¨o˘grenme,ara¸stırma,¨o˘gretmeve yayma hakkı olan akademik ¨ozg¨url¨uk, ¨universitede¸calı¸sanların en temel hakkı ve sorumlulu˘gu. Bu evrensel hak ve sorumlulu˘gumuzuteminat altına almak i¸cin ¨universitelerimizinmali, idari, istihdam ve akademik alanda ¨ozerkolmasına ihtiya¸cvar. YA/EM ¸calı¸sanları ve ¨o˘grencileri olarak tasarladı˘gımızve planladı˘gımızsistemlerin hangi niteliklerinin onları etkin, adil, ¸seffaf,hesap verebilir, g¨uvenilirve kamu yararı ¨uretirkıldı˘gınıbelirlemek bizim uzmanlık alanımız. YA/EM ¸calı¸sanlarını, ¨on¨um¨uzdekihaftalarda ¨universiteyi yeniden tasarlamak konusundaki tartı¸smalara etkin katılmaya davet ediyorum. Kongrede bildiri sunan, oturum d¨uzenleyen, oturum ba¸skanlı˘gıyapan, yarı¸smalar ve ¨od¨ullereba¸svuran,kurullarda, j¨urilerde yer alan t¨umkatılımcılarımıza; bir yıl ertelenmesine ra˘gmenkongreden deste˘gini¸cekmeyen destek¸cilerimizeve Y¨oneylem Ara¸stırması Derne˘ginete¸sekk¨urederim.

Saygılarımla. Prof. Dr. Taner Bilgi¸c Kongre Ba¸skanı

4 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

1.2 Y¨oneylemAra¸stırmasıDerne˘giBa¸skanından

40. Y¨oneylem Ara¸stırması ve End¨ustriM¨uhendisli˘gi Ulusal Kongresinin de˘gerli katılımcıları, kongremize ho¸sgeldiniz. Y¨oneylemAra¸stırmasıDerne˘giY¨onetimKurulu ve t¨um¨uyelerimiz adına kongremize ev sahipli˘giyapan Kongre Ba¸skanı Prof. Dr. Taner Bilgi¸cve Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ End¨ustriM¨uhendisli˘giB¨ol¨um¨u¨o˘gretim¨uyeleri, asistanları ve ¨o˘grencilerine t¨umdernek ¨uyelerimiz adına te¸sekk¨urederim. 1975 yılından beri her yıl d¨uzenlenenKongrelerimiz ¨ulkemizin en k¨okl¨umesleki ve bilimsel organizasyonlarından birisidir. Kon- gremiz her yıl bir End¨ustriM¨uhendisli˘giB¨ol¨um¨u’n¨unhimayesinde ger¸cekle¸stirilmektedir.Kongrelerimiz aracılı˘gıylaEnd¨ustri M¨uhendisli˘gi,Y¨oneylemAra¸stırmasıve ilgili alanlarda ara¸stırmalar yapan bilim insanlarıyla, kamu, i¸sve sanayi d¨unyasının se¸ckintemsilcilerini bir araya getiren bir platform olu¸sturmayı hedeflemekteyiz. Pandemi s¨urecindeb¨oylekapsamlı bir bildiri sunum programı ve ¨ozeloturumlar d¨uzenleyen program komitesi ba¸skanları I.˙ Kuban Altınel ve Refik G¨ull¨u’ye te¸sekk¨ured- erim. Bu yıl 40.’sını d¨uzenledi˘gimizkongremize derne˘gimizeilk kurulu¸sg¨unlerindenberi b¨uy¨ukbir destek veren Bo˘gazi¸ci Universitesi’nin¨ ev sahipli˘giyapmasından ayrı bir mutluluk duyuyorum. Bu kongre kapsamında bir araya getirdi˘gimizY¨oneylemAra¸stırmasıve End¨ustriM¨uhendisli˘gidisiplinleri farklı tarihlerde ve farklı beklentilere kar¸sılıkolarak bilim d¨unyasına eklendiler. Y¨oneylemara¸stırmasıdisiplinin de, farklı alanlardan gelen ara¸stırmacıların olu¸sturdu˘gutakımların karma¸sıkproblemleri ¨ozg¨urcetartı¸sıp¸c¨oz¨umler¨uretmesi¨onemlibir yer tutar. Di˘ger yandan End¨ustriM¨uhendisli˘gi19. y¨uzyılsonunda insanlı˘gıntanı¸stı˘gısanayi devrimiyle birlikte kısıtlı kaynakların etkin ve verimli y¨onetilmesinihedeflemektedir. Bu hedefleri bir araya getirdi˘gimizulusal kongrelerimizin amacı toplum yararına ¨uretilenbilgi ve alanımızdaki mesleki deneyimin adilce payla¸sımıdır. Bu do˘grultudakongre kapsamında d¨uzenledi˘gimiz YAD Uygulama Od¨ul¨uve¨ farklı ¨universitelerden lisans ¨o˘grencileritarafından end¨ustrim¨uhendisli˘gi– y¨oneylemara¸stırması alanlarında ger¸cekle¸stirilena˘gırlıklıolarak bitirme proje ¸calı¸smalarının de˘gerlendirildi˘giYAEM ¨o˘grenciproje yarı¸smasınason derece ba¸sarılı projeleriyle katılan t¨umkatılımcılarımıza, de˘gerlendirmej¨uri¨uyelerine ve bu yarı¸smaları koordine eden Z. Caner Ta¸skınve Mustafa Baydo˘gan’ate¸sekk¨urederim. Kongre temamız olan ‘Veri C¸a˘gındaYA/EM’ ba¸slı˘gıaltında yeni bir devrimin mesle˘gimizeolan etkilerini ve bizim meslek olarak katkılarımızı tartı¸saca˘gız.40. YA/EM Ulusal Kongremizin hepimiz i¸cinverimli ve ba¸sarılı ge¸cmesidileklerimle, t¨um katılımcılara saygılarımı sunarım.

Prof. Dr. M. Selim Akt¨urk Y¨oneylemAra¸stırmasıDerne˘giBa¸skanı

5 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙ 1.3 Program

6 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

7 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

8 / 134 2

Kurullar

2.1 Kongre Ba¸skanı

Taner Bilgi¸c,Bo˘gazi¸ci Universitesi¨

2.2 Program Kurulu Ba¸skanları

I.˙ Kuban Altınel, Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ Refik G¨ull¨u,Bo˘gazi¸ci Universitesi¨

2.3 D¨uzenlemeKurulu

Necati Aras, Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ Refik G¨ull¨u,Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ Umit¨ Bilge, Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ Tınaz Ekim-A¸sıcı,Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ G¨onen¸cY¨ucel,Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ Mustafa Baydo˘gan,Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ Aybek Korugan, Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ Z. Caner Ta¸skın,Bo˘gazi¸ci Universitesi¨ Ali Tamer Unal,¨ Bo˘gazi¸ci Universitesi¨

2.4 Bilim Kurulu

Fikri Karaesmen, Ko¸c Universitesi¨ Nesim Erkip, Bilkent Universitesi¨ Meral Azizo˘glu,Orta Do˘guTeknik Universitesi¨ Tahir Hanalio˘glu,TOBB Universitesi¨ Ilker˙ Topcu, Istanbul˙ Teknik Universitesi¨ Ekrem Duman, Ozye˘gin¨ Universitesi¨ Temel Oncan,¨ Galatasaray Universitesi¨ Umut Rıfat Tuzkaya, Yıldız Teknik Universitesi¨ Ka˘ganG¨okbayrak, Hacettepe Universitesi¨ Seniye Umit¨ Oktay Fırat, Marmara Universitesi¨ Semra A˘gralı,MEF Universitesi¨ Zeki Aya˘g,Kadir Has Universitesi¨ Fulya Altıparmak, Gazi Universitesi¨ Mehmet Cemali Din¸cer,Ya¸sar Universitesi¨ Levent Kandiller, Ya¸sar Universitesi¨

9 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Berna Dengiz, Ba¸skent Universitesi¨ Bahadır Tunaboylu, Istanbul˙ S¸ehir Universitesi¨ Ay¸seT¨ulinAktin, Istanbul˙ K¨ult¨ur Universitesi¨ Adil Baykaso˘glu,Dokuz Eyl¨ul Universitesi¨ Ihsan˙ Sabuncuo˘glu,Abdullah G¨ul Universitesi¨ M¨ujganSa˘gır,Eski¸sehirOsmangazi Universitesi¨ Refail Kasımbeyli, Eski¸sehirTeknik Universitesi¨ Zerrin Alada˘g,Kocaeli Universitesi¨ Barı¸sBalcıo˘glu,Sabancı Universitesi¨ Burak Birg¨olen,Kırıkkale Universitesi¨ Erdal Emel, Uluda˘g Universitesi¨ Rızvan Erol, C¸ukurova Universitesi¨ Serkan Eryılmaz, Atılım Universitesi¨ Reha Yolalan, Tekfen Holding Bahar Yeti¸sKara, Bilkent Universitesi¨ Yasemin Serin, Orta Do˘guTeknik Universitesi¨

10 / 134 3

Davetli Konu¸smacılar

Pınar Keskinocak, Georgia Tech School of Industrial and Systems Engineering “Modeling Infectious Diseases, Evaluating Intervention Strategies, and Resource Allocation”

Infectious diseases continue to pose a major threat for populations around the world, despite much progress in science and medicine over the past decades. Mathematical models can help our understanding of disease progression in individuals and spread/prevalence across the population. Pharmaceutical and non-pharmaceutical interventions play an important role in infectious disease control. When there are limited resources for interventions, e.g., for prevention or treatment, modeling can also help in resource allocation, e.g., identifying which combinations of interventions would be most effective for different geographic regions, subpopulations, or individuals. In this presentation, we will share examples of such models and insights about how they might inform decisions in practice.

Bio: Pınar Keskinocak is the William W. George Chair and Professor in the School of Industrial and Systems Engineering and the co-founder and Director of the Center for Health and Humanitarian Systems at Georgia Institute of Technology. Dr. Keskinocak’s research focuses on the applications of quantitative methods and analytics to have a positive impact in society, particularly in healthcare and humanitarian systems. Her recent work has addressed a broad range of topics such as infectious disease modeling, evaluating intervention strategies, and resource allocation; catch-up scheduling for vaccinations; decision-support for organ transplant; hospital operations management; and disaster preparedness and response. She has worked on projects with a variety of governmental and non-governmental organizations, and healthcare providers, including American Red Cross, CARE, Carter Center, CDC, Children’s Healthcare of Atlanta, Emory Healthcare, Grady Hospital, and Task Force for Global Health. Her work has been published in numerous peer-reviewed journals. Dr. Keskinocak is an INFORMS Fellow, served as the 2020 President of INFORMS, and has served in various other roles within the society over the years, including INFORMS Secretary, INFORMS Vice President for Membership and Professional Recognition, President of the Women on OR/MS Forum, President of the Public Sector OR Section, and Department Editor for Operations Research. She has also been an active member of other professional societies including IISE.

L. Beril Toktay, Georgia Tech Scheller College of Business “Sustainable Operations Management: Review and Future Directions”

This talk will review the evolution of sustainable operations management research over the last 20 years, providing a “big picture” overview of trends in the sustainable operations management research in Operations Management journals, along with an impact assessment both inside and outside the boundaries of operations management research. We will conclude by proposing a number of future research directions.

Bio: L. Beril Toktay is Professor of Operations Management, Brady Family Chairholder and ADVANCE Professor at the Georgia Tech Scheller College of Business. Her primary research area is sustainable operations and supply chain manage- ment, with an emphasis on circular economy models. Her articles have appeared in Management Science, Manufacturing & Service Operations Management (M&SOM), Operations Research, Production and Operations Management (POM) and Industrial Ecology. Her research has been funded by several National Science Foundation and other foundation grants, and has been recognized as recipient of the Management Science Best Paper Award and the M&SOM Responsible Research Award. She held leadership roles including Area Editor in Operations Research and MSOM Society President, and is currently INFORMS VP of Marketing, Communications and Outreach. She became a Distinguished Fellow of the MSOM Society in 2017 and received the MSOM Distinguished Service Award in 2018. At Georgia Tech, she is the founding Faculty

11 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Director of the Ray C. Anderson Center for Sustainable Business and the Executive Faculty Co-Director of the Office of Serve-Learn-Sustain. Dr. Toktay obtained a BS in Industrial Engineering and Mathematics from Bo˘gazi¸ciUniversity, an MS in Industrial Engineering from Purdue University, a PhD in Operations Research from MIT, and was formerly Associate Professor of Operations Management at INSEAD.

Oktay Gunluk, Cornell ORIE “Fair and Interpretable Decision Rules for Binary Classification”

We consider the problem of building Boolean rule sets in disjunctive normal form (DNF), an interpretable model for binary classification, subject to fairness constraints. We formulate an integer program that maximizes classification accuracy with explicit constraints on two different measures of classification parity: equality of opportunity, and equalized odds. Column generation framework, with a novel formulation, is used to efficiently search over exponentially many possible rules, eliminating the need for heuristic rule mining. Empirical results on three standard fair machine learning datasets show that our algorithm performs well compared to other state-of-the-art methods. Joint work with Connor Lawless

Bio: Oktay Gunluk joined the School of Operations Research and Information Engineering faculty in January 2020. Before joining Cornell, he was the manager of the Mathematical Optimization and Algorithms group at IBM Research. He has also spent three years as a researcher in the Operations Research group in AT&T Labs. At both of these industrial labs, in addition to basic research in mathematical optimization, he has worked on various large-scale applied optimization projects for internal and external customers. His main research interests are related to theoretical and computational aspects of discrete optimization problems, mainly in the area of integer programing. In particular, his main body of work is in the area of cutting planes for mixed-integer sets. Some of his recent work focuses on developing integer programming-based approaches to classification problems in machine learning. He has B.S./M.S. degrees in Industrial Engineering from Bo˘gazi¸ci University (1987/1989), and M.S./Ph.D. degrees in Operations Research) from Columbia University (1993/1995).

H¨useyinTopalo˘glu,Cornell ORIE “Performance Guarantees for Network Revenue Management via Approximate Dynamic Programming”

In network revenue management problems, we have access to a set of resources with limited capacities. Requests for products sequentially arrive over time. If we accept a request for a product, then we generate a certain revenue and consume the capacities of a combination of resources, both depending on the product that is requested. The goal is to find a policy to decide which product requests to accept so as to maximize the total expected revenue over a finite selling horizon. Network revenue management problems find applications in a variety of settings. When selling airline tickets, for example, resources take the form of capacities on the flight legs and products take the form of itineraries with connecting flights. When managing cloud computing systems, resources take the form of computing capacities of different types and products take the form of requests for computing capacity for different durations. One can formulate network revenue management problems as a dynamic program, but the state variable in such a dynamic program ends up being a high-dimensional vector keeping the remaining capacities of the resources; hence solving the dynamic program is computationally prohibitive. We present an approach to approximate the value functions in the dynamic program. The approximations to the value functions have tunable parameters. We show how to tune the parameters so that the policies induced by our value function approximations have performance guarantees. In particular, if each product uses at most L resources, then our policy is guaranteed to obtain at least 1/(1+L) fraction of the optimal total expected revenue. This performance guarantee is near-optimal in the sense that improving it by more than a factor of log L is provably hard. Numerical work indicates that our policies perform remarkably well when compared with efficiently-computable upper bounds on the optimal total expected revenues. This is joint work with Yuhang Ma from Uber, Paat Rusmevichientong from University of Southern California, and Mika Sumida from Cornell University.

Bio: Huseyin Topaloglu is a Professor at Cornell Tech and in the Operations Research and Information Engineering Department at Cornell University. He received his Ph.D. from Princeton University in Operations Research and Financial Engineering in 2001. He has been a member of the Cornell faculty since 2002. He holds a B.S. degree in Industrial Engineering from Bo˘gazi¸ciUniversity. His research interests are in pricing, retail operations, logistics and supply chain management. Currently, he develops technology to price products such as airline tickets and hotel rooms in response to dynamic demand, and to find right product assortments to display to consumers in online retail by taking advantage of their past purchase patterns. He was the recipient of INFORMS Revenue Management Section Prize in 2010.

12 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Bora Keskin, Duke University “Personalized Dynamic Pricing with Machine Learning”

This talk will feature state-of-the-art models and methods in personalized dynamic pricing with demand learning. In this context, we consider a seller who can dynamically adjust the price of a product at the individual customer level, by utilizing information about customers’ characteristics encoded as a d-dimensional feature vector. We assume a personalized demand model, parameters of which depend on s out of the d features. The seller initially does not know the relationship between the customer features and the product demand, but learns this through sales observations over a selling horizon of T periods. We prove that the seller’s expected regret, i.e., the revenue loss against a clairvoyant who knows the underlying demand relationship, is at least of order sT 1/2 under any admissible policy. We then design a near-optimal pricing policy for a “semi-clairvoyant” seller (who knows which s of the d features are in the demand model) that achieves an expected regret of order sT 1/2log(T ). We extend this policy to a more realistic setting where the seller does not know the true demand predictors, and show this policy has an expected regret of order sT 1/2[log(d) + log(T )], which is also near-optimal. Finally, we test our theory on simulated data and on a data set from an online auto loan company in the United States. On both data sets, our experimentation-based pricing policy is superior to intuitive and/or widely-practiced customized pricing methods such as myopic pricing and segment-then-optimize policies. Furthermore, our policy improves upon the loan company’s historical pricing decisions by 47% in expected revenue over a six-month period. Link for the Paper: https://ssrn.com/abstract=2972985

Bio: Bora Keskin is an Assistant Professor in the Operations Management area at the Fuqua School of Business at Duke University. Bora received his B.S. in Industrial Engineering and Mathematics from Bo˘gazi¸ciUniversity in 2007, and his Ph.D. from the Graduate School of Business at Stanford University in 2012. Before joining the faculty at Duke University in 2015, he worked at McKinsey & Company as a consultant in banking and telecommunications industries, and at the University of Chicago as an Assistant Professor of Operations Management. Bora’s main research studies management problems that involve decision making under uncertainty. In particular he is interested in stochastic models and their application to revenue management, dynamic pricing, statistical learning, machine learning, and product differentiation. Bora has published papers in leading research journals such as Management Science, Operations Research, Manufacturing and Service Operations Management, and Mathematics of Operations Research. In 2019, Bora was awarded the Lanchester Prize for the development of a novel paradigm for the modeling and analysis of online dynamic optimization problems that are subject to temporal uncertainty.

13 / 134 4

Paralel Oturumlar

Kongrenin 1. g¨un¨u11:15-12:45 zaman diliminde 9 adet paralel oturum, 14:45-16:15 zaman diliminde 8 adet paralel oturum, 16:30-18:00 zaman diliminde 8 paralel oturum, 2. g¨un¨unde09:00-10:30 zaman diliminde 10 paralel oturum, 10:45-12:15 zaman diliminde 10 paralel oturum, 14:45-16:15 zaman diliminde 10 paralel oturum, 16:30-18:00 zaman diliminde 10 paralel oturum ve 3. g¨un¨unde09:00-10:45 zaman diliminde 7 paralel oturum, 13:45-15:00 zaman diliminde 6 paralel oturum olmak ¨uzeretoplam 78 oturum d¨uzenlenmi¸stir.

4.1 5 Temmuz 2021 Pazartesi 11:15 - 12:45 investigate the trade-offs associated with operating multiple depots and adopting different refueling policies to provide PA01 further insights for both academicians and practitioners. Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 1 2. Branch-And-Price-And-Cut Methods For The Elec- tric Vehicle Routing Problem With Time Windows

Ece Duman 4.1.1 Ara¸cRotalama 1 Duygu Ta¸s B¨ulentC¸atay Oturum Ba¸skanı : Mir Ehsan Hesam Sadati

We address the electric vehicle routing problem with time 1. Multi-Depot Green Vehicle Routing Problem windows and propose two branch-and-price-and-cut methods based on a column generation algorithm. One is an exact al- Mir Ehsan Hesam Sadati gorithm whereas the other is a heuristic method. The pricing B¨ulentC¸atay sub-problem of the column generation method is solved using a label correcting algorithm. The algorithms are strength- The Multi-Depot Green Vehicle Routing Problem ened with the state-of-the-art acceleration techniques and (MDGVRP) is an extension of the well-known Green Vehicle a set of valid inequalities. The acceleration techniques in- Routing Problem (GVRP) where a fleet of alternative fuel- clude: (i) an intermediate column pool to prevent solving powered vehicles (AFVs) are used to serve the customers. the pricing sub-problem at each iteration, (ii) a label cor- GVRP consists of determining AFV tours such that the total recting method employing the ng-route algorithm adopted distance traveled is minimum. The AFVs depart from the to our problem, (iii) a bidirectional search mechanism in depot, serve a set of customers, and complete their tours which both forward and backward labels are created, (iv) at the depot without exceeding their driving range and the a procedure for dynamically eliminating arcs that connect maximum tour duration. AFVs may refuel en-route at public customers to remote stations from the network during the refueling stations. In MDGVRP, the AFVs are dispatched path generation, (v) a bounding procedure providing early from different depot locations and may refuel during the day elimination of sub-optimal routes, and (vi) an integer pro- at any depot or refueling station. We formulate MDGVRP gramming model that generates upper bounds. Numerical as a mixed-integer linear programming model and develop experiments are conducted using a benchmark data set to a hybrid General Variable Neighborhood Search and Tabu compare the performances of the algorithms. The results Search approach to solve it. We assess the performance of favor the heuristic algorithm in terms of both the computa- our method using the GVRP dataset from the literature. tional time and the number of instances solved. Moreover, Our results show that the proposed method can provide the heuristic algorithm is shown to be specifically effective high-quality solutions in short computation times. Then, we for larger instances. Both algorithms introduce a number of extend these instances to the multi-depot case and compare new solutions to the literature. our solutions for small-size instances with the optimal solu- tions. We also report our results for large-size problems and

14 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

3. Effects Of Battery Degradation On Charge And service times at customer nodes. This seems to have created Route Planning Of Electric Freight Vehicles inconsistencies in the reported results, which are difficult to Raci Berk Islim˙ truly identify. As another source of inconsistency we discov- B¨ulentC¸atay ered that a few best known solutions (BKSs) in the existing literature were reported with one less depot used for routing. We also point to these biased BKSs in our computational Range anxiety poses a barrier in the effective utilization of study. electric vehicles (EVs) in logistics operations despite the ad- vancements in battery technology. In addition, batteries have limited economic lives and their cost constitutes the major PA01 component in the total cost of ownership of the EV. In this study, we investigate the effect of battery degradation on Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 2 the route and charge planning of an EV within the context of the electric vehicle routing problem with time windows (EVRPTW). First, we formulate the mathematical model of the problem in which the objective function minimizes the 4.1.2 Eniyileme Uygulamaları 1 costs associated with battery degradation and total energy consumed. Next, we solve small-size instances from the lit- Oturum Ba¸skanı : Burak Kocuk erature by using a commercial solver to examine the influ- ence of battery degradation on the routing decisions. Then, we repeat our experiments by relaxing the common assump- 1. Rank Kısıtı I¸ceren˙ Eniyileme Problemlerinin tion in the literature which states that the EV departs from Dı¸sb¨ukeyle¸stirilmesi Ile˙ Ilgili˙ Bazı Yeni Sonu¸clar the depot with its battery fully charged. Our results show that considering battery degradation cost in route planning Burak Kocuk can change the optimal routes and lead to more frequent recharges en-route. In addition, the actual costs differ sub- stantially from those obtained with distance/energy mini- Karar de˘gi¸skeni olan matrisler ¨uzerinderank kısıtı bulunan mization objective only. eniyileme problemleri, bir¸cokuygulama alanında kar¸sımıza ¸cıkar. Kimya m¨uhendisli˘give s¨ure¸ceniyilemesinde kar¸sıla¸sılan 4. An Efficient Variable Neighborhood Search With Havuzlama Problemi gibi bazı ¸cokd¨onemlido˘grusalolmayan Tabu Shaking For A Class Of Multi-Depot Vehicle a˘g eniyilemesi problemleri ile kuadratik kısıtlı kuadratik Routing Problems programların yarı tanımlı gev¸setmeleri bu uygulamalardan Deniz Aksen sadece birka¸cıdır. Genel olarak rank kısıtı, dı¸sb¨ukey Mir Ehsan Hesam Sadati olmayan bir k¨ume tanımlar ve bu k¨umenin bazı “yan B¨ulentC¸atay kısıtlar” ile kesi¸simiyleolu¸sanaltyapının incelenmesi, daha ¨oncebahsedilen problemlerin gev¸setmelerining¨u¸clendirilmesi a¸cısından yararlı olabilir. Dı¸sb¨ukey olmayan eniyileme In this so-called ”Routing Problems Olympics Paper” we literat¨ur¨unde, rank kısıtı ile bazı basit yan kısıtların present a Variable Tabu Neighborhood Search (VTNS) al- kesi¸siminindı¸sb¨ukeyle¸stirilmesiile ilgili ¸calı¸smalar bulunmak- gorithm for solving a class of Multi-Depot Vehicle Rout- tadır. Orne˘ginyan¨ kısıtların, matrisin satır toplamları ile t¨um ing Problems (MDVRP). The proposed algorithm applies a eleman toplamının sınırlı oldu˘gudurumda kesi¸sim k¨umesinin granular local search mechanism in the intensification phase dı¸sb¨ukey ¨ort¨us¨un¨unbir ¸coky¨uzl¨uoldu˘gug¨osterilmi¸stir.Bizim and a tabu shaking mechanism in the diversification phase ¸calı¸smamızda ise yan kısıtların matrisin satır toplamları, of Variable Neighborhood Search. Furthermore, it allows s¨utuntoplamları ile t¨umeleman toplamının sınırlı oldu˘gu du- the violation of problem-specific constraints throughout the rum incelenmi¸stirve kesi¸simk¨umesinindı¸sb¨ukey ¨ort¨us¨un¨un, search in an attempt to escape from local optima and to ikinci dereceden konik tanımlı bir k¨umeoldu˘gukanıtlanmı¸stır. converge to a high-quality feasible solution. VTNS is a Bu sonucu elde etmek i¸cin literat¨urdebahsedilen durum- flexible algorithm; with simple adaptations it can be im- dan daha genel ve zorlayıcı bir ¸c¨oz¨umleme gerekmi¸stir. plemented to solve MDVRP, MDVRP with Time Windows Ilgilendi˘gimiz˙ durumdaki dı¸sb¨ukey ¨ort¨un¨un tanımı, ¨ussel (MDVRPTW) and Multi-Depot Open Vehicle Routing Prob- sayıda yeni de˘gi¸sken ve kısıt eklenmesini gerektirmekte- lem (MDOVRP). Our computational tests on these three dir. C¸alı¸smamızda bu durum g¨oz¨on¨undebulundurularak problems show that VTNS provides promising results com- dı¸sb¨ukey ¨ort¨udendaha zayıf ancak polinomyal sayıda ge¸cerli petitive with state-of-the-art algorithms from the literature e¸sitsizlikle elde edilen do˘grusal programlama veya ikinci in terms of both solution quality and run time. Overall, we dereceden konik programlama gev¸setmeleride ¨onerilmi¸stir. achieve six new best-known solutions in the MDVRP, one in Son olarak da farklı gev¸setmelerin g¨uc¨u, birka¸c oyuncak the MDVRPTW, and four in the MDOVRP benchmark data ¨ornektekar¸sıla¸stırılmı¸stır. sets. Moreover, we also discovered a significant discrepancy in the MDVRP literature at large which arises in the maxi- mum number of vehicles that can be dispatched from each depot. Some studies in the literature employed tighter fleet- size limits in the “pr” type MDVRP instances where there exists a maximum tour duration constraint alongside nonzero

15 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

2. Alternatif Akım G¨u¸cAkı¸sıDenklemleri I¸cerenBirim˙ antibiyotiklerin farklı sıralarda kullanılarak herhangi bir mu- Atama Problemi’ne Ayrı¸stırma Temelli C¸¨oz¨um tasyona u˘gramı¸sbir bakteri genotipinden, mutasyonsuz yani Y¨ontemleri vah¸sit¨urolarak adlandırdı˘gımızbakteri genotipine ula¸sma Deniz Tuncer olasılı˘gınıenb¨uy¨ukleme¸seklindetanımlanmaktadır. Bu prob- Burak Kocuk lem ”i¸cin”olu¸sturulanilk ¸c¨oz¨umb¨ut¨unantibiyotik kombi- nasyonlarını tamsayma ¸seklinde denemek olmu¸sturfakat bu metot genotip sayısının ¸cokve mevcut antibiyotik sayısının Kısa d¨onemlielektrik sistemleri planlamasındaki temel prob- fazla olması halinde hesaplama s¨uresi bu iki parametr- lemlerden ikisi, Birim Tayini (Unit Commitment – UC) ve eye ¨ussel bir ¸sekilde ba˘glı olarak b¨uy¨umektedir. Buna Eniyi G¨u¸cAkı¸sıProblemleridir (Optimal Power Flow – OPF). kar¸sınyakın zamanda, yalnızca ba¸slangı¸cgenotipini ve an- Genellikle, bu iki problem ardı¸sıkolarak ¸c¨oz¨ul¨ur. UC prob- tibiyotiklerin olu¸sturulmasındakullanılan b¨uy¨umeoranlarının lemi, a¸cıkjenerat¨orlerin¸cizelgesinielde etmek i¸cinher g¨un tekli ¨ol¸c¨umlerinidikkate alan ve daha hızlı s¨urede¸calı¸san veya g¨una¸sırı¸c¨oz¨ul¨ur.Ardından, OPF problemi, bu jenerat¨or karma tamsayılı do˘grusalprogramlama bir eniyileme modeli ¸cizelgesineuyumlu elektrik ¨uretimmiktarları elde etmek ve ¨onerilmi¸stir.Ancak probleme y¨onelikbu eniyileme yakla¸sımı, elektrik talebini kar¸sılamak i¸cin 5-15 dakikalık aralıklarda antibiyotiklerin ¸coklub¨uy¨umeoranlarının ¨ol¸c¨umlerindekiras- ¸c¨oz¨ul¨ur. OPF problemini ¸c¨ozmeki¸ciniki yakla¸sım vardır: sallı˘gı ihmal etmekte ve her antibiyotik uygulamasından birincisi, alternatif akım (AC) g¨u¸ce¸sitliklerinikullanırken, ik- sonra genotipin u˘gradı˘gımutasyonu g¨ozlemleme¸sansınıg¨oz incisi do˘gruakım (DC) g¨u¸ce¸sitli˘giyakla¸sımlarını kullanır. ¨on¨unde bulundurmamaktadır. Sunumda, antibiyotik za- AC g¨u¸ce¸sitlikleri probleme dı¸sb¨ukey olmayan terimler ek- man makinesi probleminin i¸cerdi˘gi rassallı˘gın ¨ustesinden ledi˘gindenOPF probleminin ¸c¨oz¨um¨un¨uzorla¸stırır. Bu se- gelmek i¸cinmatematiksel modellemeyi ve eniyilemeyi nasıl beple pratikte, DC yakla¸sımı i¸cinelde edilen e¸sitlikler, alt kullandı˘gımızı, buna ek olarak her bir antibiyotik uygula- problem olarak UC problemine eklenir. Fakat bu yakla¸sım ması sonrasında mutasyona u˘gramı¸sgenotipin g¨ozlemlenmesi g¨u¸ckayıplarını g¨ozardı etti˘ginden ¨ozellikle yo˘gunelektrik halinde uygulanacak bir sonraki antibiyotik kararlarına nasıl a˘gları i¸cin isabetsiz jenerat¨or ¸cizelge kararına sebep ola- etkisi oldu˘gu¸coka¸samalıkarma tamsayılı do˘grusalprogram- bilmektedir. Bu nedenle, UC problemini AC g¨u¸ce¸sitlikleri lama ile birlikte anlatılacaktır. Sunum, gelecekteki olası ile birlikte bir karma tamsayılı do˘grusalolmayan problem ara¸stırma¨onerileriylesona erecektir. (MINLP) olarak ¸c¨ozmekdaha isabetli olacaktır. Literat¨urde, bu yakla¸sımıkullanan fazla sayıda ¸calı¸smabulunmamaktadır. 4. C¸ember Paketleme Problemi’ne Ayrıkla¸stırma Bu ¸calı¸smadakiyakla¸sımımız,UC problemine AC g¨u¸cakı¸sı Temelli C¸¨oz¨umYakla¸sımları e¸sitlikleriniekleyerek, jenerat¨or¸cizelgesinive g¨u¸c¨uretimmik- Rabia Ta¸spınar tarlarını aynı anda eniyilemektir. Bu ama¸cla,temel bir algo- Burak Kocuk ritma geli¸stirilmi¸stir. Bu algoritmanın ilk adımı, bahsedilen MINLP’nin karma tamsayılı ikinci dereceden konik pro- Bu ¸calı¸smada otomobil end¨ustrisindenkimya end¨ustrisine gramlama (MISOCP) gev¸setmesini¸c¨ozer. Bu gev¸setmenin kadar ¸cok farklı uygulama alanları bulunan ve akademide ¸c¨oz¨um¨u,asıl probleme alt sınır vermesi a¸cısından¨onemlidir. yaygın ¸sekilde ¸calı¸sılan ¸cember paketleme problemi ele Ikinci˙ adımda, MISOCP’nin ¸cıktısı olan jenerat¨or¸cizelgesi alınmı¸stır. C¸ember paketleme probleminde verilen n sabitlenir ve bir i¸cnokta ¸c¨oz¨uc¨us¨uyardımıyla ¸cokd¨onemli farklı ¸cemberi i¸ceren en k¨u¸c¨uk konteynerin bulunması OPF problemi ¸c¨oz¨ul¨ur. B¨oylelikleasıl probleme olurlu bir ama¸clanır. Verilen ¸cemberler farklı boyutlarda olabilece˘gi ¸c¨oz¨umelde edilir ve bu de˘gerilk adımın sa˘gladı˘gıalt sınır gibi aynı boyutta da olabilir. C¸emberleri i¸cerecekkonteyner ile kar¸sıla¸stırılarak ba¸sarım ¨ol¸c¨um¨uyapılabilir. Bilgisayısal dikd¨ortgen,kare, ¨u¸cgenveya ¸cember gibi farklı geometrik deneylerde, temel algoritmanın k¨u¸c¨ukproblem ¨orneklerii¸cin ¸sekillerde olabilir. Konteyner i¸cine¸cemberler yerle¸stirilirken olumlu sonu¸clar verdi˘gig¨ozlemlenmi¸stir. Daha b¨uy¨ukprob- paketlenecek her bir ¸cemberin tamamen konteynerin i¸cinde lem ¨ornekleri i¸cin,algoritmanın ilk adımındaki MISOCP prob- olması ve ¸cemberlerin birbirleriyle kesi¸smemesi gerekmek- lemini ¸c¨ozmekzorla¸smaktadır.Bu nedenle, ayrı¸stırmametot- tedir. Herhangi bir konteynerde t¨um bu ¸sartları sa˘glayan ları kullanılmı¸s ve alt sınır kalitesini iyile¸stirmek i¸cin lit- herhangi bir yerle¸sim o konteynerde olurlu bir paketleme erat¨urdebulunan ge¸cerli e¸sitsizlikler probleme eklenmi¸stir. verir. Bu ¸calı¸smada bahsedilen ¸cember paketleme prob- Temel algoritmaya yapılan bu eklemelerle, probleme hızlı lemi i¸cinyinelemeli bir ¸c¨oz¨umy¨ontemigeli¸stirilmi¸stir. Bu bi¸cimde alt sınır ve olurlu ¸c¨oz¨um bulunabilmi¸stir. T¨um y¨ontemdeana metot konteynerin farklı boyutları i¸cinolurlu bu geli¸stirmeler sayesinde literat¨urden uyarlanan problem bir paketlemenin mevcut olup olmadı˘gının tespit edilme- ¨orneklerik¨u¸c¨ukeniyilik a¸cıklıklarıyla ¸c¨oz¨ulebilmi¸stir. sidir. Olurlu bir paketlemenin oldu˘guher ¸c¨oz¨umkonteyner 3. Izlenebilir˙ Antibiyotik Zaman Makineleri: Stokastik boyutu i¸cinbir ¨ustsınır verirken, hi¸cbirpaketlemenin olmadı˘gı Optimizasyon Yakla¸sımı g¨osterilenher bir ¸c¨oz¨umise konteyner boyutu i¸cinbir alt sınır verir. Bu ¸sekildealt ve ¨ustsınırlar elde etmek i¸cinher- Oguz Mesum hangi bir boyuttaki konteyner i¸cindekis¨urekli¸c¨oz¨umalanı Burak Kocuk k¨u¸c¨ukkarelere b¨ol¨unerekkesikli hale getirilmi¸sve aday nok- Ali Rana Atılgan talar olu¸sturulmu¸stur. Konteyner boyutuna bir ¨ustsınır bu- lunurken orijinal problemde paketlenecek ¸cemberlerin merke- K¨uresel bir sa˘glık sorunu olan antibiyotik direncini hafi- zlerinin yerle¸stirilebilece˘gis¨ureklialan olu¸sturulanaday nok- fletmek i¸cinyeni antibiyotik geli¸stirmeden, antibiyotiklerin talara kısıtlanmı¸syani olurlu bir paketlemede ¸cember merke- farklı sıralarda kullanılmasına kadar ¸ce¸sitli yakla¸sımlar de- zlerinin sadece aday noktalarda bulunabilece˘givarsayılmı¸stır. nenmi¸stir. Antibiyotik zaman makinesi problemi, mevcut Benzer ¸sekilde konteyner boyutuna alt sınır bulmak i¸cin

16 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

ise ¸cember merkezlerinin aday kareler tarafından i¸cerildi˘gi alternatiflerin negatif akı¸s de˘gerlerinin hesaplanmasında varsayılmı¸stır. Bu noktada aday kareler ¨uzerindenorijinal kullanılan tercih fonksiyonları, Beklenti Teorisi’ne uygun problemin t¨umolurlu ¸c¨oz¨umlerinin olurlu oldu˘gugev¸setilmi¸s olarak modifiye edilmi¸sve y¨ontemler bu de˘gi¸sikli˘geuyum- bir versiyonu olu¸sturulmu¸stur. Dolayısıyla gev¸setilmi¸sver- landırılmı¸stır.Geli¸stirileny¨ontemlerinalternatiflerin sıralama siyonda herhangi iki ¸cemberin bir miktar kesi¸smeihtimali g¨oz ve sınıf de˘gi¸simlerineetkileri incelenmi¸stir. ¨on¨unealınırken bu kesi¸smemiktarı kısıtlanarak bariz olurlu 2. Weight Set Characterization Of Chebyshev Dis- olmayan ¸c¨oz¨umlerelenmi¸stir. Geli¸stirilenyinelemeli ¸c¨oz¨um tance Scalarization Method For Multiobjective In- y¨ontemi, bu iki versiyon i¸cin geli¸stirilen modellerin tekrar teger Optimization Problem tekrar ¸c¨oz¨ulmesiylebulunan alt ve ¨ustsınırlar birbirine yeter- ince yakın oldu˘gundasona erer. Olu¸sturulan¸c¨oz¨umy¨ontemi Ahmet Y¨ukselt¨urk i¸cingeli¸stirilenmodellerde aday noktalar do˘grusalve loga- Serpil Sayın ritmik sayıda karar de˘gi¸skeni kullanılarak ele alınmı¸stır. Bu sayede ¸cember paketleme problemi i¸cingeli¸stirilenmodellerde Weighted Chebyshev distance scalarization is one of the do˘grusalve logaritmik sayıda karar de˘gi¸skeni kullanmanın methods to solve a multiobjective optimization problem etkisi incelenmi¸stir. Ayrıca ¸cemberlerin geometrik ¨ozellikleri (MOP). One of the properties of this scalarization is that kullanılarak bazı analitik ¸cıkarımlar yapılmı¸s ve geli¸stirilen we can associate a weight set with each nondominated so- yinelemeli y¨ontemin analitik ¸cıkarımlardan elde edilen bil- lution. Specifically, the weight set is a collection of weights, gilerle beslenmesi sa˘glanmı¸stır. Son olarak, literat¨urdeki such that scalarization problems formed with weights from ¨orneklerkullanılarak bir deneysel ¸calı¸sma ger¸cekle¸stirilmi¸s this set will result in the same nondominated solution. The ve sonu¸clar raporlanmı¸stır. Deneysel ¸calı¸smadageli¸stirilen weight sets in weighted Chebyshev distance scalarization are ¸c¨oz¨umy¨ontemininba¸sarım analizi i¸cinorijinal problem i¸cin known to be non-convex. However, we lack a thorough un- geli¸stirilendo˘grusalolmayan programlama g¨osterimiBARON derstanding of these weight sets. In contrast, there is a rich ve Gurobi ¸c¨oz¨uc¨ulerikullanılarak ¸c¨ozd¨ur¨ulm¨u¸sve elde edilen literature about the structure of weight sets in weighted sum ¸c¨oz¨umlerkar¸sıla¸stırılmı¸stır. scalarization and many algorithms make use of this informa- tion. Here we show that the weight set associated with every nondominated solution of a multiobjective integer optimiza- PA01 tion problem (MOIP) is star-shaped and contains as many affinely independent points as the number of objectives. We Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 3 think that this characterization may facilitate the develop- ment of a new class of algorithms to generate nondominated solutions of MOIP. 4.1.3 C¸ok Ama¸clıKarar Verme 1 3. Ta¸sıma Maliyeti Ve Maksimum Etkiyi Minimize Eden Yarı-istenen Tesis Yer Se¸cimiProblemi Oturum Ba¸skanı : Serpil Sayın Fatma Ersoy Diclehan Tezcaner Ozt¨urk¨ 1. Beklenti Teorisinin Baskınlık Ili¸skilerini˙ Kullanan Sıralama Ve Sınıflandırma Y¨ontemlerineEntegrasy- Bu ¸calı¸smada, iki ama¸clı yarı-istenen tesis yerle¸sim prob- ˙ onu: Promethee Ve Flowsort Uygulamaları lemi ele alınmaktadır. Ilk ama¸c fonksiyonu, yerle¸stirmeyi planladı˘gımıztesis ile talep noktaları arası ta¸sımamaliyet- Hazel S¸ent¨urk lerini minimize etmektedir. Burada, tesis ile talep nokta- Esra Karasakal ları arasında do˘grusalmesafe kullanılarak ta¸sıma yapıldı˘gı Orhan Karasakal varsayılmı¸stır. Ikinci˙ ama¸cfonksiyonunda ise yerle¸stirdi˘gimiz tesisin neden olabilece˘giolumsuz ¸cevreve sa˘glıkko¸sullarının PROMETHEE ve FlowSort ¸cokkriterli karar verme prob- en aza indirilmesi hedeflenmektedir. Olumsuz ko¸sullara ¨ornek lemlerinde kullanılan sıralama ve sınıflandırma y¨ontemleridir. olarak koku, g¨ur¨ult¨u veya tehlikeli atık etkisi verilebilir. Iki˙ y¨ontemde de alternatifler, di˘ger alternatiflerle her bir Istenmeyen˙ etkilerin yayılımı dikkate alınarak, bu etkinin kriter ¨uzerindedaha iyi ya da daha k¨ot¨ukriter de˘gerine hesabında Oklid¨ mesafesine dayalı iki kademeli bir fonksiyon sahip olmasına g¨orekar¸sıla¸stırılır. Pozitif akı¸sde˘gerialter- kullanılmaktadır. Tesisin belli bir mesafeye kadar sabit bir natifin di˘geralternatiflere g¨oretercih edilirli˘gini,negatif akı¸s etki olu¸sturdu˘guve bu mesafeden sonra etkinin do˘grusalbir de˘geridi˘geralternatiflerin bahsi ge¸cenalternatife g¨oretercih ¸sekilde azalıp sıfırlandı˘gıvarsayılmı¸stır. Olu¸san en y¨uksek edilirli˘ginig¨osterir.PROMETHEE ve FlowSort’ta pozitif ve etkinin minimize edilmesi hedeflenmi¸stir.Problemin ¸c¨oz¨um¨u negatif akı¸sde˘gerleriaynı e˘gimdefonksiyonlar kullanılarak i¸ciniki ama¸clıbir matematiksel model geli¸stirilmi¸stir. Prob- hesaplanır. Bu ¸calı¸smadaBeklenti Teorisi (Prospect The- lemin az talep noktalı ¨orneklerii¸cin epsilon-kısıt y¨ontemi ory) bakı¸sa¸cısıylaPROMEHEE ve FlowSort y¨ontemlerinin ile bu model ¸c¨oz¨ulerek t¨um etkin ¸c¨oz¨umler bulunabilir. fonksiyonları pozitif ve negatif akı¸sde˘gerlerinifarklı e˘gimlerle Talep noktalarının sayısı arttık¸ca etkin ¸c¨oz¨umlerinbulun- de˘gerlendirecek ¸sekilde yeniden tanımlanmı¸stır. Beklenti ması zorla¸sır.B¨uy¨ukboyutlu problemler i¸cinalanı k¨u¸c¨ulterek Teorisi, alternatifleri kazan¸cve kayıp bakı¸sa¸cılarıyla farklı ¸c¨oz¨umarayan B¨uy¨uk-Kare-K¨u¸c¨uk-Kare algoritması probleme ¸sekillerde de˘gerlendirenve aynı miktardaki kaybın etkisinin uyarlanmı¸stır. Bu y¨ontemde, tesisin yerle¸sebilece˘gi alan, kazancın etkisinden daha fazla oldu˘gunusavunan bir teoridir. makul boyutta k¨u¸c¨ukalanlara b¨ol¨un¨ur.Bu indirgenmi¸salan- Bu ¸calı¸smada PROMETHEE ve FlowSort y¨ontemlerinde larda daha k¨u¸c¨ukboyutlu problemler ¸c¨oz¨ulerek tesisin o alana

17 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

yerle¸smesiyle etkin ¸c¨oz¨um bulunup bulunamayaca˘gıbelirlenir. 1. Dealing Uncertainties With Fuzzy Sets In Set Cov- Etkin ¸c¨oz¨umbulunma ihtimali olmayan alanlar elenir. Etkin ering Location Models ¸c¨oz¨umlerinbulunabilece˘gialanlarda elde edilebilecek etkin Selcen Gulsum Aslan Ozsahin ¸c¨oz¨umler, temsilci bir k¨umeile g¨osterilir. Geli¸stirdi˘gimiz Babek Erdebilli yakla¸sım, kullanılan iki ama¸c fonksiyonunun yapısını ve Tahir Hanalıo˘glu kar¸sılıklı ¨od¨unle¸simlerini g¨oz¨on¨unealır. Bu sayede, alan de˘gerlendirilmesinde,geli¸stirilenger¸cekboyutlu matematik- sel model yerine hesap y¨uk¨udaha az olan denk modeller Hub location problems (HLPs) are among the most com- ¸c¨oz¨ul¨ur. Algoritma, karar vericinin tercih edece˘gibir kesin- monly used approaches to establish and run a distribution likte ve etkin ¸c¨oz¨umsayısında sonlandırılır. B¨uy¨ukboyutlu network. In this study, the main focus is set covering location problemlerde algoritma uygulanmı¸sve makul s¨urelerdeolası model which is a particular extension of hub location prob- alanlar indirgenerek ger¸ceketkin sınırı temsil eden ¸c¨oz¨um lems. It provides efficient and objective-oriented solutions to k¨umelerielde edilmi¸stir. real-life problems. Real-life problems bring uncertain and im- precise parameters that need to be reflected in the model in a 4. C¸ok Modlu Ta¸sımacılık Modellerinde Risk Ve systematic and computable way to achieve more efficient and Dayanıklılık Y¨onetimi I¸cinC¸ok˙ Ama¸clıHibrit Bir precise solutions at the end. This work aims to handle real- Sistem Optimizasyonu Yakla¸sımı life uncertainties and provide more precise solutions to the Beyza Emre real-life context; proposes a novel approach that intends to Hamdi Giray Re¸sat adopt the hybrid methodology by using fuzzy sets consisting of trapezoidal fuzzy numbers for the set covering models to minimize the cost of establishing hubs. The main achieve- G¨un¨um¨uzta¸sımacılıkoperasyonlarında tek modlu ta¸sımacılık ment are i) set covering models have been equipped with yaygın olarak kullanılmasına ra˘gmen ta¸sımanın toplam uncertainty management ability; ii) trapezoidal fuzzy num- maliyetini ve s¨uresini azaltma olana˘gı sunması, aynı za- bers constituted a perfect fit and represented the coverage manda operasyonlar sırasında kar¸sıla¸sılanrisklere kar¸sıesnek- constraints in the model formulation; iii) fuzzification exe- lik sa˘glamasısebepleriyle ¸cokmodlu ta¸sımacılı˘gay¨onelim art- cuted without any human/expert intervention or supervision. maktadır. Farklı risk fakt¨orlerialtında ta¸sımacılıkfirmalarının Popular Turkish Network Data demonstrated the proposed u˘grayacakları etkileri azaltmak ve hangi risk fakt¨orlerinin model’s efficacy. The results show that the developed model firma faaliyetleri ¨uzerinde daha b¨uy¨uk etkiye sahip oldu˘gunu contributed the theoretical framework of fuzzy numbers em- saptayabilmek planlama faaliyetleri a¸cısındanolduk¸ca¨onemli ployment in optimization models and has outperformed in konumdadır. Bu ¸calı¸sma kapsamında olu¸sturulan melez the numerical experiments. ¸c¨oz¨umyakla¸sımı¸cokama¸clımatematiksel model kullanılarak toplam ta¸sımacılıkzamanını, maliyetini ve karbon ayak izini 2. Four-Indicator-Anfis-Based Co 2 Emission Analysis minimize etmeyi ama¸clarken, e¸s zamanlı olarak ¨onceden For The Top 25 Countries With The Highest Pop- tanımlanmı¸s ¸cok modlu ta¸sımacılık faaliyetlerinde ortaya ulation ¸cıkan 7 adet risk fakt¨or¨un¨ug¨oz¨on¨unealarak toplam risk Hakan S¸im¸sek etki skorunu minimize etmeye ¸calı¸smaktadır. Geli¸stirilen Dilara Budak ¸cok-ama¸clı do˘grusal karma tamsayı optimizasyon modeli epsilon-kısıt y¨ontemi ile ¸c¨oz¨ulerek ger¸cek hayat veri seti ile test edilmi¸s ve Pareto-sonu¸c seti karar vericiler ile Carbon dioxide emissions from fossil fuel combustion are payla¸sılmı¸stır. Elde edilen Pareto-frontier sayesinde karar one of the most serious environmental problems of the cur- vericilerin s¨urd¨ur¨ulebilir ¸cok modlu ta¸sımacılık faaliyetleri rent century. Our aim in this study is to present an Adap- i¸cinalternatif risk fakt¨orlerialtında ¸cokmodlu ta¸sımacılık tive Neuro-Fuzzy Inference System (ANFIS) modelling that faaliyetlerini planlaması ve geli¸stirmesisa˘glanmı¸stır. Ayrıca, is learning to predict and analyse the interrelationships be- elde edilen farklı risk fakt¨orlerialtında elde edilen Pareto tween human development index (HDI), urban population, ¸c¨oz¨um setleri (maliyet, zaman ve karbon ayak izi) t- combustible renewables and waste, number of arrivals from distributed stochastic neighbor embedding (t-SNE) y¨ontemi international tourism and CO 2 emissions of top 25 coun- kullanılarak boyut azaltımı yapıldıktan sonra makine ¨o˘grenimi tries with the highest population. We consider the CO 2 sayesinde k-means algoritması ile sekt¨orkullanıcıları i¸cin al- emission (metric tons per capita) as output and other fac- ternatif risk k¨umeleripayla¸sılmı¸stır. tors as input in the fuzzy inference system. The prediction method is developed by extracting the fuzzy rules from the real-world dataset of the World Bank and Human Devel- PA01 opment Reports (United Nations Development Programme) from 1995 to 2014. The validity, precision, and generality of Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 4 the proposed model were verified by both graphical and sta- tistical measures. The results indicated that there is a direct relationship between urban population, number of arrivals from international tourism and HDI and CO 2 emissions and 4.1.4 Bulanık Mantık an inverse relationship between combustible renewables and waste and CO 2 emissions. Moreover, we conclude that less Oturum Ba¸skanı : Murat Levent Demircan crowded and using more combustible renewables and waste countries have lower CO 2 emissions. This will help the gov-

18 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

ernments and industry sectors to produce sustainable new kullanılabilir. Bu ¸calı¸smada, T¨urkiye’deki altı limanın policies about energy and population. s¨urd¨ur¨ulebilirlikperformanslarının bulanık MARCOS (Mea- surement Alternatives and Ranking according to the COm- 3. Portf¨oy Se¸cimi Kararlarında K¨uresel Bulanık promise Solution) ile incelenmesi yer almaktadır. Uzmanlar- K¨umelerinCapm Modeline Uygulanması dan alınan g¨or¨u¸slerve literat¨urtaraması sonucunda on adet Murat Levent Demircan kriter belirlenmi¸stir. Uzmanların alternatifleri kriterlere g¨ore de˘gerlendirmesindekullandıkları dilsel yanıtları matematiksel modellere dahil etmek i¸cin¨u¸cgenselbulanık sayılardan yarar- Bu ¸calı¸smaK¨ureselBulanık Sayılar (Spherical Fuzzy Num- lanılmı¸stır.Bulanık MARCOS y¨ontemiile altı alternatif liman bers) kullanarak, CAPM (Capital Asset Pricing Model - Fi- sıralanmı¸stır. Elde edilen sonu¸clara g¨oreen y¨uksek¸cevresel nansal Varlık Fiyatlama Modeli) ile bir portf¨oyoptimizasy- s¨urd¨ur¨ulebilirlikperformansına sahip alternatif limanın A2 onu yakla¸sımı kurgulamayı ama¸clamaktadır. N adet hisse oldu˘gug¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Duyarlılık analizi ¸calı¸smasındakriter- senedi ve risksiz varlıklar ile uygun portf¨oybulmanın daha iyi lerin a˘gırlıkları de˘gi¸stirilerekon iki farklı senaryo yaratılmı¸stır. bir yolunu bulmaya, klasik CAPM matematiksel modelleme Bu senaryoların sonucunda ortalama sıralamanın aynı kaldı˘gı adımlarını K¨ureselBulanık Sayılar kullanarak kurgulamaya g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Sonu¸clara g¨ore,limanların ye¸silperformansını ¸calı¸smaktadır. Portf¨oyoptimizasyonuna y¨onelikbu bulanık de˘gerlendirmede bulanık MARCOS y¨ontemi kullanımının yakla¸sım, daha ger¸cek¸ci sonu¸clara olanak sa˘glamaktadır. uygun oldu˘gu g¨or¨ulmektedir. Bu ¸calı¸smanın, limanların Bilindi˘gi ¨uzere, riskli varlık sınıfındaki hisse senetlerinin ¸cevresel s¨urd¨urebilirlikde˘gerlendirilmesinerehberlik etmesi portf¨oy i¸cindeki a˘gırlıkları hesaplanırken risksiz varlıkların ama¸clanmaktadır. portf¨oye katkıları s¨ozkonusu hisse senedinin getirileri ve stan- dart sapmalarının oynaklı˘gından(volatility) g¨oreceliolarak etkilenmez. Halbuki bu de˘gi¸skenler ¸ce¸sitlifakt¨orlerdenetk- PA01 ilenmektedir. Bu durum s¨ozkonusu fakt¨orgirdilerinin bu- lanık olarak ele alınmalarını sa˘glar. CAPM ile portf¨oy Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 5 optimizasyonuna y¨onelikbu bulanık yakla¸sım,yatırımcılara piyasaları de˘gerlendirmekve portf¨oyleriniy¨onlendirmeki¸cin daha iyi bir ara¸c sa˘glayabilir. Aynı zamanda ¸calı¸sma so- nunda payla¸sılankar¸sıla¸stırmalı(klasik CAPM ve k¨ureselbu- 4.1.5 Veri Analiti˘gi1 lanık CAPM) sonu¸clar ¨uzerindenkullanılan y¨ontemlerinben- ˙ zer, farklı ve birbirlerine kar¸sıavantajlı ve dezavantajlı y¨onleri Oturum Ba¸skanı : Ilker Birbil sunulmu¸stur.

4. T¨urkiye’deki Limanların C¸evresel S¨urd¨ur¨ulebilirlik 1. A˘ga¸cYapılı Verilerde Temel Bile¸senAnalizi Performanslarının Bulanık C¸ok Kriterli Karar Verme Erdin¸cDurak Metodu Ile˙ De˘gerlendirilmesi Mustafa Kemal Tural Mehmet Ali Ta¸s Cem Iyig¨un˙ Esra C¸akır Ziya Ulukan Giderek geni¸sleyen uygulama alanıyla a˘ga¸c yapılı verilerin istatistiksel analizi ilgi ¸cekiciara¸stırmaalanlarından biridir. D¨unya ticaretinin ¸cok b¨uy¨uk bir kısmı deniz yolu ile Ge¸cti˘gimizyıllarda bazı geleneksel veri analizi teknikleri a˘ga¸c ta¸sınmaktadır. Gerek insan ta¸sımacılı˘gıgerekse ticari ham- yapılı veriler ¨uzerindekullanılmak ¨uzered¨on¨u¸st¨ur¨uld¨u. Bu madde, yarı mamul ve mamullerin ta¸sınmasında deniz tekniklerden bir tanesi de temel bile¸sen analizidir (TBA). ta¸sıtları yo˘gun¸sekildekullanılmaktadır. Deniz ta¸sımacılı˘gı, Biz bu ¸calı¸smada, a˘ga¸c yapılı veriler i¸cin TBA tekni˘gini y¨uksekmiktarda y¨ukta¸sımaya imkan sunması nedeniyle uzun tekrar ele aldık. Ge¸cmi¸s¸calı¸smalardan farklı olarak TBA, mesafeli yolculuklarda d¨u¸s¨ukmaliyet avantajı sa˘glar. Li- izd¨u¸s¨umlerinvaryansını maksimize eden bir teknik olarak manlar, deniz yoluyla yapılan ta¸sımacılıktaki operasyonel yorumlandı. Bu do˘grultuda, a˘ga¸c-do˘grular temel bile¸sen i¸slevlerive demiryolu gibi di˘gerta¸sımat¨urlerineentegrasyon- olmak ¨uzere, a˘ga¸cların temel bile¸senleri tekrar tanımlandı daki rol¨u nedeniyle vazge¸cilmez unsurlardır. Deniz yolu ve bunları bulan bir y¨ontemsunuldu. Elde edilen temel ta¸sımacılı˘gı,kara yolu ve hava yoluna g¨oredo˘gaya daha az bile¸senlerkullanılarak a˘ga¸cların daha az d¨u˘g¨umve kenarla zarar veren ta¸sımacılıkt¨ur¨uolarak g¨or¨ul¨ur.Yine de faaliyet- temsil edilebilmesi sa˘glandı. B¨oyleceboyutları indirgendi. lerin b¨uy¨ukl¨u˘g¨uve sıklı˘gınedeniyle ¸cevresels¨urd¨ur¨ulebilirlik Ek olarak, girdi parametreleri de˘gi¸stirilerekfarklı yapılarda i¸cin ¸caba g¨osterilmesi zorunlu hale gelmi¸stir. Deniz a˘ga¸c k¨umeleri ¨uretebilen bir rastgele a˘ga¸c ¨uretici algo- yolu ta¸sımacılı˘gındaki ta¸sıtlar kadar limanlar da ¸cevresel ritma sunuldu. Bu algoritma kullanılarak olu¸sturulan a˘ga¸c s¨urd¨ur¨ulebilirli˘gin sa˘glanmasında ¨onemlidir. Bu amaca k¨umelerinde TBA metotlarının k¨umeleme performansları ula¸sabilmeki¸cing¨osterilen ye¸silperformansların ¸ce¸sitlikriter- kar¸sıla¸stırıldı. Buna g¨ore boyutları indirgenmi¸s a˘ga¸cların lere g¨ore¨ol¸c¨ulmesive ¸cevreyeterlilikleri ile sertifikasyon bek- k¨umelenmesonu¸clarının orijinal k¨umeleriyle e¸sle¸smesibek- lentilerine g¨ore y¨onetilmesi gerekir. B¨oylece en iyi per- lendi. Farklı yo˘gunluklar ve desenler verilerek olu¸sturulmu¸s formansına sahip alternatif limanlar belirlenerek ¸cevresel bu veri setlerinin bir¸co˘gunda ¨onerilen metodun daha iyi s¨urd¨ur¨ulebilirli˘gite¸svikedici d¨uzenlemeleryapılabilir. Kriter- sonu¸clar verdi˘gig¨osterildi. Ayrıca bu metotlar 93 hastanın lerin genellikle birbirleri ile ¸celi¸smesi nedeniyle s¨ozkonusu beyin damarlarından ¨uretilmi¸sbir a˘ga¸cyapılı ger¸cekd¨unya problemin ¸c¨oz¨um¨unde¸cok kriterli karar verme y¨ontemleri verisi ¨uzerindedenenerek kar¸sıla¸stırıldıve sunulan y¨ontemin

19 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

olu¸sturdu˘guilk temel bile¸senin daha g¨u¸cl¨uoldu˘guortaya 4. Diferansiyel Mahremiyete Dayalı Kaynak Payla¸sımı konuldu. Utku Karaca 2. Model Kurma Yakla¸sımıylaG¨urb¨uzVe Hızlı Rassal Ilker Birbil Bayır Ini¸si˙ Gizem Mullao˘glu Ilker Birbil Nur¸senAydın Ozg¨urMartin¨ Figen Oztoprak¨ Topkaya Bu ¸calı¸sma,¨ozelve birden fazla taraf¸capayla¸sılabilenkay- nakların bulundu˘gubir kaynak payla¸stırma problemini ele Rassal bayır ini¸si ve benzeri algoritmalar, uygulamalar- almaktadır. Problem, t¨um tarafların girdi verileri kul- daki etkili yakınsama hızları nedeniyle yapay ¨o˘grenme lanılarak modellenmektedir. Bu modelde taraflar i¸cinasıl alanında sıklıkla kullanılmaktadırlar. Ancak bu yakınsama endi¸se,girdi verilerinin ve bireysel kararlarının mahremiyetini hızları, s¨ozkonusu algoritmalarda parametrelerin uzun den- i¸ceren en iyi ¸c¨oz¨umlerdir. Bu endi¸seyi gidermek i¸cin emeler sonucunda dikkatlice se¸cilmeleri ile m¨umk¨und¨ur. problemin yapısını kullanarak ana problemi alt problemlere Bu uzun deneme s¨urelerinin, harcanan zamanın dı¸sında, ayırıyor ve her bir alt problemin ilgili taraf¸ca ¸c¨oz¨ulmesini y¨uksek enerji kullanımı nedeniyle olu¸sturdukları finansal sa˘glıyoruz. Bu sayede, payla¸sılankaynaklar i¸cintanımlanan ve ¸cevresel maliyetleri vardır. Son d¨onemde yapılan ba˘glayıcı karar de˘gi¸skenlerinin payla¸sılmasıdı¸sında,ana prob- ¸calı¸smalar, ¸cizgi arama yakla¸sımları ile parametre se¸cimi lemin neredeyse t¨umveri payla¸sımgereksinimlerini ortadan s¨urecininkısaltılabilece˘gini ve neticede g¨urb¨uzy¨ontemlerelde kaldırıyoruz. En iyi payla¸sımkararlarına ula¸smaki¸cinher bir edilebilece˘ginig¨ostermi¸slerdir. Biz ise bu ¸calı¸smada ¸cizgi tarafın ortak kaynaklar ¨uzerindeki karar de˘gi¸skenini tekrarlı arama yerine, model kurma yakla¸sımınadayalı alternatif bir bir ¸sekildepayla¸smasıgerekmektedir. Ancak bu, tarafların y¨ontem¨oneriyoruz. Bu y¨ontem,ikinci derece bilgiyi kulla- ¨ozelbilgilerine ili¸skinbazı bilgi sızıntılarına neden olabilir ve narak adım boyunun yanı sıra adım y¨on¨un¨ude ayarlamak- tarafların mahremiyetini ihlal edebilir. Bunu ¨onlemeki¸cin, tadır. Derin ¨o˘grenmedede˘gi¸skenlerin gruplar (farklı kat- tarafların mahremiyetini epsilon-diferansiyel mahrem bir al- manlardaki tens¨orler)halinde kullanılmalarını g¨oz ¨on¨unde goritma tasarımı ile korumayı hedefliyoruz. Ortaya ¸cıkan al- tutarak, ¨onerdi˘gimizmodel kurma y¨ontemi,de˘gi¸sken gru- goritmanın en iyi ¸c¨oz¨umeyakınsadı˘gınıve diferansiyel olarak plarına ayrı ayrı uygulanabilecek ¸sekildetasarlanmı¸stır. Bu mahremiyeti korudu˘gunu g¨osteriyoruz. Buna ek olarak, sayede uyarlamalı adım se¸cimiile g¨urb¨uzve hızlı bir ras- mahremiyet ve en iyilik arasındaki ¨od¨unle¸simig¨ostermeki¸cin sal bayır ini¸si y¨ontemielde edilmi¸stir. Konu¸sma, ¨onerilen tekrarlama sayısına ba˘glıolarak elde edilen en iyi ¸c¨oz¨ume y¨onteminyakınsaklık analizinin ¨ozetlenmesive ¨ornekprob- beklenen uzaklı˘gabir sınır koyuyoruz. Onerdi˘gimizyakla¸sımı¨ lemlerde hesaplama ba¸sarımının g¨osterilmesiile sona erecek- bir benzetim ¸calı¸sması ile elde etti˘gimiz¨ornekproblemler tir. ¨uzerinde sınıyoruz. 3. Do˘grusalProgramlama Ile˙ Yorumlanabilir O˘grenme¨ ˙ I¸cinSınıflandırma Kurallarının Bulunması PA01 M. Hakan Akyuz Ilker Birbil Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 6

Kural bir veri alt-k¨umesininsınıflandırılması i¸cinbir veya bir- den ¸cok¸sartı kapsayan ko¸sul¸cizelgesidir.Pek ¸cokuygulama 4.1.6 Veri Analizi 1 i¸cinbu t¨ursınıflandırma kuralları karar vericiler tarafından yorumlanabilir olarak g¨or¨ul¨ur.Bu ¸calı¸smadayorumlanabilir- Oturum Ba¸skanı : Mehmet Yasin Uluku¸s lik ve ¨o˘grenmei¸ciniki yeni dizgi i¸slem¨onermekteyiz. Her iki dizge i¸slemde do˘grusalprogramlamanın kazanımlarından yararlanmakta ve b¨uy¨ukveri k¨umelerineuygulanabilmekte- 1. K¨uresel Salgının C¸evrimi¸ci Gıda Alı¸sveri¸si ˙ dirler. Ilk dizgi i¸slema˘ga¸ctoplulukları temelinde e˘gitilmi¸s Uzerindeki¨ Etkilerinin Ara¸stırılması modellerden yorumlanabilir kurallar s¨uzer. Ikinci˙ dizgi i¸slem bir s¨utunt¨uretmeyakla¸sımıyardımıyla bir dizi sınıflandırma Ay¸seCeyda Ba¸sar kuralı olu¸sturur. Onerilen¨ dizgi i¸slemler bir kural k¨umesi Kumru Didem Atalay yanında onların sınıflandırma i¸cin ¨onemderecelerini belirten Feride Bahar I¸sın eniyi a˘gırlıkları da bulurlar. Kural uzunlu˘gu,kestirici a˘gırlı˘gı, hatalı olumsuz sınıflandırma sayısı gibi kuralların farklı nite- E-ticaret, ula¸smı¸soldu˘gugeni¸skitleler ve sa˘glamı¸soldu˘guko- likleri dizgi i¸slemler i¸cerisinde farklı ama¸c fonksiyonu kat- laylıklar vasıtasıyla ekonomik hayatın t¨umkesimlerinde uygu- sayıları kullanılmıyla birbiri ile ili¸skilendirilebilirler. B¨oylece lanabilme ve ilerleme alanları bulmu¸stur. Bu geli¸smelerin karar verici bu katsayılar yardımıyla model e˘gitims¨urecini ana sebebi elektronik ticaretin internet ortamında ve anında y¨onlendirebilirve uygulamaya has diledi˘gi¨ozelliklerdekikural- ula¸sılabilirolmasından kaynaklanmaktadır. K¨ureselle¸smenin ları elde edebilir. Her iki dizgi i¸sleminde performansı bir dizi de etkisiyle g¨un¨um¨uzded¨unya ticaretinin yaygınla¸smasıve veri k¨umesi¨uzerindesınanmı¸stır. Onerilen¨ dizgi i¸slemlerinyo- birbirinden ¸cokfarklı kıtalardaki insanların ¸cevrimi¸ciolarak rumlanabilirlik ve do˘grulukarasındaki dengeyi koruyarak iyi alı¸sveri¸s yapabiliyor olması, ¸cevrimi¸ci alı¸sveri¸s sekt¨or¨unde sonu¸clar ¨urettiklerig¨or¨ulm¨u¸st¨ur. hi¸colmadı˘gıkadar bir yo˘gunlukolu¸sturmu¸stur. Internetin˙

20 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

kullanım oranlarının artması ve bilgisayar ve internetin her kar¸sıla¸stırılabildi˘gi objektif bir sistem ¨onerilmi¸stir. Grup eve girmesinin ardından 7/24 ya¸sayan ve hi¸cdurmayan bir ¸sirketlerinin bir tanesinin 2018-2020 yılları arasında kul- sekt¨orhaline gelmi¸stir. Bu nedenle de artık g¨un¨um¨uzde landı˘gıt¨um hesap kodları i¸cin¨onerilen algoritmalar varsayılan ¸cevrimi¸ci alı¸sveri¸sin g¨undelik hayatta ula¸sılabilen t¨um mal parametreler ile test edilmi¸stir. Be¸saylık ortalama mutlak ve hizmetlerde payı b¨uy¨ukt¨ur. Uluslararası pazarlama y¨uzdehatası kriterine g¨oreadil kar¸sıla¸stırma yapılabilecek olanaklarının artması, zaman ve hız fakt¨or¨un¨un¨onemkazan- 381 durumun 140 tanesinde ¨onerilen model, kalifiye person- masıyla birlikte ¸cevrimi¸ci alı¸sveri¸se olan talep de g¨unden elin tahminlerinden en az %5 daha iyi olmak ¨uzeretoplam g¨une artmaktadır. Son zamanlarda t¨um d¨unyayı etkisi 187 tanesinde daha iyi sonu¸cvermi¸stir. Hi¸cbir tecr¨ubeye altına alan k¨ureselsalgın sebebi ile evlerine kapanan insan- sahip olmayan makine ¨o˘grenmesiy¨ontemiile kalifiye per- lar ihtiya¸clarını kar¸sılamak i¸cin¸cevrimi¸cialı¸sveri¸se y¨oneldi. sonelin tahminlerinin birbirlerine ¨ust¨unoldukları durumlar K¨ureselsalgın ger¸cekle¸smekte olan ticaretin d¨on¨u¸s¨um¨un¨u, dengelidir. Onerilen¨ sistem bir grafik ara y¨uz¨uile son kul- ba¸ska bir ifadeyle fiziksel ortamdan sanal ortama kayma lanıcının ¸calı¸stırabilece˘gibir hale getirilmi¸stir. Uygulamanın s¨urecinide hızlandırmı¸stır. Bu s¨ure¸ctenen ¸coketkilenecek kullanımının firmaya yıllık 720 g¨unkalifiye personel zamanı sekt¨orlerinba¸sındae-ticaret ve ¸cevrimi¸cialı¸sveri¸sgelmekte- kazandıraca˘gı¨ong¨or¨ulmektedir. Bu sayı grup ¸sirketlerinde dir. K¨ureselsalgın, t¨umd¨unya ¨uzerindeaz ya da ¸cokreel b¨ut¸ce konusunda ¸calı¸san personel zamanında yakla¸sık %6 sekt¨orleriolumsuz etkilerken, e-ticaret d¨unyasında ise bir verimlilik artı¸sınadenk gelmektedir. y¨ukselmeninoldu˘gug¨or¨ulmektedir. Insanların˙ fiziki temastan 3. Yenilenebilir Enerji Santralleri I¸cinPiyasa˙ Teklif Op- ka¸cınması,soka˘ga¸cıkmayasaklarının uygulanması, belirli bir timizasyonu s¨urekapalı kalan ya da kısmi ¸calı¸sanmekanlar gibi nedenlerle ¸cevrimi¸cialı¸sveri¸slerdey¨uzde70’e varan artı¸slar ya¸sanırken, Ezgi Polat t¨uketicilerin daha ¸cok hijyene y¨onelik malzemeler, kuru Mehmet Yasin Uluku¸s gıda, temizlik malzemeleri, ki¸siselbakım ¨ur¨unleriney¨onelik Mehmet G¨uray G¨uler alı¸sveri¸sleriartı¸sg¨ostermi¸stir. D¨unya genelinde oldu˘gugibi T¨urkiye’de de k¨ureselsalgın nedeniyle ¸cevrimi¸cialı¸sveri¸sler T¨urkiye, ¨ozelle¸stirme politikalarıyla ve yenilenebilir enerji de b¨uy¨uk artı¸slar ya¸sanmı¸stır. C¸evrimi¸ci gıda alı¸sveri¸si santrallerinin piyasaya girmesiyle kurulu elektrik g¨uc¨un¨u salgın d¨onemindee-ticarette de˘gi¸siminen fazla hissedildi˘gi g¨undeng¨unearttırmaktadır. Bununla birlikte sanayile¸sme sekt¨orlerden birisi olmu¸stur. K¨uresel salgın d¨oneminde ve n¨ufusartı¸sıgibi fakt¨orlerleelektri˘geolan talep de hızla ¸cevrimi¸ci yiyecek ve i¸cecek alı¸sveri¸slerinin ortalama sepet b¨uy¨umektedir. T¨urkiye Elektrik Piyasası A.S¸. (EPIAS¸)˙ tutarlarında ¸cok b¨uy¨uk bir artı¸s ya¸sanmı¸s, kategori bazlı bu arz ve talebin anlık olarak dengelenmesi i¸cin faaliyet bakıldı˘gındaise talep en fazla kahve ve ¸cay, sebze, meyve g¨ostermektedir. G¨un I¸ci˙ Piyasasında bir g¨un sonrası ve s¨ut¨ur¨unlerindeya¸sanmı¸stır.Salgınla birlikte yapılan gıda i¸cin, elektrik ¨ureticilerinin arz ve fiyat teklifleri; elektrik ve market alı¸sveri¸sleribir sene ¨onceye g¨oreT¨urkiye’de b¨uy¨uk t¨uketicilerinin talep ve fiyat teklifleriyle ba˘gımsızbir sistem oranda artı¸sg¨ostermi¸sve zincir marketler ¸cevrimi¸cialı¸sveri¸si operat¨or¨utarafından e¸sle¸stirilip saatlik piyasa takas fiyat- destekleyici ve hızlandırıcı bir ¸c¨oz¨umolan telefon uygula- ları olu¸sturulmaktadır. Sonraki g¨un alım satım i¸slemleri maları geli¸stirmi¸sve kullanıcılara sunmu¸slardır. Bu ¸calı¸sma de belirlenen piyasa takas fiyatları ¨ust¨undenyapılmaktadır. kapsamında k¨uresel salgın d¨oneminde ba¸sta yaygın olarak Ureticiler¨ belirtilen tekliften daha fazla ¨uretti˘gizaman fazla kullanılmaya ba¸slayan ¸cevrimi¸cialı¸sveri¸sin tercih edilme ne- ¨uretimid¨u¸s¨ukbir fiyata satmakta, d¨u¸s¨uk¨uretti˘gizamansa denleri ara¸stırılmı¸stır. Bununla birlikte, ¸cevrimi¸ci gıda mali yaptırıma maruz kalmaktadır. R¨uzgar, g¨une¸sgibi ye- alı¸sveri¸sinitercih eden ki¸silerin,tercih etme sebepleriyle bir- nilenebilir enerji santrallerinde, hava durumu de˘gi¸sikli˘ginin likte daha ¨once¸cevrimi¸cigıda alı¸sveri¸syapıp yapmadıkları, direkt etkisi sebebiyle elektrik ¨uretiminin y¨uksek hata salgın sebebiyle alı¸sveri¸stercihlerinin de˘gi¸sip de˘gi¸smedi˘gi,en payıyla tahmin edilmesi sonucunda, arz-talep dengesizlikleri ¸cokhangi ¨ur¨unleritercih ettikleri ve salgın sonrası ¸cevrimi¸ci olu¸smaktadır. Ger¸cekle¸sen ¨uretimletahmin edilen ¨uretim alı¸sveri¸sle ilgili aynı d¨u¸s¨unceleresahip olup olmayacakları arasındaki fark, Dengeleme G¨u¸cPiyasasında dengelenmekte tartı¸sılmı¸stır. ve elektrik ¨ureticilerihatalı tahminleri i¸cin mali kayıplara 2. B¨ut¸ceTahminleme: Makine O˘grenmesiTabanlı¨ Bir katlanmak durumunda kalmaktadırlar. Dolayısıyla bir son- Karar Destek Sistemi Uygulaması raki g¨unger¸cekle¸secekolan ¨uretiminen az hata ile tahmin edilmesi ve teklif olarak verilen bu ¨uretimtahminlerinin, elek- Utku Ko¸c trik satı¸sından elde edilen geliri (ceza maliyetini d¨u¸s¨urerek) Akın Tun¸c y¨ukseltmesi hedeflenir. Literat¨urdeki ¸calı¸smalarda, hem ¨uretimtahminlerinin hem de verilen tekliflerin optimizasyonu Bu ¸calı¸smada b¨ut¸ce tahminlemesi i¸cin makine ¨o˘grenmesi ¨uzerine ¸calı¸smalar bulunmaktadır. Bu ¸calı¸smadaher ikisinin tabanlı bir karar destek sistemi uygulaması sunulmu¸stur. entegre bir ¸sekildeoptimizasyonu hedeflenmi¸stir. Onerilen¨ karar destek sistemi, T¨urkiye’nin lider ileti¸simve teknoloji grup ¸sirketleri i¸cinhazırlanmı¸s, ger¸cekveriler ile 4. E¸slerArası (p2p) Teslimat Platformlarında Tercih ¨ test edilmi¸stir.Dı¸ssalverileri de kullanabilen iki farklı ARIMA O˘grenmeUygulamaları metodu ile varsayılan olarak 16 alternatif modelin ¸calı¸stı˘gı, en Ezgi Karabulut T¨urkseven iyi sonucun otomatik olarak sunuldu˘gu,makine ¨o˘grenmesine James Bailey dayalı bir tahminleme karar destek sistemi hazırlanmı¸stır. Jennifer Pazour Tek tıkla aylık g¨uncellemelerinyapılabildi˘gi bu sistemde t¨um Fatemeh Gholizadehfotouhabadi hesap kodları i¸cinaylık b¨ut¸cetahminleri yapılabilmektedir. Raha Akhavan-tabatabaei Farklı personel veya y¨ontemlerintahmin performanslarının

21 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

E¸sler arası teslimat platformları sipari¸s teslimi, alı¸sveri¸s, Bu modeller i¸cinoptimal ¸c¨oz¨um¨un¨ozelliklerini ortaya koy- ula¸sım gibi i¸s taleplerinin ortak bir platform ¸catısı duk. Farklı problem ¨ornekleri¨uzerindealternatif ¸cevrimsel altında ba˘gımsızajanlar tarafından ger¸cekle¸stirilmesiteme- ¸cizelgelerikar¸sıla¸stırdık. Onerdi˘gimizyakla¸sımınsa˘glayaca˘gı¨ line dayanır. I¸stalepleri˙ ile ajanların e¸sle¸stirilmesinin merkezi enerji tasarrufunu ¨ol¸ct¨uk. bir ¸sekilde yapıldı˘gı d¨uzenlemeler olmasına ra˘gmen ajan- 2. Depo Yerle¸simD¨uzenineSahip Bir Markette Fork- lara dair belirsizlik oldu˘gudurumlarda ajana i¸staleplerinden liftle Ta¸sımaların C¸izelgelenmesi olu¸sanbir men¨usunduktan sonra tercihi onun yapmasının daha iyi sonu¸c verdi˘gi g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Aynı ajanın bir- Hande Sambur den fazla zaman aralı˘gındaaynı ama¸c fonksiyonunu veya Ecem Sena Unl¨u¨ fonksiyonlarını kullanarak karar aldı˘gıproblemlerde belirsi- Mehmet Can C¸etin zli˘ginkayna˘gıolan ajanların ama¸cfonksiyonlarını do˘grudan Irem˙ Tombako˘glu g¨ozlemleyemesek de her iterasyonda elimizde ajanların tercih Muhammet Yorulmaz verisi birikmektedir. C¸alı¸smamızıniki odak noktasından biri Tusan Derya her bir ajana sunulan se¸ceneklerarasından tercih etti˘gii¸stale- pleri verisini inceleyerek ajanın kararlarında etkili olan fayda G¨un¨um¨uzrekabet ko¸sullarında marketler m¨u¸sterideneyimini fonksiyonunu ¨o˘grenmektir.Bu problem bir makine ¨o˘grenme s¨urekliolarak iyile¸stirmeye ¸calı¸smaktadırlar. Depo yerle¸sim problemi olarak de˘gerlendirildi˘gindesınıflandırma problem- d¨uzeninesahip b¨uy¨ukmarketlerde i¸calan hem depo hem de ine denk d¨u¸smektedir. Ikinci˙ odak noktası ise e¸sler arası satı¸salanı olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle g¨uni¸cinde teslimat problemi uygulama alanı oda˘gında ajanlara sunulan mal kabul b¨ol¨um¨unden¨ur¨ungeldi˘gindebu ¨ur¨undepoya de˘gil men¨uuzunlu˘guile ¨o˘grenmehızı arasındaki ili¸skiyiinceler ve forkliftler aracılı˘gıylama˘gazai¸cindesatı¸srafı ¨ust¨undekidepo bu ¨o˘grenmeninsonucu olarak da ajanlara sunulan men¨un¨un raflarına ta¸sınmaktadır. Forkliftlerin, ¸calı¸smazamanlarının uzunlu˘gunuadapte etmeyi hedefler. belirsizli˘gi nedeniyle m¨u¸steri ile kar¸sıla¸smalar m¨u¸sterilerin ma˘gaza i¸ci deneyimini k¨ot¨uy¨onde etkilemektedir. Ur¨un¨ ta¸sımanınyapılaca˘gıkoridorda o sırada bulunan m¨u¸steriler PA01 forklift ¸calı¸smasındantedirgin olmaktadır. Ayrıca i¸sg¨uvenli˘gi gere˘giyerle¸stirmeyapılacak rafların bulundu˘gukoridorlar ka- Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 7 patıldı˘gıi¸cinm¨u¸sterininalı¸sveri¸syapmasına engel olunmak- tadır. Ma˘gazalar sıklıkla bu konuda ¸sikˆayetler almaktadırlar. Bu ¸calı¸smanınamacı; mevcut kaynakları kullanarak forklift- 4.1.7 C¸izelgeleme lerin ma˘gazahareketlerinin d¨uzenlenip ¸cizelgelenmesi yoluyla forklift-m¨u¸steri kar¸sıla¸smalarını en aza indirerek m¨u¸steri Oturum Ba¸skanı : Zehra D¨uzgit deneyimin iyile¸stirilmesidir. Forklift hareketleri d¨uzenlenerek ma˘gazai¸cerisindeforkliftin yaptı˘gıgereksiz turlar da ayrıca ¨onlenmeye ¸calı¸sılmı¸stır. C¸alı¸smakapsamında ¨ornekolarak 1. Robotik H¨ucrelerde Robot Hızı Ve Makine I¸slem˙ se¸cilendepo yerle¸siminesahip marketten bir yıllık satı¸sver- S¨uresiKontrol¨u Ile˙ Enerji Tasarruflu C¸izelgeleme ileri alınmı¸stır. Elde edilen veriler analiz edildi˘ginde¨ur¨un koridorlarına ait g¨unve saat bazında m¨u¸steri yo˘gunlukları Bet¨ulNecibe G¨uzel elde edilmi¸stir. Mal kabule gelen ve ma˘gazai¸cineforkliftler Sinan G¨urel tarafından yerle¸stirilecek ¨ur¨unlerin listesi olu¸sturuldu˘gunda Hakan G¨ultekin yerle¸stirilecek ¨ur¨unlerii¸cindebulunulan g¨un¨un¸calı¸smasaat- leri i¸cerisinde en az yo˘gun olan saat dilimlerinde ta¸sıma Robotik h¨ucrelerimalat sekt¨or¨undesık kullanılan ve ¨uretimde ve yerle¸stirmeyapılacak ¸sekilde¸cizelgeleyen bir sezgisel al- robotların yaygınla¸smasıyladaha fazla kullanılması beklenen goritma geli¸stirilmi¸stir. Sezgisel algoritma C programlama ¨uretimteknolojileridir. Bu ¸calı¸smadaakı¸stipi ¨uretimyapan dili kullanılarak kodlanmı¸stır. Geli¸stirilen sezgisel algorit- iki makineden ve bir malzeme elle¸clemerobotundan olu¸san manın kullanımını kolayla¸stırmaki¸cin Microsoft Access plat- bir robotik h¨ucreyiele aldık. Ele alınan robotik h¨ucrede formunda bir karar destek sistemi (KDS) geli¸stirilmi¸stir.KDS robot par¸caları ara stok b¨olgelerive makineler arasında ta¸sır. ¨uzerinde olu¸sturulanform ve tablolar sayesinde yeni satı¸sver- Birbirine e¸s par¸caların ¨uretildi˘gi b¨oyle bir h¨ucredegenel- ileri veri tabanına eklenebilir ve satı¸syo˘gunlukları g¨unve saat likle ¨uretimhızını maksimize eden ¸cevrimselrobot-makine bazında elde edilebilmektedir. KDS ¨uzerinden g¨onderilen ¸cizelgeleri bulmak ama¸clanır. Uretim¨ ve robotik sistem- veriler, sezgisel algoritmada i¸slendikten sonra kullanıcının ler yery¨uz¨undet¨uketilen enerjinin kayda de˘ger bir kısmını daha kolay anlayabilece˘gi¸sekildeg¨orebilmesi i¸cinara y¨uze olu¸sturur. Uretim¨ sistemlerinde enerji t¨uketiminin mini- iletilmektedir. Sezgisel algoritma, girdi olarak yerle¸stirmesi mize edilmesi giderek ¨onemkazanmaktadır. C¸alı¸smamızda yapılacak ¨ur¨unlerinlistesini ve bulunulan g¨undekisaat dilim- robot hareket ve makine i¸slems¨urelerinide belirleyerek hem lerindeki satı¸syo˘gunlu˘gunug¨osterenyo˘gunlukmatrisini girdi ¸cevrims¨uresinihem de h¨ucreninenerji t¨uketimini minimize olarak almaktadır. Iki˙ girdi de KDS formalarından elde edil- eden ¸cevrimsel ¸cizelgeler bulmayı ama¸clıyoruz. Bilindi˘gi erek algoritmaya iletilmektedir. Algoritma ilk olarak hedef kadarıyla robotik h¨ucre ¸cizelgeleme problemlerinde robot listedeki ta¸sınacak¨ur¨unlerinen az yo˘gunoldu˘gusaat dilim- ve makine i¸slem s¨urelerinibirlikte kontrol etme yakla¸sımı lerine g¨oreforkliftlere g¨orevatayarak ¸cizelgelemeyapmak- daha ¨onceele alınmamı¸stır. Farklı ¸cevrimsel ¸cizelgelerde tadır. Atama i¸slemi¨oncelikverilen koridorun en az yo˘gun birbiriyle ¸celi¸sen ¸cevrim s¨uresive enerji t¨uketimi ama¸cları olan saat dilimine yapılmaktadır. Oncelikle¨ yerle¸stirilecek i¸cinetkin ¸c¨oz¨umlerbulan matematiksel modeller geli¸stirdik. ¨ur¨unmiktarına g¨orekoridorlar i¸cintoplam ta¸sımas¨uresitespit

22 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

edilir. E˘gerhali hazırda en az yo˘gun saat dilimine atama ile bazı makineler planlama ufkunun belirli d¨onemlerindeuy- yapılmı¸ssa, ikinci en az yo˘gunsaat dilimi denenir. Koridora gun olmayabilmektedir. Bunun yanında, bir ka¸c ¸calı¸sma ait ta¸sımas¨uresi,sıfıra e¸sitlenenekadar atama i¸slemidevam g¨un¨unden olu¸san bir ¸cizelgeleme probleminde ise tesisin eder. T¨um¨ur¨unta¸sımaları i¸cinatamalar ayrı ayrı tamam- ¸calı¸sırolmadı˘gıbelirli zamanların problemde ayrıca adreslen- lanır. Ozetle¨ algoritmanın ¸calı¸stı˘gıprogram hangi forkliftin, mesi gerekmektedir. Son yıllarda literat¨urde periyo- hangi saat aralı˘gındahangi koridora ne kadar s¨ureta¸sıma dik bakımlı ¸cizelgeleme problemlerine ait ¸calı¸smalar hız yapaca˘gının i¸s emirleri ¸cizelgesini hazırlar ve bu ¸cizelgeyi kazanmı¸stır. Bu ¸calı¸smada ise bir ka¸cg¨undenolu¸san bir KDS’ye aktarır. Y¨oneticileri¸semirlerini bastırarak forklift planlama ufku boyunca makinelerin uygunluklarının, ¸calı¸sma operat¨orlerine da˘gıtır. Sonu¸colarak KDS ve arka planda saatleri ¨ozelinde dikkate alındı˘gıve i¸slerinsıra ba˘gımlıhazırlık ¸calı¸sansezgisel algoritmanın sundu˘gu¸c¨oz¨umlehazırlanan i¸s s¨urelerinesahip oldu˘gubir tek makineli ¸cizelgelemeproblemi emirleri sayesinde ma˘gazai¸cindeforkliftler ile m¨u¸sterilerin ele alınmı¸stır. I¸slerinb¨ol¨unmesine,ancak˙ ve ancak ilgili i¸sbe- kar¸sıla¸smasıen aza indirilirken forkliftlerin de daha verimli ve lirli bir s¨ure(alt limit) i¸slemg¨ord¨uktensonra izin verilmek- e¸sitda˘gılımda¸calı¸smasısa˘glanmı¸stır. tedir. Bu anlamda, ele alınan problem bildi˘gimizkadarıyla literat¨urdeilk kez adreslenmi¸stir. Bu alt limitlerin aldı˘gı 3. Kablo Ureticisi¨ I¸cin˙ Kau¸cuk Kaplama Hattının de˘gerlerher i¸si¸cinfarklı olabilmektedir. Benzer bir problem Sıra-ba˘gımlı Hazırlık Zamanlı Karma Akı¸s Tipi pratikte boya end¨ustrisindeg¨ozlemlenmi¸stir. Ilgili˙ problem C¸izelgelemesi i¸cinbir matematiksel model sunulmu¸sve bu probleme ¨ozg¨u G¨ulizHande Aslım yeni problem setleri literat¨urekazandırılmı¸stır. Burak Y¨uksel Diyar Balcı Eda Ta¸skıran PA01 Hande Ozkorkmaz¨ Zehra D¨uzgit Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 8

Bu ¸calı¸smada bir kablo ¨ureticisinin karma akı¸s tipin- deki kau¸cuk kaplama hattının ¸cizelgeleme problemi ele alınmı¸sve son i¸sintamamlanma zamanının enk¨u¸c¨uklenmesi 4.1.8 Enerji Sistemleri 1 ama¸clanmı¸stır. End¨ustriyel kablolar, kendisini olu¸sturan damar sayısına ve damar rengine g¨ore farklılık g¨osterir. Oturum Ba¸skanı : Sevil Acar Kau¸cukkaplama hattı, her a¸samadaiki ¨ozde¸sparalel makine i¸ceren ¨u¸c a¸samadan olu¸sur. Bu a¸samalar i) izolasyon, ˙ ii) b¨uk¨um ve iii) kılıflama olarak adlandırılır. Izolasyon 1. Renewable Energy Transition In The Turkish Power a¸samasının girdisi bakır tel iken, ¸cıktısıfarklı renk ve ke- Sector: A High-Resolution Generation Expansion ˙ sit alanlarına sahip plastik kaplı izole damarlardır. Izolasyon Planning Model a¸samasından¨once,kabloların kesit alanına g¨oresıra-ba˘gımlı hazırlık zamanı ve izole kaplama(damar) rengini de˘gi¸stirmek Bora Kat i¸cinsıra-ba˘gımsızbir hazırlık zamanı gerekir. Ikinci˙ a¸sama olan b¨uk¨um¨un girdisi farklı renklerdeki izole damarlar iken, The Turkish power sector attained rapid growth after the ¸cıktısıbirbiri ¨uzerine¨or¨ulm¨u¸sdamarlar toplulu˘gudur.B¨uk¨um 1990s in line with economic growth. However, this develop- a¸samasından ¨once,sıradaki kablonun damar sayısına g¨ore ment was not supported by domestic resources and therefore sıra-ba˘gımsızhazırlık zamanı gereklidir. Uretim¨ hattının son culminated in a high dependency on imported fossil fuels. a¸samasıolan kılıflama a¸samasında girdi, b¨uk¨uma¸samasının Further to that, the governments were slow off the mark ¸cıktısıolan ¨or¨ulm¨u¸sdamar toplulu˘guiken, nihai ¨ur¨unsiyah in introducing policies for increasing the share of renewable kau¸cukkaplanmı¸s kablodur. Kılıflama a¸samasından ¨once, energy. Nevertheless, as well as significant decreases in the kablonun kesit alanına g¨ore sıra-ba˘gımlı hazırlık zamanı cost of wind and especially solar technologies, have recently gerekir. Uzerinde¨ ¸calı¸sılan problem NP-zor oldu˘gundan, brought the Turkish power sector into a promising state. In ¸c¨oz¨um¨ui¸cinmeta-sezgisel bir algoritma olan genetik algo- this study, a large-scale generation expansion power system ritma uygulanmı¸stır. Genetik algoritma ile her a¸samadaki model (TR-Power) with a high temporal resolution (hours) en iyi i¸s-makineatamaları, her makinedeki en iyi i¸ssırası ve is developed for the Turkish power generation sector. Sev- i¸slerinher bir a¸samadakiba¸slangı¸cve biti¸szamanları bulun- eral scenarios (high penetration of renewable resources, lim- maktadır. iting constraints on GHG emissions, and changes in subsidy schemes on renewable and local resources) were analyzed for 4. Periyodik Bakımlı Sıra Ba˘gımlıHazırlık S¨ureliTek assessing their environmental and economic impacts. The Makine C¸izelgeleme Problemi results indicate that a transition to a low-carbon power grid U. Mahir Yıldırım with around half of the electricity demand satisfied by re- Zehra D¨uzgit newable resources over a 25-year period would be possible with annual investments of 3.97 to 6.88 Billion 2019 US$ . C¸izelgeleme literat¨ur¨un¨unb¨uy¨uk¸co˘gunlu˘gundakesintisiz bir Moreover, TR-Power indicates that the shadow price of CO2 planlama ufku i¸cinplanlama yapılmakta ve makinelerin t¨um emissions in the power sector will be around 17.1 and 33.8 $ planlama ufku boyunca ¸calı¸sıroldu˘guvarsayılmaktadır. An- /per tCO2 by 2042 under 30% and 40% emission reduction cak pratikte planlı/plansız bakım i¸slerive benzeri sebepler targets relative to the reference scenario.

23 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

2. R¨uzgar Ve G¨une¸sin S¸ebekeye Entegrasyonu I¸cin˙ of energy. Using national data, statistical models were de- Sekt¨orE¸sle¸stirme veloped to capture the uncertainty of both wind energy and demand. We Ahmet Acar fitted probability distributions for both energy supply and de- mand. Using probability distributions, we generated different T¨urkiye’nin, daha y¨uksek r¨uzgˆar ve g¨une¸s enerjisi payı datasets that refect the hourly energy supply and demand. elde etmek i¸cin elektrifikasyon ve sekt¨or e¸sle¸stirmeyi de We ran the optimization model with all possible combina- kapsayan mevcut elektrik sistemi stratejisini geli¸stirmeye tions of supply and demand pairs. This way, we achieved ihtiyacı vardır. Elektrik sisteminde ¨uretimle ısıtma ve the robustness in optimal storage capacity, utilization level of ula¸stırmasekt¨orlerininelektrifikasyon yoluyla e¸sle¸stirilmesi, wind turbines and other resources and reported in the results. 2030 yılında T¨urkiye’nin toplam elektrik ¨uretiminder¨uzgˆar ve The analysis was extended to various scenarios considering g¨une¸senerjisi payını %30 seviyelerine getirerek, elektrik sis- different system configurations. teminin daha g¨u¸cl¨u,g¨uvenilir ve esnek bir hale getirilmesini sa˘glayabilir. T¨urkiye’de talep tarafı katılımı se¸ceneklerinin 4. Electricity Generation Failures And The Capacity t¨umteknik ve ekonomik potansiyeliyle hayata ge¸cirilmesi Remuneration Mechanism In Turkey 2030’da puant talebi 10 gigavat (GW) azaltabilir ve puant Tun¸cDurmaz talepteki net azalmanın yakla¸sık6 GW’ı esnek alan ısıtma ve Sevil Acar akıllı elektrikli ara¸c¸sarjından gelebilir. Talep tarafı katılımının Simay Kızılkaya etkinle¸stirilmesiyle, elektrik santrallerinin yakıt t¨uketiminin ve y¨ukalma/y¨ukatma gerekliliklerinin azaltılması yoluyla The deregulation of significant parts of electricity markets in i¸sletme verimlili˘gindeyılda 122 milyon ¿’ya kadar tasar- many countries worldwide led operators to strategically with- ruf sa˘glanabilir. Uretim¨ ve da˘gıtım¸sebekelerinin kapasite hold some of their generating capacity to increase electricity artırımının ¨onlenmesiyle elde edilen tasarruflar yılda yakla¸sık prices and revenues. Nevertheless, such actions potentially 500 milyon ¿’ya ula¸sabilir. Bu ¨ong¨or¨uye g¨ore, 2030’da have harmful effects on economic welfare. First, this study toplam maliyetler yılda 72 milyon ¿, net kazan¸cise 550 mi- investigates whether strategic capacity withholding exists in lyon ¿ olabilir. Bu rapor T¨urkiye’de ¨ozelliklebinalara odak- the form of failures in the Turkish electricity market. Sec- lanarak bir¸coksekt¨ori¸cintalep tarafı katılımı se¸ceneklerini ond, it examines whether the Turkish capacity remuneration ara¸stırmaktadır.C¸alı¸sma,talep tarafı katılımı potansiyelini ve mechanism, which aims at establishing sufficient installed bunun nasıl 2030’da faaliyete ge¸cirilece˘ginig¨ostermeyi,daha capacity in the market, contributes to the total failure dura- y¨uksekyenilenebilir enerji entegrasyonuna katkıda bulunmayı tions. The empirical results show strong support for the hy- ve elektrikli ara¸clar, ısı pompaları ve da˘gıtıkenerji kaynakları pothesis that there is strategic capacity withholding. More- gibi elektrifikasyon se¸ceneklerininyaygınla¸smasınıdestekle- over, the Turkish capacity remuneration mechanism adds to meyi ama¸clamaktadır.De˘gerlendirme farklı sekt¨orlerintalep the duration of the failures in the market. To the best of tarafı katılımı potansiyelini ve talep tarafı katılımının ye- our knowledge, this is the first study investigating capacity nilenebilir enerji entegrasyonu ile birlikte elektrik sistemi withholding by explicitly considering the presence of a capac- yatırımları ve i¸sletme maliyetleri ¨uzerindekietkisini nicele- ity remuneration mechanism. Moreover, it is the first study mektedir. to focus on the durations of failures rather than the num- 3. Analyzing The Impact Of Energy Storage Capac- ber of failures. Our analysis conveys core messages for the ity On Renewable Energy Generation Using Wind policymakers. First, strategic capacity withholding suggests Power : The Case Of Turkey that a mechanism might be required to verify the failures. Second, the positive effect of the capacity payments on the Aykut G¨ul duration of failures indicates that the mechanism may need to be redesigned. Renewable energy sources (RES) are expected to be domi- nant in near future. The reason of their popularity is their abundance and eco-friendliness. However, RES suffer from PA01 availability and intermittency that causes unstable and unreli- able energy output due to daily or hourly weather conditions. Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 9 (Liserre et al., 2010) As the share of renewables reaches to a certain level, electricity systems must gain more flexibil- ity and reliability. Battery energy storage systems (BESS) stand as powerful tools to accelerate transition to sustain- 4.1.9 Stok Planlama able energy. They can help reducing the variability between electricity generation and consumption by storing the excess Oturum Ba¸skanı : Enis Kayı¸s energy at off- peak period and discharging the energy at peak periods (Beltran et al., 2013) BESS can also smooth generation by enabling renewable energy generators to work 1. Yeni Bir S¨urd¨ur¨ulebilirEnvanter Modeli Onerisi:¨ at optimal capacity. We aimed to determine the hourly op- Kusurlu Ur¨unDurumu¨ timal storage capacity for one year to utilize wind more and obtain smooth electricity production in national scale. We Mustafa Ceylan developed an optimization model that analyzes the system Erdal Aydemir on hourly basis for one year. We modeled BESS as inventory

24 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

G¨un¨um¨uzdei¸sletmeler a¸cısından s¨urd¨ur¨ulebilirliktemel bir budget carefully to strike a balance between satisfying cus- yakla¸sım olarak kabul g¨ormektedir. S¨ure¸clerin, kalitenin, tomer orders on time and keeping production costs under verimlili˘gin, finansal durumun ve dolayısıyla i¸sletmenin control. In particular, the firm aims to determine the level s¨urd¨ur¨ulebilirolması istenmektedir. C¸evreye duyarlı olmak of finished goods inventory, if any, to keep for each tire SKU ¨onemsenmekte ve bu ama¸cla i¸sletmelerin de sorumluluk- at different times of the year. Given that products are highly ları s¨urekliolarak takip edilmektedir. I¸sletmeler,˙ faaliyet- heterogeneous, we decided to use a segmentation approach leri sonucu ¸cevreye verdikleri zararı enk¨u¸c¨uklemeye ¸calı¸sırken; to develop customized inventory and production policies. In aynı zamanda bunu sa˘glayabilmek i¸cin ortaya ¸cıkan yeni addition to using conventional SKU segmentation dimensions maliyet t¨urlerine de katlanmaktadırlar. Uretim¨ operasy- such as the profit margin and sales volume, we also develop onlarında s¨urd¨ur¨ulebilirlikihmal edilemeyecek kadar ¨onemli new metrics to address novel dimensions including season- bir maliyet kalemi haline gelmekte ve i¸sletmelerin ¸cevre ality of demand, strategic importance of the product, and kaygılarından dolayı da kontrol altında tutulması gerekmekte- complexity of production. Product segments are defined to dir. Ur¨unlerin¨uretimindendepolanmasına,¨ sevkiyatına hatta match the business practices of Brisa, stemming from the hi¸c ¨uretim yapmadan i¸sletmelerin planlı duru¸s yapmasına prebuild stock, cycle stock, and safety stock needs of differ- kadar, s¨ure¸cboyunca her operasyonda sera gazı emisyon- ent SKUs. ları ortaya ¸cıkmaktadır. I¸sletmeler˙ operasyonel kararlarına s¨urd¨ur¨ulebilirli˘gidahil ederek hem maliyetlerini hem de sera 3. Single Item Periodic Review Inventory Control gazı emisyonlarını azaltabilir ya da ¨uretimmaliyetlerini ¸cok With Sales Dependent Stochastic Return Flows arttırmadan sera gazı emisyonlarını ¨onemliderecede azalta- Esra G¨okbayrak bilir. Sonu¸ctas¨urd¨ur¨ulebilirliketkisi, ¨onemlibir eniyileme Enis Kayı¸s problemi olarak kar¸sımıza ¸cıkmaktadır. Bu durum envan- ter y¨onetimia¸cısındanele alındı˘gında;i¸sletmelerin envanter Retailers have to deal with increasing levels of product re- maliyetlerine ¸cevreselparametreleri ekleyerek s¨urd¨ur¨ulebilir turns as the shares of e-commerce sales soars. With this ekonomik ¨uretim/sipari¸s miktarı modelleri ile s¨ure¸cleri increase, it is no longer feasible to dispatch returned prod- y¨onetmesi gerekti˘gi konusunda geni¸s bir fikir birli˘gi bu- ucts to outlets or landfills, hence retailers must re-evaluate lunmaktadır. Geleneksel envanter modelleri, ¸cevresel en- them both to maximize profit and to minimize their envi- vanter problemlerini analiz etmek i¸cin yeterli olamamak- ronmental impact. Our objective is to study a retailer’s tadır. Son zamanlarda yapılan ¸calı¸smalarda geleneksel en- optimal inventory control policy under product returns to vanter modellerine ek ¨ozellikler eklenmesi yoluyla temel maximize expected profit which is the sales revenue minus model varsayımlarının dı¸sına ¸cıkıldı˘gı g¨or¨ulmektedir. Bu the procurement, backorder, holding, and salvage costs in- ¸calı¸smada; geleneksel ekonomik ¨uretim miktarı modeline curred in a finite horizon. We model a period’s returns to ¸cevresel parametre olarak ¨uretim s¨ureci karbon maliyet- be stochastically dependent on the previous period’s sales lerini ekleyerek yeni bir s¨urd¨ur¨ulebilirekonomik ¨uretimmik- quantity. Using dynamic programming formulation, we solve tarı modeli ¨onerilmektedir.Modelde ¸cevreselparametrelerin for the optimal periodic review inventory policy. Through yanında i¸sletmelerin stoksuzlu˘ga ne kadar dayanabilece˘gi numerical studies, we show that incorporating detailed sales- hesaplanmı¸s,yoksatma maliyetleri de dahil edilmi¸stir. Ayrıca dependent returns could increase a retailer’s expected profit klasik envanter problemleri varsayımlarından biri olan t¨um by 23%. Ignoring this dependency in determining the opti- ¨ur¨unlerin kusursuz olması yerine ger¸cek hayat problem- mal inventory policy results with increased order frequency, lerinde yer alan; ¨ur¨unlerin ¨uretim s¨urecinde belirli oran- higher levels of backorders and more leftovers which could larda kusursuz, tamir edilebilir ve hurda ¸seklindeayrılması eventually end up in a landfill, but above all could lead to a durumu ele alınmı¸stır. Model bir ger¸cek hayat problemi significant overestimation of the resulting profit. i¸cinuygulanmı¸s ve duyarlılık analizi ile modelin farklı du- rumlara verdi˘gitepkiler detaylıca analiz edilmi¸stir. Gelecek 4. Yeni Ve Revizyonlu Uretimin¨ Beraber Yapıldı˘gıBir ara¸stırmasıolarak; envanter modellerinin uzantılarını i¸ceren Imalathanede˙ Ur¨unBaz-stok¨ Seviyelerinin Eniyilen- modellerin ¸cevreduyarlı ve belirsizlik i¸cerendurumları kap- mesi sayan modellerinin geli¸stirilmesiama¸clanmaktadır. Yavuz Gunalay 2. A Novel Product Segmentation Framework For Brisa Revizyonlu ¨uretimsık g¨or¨unen bir imalat stratejisi olmu¸stur. H¨useyinEnder Sarı Bunda m¨u¸sterimemnuniyeti prensibi kapsamında iade edilen Murat Kaya ¨ur¨unlerinyeniden de˘gerlendirilmesininyanı sıra, do˘gave ¸cevre Ahmet G¨unen¸c dostu (firma ve ¨ulke) politikalarının ¨ong¨ord¨u˘g¨ugeri d¨on¨u¸s¨um Nurhan Cenkmen ¸calı¸smaları da etkili olmaktadır. Bu ¸sekildetoplanan ¨ur¨unler hata oranlarına g¨oreayrılarak, ya yeniden paketlenip piyasaya In this study, we develop a product segmentation framework s¨ur¨ulmekteya da de-montaj edildikten sonra kullanılabilir du- to support the production and inventory policies of Brisa, a rumdaki par¸caları ayıklanıp tekrardan ¨uretime dahil edilmek- leading tire manufacturer located in Turkey. To this end, tedir. C¸alı¸smamızda,bu t¨ursistemleri revizyonlu ¨uretimsis- we use classification and clustering algorithms implemented temleri olarak tanımlıyaca˘gız.Bu sistemlerin yarattı˘gıikincil in Python language. The production capacity of the firm is bir pazar oldu˘gubilinmektedir. Bu pazarın esas (yeni) ¨ur¨un already completely utilized and demand exhibits strong sea- pazarı ile etkile¸simive firmaların karlılı˘gınabir etkileri oldu˘gu sonality. Hence, the firm needs to use its limited inventory kabul edilerek, ¨onceliklesistemin belirsiz yapısının modellen-

25 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

mesi ve sonrasında da bu model(ler)i sayısal metotlar kul- 2. Optimal Convergence Trading With Unobservable lanılarak ¸c¨ozmeyihedefledik. Sto˘gaimalat yapan sistemler Pricing Errors daha ¨oncede kuyruk modelleri kullanılarak analiz edilmi¸stir. Zehra Eksi-altay Revizyonlu ¨uretiminde eklenmesi ile sistemimiz ¸cok¸ce¸sitli ¨ur¨unimalatı yapan sistemler sınıfına girmektedir. Bu t¨ursis- temler rassal talebin zamanında kar¸sılanabilmesii¸cingenel- Convergence-type trading strategies have become one of the likle sto˘ga¨uretimyaparlar. Sistem verimlili˘giniartırmak i¸cin most popular trading strategies that are used to capitalize her iki ¨ur¨uni¸cinde en uygun (az) stok seviyesinin hesaplan- on market inefficiencies, or deviations from “equilibrium,” ması hedefledi˘gimizbu imalathanenin ¨uretimparametreleri especially with the rapid developments in algorithmic and ¨oncekuyruk modelleri kullanarak hesaplandı ve sonrasında high-frequency trading. For a typical convergence trade, karı en ¸coklayan baz stok seviyeleri bulundu. Bu ¸calı¸smanın temporary mispricing is exploited by simultaneously buying ¨oncekilerdenfarkı talep ve ¨ur¨ungeri d¨on¨u¸slerindeki rassallı˘gı relatively underpriced assets and selling short relatively over- koruyarak sistemin stokastik modelinin s¨ureklizaman Markov priced ones in anticipation that at some future date their zinciri ile kurgulanması ve ¸cift¨ur¨untipli, kısıtlı kapasiteye prices will have become closer and thus one can profit by the sahip bir ¨uretimhattındaki sistem i¸ciy¨ukrassal de˘gi¸skeninin extent of the convergence. A prime example of a convergence olasılık da˘gılımıhesaplanmasıdır. Bu analiz sonunda bulu- trade is the pairs trading strategy that involves a long posi- nana de˘gerlerkullanılarak sistemin ortalama stok ve yok- tion and a short position in a pair of similar stocks that have satma maliyet fonksiyonları ¸cıkarılmı¸sve sistem verimli amacı moved together historically and hence an investor can profit ile bu fonksiyonları eniyileyen baz stok seviyeleri bulunmu¸stur. from the relative value trade arising from the cointegration Bulunan sonu¸cların y¨onetsel¸cıkarımları da tartı¸sılacaktır. between asset price dynamics involved in the trade. We study a dynamic portfolio optimization problem related to conver- gence trading. We build on the model of Liu and Timmer- PA01 mann (RevFinanc Stud 26(4):1048–1086, 2013) and extend it by incorporating unobservable Markov-modulated pricing Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 10 errors into the price dynamics of two co-integrated assets. In summary, we have the following key contributions. First, we compute the optimal unrestricted and beta-neutral strategies both in full and partial information settings for a logutility 4.1.10 Uygulamalı Finans trader by using dynamic programming. Second, we charac- terize the value function as the unique (classical) solution of the Hamilton–Jacobi–Bellman (HJB) equation, which is Oturum Ba¸skanı : Wolfgang H¨ormann reduced to a system of ordinary differential equations (ODE) in the full information case, and given by a system of partial differential equations (PDE) in the partial information case. 1. Pairs Trading With Wavelet Transforms And A We also provide verification results for both cases. Third, Comparison With Respect To Random Selection to solve the convergence trade problem under partial infor- mation we compute the filtering equation by applying the Burak Ero˘glu innovations approach, see Sect. 4. Having the filter dynam- Haluk Yener ics enables us to study the equivalent reduced problem where unobservable states of the Markov chain are replaced by their We apply the wavelet transform to pairs trading of S&P 500 optional projections over the available filtration. Comparing constituents. We consider two well-known selection meth- optimal strategies under full and partial information, we ob- ods, which are namely the cointegration, minimum distance tain that the certainty equivalence principle holds, i.e., the methods along with the random selection method. For the optimal portfolio strategy in the latter case can be obtained application, we consider large number of pairs both under no- by replacing the unobservable state variable with its filtered wavelet/standard approach and wavelet approach. Our re- estimate. Finally, we analyze numerically an example with sults show that wavelet application improves the results sub- a two-state Markov chain and demonstrate certain features stantially over the losses of the standard approach, and ran- of our proposed model. In particular, we illustrate the domi- dom selection under the wavelet application performs quite nance of unrestricted strategies over beta-neutral strategies. competitively. For the analysis, we introduce a trade type Moreover, we show that a trader who uses averaged data categorization, and show that the improvement is mainly (in terms of parameters) is not performing better than the due to reduction in losses from the non-profitable (non- traderwho uses a Markov-modulated model in a full informa- convergent) trades under the standard approach. This, in tion setting. For the partial information case, our example turn, implies that by trading randomly sampled large enough suggests that there is a non-negative information premium, pairs portfolio, an investor can generate abnormal returns by indicating that the fully informed trader has an advantage using a method that reduces downside risk. Wavelets pro- over the partially informed one. This is a joint work with vide this protection by capturing the covariation of the stock S¨uhanAltay and Katia Colaneri. prices in a pair quite successfully. In this way, our method provides abnormal returns based on four asset pricing mod- 3. A Joint Term Structure Model For Credit And In- els, and the returns are robust to different trading periods terest Rate Risk With Flexible Correlation Struc- and transaction costs. ture

26 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

S¨uhanAltay

We propose a novel defaultable term structure model that 1. Akıllı S¸ebekede Kablosuz Algılayıcı A˘glar I¸cinFarklı˙ is capable of capturing negative instantaneous correlation Sens¨or Om¨urleri¨ Ile˙ Hedef Kapsama Ve Ba˘glantı between credit spreads and risk-free rate documented in em- Tabanlı Kullanım Omr¨uMaksimizasyonu¨ pirical literature while sustaining the positivity of the default Derya Nurcan intensity and risk-free rate. Given a multivariate Jacobi (or Ay¸seg¨ulAltın Kayhan Wright–Fisher) process and a certain functional, we are able B¨ulentTavlı to compute the zero-coupon bond prices, both defaultable and default-free, in a relatively tractable way by using the exponential change of measure technique with the help of C¸o˘gu kablosuz algılayıcı a˘g (KAA) uygulamalarında the ”carr´edu champ” operator as well as by using the tran- sens¨orlerin bataryalarını de˘gi¸stirmek pratikte uygulanabilir sition density function of the process. This density is de- de˘gildir. Bu nedenle a˘g genelinde enerji t¨uketiminin rived from the dual-process representation of the multivari- tekd¨uzeli˘gini sa˘glamak i¸cin sens¨orler ¨uzerindeki trafik ate Jacobi process, which also enables exact simulation of y¨uk¨u dengelenerek a˘g ¨omr¨un¨un en iyilenmesi b¨uy¨uk the evolution of bond prices. The bond price formula is a ¨onem ta¸sımaktadır. Y¨uk dengelemenin en iyi ¸sekilde series involving ratios of gamma functions and fast converg- yapılabilmesinde sens¨orlerer¨oleveya kaynak d¨u˘g¨umolabilme ing exponential decay functions. The main advantage of the se¸cene˘ginivermek a˘gınesnekli˘gininartırılması bakımından proposed reduced form model is that it provides a more flex- ¨onemlidir. Bununla birlikte ¸cok yollu veri iletimi y¨uk ible correlation structure between state variables governing dengelemede etkilidir. Veri iletiminin enerji etkin ¸sekilde the (defaultable) term structure within a relatively tractable yapılması var olan pil enerjilerinin uzun s¨urelikullanımını framework for bond pricing. Moreover, in higher dimensions, sa˘glayaca˘gıi¸cina˘g¨omr¨un¨unen b¨uy¨uklenmesindeelzemdir. one does not need to rely on numerical schemes related to the Bir KAA’nın hedef b¨olgesindekifarklı alanların hangi has- differential equations, which may be difficult to handle (e.g sasiyetle takip edilece˘gifarklı ¨onemesahip olabilmektedir. multi-dimensional Riccati equations in affine and quadratic Su altı sens¨orkonu¸slandırmaları veya g¨ozetim-nezaret uygu- term structure frameworks). lamaları gibi bir¸cokger¸cekKAA uygulamasında, kritik olan b¨olgelerinfarklı sayıda sens¨ortarafından izlenmesi gerek- 4. Estimation Of Long-Memory Dynamic Value-At- mektedir. Bu y¨uzdenherhangi bir b¨olgenin kritiklik se- Risk And Expected Shortfall viyesine g¨ore belirlenen sayıda sens¨or tarafından kapsan- Burak Ero˘glu ması g¨uvenirlik a¸cısından,daha az kritik olan b¨olgeleri¸cin Haluk Yener farklı kısıtlandırmalar yapılması enerji verimlili˘gia¸cısından ¨onemlidir. Fakat bir b¨olgenin,bir sens¨or¨unkapsama alanı This study constructs a dynamic model for estimating the i¸cindeolması yeterli de˘gildir;b¨olgeninbu sens¨ortarafından Value-at-Risk and Expected shortfall of the financial return izlendi˘giningaranti edilebilmesi i¸cinb¨olge-sens¨oratamasının series. Unlike the previous methods, we adopt three dynamic a¸cık olarak yapılması gerekmektedir. Her alanın izlenme models capturing the long-memory features in the risk mea- s¨uresi, kendisini kapsayan sens¨orlerin ¨om¨urlerine ba˘glıdır. sures. These models have two crucial properties. First, they Dolayısıyla bir b¨olgenin en az bir sens¨ortarafından izlendi˘gi rely on the joint estimation of the risk measures with ob- s¨ure,atandı˘gısens¨orlerarasından en uzun ya¸sayan sens¨or¨un servation (score) driven state-space model. Second, we uti- ¨omr¨unee¸sittir. Bu ¸calı¸smadaakıllı ¸sebeke temelli bir KAA lize fractionally integrated state evaluation to capture the uygulamasında, hedef b¨olgenin ¨ozde¸sh¨ucrelerdenolu¸stu˘gu long-memory dynamics in the risk measures. In particular, varsayılmaktadır. Ayrıca, literat¨urdenfarklı olarak a˘g¨omr¨u our methodology includes the variants of the “fractionally ifadesinde, sens¨orlerinya¸sams¨urelerininyanında h¨ucrelerin integrated generalized autoregressive score (FIGAS) model” sens¨orlertarafından izlendikleri s¨urede dikkate alınmaktadır. without any distributional assumptions on the return series. H¨ucrelerin ¨onem seviyelerine g¨ore ¨onceliklendirilebilece˘gi Moreover, these three models differ from each other in terms ve dolayısıyla atanmaları gereken asgari sens¨orsayılarının of state evaluation. While the first and third models in- ve g¨uvenirlik oranlarının KAA tasarımı a¸samasında belir- volve two different ARFIMA type dynamics, the second one lenebilece˘gikabul edilmi¸stir. Sonu¸colarak, ¨onceliklendirilen is based on a pure fractional integrated state process. Finally, h¨ucrelerinistenen sayıda sens¨ortarafından izlenebildi˘gi,her we employ this methodology on the various stock market in- h¨ucrei¸cinonu izleyen sens¨orlerin ¨om¨urleriarasındaki sap- dex returns series to evaluate the persistence of their risk manın ¨oncedenbelirlenen bir g¨uvenirlik oranına g¨ore ayarlan- measures. abildi˘give toplanan t¨umverinin baz istasyonuna iletilmesini garanti ederek a˘gba˘glantısınınsa˘glandı˘gı,h¨ucrelerinen az bir sens¨ortarafından izlendi˘gis¨ureyien b¨uy¨ukleyen karma PA01 tamsayılı bir matematiksel model geli¸stirilmi¸stir. Modelde t¨uma˘g¨omr¨un¨unilk ¨olensens¨oreg¨orebelirlendi˘giklasik Pazartesi 11:15 - 12:45 SALON 11 yakla¸sımınaksine, sens¨orlerin¨om¨urlerininfarklı olabilmesine izin verilmektedir. B¨oylece, sens¨orlerinr¨oleveya kaynak d¨u˘g¨umolmak ¨uzerehangi fonksiyonla kullanılacakları KAA 4.1.11 Kablosuz A˘glarda Eniyileme tasarım a¸samasındabelirlenmektedir. Toplanan veriler bir- den ¸cokyol ile baz istasyonuna iletilebilmektedir. R¨oleolma Oturum Ba¸skanı : Ceylan Aydın ve ¸cokluiletim yolu se¸cenekleriy¨ukdengelemesine yardım ed-

27 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

erek a˘gınolabildi˘ginceesnek olmasına imkan tanımaktadır. eller bu ¨ornekleri¸cin¸calı¸stırılarak performans kar¸sıla¸stırılması Ayrıca, h¨ucrelerin en az bir sens¨ortarafından izlenme s¨ureleri yapılmı¸stır. arasındaki farkların toplamını ve en b¨uy¨ukfarkı en k¨u¸c¨ukleme ˙ gibi farklı ama¸c fonksiyonları geli¸stirilerek modele entegre 3. Akıllı S¸ebekeler I¸cinKablosuz Algılayıcı A˘gUygu- ¨ ˙ edilmi¸stir.Farklı boyuttaki a˘gb¨uy¨ukl¨uklerive sens¨orsayıları lamalarında A˘g Omr¨uVe Gecikme En Iyilemesi ile, a˘gınt¨umbu yakla¸sımlara g¨oreolu¸sturdu˘gugenel davranı¸s Elif Zeynep Serper ile birlikte; farklı ¨onemseviyesi oranları ve sens¨orlerinba¸staki Ay¸seg¨ulAltın Kayhan konumlarını belirlemede kullanılan farklı da˘gılımlar gibi bazı B¨ulentTavlı parametrelerin, yine a˘gındavranı¸sı ¨uzerindekietkisi ince- lenmi¸stir. Kablosuz Algılayıcı A˘glar (KAA) g¨ozlem alanına yerle¸stirilen 2. Kablosuz Algılayıcı A˘glarda T¨ume G¨onderim Ve veya rastgele sa¸cılan sınırlı enerjiye sahip sens¨orlerden C¸o˘gaG¨onderimModellerinde Enerji Minimizasyonu olu¸smaktadırlar. KAA’ların ¸cok y¨onl¨ul¨ukleri sayesinde Akıllı S¸ebeke uygulamalarında kullanımları da giderek B¨u¸sraG¨ultekin yaygınla¸smaktadır. Enerjisi biten sens¨orler g¨orevini yer- Derya Nurcan ine getiremeyece˘ginden, kısıtlı enerji kaynaklarının ver- Ay¸seg¨ulAltın Kayhan imli bir ¸sekilde kullanılması, dolayısıyla a˘g¨omr¨un¨unyani B¨ulentTavlı a˘gıni¸slerli˘ginikorudu˘gus¨ureninuzatılması KAA’ların temel ama¸clarındandır. Bununla birlikte sens¨orler tarafından toplanan veri ne kadar az sens¨or¨uzerindenbaz istasyonuna Kablosuz algılayıcı a˘glarda (KAA) t¨umeg¨onderim ve ¸co˘ga iletilebilirse verinin gecikmesi o kadar az olmaktadır (Al- g¨onderima˘gidame ve i¸sleyi¸sinins¨ureklili˘gii¸slemlerindekul- Salti vd. 2019). Herhangi bir kaynaktan gelen verinin lanılan bir veri ileti¸simi mekanizmasıdır. T¨umeg¨onderim gecikmesinin y¨uksekolmaması adına ger¸cekle¸senen b¨uy¨uk ileti¸simkurgusunda verinin kaynak d¨u˘g¨umden ¸cıkarak a˘gdaki gecikmenin minimize edilmesi enerjinin verimli kullanılması di˘gert¨umsens¨orlereula¸stırılmasıama¸clanmaktadır. C¸o˘ga amacı ile ¸celi¸smektedir. Daha ¨once ¸celi¸senbu iki amacın g¨onderimmodellerinde ise verinin ¸co˘gag¨onderimgrubunda matematiksel modelleme teknikleri kullanılarak ele alındı˘gı bulunan sens¨orlereula¸stırılmasıyeterlidir. Bu ileti¸simmod- bir ¸calı¸smabilgimiz dahilinde de˘gildir.Izgara ¸sebeke topolo- ellerinde sens¨orlerr¨oled¨u˘g¨umleriya da yaprak d¨u˘g¨umler jisine uygun olarak hedef alanın h¨ucrelerdenolu¸stu˘gu ve olarak davranabilir. Yaprak d¨u˘g¨umlersadece veriyi alırken, sens¨orlerinkapsama alanları i¸cerisindebulunup kendilerine r¨ole d¨u˘g¨umler aldıkları veriyi ba¸ska d¨u˘g¨umlere aktarırlar. atanacak h¨ucrelerden veri sezece˘gibir kurgu olu¸sturulmu¸stur. Her d¨u˘g¨umfarklı enerji seviyelerinde veri g¨onderimiyaparak A˘g¨omr¨uilk sens¨or¨olenekadar ge¸cens¨ureve her sens¨or¨un farklı kom¸su sens¨or k¨umelerine ula¸sabilir. Bu ¸calı¸smada sezdi˘giveriye dair gecikme ise ilgili sens¨orden¸cıkan verinin t¨umeg¨onderim/¸co˘gag¨onderimyapan KAA uygulamalarında baz istasyonuna ula¸stı˘gıba˘glantısayısı ile ifade edilmektedir. harcanan enerjinin en k¨u¸c¨uklenmesiama¸clanmı¸stır. T¨um Ilk˙ olarak ¨onerilenve do˘grusalolmayan karma tamsayılı pro- d¨u˘g¨umler26 farklı enerji seviyesinde veri g¨onderimi yapa- gramlama modeli do˘grusalla¸stırılmı¸stır.Ama¸cfonksiyonunda bilmektedir. Sinyal algılama ve veri i¸sleme i¸cin harcanan a˘g¨omr¨un¨unen b¨uy¨uklenmesininyanında b¨ut¨unsens¨orleri¸cin enerji miktarının ihmal edilebilir oldu˘gu varsayılmaktadır. azami gecikmenin veya toplam gecikmenin dikkate alındı˘gı iki Kaynak d¨u˘g¨um¨un¨oncedenbelirlendi˘gi,statik bir a˘gyapısı farklı varyant olu¸sturulmu¸sve ge¸cekhayat uygulamalarına ¨uzerine ¸calı¸sılmı¸stır. T¨um d¨u˘g¨umlerin ¸cok y¨onl¨u anten benzer ¸sekilde olu¸sturulan ¸cok sayıda ¨ornek¨uzerinde test yapısına sahip oldu˘gu varsayılmaktadır. B¨oylece d¨u˘g¨um sonu¸cları alınmı¸stır. i’den d¨u˘g¨umj’ye veri g¨onderimiyapıldı˘gında(ger¸cek ile- tim), d¨u˘g¨umi’ye d¨u˘g¨umj’den daha yakın olan sens¨orler 4. Su Altı Kablosuz Algılayıcı A˘glarda Enerjisi de veriyi alır (gizli iletim). Problemin ¸c¨oz¨um¨ui¸cin farklı T¨ukenen Sens¨or Sayısı Temelli A˘g Omr¨u¨ En yakla¸sımlarla iki farklı matematiksel model kurulmu¸stur. Ilk˙ Iyilemesi˙ modelde hem ger¸cekhem de gizli iletimler karar de˘gi¸skenleri ile tutularak t¨umsens¨orlerin(t¨umeg¨onderimi¸cin)ger¸cek Ay¸seg¨ulAltın Kayhan ya da gizli iletimler aracılı˘gıylaveriyi en az bir kez alması H¨useyinU˘gurYıldız sa˘glanmaktadır.Veri g¨onderimiyapan sens¨orlering¨onderim Ceylan Aydın enerji seviyesine model i¸cerisinde karar verilmektedir. Ek Yi˘gitAnı¸s olarak alt tur eleme kısıtları ile a˘ga¸c yapısının bozulması engellenmi¸stir. Daha fazla ¨ol¸ceklenebilir olmasını hede- Kablosuz algılayıcı a˘gların (KAA’ların) ilk kullanım alanı fledi˘gimizikinci modelde ise, ilk modelden farklı olarak veri askeri uygulamalar olmakla birlikte maliyet etkinli˘gi ve akı¸sının(ger¸cekiletim) yalnızca veri da˘gıtıcıg¨orevi¨ustlenen teknolojik geli¸smi¸sli˘gi sayesinde kullanımı; sa˘glık, tarım, d¨u˘g¨umlerarasında olması sa˘glanırken, gizli iletim aracılı˘gıyla jeoloji, lojistik, felaket y¨onetimi, trafik y¨onetimi, ¸cevre veriyi en az bir kez alan sens¨orlerarasındaki akı¸slar ¸c¨oz¨um ko¸sullarının takibi gibi bir¸cok farklı alana ve sekt¨ore uzayından kaldırılmı¸stır.Bunun yerine her sens¨or¨unveriyi en yayılmı¸stır. KAA’ların t¨umbu sekt¨orve alanlarda kullanım az bir kez alması i¸cinge¸cerlibir kısıtlama getirilmi¸stir.Ayrıca amacı; algılayıcı d¨u˘g¨umlerinin sa¸cıldı˘gı ortamdan gerekli bu modelde a˘gyapısı ¨uzerindeveri da˘gıtıcı d¨u˘g¨umlerinsayısı veriyi toplaması, i¸slemesive i¸slenenverinin konsolide edil- ile sınırlandırılan bir kapsar a˘ga¸colu¸sturularak, alt tur eleme erek de˘gerlendirilmesini sa˘glamakamacıyla bir merkeze (baz kısıtlarına gerek kalmadan alt tur olu¸sumu engellenmi¸stir. istasyonuna) iletilmesinin sa˘glanmasıdır. Bu do˘grultuda C¸izgi topolojisi, disk topolojisi ve ızgara a˘gyapısı i¸cinrastgele geni¸s bir kullanım alanına sahip olan KAA’ların su altı sens¨oryerle¸simi¨ornekleriolu¸sturulmu¸sve matematiksel mod- uygulamalarında kullanımı ¨ozellikle son d¨onemde olduk¸ca

28 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

yaygınla¸smaklabirlikte, a˘gınkurulumundaki tasarım strate- sezgisel metodu kullanılarak olurlu bir ba¸slangı¸c ¸c¨oz¨um¨u jisi a¸cısındana˘g¨omr¨un¨uen iyileme yakla¸sımıhem ge¸cmi¸ste olu¸sturulmaktadır. Ikinci˙ a¸samada rotalar kolon t¨uretme hem de g¨un¨um¨uzdeen kritik a˘gtasarım kriteri olma ¨ozelli˘gini y¨ontemiyleolu¸sturulmaktadır. Bu y¨ontemde¨ucretlendirme korumaktadır. Bu durum a˘gdakialgılayıcıların ¸co˘gunlukla alt problemi kaynak kısıtlı yalın en kısa yol problemine g¨ozetimsizortamda ve zorlu ¸cevreko¸sullarında, sahip olduk- kar¸sılık gelmektedir. Tam sayılı ¸c¨oz¨umbulmak i¸cinkolon ları kısıtlı enerjiyi a˘gıen uzun s¨ureya¸satacak¸sekilde ver- t¨uretmemetodunun olu¸sturdu˘gurotalar ¨uzerindenbir tam imli ve akıllı kullanmaları gereksiniminden kaynaklanmak- sayılı programlama modeli ¸c¨ozd¨ur¨ulmektedir.Son a¸samada, tadır. KAA’ların karasal alanda kullanımdan olduk¸casonra her bir ara¸crotası i¸cinher m¨u¸steride hizmete ba¸slanacak ba¸slayan su altı uygulamaları, maliyet olarak daha pahalı ve en iyi zamanlar do˘grusalprogramlama ¸c¨ozd¨ur¨ulerekbulun- teknik olarak daha zordur. Bu durum ise a˘g¨omr¨un¨unen iy- maktadır. Hesaplamalı deneyler literat¨urdesık¸cakullanılan ilenmesini daha da kritik hale getirmektedir. Literat¨urdeen problem ¨ornekleri ¨uzerinden yapılmı¸stır ve elastik zaman iyileme y¨ontemleriile birlikte en sık kullanılan a˘g¨omr¨utanımı pencerelerinin sa˘gladı˘gıoperasyonel kazan¸clar detaylı olarak ilk sens¨orenerjisini t¨uketene kadar ge¸cens¨uredir.C¸ok sayıda incelenmi¸stir. sens¨ori¸cerenbir KAA’da tek bir sens¨or¨undurmasının b¨ut¨un 2. B¨ut¨unle¸sikDemontaj Hattı Dengeleme Ve Mobil a˘gıi¸slevsizkılaca˘gınıvarsaymak pratikte ¸co˘gunluklaanlamlı Eklemeli Uretim¨ Teknolojili Ara¸cRotalama Prob- olmamakla beraber modellenmesi nispeten kolay oldu˘gui¸cin lemi tercih edilmektedir. Bu ¸calı¸smada getirilen ¸cok periyotlu yakla¸sımile bu kısıtlayıcı varsayım ortadan kaldırılarak en- Z¨ulalKenger erjisi t¨ukenen sens¨orsayısı belli bir oranın altında kaldı˘gı C¸a˘grıKo¸c ¨ s¨urecea˘gıntekrar organize olup i¸slevinedevam edebilmesi Eren Ozceylan sa˘glanacaktır.B¨oylece su altında veri toplayacak bir KAA’da enerji verimli iletim yolları belirlenerek toplam a˘g¨omr¨un¨un Bu ¸calı¸smada, b¨ut¨unle¸sik demontaj hattı dengeleme ve en b¨uy¨uklenmesine¸calı¸sılacaktır. Dolayısıyla a˘g¨omr¨ubelli mobil eklemeli ¨uretim teknolojili ara¸c rotalama problemi bir sayıda sens¨orenerjisini t¨uketene kadar ge¸cens¨uremetri˘gi tanıtılmaktadır. D¨unya b¨uy¨ukbir hızla dijitalle¸smekte ve kullanılarak hesaplanacaktır. Su altı uygulamalarına uy- sonu¸c olarak ileti¸sim ve bilgi teknolojisi, tedarik zinciri gun olarak geli¸stirilen ¸cok sayıda rastgele ¨ornekile klasik y¨onetimindedaha kritik hale gelmektedir. Dijitalle¸smeile yakla¸sımakıyasla elde edilen a˘g¨omr¨uiyile¸smesiincelenecek- birlikte firmalar arasındaki rekabet artmakta ve bu rek- tir. abet firmaları y¨uksek kaliteli ¨ur¨unler sunarken, teslimat s¨urelerini ve maliyetleri d¨u¸s¨urmeye zorlamaktadır. Son yılların en ¨onemliteknolojik geli¸smelerinden birisi olan ¨u¸c 4.2 5 Temmuz 2021 Pazartesi 13:45 - 15:15 boyutlu yazıcılar (3BY), teslimat s¨uresini ve maliyetleri d¨u¸s¨urmeavantajı sayesinde daha ¸cok hayatımızda rol al- PA02 ması beklenen bir teknoloji haline gelmi¸stir. Eklemeli ¨uretim, g¨un¨um¨uzdehavacılık, sa˘glık-in¸saat sekt¨orleri,oto- Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 1 motiv, uzay, enerji gibi bir¸cokalanda kullanılmaktadır. Bu problemde, ¨omr¨un¨utamamlamı¸s ¨ur¨unlerilk ¨onceyeniden ¨uretim merkezinde demontaj hattı dengeleme yolu ile ayrı¸stırılmaktadır. Daha sonra, bile¸senler belirlenen rota- 4.2.1 Ara¸cRotalama 2 larla m¨u¸sterilereteslim edilmektedir. Talep edilen bile¸senlerin bir kısmı yeniden ¨uretimmerkezlerinden sa˘glanmakta,ek- Oturum Ba¸skanı : Duygu Ta¸s sik kalan kısım ise da˘gıtım esnasında ara¸ci¸cerisinde 3BY tarafından ¨uretilmektedir. Problem i¸cindo˘grusalolmayan bir matematiksel model ¨onerilmi¸stir. Ger¸cek hayat ver- 1. Elastik Zaman Pencereli Elektrikli Ara¸cRotalama ileri kullanılarak t¨uretilen test problemi ¨uzerinde deney- Problemi I¸cinEtkin˙ C¸¨oz¨umY¨ontemleri sel ¸calı¸smalar yapılmı¸stır. Problem i¸cin kapsamlı senaryo analizleri ger¸cekle¸stirilerek, eklemeli ¨uretim teknolojisinin Duygu Ta¸s ba¸sarılı bir ¸sekilde da˘gıtımplanlamalarına dˆahiledilebilece˘gi g¨osterilmi¸stir. Bu ¸calı¸smadaelastik zaman pencereli elektrikli ara¸crotalama 3. C¸ok Periyotlu Evde Sa˘glıkBakımı Elektrikli Ara¸c problemi ele alınmı¸stır. Elastik zaman pencereleri belirli bir Rotalama Ve C¸izelgeleme Problemi toleransa g¨orem¨u¸sterilere belirttikleri zaman aralıklarından ¨onceya da sonra hizmet verilmesini sa˘glamaktadır. Prob- Osman Atilla Yazır ¨ lemin amacı, elektrikli ara¸cları en az maliyetli ¸cizelgeleri Tunahan Ozmen olu¸sturacak ¸sekilde olurlu rotalara atamaktır. Toplam C¸a˘grıKo¸c maliyet (i) kat edilen mesafenin getirdi˘giseyahat maliyetleri, Eda Y¨ucel (ii) elektrikli ara¸cların kullanım maliyetleri ve (iii) orijinal za- man pencerelerine g¨oreerken veya ge¸chizmet verilmesinden Bu ¸calı¸smada, elektrikli ara¸cların kullanıldı˘gı ve zaman dolayı ortaya ¸cıkan maliyetler olmak ¨uzere¨u¸cana kısımdan pencereli ¸cok periyotlu evde sa˘glık bakımı rotalama ve olu¸sur.Probleme ¨onerilenmatematiksel model kolon t¨uretme ¸cizelgeleme problemi ele alınmı¸stır. Bazı hastaların aynı metoduna dayanan ¨u¸ca¸samalıbir yakla¸sımla¸c¨oz¨ulmektedir. i¸s g¨un¨u i¸cinde veya aynı i¸s haftasında birden fazla zi- Bu yakla¸sımınilk a¸samasındazaman odaklı en yakın kom¸su yaret edilmesi gerekebilmektedir. Elektrikli ara¸clar, i¸sg¨un¨u

29 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

i¸cinde¸sarj istasyonlarında veya i¸sg¨un¨usonrasında hem¸sireler tarafından depoya bırakıldıklarında ¸sarj olabilmektedir. E˘ger bir hem¸sire,elektrikli aracını ¸sarj i¸cing¨unsonunda depoya 1. Acil Servis Ara¸clarının Konu¸slandırılması Problemi bırakırsa ilgili hem¸sireye eve transfer hizmeti i¸cin¨ucretver- I¸cinYer˙ De˘gi¸stirmeTabanlı Yakla¸sım ilmektedir. Normal, hızlı ve s¨uper hızlı olmak ¨uzere¨u¸c¸sarj Bet¨ulYıldırım teknolojisi g¨oz¨on¨une alınmı¸stır. Problemin amacı; evde Banu Soylu bakım hizmeti sa˘glayan hem¸sirelerinsabit maliyetlerini, ¸sarj edilen enerjinin toplam maliyetini, hizmet verilmemesinden kaynaklı hasta ve itibar kaybının mali de˘geriile hem¸sireler Acil durumlarda hizmet verecek olan ambulans, itfaiye i¸cintoplam eve transfer hizmeti maliyetlerini i¸cerentoplam vb. acil servis ara¸cları i¸cinkonu¸slandırma, yer de˘gi¸stirme, maliyetin en k¨u¸c¨uklenmesidir. Problem i¸cin bir karma tam- gelen ¸ca˘grılara atanma gibi ¸ce¸sitli durumlar g¨oz ¨on¨une sayılı programlama modeli geli¸stirilmi¸stir. Ger¸cekboyutlu alınarak, literat¨urdefarklı ama¸clar ve kısıtlar altında pek ¸cok problem ¨orneklerinin¸c¨oz¨um s¨uresive sonu¸ckalitesi a¸cısından matematiksel model geli¸stirilmi¸stir. Bu problemlerde temel etkin bir ¸sekilde ele alınması i¸cinprobleme has algoritmik ama¸c,ara¸cların olay yerine kısa s¨uredeula¸smasınısa˘glayacak yenilikler i¸cerenuyarlanabilir geni¸skom¸sulukarama (ALNS) ¸sekilde istasyonlara veya merkezlere konu¸slandırılmasıdır. sezgiseli ¨onerilmi¸stir.Y¨onteminetkinli˘ginide˘gerlendirmekve Her b¨olgening¨uvenlikapsanması i¸cintalep etti˘giara¸csayısı problemi detaylı analiz etmek i¸cinger¸cekhayattan uyarlanmı¸s farklı olabilece˘ginden, acil servis ara¸clarının hizmet edece˘gi veri setleri ¨uzerinde matematiksel model ile kar¸sıla¸stırmalı b¨olgelerintaleplerini kar¸sılayacak ¸sekilde konu¸slandırılması kapsamlı deneysel ¸calı¸smalar ger¸cekle¸stirilmi¸stir. gerekti˘gi de g¨oz ardı edilmemelidir. Bu ¸calı¸smada, acil servis ara¸clarından olan do˘galgaz servis ara¸clarının, 4. Heterojen Filolu Elektrikli Ara¸clarla Evde Sa˘glık talep b¨olgelerining¨uvenlikapsanma taleplerini kar¸sılayacak Bakımı Rotalama Ve C¸izelgeleme Problemi ¸sekilde konu¸slandırılmasınısa˘glayan, ara¸clar arasında istasyon E¸srefCebeci de˘gi¸sikli˘gineizin veren yer de˘gi¸stirmetabanlı g¨uvenlikap- Ya˘gmur Unal¨ sama modeli geli¸stirilmi¸stir. Onerilen¨ model sistemde m¨usait Alican Yılmaz olan ara¸csayısına ba˘glıolarak bu ara¸cların hangi istasyon- Eda Y¨ucel larda konu¸slandırılaca˘gınave g¨orevibiten ara¸cların hangi is- C¸a˘grıKo¸c tasyonlara d¨onece˘ginedair tablo sunmaktadır. C¸alı¸smamızda aynı zamanda ara¸clar arası yer de˘gi¸stirmeye izin vermeyen ¨ Bu ¸calı¸smada,heterojen filolu elektrikli ara¸cların kullanıldı˘gı, statik model de sunulmu¸stur. Onerilen her iki modelin per- hızlı ¸sarj ¨ozellikli¸sarj istasyonlarının bulundu˘gu,senkronize formansları ger¸cek hayat verilerine dayanan bir veri seti kul- i¸slerin oldu˘guzaman pencereli evde sa˘glıkbakım hizmet- lanılarak, ¸ce¸sitli¨ol¸c¨utleraltında kıyaslanmı¸sve etkinlikleri or- lerinin rotalama ve ¸cizelgeleme problemi ele alınmı¸s ve taya konulmu¸stur. elektrikli ara¸clar ile evde sa˘glıkhizmeti veren ¸calı¸sanların, 2. Atık Su Arıtma Sistemleri I¸cinZamana˙ Ba˘glıVe g¨unl¨ukrotaların ve ¸cizelgelerinolu¸sturulmasıhedeflenmi¸stir. Kapasiteli Tesis Yerle¸simiVe A˘gTasarımı Problemi Fiyat, menzil ve enerji t¨uketimi a¸cısından ¨u¸c farklı elek- trikli ara¸ct¨ur¨uele alınmı¸stır. Her sa˘glık ¸calı¸sanı, bir ara¸c ¸ce¸sidine atanmalı ve hasta ziyaretlerini ilgili kısıtları ih- Seyda Alperen Pehlivan lal etmeden ger¸cekle¸stirmelidir. Problemin amacı, sa˘glık Duygun Fatih Demirel ¸calı¸sanlarının g¨unl¨uksabit maliyetinin, reddedilen hastaların Sıdıka Melek Ba¸sak maliyetlerinin ve ara¸cların enerji t¨uketim maliyetlerinin en k¨u¸c¨uklenmesidir. Problem karma tamsayılı do˘grusalpro- Su kaynaklarının artan t¨uketimi ile birlikte, ¸cevresel gramlama modeli ile matematiksel olarak form¨uleedilmi¸stir. s¨urd¨ur¨ulebilirli˘gisa˘glamaki¸cinetkili atık su arıtma ¸c¨oz¨umleri Probleme ¨ozg¨u olarak tasarlanmı¸s, bir dizi geli¸smi¸s ve geli¸stirmekhayati bir ¨onemarz ediyor. Ozellikle¨ yeterli temiz etkin tekni˘gii¸cerena¸cg¨ozl¨u,rasgele ve uyarlanabilir arama su kayna˘gınınolmadı˘gıb¨olgelerdesu arıtma sistemi veya su prosed¨ur¨u(GRASP) sezgisel algoritması geli¸stirilmi¸stir.Hem arıtma ¸sebekesi kurmak gerekmektedir. Su da˘gıtım¸sebekesi COVID19 lokasyon bazlı hasta yo˘gunlu˘gu verilerine g¨ore kurulurken suyun da˘gıtımg¨uzergahıve da˘gıtılansuyun mik- a˘gırlıklandırılmı¸s olarak, hem de rastgele olacak ¸sekilde tarı gibi detaylar ¸cok ¨onemlidir. Bu ¸calı¸sma, yeterli su hastalar t¨uretilerek deney setleri olu¸sturulmu¸stur. Deneysel kayna˘gınınolmadı˘gıve dı¸s arzın sınırlı oldu˘gub¨olgelerde, ¸calı¸smalarda, hem GRASP sezgiselinin performansı matem- sınırlı kaynaklarla su geri d¨on¨u¸s¨um¨un¨unoptimizasyonu ve atiksel model ile kar¸sıla¸stırılmı¸s,hem de problem ¨ozellikleri s¨urd¨ur¨ulebilirli˘giile ilgilidir. Bu ¸calı¸smadaproblemi zaman- analiz edilmi¸stir. dan ba˘gımsızbir temelde ele alan ve ger¸cek¸ciolmayan klasik Tesis Yerle¸simive A˘gTasarımı modellerinden farklı olarak, tesislerin ve atık su borularının kapasitelerini de dikkate PA02 alan zamana ba˘glıbir karma tam sayılı programlama mod- eli tasarlanmı¸stır.Tasarlanan matematiksel modelde, talebin Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 2 ve maliyetin de˘gi¸simide g¨oz¨on¨undebulundurularak toplam maliyeti minimize etmek ama¸clanmı¸stır. Ayrıca, tesislerin ve atık su borularının in¸saats¨ureleride dikkate alınmı¸stır. 4.2.2 Eniyileme Uygulamaları 2 Tasarlanan modelin basın¸cve enerji hesaplamalarıyla ileride nasıl geni¸sletilebilece˘give daha ger¸cek¸cimodellenebilece˘gi Oturum Ba¸skanı : Esra Duygu Durmaz tartı¸sılmı¸stır.

30 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

3. Bir E-ticaret Deposu I¸cin˙ U¸cA¸samalıYer¨ Se¸cimi tesis d¨uzenlemeproblemi, ta¸sımaların ger¸cekle¸stirildi˘gibir Buket Yekde¸s koridorun iki kenarı boyunca b¨ol¨umlerinyerle¸stirilmesiyleil- Bilgesu Bayır gilenir. Burada ama¸c,b¨ol¨um¸ciftleriarasındaki gidi¸sgeli¸s Ece Malko¸c yo˘gunlu˘gunudikkate alan bir d¨uzenlemeyle, tesis i¸cerisindeki Yasemin Kalender malzeme ve ¸calı¸san hareketini minimize etmektir. Bu t¨ur Ali Can Arıcı d¨uzenlemeye genellikle otomatik y¨onlendirmeliara¸cların veya Duygun Fatih Demirel robotların kullanıldı˘gı esnek ¨uretim sistemlerinde rastlan- makladır. C¸alı¸smakapsamında farklı talep miktarına sahip her ¨ur¨un tipinin i¸slenmesi gereken makinelerin sıralaması G¨un¨um¨uzde¨onemlibir pazar haline gelen e-ticaret; artan g¨oz ¨on¨une alınarak olu¸sturulan karma tamsayılı matem- talep, de˘gi¸sen teknoloji ve hızlanan lojistik hizmetleri ile atiksel modelde, geleneksel iki sıralı tesis d¨uzenlememod- s¨urekligeli¸smeye ve yenilenmeye devam etmektedir. Ayrıca eli kısıtlarına ek olarak, ¨ur¨unlerinmakineler arasında geriye ¨ozellikle 2020 yılından itibaren devam eden Koronavir¨us do˘gru hareketine izin verilmemektedir. Ur¨unlerin¨ tesis salgını nedeniyle ya¸sanansoka˘ga¸cıkmakısıtlamaları, sosyal i¸cerisindeileri y¨onl¨uhareketi sırasında kar¸sılıklısıralarda yer mesafeye dikkat edilmesi gereklili˘gi,salgının do˘grudanfizik- alan makinelere, aynı sıra ¨uzerindeardı¸sıkmakinelere veya sel temasla yayılmasından duyulan endi¸segibi nedenlerle de atlamalı olarak (by-pass) hareket y¨on¨undedaha ileride bu- e-ticarete talep ¨onemlioranda artmaya devam etmektedir. lunan makinelere ta¸sınabilece˘givarsayılmaktadır. Modelin E-ticaret alanında ¨ulkemizde ¨onemli faaliyetlerde bulunan uygulanabilirli˘gininanalizi i¸cinfarklı boyutlarda test prob- Lojistik Firması ise salgın nedeniyle ¸cevrimi¸cialı¸sveri¸sinbir lemleri olu¸sturularak, bu problemlerin optimal ¸c¨oz¨umleri elde alı¸skanlık haline geldi˘gineinanmaktadır. Lojistik Firması, edilmi¸stir. t¨umlojistik faaliyetlerini ¸cevrimi¸ciya da fiziksel alı¸sveri¸sleri ayırt etmeksizin aynı depo ¨uzerinden y¨ur¨utmekte, bu du- rumun yarattı˘gı karma¸sıklı˘gı ¨onlemek ve daha iyi hizmet PA02 sunmak i¸cin ise e-ticaret faaliyetlerine ¨ozelayrı bir depo a¸cmak istemektedir. Bu ¸calı¸smadaki ama¸c, yeni kurula- Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 3 cak e-ticaret deposu i¸cin en uygun lokasyonu belirlemek- tir. C¸alı¸smadae-ticaret deposu yeri se¸cimindem¨u¸sterilere uzaklık, m¨u¸sterilerin i¸slem hacimleri ve ¸ce¸sitli maliyetler dikkate alınmı¸stır. C¸alı¸smakapsamında ¨u¸ca¸samalı bir tesis 4.2.3 C¸ok Ama¸clıKarar Verme 2 yerle¸sim problemi ¸c¨oz¨ulm¨u¸st¨ur. Ilk˙ olarak s¨urekli bir d¨uzlem ¨uzerinde, A˘gırlıklı Oklid¨ Minimum Toplam Modeli ile en uy- Oturum Ba¸skanı : G¨ul¸sahKarakaya gun lokasyon elde edilmi¸stir. Daha sonra elde edilen sonuca yakın olan alternatif lokasyonlar ara¸stırılmı¸sve d¨ortadet al- ternatif bulunmu¸stur.Bu alternatiflerin arasından en uygunu ˙ ˙ bir P-Medyan (1-Medyan) Modeli ¸c¨oz¨ulerekbelirlenmi¸stir. 1. Iki Ama¸clıSa˘glıkProjelerinin C¸izelgelenmesi I¸cin Son a¸samada ise arsa kira maliyetleri g¨oz¨on¨unealınarak Yakla¸sımlar yeni bir senaryo olu¸sturulmu¸s;Kapasitesiz Tesis Yer Se¸cimi Ozlem¨ Akbudak Modeli ile depo lokasyonunu belirleme problemi tekrardan Meral Azizo˘glu ¸c¨oz¨ulm¨u¸st¨urve b¨oylecedepo a¸cmamaliyetleri de karar verme G¨ul¸sahKarakaya s¨urecinedahil edilmi¸stir.C¸alı¸smada¨onerileny¨ontem e-ticaret deposu i¸cinm¨u¸sterilereuzaklık, m¨u¸sterilerini¸slemhacimleri Bu ¸calı¸smada, sa˘glık sistemlerinde kar¸sıla¸sılan iki ger¸cek ve depo a¸cma/ kiralama maliyetlerini g¨ozetilerek en uygun hayat problemi ele alınmı¸stır. Problemler, sa˘glıkbili¸simsis- yerin bahsi ge¸cenmatematiksel modellerle ilk defa belirlen- temlerini g¨u¸clendirmekamacı ile ¸cer¸ceveprogramları kap- mesini sa˘glayan ¨ozg¨unbir ¸calı¸smay¨ontemidir. samında geli¸stirilenprojelerdir. Problemler, zaman / maliyet 4. C¸oklu Akı¸sHatlı Iki˙ Sıralı Tesis D¨uzenlemeProb- opsiyonları ve teslim s¨ureleri olan, ve aralarında ¨onc¨ull¨uk lemi I¸cinMatematiksel˙ Model Onerisi¨ ili¸skisi bulunan aktiviteler ile tanımlanmaktadır. Problem- ler ele alınırken i) toplam maliyetin enazlanması ve ii) Esra Duygu Durmaz toplam gecikmenin enazlanması olarak iki ama¸cfonksiyonu Ramazan S¸ahin kullanılmaktadır. Bu ba˘glamda,hedefimiz toplam maliyet ve toplam gecikme ¨od¨unle¸siminidikkate alarak aktivitelerin Geli¸sen teknoloji ve kısalan ¨ur¨un ya¸sam d¨ong¨uleri, aynı uygun zaman / maliyet opsiyonunu se¸cen ‘baskın’ (non- anda birden fazla ¨ur¨un¨un¨uretimineizin veren ¸cok¨ur¨unl¨u dominated) ¸cizelgeler seti ¨uretmektir. Baskın ¸cizelgelerse- ¨uretimhatlarının kullanımını yaygınla¸stırmı¸stır. Ur¨unlerin¨ tini ¨uretebilmek i¸cin iki yakla¸sım ¨onermekteyiz. Birinci hızlı bir ¸sekildepiyasaya sunulabilmesi, i¸slemg¨ormesigereken yakla¸sımkesin baskın seti veren matematiksel programlama makinelerin ¨ur¨unrotalarına g¨ored¨uzenlenerekd¨uzg¨unakı¸s temelli klasik yakla¸sımdır. Burada epsilon-kısıt y¨ontemiile hatlarının olu¸sturulmasıylasa˘glanabilmektedir. Farklı ¨ur¨un t¨um baskın ¸cizelgeler elde edilmektedir. Ikinci˙ yakla¸sım tiplerinin ¨uretildi˘give dolayısıyla farklı akı¸shatlarına sahip bir ise tam sayılı programlama modelinin getirdi˘gihesaplama imalat ortamında, makinelerin yerle¸siminind¨uzenlenmesi zor- y¨uk¨un¨uazaltmak amacıyla kullanılan meta-sezgisel temelli layıcı bir problem olarak ortaya ¸cıkmaktadır. Bu ¸calı¸smada bir sezgisel yakla¸sımdır.Deneysel ¸calı¸smalarımız kesin sonu¸c farklı akı¸shatlarına sahip ¸cok¨ur¨unl¨ubir ¨uretimortamında veren yakla¸sımıniki ger¸cekhayat problemini de kısa s¨urelerde makinelerin iki sıra ¨uzerindeyerle¸simiincelenmi¸stir. Iki˙ sıralı ¸c¨ozebildi˘ginig¨ostermi¸stir. Sezgisel yakla¸sımımızise yakla¸sık

31 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

baskın ¸cizelgelersetini, kesin baskın setin makul bir mik- hava savunma sistemleri geni¸s bir b¨olgenin hava savun- tarını kapsayacak ¸sekilde,kesin yakla¸sımdandaha kısa s¨urede masını yapmaktadır. Nokta hava savunma sistemlerinin ¨uretebilmi¸stir. konu¸syeri se¸cimi,savunma etkinli˘gia¸cısındanb¨uy¨uk¨onem ta¸sımaktadır. Bu ¸calı¸smada farklı menzil ve kapsama 2. Veri Zarflama Analizi Ile˙ T¨urkiye’de Ta¸skınRiskli ¨ozelliklerinesahip nokta hava savunma sistemlerinin s¨urekli Alanların Belirlenmesi alanda ¸cokkriterli konu¸syeri se¸cimiproblemi ele alınmı¸stır. Murat Ye˘gin Yer se¸cimikararında ¨u¸ckriter; kapsama, vuru¸setkinli˘give El¸cinKentel lojistik a˘gıboyutu, g¨ozetilmi¸stir.Ele aldı˘gımızilk kriter olan G¨ul¸sahKarakaya kapsama, sistemlerin etkili oldukları alanların birle¸simiolarak Erhan Demir hesaplanır. Bu kriterin maksimizasyonu i¸cinsistemlerin min- imum d¨uzeydekesi¸serekolabildi˘gincegeni¸sbir alanın sistem- Ta¸skınlar sadece ¨ulkemizde de˘gilt¨umd¨unyada g¨unge¸ctik¸ce lerin menzili i¸cindekalması sa˘glanmalıdır. Ikinci˙ kriter i¸cin etkisini artıran en ¨ol¨umc¨ul do˘gal afetlerden birisidir. kapsanan alandaki ortalama vuru¸setkinli˘gihesaplanır. Bu Son yıllarda ta¸skın yayılım haritalarına ek olarak tehlike kriterin maksimizasyonu i¸cinkapsanan alandaki her noktanın ve hassasiyet g¨ostergelerinin birlikte veya ayrı ayrı kul- olabildi˘gincefazla sistemin menzili i¸cindeolması gerekmek- lanıldı˘gı ta¸skın tehlike haritaları ve ta¸skın risk hari- tedir. Ilk˙ iki kriter sistemlerin etkinli˘ginig¨oz¨on¨unealırken taları da ¨uretilmeye ba¸slanmı¸stır. G¨un¨um¨uzde ta¸skın son kriter sistemlerin bakımından kaynaklı maliyetleri g¨ozetir. risk de˘gerlendirmelerinde ta¸skınınekonomik sonu¸clarına ek Orne˘gin,yerle¸stirilensistemlerin¨ farklı zamanlarda tatbikat- olarak, sosyo-ekonomik ve ¸cevresel sonu¸cları da anali- larının yapılması, personellerinin de˘gi¸smesi, m¨uhimmatlarının zlere dahil edilmeye ¸calı¸sılarak ta¸skın afeti daha b¨ut¨unc¨ul yenilenmesi ve bakımlarının yapılması gerekebilmektedir. Bu bir yakla¸sımla ele alınmaktadır. Ulkemizde¨ de ne- ve benzeri gereksinimler i¸cin merkezden tek tek sistem- hir havzalarının bir¸co˘gu i¸cin ta¸skın y¨onetim planları Su lere gidildi˘gi ve tekrar merkeze d¨on¨uld¨u˘g¨u varsayılmı¸stır. Y¨onetimiGenel M¨ud¨url¨u˘g¨utarafından hazırlattırılmı¸solup, Bu kriterin hesabında, merkez ve sistemler arası gidi¸s-geli¸s bu y¨onetimplanlarının belli aralıklarla g¨uncellenmesi gerek- mesafelerinin toplamı bulunur. Bu kriteri minimize etmek mektedir. Hidrolik modellerin kurulup ta¸skın haritalarının i¸cinise sistemlerin merkeze yakın yerle¸stirilmesigerekmekte- hazırlanması belli bir tecr¨ube, veri, zaman, i¸sg¨uc¨uve maliyet dir. Bu ¨u¸ckriter g¨ozetilereksistemler alana yerle¸stirilirken, gerektirdi˘ginden, detaylı modellerin ve ta¸skın haritalarının merkez noktanın kapsanması, bir sistemin en az bir ba¸ska hangi yerle¸sim yerleri i¸cin hazırlanaca˘gına ta¸skın ¨on risk sistem tarafından daha kapsanması ve sistemler arası belli de˘gerlendirmesi¸calı¸smalarıyla karar verilmektedir. Ta¸skın aralıklar bırakılması gibi kısıtlar da g¨oz¨on¨unealınmalıdır. ¨onrisk de˘gerlendirmesikapsamında al¨uvyon sahaları, suyun Bu ¸calı¸smada,bahsedilen problemin t¨umetkin ¸c¨oz¨umlerini izafi olarak y¨ukseltilmesi,tarihi ta¸skınverileri ve bazı fiziksel bulan bir algoritma geli¸stirilmi¸stir. Bu algoritma, sabit bir g¨ostergelerebakılarak modelleme yapılacak yerle¸simyerleri kapsama de˘gerii¸cin vuru¸s etkinli˘give lojistik a˘gıboyutu belirlenmektedir. Fakat bu y¨ontemlerinhi¸cbirindeya¸sanmı¸s arasındaki etkin sınırı yakınsar. Etkin ¸c¨oz¨umsayısının fazlalı˘gı ta¸skınafetlerinin sonu¸cları (¨orne˘gintoplam ekonomik zarar, nedeniyle, karar vericinin tercihlerine y¨onelenbir genetik al- ¨olen insan sayısı, zarar g¨oren tarım arazisi vb.) kul- goritma da probleme uyarlanmı¸stır. C¸¨oz¨umy¨ontemleribir lanılmamakta ve sosyo-ekonomik g¨ostergelere(¨orne˘ginokur problem ¨uzerindedenenmi¸stir. Karar vericinin belirledi˘gi yazarlık oranı, gayri safi milli hasıla vb.) yer verilmemektedir. farklı referans noktaları i¸cin algoritmanın farklı b¨olgelere Ta¸skın ¨onrisk de˘gerlendirme¸calı¸smalarında bu bilgilerin de y¨oneldi˘give geli¸stirilenalgoritma ile bu noktalara olduk¸ca kullanıldı˘gıbir yakla¸sımındaha ger¸cek¸cisonu¸clar ¨uretece˘gi yakın ¸c¨oz¨umlerbulundu˘gug¨or¨ulm¨u¸st¨ur. d¨u¸s¨un¨ulmektedir. Bu y¨uzdenbu ¸calı¸smakapsamında ben- 4. S¨urekliArazide Hareket Modellemesi Ile˙ Insansız˙ zer girdilerle aynı t¨ur¸cıktı veren karar verme birimlerinin Hava Ara¸cları I¸cinC¸ok˙ Ama¸clı Rotalama birbirleri arasındaki etkinliklerinin ¨ol¸c¨ulmesini sa˘glayan Veri Zarflama Analizi kullanılarak Asi, Do˘guAkdeniz ve Seyhan Erdi Dasdemir ¨ Havzalarında ya¸sanmı¸s tarihi ta¸skın verileri ile ta¸skın has- Diclehan Tezcaner Ozt¨urk sasiyeti en y¨uksekil¸ceara¸stırılmı¸stır. Yapılan ¸calı¸smalarda Murat K¨oksalan kullanılan girdi ve ¸cıktılara g¨oreta¸skınhassasiyetinin nasıl de˘gi¸sti˘giincelenmi¸stir. Ta¸skınlarla ilgili detaylı ve do˘grubil- Insansız˙ Hava Aracı (IHA),˙ i¸cerisinde bir insan pilota gilerin tutulması / kaydedilmesi bu tip analizlerin ger¸cek¸ci gereksinim duymadan hareket edebilen otonom bir hava ¸sekilde yapılabilmesine imkan verecek ve ileride ya¸sanacak aracıdır. Bu ara¸stırmada, bilgi toplamak amacıyla ta¸skınlardan kaynaklanacak zararların azaltılmasında kritik g¨orevlendirilenbir IHA’nın˙ u¸cu¸srotasının belirlenmesi prob- rol oynayacaktır. lemi ¸calı¸sılmaktadır. Ilgilenilen˙ b¨olgede, daha ¨onceden toplanan istihbaratlar ile belirlenmi¸shedef noktalar ve radar 3. Nokta Hava Savunma Sistemlerinin Konu¸s Yeri b¨olgeleri bulunmaktadır. Ayrıca her hedefin kendine ait Se¸cimi I¸cinC¸ok˙ Kriterli Yakla¸sımlar radarı vardır. Her hedeften elde edilebilecek bilgi de˘gerihem Salih Ta¸sdemir hedefin ¨ozelliklerinehem de ziyaret zamanına ba˘glıolarak ¨ Diclehan Tezcaner Ozt¨urk de˘gi¸smektedir. Bu rotalama problemi ¨u¸cama¸cfonksiyonu g¨ozetilerekele alınmı¸stır. Bu ama¸clar, u¸cu¸s s¨uresinin ve Hava savunma sistemleri, al¸cak irtifa (nokta), orta men- maruz kalınan radar tehdidinin minimizasyonu ile b¨olgeden zilli, y¨uksek irtifa hava savunma sistemleri olarak ¨u¸ce toplanacak bilginin maksimizasyonudur. Bu ¨u¸c ama¸c ayrılmaktadır. Nokta hava savunma sistemleri kritik tesis- altında ziyaret edilecek hedeflerin se¸cilmesi, hedeflerin zi- lerin savunmasını yaparken, orta menzilli ve y¨uksekirtifa yaret sırasının ve hedefler arasında kullanılacak g¨uzergahların

32 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

belirlenmesi kararları verilmektedir. IHA’nın˙ hareket alanı, perhaps as a part of their medical curricula. In the prelimi- s¨urekliarazi olarak modellenmektedir. Problem, ¨u¸cama¸clı, nary experimental design, medical students are planned to be zamana ba˘glı de˘gi¸sen ¨od¨ull¨uve hareketin s¨urekliarazide divided into 3 groups that are going to study the theme by oldu˘guOryantiring Problemi olarak sınıflandırılabilir. Bir- a traditional learning, SD-based learning, and a game-based den ¸cokama¸cfonksiyonu ve s¨urekliarazi, hedefler arasında learning method. We propose to evaluate learning outcomes sonsuz sayıda etkin g¨uzergˆahse¸cene˘giolu¸sturmaktadır. Bu from the game by conducting pre- and post-tests and surveys. ¸calı¸smadas¨urekli arazide hareketi hesaba katan bir tam sayılı The results of this study can be used to show the benefits programlama modeli ve bunu destekleyen teori geli¸stirilmi¸stir. of game-based learning and the usage of online platforms. Model, hedefler arasında belirli sayıda g¨uzergˆahse¸cene˘gini This simulator offers a virtual laboratory for experimental girdi olarak almakta ve IHA’ya˙ bu se¸ceneklerin konveks research and education on diagnosis and alternative thera- kombinasyonu ile elde edilebilecek herhangi bir g¨uzergahı pies of body water disorders in general and hyponatremia kullanma izni vermektedir. Deneysel ¸calı¸smalar, ayrık in particular. These help participants to collectively develop arazide etkin olan ¸c¨oz¨umlerins¨urekliarazideki etkin ¸c¨oz¨umler insights in response to important challenges, and provide ex- tarafından domine edildi˘ginig¨ostermektedir. Ayrıca, s¨urekli periential as well as cognitive lessons, that compress time and arazi modeli, ayrık arazi modeline kıyasla, daha az sayıda space so that we may experience the intended or unintended ikili de˘gi¸sken ile modellenmektedir. Problemin Pareto-etkin consequences of our actions. Keywords: Simulation-based ¸c¨oz¨umlerinibulmak i¸cingereken hesaplama y¨uk¨un¨uazalt- learning, game-based learning, simulations, serious games, mak amacıyla sezgisel bir algoritma da geli¸stirilmi¸stir. Bu experiential learning, interactive learning platforms, physio- algoritma, farklı tam sayılı programlama modelleri kulla- logically oriented disease models, medical education, games narak Pareto-etkin y¨uzeyihızlı bir ¸sekildeyakınsamakta ve for change, computer modeling, games for health ka¸cırılabilecek her etkin ¸c¨oz¨umi¸cin rota planlayıcının be- lirleyece˘gitolerans limitleri i¸cerisinde bir alternatif ¸c¨oz¨um 2. Stakeholder Effect In The Formation Of Policy/ sunmayı garanti etmektedir. Practice Guidelines: An Experimental Study For Medical Screening Ozge¨ Karanfil PA02 S¸anser G¨uz Orkun Irsoy˙ Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 4 Mahdi Hashemian

Clinical guidelines have been varying significantly over time 4.2.4 Sa˘glık Alanında Sistem Dinamikleri in the United States. Karanfil and Sterman (2020) propose Uygulamaları an endogenous theory of guideline oscillations. Their styl- ized model suggests that oscillations occur even with a sin- Oturum Ba¸skanı : Ozge¨ Karanfil gle evidence-based guideline. Policy decision thresholds cycle over time due to the delay in and between policy forma- tion and implementation. We replicate the authors’ original model, their extended case study, and formal model for the 1. The Body Water Game: A Dynamic Simulator Of PSA screening for the U.S. We conduct additional sensitivity Disorders Of The Body Water Homeostasis For analyses and propose an experimental platform to test the Medical Education proposed oscillatory behavior exploring the effect of having Sema C¸¨omez multiple stakeholders particularly specialty-advocacy groups. Ozge¨ Karanfil We show that advocacy groups in many cases exacerbate the Mahdi Hashemian oscillations resulting in more deviations from evidence-based guidelines. We propose an experimental study (i) to test the We propose to build a web-based medical simulator, a original theory of guidelines oscillation and (ii) to assess the simulation-based game (BWaterGame) that enables users to effect of the extended model with multiple stakeholders. We learn about the response of the body’s homeostatic feed- plan to randomly frame participants into two, assuming the back systems to potential treatment policies and actions in role of either policymaker (i.e., representative of guideline the online platform. Participants are expected to gain an un- issuing organizations) or advocacy group leader. We aim to derstanding of the way coupled physiological feedback loops test whether the advocacy groups’ decisions will amplify the in the body operate in healthy and diseased states. They oscillations. will work on a body fluid/ electrolyte disorder to understand 3. Epidemiyolojik Kompartmanlı Ve Konak-vekt¨or the scale and urgency of the situation, the impact of differ- Etkile¸simliBir Sıtma Modeli ent policies and actions, and the dynamics and interactions of different available treatment choices. The Body Water Yaman Barlas Game (BWaterGame) will be constructed with Stella Archi- Hakan Ya¸sarcan tect that allows users to play the game online. After the Yesim Tozan interface is built into the online platform, the game can be Sooyoung Kim easily distributed and played. It can be particularly helpful Joacim Rockl¨ov for medical students as an experiential learning tool for by, Henrik Sj¨odin

33 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Jane M. Carlton 4.2.5 Veri Analiti˘gi2

Oturum Ba¸skanı : Mustafa Baydo˘gan Bu ¸calı¸smada, kompartman modellerin kabul edilmi¸s yapılarına dayanan ve pop¨ulasyonların Susceptible-Exposed- Infected-Recovered (hastalık kapabilir, hastalı˘ga maruz kalmı¸s,hastalık yayan, iyile¸smi¸s)ayrı¸stırmasınıkullanan bir 1. Moda End¨ustrisindeYapay Zeka Uygulamaları model sunuyoruz. Sıtmanın yerel dinamiklerine ¨ozg¨u¸ce¸sitli Saliha Karadayı Usta ¨ozellikler de modele dahil edilmi¸stir. Model, sekt¨orler olarak adlandırdı˘gımız ¨u¸c ana alt yapıdan olu¸smaktadır: Hızlı moda akımı ve dijitalle¸smeniny¨uksekivme kazandı˘gı ˙ ˙ Insanlar, Di¸siSivrisinekler ve Insan-Sivrisinek Etkile¸simleri. g¨un¨um¨uzde, moda end¨ustrisinde yapay zekˆa ve makine ˙ Bu sekt¨orlermodelin bel kemi˘giniolu¸sturmaktadır. Insan ¨o˘grenmesi alanlarında ¨onemli geli¸smeler kaydedilmi¸stir. sekt¨or¨unde altı ve di¸si sivrisinek sekt¨or¨unde d¨ort durum Do˘galkaynak kullanımının en aza indirilmesi ve t¨uketicinin ˙ de˘gi¸skeni vardır. Insan-sivrisinek etkile¸simlerialt sekt¨or¨unde ger¸cekihtiyacının anla¸sılmasıadına dijital mecralar yoluyla durum de˘gi¸skeni bulunmamaktadır. Model sim¨ulasyonları, m¨u¸sterilerden geri bildirim alınması, t¨uketicinin satı¸staki tipik olarak g¨ozlemlenen sıtma dinamiklerinin ger¸cek¸ci ¨ur¨un¨un kendi bedenine kesim ve ebat bakımından uy- ¸cıktılarını ¨uretmekte ve ¸calı¸smanın y¨ur¨ut¨uld¨u˘g¨u b¨olgede gunlu˘gunu ¨u¸c boyutlu ¨ol¸cen mobil uygulamalardan veya beklenen sıtma dinami˘gikalıplarına g¨oredavranmaktadır. akıllı aynalardan faydalanması, kaliteli ve dayanıklı giysi- Model yapısının ge¸cerlili˘gi,model geli¸stirmes¨ureciboyunca lerin tasarımı, ¨uretimi,perakendesi ve e-ticaret ile m¨u¸steriye u¸c de˘gerlerle ve duyarlılık testleri ile sınanmı¸stır. Elde ula¸sması,m¨u¸steriningerek duydu˘gundayine mobil uygula- edilen sonu¸clar, modelin yapısal ve davranı¸ssalolarak amacı maları kullanarak tadilat yapabilecek ki¸silereula¸smasıve ¨ur¨un do˘grultusundage¸cerlioldu˘gunave senaryo analizi i¸ciniyi test ¨omr¨un¨uuzatması, dijital kanallar vasıtasıyla ikinci el giyim edilmi¸ssa˘glambir platform sa˘gladı˘gınabizi ikna etmekte- alı¸sveri¸sininyapılması, etik ko¸sullar altında faaliyet g¨osteren dir. C¸alı¸smanın devamında, ya¸slanma, hava de˘gi¸siklikleri, ve dijital kimliklerle takibin sa˘glandı˘gıs¨urd¨ur¨ulebilirtedarik ve/veya hastalı˘gayapılabilecek potansiyel m¨udahale¸ce¸sitleri zinciri yapısının korunması gibi noktalarda moda end¨ustrisi ile uzun vadeli etkile¸simlerinmodele dahil edilmesi planlan- aktif olarak artırılmı¸s ger¸cekli˘gi kullanmakta, yapay zekˆa maktadır. ve makine ¨o˘grenmesi algoritmalarından faydalanmaktadır. Dolayısıyla bu ¸calı¸smanınamacı, 2017-2021 yılları arasında 4. Modeling The Pharmacodynamics Of Nandrolone yayınlanan moda / tekstil / giyim end¨ustrisiliterat¨ur¨unde Doping Drug And Implications For Anti-Doping bibliyometrik analiz yoluyla yapay zekˆakapsamında ¨one¸cıkan Testing kavramları tespit etmek, elde edilen a˘gdiyagramları ile bu Ozge¨ Sahin kavramlar arası ili¸skilerig¨orselle¸stirmek,kavramların detay- Feyyaz S¸ent¨urk larını ¨orneklerve ¸ce¸sitlivakalar ile desteklemektir. C¸alı¸sma Yaman Barlas bulguları incelendi˘ginde; End¨ustri 4.0, blok zincir, nes- Hakan Ya¸sarcan nelerin interneti, artırılmı¸sger¸ceklikuygulamaları vasıtasıyla akıllı giyimin, e-tekstilin, giyilebilir elektroniklerin tetiklendi˘gi g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Sonu¸c olarak da sosyal medyanın etkile¸sim We model the pathways of nandrolone in the body, an an- aracı olarak kullanıldı˘gı, kitle kaynak kullanımının (crowd- abolic steroid widely used as a performance enhancing drug sourcing) m¨umk¨un hale geldi˘gi ve ki¸siselle¸stirilmi¸s moda (PED). The model generates the dynamics of nandrolone tasarımına uygun ortamın hazırlandı˘gını g¨osterenbir kavram and its metabolites. PED tests check for the presence of a haritası elde edilmi¸stir. Moda end¨ustrisinde t¨uketicinin primary metabolite of nandrolone, 19-NA in urine. To cheat tedarik zincirini ¸sekillendirmede aktif rol oynadı˘gı ortaya in these tests, PED users typically use inhibitors that reduce konmu¸s,t¨uketiciyi oda˘gınaalan ¸ce¸sitlikurumsal yapay zeka the urinary concentration of 19-NA. One such inhibitor is uygulama ¨orneklerive vaka ¸calı¸smaları sunulmu¸stur.C¸alı¸sma finasteride, a drug primarily used to cure male balding and hem literat¨ur¨u ortaya koyarak hem de sekt¨orel uygula- prostate growth. Finasteride’s main effect in the body is the maları ve ¨ornekleriinceleyerek moda end¨ustrisiilgililerine inhibition of reductase enzymes that turn nandrolone into its fikir vermekte, sekt¨oryetkililerine ve t¨uketicilere farkındalık metabolite 19-NA. To capture this effect, we include struc- kazandırarak katkı sa˘glamaktadır.Anahtar kelimeler: moda tures for finasteride and reductase enzymes in the model. end¨ustrisi, yapay zeka, makine ¨o˘grenmesi, bibliyometrik The model is tested by fundamental structure validity tests. analiz, vaka ¸calı¸smaları We also show that the model behavior is consistent with ex- perimental data in the literature. We finally investigate the 2. Orneklere-ba˘glıMalıyet-duyarlı¨ O˘grenmeye¨ Karma- potential ways by which the drug users may cheat in PED tamsayılı Dogrusal Programlama Yakla¸sımı tests and make suggestions for improved testing as counter- Tarkan Temiz¨oz measures. Mustafa Baydo˘gan Mert Y¨uksekg¨on¨ul

PA02 Bu ara¸stırmada, etiketleme kararlarına g¨ore de˘gi¸sen maliyetler/getiriler alan, ¨orneklere-ba˘glı maliyet-duyarlı Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 5 ¨o˘grenmeyi inceliyoruz. Karar verme modelleriyle ortaya ¸cıkan bu tip problemler, veride do˘gru etiket bilgisinden

34 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

¸cok maliyet/getiri bilgilerinin odaklandı˘gı alanlarda ayırt Igor Ilic edilir. Orne˘gin,m¨u¸sterikaybı¨ tahmininde ve kredi puanla- Berk G¨org¨ul¨u masında birincil ama¸cyanlı¸s sınıflandırma hatasını en aza Mucahit Cevik indiren tahmin modelleri olu¸sturmaktır. Daha sonra, mod- Mustafa Baydo˘gan elin ¸cıktıları maliyetleri/getirileri en aza indiren/maksimize eden kararlar almak i¸cinkullanılır. Di˘gerbir deyi¸sle,tahmin Time series forecasting involves collecting and analyzing past etme ve karar verme, yerel optimal ¸c¨oz¨umlereyol a¸cabilen observations to develop a model to extrapolate such ob- iki ayrı y¨ontemolarak g¨or¨ul¨ur. Bu t¨ursorunları ¸c¨ozmek servations into the future. Forecasting of future events is i¸cin,¨orneklere-ba˘glımaliyetleri/getirileri bir ¨o˘grenmealgo- important in many fields to support decision making as it ritmasına dahil etmek i¸cingenel bir strateji ¨oneriyoruz. Spe- contributes to reducing the future uncertainty. We propose sifik olarak, ¨o˘grenmeproblemi toplam getirileri maksimuma explainable boosted linear regression (EBLR) algorithm for ¸cıkarmak amacıyla karma-tamsayılı do˘grusalprogramlama time series forecasting, which is an iterative method that olarak form¨uleedilmi¸stir. Karma-tamsayılı do˘grusal pro- starts with a base model, and explains the model’s errors gramlama problemlerinin y¨uksekhesaplama karma¸sıklı˘gıg¨oz through regression trees. At each iteration, the path lead- ¨on¨une alındı˘gında, bu model b¨uy¨uk ¨ol¸cekli veri k¨umeleri ing to the highest error is added as a new variable to the ¨uzerinde e˘gitimi¸cinpratikte verimsiz olabilir. Bunu ele almak base model. In this regard, our approach can be considered i¸cin,gradyan azalma merkezli eniyilemeden fayda sa˘glayan ve as an improvement over general time series models since it form¨uleedilen do˘grusalmodele do˘grusalolmayan yakla¸sım enables incorporating nonlinear features by residual expla- sunan Maliyet-Duyarlı Lojistik Regresyon modelini de ileri nation. More importantly, the use of the single rule that s¨ur¨uyoruz. Deneysel sonu¸clarımız, ¨onerilen yakla¸sımların ge- contributes to the error most enables access to interpretable leneksel ¨o˘grenmeyakla¸sımlarına kıyasla daha iyi toplam ge- results. The proposed approach extends to probabilistic fore- tiri sa˘gladı˘gınıg¨ostermektedir. Ayrıca, Maliyet-Duyarlı Lo- casting through generating prediction intervals based on the jistik Regresyon modelinden alınan ba¸slangı¸c¸c¨oz¨umleritam- empirical error distribution.We conduct a detailed numer- sayı karı¸sık do˘grusal program modeline verildi˘ginde, tam- ical study with EBLR and compare against various other sayı karı¸sıkdo˘grusalprogram ¸c¨oz¨uc¨us¨un¨uneniyileme perfor- approaches. We observe that EBLR substantially improves mansının geli¸stirilebilir oldu˘gunuda g¨osteriyoruz. the base model performance through extracted features, and provide a comparable performance to other well-established ˙ ¨ 3. Satı¸sVe Talep Tahmini I¸cinDerin O˘grenmeTabanlı approaches. The interpretability of the model predictions ¨ Transfer O˘grenmeYakla¸sımı and high predictive accuracy of EBLR makes it a promising Beg¨umErol method for time series forecasting. T¨ulin Inkaya˙

PA02 Satı¸sve talep tahmini hem ¨uretimhem de hizmet sekt¨or¨unde talep ve arzın dengelenmesi i¸cin¨onemlibir g¨orevdir. Son Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 6 yıllarda y¨uksekdo˘grulukoranları nedeniyle derin ¨o˘grenme yakla¸sımları bu alanda sıklıkla tercih edilmektedir. Ancak derin ¨o˘grenmeyakla¸sımlarından etkin sonu¸calınabilmesi i¸cin modellerin yeterli miktarda veri ile e˘gitilmesigerekmektedir. 4.2.6 Yalın D¨on¨u¸s¨um Buna ¸c¨oz¨umolarak bir problemi ¸c¨ozerken elde edilen bilginin ba¸ska bir probleme aktarımını sa˘glayan transfer ¨o˘grenme Oturum Ba¸skanı : B¨ulentDurmu¸so˘glu kavramı kullanılmaktadır. Bu ¸calı¸smada,satı¸sve talep tah- mininde bilgi aktarımını sa˘glamakamacıyla derin ¨o˘grenme tabanlı transfer ¨o˘grenme yakla¸sımı ele alınmı¸stır. Tek 1. Aksiyomlarla Tasarlanan Otonom Bakım Sisteminin boyutlu zaman serileri i¸cinUzun Kısa D¨onem Hafıza (LSTM, Ana Yapıta¸sları Long Short-Term Memory) a˘gı tabanlı transfer ¨o˘grenme yakla¸sımıgeli¸stirilmi¸stir. Geli¸stirilenyakla¸sımKaggle plat- S¨uleymanM¨uft¨uo˘glu formundan elde edilen satı¸sve talep verileri kullanılarak test edilmi¸stirve literat¨urdeyer alan Hareketli Ortalama, Otore- Toplam Verimli Bakım Sistemlerinin ba¸sarılı ve kalıcı bir gresif B¨ut¨unle¸sik Hareketli Ortalama (ARIMA, Auto Re- ¸sekilde uygulanması en ¨onemlii¸slevsel bile¸senlerinden biri gressive Integrated Moving Average), Ustel¨ D¨uzeltme,En olan Otonom Bakım’ın (OB) ba¸sarı ve kalıcılı˘gınaba˘glıdır. Yakın Kom¸suluk Regresyonu, Destek Vekt¨orRegresyonu, Re- Bu bildiride bunları teminat altına alan unsurları i¸cerenbir sis- gresyon A˘gacıve Yapay Sinir A˘gı(ANN, Artificial Neural tem tasarımı sunulacaktır. OB gibi, insan, s¨ure¸cve ¨ur¨unden Network) y¨ontemleri ile kar¸sıla¸stırılmı¸stır. Yapılan deneysel olu¸sankarma¸sık¨uretimsistemlerinin, kritik ba¸sarı unsurlarını ¸calı¸smalar ile LSTM tabanlı transfer ¨o˘grenmeyakla¸sımının i¸cerecek¸sekildetasarlanması olduk¸cazorlayıcı bir s¨ure¸ctir. tahmin do˘grulu˘guve e˘gitim s¨ureleri¨uzerindekiperformansı Sistemin t¨umbile¸senlerini holistik bir bi¸cimdeve birbirleriyle de˘gerlendirilmi¸stir. Onerilen¨ yakla¸sımın¨uretimve perakende ili¸skilerii¸cindeele alan Aksiyomlarla Tasarım (AT) Y¨ontemi gibi farklı sekt¨orlerde kullanım potansiyeli bulunmaktadır. bunun i¸cin uygun ¸c¨oz¨umlerdenbiri olarak g¨or¨unmektedir. Ustten¨ ba¸slayarak a¸sa˘gıya kadar neyin nasıl yapılaca˘gını 4. Explainable Boosted Linear Regression For Time hiyerar¸sik olarak ¸c¨oz¨umleyen AT, sistemik gereksinimleri Series Forecasting b¨ut¨unc¨ulbir bi¸cimde kar¸sılayabilmektedir. 30-40 yıl gibi

35 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

olduk¸cauzun sayılabilecek bir s¨uredenberi, di˘gersistemlere ili¸skilendirilerekbir yalın d¨on¨u¸s¨ummetodolojisi kapsamında g¨ore¨ust¨unl¨u˘g¨usahada ispatlanmı¸solan Yalın Uretim¨ Sistem- ortaya konacaktır. inin de bir tasarım paradigması olarak tasarımda kullanılması 3. Muhasebe B¨ol¨um¨undeYalın D¨on¨u¸s¨um sistemin ba¸sarı ¸sansınıartıracaktır. OB, basit g¨unl¨ukbakım i¸slerininmerkezi destek biriminden alınıp ¨uretimdensorumlu Ozkavukcu¨ O˘guz olan birime aktarılmasına dayanır. G¨unl¨uk rutin bakım Ulfet¨ Aydemir i¸sleri,merkezi birimin acil arızi bakım y¨uk¨unedeniyle genel- B¨ulentDurmu¸so˘glu likle ilgilenemedi˘gi ve/veya ikinci plana itti˘gi ancak yer- ine getirilmedi˘gi zaman ciddi sorunlara neden olabilecek Artan rekabet ve bilin¸cli m¨u¸steri, sadece ¨uretimdede˘gil, i¸slerdir.G¨unl¨ukbakım i¸slerininaktarımı, i¸sg¨orenve takım lid- ofislerde de yalın ¸cabaları gerekli kılmaya ba¸slamı¸stır. Yalın erinden olu¸sani¸sletimtakımının ¨ozerkli˘gininyanısıra ve buna ofis, ofislerde israfları g¨orenve israfları, s¨urekliiyile¸stirme ba˘glıolarak, bireysel ve takım yeterliliklerini artırmaktadır. yoluyla ortadan kaldıran ofis ¸calı¸sanlarının olu¸sturdu˘gubir Rutin i¸sleri devreden merkezi ekip ise i¸sletme a¸cısından ortam olarak d¨u¸s¨un¨ul¨ur. Yalın d¨on¨u¸s¨umise, bu ortamda daha artı de˘gerlii¸slereodaklanma fırsatını yakalamaktadır. bulunan insanların yalın ilkeleri tamamen i¸cselle¸stirmesi I¸sletme˙ a¸cısından yarar, ekipman hazır bulunabilirli˘ginin ile ilgilidir. De˘geri yaratan ofis ¸calı¸sanları i¸cin israfları ve tedarik s¨ureci m¨u¸steri hizmet d¨uzeyinin artmasıdır. tanımlamak, g¨orselle¸stirmek ve ¨ol¸cmek, ¨uretim alanında Hazır bulunabilirlik, stoksuz ¸calı¸sılantam zamanında ¨uretim ¸calı¸sanlar kadar kolay de˘gildir.C¸¨unk¨u¸co˘guzaman yarattı˘gı ortamlarında ¨ozellikle kritik bir unsur olarak ¨on plana de˘ger ve de˘ger akı¸sı, ¨ur¨un ile ¨uretim s¨ure¸cleri gibi so- ¸cıkmaktadır. Tasarım, birbirinden ayrı ¸calı¸smabi¸cimlerine mut ve g¨or¨un¨urolmamaktadır. Ayrıca ofis ¸calı¸sanları yalın sahip ve bir ¨oncekia¸samanıntakipedeni besledi˘gibir a¸sama konusunda genellikle ¸cekimser ve ihtiya¸cları oldu˘gundan yapısını ortaya ¸cıkarmaktadır. A¸samaların Planla-Uygula- habersizdirler. Ki¸silerin bir d¨on¨u¸s¨ums¨urecinini¸cindekatkı Kontrol Et-Onlem¨ Al C¸evrimi yapısı kullanılarak tasarlan- sunmaları i¸cin, o d¨on¨u¸s¨umeinanmaları gerekir. Inanmak˙ ması, de˘gi¸sika¸samalarda yeniden kullanılabilen planlama ve i¸cinse bir fayda beklentisi olması gerekir. Bu sebe- s¨urd¨ur¨ulebilirlikyapıta¸slarını ¨uretmi¸stir. Birbirini takipeden ple S¸irketin Muhasebe B¨ol¨um¨undeve en kritik s¨urecinde beceri aktarım s¨ure¸clerindeyapılandırılmı¸sbir e˘gitimy¨ontemi yalın sorun ¸c¨ozmeteknikleri kullanılarak bir pilot ¸calı¸sma (Training Within Industries) kullanılmakta, bu y¨ontem,yapısı ger¸cekle¸stirilmi¸s, s¨urecinisrafları tespit edilmi¸stir. Tespit nedeniyle standartların i¸sg¨orenler tarafından hazırlanması i¸cin edilen israf noktaları gerek s¨ure¸c ile ilgili gerekse diji- uygun altyapıyı olu¸sturmaktadır. OB sistemini olu¸sturan tal ¸c¨oz¨umlerle iyile¸stirilmi¸stir. Bu pilot ¸calı¸smayla b¨ol¨um bu yapıta¸sları benzer aktarım s¨ure¸cleri i¸cin bir model ¨uyeleri problem varsa fırsatın olaca˘gını,¨ol¸cmedi˘gin¸seyiiy- olu¸sturmaktadır. Bu s¨ure¸cler sadece bakım disipliniyle il- ile¸stiremeyece˘gini, ¸co˘guzaman k¨oknedene inmeden ¸c¨oz¨um gili olmak durumunda de˘gildir. OB’ın motivasyonu olan i¸s yollarına gitmenin sakıncasını, k¨oknedeni bulmanın ¨onemini, de˘geri(daha yeterli i¸sg¨orentakımları ile daha artıde˘gerlii¸slere g¨orselle¸stirmeninkonuyu anlamayı nasıl sa˘gladı˘gını,liderli˘gin y¨onelenaktaran gruplar) her aktarım durumunda yeniden ¨onemini,kendi kendine y¨onetebilenekipler kurmayı, ¨onerive ¨uretilecektir. Her yeni durum i¸cin yapılacak ara¸stırmalar, sorunları demokratik ¸sekilde dile getirebilmeyi deneyimley- mevcut modelin geli¸stirilmesinisa˘glayacaktır. erek ¨o˘grenmi¸slerdir. B¨ol¨umbir yandan s¨ure¸clerde yalınla¸sma ya¸samı¸s,di˘geryandan Kaizen yapma d¨ong¨us¨uolu¸sturmaya 2. Yalın D¨on¨u¸s¨umdeLiderlik ba¸slamı¸stır. Yalında dinamik bir iyile¸sme vardır. Bundan sonra kazanımların s¨urd¨urebilirli˘ginigaranti altına almak i¸cin Recep Yi˘git belirlenen performans anahtarlarının takibi, aksiyon takip panosunu kullanmaya ba¸slamı¸sve kaizenlerini g¨or¨u¸st¨u˘g¨udiji- Geleneksel ¨uretimmetodolojilerinin uygulandı˘gıi¸sletmeler, tal ortamda toplantılar d¨uzenlemeye ba¸slanmı¸stır.Bu sayede kaos ortamında ”yangın s¨ond¨urme”yakla¸sımı ile y¨onetilir. sonu¸cları s¨urekli¨ol¸c¨umlemeyi,israf ve problemleri hızla or- Bu nedenle sıklıkla istikrarsız sonu¸clarla kar¸sıla¸sılırlar. G¨un¨u taya ¸cıkararak yok etmeyi i¸slerininbir par¸casıolarak g¨ormeye kurtaran ge¸cici ¸c¨oz¨umler, m¨u¸steri memnuniyetinden uzak ba¸slamı¸slardır. Yalın ¸cabaların yararını g¨ord¨uk¸ce,iyile¸stirme hizmetler, y¨ukseki¸stenayrılma oranları ve ¸si¸senveya yoka i¸sleri, ¸calı¸sanların i¸slerinin vazge¸cilmez bir par¸cası haline d¨u¸senstoklarla bo˘gu¸surdururlar. Bu verimsiz eko sistemde gelmeye ba¸slamı¸stır. Onceden¨ zamanlarının %40 g¨undelik ¸calı¸san mutsuz, tedarik¸cimutsuz, m¨u¸steri mutsuz ve net- i¸slere, %60 yangın s¨ond¨ur¨uc¨ui¸slere ayırırken, ¸simdi %30 icede i¸sverenmutsuz olur. Ge¸cicipansuman yakla¸sımlardan g¨undeliki¸slere, %30 yangın s¨ond¨urmeye, %40 iyile¸stirme beklenen sonu¸clar alınmadık¸ca, i¸sten ¸cıkartmalar, cezalar, faaliyetlerine ayırmaya ba¸slamı¸slardır. Sonu¸colarak bu da tehditler ile g¨unler s¨urer gider. Bu ikilemden kalıcı bir yalının varmak istedi˘gi bir olgunluk d¨uzeyidir. Gelenek- ¸c¨oz¨umveya ¸cıkı¸s bulunamaz ise k¨orl¨uklerper¸cinle¸sir, sis- sel d¨u¸s¨uncede iyile¸stirmelerden maliyet kazancı beklenir. tem tıkanır, ka¸cınılmaz son yava¸s yava¸s kapıya dayanır. Maliyet kazancının olmadı˘gı iyile¸stirmeler hem iyile¸stirme Bu ¸cıkmazdurumların ve verimsizliklerin ¸c¨oz¨um¨un¨ub¨uy¨uk uygulayıcılarını hem de liderlerini ¨urk¨ut¨ur. Oysa Yalının yatırımlarda, b¨uy¨ukinovasyonlarda, zor ve karma¸sıkkarar- ger¸cekoda˘gı,de˘gersunma ve gelirlerini arttırma konusunda larda aramak do˘grude˘gildir. C¸alı¸sanlarımızın bakı¸sa¸cılarını daha iyi olmak i¸cinkapasite yaratmaktır. Bu kazanılan fa- ve d¨u¸s¨unceharitalarını de˘gi¸stirmek ve m¨ucadeleg¨u¸clerini zla kapasite ya de˘gerakı¸sında daha fazla talebi kar¸sılamak arttırmak gerekir. Bu bildiride insana dokunan, insanı ¨one i¸cinkullanılır ya da ba¸ska bir de˘gerakı¸sınaaktarılabilir son ¸cıkartan ve onu de˘gerlikılan yakla¸sımlardan bahsedilecek- olarak da kullanılan kapasite ortadan kaldırılarak maliyet tir. C¸alı¸sanların ¸sirkete ba˘glılıkları nasıl artacak? Beklenen kazancı sa˘glanabilir. B¨ol¨umdekaynak azaltmak hi¸cbirza- verimlilik nasıl elde edilecek? Istenen˙ ¸calı¸sma iklimi nasıl man hedeflenmedi˘gii¸cin, onun yerine yetkinlik planlaması kazanılacak? T¨umbunlara yanıt, ger¸ceksaha ¨ornekleriile yapılarak ki¸sileringeli¸simplanları ¸cıkarılarak kaynak planla-

36 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

masına gidilmi¸stir.Bu ¸calı¸smadaekibin t¨umi¸slerig¨ormesine, whereas others such as vehicles, crews etc. are mobile. In ¸seffaf ve ki¸siselle¸smi¸s hedeflerin belirlenmesine, yedekleme this work we consider the subproblem of assigning staff of planlarının yapılmasına ve ekibin yetkinlik skorunun art- diverse levels of qualifications to flights each of which has a masına sebep olmu¸stur. Sonu¸colarak oda˘gınainsanı koy- different qualification requirement. Specifically, every crew mayan hi¸cbiriyile¸stirmes¨urd¨ur¨ulebilirolamaz. D¨unyada heba possesses a set of qualifications and every flight is already edilemeyecek en b¨uy¨ukisraf ise insan eme˘gidir. assigned a fixed location within the airport and a fixed time interval during which it must be served. Our task is to assign 4. Kayıp Maliyet Y¨onetimSistemlerinin Tasarımı tasks to crews so that a) if a crew is assigned to a task it pos- Can Y¨ukselen sesses all the qualifications required by that task, b) the time B¨ulentDurmu¸so˘glu between any two tasks assigned the same crew is sufficient for the crew to travel between the locations of these tasks. Yalın Maliyet Muhasebe uygulamalarının ba¸slatılmadı˘gı The quality of such an assignment is measured as a weighted i¸sletmelerde, israfların sınıflandırılması ve her bir israfın average of three criteria: a) The level of qualification of the maliyet boyutunda incelenmesi m¨umk¨un olmamaktadır. assigned crews to the task, b) the total distance traveled by Kayıpların maliyetlendirilmesi, hem Kaizen ¸calı¸smalarının the crews, c) the balance of the total workload assigned to ¨onceliklendirmesi;hem de i¸sletmeninkaybının boyutunun ne the crews. Our solution combines classical interval coloring oldu˘gunung¨or¨ulmesia¸cısındankritik ¨onemta¸sımaktadır.Bu algorithms and bipartite matching algorithms. Specifically, kapsamda Yalın Uretim’¨ deki 8 israfın i¸sletmedekikayıplar our algorithm is a semi-greedy one that processes the tasks ile ili¸skilendirilmesive kayıpların tespitine d¨on¨ukbir Kayıp- in the order of their start times and defers its decision until Maliyet y¨onetim sisteminin kurulması olduk¸ca etkili ol- it reaches the termination time of some unassigned resource. maktadır. Bu kapsamda ¨ornek olarak ele alınan fab- At every time point in which a decision should be made, we rikada Kayıp-Maliyet ¸calı¸smaları pilot olarak ba¸slatılmı¸stır. decide for all the deferred tasks using a maximum weight Kayıplar i¸sletme ihtiya¸clarına g¨oresınıflandırıldıktan sonra bipartite matching algorithm. In the constructed bipartite maliyetlendirilmi¸sve ¸calı¸smasonunda i¸sletmeye ¨ozelkayıplar, graph there is an edge between a resource and a task if the her bir tesise ve kayıp t¨ur¨uneg¨orekategorilere ayrı¸stırılmı¸stır. resource has sufficient qualifications for the task and it can Kategorilere ayrılan her bir kaybın maliyetlere g¨ore tesis reach the location of the task before its start-time. The bazında kırılımının analiz edildi˘gibir matris olu¸sturulmu¸stur. weight of the edge depends on the level of qualification of Bu matris ile Kaizen ¸calı¸smaları ¨onceliklendirilmi¸sve b¨oylece the crew that are relevant to the task, the time traveled hem hedef odaklı hem de y¨onetimin mali beklentiler- between two consecutive tasks and current workload of the ine uygun ¸sekilde iyile¸stirme faaliyetlerini y¨onlendirmekve crew. This approach led to optimal performance in terms of y¨onetmekm¨umk¨unolmu¸stur. Her Kaizen ¸calı¸sması son- the number of allocated tasks. Specifically, the number of rasında elde edilen kazanımlar Kayıp Maliyet matrisine tasks assigned appropriate resources attains the trivial the- i¸slenmi¸s;kayıpların rakamsal olarak ifade edilmesi ve maliyete oretical upper bound induced by the maximum clique size olan katkılarının tespiti kolayla¸stırılmı¸stır. Ayrıca ileriye of the corresponding interval graph. Moreover, experiments y¨onelik¸calı¸smalarda kayıp maliyet analizi ile yalın maliyet showed that the total workload is distributed evenly on the muhasebesi ¸calı¸smalarının b¨ut¨unle¸stirilmesine y¨onelik bir crews and the total distance traveled by the crews is near- metodoloji geli¸stirilmesid¨u¸s¨un¨ulmektedir. optimal. 2. Integer/Constraint Programming And Hybrid De- composition Approaches To Discretizable Distance PA02 Geometry Problems Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 7 Merve Bodur Moira Macneil

4.2.7 C¸izge Kuramı ve Uygulamaları 1 Given an integer dimension K and a simple, undirected graph G with positive edge weights, the Distance Geometry Prob- Oturum Ba¸skanı : Tınaz Ekim A¸sıcı lem (DGP) aims to find a realization function mapping each vertex to a coordinate in K-dimensional Euclidean space such that the distance between pairs of vertex coordinates is equal 1. Distance And Qualification Aware Interval Schedul- to the corresponding edge weights in G. The so-called dis- ing Of Heterogenous Mobile Resources cretization assumptions reduce the search space of the re- alization to a finite discrete one, which can be explored via Arman Boyacı the branch-and-prune (BP) algorithm. Given a discretization Yasemin G¨onen¸cErdin¸c vertex order in G, the BP algorithm constructs a binary tree Mehmet Murat Kuran where the nodes at a layer provide all possible coordinates of ¨ Ferit O¸caldı the vertex corresponding to that layer. We focus on finding Mordohay Salom optimal BP trees for a class of Discretizable DGPs. More specifically, we aim to find a discretization vertex order in G Scheduling of airport resources is a complex task involving that yields a BP tree with the least number of branches. We various types of resources and constraints. Some of the re- propose integer programming and constraint programming sources such as gates, belts, check-in counters etc. are fixed, formulations that all significantly outperform the state-of-

37 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

the-art cutting plane algorithm for this problem. Moreover, and increasing materials recycling rate and analyzed sepa- motivated by the difficulty in solving instances with a large rately for the emission reduction potentials and cost evalu- and low density input graph, we develop two hybrid com- ations. Additionally, the average emission mitigation costs binatorial Benders decomposition algorithms, which further of the actions with respect to different levels of the poli- improve the solvability of the problem. cies/options are going to be estimated through scenarios as well. In the reference scenario, sanitary landfill which is the 3. On The Equality Of Domination Number And 2- lowest cost option comparing to the biological recovery and Domination Number thermal treatment options have an increasing trend. Elec- G¨ulnazBoruzanlı Ekinci tricity production from collected gas from landfills is also Csilla Bujtas in increasing trend although YEKDEM ends in 2020. The established landfill gas to energy facilities tend to continue operation, and even more, facilities join the system, how- The study of domination in graphs began around 1960. Var- ever, with a reduced rate of increase. The reference scenario ious domination parameters have been introduced and in- results show that CO2e emissions reported to UNFCCC are vestigated extensively since they are of practical interest in expected to increase by 46% in 2050. Methane utilization ac- several areas. This study considers the relation between a tion has higher GHG emission mitigation potential then max- generalization of the domination number and the classical imizing recycling action with about 40% lower GHG emission domination number. For a graph G, a k-dominating set is level comparing to baseline. In methane utilization scenario, a subset D of the vertex set such that every vertex not in avoided emissions from recycling reaches 7 Mt CO2e whereas D is adjacent to at least k vertices of D. The k-domination avoided emissions are around 9 Mt CO2e in maximizing recy- number of G is the minimum cardinality of a k-dominating cling scenario. The total system cost of maximizing recycling set. Obviously, the k-domination number corresponds to the action is higher than 2 times of reference scenario cost and classical domination number when k=1. For any graph G, it 10% higher than the methane utilization action in 2050. The is known that the difference between the k-domination num- average cost of mitigation is 5 times lower in the methane ber and the domination number is greater than or equal to utilization action. k-2. The characterization of graphs attaining equality is an open problem, even for the small values of k. We considered 2. Ghg Emission Mitigation Potentials In Turkey’S a large graph class and gave a characterization on this class Building Sector Using A Bottom-Up Energy Model for the graphs satisfying the equality of the 2-domination number and the domination number. We also gave some Kemal Sarıca necessary and sufficient conditions for the hereditary version G¨ulsuU. Harputlugil of the problem. We also proved that one can decide in poly- G¨ulfem Inaner˙ nomial time whether a given graph from the considered class Esin Tetik Kollugil satisfies the given equality, while the corresponding decision problem is NP-hard in general. The building sector is stated as one of the energy-intensive sectors and it is considered as an important area for poli- cies to increasing energy efficiency and combating climate PA02 change. In this study, the Turkish building sector is studied in terms of the mitigation potentials of the energy consump- Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 8 tion and related GHG emissions with a bottom-up model, TRBLD, starting from 2015 until 2050. In the reference scenario, building sector emissions including the electricity- related emissions are expected to reach the level of 200 Mton 4.2.8 Enerji Sistemleri 2 CO2 by 2050 nearly doubling compared to 2015 levels. This reveals the importance of the building sector in terms of Oturum Ba¸skanı : Kemal Sarıca emission mitigation efforts. Within the framework of these efforts, three emission mitigation options namely; ‘increas- ing usage rate of energy-efficient appliances’, ‘improving the 1. Ghg Emission Mitigation Potentials In Turkey’S energy performance of the building envelope’, and ‘increas- Waste Sector Using A Bottom-Up Energy Model ing the use of energy-efficient heating and cooling systems’ were analyzed separately for the emission reduction poten- tials and cost evaluations. The third option results in the Kemal Sarıca highest emission mitigation potential with 10.15% in 2050, Ozg¨urSaki¨ yet the highest cost increase at the same time. The first op- Esin Tetik Kollugil tion has almost one-third of the emission mitigation potential of the third option while it cost less than half of it. The sec- This study discusses GHG emission mitigation potentials in ond option costs ten times lower than the first option with Turkey’s waste sector. First, the baseline scenario con- the least emission reduction potential. Additionally, based structed based on a bottom-up energy model TRWST . Then on the three target emission reduction levels (low, medium, the GHG mitigation actions selected as utilization of methane high) scenarios consist of the different implementation levels by LFG to energy facilities and biological recovery facilities, of the stated options are formed. They reveal 5%, 10 % and

38 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

21% emission mitigation levels and leading to much higher Ozellikle¨ kurulum maliyetleri dikkate alındı˘gında,yenilenebilir energy savings levels 6%, 12%, and 28% respectively. It has enerji t¨urleri i¸cinseviyelendirilmi¸smaliyetler fosil yakıtlarla been found that the cost-effectiveness of emission reduction elde edilebilen fiyatların ¨uzerindeseyretmektedir. Bu nedenle scenarios mainly depends on is the future emission intensity yatırımların s¨urmesite¸sviklere ba˘glıdır. Bu ¸calı¸smada de- of the electrical energy consumed by the sector, which can vlet te¸sviklerinin yenilenebilir enerji yatırımlarına ve sekt¨or reduce the cost of mitigation down to the range of 100-200 b¨uy¨umesineetkisi de˘gerlendirilmi¸stir. Iki˙ t¨url¨ute¸svik g¨oz USD/tonne CO2. ¨on¨undebulundurulmu¸stur:satın alma garantileri ve yatırıma do˘grudankatkılar. Te¸svikmiktarlarına g¨oreortaya ¸cıkacak 3. Ghg Emission Mitigation Potential Of Turkey’S yatırımcı kararlarını belirsizlik i¸cerenpek ¸cokparametre etk- Transportation Sector Using A Bottom-Up Energy iler. Enerji fiyatları, kurulu kapasiteden elde edilen yıllık Model ¨uretim,yılın belli d¨onemlerindeve g¨un¨unsaat dilimlerindeki Kemal Sarıca talep tahmin edilebilmekle birlikte belirsizlikler i¸cermektedir. Hediye Tuydes Yaman Kurulum s¨ureleri, satın alma te¸svik planları, yatırım geri Esin Tetik Kollugil d¨on¨u¸slerive sekt¨orb¨uy¨umesininincelenmesi yıllara yayılan G¨ul¸cinDalkı¸c bir karar ve planlama s¨urecinigerektirmektedir. Bunun i¸cin, Ali Sercan Kesten ¨oncelikle, kˆar odaklı bir firmanın belli yatırım maliyetleri ve rassal enerji fiyatları dahilinde planlama ufku boyunca verece˘giyatırım kararları modellenmi¸stir.Bu modelden ¸cıkan Due to the energy- and carbon-intensive characteristics, the kararlara ba˘glı olarak te¸svik veren kurumun hedefi plan- transportation sector became a potential field for GHG emis- lama ufku dahilinde belirlenen yıllık b¨ut¸cekısıtını g¨ozetirken sion mitigation researches. In Turkey, transportation sector ufuktaki toplam kurulu yenilenebilir kapasiteyi en¸coklayacak has been responsible for the 16% of total GHG emissions yatırım do˘grudan ve garantili alım te¸svikmiktarlarını belir- (excluding LULUCF) and 22.6% of total fuel combustion lemektir. Bu amaca y¨onelikolarak iki seviyeli ¸coka¸samalı emissions in 2015 due to rapid motorization and VKT in- senaryo bazlı bir rassal program ¨onerilmektedir. crease rates in the last two decades. These high values are also parallel with the modal share distribution in Turkey, as road transportation is the dominant system in both passenger PA02 and freight transportation and caused almost 90% emission shares. However, the transportation sector has many options Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 9 to reduce emissions. In this study, GHG emission reduction potentials of mitigation actions are analyzed through tech- nology choices and fuel substitutions using TIMES model that is a national level, bottom-up, and piece-wise linear rep- 4.2.9 Tedarik Zinciri Y¨onetimi1 resentation of the Turkish transportation network. First, the Oturum Ba¸skanı : Nur C¸avdaro˘glu baseline scenario constructed using TIMES model and then a set of GHG mitigation measures were adopted and analyzed separately for the emission reduction potentials and cost eval- ˙ ˙ uations. The selected mitigation actions were; expanding 1. Stokastik Talep Altındaki Ikameler I¸cinC¸oklu Fiy- intermodal/combined transport in intercity passenger trans- atlandırma Kararlarının Deneysel Analizi port, expanding electric vehicles in public transport, increas- Nur C¸avdaro˘glu ing the share of public transit in urban transport, expanding M¨ur¨uvvet Ilknur˙ B¨uy¨ukboyacı Hanay the usage of bicycle in urban transport, increasing the effi- ciency of fuel consumption, increasing the usage of alterna- Bu ¸calı¸sma, ¨ur¨untaleplerinin fiyatlar ile stokastik olarak tive fuels (bioethanol, biogasoline, biodiesel, etc.), shifting de˘gi¸sti˘gi bir gelir y¨onetimi ortamında, bireylerin ikame freight transport from road dominancy to intermodal/com- ¨ur¨unler i¸cinfiyatları nasıl belirledi˘ginianlama amacındadır. bined transport. The results of the quantitative comparison Bu ama¸cla, katılımcıların bir havayolunun iki u¸cu¸sunufiy- of selected mitigation actions showed that EV penetration up atlandırılaca˘gı iki laboratuvar deneyi tasarlanmı¸stır. Bu to 20% had the highest mitigation rate and the highest miti- deneylerden ilki olan “simetrik deney”de, iki u¸cu¸sunfiyatları gation cost. The interesting finding was the emission reduc- ile belirlenen talep aralıkları her ikisi i¸cinde aynı iken, ikinci tion potential and low cost of increasing bicycle usage with deney olan “asimetrik deney”de iki u¸cu¸suntalep aralıkları the bike network connections to the urban rail system in ma- farklıdır. Deneyimizden d¨ortana sonu¸cortaya ¸cıkmı¸stır.Bir- jor cities having existing and/or planned urban rail projects. incisi, karar vericilerin fiyat se¸cimleri,beklendi˘gigibi, simetrik Considering the average emission mitigation cost, the imple- deneyde asimetrik deneydekine kıyasla teorik ¨ol¸c¨utleredaha mentation of metro lines to metropolitan cities starting from yakındır. Ikinci˙ olarak, simetrik deneydeki karar vericilerin de 2025 was found as the best mitigation action among others. ortalama olarak iki u¸cu¸si¸cinfarklı fiyatlar belirledikleri bu- lunmu¸sturki, bu durum stokastik se¸cimliterat¨ur¨un¨unbulgu- 4. Maksimum Ufuk Sonu Kurulu Yenilenebilir Enerji larıyla tutarlıdır. U¸c¨unc¨us¨u,deneklerin¨ ¸co˘gusimetrik deneyde Kapasitesi I¸cinPlanlama˙ Te¸svikleri optimuma yakın fiyatlar se¸cerken, ¸co˘gu denek asimetrik Ezgi Zehra Kadız deneyde d¨u¸s¨ukfiyat belirlemi¸stir. Genel olarak, deneklerin Burak Pa¸c a¸sırıfiyatlandırma yapmak (overpricing) ve bo¸skoltuklarla u¸cmakistemedikleri g¨ozlemlenmi¸s ve “referans noktası ile

39 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

kayıptan ka¸cınma”(loss aversion with reference point) tipi treler, Markov Zinciri Monte Carlo sim¨ulasyonu ile tah- bir davranı¸ssergiledikleri saptanmı¸stır. Son olarak, denek- min edilmi¸stir. Elde edilen sonu¸clar, bir kırılma noktasının ler genellikle u¸cu¸sları birbiriyle ili¸skiliolmaktan ¸cokba˘gımsız varlı˘gınıve bir noktadan sonra yansımayan satı¸sların anlamlı olarak ele almı¸sve bunları ayrı olarak fiyatlandırmı¸slardır; kul- bir ¸sekildeazaldı˘gınıg¨ostermektedir. Ustelik¨ bu kırılma nok- landıkları sezgisel “sabitleme ve ayarlama” (anchoring and tasının proje ba¸slangı¸ctarihiyle ¨ort¨u¸st¨u˘g¨ug¨or¨ulmektedir.Bu adjusting) olarak g¨ozlemlenmi¸stir. sonu¸clar odak firmada y¨ur¨ut¨ulens¨ure¸cyeniden yapılandırma projesinin ba¸sarıya ula¸stı˘gınıispatlamaktadır. Bu ¸calı¸smadan 2. Information Asymmetry And Fairness Concerns elde edilen sonu¸clar, Bayes¸ciy¨ontemlerinakaryakıt da˘gıtımı Umm¨uhanAkbay¨ gibi karma¸sıklı˘gınve belirsizli˘giny¨uksekoldu˘gutedarik zincir- lerinde daha fazla problem ¨uzerinde uygulanması gerekti˘gini g¨ostermektedir. We present the results of a human-to-human contracting ex- periment which investigates the effects of information asym- metry on fairness concerns. We focus on a simple supplier- 4. Da˘gıtım A˘glarında Koalisyon Fırsatlarının ˙ retailer supply chain where the consumer demand is linear Incelenmesi: Sanal Market Sekt¨or¨u Uygulaması in the selling price and each firm determines their share of the selling price. Additionally, each firm incurs their own Cihan Tu˘grulC¸i¸cek private unit cost per each unit supplied and sold. We com- G¨ozdemDural-sel¸cuk pare pricing decisions of the firms under perfect information, one-sided and two-sided information asymmetry on the pri- vate unit cost. Our initial findings show that contrary to Rekabet¸cipiyasalarda her bir satıcının kendi da˘gıtıma˘gını the earlier literature, supplier’s pricing decisions are not af- kullanması ve kendi operasyonlarına g¨ore,marketin toplam fected by having their private cost disclosed to the retailer. maliyetlerini g¨oz¨on¨unealmadan karar vermesi toplam tedarik Yet knowing retailer’s private cost leads to the supplier of- zinciri maliyetlerini artırmaktadır. Benzer m¨u¸steri kitle- fering lower than optimal prices. On the other hand retailers sine hizmet veren satıcıların bu tarz rekabet¸cipiyasalarda make higher than optimal pricing decisions leading to lower ¨ur¨unda˘gıtımperformansını artırmaları; hem toplam maliyet- than optimal profits. However, retailers lower their share of lerin azalmasına hem de m¨u¸steri memnuniyetinin art- the selling price if they know the supplier has a high private masına yardımcı olmaktadır. Bu ba˘glamda, satıcı fir- cost. Finally, the contract efficiency is positively affected by maların koalisyonlar kurarak da˘gıtım a˘glarını ortak kul- retailer’s private cost being disclosed to the supplier. lanmaları ve bu sayede m¨u¸sterilere daha ¨ust¨un hizmet ˙ sa˘glayabilecekleri g¨osterilmi¸stir. Bu ¸calı¸smada, benzer bir 3. Bayes¸ciYapısal Kırılma Testi Ile Akaryakıt Tedarik yakla¸sımla, ¨ozellikle COVID-19 pandemisi sonrası yo˘gun Zincirindeki Bir S¨ure¸cYeniden Yapılandırma Pro- talep artı¸sıya¸sanansanal market sekt¨or¨unde koalisyon imkan- jesinin Etkinli˘gininAnalizi ları ele alınmı¸sve bu sekt¨ordefaaliyet g¨osterensatıcıların, Serdar Semih Co¸skun da˘gıtıma˘glarını ortak kullanabilecekleri ¨ur¨ungruplarının be- Arzu Ay Azak lirlenmesi ama¸clanmı¸stır. Bu do˘grultuda,ilk olarak sanal market m¨u¸sterileriile ¸cevrimi¸cibir anket ¸calı¸smasıyapılmı¸sve sanal market uygulamalarının kullanımı i¸cinharcanan ¸caba, End¨ustriyel pazarlar i¸cinakaryakıt da˘gıtıms¨ure¸cleri,olduk¸ca hizmet kalitesi ve satı¸ssonrası hizmetler ¨ozelindem¨u¸sterilerin karma¸sık ili¸skileri barındıran entegre bir tedarik zinciri bu uygulamaları kullanma e˘gilimleriincelenmi¸stir.Bu sayede, ¨uzerinden i¸slemektedir. Bu tedarik zincirinde, satı¸s nok- mevcut sanal market uygulamalarının kullanımını etkileyen tasından odak firmaya do˘gru ger¸cek zamanlı bir veri ana fakt¨orler; m¨u¸steri ya¸sı, medeni durumu ve aylık gıda akı¸sınınsa˘glanmasındaen ¨onemliunsurlardan biri m¨u¸steri, harcaması olarak belirlenmi¸stir. Anketin devamında, sanal bayi ve ana da˘gıtıcının teknolojik olarak iyi entegre ol- market uygulamalarını kullanma e˘gilimig¨osterenm¨u¸sterilere masıdır. Koordinasyon bozuklukları ve ¸ce¸sitlisebeplerle bilgi uzun ¨om¨url¨uve hızlı t¨uketim olmak ¨uzereiki farklı ¨ur¨un akı¸slarında ya¸sanankesintiler tedarik zincirinin performansını sepeti ile bu iki sepetin karı¸sımıolan ¨u¸c¨unc¨ubir sepet i¸cin d¨u¸s¨urmekte,do˘grudanve dolaylı maliyetlere yol a¸cmaktadır. fiyat, teslim s¨uresi, teslimat ¨ucretive da˘gıtımyapan fir- Ancak tedarik zincirinin karma¸sıklı˘gınedeniyle bu maliyet- manın farklıla¸stı˘gı¸ce¸sitlidurumlardaki satın alma davranı¸sları lerin ¨ol¸c¨ulmesikolay olmamaktadır. Bu ¸calı¸smada,bayi kat- sorulmu¸stur.Anket cevapları, farklı sınıflandırma ve do˘grusal manındaki yukarı y¨onl¨uveri akı¸sında g¨ozlemlenenkesinti- tahmin modelleri kullanılarak incelenmi¸sve m¨u¸sterilerin satın leri azaltmayı ama¸clayan bir s¨ure¸cyenileme projesi tanıtılmı¸s alma tercihlerini belirleyen fakt¨orler belirlenmi¸stir. Bu ve bu projenin etkinli˘gitest edilmi¸stir. Bahsi ge¸cenproje, fakt¨orler ve ¨ur¨un sepetleri d¨u¸s¨un¨ulerek satıcıların hangi akaryakıt sekt¨or¨unde faaliyet g¨osteren, T¨urkiye’nin ¨onde ¸sartlarda ve hangi ¨ur¨ungrupları ¨ozelindekoalisyon yapabile- gelen akaryakıt firmalarından birinde 2019 ve 2020 yılları ceklerine dair y¨onetimselsonu¸clar ¸cıkarılmı¸stır. arasında y¨ur¨ut¨ulm¨u¸st¨ur. BT ekibi tarafından hazırlanan veri k¨umesinde, fiili olarak ger¸cekle¸smesinde ra˘gmen se- hven sisteme yansıtılmayan satı¸sların g¨unl¨uk bazda 300 birimlik sayım verileri yer almaktadır. Olu¸sturulan mod- elde sisteme yansımayan satı¸sların bir Poisson s¨ureciizledi˘gi PA02 varsayılmı¸stır. Kırılma noktası ise birinci ve sonuncu g¨unlersınır de˘gerleri olmak kaydıyla d¨uzg¨unda˘gılımasahip Pazartesi 13:45 - 15:15 SALON 10 bir rastgele de˘gi¸sken olarak tanıtılmı¸stır. Sonsal parame-

40 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

4.2.10 Fiyatlandırma ve C¸e¸sitPlanlama madan faydalanılarak bu ¸c¨oz¨um¨undo˘grusalgev¸setmemod- eli ¸c¨oz¨ulmeksizinbulunabilece˘gig¨osterilmi¸stir. Ayrıca bir- Oturum Ba¸skanı : Alper S¸en den ¸cok depo oldu˘gunda veya bir merkez depo ile bir da˘gıtım deposu beraber d¨u¸s¨un¨uld¨u˘g¨unde de benzer bir karakteristi˘gin varlı˘gı ispatlanmı¸stır. Bunlara ek olarak 1. C¸oklu Satın Alma Ve Stratejik M¨u¸steriDavranı¸sı literat¨urde ¨onerilmi¸s olan a¸cg¨ozl¨u sıralama algoritmasının Altında Fiyatlandırma ¸calı¸sma mantı˘gıteorik olarak temellendirilmi¸s, bu algorit- manın dinamik versiyonu geli¸stirilmi¸stir. Onerilen¨ algorit- Hale Akkocao˘gluC¸atmaka¸s maların ¸c¨oz¨umkalitesini ve tamsayı programlama modelinin Se¸cilSava¸saneril ¸c¨oz¨umzamanını de˘gerlendirmek i¸cingeni¸s¸caplıbir sayısal Ismail˙ S. Bakal ¸calı¸smayapılmı¸sve problem zorluk seviyesinin kapasite, ¨ur¨un ve sipari¸ssayısına g¨orede˘gi¸simiirdelenmi¸stir. Sezonsal ¨ur¨unlerin piyasaya s¨ur¨ulmeden ¨once fiyatlarının belirlenmesi ve zaman i¸cinde talebe ba˘glı olarak fiyat- 3. Sabırlı M¨u¸sterilerle Aralıklı Paketleme: Fiyat- larının g¨uncellenmesi,¨ureticive perakendecilerin kar¸sıla¸stı˘gı landırma Ve Sıklık Kararlarının Gelire Etkisi problemlerden biridir. G¨un¨um¨uzdebilgi eri¸simine kolaylık Ay¸seKocabıyıko˘glu sayesinde m¨u¸steriler fiyat indirimlerini ¨ong¨orerekhareket et- Burak G¨okg¨ur mektedir. Fiyatlara karar verirken, ¨ur¨unmaliyeti ve talep se- Kemal Berkay T¨uz¨un viyesine ek olarak m¨u¸sterilerinde birer karar verici oldu˘gunun g¨oz¨on¨undebulundurulması gerekir. Bu ¸calı¸smadastratejik davranan (satın alma kararlarını verirken faydalarını eniy- Bu ¸calı¸smada farklı ¨ur¨unlere y¨onelik de˘gerlendirmeleri ve ileyen) m¨u¸sterilerinoldu˘gubir durum altında, bir satıcının ¨ur¨unlerinpaket halinde satılmasını bekleme s¨ureleria¸cısından iki d¨onemlifiyatlandırma problemi ele alınmı¸stır. Determin- farklılık g¨osterenheterojen bir m¨u¸sterigrubundan olu¸sanbir istik bir ortamda, m¨u¸sterilerin¸cokmiktarda satın alma ya- pazarda faaliyet g¨osterenbir perakendecinin problemi ele pabildi˘gi,satıcının stok kısıtının bulunmadı˘gıvarsayılmı¸stır. alınmaktadır. C¸alı¸smadailk ¨onceanalitik model ve yapısal Iki˙ d¨onemboyunca, satıcının fiyat ve m¨u¸sterilerinsatın alma sonu¸clar sunulmakta, daha sonra normal fiyatlandırma, miktarı kararları sıralı lider-takip¸cioyunu ile, ve m¨u¸sterilerin sabit paketleme ya da aralıklı paketleme gibi de˘gi¸sik fiyat biribirlerinin satın alma kararlarına etkileri Nash oyunu ile be- politikalarının perakendecinin gelirine etkisi, ve bu etkinin lirlenmi¸stir.M¨u¸sterilerinfayda fonksiyonlarının ve ¨ureticilerin m¨u¸sterilerin ¨ur¨unlerin paket halinde satılmasını bekleme kazan¸cfonksiyonlarının eniyilenmesi ama¸clanmı¸stır.Bu kur- s¨uresi,¨ur¨unlerekar¸sı de˘gerlendirmelerive pazarın yapısına guda satıcının fiyatları hangi ¸sartlar altında ne zaman duyur- g¨orenasıl de˘gi¸sti˘gisayısal deneyler ile kar¸sıla¸stırılmaktadır. mayı tercih edece˘gianaliz ile ortaya konmu¸stur. Sayısal C¸alı¸smada ayrıca deneklerin fiyatlandırma kararını veren ¸calı¸smalar ile m¨u¸sterilerin stratejik davranı¸sının g¨ozardı y¨onetici rol¨un¨u oynadıkları davranı¸ssal deneyler sunul- edilmesinin satıcının kazancı ¨uzerindekietkisi incelenmi¸stir. maktadır. Davranı¸ssal deneylerin amacı karar verici- lerin fiyat ve/veya sıklık kararlarını verdikleri tekli ya 2. B¨ol¨unm¨u¸sSevkiyat Miktarını Enazlamak I¸cinC¸e¸sit˙ da ¸coklu karar verme s¨ure¸clerinde fiyatlandırma ve paket Planlama sıklı˘gıkararlarındaki de˘gi¸siklikleri ve satıcı gelirine etkisini Duygu S¨oylemez g¨ozlemlemektir. Sunulan ¸calı¸smadinamik fiyatlandırma ve Oya Kara¸san paketleme alanlarında katkıda bulunmasının yanı sıra, gelir Alper S¸en y¨onetimive fiyatlandırma konusunda ¸cokfazla ¸calı¸smanın olmadı˘gı davranı¸ssal ¨uretim y¨onetimi konusuna, bilhassa tekli ve ¸coklukarar verme s¨ure¸clerikonusundaki ¸calı¸smalara Birden ¸cok¨ur¨uni¸cerensipari¸slerint¨um¨ur¨unlerinaynı depoda katkıda bulunmaktadır. bulunmamasına ba˘glı olarak tek seferde kar¸sılanamaması paketleme ve ta¸sımacılıkmasraflarını artırıp teslimatta gecik- 4. Ur¨un¨ Ikamesi˙ Ve Uretim¨ Karma¸sıklı˘gı Maliyeti melere sebep olması bakımından elektronik perakendeci- G¨ozeten Ur¨unGamı¨ Planlanması lerin kar¸sıla¸stı˘gıen ¨onemlisorunlardan biridir. Depoların kapasitesi sınırlı oldu˘gu i¸cin b¨ut¨un ¨ur¨unlerin b¨ut¨un de- Dilara S¨onmez polarda bulundurulması m¨umk¨unolmamaktadır. Tek bir Alper S¸en sevkiyat ile kar¸sılanamayan sipari¸slerinsayısının azaltılması Sava¸sDayanık i¸cindepoların kısıtlı kapasitelerinin hangi ¨ur¨unleri¸cinkul- lanılmasına karar verilmesi gerekmektedir. Bu problem NP- Ur¨un¸ce¸sitlili˘gini¨ artırarak satı¸slar ve pazar payı artırılabilse zor sınıfına ait oldu˘gundanliterat¨urdeki ¸c¨oz¨umlersezgisel al- de, bu artı¸s ile birlikte ¨ur¨uny¨onetimive satı¸s tahminleri goritmalara dayanmaktadır. Bu ¸calı¸smadabu problemi b¨uy¨uk zorla¸smakta, envanter maliyetleri y¨ukselmektedir. Artan ¨ol¸ceklerde ¸c¨ozebilmeki¸cin kesin ve sezgisel y¨ontemlerin- de˘gi¸sims¨urelerisonucu verimlilik azalmaktadır. T¨urkiye’de celenmi¸stir. Geli¸stirilen sezgisel y¨ontemlerdenbirka¸cıJehl faaliyet g¨osterenbir lastik imalat¸cısının ¨ur¨un¸ce¸sitlili˘give ve ark. modelinin do˘grusalgev¸setme ¸c¨oz¨um¨un¨ukullanmak- satı¸s miktarları arasındaki dengeyi sa˘glayan ¨ur¨un gamını tadır. Bu ba˘glamdado˘grusalgev¸setme¸c¨oz¨um¨un¨unanali- olu¸sturabilmesi i¸cin iki ¸c¨oz¨umyakla¸sımı ¨onerilmi¸stir. Bu tik karakterizasyonu da yapılmı¸s,¨ur¨unlerinen fazla ¨u¸cfarklı yakla¸sımlardan ilki yeni ¨ur¨unlerinmarjinal ¨uretimkarma¸sıklı˘gı de˘ger alabildi˘gi ve bu de˘gerlerden en fazla bir tanesinin maliyetini hesaplamakta, b¨oylece¨ur¨ungamına yeni ¨ur¨unler kesirli oldu˘gukanıtlanmı¸stır. Literat¨urdeikili kesirli pro- eklenirken veriye dayalı kararlar alınmasına yardımcı ol- gramlama problemlerinin ¸c¨oz¨um¨ui¸cin ¨onerilenbir algorit- maktadır. Ikinci˙ yakla¸sım; satı¸s gelirleri, envanter ve

41 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

¨uretimkarma¸sıklı˘gımaliyetlerinden olu¸sankˆar fonksiyonunu constructive type of approach based on making economically en¸coklayan ¨ur¨un gamını bulmaktadır. Ur¨un¨ gamından acceptable tours prioritizing the use of larger capacity vehi- ¸cıkarılan ¨ur¨unlerinyol a¸caca˘gıpotansiyel satı¸skaybının bulun- cles. We show the effectiveness of the heuristic in a set of abilmesi i¸cin¨ur¨unlerarası ikame olasılıkları hesaplanmaktadır. problems, both randomly generated and based on a real life Bazı periyotlarda bazı ¨ur¨unlerinstok dı¸sıoldu˘guve satın al- case. mama kararlarının g¨ozlemlenmedi˘giperiyodik satı¸sverisi kul- lanılmaktadır. Periyot i¸cerisinde¨ur¨unlerinstok dı¸sıoldu˘gu 2. Geleneksel Olmayan Dikd¨ortgenDepo D¨uzeninde zaman ve o zamana kadarki satı¸slar da g¨ozlemlenmemektedir. Sipari¸sToplama I¸cinRotalama˙ Algoritması Tasarımı Ayrıca, imalat¸cının pazar payı bilinmemektedir. Bu du- rumda ikame olasılıklarının hesaplanabilmesi i¸cinyinelemeli Edin Sancaklı ¨ bir y¨ontemsunulmaktadır. Uretim karma¸sıklı˘gımaliyetlerinin Irem˙ Dumlupınar ¨ur¨ungamının fonksiyonu olarak ¨ol¸c¨ulmesi, ¸ce¸sitlili˘ge ba˘glı Ipek˙ Geylani duru¸ss¨urelerini tahmin eden bir derin ¨o˘grenmemodeli ile Ezgi C¸ınar sa˘glanmaktadır. Kapasitenin tamamının kullanıldı˘gıperiy- Ali Osman Akcin otlardaki net ¨uretims¨uresive ¸ce¸sitlili˘geba˘glı duru¸ss¨uresi Zehra D¨uzgit kazancının ortalama bir ¨ur¨un¨un¨uretimii¸cinkullanması du- rumunda elde edilecek kˆarhesaplanmaktadır. Bu de˘ger, t¨umperiyotlardaki d¨on¨u¸s¨ummaliyeti kazancı ile birlikte kˆar Depolar, ¨ozelliklee-ticarete olan ilginin artması nedeniyle, fonksiyonuna eklenmektedir. Ama¸cfonksiyonu kapalı for- son yıllarda b¨uy¨ukilgi g¨ormeye ba¸sladı. Sipari¸s toplama, mda yazılamayan birle¸simselbir problem elde edilmektedir. m¨u¸steri sipari¸slerini yerine getirmek i¸cin ¨ur¨unleri bir de- Genetik algoritma kullanılarak bulunan ¸c¨oz¨umeg¨ore¨ur¨un podan bulma ve ¸cıkarma operasyonudur. Toplayıcıdan sayısında %7.88’lik bir d¨u¸s¨u¸s¨onerilmektedir. par¸calara tipi depolarda, sipari¸stoplama en ¸cokzaman alan ve en maliyetli i¸slemdir. Sipari¸stoplama problemi, sipari¸s toplayıcının satıcıya ve depoda toplanacak ¨ur¨unlerinziyaret 4.3 5 Temmuz 2021 Pazartesi 15:30 - 17:00 edilecek ¸sehirlere kar¸sılık gelmesi a¸cısından Gezgin Satıcı Problemi’ne benzer. Bu nedenle, sipari¸stoplama probleminin NP-Zor problem sınıfına girdi˘gibilinmektedir. Manuel sipari¸s PA03 toplama problemlerinde ama¸c genelde sipari¸s toplayıcının toplam kat edilen mesafeyi en aza indirmektir. Tek bloklu ve Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 1 iki bloklu geleneksel dikd¨ortgendepolar i¸cinoptimal sipari¸s toplayıcı rotası bulunabilmektedir. Ancak, ¨u¸cveya daha fazla bloklu geleneksel dikd¨ortgendepolar i¸cinbilinen bir optimal 4.3.1 Ara¸cRotalama 3 bir algoritma yoktur. Bu sebeple geleneksel dikd¨ortgendepo- lar i¸cinS-S¸ekilli, En B¨uy¨ukAralık, Koridor - Koridor, Kom- Oturum Ba¸skanı : Berna Dengiz bine / Kombine+ gibi pop¨ulersezgiseller geli¸stirilmi¸stir. Bu ¸calı¸smada,perakende satı¸syapan bir ¸sirketin sipari¸stoplama problemini ele almaktayız. S¨ozkonusu ¸sirketin deposunun, blok ve koridor planı nedeniyle geleneksel olmayan dikd¨ortgen 1. Transportation Planning For A Retail Depot Aim- yapıda oldu˘gus¨oylenebilir. S¸irketin amacı, sipari¸stoplama ing To Minimize Total Tour Cost In A Multi-Tour sırasında toplam kat edilen mesafeyi en aza indirgeyerek birim Vehicle Routing Problem; A Model And A Heuristic zaman ba¸sınad¨u¸sen¨ur¨untoplama sayısını, dolayısıyla da i¸s Solution Approach. hacmini arttırmaktır. Deponun yapısı sebebiyle geleneksel Eda C¸abuk dikd¨ortgendepolar i¸cin¨onerilen sipari¸stoplama sezgiselleri do˘grudanuygulanamamaktadır. Bu nedenle, pop¨ulersezgisel We tackle a multi-tour vehicle routing problem with time y¨ontemler geleneksel olmayan dikd¨ortgen depo d¨uzenine windows where the objective is the minimization of total uygulamak i¸cinuyarlanmı¸stır. Bu sezgisellere ek olarak, en cost of tours in the context of a transportation problem for iyi sipari¸stoplama rotasını elde etmek i¸cineldeki problem a depot of a retail chain. On a daily basis, the depot has genetik algoritma ile ¸c¨oz¨ulm¨u¸st¨ur. Farklı stoklama poli- to decide which retail store’s demand should be carried in tikalarının toplam kat edilen mesafe ¨uzerindekietkisi ince- which vehicle and in which tour. The transportation ser- lenmi¸stir. vice is provided by a third party logistic company. The total 3. Ta¸sımaS¨urelerineDuyarlı Tarifeli Gemi C¸izelgeleme cost of a plan to the depot is based on the number of tours Problemi Ve Konteyner Rotalama Problemi I¸cin˙ made by the vehicles. We have a heterogeneous fleet of ve- B¨ut¨unle¸sikBir C¸¨oz¨umY¨ontemi hicles with different capacities and with different per tour costs. A vehicle can make multiple tours. The demand for Irem˙ Sultan Hast¨urk each store is known as the number of pallets every morn- Dilek T¨uz¨unAksu ing. There is compatibility issue between stores and vehicle Semih Yal¸cında˘g types, and some stores have service time window restriction. Ece Aksen We both suggest a mixed integer programming model for the Aleyna G¨ursoy problem and a heuristic solution approach since the problem Semih Bektir is in NP hard class. The heuristic is a randomized, greedy,

42 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

K¨ureselle¸smenin bir sonucu olarak operasyonel, taktik ve maktadır. Tamirci problemi NP-zor bir problem oldu˘gu stratejik seviyelerde do˘gru kararların alınmasını sa˘glayan i¸cin uzantıları da aynı grupta yer almaktadır. Bu ne- karar destek sistemleri deniz ta¸sımacılı˘gı alanında b¨uy¨uk denle bu ¸calı¸smada,orta ve b¨uy¨ukboyutlu problemler i¸cin ¨onem ta¸sımaktadır. Ta¸sımacılık talebinin ¸co˘gu deniz makul zamanda eniyi veya eniyiye yakın bir ¸c¨oz¨umelde ede- yoluyla kar¸sılandı˘gından,deniz ta¸sımacılı˘gık¨ureselticarette bilmek amacıyla sezgisel bir algoritma, Biyoco˘grafya Tabanlı ¨onemlibir rol oynamaktadır. Bu ba˘glamda,Tarifeli Gemi Eniyileme (BTE) algoritması geli¸stirilmi¸stir. BTE algorit- C¸izelgeleme Problemi (TGC¸P) ve Konteyner Rotalama Prob- masının performansı kaynaklarda var olan test problemleri lemi (KRP), son yıllarda y¨oneylemara¸stırmasıliterat¨ur¨unde ¨uzerinde sayısal analizler ile incelenerek, algoritmanın ba¸sarısı incelenen iki ana problemdir. Deniz ta¸sımacılı˘gında g¨osterilmi¸stir. kar¸sıla¸sılanuzun ta¸sıma s¨urelerisebebiyle, m¨u¸sterilermakul ta¸sımas¨uresi¨onerebilenfirmalarla ¸calı¸smakisterler. Bu ne- denle, denizcilik ¸sirketleri, k¨ureselpazarda rekabet¸cikala- PA03 bilmek i¸cinprogramlarını m¨u¸steritaleplerini m¨umk¨unolan en kısa s¨urede kar¸sılayacak ¸sekildetasarlamalıdır. Bildi˘gimiz Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 2 kadarıyla, literat¨urdeta¸sıma s¨uresineduyarlı talep yapısını operasyonel seviyede KRP i¸cindikkate alan bir adet ¸calı¸sma bulunmaktadır. Biz ise bu ara¸stırmada, b¨ut¨unle¸sik bir yakla¸sımla hem taktik, hem de operasyonel seviyelerde 4.3.2 Eniyileme Uygulamaları 3 ta¸sıma s¨uresine duyarlı talebi hesaba katmak amacıyla TGC¸P ve KRP’yi bir arada ¸c¨ozmeyi hedefliyoruz. Tar- Oturum Ba¸skanı : Ebru Ge¸cici ifeli Gemi C¸izelgeleme ve Konteyner Rotalama Problemi (TGC¸KRP) olarak adlandırılan bu b¨ut¨unle¸sik problemde ta¸sıma s¨urelerine duyarlı talep, gemi sefer ¸cizelgelerinin 1. Capability Based Ballistic Missile Defence System tasarlanması a¸samasında g¨oz ¨on¨unde bulundurulur. Bu Component Location Problem y¨ontemile m¨u¸steriye sunulan hizmetin kalitesini artırarak sa˘glayarak denizcilik ¸sirketlerinin k¨ureselpazarda karlılık ve Ferhat G¨um¨u¸sbu˘ga rekabet¸cili˘ginekatkıda bulunmayı ama¸clamaktayız. H¨useyinG¨uden 4. C¸ok Depolu Zaman Pencereli Tamirci Problemi I¸cin˙ Given the current and future fluid and challenging secu- Biyoco˘grafya Tabanlı Eniyileme Algoritması rity environment, ballistic missile defence (BMD) required ¨ G¨ozde Onder Uzun to achieve political/military objectives is of concern for all Berna Dengiz population and of more than academic research. Decisions ˙ Imdat Kara pertaining to acquisition, development and deployment of Oya Kara¸san Ballistic Missile Defence Systems (BMDS) are of strategic importance. Scientific models and simulations are widely Gezgin satıcı problemi rotalama problemlerinin temelini used in all aspects of ballistic missile defence studies ow- olu¸sturmaktadır. Firmanın maliyetini yani gezginlerin kat ing to safety concerns and cost constraints. Our study of- etti˘gitoplam mesafeyi (zamanı) enk¨u¸c¨uklemekgezgin satıcı fers a mathematical (MILP) model which utilizes a capability probleminde temel ama¸ctır. Ancak g¨un¨um¨uz ¸sartlarında, based approach to determine locations, quantities and types ¨ozellikle ya¸sanan COVID-19 pandemi s¨urecinde, e-ticaret of BMD components (radars and interceptors) to ensure a ve sanal marketlerin kullanımının olduk¸caartması m¨u¸steri desired level of defence in a cost effective way. In order memnuniyetini firmalar a¸cısındanmaliyet kadar ¨onemlibir to defend a target against an incoming ballistic missile, we unsur haline getirmi¸stir. Dolayısıyla, insani lojistik ve should be capable of (1) detecting it when fired by at least m¨u¸steri odaklı lojistik kavramları s¨oz konusu oldu˘gunda, one radar with detection capability, (2) tracking it along its m¨u¸sterilerinihtiya¸clarını en kısa s¨uredekar¸sılayarak, gecik- trajectory by radars with tracking capability, (3) eliminating melerin toplamını enk¨u¸c¨uklemek, maliyeti enk¨u¸c¨uklemek it by an interceptor before reaching the target and (4) all kadar ¨onemkazanmı¸stır. M¨u¸steri odaklı rotalama prob- system components must be interoperable or in other words lemleri kaynaklarda enk¨u¸c¨uk gecikme problemi (Minimum they could operate together. The proposed model reflects Latency Problem), da˘gıtıcı problemi (Deliveryman Prob- these four conditions. Our study helped us determine types, lem), tamirci problemi (Traveling Repairman Problem) ve quantities and locations of radars and interceptors. We de- birikimli ara¸crotalama problemi (Cumulative Vehicle Rout- rived five different versions of the model. We applied our ing Problem) isimleriyle ele alınmaktadır. Uygulama alan- model to gain insight into our model in a case study which larına bakıldı˘gında,kargo da˘gıtımı,acil yardım lojisti˘gi,ecza assumed Turkey as a target country against ballistic missile depolarından eczanelere ila¸cda˘gıtımı,bozulabilir ¨ur¨unlerin threat from Iran in a notional scenario. Interoperability and da˘gıtımıve okul servislerinin ¨o˘grencileritoplama ve da˘gıtma geographical shapes of target and threat countries prevail as rotaları gibi bir¸cokverilebilir ¨ornekbulunmaktadır. Ger¸cek significant topics. Interoperability limits number of feasible hayat uygulamalarına bakıldı˘gında,genellikle depo sayısının solutions by ruling out non-interoperable systems. Interop- birden fazla oldu˘guve m¨u¸sterilerinziyaret edilece˘gizaman erability directly affects total cost because only interoperable diliminin alt ve ¨ustsınırlarını ifade eden zaman penceresinin components would be introduced into any solution. Increas- oldu˘gug¨or¨ulmektedir. Dolayısıyla, tamirci probleminin en ing or decreasing unit cost of a component or improving ¨onemliuzantıları ¸cokdepolu ve zaman pencereli durum ol- parameter of a component such as increasing range of an

43 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

interceptor may change the solution completely. Geographi- toplanması ve geri d¨on¨u¸st¨ur¨ulmesi¨onemta¸sımaktadır. Sıfır cal shapes of target and threat countries affect coverage of atık projesi kapsamında, atıkların kayna˘gındaayrı toplanması radars and interceptors. ile geri kazanım s¨urecinindaha sa˘glıklıi¸slemesiamacıyla mo- bil atık getirme merkezleri tasarlanmı¸stır. Bu ¸calı¸smada, 2. Selection Of Electric Vehicle Charging Station Lo- CBS (co˘grafibilgi sistemleri) tabanlı K¨ureselBulanık C¸ok cations With Ahp Integrated Vikor And Topsis: Kriterli Karar Verme yakla¸sımı ile Samsun ilinde mobil Case Study In Metu Ankara Campus atık getirme merkezleri i¸cin yer se¸cimi ama¸clanmaktadır. Canan Ba¸sakAybirdi Hastanelere, okullara, parklara, sahile yakınlık ve n¨ufus Babak Daneshvar Rouyendegh (b Erdebilli) yo˘gunlu˘gugibi kriterlerin dikkate alındı˘gı¸calı¸smada¨oncelikle Tahir Hanalıo˘glu CBS yazılımlarından ArcGIS ile gerekli veriler toplanmakta, ardından uzman g¨or¨u¸sleri do˘grultusunda K¨uresel Bulanık AHP y¨ontemiile kriter a˘gırlıkları elde edilmektedir. Kriter Global warming and climate crisis are one of the major prob- a˘gırlıkları do˘grultusundaArcGIS yazılımı ile alternatif yer- lems, affecting humankind in recent years. Replacing fossil ler belirlenmekte ve son olarak TOPSIS y¨ontemiile alter- fuels with renewable energy sources; play an important role in natiflerin sıralanması sa˘glanmaktadır. Mobil atık getirme solving environmental problems that grow day by day, espe- merkezlerinin mevcut durumdaki konumları ile elde edilen cially global warming, climate change and carbon emissions. sıralamalar kar¸sıla¸stırılarak sonu¸clar yorumlanmaktadır. In order to take the necessary precautions, one of the respon- sible industries, the automotive industry has turned its face 4. Hidrojen Dolum Istasyonları˙ Yerlerinin Belirlenmesi: to electric vehicles as environmentally friendly solutions that Istanbul˙ Orne˘gi¨ rely on renewable energy sources.. Nowadays, the concerns Ebru Ge¸cici of users towards electrical vehicles have to be resolved in Mehmet G¨uray G¨uler order to fasten the adaptation process to this new technol- Taner Bilgi¸c ogy. With this perspective, especially to resolve the concerns that users have about the range and usage concepts of these G¨un¨um¨uzdekullanılan ve b¨uy¨uk¸co˘gunlu˘gufosil yakıtlardan vehicles, it is necessary to create sufficient charging station olu¸san enerji kaynaklarının artan enerji talebini kar¸sılamak infrastructure that complies with users demand and usage i¸cin yetersiz kalaca˘gı de˘gerlendirilmektedir. Enerjinin en scenarios. In this study, the potentials of selected charging ¸cok t¨uketildi˘gi sekt¨orlerden biri olan ula¸sım sekt¨or¨un¨un station locations in Middle East Technical University Cam- de bu durumdan etkilenmesi ka¸cınılmazdır. Bu nedenle pus, in Ankara, capital city of Turkey, are classified by using ara¸stırmacılar alternatif enerji arayı¸sına girmi¸slerdir. Ikincil˙ data, criteria, and expert opinions in various Multi-Criteria enerji kayna˘gıolan hidrojen ve elektrik, r¨uzgar, g¨une¸s, su Decision Making Techniques. Analytical hierarchy process gibi farklı kaynaklar kullanılarak ¨uretilebilmektedir. Buna (AHP) integrated technique for order preference by similar- ilaveten her iki enerjinin kullanımı sırasında ¸cevreye ver- ity to ideal solution (TOPSIS) and AHP integrated Vlsekri- ilen zararlı gaz salınımı neredeyse sıfıra yakındır. Bu avan- terijumska Optimizacijia I Kompromisno Resenje (VIKOR) tajlar dikkate alındı˘gındagelecek i¸cin ¨onemlialternatifleri methods are utilized together to select the best locations olu¸sturmaktadırlar. Mobil cihazlar ve yakıt h¨ucresigibi farklı in the campus. Initially 4 compherensive criteria and 10 alanlarda kullanımı olan pil sistemlerinin ara¸clara uyarla- sub-criteria are determined from different aspects. Experts’ narak kullanılabilmesi sayesinde elektrikli ara¸cların piyasada ratings are used with Analytical hierarchy process (AHP) yer alması daha hızlı olmu¸stur. Bu sayede maliyeti de method for determination of 10 criteria weights. Potentials d¨u¸senelektrikli ara¸clar g¨un¨um¨uzotomobil piyasasında daha of selected locations are investigated and ranked by using y¨ukseksatı¸soranına sahiptir. Ancak elektrik ara¸cların ak- VIKOR and TOPSIS methods. Both techniques indicate that sine hidrojenli ara¸clarda dolum s¨uresinin kısa olması ve A6 is the optimal location for charging station deployment. kullanıcılara mevcut olan kullanıcı deneyimlerini ya¸satması In the proposed methodology robustness and effectiveness of sayesinde hidrojen enerjisi de otomotiv sekt¨or¨ui¸cin¨onemli the study is demonstrated by sensitivity analysis. This paper bir alternatiftir. Hen¨uzyeni bir teknoloji olması nedeniyle aims to establish a scientific tool for respective authorities maliyet a¸cısından elektrik enerjisine g¨ore dezavantajlı ol- and decision makers. masına ra˘gmen yapılan ¸calı¸smalarda gelecekte bu deza- 3. Cbs Tabanlı K¨uresel Bulanık C¸ok Kriterli Karar vantajın da ortadan kalkaca˘gınıd¨u¸s¨un¨ulmektedir. Ulkeler¨ Verme Yakla¸sımı Ile˙ Mobil Atık Getirme Merkezi tarafından hidrojen enerjisinin geli¸stirilmesiney¨onelikdestek I¸cinYer˙ Se¸cimi programları yayınlanırken otomobil sekt¨or¨unde¨onemlipaya sahip olan firmaların hidrojenli ara¸cmodelleri ¸cıkarmaları bu Ba¸sakBıyık durumu desteklemektedir. Elektrikli ara¸clar pil dolumlarını Aslı C¸alı¸sBoyacı ev ya da i¸syeri gibi noktalarda yapabilmekte, bu da dolum istasyonun a¸cılmasızorunlulu˘guortadan kaldırmaktadır. An- CBS TABANLI KURESEL¨ BULANIK C¸OK KRITERL˙ I˙ cak hidrojenli ara¸cların yakıt alabilece˘gidolum istasyonlarının KARAR VERME YAKLAS¸IMI ILE˙ MOBIL˙ ATIK GETIRME˙ a¸cılmasızorunludur. Bu zorunluluk hidrojen dolum istasyon- MERKEZI˙ IC¸˙ IN˙ YER SEC¸IM˙ I˙ Teknolojik geli¸smelerve sanay- larının nereye a¸cılaca˘gısorusunu ortaya ¸cıkarmaktadır. Bu ile¸smeile birlikte ortaya ¸cıkan hızlı kentle¸smeve n¨ufus artı¸sına ¸calı¸smanınkonusunu hidrojen dolum istasyonlarının yerlerinin ba˘glıolarak g¨unl¨ukfaaliyetler sonucunda olu¸sanatık mik- belirlenmesi olu¸sturmaktadır.Bu do˘grultuda Istanbul’da˙ ak- tarı g¨unge¸ctik¸ceartmaktadır. Bu artı¸sınverdi˘gi¸cevreselve tif olarak hizmet veren benzin istasyonları potansiyel hidro- ekonomik zararları azaltmak i¸cinatıkların etkin bir ¸sekilde jen dolum istasyonları olarak se¸cilmi¸s ve ¸cok periyotlu p-

44 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

medyan problemi ile hidrojen dolum istasyonlarının nerelere Bu do˘grultudabu ¸calı¸smanınamacı etkin bir TZ y¨onetimine a¸cılaca˘gıbelirlenmi¸stir. Hidrojen talebinin belirlenmesi i¸cin ula¸smaki¸cinBlokzincir temelli TZ tasarım gereksinimlerinin mahalle bazında hidrojenli ara¸c sayısı tahmin edilmi¸stir. belirlenmesidir. S¨ure¸cveya ¨ur¨ungeli¸stirmearacı olan Kalite Yeni bir teknoloji olan hidrojen enerjisine adaptasyonun her Fonksiyon G¨o¸cerimi(KFG) kullanılarak, etkili bir Blokzincir il¸cedeaynı olmadı˘gıde˘gerlendirilmi¸sve bu kapsamda il¸celerin altyapısına sahip TZ y¨onetimineeri¸silebilir.KFG’nin tasarım geli¸smi¸slikindeksi hesaplanarak farklı teknolojiye adaptasyon a¸samasında,m¨u¸steribeklentilerinin tasarım gereksinimlerine seviyeleri talebe yansıtılmı¸stır. Elde edilen sonu¸clara g¨ore d¨on¨u¸st¨ur¨uld¨u˘g¨u g¨u¸cl¨u ara¸c Kalite Evi’dir (KE). Gelenek- ilk periyotlarda t¨umtalebi kar¸sılayabilmek i¸cinmerkez nok- sel KE yapısı, karar vericilerin tercihlerini belirli bir ¨ol¸cek talarda a¸cılantesisler son periyotlara gelindi˘gindeil gene- ile belirtmelerini gerektirmektedir. KE’deki de˘gerlendirme line yayılmı¸stır. Ilk˙ senaryoya ait olan bu sonu¸cların elde s¨urecinde, bir¸cok karar verici ve onların belirsiz tercihleri edilmesinde kullanılan a¸cılacakistasyon sayısı mevcut ben- yer alabilir. Karar vermedeki bu belirsizli˘giazaltmak i¸cin zin istasyonlarının servis etti˘giara¸csayısı hesaplanarak be- genelde bulanık yakla¸sımlar kullanılmaktadır. Ancak s¨urecin lirlenmi¸stir. Bu senaryoya ek olarak, farklı sayıdaki ista- uygulamasında, karar vericiler deneyim ve uzmanlık alan- syon sayıları analiz edilerek a¸cılacak istasyon sayısı belir- larına g¨ores¨ozel ya da tam olmayan de˘gerlendirmeyapma lenmi¸stir.Bu de˘gerlerkullanılarak hidrojenli ara¸csayısının is- e˘giliminde olabilmektedirler (¨orne˘gin, bir uzman teknik tenen penetrasyon de˘gerineula¸stı˘gıdenge durumunda model boyutlara vurgu yaparken, di˘geri kurumsal boyutlara ilgi ko¸sturulmu¸sve uygun istasyon sayısı se¸cilmi¸stir.Bu ¸se¸cimin g¨osterebilirve de˘gerlendirmelerdetamamlanmamı¸stercihler yapılabilmesi i¸cinhizmet edilen en uzak mesafe, maksimum kalabilir). Bu nedenle ¸calı¸smanındi˘gerbir amacı, karar verici- hizmet edilen mahalle sayısı ve ara¸c sayısı ¨ol¸c¨utleri kul- lerin tam olmayan kararlarını dikkate alan ve bulanık mantık lanılmı¸stır. Buradan elde edilen a¸cılacakistasyon sayısı kul- ile farklı kararları tek bir grup tercihine birle¸stiren eksik lanılarak ¸cokperiyotlu p-medyan modeli ¸calı¸stırılmı¸sve elde sezgisel bulanık ili¸skilertemelli bir grup karar verme yakla¸sımı edilen sonu¸clar ilk senaryo ile kar¸sıla¸stırılmı¸stır. Ilk˙ senary- sunarak, geli¸stirilmi¸sbir KE y¨ontemiuygulamaktır. Sezgisel onun ba¸slangı¸cperiyotlarında belirlenen performans ¨ol¸c¨utleri bulanık ili¸skilerin eksik bulanık tercihlerle b¨ut¨unle¸stirilmesi i¸cin daha fazla iyile¸sme g¨osterdi˘gi ancak son periyotlara esnekli˘giartırır ve de˘gerlendirmelerindaha iyi y¨onetilmesine gelindi˘gindeher iki senaryo i¸cinbenzer sonu¸clar elde edildi˘gi yardımcı olur. Bu y¨ontem,TZ gibi bir¸coktarafın bulundu˘gu g¨ozlenmi¸stir. Bu sonu¸clara g¨ore e˘ger kullanıcılara daha yapılarda karar verme ihtiya¸cları ile uyumludur. C¸alı¸smanın hızlı ula¸smak istenilirse istasyon sayısının fazla oldu˘guilk devamında, ¨onerilen yakla¸sımınuygulaması ger¸cekle¸stirilmi¸s senaryonun tercih edilmesi gerekti˘gi,kurulum maliyeti odaklı ve elde edilen sonu¸clar yorumlanmı¸stır. d¨u¸s¨un¨uld¨u˘g¨undeise daha az tesisin a¸cıldı˘gıikinci senaryonun tercih edilmesi gerekti˘gide˘gerlendirilir. 2. Satı¸sB¨olgesiTasarımı Ve Eczane Ziyaret Planla- ması: Bir Ila¸cSekt¨or¨uUygulaması˙ Mehmet Kulu PA03 Alper D¨oyen Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 3 Saha satı¸s aktiviteleri ger¸cekle¸stiren firmalar i¸cin satı¸s b¨olgelerininfirmanın y¨onetimselkriterlerini dikkate alacak ¸sekilde elde edilmesi etkin bir satı¸s y¨onetimii¸cinstratejik 4.3.3 Lojistik Y¨onetimi ¨onemdedir. Ila¸cfirmaları˙ i¸cinsatı¸sb¨olgelerininetkin ¸sekilde belirlenmesine ilave olarak; satı¸sekibinin satı¸spotansiyeli ve Oturum Ba¸skanı : G¨ul¸cinB¨uy¨uk¨ozkan i¸sy¨uk¨ubakımından dengeli g¨orevlereatanması ve eczane zi- yaret planlarının do˘gru¸sekilde yapılması da gerekmektedir. Bu ba˘glamda,bir ila¸cfirması i¸cineczane k¨umelerindenolu¸san 1. Etkili Tedarik Zinciri Y¨onetimi I¸cin˙ Blokzincir satı¸sb¨olgeleri;co˘grafiolarak sıkıla¸stırılmı¸sve satı¸spotan- Tasarım Gereksinimlerinin Belirlenmesi siyelleri bakımından dengeli olacak ¸sekildebir tamsayılı pro- G¨ul¸cinB¨uy¨uk¨ozkan gramlama modeli kullanılarak olu¸sturulmu¸stur. Olu¸sturulan Gizem T¨ufek¸ci satı¸sb¨olgelerininsatı¸stemsilcilerine i¸sy¨uk¨uve satı¸spotan- siyeli bakımından adil ¸sekilde atanması ile ilgili olarak farklı modeller ile elde edilen alternatif ¸c¨oz¨umlerden en Dijitalle¸sme, tedarik zinciri (TZ) s¨ure¸clerini b¨uy¨uk iyisi se¸cilmi¸stir. Satı¸s temsilcilerinin kendilerine atanan ¨ol¸c¨ude etkileyerek dijital teknolojilerin sekt¨ordeki rol¨un¨u satı¸s b¨olgelerindeki t¨um eczaneleri ziyaret etmeleri s¨ure artırmaktadır. G¨un¨um¨uzde kurulu¸slar, verimlili˘giartırmak bakımından m¨umk¨un olmamaktadır. Bu ama¸cla bir sırt ve veri gizlili˘gi,g¨uvenli˘give bilgi payla¸sımıile ilgili bir¸cok ¸cantasıproblemi yakla¸sımıylaziyaret edilecek eczaneler belir- i¸ssorunuyla ba¸sa ¸cıkmaki¸cinBlokzincir teknolojisini kullan- lenmi¸stir.En nihayetinde, satı¸stemsilcilerinin g¨unl¨ukeczane maya ¸calı¸smaktadır. Blokzincirin payla¸sılanbilgi teknolojisi ziyaret planlamaları ise bir hedef programlama modeli kul- altyapısı, i¸sa˘gınınb¨uy¨ukl¨u˘g¨undenba˘gımsızolarak TZ’lerdeki lanılarak olu¸sturulmu¸stur. T¨ummodeller GAMS/CPLEX ile t¨umkatılımcılar i¸cini¸sakı¸slarını kolayla¸stırabilir. Blokzin- ¸c¨oz¨ulm¨u¸s, ¸c¨oz¨umler¸sirketin mevcut uygulaması ile ¸ce¸sitli cir, maliyet tasarrufu sa˘glayarak verimlili˘giartırma, t¨uketici performans ¨ol¸c¨utlerine g¨ore kıyaslanmı¸s ve sonu¸c olarak; deneyimini iyile¸stirme,¸seffaflıkve izlenebilirlik ile de˘gerzin- ¨onerilenyapının mevcut uygulamadan daha iyi sonu¸cverdi˘gi ciri boyunca tarafların faaliyetlerine daha fazla g¨or¨un¨url¨uk g¨osterilmi¸stir. sa˘glamagibi potansiyellere sahiptir. Blockzincirin mevcut sistemlere dahil edilmesi hala geli¸smekte olan bir alandır. 3. A Simulation Modelling Approach For A Real Bus

45 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Shuttle System bozulma-hasar-kayıp durumları ve b¨ol¨umlerarası bilgi akı¸sı Do˘ganCan G¨okmen durumlarının verimlili˘gietkiledi˘give iyile¸stirmeyapılabilece˘gi Ozg¨urYal¸cınkaya¨ d¨u¸s¨un¨ulm¨u¸st¨ur. C¸alı¸sma sonucunda nesnelerin interneti, arttırılmı¸sger¸ceklik,depo y¨onetimsistemleri, hizmetlerin in- terneti, kaynak planlaması, yatay ve dikey sistem entegrasy- Logistics and transportation sectors are among the sectors onu gibi End¨ustri4.0 alanlarından hangisi ¨uzerindeyatırımlar that affected by knowledge and data era. Proper usage of yapılabilece˘gi g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Bu y¨ontemin kullanılması ile know-how and data is vital for these sectors and ensures very sonu¸cların elde edilmesi sekt¨orde End¨ustri 4.0 i¸cin daha high competitiveness, profitableness and sustainability. Dis- yaygın bir kullanıma zemin hazırlayacaktır. Bu ¸sekilde lojis- crete event system simulation is a well known technique to tik sekt¨or¨undede daha g¨uncel ve kontrol edilebilir yeniliklere understand dynamics of a system and see the results when adım atmak kolayla¸sacaktır. a characteristic of the system change. In this study a sim- ulation model has been developed in ARENA software in order to understand system dynamics and evaluate system’s PA03 performance for a real world bus shuttle system. Average travelling time is an important performance indicator in bus Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 4 transportation systems. This performance indicator directly effects passenger satisfaction and total performance of the system. Average travelling time contains waiting time of pas- sengers to get the service and the time spent in buses until 4.3.4 Sa˘glıkSistemleri Uygulamaları 1 final destination. In this study firstly algorithms of logics of the bus and passengers movement developed then developed Oturum Ba¸skanı : Pınar Dursun algorithm are modelled. Just after that input analyses has been done in order to have a proper input for systems behav- ior. Next, the whole simulation system verified and validated 1. A Multi-Stage Stochastic Programming Approach in order to understand if the simulation model reflects the To Fractionated Imrt Treatment Planning real system’s behavior. System verification and validation results shows that the simulation of this bus shuttle system Juyoung Wang reflects the real system and can be used as a decision making Mucahit Cevik tool for alternative scenarios. Merve Bodur

4. Bir Lojistik Firmasının Verimlilik C¸alı¸smalarında Intensity modulated radiation therapy (IMRT) is a widely ˙ End¨ustri4.0 Ile Bayes A˘gYapısı Uygulaması used cancer treatment technique as it can deliver highly G¨ul¸sahOcaklı complex beam distributions, targeting malignant cells while Irem˙ Duzdar Argun avoiding or limiting exposure of healthy organs and tissues. In order to further increase destructive effect on tumor cells and reduce side effects, radiotherapy is usually divided into a G¨un¨um¨uzdeher sekt¨ordeetkili ve ¨onemlioldu˘gugibi lojistik number of treatments called fractions and delivered over sev- sekt¨or¨undede End¨ustri4.0 olduk¸ca¨onemlive geli¸simyarata- eral weeks, where experiencing deviations of the treatment cak bir fırsattır. Lojistik sekt¨or¨undeyapılan ¸calı¸smaların ¸cok results due to positioning of the patients and delivery equip- az bir kısmı End¨ustri4.0 ile ilgilidir. Bu sebeple yapılan her ment is inevitable. To handle such randomness, practition- ¸calı¸smaliterat¨ureb¨uy¨uk¨ol¸c¨udekatkı sa˘glayacaktır. Sekt¨orel ers typically use Planning Target Volume (PTV). However, geli¸smei¸cin¨onemlifakt¨orlerdenbiri de piyasa verimlili˘gini PTV approach is regarded as conservative since it can yield takip etmek ve rakip firmalardan ¨ust¨unl¨uksa˘glayabilmek i¸cin unnecessary overdosing of the healthy tissues. To overcome yenilik¸cigiri¸simleryapmaktır. Her sekt¨ori¸cinge¸cerliolan this shortcoming, one-stage stochastic models were proposed bu durumu End¨ustri 4.0 ile ger¸cekle¸stirmekde daha yenilik¸ci in the literature. In this research, we present a multi-stage ve g¨uncelgeli¸smelersa˘glar. Verimlili˘ginartması, End¨ustri stochastic IMRT optimization model, and provide numerical 4.0’ın etkili ve do˘gru¸sekildekullanılması ile birebir ili¸skilidir. results on the quality of the obtained solutions, where we ‘Bir Lojistik Firmasının Verimlilik C¸alı¸smalarında End¨ustri4.0 consider each stage as a treatment session. Ile˙ Bayes A˘gYapısı Uygulaması’ isimli bu ¸calı¸smadalojis- tik sekt¨or¨un¨un verimlili˘gindeetkili olan durumlar Bayes A˘g 2. Hacimsel Yo˘gunluk Ayarlı Ark Sa˘galtımı (vmat) Yapısı ile analiz edilmi¸stir. Bayes A˘gYapısı kullanılarak Planlaması I¸cin˙ Sıralı Dı¸sb¨ukey Programlama uzmanlar i¸cinanket hazırlanmı¸s, g¨or¨u¸sleri alınmı¸stır. De- Yakla¸sımı vamında elde edilen olasılık de˘gerleriNetica programına gir- ilerek Bayes A˘gYapısı karar a˘gacıolu¸sturulmu¸sturve senaryo Pınar Dursun analizleri yapılmı¸stır. Lojistik firmalarında verimlili˘gietk- Gourav Jhanwar ileyen fakt¨orleri¨ol¸cmeningeleneksel yollarla zor olması se- Joseph O Deasy bebi ile Bayes A˘gYapısı kullanılmı¸stır. Sekt¨ordeverimlili˘ge Masoud Zarepisheh etki eden durumlar tespit edilmi¸stir. Literat¨urara¸stırması sonucunda lojistik sekt¨or¨un¨unen ¸cokdarbo˘gazya¸sadı˘gı,ver- Dı¸ssal radyasyon sa˘galtımında kullanılan bir teknik olan imlili˘giniolumsuz y¨ondeetkileyen durumları incelendi˘ginde hacimsel yo˘gunlukayarlı ark sa˘galtımında(VMAT) radyasyon depoda fazla ¨ur¨unsto˘gu,m¨u¸steriihtiya¸clarının kar¸sılanması, g¨onderimi kesintisiz olabilmekte ve g¨onderim sırasında

46 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

hızlandırıcıya yerle¸stirilmi¸s¸cokyapraklı y¨onlendiricisayesinde half while still capturing a sufficient selection of clinically radyasyon ı¸sını bi¸cimlendirilebilmektedir. Bu nedenle desirable solutions. sa˘galtıms¨uresikısadır ve y¨uksekuygunlukta doz da˘gılımları elde etmek olanaklıdır. Fakat, bu ¨ozellikler VMAT plan- lama problemini zorla¸stırarak dı¸sb¨ukey olmayan ve b¨uy¨uk PA03 boyutlu eniyileme problemlerinin ortaya ¸cıkmasına sebep ol- Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 5 maktadır. Bu ¸calı¸smada b¨uy¨ukboyutlu ve dı¸sb¨ukey olmayan VMAT planlama probleminin ¸c¨oz¨um¨ui¸cin hem yerel hem de k¨ureselarama stratejilerini i¸cerensıralı bir dı¸sb¨ukey pro- gramlama yakla¸sımı¨onermekteyiz.Y¨onlendiriciyapraklarının 4.3.5 Veri Analiti˘gi3 sadece ¨onceden tanımlanmı¸skısıtlı bir arama alanı i¸cerisinde i¸ceriye ve dı¸sarıya do˘gruhareket etmesine izin verilerek prob- Oturum Ba¸skanı : Orkun Berk Y¨uzba¸sıo˘glu lemin bir dı¸sb¨ukey yakla¸sımproblemi olu¸sturulur. Buradaki varsayım arama alanı i¸cerisinde yer alan beamletlerin hastanın v¨ucundakiher bir noktaya olan doz katkısının e¸sitolmasıdır. 1. Car Insurance And Traffic Insurance Renewal Pre- Her yinelemede arama alanı de˘gi¸stirilerekdı¸sb¨ukey yakla¸sım diction With Machine Learning Methods For Call ¨ problemi yeniden olu¸sturulururve ¸c¨oz¨ul¨ur. Onerilen algorit- Center Assignment And Scheduling Problem manın ba¸sarımını belirlemek amacıyla, ¨u¸cfarklı ger¸cekhasta Orkun Berk Y¨uzba¸sıo˘glu i¸cinVMAT planları elde edilerek t¨uma¸cılarda en iyi akı har- Sezin D¨unya italarına sahip ¨ulk¨uIMRT planları ile kar¸sıla¸stırılmı¸stır.Elde Ahmet Bozkurt edilen sonu¸clar algoritmanın VMAT planlamasında ba¸sarılı oldu˘gunuortaya koymaktadır. Car insurance policies and mandatory traffic insurance poli- 3. A Multiobjective Approach For Sector Duration cies are issued in Turkey annually. In this study, car in- Optimization In Stereotactic Radiosurgery Treat- surance policies and traffic insurance policies’ next term re- ment Planning newal probabilities are predicted by ensemble machine learn- ing methods such as bagging and boosting classifiers for ex- Oylum S¸eker isting individual and corporate customers. To model the re- Mucahit Cevik newal decision of the car owners for car insurance policy and Merve Bodur traffic insurance policy, various demographic, geographic and Young Lee-bartlett behavioral data are used as inputs in the classification al- Mark Ruschin gorithms. Then, ensemble learning algorithms are used to predict whether the customer will renew the policy or not Sector duration optimization (SDO) is a problem arising in for the next term. Also, for each customer, a renewal score treatment planning for stereotactic radiosurgery with Gamma is calculated to represent the likelihood of renewal. These Knife. Given a set of isocenter locations, SDO aims to select renewal scores are used as an input to the customer-agent collimator size configurations and irradiation times thereof assignment problem where outbound calls to the existing cus- such that target tissues receive prescribed doses in a reason- tomers are assigned to telemarketing agents by considering able amount of treatment time, while healthy tissues nearby various constraints for improving the efficiency of the call are spared. We present a multiobjective linear programming center. model for SDO with a state-of-the-art delivery system, Lek- 2. Makine O˘grenmesiY¨ontemleriKullanarak¨ M¨u¸steri sell Gamma Knife Icon, to generate a diverse collection of Tahsilatı Tahmini solutions so that one that best suits patient-specific needs can be chosen by clinicians. We develop a generic two-phase Nilay Ay solution strategy based on the epsilon-constraint method for Mehmet Orcun Yalcin solving multiobjective optimization models, which aims to systematically increase the number of high-quality solutions Bir finansman kurulu¸sunun g¨unl¨uknakit akı¸sındakien ¨onemli obtained, instead of conducting a traditional uniform search. maddelerden birisi m¨u¸sterilerdeno g¨uni¸cindegelecek olan To improve solution quality further and accelerate the pro- tahsilatların en az hata ile tahminlenmesidir. Bir g¨un cedure, we incorporate some general and problem-specific i¸cin firmanın normal ko¸sullarda vadesi gelen veya vadesi enhancements. Moreover, we propose an alternative ver- ge¸cmi¸s m¨u¸steriler i¸cintahsil edilecek tutarların toplamının sion of our two-phase strategy, which makes use of machine tahminlenmesi sa˘glanacaktır. Bununla birlikte, nakit learning tools to devote the computational effort rather to ihtiyacının kar¸sılanmasısırasında ¨odenebilecek y¨uksekfaize solving epsilon-constraint models that are predicted to yield kar¸sı i¸sletmenin aksiyon alabilmesi ve riski en aza indire- clinically desirable solutions. In our computational study on bilmesi m¨umk¨un olacaktır. Istatistiksel˙ deneyler; ¨odeme eight previously treated real test cases, a significant portion planı, haftanın g¨unleri, tatil g¨unleri,ge¸cmi¸stahsilat bilgileri, of the solutions we obtain outperforms clinical results and hareketli ¨ozetistatistikleri, resmi tatil gibi bilgilerin g¨unl¨uk those from a single-objective model from the literature. In m¨u¸steri tahsilatını tahmin etmek i¸cin en ¨onemlifakt¨orler addition to significant benefits of the algorithmic enhance- oldu˘gunu ortaya koymaktadır. En y¨uksek performans ments, our experiments illustrate the usefulness of machine g¨osterenmodel olarak LightGBM ¨one¸cıkmı¸sve bir finans- learning strategies, reducing the overall run times nearly by man kurulu¸sunda devreye alınmı¸stır.Ge¸cmi¸s¨odemedavranı¸sı

47 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

ve gelecekteki ¨ong¨or¨ulebilirnakit akı¸sıdikkate alındı˘gında, olarak ilan edilmi¸stir. T¨umd¨unyada hızla yayılan Covid-19 ¨onerilentahmin sonu¸clarının katkısı firma tarafından etkili hastalı˘gıyladaha etkili bir ¸sekildem¨ucadeleetmek i¸cinher bir bir ¸sekildeg¨or¨ulmekteve takip edilmektedir. Bu sonu¸cların ¨ulke farklı bir kısıtlama politikası veya politikaları uygulamaya faydaları arasında finansman kurulu¸sunbankalardan en etkin ba¸slamı¸stır. Ne var ki bu politikaların belirlenmesi ve belir- bi¸cimde kredi kullanması, faiz kaybının ortadan kalkması, lenen politikalardan hangi veya hangilerinin ne kadar s¨ureile bayi ve m¨u¸sterimemnuniyetini artırması yer almaktadır. uygulanaca˘gıgibi konularda ciddi belirsizlikler s¨ozkonusudur. Dolayısıyla, uygulanan kısıtlamaların salgın ¨uzerindekietk- ¨ ¨ 3. Yapay O˘grenmenin E˘gitim Uzerindeki Etkileri isinin tahmin edilmesi ve nihayetinde bir optimum kısıtlama ¨ Uzerine Bir C¸alı¸sma stratejisinin belirlenmesi i¸cin¸calı¸smaların yapılması salgınla Ibrahim˙ Ba¸sar m¨ucadelekonusunda b¨uy¨uk¨onemarz etmektedir. Yapay Ay¸seCeyda Ba¸sar sinir a˘gları kullanılarak yapılan bu ¸calı¸smada farklı muta- syon ve a¸sılamasenaryolarına g¨orekısıtlama politikalarının salgın ¨uzerindeki etkisi incelenmektedir. Kısıtlama poli- Bilgisayar ve internet kullanımının artık her eve ve i¸syerine tikalarının etkisi ara¸stırılırken iki farklı y¨ontemkullanılmı¸stır. girmeye ba¸sladı˘gıve kullanımının hızla yayıldı˘gıg¨un¨um¨uzde Ilk˙ y¨ontemge¸cmi¸sdata kullanılarak vir¨us¨un¨uretkenlik kat- insanların bilgisayar, bilgisayar programları ile oyunlardan ve sayısı temelinde olu¸sturulmu¸sken, ikincisi ge¸cmi¸s datadan e˘gitimmetotlarından beklentileri de artmaktadır. Insanlar˙ ba˘gımsızolarak uygulanan kısıtlama politikasından etkile- bilgisayarın ve internetin daha hızlı ¸calı¸smasını ve daha nen n¨ufus oranına ba˘glı olarak olu¸sturulmu¸stur. Birinci hızlı cevap vermesini, daha hızlı kullanım sunmasının yanı y¨ontemdaha kesin sonu¸clar verirken, ikinci y¨ontemge¸cmi¸s sıra ki¸silerin belirli bir i¸s ile ilgili ¸calı¸sırken kendilerine yol dataya ba˘glıolmaksızın hızlı ve nispeten do˘grusonu¸clar or- g¨ostermesinive yardımcı olmasını beklemektedirler. Bu yol taya ¸cıkarmaktadır. C¸alı¸smadauygulanan y¨ontemlerT¨urkiye g¨ostermemekanizmasına da ¨ozelliklee˘gitimhayatında daha ¨orne˘gi ¨uzerinden test edilmi¸s ve ¸calı¸smanın sonucunda ¸cokihtiya¸cduyulmaktadır. Bir konu ¨uzerinde ¸calı¸sırken bil- kısıtlama politikalarının Covid-19 salgınıyla m¨ucadelede gisayarların insanlara yardımcı olması beklentisi End¨ustri4.0 ¨onemlibir rol oynadı˘gıve bu etkinin katsayılarla model- da kar¸sılanmaya ba¸slasada artık g¨un¨um¨uzdeifadesel olarak lenebilece˘gisonucuna ula¸sılmı¸stır. kullanılmaya ba¸slayan End¨ustri5.0 da hayatımıza hızla girm- eye ba¸slamı¸stır. Insan˙ ve robotların birbirlerine adapte olarak artık insan m¨udahalesininen aza indirgendi˘girobotik sis- temler ¨one¸cıkmaya ba¸slamı¸sve b¨oyleceyapay ¨o˘grenmeile PA03 kendi kendine yetmeye ba¸slayan ve karar mekanizmalarının Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 6 sadece programlandı˘gı¸sekilde de˘gilkendi kararını verecek ¸sekilde ¸calı¸smalarının ¨on¨u a¸cılmaya ba¸slamı¸stır. E˘gitim alanında da kendi kendine karar veren ve ¨o˘grenciyi ek- sik oldu˘gu ve yanlı¸sının daha ¸cok oldu˘gu bir konu ya 4.3.6 Veriye Dayalı Uretim¨ Planlama ve da konulara y¨onlendiren bir mekanizma kullanımı daha iyi Kontrol¨u ve hızlı ¨o˘grenim a¸cısından ¨o˘grencilere fayda sa˘glayaca˘gı tahmin edilmektedir. Aynı zamanda yapay ¨o˘grenmenin Oturum Ba¸skanı : Umit¨ Bilge ¨o˘grencinin¸calı¸smı¸s oldu˘gukonu ile ilgili bir oyun algorit- ması ¨uzerinde¸calı¸sarak verdi˘gicevaplara g¨orey¨onlendirmesi ve ¨o˘grenciyi sadece bir konuya ya da bir cevaba de˘gil o konu ile ilgili di˘ger konu ve konulara y¨onlendirmesinin 1. An Adaptive Ontology-Based Interface For Digital de ¨o˘grenimy¨ontemleria¸cısındanara¸stırıldı˘gında¨o˘gretimde Twin Enabled Maintenance daha etkili olaca˘gısonucuna ula¸sılmı¸stır. Bu ¸calı¸smakap- John Ahmet Erkoyuncu samında yapılan ara¸stırmanınsonu¸cları de˘gerlendirildi˘ginde ¨o˘gretmenlerin,¨o˘grencilerve velilerin belirli bir y¨onlendirmeile This talk introduces an adaptative ontology-based interface ¸calı¸sanve yapay ¨o˘grenmealgoritmalarının uygulanmı¸soldu˘gu for digital twin enabled maintenance. This will highlight ¨o˘grenmemekanizma ve programlarının ¨o˘grenima¸cısından the benefits and challenges of utilising ontologies in main- daha faydalı ve anla¸sılıroldu˘guayrıca e˘gitimhayatı boyunca tenance applications. In the context of maintenance, the ve e˘gitiminher d¨uzeyindekullanımının tercih edilebilece˘gi current practice relies on rigid data management approaches, g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. which are not flexible and create disadvantages when trying 4. Halk Sa˘glı˘gı Onlemlerinin¨ Salgın Hastalıklar to integrate to digital twins. Accordingly, this talk offers an Uzerindeki¨ Etkisinin Ysa Ile˙ Ong¨or¨ulmesi:Covıd¨ 19 overview of a completely generic web platform for mainte- Orne˘gi¨ nance. This is designed to be simple to use for every type ¨ of user, who may not even have any knowledge of an on- Omer Faruk C¸aparo˘glu tological structure. This approach brings together several Ye¸simOk methods and technologies in order to achieve the aim of get- Mahmut Tutam ting a better handle on maintenance data and accomplishing knowledge transfer. Eventually, through a case study-based Son yıllarda daha sık g¨or¨ulmeye ba¸slayan pandemik experiment and statistical analysis the final interface is com- salgınlardan yeni korona vir¨us hastalı˘gı (Covid-19), Mart pared to the traditional free-text tools. This demonstrates 2020’de D¨unya Sa˘glık Org¨ut¨utarafından¨ k¨uresel bir pandemi that the new approach is 2.5 times more user-friendly as well

48 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

as 2.33 times faster for fault diagnosis tasks. In its current lease of materials in a production/inventory system is consid- form, the proposed web platform solution is a basic interface, ered. In the second experiment, the best dispatching policy which needs to be enhanced by multiple prospective improve- based on the selected information sources is identified. We ments and recommendations. The talk ends with how digital show that selecting the right information sources and con- twins can benefit from the proposed approach, and how we trolling a production system based on the real-time signals can deliver real-life implementation in industry. from the selected sources with the right policy improve the system performance significantly. Furthermore, the proposed 2. Integration of Machine Learning Models into Opti- machine learning framework facilitates this task effectively. mization Models: A Case Study on a Particle Board Production Process 4. A Branch-And-Price Algorithm For Campaign Plan- ning Under Sequence Dependent Family Setups In Ahmet S¸ahin Process Industries Erin¸cAlbey Serkan Kalay Caner Ta¸skın It becomes easy to collect data from machines and processes in industrial facilities with the developments in communica- tion technologies. Live data from production processes, ma- We study tactical level production planning problem in pro- chines and products can be collected in high resolution with cess industries. Under costly sequence dependent family se- the industrial internet of things (IIoT) revolution. This pro- tups, the planners need to group products from the same cess makes it possible to carry out advanced analytical tasks setup group into product families to be manufactured to- in production facilities. Considering the analytical studies gether in batches, which are called campaigns in float glass carried out in production facilities, it is seen that quality pre- terminology. The motivation of our work is float glass manu- diction and predictive maintenance stand out as the most facturing, which has some additional unique properties such studied analytical applications. as co-production and uninterruptible production. With the In this study, an optimization model has been developed to increase in the number of machines and product families, the find the optimum production parameters in a particle board combinatorial nature of the problem requires a data-driven plant. The model consists of functions that relation of pro- decision process to be employed. We extend a mathemati- duction parameters and quality metrics, and the constraints cal formulation, which is previously developed to solve single of the inputs and outputs of these functions. Related func- machine instance of the problem, to parallel machines. How- tions are derived from decision tree models for each quality ever, due to scalability issues the extended model is unable metrics that use production parameters and have been de- to solve the problem in different settings. We develop a veloped to find quality characteristics. While training the branch-and-price algorithm based on a novel formulation of decision trees, overfitting is ignored under the assumption the problem. Our algorithm is capable of providing consis- that there is a direct relationship between production pa- tent performance in different problem sizes. rameters and quality metrics. The critical finding of the study is the transformation of decision tree models into lin- earized constraints. For the optimization model, tests were PA03 conducted using different target functions (cost minimization Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 7 and throughput maximization).

3. A Machine Learning Approach For Implementing Data-Driven Production Control Policies 4.3.7 C¸izge Kuramı ve Uygulamaları 2 Siamak Khayyati Barı¸sTan Oturum Ba¸skanı : Tınaz Ekim A¸sıcı

Given the extensive data being collected in manufacturing 1. Multicast Communications With Varying Band- systems, there is a need for developing a systematic method width Constraints to implement data-driven production control policies. For an effective implementation, first, the relevant information Yuval Emek sources must be selected. Then, a control policy that uses Shay Kutten the real-time signals collected from these sources must be Mordohay Salom implemented. We analyse the production control policy im- Shmuel Zaks plementation problem in three levels: choosing the informa- tion sources, forming clusters of information signals to be A widely studied problem in communication networks is that used by the policy and determining the optimal policy pa- of finding the maximum number of communication requests rameters. Due to the search-space size, a machine-learning- that can be scheduled concurrently, subject to node and/or based framework is proposed. Using machine learning speeds link capacity constraints. In this paper, we consider the up optimization and allows utilizing the collected data with problem of finding the largest number of multicast commu- simulation. Through two experiments, we show the effective- nication requests that can be serviced simultaneously by a ness of this approach. In the first experiment, the problem of network of tree topology, subject to heterogeneous capac- selecting the right machines and buffers for controlling the re- ity constraints. This problem generalizes the following two

49 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

problems studied in the literature: a) the problem of finding reference pathways on the other side. The edge weights a largest induced k-colorable subgraph of a chordal graph, between predicted modules and the reference modules are b) the maximum multi-commodity flow problem in tree net- computed using three similarity measures: overlap score, Hy- works. The problem is already known to be NP-hard and to pergeometric test q-value, and GO consistency score. Then admit a c -approximation (c ≈ 1.58 ) in the case of homoge- we find the maximum weighted maximum cardinality match- neous capacity constraints. We first show that the problem is ing of the resulting edge-weighted bipartite graph and set much harder to approximate in the heterogeneous case. We the maximum matching ratio (MMR) score as the average then use a generalization of a classical algorithm to obtain weight of the edges in the resulting matching. In all the an M-approximation where M is the maximum number of evaluations, DriveWays gives higher MMR values than the leaves of the subtrees representing the multicast communi- competing methods, except under the GO consistency simi- cations. Surprisingly, the same algorithm, though in various larity measure when Reactome is used as the reference. We disguises, is used in the literature at least four times to solve note that, the DriveWays algorithm may be of use not only in related problems (though the analysis is different). The spe- disease studies, but also in various application areas involv- cial case of the problem where instances are restricted to ing overlapping community detection. DriveWays would re- unicast communications in a star topology network is known quire little application-dependent modification for such uses. to be polynomial-time solvable. We extend this result and Publication link: https://www.nature.com/articles/s41598- show that the problem can be solved in polynomial time for 020-78852-8 [1] Leiserson et al. (2015). Nat. Genet. 47, a set of paths in a tree that share a common vertex. 106–114 [2] Kim et al. (2015). Bioinformatics 31, i284–i292. [3] Ahmed et al. (2019). Bioinformatics 36, 872–879. [4] 2. Driveways: A Method For Identifying Possibly Nepusz et al. (2012). Nat. Methods 9, 471–472. Overlapping Driver Pathways In Cancer Ilyes Baali 3. A Computational Approach For Prioritization Of Cesim Erten Patient-Specific Cancer Drivers Hilal Kazan Cesim Erten Aissa Houdjedj DriveWays: A Method for Identifying Possibly Overlapping Hilal Kazan Driver Pathways in Cancer The modules found by the ma- Ahmed Amine Taleb Bahmed jority of the cancer driver module identification methods are nonoverlapping. This assumption is biologically inaccurate The evolution of cancer is driven by genomic alterations. as cancer-associated genes are usually network hubs con- Various computational approaches address the problem of necting functionally distinct sets of genes. We provide a predicting driver genes from cohort-scale genomic data. formal definition of the Overlapping Driver Module Identifi- However, identifying the personalized driver genes remains cation in Cancer problem which reflects this biological phe- a challenge. In this study, we propose a novel computa- nomenon. We show that the problem is NP-hard. We pro- tional method that integrates genomic data, biological path- pose a seed-and-extend based heuristic named DriveWays ways, and protein connectivity information for the personal- that, given TCGA pan-cancer data (3110 samples), iden- ized analysis of driver genes. The method framework is for- tifies overlapping driver modules from the IntAct PPI net- mulated on a personalized per patient bipartite graph which work. It incorporates mutual exclusivity, coverage, and the consists of the mutated genes of the patient in one parti- network connectivity information of the genes. We compare tion, and the set of patient-specific “outlying” genes in the the results of DriveWays against those of four alternative other. A gene for a certain patient is considered to be out- methods: Hotnet2 [1], MEMCover [2], and MEXCOwalk [3]. lying for that patient, if its expression value is 1-standard Among these, only MEMCover is able to provide overlapping deviation away from its mean expression across all patients modules via a post-processing step. As the fourth alterna- in the cohort. Our approach provides a personalized rank- tive method we employ ClusterOne [4] and consider it as ing of the mutated genes of a patient based on the sum a baseline since it is a representative algorithm for commu- of normalized ‘pairwise pathway coverage’ scores across all nity detection in networks and outputs overlapping modules the patients, where an appropriate pairwise patient similar- without any reference to cancer-related data. The first type ity score with respect to the sets of mutated and/or out- of evaluations test the ability of each alternative in recov- lying genes of the pair is employed as a normalizing factor ering known drivers when each output set under compari- of pathway coverage scores of mutant-outlying pairs. We son is considered to be a single set consisting of the union compared our method against three state-of-the-art patient- of the genes in the output modules. The reference set of specific cancer gene prioritization methods; Prodigy [1], SCS known drivers is Cancer Gene Census (CGC) genes from the [2], and DawnRank [3]. The comparisons are with respect COSMIC database. DriveWays performs better than all the to a novel evaluation method that takes into account the other methods with respect to AUROC evaluations based personalized nature of the problem; different from previous on recovering CGC genes. The second type of evaluations evaluation methods employed in literature, we assume the test the ability of each method in identifying known cancer- results are reported as average values for the entire cohort as related pathways. For the reference pathways we filter three a function of the top k ranked genes, where k is dependent databases with CGC genes: KEGG, Reactome, and Biocarta. on the size of the personalized reference set and individuals For the pathway-based evaluations we first create a bipar- with less than k ranked genes are excluded from the evalua- tite graph containing nodes corresponding to the predicted tion. Two main data sets are considered for the evaluations; modules on the one side and nodes corresponding to the TCGA and cell-line data for colon and lung cancers. For the

50 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

TCGA data, the reference sets are defined based on the over- case study of the Bulgarian power system to investigate the laps of mutated genes of the patient and the Cancer Gene impacts of each market design on the system’s operational Census (CGC) [6], Network of Cancer Genes (NCG) [7], and and economic aspects. The results highlight the influences CancerMine[8] databases of known driver genes. For the cell- of each market-clearing model on the resulting energy and line data, we define novel reference gene sets combining drug reserves mix, as well as the effects on the system’s marginal targets from drug sensitivity information from GDSC [4] and price, capturing both the annual dynamics and the short-term DepMAP [5] databases, and the set of KEGG pathways in- challenges of critical days. The developed methodological cluding the corresponding drug targets. We show that our framework can provide useful insights into the comparison approach outperforms the existing alternatives for both the among different market products, underscoring the system’s TCGA and cell-line evaluations. Moreover, it is capable of requirements to address future market operating challenges. discovering personalized causal mutations that could be ob- scured by tumor heterogeneity which brings us a step closer 2. Optimization Of Low-Power Charging Stations For to personalized treatment and therapies. References [1] Gal Electric Vehicles Installed In Existing Car Parks Dinstag, et al. (2020) Bioinformatics. 1831–1839 [2] Guo As A Solution For The Lack Of Private Charging WF, et al. (2018). Bioinformatics. 1;34(11):1893-1903. [3] Points In The City Hou, J.P., Ma, J. (2014). Genome Med 6, 56. [4] Wanjuan Lukas Dvoracek Yang, et al. (2013). Nucleic Acids Research, V.41, Pages Martin Horak D955–D961. [5] Steven M Corsello, et al. (2019). bioRxiv. [6] John G Tate, et al. (2019). Nucleic Acids Research, Electric vehicles represent a mobility innovation that can help V.47, P.D941–D947. [7] Repana D., et al. (2019). Genome significantly reduce greenhouse gas emissions and mitigate Biol. [8] Lever J. et al. (2019). Nat Methods, 16:505–507 climate change. However, with the growing number of EVs, the challenges of sufficient chargers and dense charging in- PA03 frastructure are very pressing. The paper proposes a charging point model based on the identified requirements of exist- Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 8 ing and future EV users. Simultaneously, the paper offers a solution to one of the most common barriers for potential EV users deciding to purchase an EV: the lack of a private charging point. In general, the lack of parking spaces mostly 4.3.8 G¨u¸cSistemleri Modellemesi affects the urban areas with a high concentration of vehicles. The construction of new parking spaces in these areas is often Oturum Ba¸skanı : Nikolaos Koltsaklis technically very difficult and economically unviable. There- fore, the model focuses mainly on retrofitting existing car parks with chargers and the subsequent efficient use of these 1. Impacts Of Electricity Market Clearing Algorithms chargers by nonresident during the day and in the evening On Operational Scheduling for private use by residents. The model aims to optimise Nikolaos Koltsaklis the required installed substation power and the number of Ioannis Panapakidis simultaneously used chargers based on the utilisation of the selected car park. The proposed optimal solution of charging points was tested in a case study using real data capturing For any energy system, the composition of its energy sup- users’ habits and their arrivals and departures from the car ply mix depends on three main factors: (i) the energy re- park. The charging requirements for each EV used were sources’ domestic availability and/or the options for import- based on real data collected from charging iterations over ing them via available transportation means, (ii) the system- a one year observation period. The model shows that the wide energy requirements that must be satisfied, and (iii) main benefits of the observed P+R car park equipped with applied energy policy decision-making determined by histori- low-power chargers are to increase the efficiency of the car cal, economic, social, demographic, environmental, geopolit- parks easily, to provide a sufficient number of private charg- ical, and/or institutional factors. The problem of the optimal ing spaces, to optimise the operating costs and to support energy supply mix is defined as the problem of the optimal the development of EV mobility. utilization of the various primary energy sources to satisfy specific energy requirements in a given geographic region 3. Load Forecasting In Deregulated Markets: Current at an annual level. The utilized primary energy sources are Approaches And Future Trends combined with other options such as electricity trading to op- timally meet the energy demand of a specific power system. Ioannis Panapakidis This work presents a generic optimization framework for the Georgios Gousis co-optimization of the energy and reserves market including Nikolaos Koltsaklis three distinct models. The key decisions to be determined by the mathematical model include (i) energy generation mix Load forecasting forms the pillar where power system oper- of the studied power system, (ii) reserve provision mix of ation and planning are built upon. In the literature, a con- the studied power system, and (iii) system’s clearing price siderable number of studies are dedicated to present robust of the wholesale market. The effectiveness of the proposed models. A load forecasting tasks spans from time intervals methodological approach has been tested on an illustrative lower than 1 h to several years ahead. Bases on the time

51 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

horizon, different models have been proposed. These can be and hybrid models. Special attention in placed in deep learn- classified into two major categories, namely the time-series ing architectures, namely Long-Short Term Memory based models and machine learning models. Time series models networks, Convolutional Neural Networks and others. Deep require a set of statistical tests prior to their implementation learning is a research topic that continually gains momen- in order to determine their structure. In machine learning tum. The application of deep learning systems in generation models, the structure is derived by the process of training. A forecasting is a promising approach especially in wind gener- machine learning-based forecasting problem is formulated as ation time series where large fluctuations and volatilities are a supervised machine learning task. The available data set is present. Also, the combination of a time series processing split into the training and test sets. The former is used to de- method, such as empirical model decomposition and wavelet fine the optimal structure of the algorithm. For instance, in transform, with a single forecaster leads to the formation of the case of feed forward neural networks, the training process hybrid models. The present study puts an emphasis on these determines the number of hidden layers, number of neurons models since they lead to better forecasting performances. in the hidden layer, type of activation function and training algorithm parameters. The test set is used to evaluate the neural networks performance. In general, the selection of an PA03 algorithm for a forecasting problem under study takes into account three factors: a) Availability, b) comprehensive op- Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 9 eration and c) flexibility. The availability refers whether the algorithm is freeware, comes with commercial software pack- ages or an in-housing coding is required. The comprehensive 4.3.9 Tedarik Zinciri Y¨onetimi2 operation refers to the level of complexity. Flexibility tries to answer questions like “can the algorithm be easily mod- Oturum Ba¸skanı : Berna S¸im¸sek ified?”, “can the algorithm be combined with other ones” and others. Among the algorithms that have been proposed in the literature, neural networks are a favorable scheme in 1. Monthly Logistics Planning For Salem Trading many forecasting tasks. This is mainly due to their abil- Company In Doha, Qatar ity to simulate complex time series. In the present study, a literature review is provided for the main models that have Huthifa Kullab been proposed for short-term, medium-term and long-term Talha Al Mulqı loaf forecasting. The characteristics of the various models’ Ali Almsadi categories are discussed. Also, special attention is placed on Raed Abousaleh the types of inputs for the various forecasting horizons. Fi- Ilayda Ulku nally, directions of further research are provided about the next major future steps of the load forecasting community. Salem Trading Company (STC) establish in 2007, STC op- erates in various medical sectors including Urology, Gynecol- 4. A Survey On Renewable Energy Generation Fore- ogy, Endoscopy, Surgery, and other Operations. STC have casting Methods two types of vehicle the big vehicle which used for the ma- Georgios Gousis chines and it contains up to 4 machines and the small vehicle Ioannis Panapakidis used for delivering the masks and gloves and its capacity up Nikolaos Koltsaklis to 200 boxes, in order to serve all the market need, they cur- rently have a traditional logistics plan to ship products from The integration of renewable energy into the grid is accom- the main warehouse to the Hospitals located in Qatar. In panied with techno-economic issues. Renewable energy is this study, there are two stages proposed to solve the trans- weather dependent a fact that makes difficult the manage- portation problem. In the first stage, assignment problem is ment of the injected energy. The management of the renew- used to determine the unused capacity of each vehicle used. able energy is critical since it can transform the stochastic Then, the output of the first stage is used as an input in power source into a dispatchable power unit. Thus, renew- the second stage on order to apply Vehicle Routing Problem able energy technologies such as photovoltaics and wind tur- (VRP). With this second stage, the optimal routes are ob- bines systems can be active in day-ahead markets and place tained with the minimum cost. Firstly, the required data will bids. One approach for this transformation is the integra- be obtained from the company, which include the number of tion of storage units. Although storage is a promising con- hospitals, the demand of each hospital, the capacity of the cept for the integration, large scale storage options is not a vehicles, the distance between hospitals and the warehouse, cost- effective solution. Forecasting is a process that provide loading and unloading time of the vehicle, and the volume of solutions in many scientific and engineering problems. Re- the products. This study will focus on finding the low-cost newable energy generation forecasting refers to the process weekly logistics plan for hospitals in Qatar. Two mathemat- of predicting future generation values per renewable energy ical models are developed to solve the problem with GAMS system. The present study focuses on the short-term fore- software. As a result, by using assignment and VRP model casting of renewable energy. More specifically, the study we were able to increase the unused capacity from 38 to 18 focuses on photovoltaics generation and wind turbine gen- and reduce the cost from 2470 TL to 1170 TL as in Qatar eration forecasting. All the basic model categories are ana- the cost of the fuel is not high, we focus also on the time lyzed, namely time series models, machine learning models restriction.

52 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

2. The Influence Of Supply Chain Management Prac- gun olarak “tahmini kar¸sılama tarihinin” verilmesi; sipari¸s tices On Operational Performance And Customer alındı˘gıandan itibaren izlenebilirli˘gin¨ol¸c¨umlenmesinin(Or- Development In Startups der Promising Raporlaması) sa˘glanmasıile, m¨u¸steriye ver- Steffany Atieno Oludo ilen teslim terminleriyle ger¸cekle¸senfiili sevkiyatların anahtar G¨ozdemDural-sel¸cuk ¨ol¸c¨umlemeg¨ostergeleri(KPI) temelli olarak ¨ol¸c¨umlenmesi hedeflenmi¸stir. C¸alı¸sma kapsamında ger¸cekle¸stirilen a¸samaları a¸sa˘gıdaki alt ba¸slıklarla ¨ozetleyebiliriz; 1)Kota Startups are becoming increasingly important contributors tanımlama ve y¨onetimaltyapısının olu¸sturulması, 2)Sipari¸s to many economies around the world. However, research ¨onceliklendirme ve optimizasyon tanımlama altyapısının indicates that certain shortcomings hinder the chances of olu¸sturulması, 3)Sipari¸s–Stok E¸sleme mekanizmasının ku- startup survival. The ability to successfully attract, satisfy, rulması, 4)Anahtar ¨ol¸c¨umleme g¨ostergeleri (KPI) temelli and retain enough customers to keep a startup in operation sipari¸stermin tarihinin (Order Promising) raporlaması. Kota is critical to its survival. Supply chain management (SCM) Tanımlama ve Y¨onetimSistemi: C¸alı¸smanınbu a¸samasında has been identified as one of the most critical management kanal bazlı kota tanımlama ve stok da˘gıtımoranlarının kanal functions for gaining long-term competitive advantage. This kotalarının toplam kotaya oranlanarak belirlenmesi, aylık study proposes that implementing supply chain management kota oranının g¨unlereg¨orefarklıla¸stırılabilmesive tanımlanan (SCM) practices effectively can help startups improve their kotanın tanımlama ve de˘gi¸sikliktarih¸cesinin sistem ¨uzerinden operational performance and consequently their customer de- takip edilebilmesi sa˘glanmaktadır. Sipari¸s Onceliklendirme¨ velopment capabilities. This study empirically investigates ve Optimizasyon Y¨onetimi: Kota y¨onetimi, stok ya da the multidimensional relationships among SCM practices, op- ¨uretimden gelen miktarın hangi kanala ne kadar da˘gıtılaca˘gını erational performance, and customer development in startup hesaplar. Ancak; bir kanal i¸cin hesaplanan toplam mik- organizations. The study employs a newly developed research tarın bu kanal i¸cinde bekleyen m¨u¸steri sipari¸slerine nasıl framework based on existing theoretical evidence which ex- da˘gıtılaca˘gınıyani hangi sipari¸slere¨oncelik verilece˘give hangi plores five dimensions of SCM practices: (1) Strategic sup- miktarlarda da˘gıtılaca˘gınınkuralları “Sipari¸s Onceliklendirme¨ plier partnership; (2) Customer relationship; (3) Information ve Optimizasyon Y¨onetimi”altındayapılmaktadır. Sipari¸s integration; (4) Information quality; and (5) Internal lean ¨onceliklendirmesatı¸stiplerine (On¨ Sipari¸s,Acil Sipari¸svb.), practices. The effects of the five SCM practices are tested satı¸s b¨urosu ve gruplarına, mal gruplarına vb. parame- on three operational performance measures, namely quality, trelere g¨ore yapılabilmektedir. Ozetle,¨ sipari¸slerin stokla delivery, and cost. The study aims to demonstrate the re- bulu¸sabilmesi i¸cin geli¸stirilen algoritma ile ¨oncelikliolarak spective contributions of different SCM practices to different mevcut stokun kanallara da˘gılımıyapılır. Sonrasında her operational performance measures, as well as the respective bir kanal i¸cinbelirlenen miktarlar sipari¸slere¨oncelikkural- contributions of these measures to customer development. larına g¨oreda˘gıtılır.Stok–Sipari¸se¸sle¸smesi¨oncesisim¨ulasyon Data for the study is collected using survey questionnaires ile da˘gılacakstoklar ¨oncedenanaliz edilebilir. Sim¨ulasyon among supply chain professionals in startup companies and neticesine g¨oreg¨unl¨ukkota ayarlamaları ile istenen kanala eighteen hypotheses are tested simultaneously using struc- daha fazla teyit verme opsiyonu da mevcuttur. Tahmini tural equation modeling (SEM). The research is the first to kar¸sılama, kanal kotaları ve ¨uretimplanı dikkate alınarak, look at the relationships among SCM practices, operational kar¸sılanamayan sipari¸slerintahmini kar¸sılamazamanını hesa- performance, and customer development in startups in a one planmaktadır. Bu ¸calı¸smada stok&sipari¸s e¸slemesi rapor- holistic framework. The study hopes to provide practitioners laması ¸cok boyutlu olarak yapılabilmektedir. Kota kul- with strategic insights that will assist them in the adoption of lanım miktarları kanal-sipari¸s-m¨u¸steribazında alınarak s¨ure¸c SCM practices which will improve operational performance sahiplerine analiz yapma imkanı sa˘glar. Ornek¨ raporla- and consequently improve the ability of startups to acquire, malar; 1)Kanal Kota Kullanım miktarları, 2)Malzeme Kul- satisfy, and retain customers. lanım da˘gılımları, 3)Sipari¸s Detay kota kullanım raporla- 3. Stok Tahsis-sipari¸sTerminleme C¸er¸cevesi masıdır. Belli ba¸slıanahtar ¨ol¸c¨umlemeg¨ostergeleri(KPI) ile; istenen teslim tarihi-fiili m¨u¸sterikabul tarihi ile m¨u¸steriye ver- Esra C¸aylı ilen s¨oz¨untutulup tutulmadı˘gının¨ol¸c¨um¨un¨unyapılması hede- ˙ Ilker S¸ahin flenmi¸stir. Buna ek olarak tahmini kar¸sılamatarihi–fiili stok Yasin Ya¸sar ve sipari¸se¸slemetarihi, ¨uretimplanları ile tahmini kar¸sılama Said Ahmet Can algoritmasının performans ¨ol¸c¨um¨un¨unyapılması, stok–sipari¸s Ahmet G¨unen¸c e¸sle¸smesi ile fiili sevk tarihi arasındaki fark depo perfor- Nurhan Cenkmen mans ¨ol¸c¨um¨un¨un yapılması ve fiili sevkiyat–fiili mal kabul nakliyeci ¸sirketin performans ¨ol¸c¨um¨un¨un yapılması da hede- Bu ¸calı¸smada,T¨urkiye’nin ¨onde gelen lastik ¨ureticilerinden flenmi¸stir.Bu ¸calı¸smasonrasında elde edilen kazanımlarımız Brisa’nın Stok Tahsis-Sipari¸s terminleme ¸cer¸cevesinin ¸su¸sekildedir: 1)Sipari¸sibakiye y¨onetiminde izlenebilirlik ve geli¸stirilmesi hedeflenmi¸stir. Stok Tahsis-Sipari¸s ter- m¨u¸steri memnuniyeti artı¸sı, 2)Satı¸s operasyonu ve sipari¸s minleme ¸calı¸sması ile farklı kanallardan alınan m¨u¸steri y¨onetiminde verimlilik artı¸sı, 3)Optimum stok y¨onetimi, satı¸s sipari¸slerinin; mevcut stok ile e¸slemesinin, t¨um 4)Nakit akı¸sınınd¨uzenlenmesi,5)U¸ctanuca tedarik zinciri kanal dinamiklerine uygun ¸sekilde, m¨u¸sterimemnuniyetine akı¸sınıni¸cve dı¸sm¨u¸sterileri¸cinizlenebilirli˘gi. ¨oncelikveren, adil payla¸sım(Fair Share) prensibine uygun olarak sa˘glanması;mevcut stok ile kar¸sılanamayan m¨u¸steri 4. Supply Chain Network Design: Vehicle Route Op- sipari¸slerine mevcut ¨uretim planı ve kanal kotalarına uy- timization Model With Demand Forecasting From

53 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Source To Retail Branches policy. However, we show that ignoring matching optimiza- Berna S¸im¸sek tion can result in subpar overall performance. We formulate a Abdurrahman Yılmaz stylized ride-sharing model that captures customer and driver Merve Tuncel behaviors and geospatial nature of the system. Customers Beyza Ozdemirli¨ are both price and delay sensitive, and drivers are strategic Necati Aras and self-scheduling. We prove that optimizing the matching decisions have first-order effect on the system performance. We show that fixing the matching decisions and optimizing Retailers and FMSG sectors are striving towards broader only the pricing decisions does not maximize the number of product variety, better prices, and lower costs, and are grow- matchings in general. Similarly, we show that fixing the pric- ing vertically with their supply chain partners by taking over ing decisions and optimizing only the matching decisions is more logistical functions. Supply chain companies need to not optimal in general. Finally, we show that optimizing in create a model to obtain a sustainable competitive advantage only one dimension (either pricing or matching) has no ben- on demand forecasting and route optimization at strategic, efit to the firm under some conditions, whereas joint pricing tactical, and operational levels, all of which drive the plan- and matching optimization can lead to a significant perfor- ning process in supply chains in terms of network design, mance increase. capacity planning. The purpose of this paper is to develop flexible route planning from a single site to multiple retail cus- 2. T¨uketiciler Tarafından Stoklanabilir Bir Ur¨un¨un¨ tomer branches with a demand forecasting framework and Rassal Fiyatlandırılması describe the supply chain planning problems in a compre- hensive architecture. This work is dedicated to an approach Burak G¨okg¨ur with demand forecasting of multi-customers branches net- Sel¸cukKarabatı work data and performing optimal path queries on it. The developed model provides solutions to cost minimization for Bu ¸calı¸sma,stoklanabilir bir ¨ur¨unsatan ve beklenen gelirini route planning from a single depot to multi-customer points. en iyilemeyi ama¸clayan bir perakendeci i¸cin ¨ur¨unfiyatının We formulated a vehicle routing model with time windows Markov ¨ozelli˘ginesahip rassal bir s¨ure¸cile belirlendi˘gifiy- and solved it using a commercial solver. Distances between atlandırma politikasının etkinli˘giniincelemektedir. Perak- all the points are calculated based on Google API (Appli- endecinin, m¨u¸sterilerin¨ur¨une olan ¨odemeisteklili˘give stok- cation Programming Interface). Implementation of the ap- layabildikleri ¨ur¨unmiktarı boyutlarında farklılık g¨osterdi˘gibir proach in a real site operation verifies the effectiveness and pazara hizmet etti˘givarsayılmı¸stır. M¨u¸steriler, ¨ur¨unile il- feasibility of the methodology. gili fiyat de˘gi¸siklikleri beklentisiyle satın alımlarını zaman- ladıklarında veya satın alma miktarlarını ayarladıklarında, za- man i¸cerisinderassal fiyatlandırma stratejisi, aynı ¨ur¨uni¸cin PA03 farklı m¨u¸sterisegmentlerine farklı fiyat uygulayan fiyat poli- tikasına (¨u¸c¨unc¨uderece fiyat farklıla¸stırması yakla¸sımı)bir Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 10 se¸cenek olarak d¨u¸s¨un¨ulebilir. Perakendecinin rassal fiyat- landırma problemi i¸cinm¨u¸sterilerint¨uketimlerini artırmadı˘gı varsayılarak problemi sonsuz bir ufukta inceleyen bir matem- atiksel model geli¸stirilmi¸stir. En iyi rassal fiyatlandırma 4.3.10 Perakende ve Hizmet Sekt¨orlerinde stratejisini karakterize etmek i¸cinbir dizi birinci derece den- Gelir Y¨onetimiUygulamaları klem sunulmu¸stur. M¨u¸sterilerin¨odemeisteklili˘ginintekd¨uze da˘gıldı˘gıvarsayıldı˘gında,rassal fiyatlandırma politikası uygu- Oturum Ba¸skanı : Erhun Ozkan¨ lanarak ¨u¸c¨unc¨uderece fiyat farklıla¸stırması ile elde edilebile- cek gelirin en az 8/9 ‘unun elde edildi˘gi g¨osterilmi¸stir. Y¨ur¨ut¨ulenhesaplamalı analiz sonucunda, fiyatın rassal olarak 1. Joint Pricing And Matching In Ride-Sharing Sys- belirlenmesinin, benzer hacimlere sahip ve ¨odemeisteklilikleri tems belirgin farklılıklar g¨osterenm¨u¸sterigruplarının varlı˘gındaza- man i¸cerisindede˘gi¸skenlik g¨ostermeyen bir fiyatı temel alan Erhun Ozkan¨ yakla¸sımdandaha iyi bir gelir elde edebilece˘gig¨osterilmi¸stir. Ayrıca, gelecekte daha d¨u¸s¨ukbir fiyat beklentisiyle tek se- Ride-sharing firms (e.g., Uber, Lyft, Didi Chuxing etc.) use ferlik alım yapmak i¸cinbekleyen sabırlı m¨u¸sterilerin prob- pricing and matching decisions to control the ride-sharing leminin de m¨u¸steri stoklaması problemine e¸sde˘geroldu˘gu platforms. Those decisions can be made jointly or inter- g¨osterilmi¸stir.Bu ¸calı¸smada temel olarak, bir perakendecinin changeably, which raises the following questions: Is matching rassal fiyatlandırma stratejisini en iyi ¸sekildenasıl tasarlaması optimization necessary? Specifically, is fixing the matching gerekti˘give rassal fiyatlandırmanın nispeten daha y¨uksek decisions to a simple rule and optimizing only the pricing gelir getirebilece˘gipazar yapılarının nasıl olması gerekti˘gi decisions enough to achieve the optimal performance? In a¸cıklanmı¸stır. Perakendecilerin, sık g¨ozlemlenenancak nis- order to answer these questions, we study the interplay be- peten daha az ¸calı¸sılmı¸srassal fiyatlandırma mekanizmasının tween pricing and matching decisions of a ride-sharing firm. stratejik m¨u¸steri davranı¸sınınolumsuz gelir etkisini ne zaman There are many studies in the ride-sharing literature that hafifletti˘ginibilerek, gelirlerini en ¨ustd¨uzeye ¸cıkarmak i¸cin optimize the pricing decisions under an assumed matching fiyatlandırma stratejilerini ayarlayabilece˘gig¨osterilmi¸stir.

54 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

3. Service And Capacity Planning In Crowd-Sourced Lukas Sablica Delivery Barı¸sYıldız In our talk we present and analyze two methods for sam- Martin Savelsbergh pling from the Watson distribution. Firstly, we introduce a generator based on the rejection sampling algorithm from Kent et al. (2018). We show that by adapting this method The success of on-demand service platforms, e.g., Uber and to the Watson distribution, a closed form expression for the Lyft to obtain a ride and Grubhub, DoorDash and Eat24 to parameter that maximizes the efficiency of the sampling pro- get a meal, which rely on crowd-sourced transportation ca- cedure is obtained. This allows to further investigate the pacity, has radically changed the view on the potential and efficiency of the procedure, which results in the asymptotic benefits of crowd-sourced transportation and delivery. Many expressions for the rejection constant. Moreover, we show retail stores, for example, are examining the pros and cons that the rejection constant is decreasing and increasing on of introducing crowd-sourced delivery in their omni-channel negative and positive reals, respectively, and hence bounded strategies. However, few models exist to support the analysis by the asymptotic results. Thus, these results can be seen of service area, service quality, and delivery capacity plan- as worst case scenarios and general bounds for the efficiency ning, and their interaction, in such environments. In this of the algorithm. The second algorithm uses the projection study we introduce a model that seeks to do exactly that results for the Saw distribution family. This simplifies the and can answer many fundamental questions arising in these whole procedure to sampling from a univariate distribution, settings. Using on-demand meal delivery platforms as an ex- for which we show that its log-density has at most one infec- ample, we investigate, among others, the relation between tion point. This allows to use the Tinfex algorithm (Leydold service area and profit and delivery offer acceptance prob- et al., 2019), which requires exactly such a setup. Finally, ability and profit, and the benefits of integrating delivery both algorithms are compared in a simulation study for dif- service of multiple restaurants, and generate many valuable ferent set of parameters. insights. 3. Efficient Algorithms For Tail Probabilities Of Log- normal Sums And Financial Applications PA03 Kemal Din¸cerDinge¸c Wolfgang H¨ormann Pazartesi 15:30 - 17:00 SALON 11

Estimating the tail probabilities of the sum of lognormal ran- dom variates is one of the challenging problems of Monte 4.3.11 Monte Carlo Y¨ontemleri Carlo simulation. This problem is of importance for many application areas and of practical relevance also because, due Oturum Ba¸skanı : Wolfgang H¨ormann to the tail behavior of the lognormal distribution, methods based on the numeric integration of the characteristic func- tion are numerically unstable. In this talk, new simulation algorithms for tail probabilities of the sum of exchangeable 1. Generating Argus Random Variates lognormals are presented. It is shown how some well-known Christoph Baumgarten Monte Carlo estimators can be further improved by condi- Wolfgang H¨ormann tioning and importance sampling. For the sum of indepen- dent and identically distributed (i.i.d.) and exchangeable log- normal vectors, the improved method is the first algorithm The ARGUS distribution is a continuous probability distribu- that has bounded relative error for the left-tail probabilities. tion on the interval [0, 1]. To the best of the authors’ knowl- Pricing basket options is one of the most important applica- edge, there is no specific algorithm to generate random vari- tions of lognormal sums. It is shown that our new methods ates of this distribution in the literature. In this talk, we use can be used to design efficient simulation algorithms for pric- a characterization of the ARGUS distribution as transformed ing basket options. truncated Gamma(1.5) random variate to derive a generation method. Using then numerical inversion of the cumulative 4. Universal Random Variate Generation Using distribution function results in a generation method that is ”Runuran” very fast for the fixed and for the varying parameter case. Wolfgang H¨ormann If an implementation of the numerical inversion method is not readily available, the use of a simple alternative relying on the Ratio-of-Uniforms method is suggested. We present Runuran is a wrapper to UNU.RAN (Universal Non-Uniform timing results relying on an implementation in Python to RANdom variate generators), a library for generating ran- compare the performance of the algorithms. To achieve very dom variates for large classes of distributions. Universal (also fast performance, the C implementation of a numerical inver- called Automatic) algorithms have the important advantage, sion method from the library UNU.RAN needs to embedded that they work for large families of distributions. In order into Python using Cython. to use such a universal algorithm with Runuran it is not necessary to write any code or to know the details of the 2. Random Sampling From The Watson Distribution algorithms for random variate generation. Instead one gives

55 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

needs two call just two R-functions: The first is the SetUp 2. Gezici Sa˘glıkHizmeti Veren Ara¸cların Rotalanması that requires some information of the desired distribution like Ve Hekim C¸izelgeleme Problemi: Ankara Ili˙ Uygu- the probability mass function, the density or the CDF, which laması then allows the algorithm to calculate all constants necessary Ilhami˙ Akku¸s to generate random variates from that distribution and store Ece Arzu Yıldız them in the generator object. The second function neces- Ismail˙ Karao˘glan sary is the sampling function that uses the generator object Fulya Altıparmak to generate a random vector of length $ n$ of the desired distribution. The talk presents shortly the basic ideas of the two most important universal generation methods: numeri- Sanayideki geli¸smeler kırsal kesimde ya¸sayan insanların cal inversion and transformed density rejection, together with ¨onemlibir kısmını i¸simkanlarının daha geni¸soldu˘gukentlere examples of applications to risk simulation that are based on g¨o¸cezorlamı¸stır. N¨ufusunarttı˘gıkentlerde sosyal hizmetler these fast genration methods. ve sa˘glık hizmetleri geli¸sirken g¨o¸c veren kırsal kesimde sa˘glık hizmetlerinden faydalanmada zorluklar ya¸sanmaya ba¸slamı¸stır. Ge¸cti˘gimiz 60 yıl i¸cerisinde herkesin sa˘glık 4.4 6 Temmuz 2021 Salı 09:30 - 11:00 hizmetine e¸sitolarak eri¸sebilmesii¸cin¸ce¸sitlisa˘glıkhizmeti sunum politikaları geli¸stirilmi¸stir. Bu kapsamda yerle¸sim yerlerinin her birine hastane a¸cılmasıuygulanabilir olmadı˘gı SA01 i¸cinGezici Sa˘glıkHizmeti(GSH) modelleri ortaya ¸cıkmı¸stır. Bu hizmet kapsamında T¨urkiye’de yakla¸sık 3400 aile sa˘glı˘gı Salı 09:30 - 11:00 SALON 1 merkezinde (ASM) bulunan 7500˜ aile hekimi (AH) tarafından kırsal kesimde ya¸sayan halka sa˘glıkhizmeti verilmektedir. AH’lerle Sa˘glıkBakanlı˘gı tarafından belirlenen sıklıklarda ve 4.4.1 Ara¸cRotalama 4 s¨urelerdeyerle¸sim yerleri ziyaret edilerek g¨unl¨uk8 saatlik mesai s¨uresii¸cinde ayda 9˜ milyon ki¸siye GSH sunulmak- Oturum Ba¸skanı : Fulya Altıparmak tadır. C¸alı¸smakapsamında GSH toplam katedilen mesafeyi enk¨u¸c¨ukleyecek ¸sekildeeniyilenmek istenmektedir. Bu ne- denle, farklı ASM’de hizmet veren AH’lerin aylık olarak, me- sai, rota s¨uresi,her ziyaretteki asgari hizmet s¨uresi, sa˘glık 1. C¸ok Turlu Evde Sa˘glıkHizmetleri C¸izelgeleme Ve hizmetinin s¨ureklili˘gii¸cin k¨oylereher zaman aynı AH’nin ˙ Rotalama Problemi I¸cinTavlama Benzetimi Algo- hizmet vermesi gibi kısıtlar altında; g¨unl¨uk planlanan ro- ritması talarla aylık kat edilen mesafenin enk¨u¸c¨uklenmesiproblemi Asiye Ozge¨ Dengiz ele alınmı¸stır. GSH Ara¸cRotalama ve Hekim C¸izelgeleme Kumru Didem Atalay Problemi (GSHRC¸P) olarak tanımlanan problemde, birden Fulya Altıparmak fazla ASM, zaman kısıtı ve bir aylık planlama d¨onemis¨oz konusudur. Bu nedenle ¸cokdepolu, zaman kısıtlı, periyodik ara¸crotalama problemi (C¸d-ZK-PARP) olarak ele alınmı¸stır. D¨unyayı etkileyen COVID-19 salgını, t¨umsekt¨orlerdeoldu˘gu GSHRC¸P’nin ¸c¨oz¨um¨ui¸cinkarma tamsayılı bir matematiksel gibi sa˘glıksekt¨or¨un¨ude ¨onemliderecede etkilemi¸stir.Sa˘glık model geli¸stirilmi¸stir.GSHRC¸P NP-Zor problemler sınıfında ¸calı¸sanları, hem salgını ¨onlemekhem de kronik veya bakım yer aldı˘gıi¸cin problemin orta ve b¨uy¨ukboyutlu problem- gerektiren hastalıkları olan hastalar i¸cin ¸c¨oz¨um ¨uretmeye lerine makul s¨ureler i¸cinde iyi ¸c¨oz¨umler ¨uretebilmek i¸cin ¸calı¸smaktadırlar. Ki¸silerin acil olmayan sa˘glıkproblemleri a¸cg¨ozl¨urassalla¸stırılmı¸sadaptif arama algoritması (ARAAP) i¸cinsa˘glıkpersonelleri tarafından evlerinde ziyaret edilmeleri ve kayıttan kayda gezinti (KKG) algoritmasına dayalı karma olarak tanımlanan evde sa˘glıkhizmetleri (ESH), bu ihtiy- sezgisel algoritma (ARAAP KKG) ¨onerilmi¸stir. Matem- aca cevap verebilecek bir sa˘glık hizmetidir. Bu nedenle atiksel model ve ARAAP KKG algoritmasının performansı, bu ¸calı¸smadaESH’nin ¸cizelgelenmesive rotalanması prob- T.C. Sa˘glıkBakanlı˘gı’ndan Ankara’daki 10 il¸cei¸cintemin lemi elde alınmı¸sve problem i¸cintavlama benzetimi algo- edilen GSH verileri ¨uzerindeanaliz edilmi¸stir. Matematiksel ritması ¨onerilmi¸stir. Problem Ankara’daki bir hastanenin model ile mevcut duruma g¨ore10 il¸cede aylık katedilen rota ESH biriminin uygulaması dikkate alınarak tanımlanmı¸sve uzunlu˘gundaortalama %15,6 iyile¸smesa˘glanmı¸s, ARAAP- sistemin i¸sleyi¸siyleilgili bilgiler elde edilmi¸stir. Bu bilgilere KKG ile ise mevcut duruma g¨ore%22,3 oranında iyile¸sme g¨ore,hastane tarafından sa˘glananhizmetlerin, aynı hastanın sa˘glanmı¸stır. g¨uni¸cindebirden fazla ziyaret edilmesini gerektirdi˘give kay- nakların sınırlı oldu˘gug¨or¨ulm¨u¸st¨ur.Bu nedenle rotaların be- 3. Pandemi D¨oneminde Servis Ara¸cları Rota Opti- lirlenmesi problemi, kaynaklardaki C¸ok Turlu Ara¸cRotalama mizasyonu Problemi (C¸TARP)’nin ¨ozelbir hali olarak ele alınmı¸stır. B¨oylece,bu problem ¸cokturlu evde sa˘glıkhizmetleri i¸cin Pınar S¸avlı ¸cizelgelemeve rotalama problemi (C¸T-ESHC¸RP) olarak ad- Ahsen Korkmazer landırılmı¸stır. Geli¸stirilenmeta-sezgisel algoritmanın perfor- G¨ok¸ceG¨ulG¨ok¸ceo˘glu mansı farklı boyuttaki test problemleri ¨uzerindeincelenmi¸stir. Erkan K¨ose Yapılan analize g¨ore,¸calı¸smada¨onerilenmetasezgisel algo- ritma ile makul s¨urelerdekaliteli ¸c¨oz¨umlerinelde edildi˘gi Bu ¸calı¸smada,Kayseri’de dayanıklı t¨uketim malları ¨uretmekte g¨osterilmi¸stir. olan SIMFER˙ i¸sletmesinin, personel servisleri i¸cin optimal

56 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

rotalar belirlenmeye ¸calı¸sılmı¸stır. Proje kapsamında Talas g¨orselle¸stirilmi¸stir. S¨ure¸c,P-medyan modeli ile elde edilen b¨olgesipersonel servisleri ele alınmı¸stır. Kayseri Serbest ge¸cicidepo yeri se¸cimisonu¸cları ile ara¸crotalama ¸calı¸sması B¨olge’sinde faaliyet g¨osteren, Kayseri’nin ve T¨urkiye’nin yapılarak devam etmi¸stir. C¸ok Depolu Tek Ara¸clı Gez- ¨onemli i¸sletmelerinden birisi olan SIMFER˙ fabrikası gece gin Satıcı Problemi Modeli kullanılarak olu¸sturulanmatem- ve g¨und¨uzolmak ¨uzere2 vardiya ¸seklinde ¸calı¸smaktadır. atiksel model, Pythonprogramlama dili ve Google OR-Tools C¸alı¸sma iki a¸samada ger¸cekle¸stirilmi¸stir. Birinci a¸samada ile kodlanmı¸sve elde edilen rota planları g¨orselle¸stirilmi¸stir. i¸sletmeninmevcut servis planlaması dikkate alınarak optimal Rota uzunluklarınag¨oremaliyet analizi yapılmı¸s, hizmet ve rotalar belirlenmeye ¸calı¸sılmı¸stır. Mevcut durumda ak¸sam s¨ur¨u¸s s¨ureleri hesaplanmı¸stır. Ozetle¨ ¸calı¸smanın amacı, vardiyasında ¸calı¸sanpersonel toplanıp SIMFER’e˙ getirildik- m¨u¸sterilerdentıbbi atıkları toplamak i¸cinkat edilmesi gereken ten sonra, sabah vardiyasından ¸cıkan personellerin da˘gıtımı yol ve buna ba˘glıolarak harcanan zamandan tasarruf etmek ger¸cekle¸stirilmektedir. Servis g¨uzergahlarının belirlen- ve bunları enk¨u¸c¨uklemekamacıyla en verimli noktalarda uy- mesinde herhangi bir optimizasyon y¨ontemikullanılmamakta, gun ge¸cicidepolama alanı yerlerini belirlemek ve bu depolara toplama ve da˘gıtma i¸slemleri i¸cin rotalar sezgisel olarak yapılacak ta¸sımalar i¸cinoptimum rotaları belirlemektir. Be- belirlenmektedir. C¸alı¸smanın ilk a¸samasında toplama ve lirlenen bu noktalarda y¨onetmeliklereuygun ¸sartlarda ve ka- da˘gıtmai¸cin optimal servis g¨uzergahları ve sayıları belir- pasitelerde ge¸cicidepo alanları kurulacak ve atıklar bertaraf lenmeye ¸calı¸sılmı¸stır. Ikinci˙ a¸samada toplama ve da˘gıtma merkezine ta¸sınana kadar bu belirlenecek ge¸cicidepolama i¸sleminine¸szamanlı yapılabilece˘gid¨u¸s¨uncesiile varsayımsal alanlarında tutulacaktır. Elde edilen hizmet s¨urelerine g¨ore bir “E¸s Zamanlı Topla-Da˘gıt Modeli” ¨onerilmi¸stir. Elde bir de˘gerlendirme yapılmı¸sve en uygun olan ge¸cicidepolama edilen veriler e¸szamanlı topla da˘gıtmodelinin, toplama ve noktaları ile bu noktalara atana i¸sletmelerdentıbbi atıkların da˘gıtmai¸slemlerinin ayrı ayrı yapıldı˘gımodele g¨orehem kul- en verimli ¸sekilde toplanması amacına y¨onelikrota plan- lanılan ara¸csayısı hem de kat edilen toplam mesafe y¨on¨unden ları olu¸sturulmu¸stur. C¸alı¸smasonucunda, belirlenen nokta- ¨onemli¨ol¸c¨udeavantaj sa˘gladı˘gınıg¨ostermi¸stir. Anahtar Ke- lar ve atanan i¸sletmeleri kapsayan hizmet s¨urelerive rota limeler: Ara¸cRotalama Problemi, E¸sZamanlı Topla-Da˘gıt uzunlukları g¨oz¨on¨undebulundurularak aynı model aracın Problemi, Servis Rotalama iki farklı yakıt tipine ait maliyetleri hesaplatılmı¸sve Orga- nize Sanayi B¨olgesiY¨onetimi’nehibrit ve benzinli olmak 4. Eski¸sehir Organize Sanayi B¨olgesi’ndeTıbbi Atık ¨uzereiki se¸cenek sunulmu¸stur. Organize Sanayi B¨olgesi Toplama I¸cin˙ Depo Yeri Se¸cimi Ve Rotalama b¨unyesinde yetkili olan Ye¸sil H¨ucreBirimi ile g¨or¨u¸s¨ulerek C¸alı¸sması:Bir Sistem Onerisi¨ sonu¸clar de˘gerlendirilecektir. Emine Ozcan¨ Aleyna Ozt¨urk¨ Esra Silvan SA01 Haluk Yapıcıo˘glu Salı 09:30 - 11:00 SALON 2 Tıbbi atıklar, imha edilmeleri gereken s¨urede toplan- madı˘gında¸cevreve sa˘glıki¸cin tehlike olu¸sturmaktadır. Bu se- beple do˘gruplanlanmı¸sbir rotalama planı ile d¨uzenliperiyot- 4.4.2 Eniyileme Uygulamaları 4 larda bu tıbbi atıkların i¸sletmelerdenuygun ko¸sullarda toplan- ması gerekmektedir. I¸sletmelerini¸shekimliklerinde˙ biriktir- Oturum Ba¸skanı : Onder¨ Tombu¸s ilen g¨unl¨uktıbbi atıkların tek tek toplanması atık miktarının az olması sebebiyle olurlu de˘gildir. Bu noktada i¸sletmeler i¸cinuygun konumlarda belirlenebilecek ge¸cicitıbbi atık de- 1. Ana Da˘gıtım Uss¨uYer¨ Se¸cimiProbleminin U¸cu¸s polama noktalarının olu¸sturulması ve i¸sletmelerdea¸cı˘ga¸cıkan C¸izelgeleme Ve Filo Atama Problemleri Ile˙ Ente- tıbbi atıkların bu noktalarda toplanması ¨onerilmi¸stir. Proje grasyonu kapsamında Eski¸sehirOrganize Sanayi B¨olgesi’nihedef alan “Tıbbi Atık Toplama I¸cinDepo˙ Yeri Se¸cimive Rotalama” Aykan Akıncılar problemi ¨uzerine ¸calı¸smalar y¨ur¨ut¨ulm¨u¸st¨ur. C¸alı¸sma kap- Sibel Alumur samında, Eski¸sehirOrganize Sanayi B¨olgesi’ndeyer alan 135 i¸sletmei¸cinilk etapta planlanan ge¸cicidepolama alanı kon- Bu ¸calı¸smada,ana da˘gıtım¨uss¨uyer se¸cimiproblemi, u¸cu¸s umları belirlenmi¸stir. Ardından m¨u¸sterilerde olu¸san tıbbi ¸cizelgeleme ve filo atama alt problemleri ile birlikte ele atıkların toplanması i¸cinkurulacak olan depo sayısı ve konu- alınarak az maliyetli planlar elde edilmesi ama¸clanmaktadır. munun eniyilenerek belirlenmesi ve devamında toplama nok- Bu problem i¸cin bir tam sayılı karma matematiksel pro- talarına ait ara¸crotalama problemleri ele alınmı¸stır.Yapılan gramlama modeli geli¸stirilmi¸stir. Onerilen¨ matematiksel ¸calı¸smagenel anlamda hem tıbbi atıkların i¸sletmelerdebek- model ana da˘gıtım¨uslerininyerlerini, u¸cu¸s¸cizelgelerini,yolcu letilmemesi hem de uygun depo noktaları sayesinde en g¨uzergahlarını ve filo atama kararlarını bir arada vermekte- kısa yolların kullanılması y¨onleriile Ye¸sil Lojistik ilkelerini dir. Bu kapsamda, u¸cakkapasiteleri en etkin ¸sekildekul- desteklemektedir. Tıbbi atık toplama merkezi/merkez- lanılarak yolcuların g¨uzergahları belirlenmektedir. Problemde leri olu¸sturmak i¸cin Excel VBA kullanılarak gerekli olan sadece i¸c hat u¸cu¸sları ele alındı˘gından yolcuların en fazla m¨u¸steri konumları ara¸stırılmı¸s ve uzaklık matrisi hesa- bir aktarma yapmasına izin verilmektedir. Modelin ama¸c planmı¸stır. M¨u¸steriler arası uzaklık verileri, Python pro- fonksiyonu karı en b¨uy¨uklemektedir. Bu ba˘glamda,model gramlama dili kullanılarak i¸slenmi¸sve olası ge¸cicidepo yeri karı en b¨uy¨ukleyecek ¸sekilde hangi taleplerin kar¸sılanması se¸cimleriplanlanmı¸stır.Atamalar ArcGIS paket programı ile gerekti˘ginede karar vermektedir. Ayrıca ¨onerilenmodel ile

57 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

¸cok periyotlu bir planlama d¨onemiboyunca i¸sletilecek a˘g and logistic regression models are proposed to estimate the yapısı tasarlanırken bu a˘gyapısında ger¸cekle¸stirilecek u¸cu¸slar departure and arrival delay probabilities of flights depending da ¸cizelgelenmektedir. Onerilen¨ model ilk olarak, ger¸cek¸ci on their origin-destination pairs and departure times. By us- parametreler ile k¨u¸c¨uk veri setleri ¨uzerinde denenmi¸stir. ing the delay probabilities, the corresponding airport conges- Daha sonra, ana da˘gıtım¨uss¨ukapasiteleri, bilet fiyatları gibi tion coefficients are computed to obtain the parameters for parametreler i¸cinfarklı senaryolar denenmi¸sve t¨umsonu¸clar the probability distributions of non-cruise time random vari- ayrıntılı olarak tartı¸sılmı¸stır. ables. To formulate the problem, we propose a bi-objective mixed-integer second order cone programming formulation 2. R¨otar Yayılımı Ve Havayolu Operasyonlarına Etki- to minimize the operational cost and the absolute deviation leri of the aircraft path variabilities from the average simultane- Furkan Erdem ously. The key contribution of this study is to show that de- Taner Bilgi¸c creasing the variability levels of the schedules within the lim- its of the trade-off between them and the operational costs enhances the recovery performance of the schedules against Olduk¸carekabet¸ciolan havayolu sekt¨or¨undebulunan havay- uncertain disruptions. In the proposed model, stochasticity olu ¸sirketleri gelirlerini, hizmet d¨uzeylerini, ve m¨u¸sterimem- of the non-cruise times is captured via chance constraints. In nuniyeti seviyelerini arttırmaya ¸calı¸smaktadır. Tarife plan- addition, we devise a discretized approximation and aircraft laması, havayolu ¸sirketlerinin hedeflerine ula¸smasıi¸cin¸cok swapping algorithm to solve large scale problems. Eventually, ¨onemli bir operasyondur. S¸irketler tarifelerini planlarken a scenario-based posterior analysis is conducted to measure herhangi bir aksaklık olmayaca˘gını beklerler. Ote¨ yan- the performance of the proposed schedules under disruption dan hava ko¸sulları, u¸caklardaki arızalar, trafik ve g¨uvenlik scenarios in terms of the number of cancelled flights and the sorunları gibi pek ¸cokolay operasyonların aksamasına ne- total time of delay occurred after disruption. den olur. R¨otarı tamamen engellemek imkansız olsa da, r¨otarın yayılmasını azaltmanın yolları vardır. R¨otar yayılımıyla 4. Crew Leave Optimization In Airline Sector ba¸sa¸cıkmaki¸cin,havayolları u¸cu¸slar arasında atıl s¨urekoyar. Onder¨ Tombu¸s Bununla birlikte, atıl s¨ure,u¸cakkaynaklarının verimsiz kul- Belma Yelbay lanımı anlamına gelir. Bu nedenle, programdaki atıl s¨urenin Ay¸seCilacı Tombu¸s ayarlanması, planlama departmanları i¸cinolduk¸ca¨onemlibir g¨orevdir. Beklenen r¨otar yayılımını azaltmak i¸cinu¸cu¸sza- In airline sector, cabin and cockpit crew have to plan their manını yeniden d¨uzenlemeve u¸cakg¨orevde˘gi¸simimetod- vacations according to the workload during the year. The va- ları kullanılabilir. Bu iki se¸cenek uygulanarak, program- cations of each crew category must be planned together to daki planlanan atıl s¨ure,r¨otarı yaymaya e˘gilimliu¸cu¸slarda guarantee there is enough crew left to cover all the flights. It k¨umelendirilir. Toplam atıl s¨ure sabit tutularak r¨otarın is a resource based vacation scheduling problem where each olumsuz sonu¸clarının proaktif olarak azaltılması modelin asıl day only limited number of personel may be off-duty. For amacıdır. Tek katmanlı model, ¸cokkatmanlı model ve u¸cak a medium size airline company, we have designed a mixed g¨orevde˘gi¸simininm¨umk¨unoldu˘gutek katmanlı model prob- integer programming model, which minimizes the weighted lemi modellemek i¸cinkullanılmı¸stır. Ek olarak, uzun s¨uren sum product of the number of personnel which couldn’t be hesaplama s¨uresininyarattı˘gıproblemlerin ¨ustesindengelmek assigned to a vacation and the total shift of vacations from i¸cin,u¸cakg¨orevde˘gi¸siminin m¨umk¨unoldu˘gutek katmanlı the dates desired by each crew member of the same category modele alternatif sezgisel bir model olu¸sturulmu¸stur. Mod- using penalties. Each personnel may have more than vaca- ellerin uygulanması i¸cinT¨urkHava Yolları’nın u¸cu¸starifesi tion period during the year and we may also quarantee that kullanılmı¸stır.Sonu¸colarak, planlanan atıl s¨ureninmaliyetini there is a enough time for each personnel between their two de˘gi¸stirmedenu¸cu¸starifesini yeniden d¨uzenlemey¨ontemiyle planned vacations. The solving time of the model is within azalmı¸sbeklenen r¨otar yayılımı g¨ozlemlenmi¸stir. acceptable time durations. 3. Airline Scheduling To Minimize Operational Costs And Variability SA01 Deniz S¸im¸sek M. Selim Akt¨urk Salı 09:30 - 11:00 SALON 3

In the airline industry, although the primary focus of the air- lines is still on the minimization of operational costs, the aim 4.4.3 C¸ok Ama¸clı/Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme 1 of creating flight schedules that are adaptable to uncertain challenges gained more importance recently. In this study, we Oturum Ba¸skanı : Yi˘gitC¸a˘glar integrate airline schedule design, aircraft routing and fleet as- signment problems with uncertain non-cruise times and con- ˙ trollable cruise times in order to minimize not only the oper- 1. Ahp Yakla¸sımı Ile Erp Proje Y¨onetiminde ¨ ational costs but also the variability level of the schedules to Onceliklerin Belirlenmesi deal with the uncertain challenges. To handle the stochas- Nurdan C¸olako˘glu ticity of the non-cruise times caused by the congestion in air- Z¨ulcenahS¸ahin ports, the historical data on major U.S. airlines is analyzed

58 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

D¨unya ¸capındapek ¸cokimalat ve hizmet sekt¨or¨u,¨ur¨unlerini Bahadır Fatih Yıldırım pazara daha hızlı sunabilmek, kaynaklarını etkin kullanarak verimlili˘giartırmak i¸cinson derece entegre Kurumsal Kay- T¨urkiye Istatistik˙ Kurumu (TU¨IK)˙ 2003 yılından itibaren her nak Planlama (Enterprise Resource Planning=ERP) sistem- yıl d¨uzenliolarak bireylerin genel mutluluk algısını, toplum- lerini benimsemektedir. S¸irket i¸cindekimevcut k¨ult¨ur¨undi- sal de˘geryargılarını, temel ya¸samalanlarındaki genel mem- jital d¨on¨u¸s¨umeve de˘gi¸simedayanıklı, ¸cevik,geli¸simeve ye- nuniyetini ve kamu hizmetlerinden memnuniyetini ¨ol¸cmek nili˘gea¸cık, daha g¨u¸cl¨uhale getirilmesi ERP uygulaması ile amacıyla Ya¸sam Memnuniyet Ara¸stırması (YMA) yap- sa˘glanmaktadır.ERP, ¨uretim,finans, muhasebe, insan kay- maktadır. Ankete katılan bireyler tabakalı ¨ornekleme nakları, tedarik zinciri, ¨uretimplanlama, kalite y¨onetimi, y¨ontemiyle se¸cilmektedir. Bu ¸calı¸smada da 2014-2019 m¨u¸steri hizmetleri dahil, ¸sirket genelinde akan bilgilerin d¨onemiarasında T¨urkiye’de bireylerin kamu hizmetlerinden kesintisiz entegrasyonunu vadeden ticari bir yazılım pake- memnuniyet d¨uzeylerinibelirlemek ama¸clanmı¸stır. 2014 yılı tidir. S¸irketlerde ERP sistemi kurulumunun olduk¸ca pa- ¨oncesininara¸stırmaya dahil edilmemesinin nedeni, ilgilenilen halı ve zaman alıcı oldu˘gu bilinmektedir. Buna kar¸sın, sorulara ait ¸sıkların sayısının de˘gi¸smesidir. C¸alı¸smadabirey- ERP sisteminin yatırım geri d¨on¨u¸shızı ortalama 8 ila 23 ay lerin 2014-2019 d¨onemindekamu tarafından sunulan Genel arasında de˘gi¸smektedir. ERP d¨on¨u¸s¨umprojesi, i¸sletmenin sa˘glık,asayi¸s,adli, e˘gitim,sosyal g¨uvenlik ve ula¸sımhizmet- t¨umi¸sbirimlerine dokunmakta ve etkilemektedir. Bu ne- lerinden memnuniyetlerini kıyaslamalı olarak incelemek ¨uzere denle, ¸sirketin ihtiya¸cve hedeflerine uygun, do˘gruyazılım sayılan hizmetlerin alternatif seti, yılların ise kriter seti olarak paketi ve ¸c¨oz¨umorta˘gıyazılım firması se¸cimiile farklı i¸sbir- ele alındı˘gı bir C¸ok Kriterli Karar Verme (C¸KKV) prob- imlerinden tecr¨ubeli proje ekibi se¸cimi¨onemta¸sımaktadır. lemi tasarlanmı¸stır. C¸alı¸sma kapsamında C¸KKV proble- Yanlı¸sse¸cimy¨uksekmaliyet, i¸sg¨uc¨uve zaman kaybına se- minde kullanılacak karar matrisi, YMA veri setini olu¸sturan bep olacaktır. S¨oz konusu se¸cim kararlarının verilmesi, katılımcı yanıtlarının, sırasıyla pozitif, n¨otr, negatif ve b¨ut¸cedeste˘ginin sa˘glanması,i¸ss¨urecide˘gi¸simininve ¸calı¸san red olmak ¨uzere 4 parametreden olu¸san Picture Bulanık direncinin y¨onetilmesi i¸cin ¨usty¨onetimdeste˘gigerekmek- Dilsel Sayılara (PBDS) d¨on¨u¸st¨ur¨ulmesiile olu¸sturulmu¸stur. tedir. Bu ama¸cla, yenilik¸ci, i¸sbirlik¸ci ve lider ruhlu ol- Y¨ontemindi˘gersistem teorilerinden farklı olarak red parame- ması beklenen, genellikle kurum i¸cinden bir proje spon- tresi kullanıyor olması, bu ¸calı¸smadatercih edilmesine ne- soru tayin edilmektedir. Ust¨ d¨uzeyy¨oneticilerden olu¸san den olmu¸stur. Analiz a¸samasında ise PBDS aritmetik op- ERP y¨ur¨utmekurulu, proje geli¸siminiizleyerek, projenin be- erat¨orlerikullanılarak TOPSIS y¨ontemiadımları takip edilmi¸s lirlenen b¨ut¸ceyle, teslimat takvimine uygun olarak, belir- ve sıralamalar elde edilmi¸stir. Analiz sonu¸clarına g¨oreince- lenen zamanda canlıya ge¸ci¸sindekatılımcı ve karar vericidir. lenen 2014-2019 d¨onemleriarasında bireylerin memnuniyet Bu ¸calı¸smada, Havacılık ve Perakende Hazır Giyim (tek- d¨uzeyininen y¨uksekoldu˘gukamu hizmeti ula¸sım hizmeti stil ve ayakkabıcılık) sekt¨or¨undeyer alan Firma y¨oneticileri olurken, memnuniyetsizlik d¨uzeyinin en y¨uksekoldu˘gukamu ve ¸calı¸sanları ile bu firmalara danı¸smanlık hizmeti vermi¸s hizmeti ise adli hizmetler olarak belirlenmi¸stir. IT Yazılım ¸sirketi danı¸smanlarından olu¸sankarar vericilerin (proje ekibinin) uzman g¨or¨u¸slerindenfaydalanılmı¸stır. ERP 3. Iki˙ Ama¸clıModelleme Ile˙ Kamu Hizmet Servisleri Proje ekibi tarafından proje y¨onetims¨ureci;planlama ana kri- Planlamasında Adilli˘ginSa˘glanması teri altında ¨u¸calt kriter (I¸sPlanı˙ ve Hedefler-C¸¨oz¨umOrta˘gı Yazılım Firması Se¸cimi ve Kurulum-Proje ekibi ve spon- Damla Akoluk ¨ sor belirlenmesi), uygulama ana kriteri altında iki alt kriter Ozlem Karsu (S¨ure¸ctasarımı As Is-To Be, Yapılandırma/Configuration), kontrol ve ¨onlemana kriteri altında ¨u¸calt kriter (Do˘grulama Literat¨urdekimevcut ¸calı¸smaların ¸co˘gu,tek bir faydanın bir- Verification-UAT-Installation-Cut Over-E˘gitim-Training) ve den fazla kullanıcıya fayda sa˘gladı˘gı problemlere odaklan- canlıya ge¸ci¸sana kriteri altında yine ¨u¸calt kriter (Canlı ge¸ci¸s- maktadır. Bu ¸calı¸sma ise bu t¨urproblemleri ¸cok boyutlu Destek-Teslimat/Proje Kapanı¸sı)olmak ¨uzered¨orta¸samalı bir alanda ele almanın yollarını ¨onererekliterat¨ure katkıda olarak ele alındı˘gıifade edilmi¸stir. Ba¸sarılı bir¸cokERP pro- bulunmaktadır. Bu ¸calı¸sma, verilen kararların birden fazla jesine imza atmı¸sproje ekibinin g¨or¨u¸slerinden faydalanılarak, kullanıcıya birden fazla fayda tipinde fayda sa˘gladı˘gı,ve her ERP proje y¨onetim a¸samaları, Analitik Hiyerar¸si Prosesi tip fayda i¸cinhem verimlilik, hem adillik g¨ozetildi˘gi,yani ¸cok (AHP) y¨ontemikullanılarak analiz edilmi¸stir. ERP Proje boyutlu verimlilik ve e¸sitlik¸cilikkaygılarının oldu˘guhizmet y¨onetima¸samasıkriterlerinin, AHP analiz hiyerar¸sisiile ik- servisi planlama problemlerini i¸cerir. Verimlilikten kasıt, ili olarak ¨onemderecesine g¨orekar¸sıla¸stırılmasında, Saaty toplam faydanın en ¸coklanmasınınistenmesi, e¸sitlik¸cilikten tarafından geli¸stirilen 9’lu ¨ol¸cek kullanılmı¸stır. B¨oylece, kasıt ise herhangi bir toplam faydanın farklı kullanıcılara kriterler ikili olarak kar¸sıla¸stırılarak g¨oreceli¨onemd¨uzeyleri e¸sitlik¸cibir ¸sekildeda˘gıtılmasınınistenmesidir. Bu kaygıları, ortaya konulmaya ¸calı¸sılmı¸stır. Bu ¸calı¸sma ile ERP proje bu t¨urproblemlerde g¨oz¨on¨unealan, matematiksel mod- y¨onetima¸samalarının ¨onemibelirlenerek a¸sa˘gıdabelirtilen elleme tabanlı iki farklı yakla¸sımgeli¸stirilmi¸stir. Ilk˙ yakla¸sım, ¨onlemlerinalınmasına katkı sa˘glanmasıama¸clanmaktadır: ˆ ¸cok boyutlu verimlilik ve ¸cok boyutlu adalet kaygılarını Gerekli sayıda insan kayna˘gınınayrılması, ˆ Yeterli maliyetle iki ama¸clıbir modelde toplar. Ikinci˙ yakla¸sım, her fayda proje b¨ut¸ce¨ong¨or¨us¨un¨unyapılması, ˆ Projenin teslim takvi- i¸cin,o faydanın da˘gıtımındanelde edilen toplam sosyal re- minin planlanması fahı en¸coklamayı ama¸clar, yani n’nin fayda sayısı oldu˘gu n-ama¸clı bir model olarak tanımlanmı¸stır. Onerilen¨ bu 2. Kamu Hizmetlerinden Memnuniyetin Dilsel ˙ yakla¸sımlar ¨ornekbir kamu hizmet servisi planlama prob- Ifadelere Dayalı Topsıs Y¨ontemiyleAnalizi lemi ¨uzerindeuygulanmı¸sve bu problemlerde verimlilik ve Sultan Kuzu e¸sitlik¸cilikarasındaki ¨od¨unle¸smeincelenmi¸stir.

59 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

4. C¸evik Proje, Program, Portf¨oyRisk Y¨onetimine 4.4.4 Sa˘glık Sistemleri Uygulamaları 2: Y¨onelikC¸ok Kriterli Karar Destek Modeli Tu˘gbaC¸ayırlı Oturumu Yi˘gitC¸a˘glar Oturum Ba¸skanı : Evrim Didem G¨une¸s Tahir Hanalıo˘glu Musa Yavuz Akkurt Mustafa Kurt Emrah Ozdemir¨ 1. Scheduling Surgeries For Operating Rooms Work- ing Based On Parallel Processing Principle Batuhan C¸elik Veri ¸ca˘gında;siber ve fiziksel alanların y¨uksekseviyede ente- Serhat G¨ul gre olması sonucu, ¸cevikrisk y¨onetimiyakla¸sımlarının ¨onemi Melih C¸elik giderek artmaktadır. Literat¨urde;proje, program ve portf¨oy taah¨utlerininkurumsal risk i¸stahınauygun bi¸cimdebelirlen- mesini ele alan ¸calı¸smalar yer alsa da, ¸cevikyakla¸sımlarla Parallel processing is a principle which enables simultane- hizalanarak ger¸cekhayat problemlerine uyarlanabilen karar ous implementation of anesthesia induction and operating destek modelleri olduk¸ca kısıtlıdır. “Agilemanifesto.org”, room (OR) turnover with the aim of improving OR utiliza- “PMI”, ”Scrum.org” ve benzeri yapıların sundu˘gu temel tion. This implies that the surgical process for a patient can i¸cerikler; bu alandaki ¸calı¸smalar sırasında profesyonellere start by giving an anesthetic agent to the patient in an in- kritik yakla¸sımlar sunarak organizasyonların risk k¨ult¨ur¨un¨u duction room (IR) while the OR is being cleaned and set up g¨u¸clendirmektedir. Bu yakla¸sımlar ı¸sı˘gındager¸cekle¸stirilen for the patient. We study the problem of scheduling surg- ¸calı¸smada;kısalan ¨ur¨unya¸sam d¨ong¨ulerinive hızla de˘gi¸sen eries under uncertainty for multiple ORs that function based proje gereksinimlerini ele alan risk odaklı ¸cevik bir karar on the parallel processing principle. Decisions in our mod- destek modeli geli¸stirilmi¸stir. Organizasyona ve alter- els include sequencing surgeries, setting patient appointment natif projelere ¨ozg¨u verilerin girdi olarak modele dahil times, assignment of patients to IRs, and setting induction edilmesiyle; portf¨oye se¸cilmesi ¨onerilen projeler ve pro- and surgery start times. We formulate our surgery schedul- gramlar ile risk hedeflerinin potansiyel ger¸cekle¸sme duru- ing problem as a two-stage stochastic mixed integer program. muna ili¸skin ¸cıktılar karar vericiye sunulmaktadır. Mod- We consider the following criteria in the objective function: elin ilk b¨ol¨um¨unde; proje, program ve portf¨oy y¨onetimi expected cost of patient waiting time, OR idle time and IR alanında risklerin ¸cevikbi¸cimdey¨onetilmesiney¨onelik4 ana idle time. We propose a progressive hedging algorithm that ba¸slık altında geli¸stirilen 20 alt risk de˘gerlendirme kate- exploits the underlying problem structure to find good ap- gorisi ile bir ¸cer¸ceveolu¸sturulmu¸stur. “Zaman C¸izelgesi”, proximation for the appointment times. Based on data from “Maliyet”, “Kapsam” ve “Kalite” ana ba¸slıkları; ¸cer¸ceveyle a large hospital, we conduct numerical experiments to gener- birlikte ¸cevikyakla¸sımlarla hizalanmı¸solup de˘gerteslimindeki ate insights on appointment scheduling for the surgical suites performansın arttırılması hedeflenmi¸stir. Ardından; Hedef whose setting are appropriate for parallel processing. Programlama (HP) ve Analitik Hiyerar¸si Prosesi (AHP) y¨ontemleri ile ¸cer¸ceveyi esas alan hibrit bir matematik- 2. A Post-Disaster Assignment And Scheduling Prob- sel model geli¸stirilmi¸stir. Portf¨oye se¸cilenprojelere ait or- lem For Chronic Dialysis Services talama risk skorlarının; alt ve ¨ust risk tolerans de˘gerleri Cem Deniz C¸a˘glar Bozkır arasında yer alması, geli¸stirilen Hedef Programlama (HP) Burcu Bal¸cık modelinin temelini olu¸sturmu¸stur. Analitik Hiyerar¸siProsesi Evrim Didem G¨une¸s (AHP) ile elde edilen a˘gırlıklar bu hedefler arası ¨od¨unle¸smeyi Serhan Tu˘glular sa˘glamı¸stır. Alternatif projelerin skorlanması sırasında kul- lanılan olasılık ve etki matrislerinin risk de˘gerlendirme kat- egorilerine istinaden geli¸stirilmesi, ¸cevikli˘gitetikleyen temel People having chronic diseases are a special group that needs unsurlar arasında yer almı¸stır. S¸effaflık, ¨ol¸ceklendirme, further attention in the aftermath of a disaster. Delivery of g¨ozlem ve adaptasyon odaklı proje y¨onetimi yakla¸sımları vital commodities after a disaster is not sufficient for these ile performans alanlarındaki bo¸slukların b¨ut¨unc¨ulolarak ele people, because chronic patients are vulnerably in need for alınmasını sa˘glayan yakla¸sımların, gelecek d¨onemde ¸cevik the continuity of their treatments for their survival. Chronic d¨on¨u¸s¨um¨udestekleyece˘gide˘gerlendirilmektedir. Geli¸sitirilen dialysis patients must visit health care facilities (hospitals, karar destek modelindeki yakla¸sımabenzer ¸sekilde; deney- private dialysis centers) to receive hemodialysis treatments sellik ve yalın d¨u¸s¨uncetemelinde risk odaklı yakla¸sımlarla regularly. After a severe disaster, there might not be suffi- de˘gi¸simekar¸sılıkverebilen karar destek modellerinin sahaya cient capacity to provide regular dialysis services to all the pa- sunulan katkıyı arttırması beklenmektedir. tients in the system. Therefore, these patients may miss their dialysis sessions due to reduced dialysis capacity. We focus on a post-disaster health care planning problem, which as- signs chronic dialysis patients to the available sessions in the functioning facilities and schedules their sessions by consider- SA01 ing different treatment options and accessibility of facilities. We develop an integer programming model and alternative Salı 09:30 - 11:00 SALON 4 solution methods. We present a case study to illustrate our approach.

60 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

3. An Approximate Grid-Based Solution Method For in our analysis, we consider unvaccinated asymptomatic pa- Pomdps: The Case Of Personalized Cervical Can- tients. Estimates of model parameters including test char- cer Screening Policies acteristics, transition probabilities and quality-adjusted life years (QALYs) for different health states are derived from Malek Ebadi the body of literature. Esma Gel Raha Akhavan-tabatabaei 4. A Capacitated Seir Model For Covid-19 Emir Gursel We discuss an analytical framework for optimizing cervical Evrim Didem G¨une¸s cancer screening policies, formulated as a Partially Observ- Zeynep Aksin able Markov Decision Process (POMDP) model, incorporat- Lerzan Ormeci¨ ing three main factors in making the screening decision: the Ozge¨ Karanfil type of screening test, the individual risk, and the test charac- Zehra Onen Dumlu teristics. Age-specific unobservable disease progression and regression rates are also reflected in the health state tran- The outbreak of COVID-19 has jeopardized the state of pub- sition probabilities of the underlying Markov chain, result- lic health across the globe, leading academics from diverse ing in six partially observable states. Given the large size of disciplines to build various simulation models to provide in- our model, the exact solution methods for POMDPs become sights in coping with the pandemic, as well as how to most computationally intensive if not intractable. Hence, we pro- effectively distribute nations’ scarce resources. However, the pose to solve our model by applying the approximate grid availability of the resources for test and contact tracing, and based solution method and use Gaussian Process Regression particularly the extent to which this availability affects the (GPR) to enquire value functions at non-grid belief states. spread and various health outcomes has not been studied ex- We compare the results of our model with different screen- tensively. In addressing this gap in the literature, we propose ing policies currently in practice, and provide insight on the a modified compartmentalized SEIR (Susceptible- Exposed- health outcomes of implementing our patient-tailored screen- Infected-Recovered) model with capacitated test and contact ing policy. Cervical cancer is one of the most common cancer tracing options to model the spread dynamics of COVID-19 types among women worldwide. The main cause of the can- in a stylized fashion. The main objective of this study is cer is an infection by Human Papilloma Virus (HPV). HPV to develop an understanding and better insights into the ex- is sexually transmissible and usually, the prevalence among tent to which the limited availability of both test and con- the sexually active younger population is higher. In most tact tracing capacities affect major outcome metrics such cases, the infection is suppressed and cleared from the body as the number of diagnosed and undiagnosed cases over a by the immune system without clinical interventions. Persis- given time span, and particularly how the availability of these tent infections however, require close surveillance to prevent two capacities can interact with each other. We identified cervical cells from becoming cancerous. Detecting the virus the ability to detect and quarantine the asymptomatic cases or the symptoms of infection is accomplished through regular using testing and contact tracing as the driving factor for screening programs which are proven considerably effective slowing down the spread of the pandemic in the first wave. in reducing the disease burden. Many countries implement Further, we document the existence of a salient multiplier ef- population based screening programs using common screen- fect between the test and contact tracing capacities, where ing test mostly Cytology, HPV DNA testing or both tests the adequate presence of one of these resources increases the together called Cotesting. Women are expected to undergo quarantining ability of the other. Finally, in relation to these regular screenings at 3 or 5 year intervals regardless of their findings, alternative test and tracing policies are explored in risk. In contrast to such frequency based screening programs, addition to existing ones, such as the one that was in use personalized screening aims to categorize patients based on by the Ministry of Health Turkey. Evaluation of these policy the risk and invest more focus and also resources to patients alternatives demonstrate that they can result in a better per- at higher risk groups, consequently, increasing the success formance in terms of main health outcomes, such as a higher and effectiveness of the screening and reducing the over- decrease in the number of overall cases by approximately a screening/overtreatment costs. In this study, we address the factor of four at peak. problem of personalized screening decision making for cervi- cal cancer. At every decision epoch, we aim to know whether an individual patient needs to undergo screening or not, and SA01 if yes, which screening test is more appropriate. Screen- ing tests are characterized by their sensitivity and specificity Salı 09:30 - 11:00 SALON 5 which depend on the real health state of the patient. The health state of the patient is unobservable to the decision maker but the result of the screening test helps the deci- sion maker to have an estimate of it, so called the belief 4.4.5 Veri Analiti˘gi4 state. Screening decision as well as the type of the screen- ing test are functions of the patient’s individual risk and test Oturum Ba¸skanı : Aydın Fırat characteristics. A woman’s risk estimate depends on the multiple demographic and sexual behavior factors. In reality, such risk is hugely affected by vaccination status. However, 1. Makine O˘grenmesi¨ Ile˙ Sirk¨ulasyon Tahmini

61 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Aydın Fırat Ay¸caG¨uven Osman C¸aylı Bet¨ulYa˘gmahan

Bu ¸calı¸smaile makine ¨o˘grenmesialgoritmaları kullanılarak Hava kirlili˘gi,insanlar i¸cind¨unya ¸capındabir risk olarak kabul ¸sirketlerin i¸sten ayrılacak personellerinin tahmin edilmesi edilmektedir. Yer seviyesindeki ozon (O3 ), nitrojen oksitler ama¸clanmaktadır. Insan˙ kayna˘gıi¸sletmelerinde˘gerlerininbe- ve u¸cucuhidrokarbonlar arasındaki fotokimyasal reaksiyonla lirlenmesinde giderek ¨onemli bir hale gelmektedir. Do˘gru ¨uretilir ve insan solunum sistemi i¸cinzararlıdır. Buna ek ¸calı¸sanıbulmak, e˘gitimvb. s¨ure¸clerile ¸sirket operasyonlarına olarak O3, kentsel alanlarda hava kalitesini bozan kilit kir- hızla dahil etmek, geli¸siminiizlemek ve kariyerini y¨onetmek leticilerden biri olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle hava g¨un¨um¨uz¨unen ¨onemlikonuları arasındadır. T¨umbu s¨ure¸cler kalitesinin ¨oncedentahmin edilmesi insanları hava kirlili˘gi i¸cin i¸sletmeler ciddi yatırımlar yapmaktadır. Bu noktada konusunda uyarmak ve kontrol etmekte ¨onemlibir rol oy- i¸stenayrılması istenmeyen bir ¸calı¸sanınayrılması i¸sletmeler namaktadır. Bu ¸calı¸smada Bursa ili i¸cinsaatlik O3 hava i¸cin¨onemlibir kayıp olarak karı¸sımıza¸cıkmaktadır. Dolayısı kirleticisinin konsantrasyon de˘gerimakine ¨o˘grenmesialgo- ile i¸sletmelersirk¨ulasyon konusuna yo˘gunla¸smaya ba¸slamı¸stır. ritmalarıyla tahmin edilmi¸stir. Tahminleme modelleri i¸cin, I¸sten˙ ayrılacak personelleri tahmin edebilmek ise ¨ozellikle kirletici konsantrasyonları (PM2.5, SO2, NO2, NO, NOX ) ¸calı¸sansayısı y¨ukseki¸sletmeleri¸cinhayati ¨onemta¸sımaktadır. ve meteorolojik veriler (hava sıcaklı˘gı,r¨uzgar y¨on¨u,r¨uzgar Bu ¸calı¸smaile Insan˙ Kaynakları yazılımlarından veya Insan˙ hızı, ba˘gılnem ve hava basıncı) girdi de˘gi¸skeni olarak kul- Kaynakları b¨ol¨umlerinden toplacak verileri i¸sleyerek makine lanılmı¸stır. Oncelikle¨ veriler ¨uzerinde¨oni¸slemeyapılmı¸stır. ¨o˘grenmesi algoritmalarının kullanabilece˘gi hale getirecek- Kullanılan makine ¨o˘grenmesialgoritmaları; rastgele orman, tir. Bir¸cok Insan˙ kaynaklarını yazılımı kurumların kul- karar a˘gacı,destek vekt¨or,k-en yakın kom¸su,¸cokkatmanlı landıkları bordro yazılımlarına entegre ¸calı¸sma¨ozelli˘ginede algılayıcı regresyonudur. Algoritmalarının kodlanmasında sahiptir. Bu y¨uzden¸calı¸sanlara ait demografik, ¨ucretve Python yazılım dili kullanılmı¸stır. Makine ¨o˘grenmesi al- ¸sirket i¸cigeli¸sim/hareket verilerinin tamamı ¸calı¸smamızıngir- goritmalarının ba¸sarı de˘gerleriK¨okOrtalama Kare Hatası disini olu¸sturacaktır. Bu ¸calı¸sma ile geli¸stirilecek ¸cer¸ceve (RMSE), Ortalama Kare Hata (MSE), Ortalama Mut- ile Microsoft Azure Machine Learning platformu arasında lak Hata (MAE) ve Belirleme Katsayısı metriklerine g¨ore entegrasyon planlanmaktadır. Geli¸stirece˘gimiz ¸cer¸ceve kıyaslanarak sonu¸clar de˘gerlendirilmi¸stir. ara katman yazılımı olarak geli¸stirilecektir. Insan˙ Kay- nakları yazılımlarından aldı˘gıverileri d¨on¨u¸st¨urecek,makine 3. Kazanım-yitim Seviyeleri Ve Dijital Reklamcılı˘ga ˙ ¨ ¨o˘grenmesi platformlarına g¨onderecek ve orada olu¸san Dayalı Satı¸s Ile Un¨uTahmin Eden Bir Stokastik Di- sonu¸cları IK˙ yazılımına geri besleyecektir. Bu ¸calı¸sma namik Model ile yapılacak faaliyetler ¸su¸sekilde sıralayabiliriz; 1)Makine Hakan Ak ¨o˘grenmesi alanında literat¨ur ara¸stırması, 2)Azure Ma- Burak Pa¸c chine Learning entegrasyon yapısının ¸c¨oz¨ulmesi ¨uzerinde ¸calı¸sılacaktır,3)Makine ¨o˘grenmesimodellerinin kullanımının Dijital Pazarlama yoluyla ¨un (reputation) in¸sası satı¸slar ¨o˘grenilmesikonusunda bilgi birikimi sa˘glanacaktır,4)Model- ¨uzerinde ¨onemlibir rol oynamaktadır. Bilhassa son zaman- lerin ¸calı¸sması i¸cingereken veri yapısının vb. istatistik konu- lardaki ¸sartlardan ¨ot¨ur¨uen b¨uy¨ukpazarlama aracı haline ge- larında bilgi birikimi olu¸sturulacaktır, 5) G¨u¸cl¨uentegrasyon len dijital pazarlama satı¸sları b¨uy¨ukbir hızla artmı¸stır. Diji- yetene˘gine sahip bir ara katmak yazılımı geli¸stirilecektir. tal pazarlamanın satı¸slardaki artan ¨onemi,g¨un¨um¨uzdedaha Makine ¨o˘grenmesi modellerinin e˘gitim ve test a¸samaları karlı ¸calı¸sma iste˘ginitetiklemektedir. Bu ama¸cla satı¸sları i¸cingerekli olan veri setinin hazırlanması ile modelin canlı maksimize ederken aynı zamanda pazarlama maliyetlerinin sistemde ¸calı¸stırılması a¸samaları i¸cin gerekli olan veri- pratikte m¨umk¨unoldu˘guncaen aza indirgenmesi ¨onemarz lerin hazırlanmasını sa˘glamaktadır. Oznitelik¨ olu¸sturma, ediyor. Bu makalede, ilk olarak “¨un” kavramını dijital ¨ozniteli˘ginveri tipini ve alabilece˘gide˘gerleribelirleme, veri pazarlamanın farklı kanallarını dikkate alarak periyot bazlı kayna˘gınıbelirleme, veri kayna˘gındanverilerin aktarılması pazarlama harcamalarının bir fonksiyonu olan “kazanım” ve a¸samasındaveri temizleme, veri d¨on¨u¸st¨urme,veri azaltma bir oran olan “yitim” ile her bir periyot i¸cinmodelliyoruz. gibi fonksiyonlar mevcuttur. Ayrıca modellerin canlı olarak Satı¸slara, reklam kanallarının do˘grudantıklama oranlarının ¸calı¸stırılmasıi¸cinveri setlerinin ilgili araca entegre edilmesi ve ilgili d¨onemdeki¨und¨uzeyinin etki etti˘givarsayımı altında sa˘glanacaktır. Kurulacak yapıda parametrik olarak farklı bir ¸cokludo˘grusalregresyon ile tahmin ediyoruz. Harcama ara¸c ve model se¸cimi yapılabilecektir. Sonu¸cların oku- kanallarına m¨u¸steritepkisiyle ilgili senaryolar olu¸sturmaki¸cin narak raporlama mod¨ul¨un¨un girdisi olarak hazır edilmesi do˘grusalregresyon do˘grultusundaGauss hata modelini kul- de sa˘glanabilecektir. Bu ¸calı¸smasayesinde ¸sirketler; 1) IK˙ lanıyoruz. Toplam kar maksimizasyonuna dayalı stokastik – Bordro yazılımlarına entegre ¸calı¸san ve kendisini s¨urekli dinamik modelin, hedefe ula¸sırken pazarlama harcamalarını yenileyen bir sirk¨ulasyon tahmin sistemine sahip olacak- azalttı˘gınıg¨osteriyoruz. Son olarak sonu¸cları, pazarlama lar, 2) ¸calı¸sanlarının i¸sten ayrılma nedenlerini tespit ede- departmanı uzmanlarının kararlarıyla kar¸sıla¸stırılarak tu- bilecekler, 3)i¸sten ayrılma olasılı˘gıy¨uksek¸calı¸sanlarını be- tarlılı˘gınıve do˘grulu˘gunutest verileri ¨uzerindesayısal olarak lirleyebilecekler, 4)i¸sten ayrılmayı engelleyici IK˙ politikaları tartı¸sıyoruz. geli¸stirebilecekler, 5)geli¸stirdikleri politikaların sonu¸clarını izleyebileceklerdir. 4. Dinamik Tesis D¨uzenleme Problemleri I¸cin˙ 2. Makine O˘grenmesi¨ Y¨ontemleri Ile˙ Hava Kirlili˘gi Malzeme Akı¸slarının Tahmin Edilmesi Tahmini Adem Erik

62 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Yusuf Kuvvetli program yardımıyla belirlenmekte ve ¸cizilmekte, bu temel izotermlerinin aralarında kalan b¨olgelerise en yakın te˘geti G¨un¨um¨uzdeyo˘gunrekabet ortamı, ¨ur¨unkarmasının daha alma ve paralel alma teknikleriyle birle¸stirilerek b¨ut¨un ke- sık de˘gi¸smesi, mevsimsel talep de˘gi¸skenleri vb. durum- sitin izotermleri tamamlanmaktadır. D¨ok¨umkesiti ¨uzerinde lar ¸sirketleri maliyetlerin d¨u¸s¨ur¨ulmesii¸cin¸ce¸sitli ¸calı¸smalar tamamlanan izotermler incelenerek, olası makro d¨ok¨umhata- yapmaya itmektedir. Bu ¸calı¸smalardan birisi maliyetler larının yerleri tahmin edilmeye ¸calı¸sılmaktadır. C¸alı¸smada ¨uzerinde olduk¸caetkili olan tesis d¨uzenlemesi¸calı¸smasıdır. Birim Alan yakla¸sımına dayalı izotermlerin dikd¨ortgen Tesis d¨uzenlemesi,tesis i¸cerisindekimalzeme akı¸slarını baz bi¸ciminde,silindirik ve k¨uresel ¸sekillerinkombinasyonlarına alarak malzeme hareketlerini minimize edecek ve s¨urekli uygulanması, a¸cılı birle¸sen kenarlara uygulanması ve aynı akı¸sısa˘glayacak ¸sekildetesislerin d¨uzenlenmesiproblemidir. d¨ok¨um par¸casından birden ¸cok kesit alınarak analizinin Tesis i¸cerisindeki departmanların d¨uzenlenmesi ile mini- yapılması ilk defa ger¸cekle¸stirilmi¸stir. mum maliyetli tesis yerleri belirlenebilir. Dinamik tesis 2. Uretim¨ Hatlarında Kar Maksimizasyonu Amacıyla d¨uzenleme probleminde ama¸c belli periyotlarda malzeme Optimum Tampon Stok Da˘gılımı I¸cin˙ Kom¸suluk akı¸sı,talep de˘gi¸skenli˘gi,¨ur¨unkarması de˘gi¸siklikleri vb. du- Arama Tabanlı Melez Bir Algoritma rumlardan dolayı olu¸san de˘gi¸simlere g¨ore tesis d¨uzeninin Mehmet Ula¸sKoyuncuo˘glu yeniden belirlenmesidir. Dinamik tesis d¨uzenlemesi prob- Leyla Demir lemi, planlama ufku boyunca malzeme ta¸sıma maliyetleri ile departmanların yer de˘gi¸stirmesi maliyetlerini e¸szamanlı olarak g¨oz¨on¨unealmaktadır. Bu ¸calı¸smada,dinamik tesis Tampon stok da˘gılımıproblemi ¨urettimhattı tasarımcılarının d¨uzenlemesig¨oz¨on¨unealınarak gelecek periyotlarda olu¸sacak kar¸sıla¸stı˘gı temel tasarım problemlerinden biridir. Bir tesis i¸cimalzeme akı¸sınındo˘grubir ¸sekildetahmin edilmesi ¨uretim hattının temel performans g¨ostergesi olan ¨uretim ama¸clanmı¸stır. Bu kapsamda makine ¨o˘grenmesi algorit- oranı makinelerin bozulma ve tamir oranları olarak bi- malarından Rastgele Orman Algoritması (Random Forest linen g¨uvenilirlik parametrelerinden ve i¸slem s¨urelerinden Algorithm) kullanılarak tesis i¸ci malzeme akı¸sları tahmin etkilenmektedir. Makine bozulmaları ve de˘gi¸sken i¸slem edilmi¸stir. B¨oylecegelecek periyotlarda tahmin edilen de- s¨urelerindenkaynaklanan hat duru¸slarını ¨onlemekamacıyla partmanlar arası malzeme akı¸sları tesis d¨uzenlemesi problem makineler arasında tampon stok bulundurulur. Ote¨ yan- ¸c¨oz¨um¨undekullanılabilecektir. C¸alı¸smasonunda elde edilen dan tampon stok bulundurmak s¨ure¸ci¸cienvanter maliyet- akı¸sverileri literat¨ureayrıca test problemi a¸cısındankatkıda lerinin artmasına yol a¸car. Bu iki amacın dengeli bir bulunacaktır. ¸sekilde ger¸cekle¸stirilebilmesii¸cinhattaki tampon stok alan- larının ve miktarlarının optimum de˘gerlerinin belirlenmesi gerekir. Bu ¸calı¸smada, verilen bir sabit toplam tam- SA01 pon stok miktarı altında g¨uvenilir olmayan (bozulmaya maruz kalan makinelerden olu¸san) seri ¨uretim hatlarının Salı 09:30 - 11:00 SALON 6 kar de˘gerini maksimize edecek optimum tampon stok konfig¨urasyonunun bulunması hedeflenmi¸stir. Bu ama¸cla de˘gi¸sken kom¸sulukarama ve b¨uy¨ukkom¸sulukarama algo- ritmalarını melez bir yapıda birle¸stiren bir ¸c¨oz¨umalgorit- 4.4.6 Uretim¨ Y¨onetimi1 ması ¨onerilmi¸stir. Algoritmada ¸ce¸sitlendirmestratejisi i¸cin rassalık i¸ceren klasik kom¸suluk yapıları ve probleme ¨ozg¨u Oturum Ba¸skanı : Zeynel Abidin C¸il ¸cıkarma-ekleme operat¨or¸ciftleribir arada adaptif bir ¸sekilde kullanılmı¸stır. Hattın performans g¨ostergesi olan ¨uretim oranı yakla¸sıkbir analitik y¨ontemolan ayrı¸stırmay¨ontemi 1. Katıla¸smanın Geometri Tabanlı Matematik Mod- ile hesaplanmı¸stır. Algoritmanın arama etkinli˘giniartırmak ellemesinin Karma¸sıkD¨ok¨umKesitlerine Uygulan- i¸cin tampon stok alanı a¸cısından kar kazanımını dikkate ması alan bir ba¸slangı¸c ¸c¨oz¨um¨u ¨uretme prosed¨ur¨u geli¸stirilmi¸s ve bu ba¸slangı¸c ¸c¨oz¨um¨uile algoritmayı ba¸slatmanın opti- Dilara Yılmaz mum/en iyi ¸c¨oz¨um¨uelde etmedeki etkinli˘girasgele ba¸slangı¸c ¸c¨oz¨um¨u ile kar¸sıla¸stırılmı¸stır. Onerilen¨ ¸c¨oz¨um algorit- Geometri tabanlı matematik modelleme, d¨ok¨umsekt¨or¨unde masının performansı literat¨urdenalınan kar¸sıla¸stırmaprob- tam sim¨ulasyon uygulanmadan ¨onceveya deneme d¨ok¨umleri lemleri ¨uzerinde g¨osterilmi¸s ve b¨uy¨uk boyutlu problemler yapılmadan ¨oncebir ¨ontasarım aracı olarak kullanılmaktadır. i¸cin yeni kar¸sıla¸stırma problemleri ¨onerilmi¸stir. Anahtar Bu ¸calı¸smada bir geometri tabanlı modelleme aracı olan Kelimeler: Uretim¨ Hatları, Tampon Stok Da˘gılımıProb- Birim Alan yakla¸sımının, karma¸sık d¨ok¨umpar¸calarının iki lemi, Kar Maksimizasyonu, Kom¸sulukTabanlı Arama Algo- boyutlu kesitleri ¨uzerinde katıla¸smaizotermlerinin ¸cizimine ritmaları. uygulanabilirli˘gi ara¸stırılmı¸stır. Y¨ontem olarak, ¨oncelikle incelenecek d¨ok¨um kesiti Autocad programı ortamında 3. Sıra-ba˘gımlıHazırlık Zamanlı Montaj Hattı Den- ˙ olu¸sturulmakta,Birim Alan y¨onteminin¨onceki¸calı¸smalarda geleme Problemi I¸cinBir Kısıt Programlama Mod- dı¸s k¨o¸seler, i¸c k¨o¸seler, silindir dairesel y¨uzeyler, silindir eli d¨uzlemsel y¨uzeyler ve k¨ureler i¸cin verilen form¨ulleri kul- Zeynel Abidin C¸il lanılarak d¨ok¨um kesiti ¨uzerindeki temel kav¸sak nokta- Damla Kızılay larının katıla¸sma izotermleri basit bir izoterm hesaplayıcı

63 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Uretim¨ ortamında iyi bilinen ara¸stırmaalanlarından biri mon- i¸cinyapılan kalıpların verileri toplanır. Do˘grumatematik- taj hatlarıdır. Montaj hatları, bir konvey¨orbant sistem ile bir- sel modelin olu¸sturulabilmesi i¸cin verilerin kesim tezgahı birine ba˘glanmı¸solan istasyonlardan olu¸smaktadır.Her i¸sis- ba¸sındae¸szamanlı ¨ol¸c¨umleryapılarak toplanmaktadır. kesim tasyonundaki g¨orevleritamamlamaktan yalnızca bir operat¨or i¸cinhazırlanan kalıpları form¨uleetmek i¸cinCutting Stock sorumludur. I¸sler˙ istasyona atanırken belirli bir ¨onc¨ull¨uk Problem kullanılır ve fire kaybı miktarı hesaplanır. Be- ili¸skisine g¨ore atanırlar. Etkili bir montaj hattı tasarımı lirlenen parametre ve kısıtlar GAMS MIP (Mixed Integer ve dengelenmesi firmaların rekabet g¨uc¨un¨u¨onemli¨ol¸c¨ude Programming) y¨ontemikullanılarak matematiksel bir model arttırabilir. Bu nedenle, montaj hattı dengelenme prob- olu¸sturularak ve daha sonrasında olu¸sturulanmodeli analiz lemi (MHDP) ¨uretim sistemlerinde ¨onemlibir yer te¸skilet- etmek i¸cinGAMS yazılımı kullanılır. Sonu¸colarak 3 farklı mektedir. Bir montaj hattında, i¸sler istasyonlarda sıralı senaryoyu ara¸stırdık. Bu senaryolara g¨oreprojemizde ¨onerilen olarak yapıldı˘gından dolayı, bir i¸stendi˘geri¸sege¸cerken bir senaryo ¨ozelliklezaman ve fire miktarı konusunda daha iyi hazırlık zamanı ihtiyacı do˘gabilir. Bir¸cok ¸calı¸sma hazırlık bir ¨uretimhattı olu¸sturabilir. Bu geli¸smelerYILGENCI’nin˙ zamanlarını dikkate almamaktadır, ¸c¨unk¨uhazırlık zamanları ¨uretim hattı i¸cin¨onemli kazan¸clar sa˘glayabilir. ile g¨orevzamanları kar¸sıla¸stırıldı˘gında ¸cokd¨u¸s¨ukde˘gerlere sahip oldu˘gud¨u¸s¨un¨ulmektedir.Fakat ger¸cekend¨ustriuygu- lamalarında bu oran toplam zamanın %10-15’ine kadar SA01 ¸cıkabilmektedir. Di˘gertaraftan kısıt programlama yakla¸sımı son yıllarda montaj hattı dengeleme problemlerine uygula- Salı 09:30 - 11:00 SALON 7 manmı¸sve etkili sonu¸clar elde edilmi¸stir.Kısıt programlama yakla¸sımı,mantıksal ve global kısıtlar gibi ¸ce¸sitlimodelleme teknikleri sunarak, kombinatoryal optimizasyon problemlerini tanımlamak i¸cin¨ozl¨uve tutarlı bir ¸cer¸cevesa˘glayabilmektedir. 4.4.7 Karar Analizi Uygulamaları Ayrıca, bildi˘gimiz kadarıyla, literat¨urdesıra-ba˘gımlı mon- taj hattı dengeleme problemini (SMHDP) i¸cin¨onerilmi¸sbir ¨ kısıt programlama modeli bulunmamaktadır. Bu y¨uzden, bu Oturum Ba¸skanı : Ozge S¸ahin ¸calı¸smadaSMHDP i¸cin¨ozg¨unbir kısıt programlama mod- eli sunulacaktır. Onerilen¨ modelin performansı, belirli test problemleri ¨uzerindeanaliz edilmi¸stir. 1. Havayolu S¸irketlerinin Etkinli˘giniDe˘gerlendirmek ˙ 4. Cutting Stock Problem For Yılgenci Industry And I¸cin B¨ut¨unle¸sik S¨urd¨ur¨ulebilir Dengelenmi¸s Skor ˙ Trade Corporation Kart- Iki A¸samalıVza Yakla¸sımı Nida Erdal Umut Aydın Ya˘gızTolonay Melis Almula Karadayı U˘gurTekeo˘glu Gizem Kaya M¨uge Ozler¨ F¨usun Ulengin¨ Ilayda Ulku Bur¸c Ulengin¨

Stok kesme problemi, bir ¸cok sekt¨ordeoldu˘gugibi ¸celik Havayolu ¸sirketleri ¨ozelliklepandemi s¨urecindenbu yana fi- end¨ustrisindede ¨onemlibir yer almaktadır.Uretim¨ yapan her nansal ve operasyonel performans a¸cısındandalgalanmalar fabrikada minimum atık miktarı sa˘glanmakistenmektedir. ve k¨okl¨ude˘gi¸siklikler ya¸samaktadır. Bu nedenle, perfor- Minimum atık seviyesine ula¸smakfabrikaların ve ¸sirketlerin mansın nasıl iyile¸stirilece˘gine ve eksikliklerin nasıl gider- maliyetlerini d¨u¸s¨urd¨u˘g¨ugibi kar elde etme olasılıklarını da ilece˘gine ili¸skin analizler, havayolu ¸sirketi y¨oneticileri i¸cin g¨u¸clendirmektedir. Bu sayede geli¸sen d¨unyamızda kay- kritik ¨onemta¸sımaktadır. Bir havayolu ¸sirketinin perfor- naklarımızı do˘gru¸sekildekullanılması sa˘glanmaktadır. Bu mansının iyile¸stirilmesi, hem finansal hem de finansal ol- projede Stok Kesme Problemi ele alınmı¸s ,bitirme proje mayan perspektifleri a¸cıklayan ¸cokboyutlu bir performans kapsamında atık miktarının minimum seviyeye indirgen- ¨ol¸c¨um¨un¨ugerektirmektedir. Ancak yapılan literat¨urtara- mesi i¸cinve bu problemin ¸c¨oz¨ulmesii¸cinproje, YILGENCI ması sonucunda ¸simdiye kadar ger¸cekle¸stirilen ¸calı¸smaların A.S¸. ile birlikte y¨ur¨ut¨ulm¨u¸st¨ur. YILGENCI A.S¸ fab- a˘gırlıklıolarak konunun finansal boyutuna odaklanmı¸soldu˘gu rikası ¸celikend¨ustrisinde¨onc¨ufirmalar arasında yer almak- tespit edilmi¸stir. Bu do˘grultuda¸calı¸smakapsamında, ¸cok tadır ,kesim tezgahları son teknoloji ile donatılmı¸s olup boyutlu ve kapsamlı bir etkinlik analizi ger¸cekle¸stirebilmek DURMA LAZER marka kesim makinesi kullanılmaktadır. adına Iki˙ A¸samalıS¨uper Etkin Aylak Tabanlı Veri Zarflama Par¸calar Uretim¨ Planlama departmanından bilgisayar or- Analizi Ol¸c¨ummodeli¨ ile ¸cevre boyutunu da dikkate alan tamında lazer kesim tezgahlarına sipari¸sler giderek kesim S¨urd¨ur¨ulebilirDengelenmi¸sSkor Kart yakla¸sımıbirlikte kul- ger¸cekle¸smektedir. Bu ¸calı¸smada i¸slemlerin sırasıyla, ilk lanılmı¸stır. Iki˙ a¸samalıetkinlik analizi her bir boyut i¸cinayrı olarak m¨u¸sterinin talebi do˘grultusunda kullanılacak ¸celi˘gin ayrı ger¸cekle¸stirilmi¸stir.Elde edilen sonu¸clara g¨ore,Aeromex- hangi ebatta olaca˘gı,sonrasındayapılan i¸slem¸celikplakaların ico ve Icelandair’in 35 havayolu ¸sirketi arasında en y¨uksek stoktan alınması ve kesilecek olan par¸caların kalıpları ¨uretim etkinlik skoruna sahip oldukları ve m¨u¸steri,finans, i¸cs¨ure¸cler, planlama departmanı tarafından hazırlanmakta olup bu ¨o˘grenmeve geli¸smeve ¸cevreselboyutlar a¸cısındanda etkin i¸slemlerfabrikada kullanılan programla yapılmaktadır. daha oldukları saptanmı¸stır. C¸alı¸smanın son kısmında ilgili bu sonra kalıplar kesim i¸cin at¨olyeye g¨onderilir burada kes- boyutlara a˘gırlıkatamak ve t¨um de˘gerlendirmeboyutlarını ime girerler. Model olu¸sturulmadan¨oncebir ¨oncekikesim dikkate alan bir toplam etkinlik skoru hesaplayabilmek i¸cin

64 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Entropi y¨onteminden faydalanılmı¸stır. Toplam etkinlik skor- g¨ostermi¸slerdir. Ge¸cmi¸s m¨u¸steri kayıtlarının veri maden- ları ve sıralaması hesaplandı˘gında, Aeromexico’nun tek etkin cili˘giy¨ontemlerikullanılarak analizi do˘grukredi verme karar- havayolu ¸sirketi oldu˘gug¨or¨ulm¨u¸st¨ur. ların alınması i¸cinfaydalı bir yakla¸sımdır. Veri madencili˘gi, m¨u¸sterilerinde˘gerlendirilmesi,kategorize edilmesi ve yapılan 2. Esgm: Esg Scores And The Missing Pillar ba¸svurulara en uygun cevapların verilmesi s¨ure¸clerinde karar Ozge¨ Sahin vericilere b¨uy¨ukkolaylıklar tanımaktadır. Karoline Bax 4. Memetik Algoritma Ile˙ Tamir Edilebilir Yedek Claudia Czado Bile¸senTahsis Probleminin Eniyilemesi Sandra Paterlini Merve Uzuner S¸ahin Orhan Dengiz Environmental, social, and governance (ESG) data measures Berna Dengiz the companies’ activities concerning sustainability and soci- etal impact and is built on three pillars: Environmental (E-), Social (S-), and Governance (G-). However, in recent years, G¨un¨um¨uzkarma¸sık sistem yapılarında, ¨ozellikleelektronik, many scholars have found a large discrepancy between ESG haberle¸sme, uydu ve bulut sistemlerinin kurulumunda, scores from different data providers and argued that no clear maliyet ve a˘gırlıkkısıtları altında g¨uvenilirlik de˘gerininen relationship with standard financial risk measures is promi- y¨uksek oldu˘gu sistem tasarımının bulunması ¨onemli bir nent. Additionally, the amount of missing information makes problemdir. Kaynaklardan, bu problemin ¸c¨oz¨um¨u i¸cin the reliability of ESG scores questionable. As a result, the yedek bile¸sentahsisi y¨ontemininen ¸cokkullanılan y¨ontem investment decision-making process aiming to create ESG oldu˘guve Yedek Bile¸sen Tahsis Problemi (YBTP) olarak diversification and favorable risk characteristics is even more isimlendirildi˘gi g¨or¨ulmektedir. YBTP’i NP-zor bir prob- complex for investors. To account for the missing informa- lemdir. Ote¨ yandan kaynaklarda, YBTP ile ilgili ¸calı¸smaların tion in the underlying ESG pillars, we introduce a new pillar, ¸co˘gundasistem bile¸senlerinin arızalanma oranlarının sabit the so-called Missing (M-) pillar, and propose a new opti- varsayıldı˘gıve tamir edilme durumunun dikkate alınmadı˘gı mization approach to contribute to the computation of the g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Ancak, ger¸cekhayat problemlerinde sistemi overall ESGM score. We show that ESGM scores show im- olu¸sturanbile¸senler yıpranmaya ba˘glıolarak artan arızalanma provements with respect to their predictive powers regarding oranına sahip olup bozulduklarında tamir edilebilirler. Bu the riskiness of the assets under consideration. ¸calı¸smada, ger¸cek hayat sistemlerini daha ger¸cek¸ci bir ¸sekilde tasarlayabilmek amacıyla YBTP’de bile¸senlerinartan 3. Kredi Riski Tahmini I¸cin˙ Karar A˘gacı Algorit- arızalanma oranına sahip oldu˘guve bozulduklarında tamir malarının Performanslarının De˘gerlendirilmesi edilebildi˘givarsayımları kullanılarak bir Memetik Algoritma Z¨ulfiye Erdo˘gan (MA) ¨onerilmi¸stir. Tamirlerin dikkate alındı˘gıkarma¸sıksis- Serkan Altunta¸s temlerde ise sistem g¨uvenilirli˘giancak benzetim tekni˘giile T¨urkay Dereli tahmin edilebilir. Bu nedenle, sistem g¨uvenilirli˘ginin tahmini i¸cinkesikli olaylı benzetim modeli geli¸stirilmi¸sve MA i¸cinde kullanılmı¸stır.MA’nın etkinli˘gi;¸c¨oz¨umkalitesi ve ¸c¨oz¨umza- G¨un¨um¨uzdefirmaların karar verme s¨ure¸clerindeveri maden- manı a¸cısından kaynaklardan alınan test problemleri ¨uzerinde cili˘gi y¨ontemleri ¨onemli ara¸clar haline gelmi¸slerdir. Veri g¨osterilmi¸stir. madencili˘gi b¨uy¨uk ve karma¸sık veriler i¸cerisindeki faydalı bilgiye ula¸sma s¨urecidir. Firmalar pazarlama stratejileri olu¸sturmak, m¨u¸sterilerin satın alma e˘gilimlerinianaliz et- SA01 mek ve m¨u¸steridavranı¸slarını tahmin etmek i¸cinveri maden- cili˘gi y¨ontemlerine ba¸svurmaktadırlar. T¨um sekt¨orlerde Salı 09:30 - 11:00 SALON 8 oldu˘gugibi bankacılık sekt¨or¨undede veri analizi en sık kul- lanılan karar verme ara¸clarındandır. Ozellikle¨ m¨u¸steriler tarafından ger¸cekle¸stirilen kredi ba¸svurularının etkin bir ¸sekilde de˘gerlendirilmesi ¨onemli karar verme problem- 4.4.8 Enerji Sistemleri 3 lerindendir. Bu ¸calı¸smada kredi risklerini tahmin etmek i¸cin bir model ¨onerilmektedir. Kullanılan veri seti 32581 adet Oturum Ba¸skanı : Ilker˙ Top¸cu m¨u¸steriye ait ya¸s, gelir, ev sahibi olma durumu, istihdam s¨uresi,kredi alma nedeni, kredi notu, kredi tutarı, kredi faiz oranı, kredi ge¸cmi¸sigibi nitelik de˘gerlerindenolu¸smaktadır. 1. K¨ureselDo˘galGaz Talep Projeksiyonu Tahmin modelinin olu¸sturulmasında karar a˘gacı algorit- ¨ ˙ malarından rastgele orman, lojistik model a˘gacı ve J48 Dr. C¸etin Onder Incekara algoritmaları kullanılmı¸stır. Kurulan tahmin modellerinin ge¸cerli˘ginitest etmek i¸cin%75 b¨olmeoranı ve 10 kat ¸capraz K¨ureselenerji talebi ¨ulkeden ¨ulkeye farklılık g¨ostermesine ge¸cerlilik y¨ontemleri kullanılmı¸stır. Tahmin modellerinin ra˘gmen k¨uresel ¨ol¸cekte bakıldı˘gında s¨urekli bir artı¸s performanslarını de˘gerlendirmeki¸cindo˘grulukoranı, kesin- i¸cindedir. K¨ureselenerji talep artı¸sını kar¸sılamak i¸cinen- lik, ¸ca˘grı, F-¨ol¸c¨umde˘geri,Kappa istatisti˘give hata ¨ol¸c¨um erji yatırımlarının paralel bir ¸sekilde yapılması gerekmek- de˘gerleridikkate alınmı¸stır. Kredi riski tahmininde karar tedir. Ulkeler¨ enerji yatırımlarını kısıtlı b¨ut¸celeri i¸cinde a˘gacıalgoritmaları %92 oranında do˘grutahmin performansı ger¸cekle¸stirdikleri i¸cin enerji projeksiyonlarını do˘gru bir

65 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

¸sekilde yapması, enerji yatırımlarının ¸cok iyi planlanması 2. Fuzzy Distributed Decision Protocols For Sustain- ¸cok ¨onemlidir. IEA’ a g¨ore 2040 yılına kadar k¨uresel able Hybrid Energy Distribution Networks enerji talep artı¸sında iki enerji kayna˘gı kullanımı s¨urekli Nihan C¸a˘glayan artı¸sg¨osterecektir. 2040 yılında k¨ureselenerji karı¸sımında Assist.prof.dr. Ibrahim˙ Yılmaz (energy-mix) kullanım oranları ¸su¸sekildeolacaktır: %12 ye- Babak Daneshvar Rouyendegh (b Erdebilli) nilenebilir, %28 fosil kaynak do˘galgazdır. Do˘galgaz kul- lanımındaki artı¸sın nedeni; k¨ureselgaz rezervinin fazla ol- ması yanında temiz ve ¸cevrecibir enerji kayna˘gıolmasıdır. This research addresses fuzzy decision protocol in collabo- Di˘gerfosil kaynaklar ile kıyaslandı˘gında¨ozellikle do˘gayı ve rative network of hybrid energy systems (HES) to supply havayı ¸cokdaha az kirletmesi ve minimum sera gazı emisy- sustainable and reliable energy and to overcome dynamic onu/salınımından dolayı ¸cevreci bir yakıt olmasıdır. Son changes in power generation due to ambiguous environmen- on yılda toplam k¨uresel enerji talebinin b¨uy¨umesi sebe- tal conditions. A HES is created when traditional grids are biyle enerji talebinin neredeyse ¨u¸ctebirine yakınını en hızlı integrated with information and communication technology. b¨uy¨uyen fosil yakıt olan do˘galgaz; di˘gert¨umenerji kay- HES management is critical in ensuring the long-term viabil- naklarından daha fazla katkıda bulunmu¸stur. C¸alı¸smada ity and sustainability of a grid, which helps to avoid black- y¨uksek ve d¨u¸s¨uk talep senaryolarında kullanılan kriterler outs or breakdowns. In this purpose, fuzzy logic (FL) and ve alt kriterlerin ve a˘gırlıklarının belirlenmesi i¸cin enerji distributed decision making (DDM) approaches are applied sekt¨or¨unde¸calı¸sanuzman, m¨ud¨ur,y¨onetici32 ki¸siile (KV) for cost minimization and capacity utilization on HES man- g¨or¨u¸s¨ulm¨u¸s, g¨or¨u¸smeler neticesinde kriterler ve alt kriter- agement. FL is used to help the decision maker not only lerin olu¸sturulmu¸stur.Olu¸sturulankriterler ve alt kriterler (9 to optimize the system by evaluating alternatives decisions ana kriterler/39 alt kriterler) de˘gerlendirilmi¸stir. C¸alı¸smada under given constraints, but also to develop new alternatives y¨uksekve d¨u¸s¨ukdo˘gal gaz talep senaryoları altında k¨uresel by eliminating the uncertainty of objective function and con- do˘galgaztalebini hesaplamak i¸cinbulanık ¸cokama¸clımatem- straints. On the other hand, DDM is applied to manage atiksel model (Bulanık AHP (Analitik Hiyerar¸si Prosesin- coordination among independent energy providers. In this den), Bulanık TOPSIS ve Bulanık VIKOR y¨ontemleri)kul- purpose, fuzzy demand, and capacity sharing protocol (FD- lanılarak geli¸stirilmi¸stir. Matematiksel model yardımıyla CSP) is proposed to maximize the resource utilization of sup- 2020-2040 yılları arasında k¨ureseldo˘galgazkullanım mik- ply communities and overall stability of energy supply within tarı (b¨olgelereg¨ore)hesaplanmı¸stır.Covid-19 pandemisi ne- the network. For the uncertainty of the customer demand deniyle k¨ureseldo˘galgaz t¨uketimi; 2020 yılında temel en- and production capacity in the community the fuzzy logic erji pazarlarında yakla¸sık% 4 oranında d¨u¸serek3,840 bcm’e considered while modeling the problem. Therefore, the FD- ula¸smı¸stır. Y¨uksektalep senaryosu altında 2020-2040 yılları CSP is proposed to share communities’ excess demand and arasında % 47 artarak, 2040 yılında k¨ureseldo˘galgaz kul- capacity under fuzzy environment. The FDCSP is a new con- lanım miktarı 5.650 bcm’e ula¸saca˘gıhesaplanmı¸stır. D¨u¸s¨uk tribution in DDM and a new application on HES to handle talep senaryosu altında 2020-2040 yılları arasında % 18,5 unfulfilled demand and reduce the amount of excess gener- artarak, 2040 yılında k¨uresel do˘gal gaz kullanım miktarı ated energy due to the uncertainty of production capacity 4.550 bcm’e ula¸smı¸stır. C¸evreyi kirletmeyen temiz bir en- and customer demand. The experimental results show that erji kayna˘gıoldu˘gui¸cin2030 yılından sonra b¨uy¨umesibek- the sustainability and reliability of the energy network are lenen tek fosil enerji kayna˘gıdır. Y¨uksektalep senaryosu increased by applying the proposed protocol. In addition, altında 2030 yılında b¨olgelereg¨oredo˘galgaz talebi da˘gılımı utilization capacity of the renewable energy sources and de- ¸su¸sekildeolaca˘gıhesaplanmı¸stır:Kuzey Amerika: 1250 bcm, mand fulfillment rate of each community are improved. Orta ve G¨uneyAmerika: 250 bcm, Avrupa: 650 bcm, Orta 3. Yenilenebilir Enerji Garantisini Dikkate Alan S¸ebeke Do˘gu:750 bcm, Avrasya: 650 bcm, Asya Pasifik: 1250 bcm. Planlaması I¸cinMatematiksel˙ Bir Model Onerisi¨ Y¨uksektalep senaryosu altında 2040 yılında; Kuzey Amerika 1350 bcm, Orta ve G¨uneyAmerika 300 bcm, Avrupa 650 Ay¸senurYurtsever bcm, Orta Do˘gu920 bcm, Avrasya 680 bcm, Asya Pasi- Berna Dengiz fik 1750 bcm. C¸alı¸smada2040 yılında fosil yakıtlar arasında Bur¸cinC¸akır Erdener ˙ k¨ureselenerji karı¸sımındakullanım oranının y¨ukselmesibek- Ismail Karao˘glan lenen/hesaplanan tek fosil kayna˘gıdo˘galgazdır. Bunda - KVlerin de˘gerlendirmesinde-;geleneksel (conventional) do˘gal Elektrik sistemlerinde yenilenebilir enerji kaynaklarının kul- gaz rezervinin 206 trilyon m3 ve geleneksel olmayan (uncon- lanımı, iklim de˘gi¸sikli˘giyle m¨ucadele ve dı¸sa ba˘gımlılı˘gın ventional) (shale gazı, k¨om¨uryata˘gımetanı ve sıkı¸stırılmı¸s azaltılması a¸cısından olduk¸ca ¨onemlidir. Ulkemizin¨ ye- gazlar) rezervlerinin ve ke¸sfedilmemi¸s rezervlerin 354 tri- nilenebilir enerji potansiyeli y¨uksekolup, son yıllarda ortaya lyon m3 civarında olmasının b¨uy¨ukbir rol¨uvardır. C¸alı¸sma konulan d¨uzenlemelerleyenilenebilir enerjinin ¨uretimi ve kul- sonucunda; AB, ABD ve d¨unya ekonomilerinin karbondan lanımı te¸svikedilmektedir. Bu ba˘glamda,yenilenebilir en- arındırılma stratejisi, net sıfır emisyon hedefine ula¸sılma erji kaynak garanti (YEK-G) sistemi, t¨uketicilerin kullandı˘gı hedefi irdelenmi¸s ve 2040 yılına kadar do˘gal gazın kul- elektri˘ginyenilenebilir kaynaklardan ¨uretildi˘ginigaranti ed- lanımının artmasından dolayı, emisyonların sıfıra d¨u¸s¨ur¨ulmesi erek belgelendiren yeni bir d¨uzenlemeolup bundan sonra hedefine ula¸sılmasının imkansız oldu˘gu g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Bu yapılacak olan ¸sebeke planlamalarında bu sistem dikkate do˘grultuda; bazı ¨ulkelerin, AB ve bazı ABD eyaletlerinin; alınmalıdır. Son t¨uketiciye s¨ureklive kaliteli g¨u¸csa˘glamak 2050 yılına kadar sıfır karbon emisyonuna ula¸smahedefinin i¸cinelektrik g¨u¸csisteminin en ¨onemlibile¸senlerindenbirisi ertelenece˘gig¨or¨ulm¨u¸st¨ur. da˘gıtım ¸sebekesidir. Artan talep ve yeni talep nokta-

66 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

larının olu¸smasıyla birlikte da˘gıtım ¸sebekesinin en uygun We model a production/inventory system serving two classes yatırım planıyla geni¸sletilmesi ¨onemli bir planlama prob- of customers with a single type of product. Demand from lemi olarak kar¸sımıza ¸cıkmaktadır. Bu ¸calı¸smada, ye- each class depends on the price and, when there is no stock, nilenebilir enerji kaynak garantisinin dikkate alındı˘gıda˘gıtım on the quoted lead-time, as well. One class comprises cus- ¸sebekesi planlama problemi i¸cinyeni bir matematiksel model tomers sensitive to delays who are willing to pay higher prices geli¸stirilmi¸stir. Onerilen¨ model, yenilenebilir enerji kullan- for shorter lead times. Customers of the other class are price mak isteyen m¨u¸sterilerintaleplerini kar¸sılayacak yenilenebilir sensitive who can tolerate waiting longer for product deliv- enerji yatırımını garanti eden minimum maliyetli geni¸sleme ery if they are charged lower prices. By modeling the sys- planını sunmaktadır. Geli¸stirilen model, 24 d¨u˘g¨uml¨uradyal tem as an M n/M/1 type make-to-stock queueing system, bir ¸sebeke ¨uzerindeuygulanmı¸sve sonu¸clar analiz edilmi¸stir. we propose four fair policies. These fair policies assure that customers are charged lower prices when they are quoted 4. Yenilenebilir Enerji Kaynak Kullanımının Ulke¨ Re- ¨ ˙ longer lead times and a high proportion of the deliveries is fahı Uzerindeki Etkisinin Bayes A˘gYakla¸sımı Ile made during the quoted lead times. Two FCFS policies ig- Analizi nore class differences. Two multilevel rationing policies pri- Mine Isik oritize price sensitive class over the other. In each group, we Ozay Ozaydin have a refined policy that additionally considers the number S¸ule Onsel¨ Ekici of backlogs while determining the price and the lead-time. Ilker Topcu Employing these policies, we explore if taking customer dif- ferences and the number of backlogs into consideration is Son yıllarda ¨ulkeler iklim krizinin ¸c¨oz¨um¨uadına karbon emisy- significantly more profitable than ignoring them. onlarını en k¨u¸c¨ukleyebilmek ve s¨urd¨ur¨ulebilirbir enerji sis- 2. Uretim¨ Hazırlık maliyetli Sto˘ga-¨uretim Sistem- temi olu¸sturmak i¸cin¨onemliadımlar atmaktadırlar. T¨um lerinin Kontrol¨u bu eylemler yenilenebilir enerji kaynak kullanımında ciddi miktarda artı¸sıgerektirmektedir. S¨ozkonusu bu de˘gi¸simin, Sinem Ozkan¨ ¸cevreye olan olumlu etkisinin yanısıra ekonomik b¨uy¨umeye, Onder¨ Bulut yeni i¸simkanlarının do˘gmasınave uzun d¨onemde¨ulkelerin refahının artmasına katkıda bulunması beklenmektedir. Bu Bu ¸calı¸sma,¨uretimhazırlık maliyetleri ve ¨ozde¸s¨uretimhat- noktada belirleyici rol ¨ustlenmesigereken h¨uk¨umetleringe- larının mevcut oldu˘guMarkov yapılı bir sto˘ga-¨uretim sis- leneksel enerji kaynaklarından yenilenebilir enerji kaynaklarına temini ele almaktadır. Uretim¨ ve dolayısıyla envanter, do˘gruolacak de˘gi¸sims¨ureci sonucunda ortaya ¸cıkacak sosyo- geni¸sletilmi¸s-iki-kritik-sayı politikası ile kontrol edilmektedir. ekonomik faydaları ve sistem i¸cindekide˘gi¸skenlerin birbiri ile Uretim¨ s¨ureleriba˘gımsız ve ¨ozde¸s Ussel¨ rassal de˘gi¸skenlerdir olan ili¸skilerinianlamaları ise ¸cok¨onemlidir. Bu ¸calı¸smada, ve talepler dura˘ganbir Poisson s¨ureciuyarınca gelmekte- Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı ve D¨unya Ekonomik dir. Bu varsayımlar altında, ele alınan ¨uretim-envantersis- Forumu’nun verileri kullanılarak Bayes A˘gları yardımı ile temi, M/M/s sto˘ga-¨uretimkuyru˘guolarak modellenmi¸stir. bu etkile¸simin incelenmesi hedeflenmektedir. Bu kap- Bu ¸calı¸smanın temel katkısı hem kayıp satı¸s hem de ardı samda, ¨oncelikleliterat¨urtaraması ile ilgili kavramlar belir- ısmarlama ortamları i¸cin¨uretimhazırlık maliyetine ve bir- lenmi¸sve ardından veriden ¨o˘grenmeyolu ile bir Bayes A˘gı den fazla ¨uretimhattına sahip sto˘ga-¨uretimsistemlerinin olu¸sturulmu¸stur. Daha sonra ise s¨ozkonusu a˘gile ¸ce¸sitli performans analizini yapmaktır. Beklenen ortalama sistem senaryo analizleri ger¸cekle¸stirilmi¸stir.B¨oylece geleneksel en- maliyetini hesaplamak i¸cinbir yenileme yakla¸sımıgeli¸stirilmi¸s erji kaynaklarından yenilenebilir enerji kaynaklarına do˘gruola- ve geni¸sletilmi¸s-iki-kritik-sayı politikasının ¨uretim kontrol cak bir d¨on¨u¸s¨ums¨urecini y¨onetmekisteyen politika yapıcılara parametrelerini hesaplamak i¸cinetkin bir metot ¨onerilmi¸stir. yol g¨ostericinitelikte bir sistem kurulması ve ¸ce¸sitlianalizler Onerilen¨ metodun sa˘glamlı˘gınıtest etmek ve ¨onemlisis- yapılması sa˘glanmı¸stır. tem parametrelerinin ¨uretimkontrol parametreleri ve orta- lama sistem maliyeti ¨uzerindekietkilerini ortaya koymak i¸cin kapsamlı bir sayısal ¸calı¸sma yapılmı¸stır. Bu ¸calı¸smalarda, SA01 ¨onerilenmetodun ortalama eniyilik bo¸sluklarının, kayıp satı¸s Salı 09:30 - 11:00 SALON 9 ve ardı ısmarlama ortamları i¸cinsırasıyla %2 ve %3’ten az oldu˘gug¨osterilmi¸stir.

3. Fiyatlandırma Ve Teslim S¨uresiBilgisinin Payla¸sımı 4.4.9 Rassal S¨ure¸cler1 Se¸cilSava¸saneril Oturum Ba¸skanı : Barı¸sBalcıo˘glu Yasemin Serin Sırma Karakaya

1. Customer Differentiation Via Pricing And Lead- Bu ¸calı¸smada, m¨u¸sterileri olası teslim s¨ureleri hakkında Time Quotation bilgilendiren bir hizmet sa˘glayıcının fiyatlandırma problemi Sinan Dede ele alınmı¸stır. Fiyatın yanısıra m¨u¸sterilere duyurulacak Barı¸sBalcıo˘glu teslim s¨uresi bilgisinin kesinli˘gine de karar verilmektedir. M¨u¸steriler fiyata, teslim s¨urelerine ve teslim s¨uresi bil-

67 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

gisinin kesinli˘ginekar¸sı hassastırlar, bu nedenle bu karar- olu¸sturulan listelere t¨um ama¸c i¸slevlerini dahil etmek ve lar karlılı˘gı etkiler. C¸alı¸smada fiyatlandırma yakla¸sımının belirli bir d¨uzeyde bireysel ¸ce¸sitlili˘gi sa˘glamak i¸cin kul- sabit fiyat ya da dalgalı fiyat olabilece˘gi ve sistemde lanılmaktayken, ikincisi, istenen toplam ¸ce¸sitlilikseviyesinin biriken i¸slerindurumu hakkındaki bilginin firmadaki teknolo- yerine getirilmesi i¸cin her kullanıcıya bir liste atanmasını jiye ba˘glıolarak farklı kesinlik seviyelerinde bulunabilece˘gi sa˘glar. U¸cveri¨ seti ¨uzerindeyapılan deneyler ile ¨onerilen varsayılmı¸stır. Analizler sonucunda dinamik fiyatlandırma modelleme yakla¸sımınınsistemin ihtiya¸clarına g¨oret¨umhede- politikasının bazı durumlarda sistemdeki yo˘gunlu˘gadayalı fleri ba¸sarıyla ele aldı˘gıve ¨onerilenmetodolojinin iyi ¨ust monotone bir yapıya sahip oldu˘gu,ve bilgi payla¸sımkararının sınırlar sa˘glayabildi˘gig¨osterilmektedir. monotonlu˘gun y¨on¨un¨u tersine ¸cevirebildi˘gi g¨osterilmi¸stir. ¨ Sayısal ¸calı¸smalar ile bilgi payla¸sımınınhangi ko¸sullar altında 2. Entegre Talep Se¸cimiVe Uretim Planlama Prob- ˙ ne seviyede yapılması gerekti˘gibelirlenmi¸stir. M¨u¸sterilerin lemi I¸cinBenders-ayrı¸sımTabanlı C¸¨oz¨umYakla¸sımı ¸cekince fiyatı (reservation price), hassas hizmet fiyatı, ve m¨u¸sterilerinbilgi kesinli˘gineduyarlılı˘gıhangi bilgi seviyesinin Semra A˘gralı hizmet sa˘glayıcı i¸cin daha tercih edilir oldu˘gunu etkiler. Wilco Van Den Heuvel Sayısal ¸calı¸smalar ayrıca dinamik fiyatlandırmanın sabit fiy- Caner Ta¸skın ata g¨oregetirisinin payla¸sılanbilginin kesinli˘giile ters orantılı oldu˘gunug¨ostermektedir. Bu ¸calı¸smaile fiyatlandırma ve Ekonomik ¨obek b¨uy¨ukl¨u˘g¨u belirleme problemi, belirli bir teslim s¨uresibilgi payla¸sımıkararlarının birbirleri ile nasıl etk- planlama ufkunda her zaman periyodu i¸cin verilen belir- ile¸simhalinde oldukları ortaya koyulmu¸stur. lenimci talebin kar¸sılanmasınısa˘glayacak ve toplam ¨uretim ile elde bulundurma maliyetini enazlayacak ¸sekilde ¨uretim SA01 planının yapılmasını ele alır. Bu klasik problemde talep k¨umesi¨oncedenbelirlidir ve talebin kısmi olarak kar¸sılanması Salı 09:30 - 11:00 SALON 10 s¨ozkonusu de˘gildir.Ancak g¨un¨um¨uzrekabet¸ciko¸sullarında ¨ureticilerartık taleplerini kar¸sılamakistedikleri pazarları da se¸cmek istemektedirler. Bu durumda problemin iki karar a¸samasıbulunmaktadır: talebi kar¸sılanacakpazarların se¸cimi 4.4.10 Kombinatoryal Optimizasyon 1 ve buna ba˘glı olarak ¨uretim planının yapılması. Se¸cilen pazarlardaki talep miktarı ¨uretimplanını etkileyece˘gii¸cin, Oturum Ba¸skanı : Semra A˘gralı bu iki karar a¸samasıbir arada entegre bi¸cimdey¨ur¨ut¨ulmek zorundadır. Literat¨urde bu problemin NP-Zor problem k¨umesineait oldu˘gug¨osterilmi¸stir. C¸alı¸smamızda, bu zor 1. Oneri¨ Sistemlerinde Bireysel Ve Topluluk problemin ¸c¨oz¨um¨u i¸cin Benders-Ayrı¸sım tabanlı bir kesin C¸e¸sitlili˘gininArtırılması ¸c¨oz¨uml¨ualgoritma geli¸stirilmi¸stir. Bu algoritmada alt prob- Ethem C¸anako˘glu lem, belirlenimci ¨obek b¨uy¨ukl¨u˘g¨uproblemidir. Bu alt prob- Ibrahim Muter lemin ¸c¨oz¨um¨u i¸cin i¸sbirlik¸ci oyun teorisi i¸cin geli¸stirilmi¸s Tevfik Aytekin olan ge¸cerli e¸sitsizlikler kullanılarak hızlı bir ¸c¨oz¨umalgo- ritması elde edilmi¸stir. Elde edilen bilgisayısal sonu¸clara g¨oregeli¸stirdi˘gimizalgoritma orta ve b¨uy¨ukboyutlu prob- Oneri¨ sistemleri, insanların se¸cim yapma a¸samasında a¸sırı lemlerde CPLEX’den ¸cokdaha hızlı bir ¸sekilde eniyi sonuca bilgi y¨uk¨uyleba¸sa ¸cıkmasına yardımcı olan web teknolo- ula¸smaktadır. jilerinin ana bile¸senlerinden biri olarak ¨one ¸cıkmaktadır. Ge¸cmi¸skullanıcı davranı¸slarının analizine dayalı olarak, bu 3. M¨u¸steriTercihlerini G¨ozetenFarklı T¨urTesisler I¸cin˙ sistemler ¨o˘gelerikullanıcıların be˘genilerineve ilgi alanlarına Bir A¸samalıKapsama Yer Se¸cimiProblemi g¨orefiltreler. Bu sistemlerin performansını analiz etmek i¸cinkullanılan en ¨onemli¨ol¸c¨utlerdenikisi, ¨onerilistelerinin Hande K¨u¸c¨ukaydın do˘grulu˘guve ¸ce¸sitlili˘gidir. Kullanıcı ¸cıkarlarını tahmin et- Necati Aras mek i¸cin harcanan t¨um¸cabalar birinciyi en iyilemeyi et- meyi ama¸clarken, ikincisi, genel ¸ce¸sitlilik olarak adlandırılan C¸alı¸smamızda bir perakendecinin farklı t¨urde yeni tesisler t¨umkullanıcı ¨onerilistelerindeki toplam ¸ce¸sitlilik ve birey- kurdu˘gu ve m¨u¸sterilerin farklı tesis t¨urleriniziyaret etme lerin listelerindeki ki¸siye ¨ozel¸ce¸sitlilikgibi ¸ce¸sitlibi¸cimlerde olasılıklarının tercihlerine g¨ore belirlendi˘gi bir yer se¸cimi tanımlanabilir. Bu ¸calı¸smada, bu ¨u¸c hedefin birle¸simini problemi ele alıyoruz. M¨u¸sterilerin farklı tesis t¨urlerine ele alıyoruz ve bu hedefleri ¸ciftler halinde ele almanın gitme olasılıklarını belirlemek i¸cin bir bulanık c ortalama ¨u¸c¨unc¨uhedefte tatmin edici sonu¸clar vermedi˘ginideneylerle algoritması geli¸stirmekteyiz. Aynı talep b¨olgesinde bulu- g¨ostererek bu yakla¸sımı haklı ¸cıkarıyoruz. Oncelikle¨ bu nan m¨u¸sterilerinfarklı tesis t¨urleriniziyaret etme olasılıkları ama¸cla, ¸cok ama¸clı optimizasyon yakla¸sımları kullanılarak toplamının bir oldu˘gukabul edilirken m¨u¸sterileraynı t¨urde form¨ule edilmi¸s bir matematiksel model geli¸stiriyoruz. a¸cılmı¸sbirden fazla tesis arasından sadece en yakın olanını Bu do˘grusal olmayan tamsayılı programlama modelinin ziyaret etmektedir. Bir tesisin bir talep b¨olgesindeyer alan zorlu˘guylaba¸sa¸cıkmaki¸cin,¨ozelyapısından bir ayrı¸stırma m¨u¸sterileri kapsama g¨uc¨uise tam kapsama ve kısmi kap- tekni˘giile yararlanılır. Ortaya ¸cıkan form¨ulasyonun ¸c¨oz¨um¨u sama adı verilen iki uzaklı˘gaba˘glıdır. E˘gerbelirli bir t¨urde i¸cin, liste ¨ureten bir genetik algoritma ve bir iyile¸stirme kurulmu¸stesisin bir talep b¨olgesindeki m¨u¸sterilereuzaklı˘gı y¨ontemindenolu¸sanyinelemeli bir ¸cer¸ceve¨oneriyoruz. Ilki,˙ tam kapsama uzaklı˘gındanazsa, m¨u¸sterilerino tesise kesin-

68 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

likle gitti˘givarsayılmakta ve tesis tarafından tam kapsan- 4.5.1 Ara¸cRotalama 5 maktadır. Ancak tesis ile m¨u¸steriler arasındaki uzaklık kısmi kapsama uzaklı˘gını a¸sarsa, bu durumda m¨u¸sterilero Oturum Ba¸skanı : Kahraman Bekir C¸etin tesis tarafından hi¸ckapsanmamaktadır. Tesis ile m¨u¸steriler arasındaki uzaklık, tam kapsama uzaklı˘gından b¨uy¨uk ve kısmi kapsama uzaklı˘gından k¨u¸c¨uk veya e¸sit oldu˘gu du- 1. Istanbul˙ I¸ci˙ Kargo Da˘gıtımLokasyon Se¸cimi Ve rumda ise m¨u¸sterilertesis tarafından kısmi olarak kapsan- Ara¸cRotalama Problemi maktadır. Hem tam kapsama hem kısmi kapsama uzaklıkları Yaren C¸a˘glar tesis t¨ur¨uneve m¨u¸sterilerin ¨ozelliklerineba˘glıdır. Perak- Ece G¨ulen¸c endecinin b¨uy¨umepolitikasına ba˘glıolarak da aynı ve/veya Aleyna Yıldırım farklı tesis t¨urleriarasında asgari bir uzaklık olması gerekti˘gi Bahar Yal¸cın kabul edilmi¸stir. Ayrıca yeni kurulacak bir tesisin a¸cık Metehan Atay kalmaya devam edebilmesi i¸cin topladı˘gıgelirin belirli bir e¸si˘gin¨uzerinde olması gerekmektedir. Perakendecinin amacı, kˆarını enb¨uy¨ukleyen eniyi tesis yerlerini ve t¨urlerinibelir- T¨umd¨unyayı etkisi altına alan Covid-19 Pandemisi s¨ureciyle lemektir. Asgari uzaklıkların aynı tesis t¨urleriveya farklı birlikte internet alı¸sveri¸sineolan taleplerin artması beraberin tesis t¨urleriarasında olmasına g¨orefarklıla¸saniki do˘grusal satın alınan ¨ur¨unlerin m¨u¸steriye ula¸sması problemini ge- ikili tamsayı programlama modeli geli¸stirmekteyiz. Iki˙ mod- tirmi¸stir. Artan rekabet ortamı kargo ¸sirketlerini en ileri elin ¸c¨oz¨um¨ui¸cinsebir Lagrange sezgiseli ve bir yerel arama teknolojiyi takip etmek zorunda bırakmı¸stır. Bu durumda y¨ontemi ¨onermekteyiz. C¸¨oz¨um y¨ontemlerinin ba¸sarısının m¨u¸steri taleplerinin minimum maliyetle zamanında ve ek- rassal ¨uretilmi¸s test ¨ornekleri ¨uzerinde ¨ol¸c¨ulmesinin yanı siksiz olarak kar¸sılanmasıb¨uy¨uk¨onemta¸sımaktadır. Buna sıra ger¸cekbir problem ¨orne˘gikullanılarak duyarlılık analizi kar¸sılık olarak ¸calı¸smamızda bu eksikli˘ginfarkına varılarak ger¸cekle¸stirilmi¸stir. se¸cilecekoptimum lokasyon ve maksimum verim ile a¸sılaca˘gı d¨u¸s¨un¨ulm¨u¸st¨ur. Yapılan ¸calı¸smada, bir kargo ¸sirketi i¸cin, ¨ 4. Tank C¸izelgelemeli Ekonomik Obek B¨uy¨ukl¨u˘g¨uBe- m¨u¸sterilerin¨ur¨unleribir kargo aracı vasıtasıyla evine en yakın lirleme Problemi konuma e¸s zamanlı da˘gıtmave toplama ¸seklinde ara¸cro- Meryem Merve Dereli talama problemi ¨uzerindedurulmu¸stur. Problem i¸cin bir Mehmet Onal¨ Pi Medyan Model’i kullanarak ¸c¨oz¨umyapılmı¸stır. Mevcut ve ¨onerilendurum; b¨olgeseln¨ufusyo˘gunlu˘gu,ara¸c sayısı, ara¸c doluluk oranları ve gidilen rota uzunlukları a¸cısından Bu ¸calı¸smadaTank C¸izelgelemeli Ekonomik Obek¨ B¨uy¨ukl¨u˘g¨u kar¸sıla¸stırılmı¸stır. Istanbul˙ odaklı olacak ¸calı¸smamızda Belirleme problemini (EOBB-TC¸)¨ inceleyece˘giz.Bu problem, se¸cilecekkonum sayesinde minimum maliyet ile maksimum ger¸cekhayatta mayalanmı¸s i¸cecekve gıda ¨uretimiyapılan m¨u¸sterimemnuniyeti sa˘glanmasıhedeflenmektedir. Gelecek- fabrikalarda kar¸sıla¸sılan bir problemdir. Bir fabrikada bir teki s¨ure¸clerindaha verimli y¨onetilebilmesi,m¨u¸sterininistek- veya birden fazla farklı mayalanma s¨uresinesahip ¨ur¨unlerin lerine kar¸sılıkbulunabilmesi adına gelecekteki trendler, mev- ¨uretimiger¸cekle¸stirilebilir.Bu ¨ur¨unveya ¨ur¨unlerin¨uretiminde cut premat¨ureuygulamalar ve muhtemel gelecek uygulama bir tank veya birden fazla ¨ozde¸sveya ¨ozde¸solmayan tanklar alanları g¨osterilmi¸stir. kullanılabilir. Bir tank i¸cerisindebir ¨ur¨uni¸cinmayalanma s¨ureciba¸slatıldıysa,mayalanma i¸slemiger¸cekle¸sentank may- 2. Zaman Pencereli A¸cıkAra¸cRotalama Problemi I¸cin˙ alanma s¨urecitamamlanana kadar hi¸cbir¨ur¨un¨un¨uretimii¸cin Bir Model Onerisi¨ kullanılamaz. Bu ¨uretimlersırasında, tanklar doldurulurken Hande Oztop¨ kurulum, bo¸saltılırken ¨uretimve sonrasında envanter tutma maliyetleri olu¸smaktadır. Burada ama¸c, belirli ve sınırlı bir planlama ufku i¸cerisinde talepleri kar¸sılayan en d¨u¸s¨uk Ara¸c rotalama problemi literat¨urdeyaygın olarak ¸calı¸sılan maliyetli tank ¸cizelgesi ve ¨uretimplanını tespit etmektir. problemlerden birisidir. G¨un¨um¨uzde, lojistik sekt¨or¨undeki Bu ¸calı¸smakapsamında problemin ¸ce¸sitli varyantlarının NP- geli¸smeler ve yeni uygulamalar do˘grultusunda,klasik ara¸c zor olma durumları ve ¸c¨oz¨ummetodları ¨uzerindeincelemeler rotalama probleminde farklı kısıtlar da dikkate alınmaya yapılmı¸stır. NP-zor sınıfında yer aldı˘gıtespit edilmi¸sbir prob- ba¸slanmı¸s ve problemin ¸ce¸sitli varyantları ortaya ¸cıkmı¸stır. lem varyantı (farklı mayalanma s¨uresinesahip ¸cok¨ur¨unl¨uve A¸cık ara¸c rotalama problemi, klasik ara¸c rotalama prob- ¸cok¨ozde¸stanklı) i¸cinsezgisel algoritmayla yeni bir ¸c¨oz¨um leminin g¨unceluygulamaları yansıtan varyantlarından biri- y¨ontemi¨onerilmi¸stir. Onerilen¨ sezgisel ¸c¨oz¨umalgoritmasının sidir. A¸cık ara¸c rotalama problemi ile genelde, da˘gıtım performansı, tamsayı-karı¸sık do˘grusalprogramlama modeli faaliyetlerinin ¸sirketin kendi ara¸c filosu yerine dı¸sarıdan ile kar¸sıla¸stırılmı¸sve algoritma kullanılarak saniyeler i¸cerisinde lojistik firmalarının ara¸c filoları ile yapıldı˘gı durumlarda iyi sonu¸clara ula¸sılabildi˘gig¨ozlemlenmi¸stir. kar¸sıla¸sılmaktadır. G¨un¨um¨uzde bir¸cok ¸sirketin da˘gıtım faaliyetleri i¸cinlojistik firmaları ile ¸calı¸stı˘gıd¨u¸s¨un¨uld¨u˘g¨unde, a¸cıkara¸crotalama problemi firmalar i¸cin¨onemlibir konu 4.5 6 Temmuz 2021 Salı 11:15 - 12:45 haline gelmi¸stir. Bu ¸calı¸smada, zaman pencereli ve kapasite kısıtlı a¸cık ara¸c rotalama problemi (ZPAARP) SA02 ele alınmı¸stır. Bu problemde, farklı zaman pencereler- ine sahip m¨u¸sterilerin taleplerinin, sınırlı kapasiteye sahip Salı 11:15 - 12:45 SALON 1 ara¸clar tarafından sa˘glanmasıgerekmektedir. Ara¸crotaları olu¸sturulurken, her bir m¨u¸sterininbir kez ziyaret edilmesi,

69 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

ara¸cların kapasitelerine uyulması ve m¨u¸steriziyaret zaman- en k¨u¸c¨uklemeyi hedeflemektir ve bu problem yapısından larının m¨u¸sterilerinzaman pencerelerine uygun olarak plan- dolayı en az gezgin satıcı problemi kadar NP-Zor bir prob- lanması gerekmektedir. Ara¸cların tek bir ortak depodan ro- lemdir. C¸alı¸smada bu problemin ¸c¨oz¨um¨ui¸cin genetik al- talarına ba¸slamaları gerekmektedir. Ancak, klasik ara¸cro- goritma tabanlı bir yakla¸sımgeli¸stirilmi¸stir. Genetik algo- talama probleminden farklı olarak ara¸cların depoya d¨onmesi ritma g¨uc¨un¨udo˘gadakievrim s¨urecindenalmaktadır. Ne- gerekmemektedir. Problemde ama¸cminimum sayıda ara¸cile siller arası aktarılan kalıtsal bilgi ve mutasyon mekaniz- rota planlamasının yapılmasıdır. Bu ¸calı¸smadaZPAARP i¸cin maları sayesinde yeni bireyler ¨oncekinesillerin bilgi biriki- ¸cizelgeleme-tabanlıbir kısıt programlama modeli ¨onerilmi¸stir. mini kullanırlar ve yeni durumlara kar¸sı uyum sa˘glayarak Onerilen¨ modelin performansı ¸ce¸sitlik¨u¸c¨uktest problemleri geli¸sirler. B¨oylecepop¨ulasyondaki iyi bireyler k¨ot¨ubireylere ¨uzerinde test edilmi¸stir.Yapılan analizler sonucunda ¨onerilen ¨ust¨unl¨uk sa˘glayarak hayatta kalırlar. Bu ¸calı¸smada gez- modelin, ¸ce¸sitlik¨u¸c¨uktest problemlerini kısa s¨uredeoptimal gin tamirci problemi i¸cinperm¨utasyon tabanlı g¨osterimkul- olarak ¸c¨ozebildi˘gig¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Sayısal sonu¸clar, geli¸stirilen lanılmı¸stır.Genetik algoritma, perm¨utasyon tabanlı g¨osterim modelin ¸c¨oz¨um s¨uresive kalitesi a¸cısındanetkin oldu˘gunu ile gen diziliminin benzerli˘gindendolayı bu tarz sıralı prob- g¨ostermi¸stir. lemlerde y¨uksekba¸sarı g¨ostermektedir. Genetik algoritma tabanlı yakla¸sımın ¸c¨oz¨umedaha hızlı ula¸smasıve yerel en iyi ˙ 3. Kapasite Kısıtlı Ara¸cRotalama Problemi I¸cinTabu ¸c¨oz¨umleretakılmaması i¸cinyerel arama eklenmi¸stir. Yerel Arama Optimizasyonu Tabanlı Bir Hipersezgisel Al- arama i¸cin¨once2-opt ve sonrasında 3-opt algoritmaları kul- goritma lanılmı¸stır.Bu ¸sekilde geli¸stirilenyerel arama algoritması fa- Meryem Ust¨un¨ zla i¸slemg¨uc¨ugerektirmesine ra˘gmensonu¸cları iyile¸stirmede Sener Akpinar y¨uksekba¸sarım g¨ostermektedir. Geli¸stirilenyakla¸sımın per- formansını de˘gerlendirmek i¸cinliterat¨urdekabul g¨oren gez- gin tamirci problemlerinin verileri kullanılmı¸stır.Literat¨urden Ara¸crotalama problemi (ARP), tedarik zinciri ve lojistikle alınan problem verilerindeki d¨u˘g¨um sayıları 50 ile 500 ilgili alanlarda ¸cok ¸ce¸sitli ger¸cek hayat uygulamaları ne- arasındadır. C¸alı¸sma sonucunda ¨onerilen yakla¸sımın lit- deniyle en ¸cokara¸stırılankombinatoryal optimizasyon prob- erat¨urdeyer alan bilinen en iyi ¸c¨oz¨umlerebir¸cokkez ula¸stı˘gı lemlerinden biridir. Da˘gıtımfaaliyetlerinin y¨onetimit¨umlo- g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. jistik sistemler ¨uzerinde¨onemlibir ekonomik etkiye sahiptir. Bu ba˘glamdaARP’nin optimizasyonu ile da˘gıtımoperasyon- larının neden oldu˘gumaliyetleri d¨u¸s¨urmeye do˘grudankatkıda SA02 bulunulur. Problemin ¸c¨oz¨um¨ui¸cinkesin ve yakla¸sım¸c¨oz¨um algoritmaları mevcuttur. Ancak problem NP-Zor sınıfında Salı 11:15 - 12:45 SALON 2 yer aldı˘gıi¸cinkesin ¸c¨oz¨umalgoritmaları ile b¨uy¨ukboyutlu problemlere makul s¨urelerde ¸c¨oz¨um bulunamaz. Bu ne- denle, makul s¨urelerdeoptimale yakın sonu¸clar almak i¸cin yakla¸sım ¸c¨oz¨um algoritmaları tercih edilir. Yakla¸sım al- 4.5.2 Eniyileme Uygulamaları 5 goritmaları i¸cerisinde sezgisel algoritmalar probleme ¨ozg¨u olmaları, metasezgisel algoritmalar ise de˘gi¸stirilmi¸s prob- Oturum Ba¸skanı : Rızvan Erol lemlere uyarlamanın zorlu˘gunedeniyle dezavantaja sahip- tir. Hipersezgisel algoritmalar ise belirli bir probleme g¨ore ¨ozelle¸stirilmee˘gilimindeolmaksızın ¸ce¸sitli optimizasyon prob- 1. Bir In¸saat˙ Projesinin Kısıtlı Kaynaklar Altında lemleri i¸cin kaliteli ¸c¨oz¨umlersunabilen genelle¸stirilmi¸s bir Genetik Algoritma Ile˙ Maliyet Optimizasyonu: yapı sunmaktır. Bu ¸calı¸smada, kapasite kısıtlı ara¸c rota- Adana, T¨urkiye Orne˘gi¨ lama probleminin ¸c¨oz¨um¨ui¸cintabu arama optimizasyonu ta- Fatmanur Sa˘gmen banlı bir hipersezgisel algoritma geli¸stirilmi¸stir. Geli¸stirilen Rızvan Erol algoritmanın performansı ilgili yazından alınan problem set- leri ¨uzerindetest edilmi¸stir. Elde edilen sonu¸clar geli¸stirilen Proje ¸cizelgelemekavramı projenin ger¸cekle¸smesii¸cinihtiya¸c algoritmanın etkinli˘giniortaya koymaktadır. duyulan kaynakların kısıtlı olması nedeni ile optimizasyon 4. Genetik Algoritma Tabanlı Bir Yakla¸sım Ile˙ Gezgin ¸calı¸smalarında sık¸caele alınan konuların ba¸sındagelmektedir. Tamirci Probleminin C¸¨oz¨ulmesi Her bir proje do˘gasıgere˘gifaaliyetlerden olu¸sur,faaliyetler belirli sırada ger¸cekle¸sir ve bu faaliyetlerin ger¸cekle¸smesi Kahraman Bekir C¸etin i¸cin kaynak ihtiyacı bulunmaktadır. Projeler kendine has A. Serdar Ta¸san dokulara sahip oldu˘gu i¸cin optimizasyon problemlerinde kullanılan y¨ontemler de de˘gi¸siklik g¨ostermektedir. Kay- Bu ¸calı¸smada genetik algoritma tabanlı bir y¨ontem ile nak kısıtlı proje ¸cizelgeleme problemlerinin ¸c¨oz¨um¨unde kombinatoryal optimizasyon problemi olan gezgin tamirci kesin ¸c¨oz¨um y¨ontemleri, sezgisel ¸c¨oz¨um y¨ontemleri ve probleminin ¸c¨oz¨um¨uele alınmı¸stır. Gezgin tamirci prob- meta-sezgisel ¸c¨oz¨um y¨ontemleri kullanılmaktadır. Kay- lemi literat¨urdeen k¨u¸c¨ukgecikme problemi olarak da ad- nak kısıtlı proje ¸cizelgelemeproblemleri NP-hard problem- landırılmaktadır. Bu problemde belirli bir merkez nok- ler oldukları i¸cin kesin ¸c¨oz¨um y¨ontemleri yalnızca belirli tadan ¸cıkılarak t¨umm¨u¸steriler bir kez ziyaret edilmeli ve b¨uy¨ukl¨uktekiproblemlerin ¸c¨oz¨um¨unde kullanılabilmektedir. son m¨u¸steridenyeniden merkez noktaya d¨on¨ulmelidir. Gez- Kesin ¸c¨oz¨um y¨ontemleri ile ¸c¨oz¨ulemeyen problemler i¸cin gin tamirci probleminde ama¸ck¨um¨ulatifm¨u¸steribeklemesini tek bir ¸c¨oz¨um de˘gil alt ve ¨ust sınır olu¸sturarak ¸c¨oz¨um

70 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

k¨umesiolu¸sturulmasısezgisel y¨ontemlerlesa˘glanır.Sezgisel projelerin pek ¸co˘gu, kullanılmayan ¨ozellikler geli¸stirilerek y¨ontemler, ¨oncelik kuralına dayalı sezgisel y¨ontemler ve sonu¸clanmakta, ¸cıktıların katma de˘geribeklenen seviyenin meta-sezgisel y¨ontemlerolarak ayrılmaktadır. Oncelik¨ ku- altında kalmaktadır. Kar¸sıla¸sılanbu sorunların ¸c¨oz¨um¨ui¸cin; ralına dayalı y¨ontemlerseri ¸cizelgeleme ve paralel ¸cizelgeleme geli¸stirmetakımlarının ba¸stansonra talep sahibi m¨u¸steriile olarak ayrılır. Meta–sezgisel y¨ontemler¸c¨oz¨umk¨umesikesikli i¸sbirli˘gii¸cindeoldu˘gu, projenin a¸samalıolarak geli¸stirildi˘gi, olan optimizasyon problemleri i¸cinkullanılan y¨ontemlerdir. proje kapsamının esnek y¨onetildi˘gi, i¸s de˘gerinin kısa za- Daha da ¨ozele indirgenecek olunursa proje ve makine man aralıklarında m¨u¸steriye sunuldu˘gu, proje ¸cıktılarının ¸cizelgeleme y¨ontemlerinin ¸c¨oz¨um¨unde yaygın olarak kul- s¨urekliiyile¸stirildi˘gi,m¨u¸sterigereksinimlerinin eksiksiz ¸sekilde lanılan y¨ontemlerdir. Bu ¸calı¸smada Adana’da y¨uklenicifir- kar¸sılandı˘gıC¸evik Proje Y¨onetimigeli¸stirilmi¸stir. B¨oylece malar ile tamamlanacak olan bir i¸smerkezi projesinin maliyet geleneksel proje y¨onetimindenfarklı olarak kullanılan ara¸c optimizasyon problemi ele alınmı¸stır. MS Project ile pro- - s¨ure¸cler yerine bireyler ve aralarındaki etkile¸sime, de- jenin ¨onc¨ull¨ukili¸skileri ve kritik yolu belirlenmi¸s, ardından taylı dok¨umantasyon yerine ¸calı¸san yazılıma, s¨ozle¸sme ku- maliyeti optimize edecek matematiksel model GAMS pro- ralları yerine m¨u¸steri ile i¸sbirli˘gineve mevcut planı takip gramında ¸calı¸stırılmı¸stır. Ancak aktivite sayısı ve kay- etmek yerine de˘gi¸sikliklereuyum sa˘glamaya odaklanılmı¸stır. nak sayısı bakımından GAMS programı yetersiz kaldı˘gıi¸cin Bu ¸calı¸smada, bilgi teknolojileri sekt¨or¨undey¨ur¨ut¨ulenpro- genetik algoritmalar ile ¸c¨oz¨umy¨ontemineba¸svurulmu¸stur. jelerin ¸ceviky¨onetimii¸cintasarlanan D¨ong¨uselve Akı¸sBazlı Genetik algoritma ile projenin en ba¸sında planlanan maliyet y¨ontemlersunulmu¸stur. D¨ong¨uselY¨ontem; sabit ve tekrarlı ile benzer sonu¸clar alınmı¸stır. d¨ong¨ulerle de˘gerli ¸cıktılar ¨uretilebilecek i¸s tiplerinde, her d¨ong¨usonunda elde edilebilecek anlamlı ve birle¸stirilebilir 2. Kaynak Kısıtlı C¸ok-modlu C¸oklu-stokastik Proje ¸cıktılar oldu˘gunda, ¨ur¨unsahibi-geli¸stirme takımı vb. rol- ˙ C¸izelgeleme Problemi I¸cinTavlama Benzetimi Al- lerin tanımlı oldu˘gu,3-9 ki¸siliktakımlarda uygulanmaktadır. goritması D¨ong¨uselY¨ontemde;bir ¨ur¨unsahibi tarafından ¨ur¨un i¸slis- Serdar Soysal tesindeki i¸sler sıralanmakta, se¸cilen i¸sler takım tarafından Berna Dengiz “sprint” boyunca bir de˘gerarttırımına d¨on¨u¸st¨ur¨ulmektedir. Kumru Didem Atalay Akı¸s Bazlı y¨ontem ise ekiplerin g¨unl¨uk ve operasyonel i¸slerinde, aynı anda farklı departmanlara hizmet verilmesi ihtiyacında, bakım i¸sleriveya ¨uretimhatalarında, takım ve Bu ¸calı¸smada,faaliyet s¨urelerininstokastik oldu˘gu,kaynak rollerin belirlenemedi˘gidurumlarda, geli¸stirmenin s¨ureklide- kısıtlı ¸cok modlu ¸coklu stokastik proje ¸cizelgeleme prob- vam etti˘give ¨onceliklendirmeninzorunlu olmadı˘gıdurum- lemi (KKC¸MC¸SPC¸P) ele alınmaktadır. Ele alınan problem, larda uygulanan bir tekniktir. Onerilen¨ y¨ontemler, proje sınırlı yenilenebilir ve yenilenemez kaynaklar ve faaliyetler y¨oneticilerinindeste˘giile bir finans grubu i¸ciny¨ur¨ut¨ulmekte i¸cintanımlı birden fazla zaman-kaynak kullanım alternati- olan 56 projenin y¨onetimindekullanılmı¸stır.Geleneksel proje flerini g¨osterenmodları i¸cermektedir. Ger¸cek¸cibir yakla¸sım y¨onetimtekniklerine g¨orem¨u¸sterimemnuniyeti, verimlilik ve olması nedeniyle, kaynakların projeler arasında ortak kul- ¨uretkenli˘ginarttı˘gı;pazara giri¸ss¨uresive de˘gi¸siklik maliyet- lanılması yerine, her bir projeye tahsis edilmesini benim- lerinin azaldı˘gıg¨or¨ulm¨u¸st¨ur. seyen kaynak tahsis politikası, kaynak y¨onetim politikası olarak kabul edilmi¸stir. Bu problem i¸cingeli¸stirilen mod- elle, ¨onc¨ull¨ukili¸skileri ve kaynak kısıtlarına ba˘glıolarak t¨um SA02 projelerin dikkate alındı˘gıdurumda toplam a˘gırlıklıgecik- meyi en k¨u¸c¨uklemek ama¸clanmaktadır. KKC¸MC¸SPC¸P’i Salı 11:15 - 12:45 SALON 3 NP-zor sınıfında bir problemdir. Dolayısıyla bu prob- lemi stokastik ¸c¨ozmek, zaten zor olan problemi daha da karma¸sık hale getirmektedir. Bu nedenle, orta ve b¨uy¨uk boyutlu KKC¸MC¸SPC¸P i¸cin sezgisel yakla¸sımlardan olan 4.5.3 C¸ok Ama¸clı/Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme 2 Tavlama Benzetimi (TB) algoritması geli¸stirilmi¸stirC¸¨oz¨um yakla¸sımınınprobleme ¨ozg¨u¨ozellikleria¸cıklanmı¸sve TB al- Oturum Ba¸skanı : Erhan Berk goritmasının etkinli˘gitest problemleri ¨uzerinde yapılan sayısal analizler ile g¨osterilmi¸stir. Sonu¸clar, ¨onerilen y¨onteminmakul s¨ureleri¸cerisinde kaliteli ¸c¨oz¨umler¨uretti˘ginig¨ostermi¸stir. 1. Ba¸slangı¸cE˘gitimU¸ca˘gıSe¸cimininAhp, Topsıs Ve Vıkor Y¨ontemleri Ile˙ De˘gerlendirilmesi 3. D¨ong¨uselVe Akı¸s Bazlı Y¨ontemlereG¨oreC¸evik Selim Kasa Proje Y¨onetimi:Uygulama Orne˘gi¨ Erhan Berk Ayfer Basar Hava Kuvvetlerinde g¨orevyapan pilotların yeti¸stirilmesinde, Proje; benzersiz bir ¨ur¨un, servis veya sonu¸c yaratmak ba¸slangı¸ce˘gitimu¸caklarının rol¨u¸cok¨onemlibir yer tutmak- i¸ciny¨ur¨ut¨ulenge¸cicibir giri¸simdir. Geleneksel y¨ontemlerle tadır. Bunun bilinciyle hareket eden karar vericiler en uy- y¨onetilenbir¸cok projede m¨u¸steriler tarafından de˘gi¸siklikler gun ba¸slangı¸ce˘gitimu¸ca˘gınıtedarik etmek istemektedirler. ba¸slangı¸cta net bir ¸sekilde tanımlanamamakta ve yeni is- Alternatifler arasından en iyi ba¸slangı¸ce˘gitimu¸ca˘gınınbe- tekler projenin devamında ortaya ¸cıkmaktadır. B¨oylece lirlenmesi ise literat¨urebaktı˘gımızda¸cok kriterli bir karar hataların d¨uzeltilme ve eksiklerin giderilme maliyetleri verme problemidir. B¨oyleliklebu ¸calı¸smada, nitel ve ni- y¨ukselmekte, proje takvimleri ¨otelenmektedir. Ayrıca cel kriterler g¨oz¨on¨undebulundurularak en uygun ba¸slangı¸c

71 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

e˘gitimu¸ca˘gınınse¸cimi hedeflenmi¸stir. C¸alı¸smada en uy- dayanması sebebiyle de literat¨ure katkı sa˘glanması hede- gun ba¸slangı¸ce˘gitimu¸ca˘gınınse¸cilmesi i¸cin,yedi kriter g¨oz flenmi¸stir. ¨on¨unde bulundurularak en uygun alternatifin belirlenmesi ¨ ama¸clanmı¸stır.C¸alı¸smanıny¨ontemido˘grultusunda,ilk olarak 3. Finansal Performans Ol¸c¨um¨undeC¸kkv Se¸ciminin literat¨ur ara¸stırması ve uzman g¨or¨u¸sleri de˘gerlendirilerek Objektif Olması M¨umk¨unM¨u? ba¸slangı¸c e˘gitim u¸ca˘gının se¸cim kriterleri belirlenmi¸stir. Mahmut Bayda¸s Ardından, Saaty’nin 9 ¨onemskalası kullanılarak alan uzman- larıyla yapılan anket sonucunda kriterlerin a˘gırlıkları AHP Pek ¸coksıralama probleminde oldu˘gugibi firmaların finansal (Analitik Hiyerar¸siS¨ureci) y¨ontemiile hesaplanm¸stır. AHP performansının ¨ol¸c¨ulmesinde de hangi C¸KKV y¨onteminin y¨ontemiylealınan kriter a˘gırlıkları TOPSIS (Technique for se¸cilmesi gerekti˘gi ile ilgili cevap hem belli de˘gildir hem Order Performance by Similarity to Ideal Solution) ve VIKOR de gizli bir endi¸sekayna˘gıdır. Genelde bir ara¸stırmacıi¸cin (Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje) C¸KKV se¸cimindematematiksel karakterin dı¸sındayaygınlık, y¨ontemlerikullanılarak ¸ce¸sitli ¨ulke hava kuvvetlerinin hali pop¨ulerlik, yazılım deste˘gi,kolay hesaplanma veya yeni olma hazırda kullandıkları yedi adet ba¸slangı¸ce˘gitimu¸ca˘gıalter- gibi s¨ubjektiffakt¨orlerde etkilidir. C¸KKV se¸cimigenelde natifi de˘gerlendirilmi¸stir. TOPSIS uygulamasında kriterler bireysel ya da grup karar verici inisiyatifine bırakılmı¸stır. ve alternatifler sabit tutularak ¸c¨oz¨umi¸slemi bu y¨ontemle Bu ¸calı¸smafinansal performans ¨ol¸c¨um¨undeC¸KKV se¸cimini ele alınmı¸stır.TOPSIS uygulama adımları Excelde form¨ulize karar vericiye bırakmaz ve bunu borsa fiyat verileriyle edilerek ¸c¨oz¨umlenmi¸stir. AHP hiyerar¸sisindeele alınan yapı olu¸sturulmu¸s proxy bir ¸c¨oz¨umle yapmaktadır. Bu proxy bu y¨ontemekarar matrisi ¸seklindeuyarlanmı¸stır. Kriterlerin ¸c¨oz¨umtamamen piyasanın objektif verileriyle ¸calı¸stı˘gından ¨onemdereceleri AHP’de belirlenen ¨onemdereceleridir. Bu- MCDM se¸cimini ¨oznel kararlara ve tesad¨uflere bırakmaz. lunan sıralama sonu¸cları birbirlerine b¨uy¨ukoranda benzerlik Bu do˘grultudaBorsa Istanbul˙ firmaları i¸cinyapılan finansal g¨ostermektedir. performans ¨ol¸c¨um¨ui¸cin alternatif C¸KKV y¨ontemleriproxy 2. Ahp, Bulanık Ahp Ve Topsis Y¨ontemleri Kul- ¸c¨oz¨umletest edilmi¸stir. Nicel performans sonu¸clarına g¨ore lanılarak Iyile¸stirme˙ Onerileri¨ I¸cinKarar˙ Destek Sis- mevcut veriler i¸cin bazı y¨ontemlerins¨ureklidaha iyi per- temi Olu¸sturulması formans g¨osterdi˘gi, bazı y¨ontemlerin s¨urekli k¨ot¨u perfor- Zeynep Altınkaya mans g¨osterdi˘gi g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Dahası bazı y¨ontemlerin Ozlem¨ M¨ugeTestik s¨ureklibenzer performans g¨ostermesisonu¸cların tesad¨ufiol- madı˘gını g¨ostermektedir. Daha ¨onceki ¸calı¸smalara alter- natif olarak bu ¸calı¸smaC¸KKV se¸cimindeobjektif bir uzla¸sma S¸irketlerin g¨un¨um¨uz rekabet ko¸sullarında varlı˘gını ¸c¨oz¨um¨u¨onermektedirdenilebilir. Bu y¨on¨uyleliterat¨urekatkı s¨urd¨urebilmesinin en ¨onemli mimarı insan kayna˘gıdır. sa˘glayaca˘gıbeklenmektedir. C¸alı¸sanların s¨urekli iyile¸stirmeye a¸cık olması, yaptı˘gı i¸se katma de˘ger sa˘glamaya ¸calı¸sması ¸sirketlerin ba¸sarısında 4. C¸ok Kriterli Karar Verme Y¨ontemleri Ile˙ Enerji ¨onemlirol oynamaktadır. Y¨onetimtarafından desteklenen Sekt¨or¨undekiFirmaların Finansal Performans Anal- personel fikirleri, personele verilen de˘gering¨osterilmesiyeni- izi lik¸cibir ¸sirket olabilmenin ilk adımlarındandır. C¸alı¸sanfikir- Hazal Altınoluk lerinin bir platformda biriktirilebilmesi, de˘gerlendirilebilmesi ˙ ve ¨od¨ullendirilmesi amacıyla Oneri¨ Sistemleri ortaya ¸cıkmı¸stır. Irem Duzdar Argun Bu t¨ur sistemlerde ¨onerileri toplamak dı¸sında ¨onerinin katma de˘gerinin ¨ol¸c¨ulebilmesi de ¨onemli bir konudur. T¨umsekt¨orlerdeoldu˘gugibi enerji sekt¨or¨undede rekabet Yenilik kavramının ¨onem kazandı˘gı g¨un¨um¨uzde, yeni- ortamı, stratejik ve finansal riskler mevcuttur. Performans lik¸ci bir fikrin de˘gerinin ¨ol¸c¨ulebilmesi organizasyonlar ¨ol¸c¨umleri,i¸sletmelerinbu belirsizlik ve riskler kar¸sısında ne i¸cin ¨onemli bir hale gelmi¸stir. Bu ¸calı¸sma Ankara’da konumda oldu˘gunun g¨ostergesiolarak kullanılabilmektedir. savunma sanayii alanında faaliyet g¨osteren bir firmada, I¸sletmelerin˙ finansal a¸cılardan performansının belirlenmesi, C¸ok Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme (C¸OKV)¨ y¨ontemleriyardımıyla uzun ve kısa vadeli stratejik kararların alınmasında bir yol yenilik¸ci fikirlerin de˘gerlendirilebilmesi konusunda bir g¨ostericiolabilmektedir. Bu ¸calı¸smada,enerji sekt¨or¨undeki y¨ontemsunmaktadır. Uzman ki¸silerdenolu¸sanbir komite firmaların finansal performansının ¨ol¸c¨ulmesiama¸clanmı¸stır. olu¸sturularak de˘gerlendirme kriterleri belirlenmi¸s ve bir Bu ama¸cdo˘grultusundasekt¨oreuygun olarak finansal oran- form olu¸sturulmu¸stur. Formda yer alan kriterler literat¨ur lar incelenerek, finansal performansı etkileyen ana ve alt ara¸stırmaları sonucu belirlenmi¸s ve kriter a˘gırlıkları AHP kriterler belirlenmi¸stir. Kriterler uzmanlar tarafından anket ve Bulanık AHP y¨ontemleri ile hesaplanmı¸stır. Formun yolu ile de˘gerlendirilerek,Analitik Hiyerar¸siProsesi (AHP) i¸sleyi¸sinin de˘gerlendirilebilmesi adına firmadaki ¨oneri sis- y¨ontemiile kriter a˘gırlıkları elde edilmi¸stir. C¸alı¸smanınil- temine girilen dokuz ¨oneri i¸cin formda yer alan kriter- erleyen a¸samalarında bu kriterler kullanılarak, Borsa Istanbul˙ ler ve a˘gırlıkları do˘grultusunda uzmanların kriterlere 1 (BIST)˙ Enerji Sekt¨or¨undeyer alan 10 enerji firmasının AHP, ya da 0 puanları vermesi sonucu toplam puanlar hesa- Ideal˙ C¸¨oz¨umeBenzerlik A¸cısındanSıralama Tekni˘gi(TOP- planmı¸stır. Topsis y¨ontemi kullanılarak ¨oneriler birbirleri SIS) ve C¸ok Kriterli Optimizasyon ve Uzla¸sma C¸¨oz¨um¨u arasında kar¸sıla¸stırılmı¸sve bir sıralama belirlenmi¸stir. T¨um (VIKOR) y¨ontemleri ile 2015-2019 yılları arasındaki fi- ¸c¨oz¨um¨onerilerikar¸sıla¸stırılmı¸sve ¸cıkan sonu¸clara g¨orekarar nansal performansının analiz edilmesi, sıralanması ve per- verme y¨ontemleriyorumlanmı¸stır. Yenilik¸ci olmayı hedef formans arttırmaya y¨onelik iyile¸stirme ¨onerileri verilmesi alan t¨umfirmalar i¸cin¸calı¸smadaolu¸sturulande˘gerlendirme hedeflenmektedir. C¸alı¸smanın sonucunda elde edilen ver- formunun referans olması, ¸calı¸smanın analitik y¨ontemlere iler ile T¨urkiye’de faaliyet g¨osterenenerji sekt¨or¨undekifir-

72 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

maların, finansal a¸cıdankonumunun tespit edilmesi, 2015- frequent visits to a specialist, which generates additional de- 2019 yılları arasındaki performans de˘gi¸simlerining¨ozlenmesi mand for health and care services. Partly as a result, health- ve de˘gerlendirme i¸cin kullanılan 3 y¨ontemin sonu¸clarının care professionals and managers have been looking into dif- birbirleri ile kar¸sıla¸stırılması ama¸clanmaktadır. Uygula- ferent ways of expanding capacity in innovative and more manın, performans ¨ol¸cmealanında ¸cokkriterli karar verme efficient manner. One such service innovation is the intro- y¨ontemlerininkullanılabilirli˘ginig¨ostererekliterat¨ureve aynı duction of remote-review or virtual clinics, primarily for those zamanda finansal performans konusunda ¸calı¸sacak di˘ger patients with long term conditions who are deemed to be sta- ki¸silereyol g¨osterece˘gid¨u¸s¨un¨ulmektedir. ble or low risk. The idea is to increase capacity for outpatient appointments while avoiding the high costs associated with setting up and running a full consultant led clinic. Typically SA02 nurses and trained technicians will be tasked with carrying out the necessary diagnostic tests, with asynchronous spe- Salı 11:15 - 12:45 SALON 4 cialist review to determine whether further investigations are warranted. There are plenty of empirical studies in the liter- ature addressing different aspects of virtual clinics: e.g. the false negative/positive rates for patient risk group classifica- 4.5.4 Sa˘glık Sistemleri Uygulamaları 3 tion, the patient experience during and after implementation, their use in different diseases and conditions, etc. There are Oturum Ba¸skanı : Song¨ulC¸ınaro˘glu fewer examples in the literature that consider the problem from an operations research/systems modelling perspective. The modelling is not trivial given the need to capture the rel- 1. Oncology Services Efficiency: An Application Of evant population dynamics including notions of disease pro- Bootstrapped Dea gression in the patients. In this paper we describe a system Songul Cinaroglu dynamics model that is designed to evaluate the likely im- pact of the implementation of virtual clinics under changing population dynamics and dynamic disease progression of the Health operations managers must be aware of the non- patients. generous distribution of resources in cancer care and consider the density and clustering of operations in their management 3. Poisson Karma Da˘gılımYakla¸sımınınSa˘glıkSistem- plans. This study examines the efficiencies of cancer care un- lerinde Uygulanması: Grip Vakaları Analizi-norve¸c der the operationalization of health services in Turkey. Three Orne˘gi¨ areas of analysis are presented: hospital-, comprehensive on- Selin Sara¸c cological, and provincial-centered. Bootstrapped data envel- Melik Koyuncu opment analysis procedure was used to obtain more precise efficiency scores. Study results reveal that oncology services Geleneksel olarak sim¨ulasyon modelinde girdi olarak χ2 in rural areas are less efficient than those in urban areas. Af- ve Kolmogorov Smirnov testlerinden elde edilen, bilinen ter applying the bootstrapping techniques, the results show saf bir da˘gılım kullanılan istatistiksel da˘gılıma uydurma that the efficiency scores are significantly improved. Invest- y¨ontemisim¨ulasyon modellemede kullanılır Bilinen herhangi ment in cancer control is crucial for making oncology services bir saf da˘gılıma uymadı˘gı durumlardaysa empirik da˘gılım more efficient. Evidence-based operational design that con- modellemesi yapılır (Ickowicz & Sparks, 2016). Het- siders the spatial dynamics of health services is necessary for erojen veri yapıları hayatımızın her a¸samasında olmasına the effective sustainability of services, especially those deal- ra˘gmen, karma da˘gılımlara ¨ozellikle planlama konusunda ing with highly mortality rates (i.e., oncology care). Further tercih edilmemektedir. Aynı zamanda kurulan sim¨ulasyon studies should incorporate cost dynamics into the efficiency modelinde de, girdi parametresi karma da˘gılımlar pek kul- analysis. lanılmamaktadır. (Veronica & Bauer, 2016). Bunun se- 2. Evaluating Service Innovations To Alleviate Pres- bebi karma modellerin parametre tahmininde ki¸si odaklı sures In The Management Of Patients With Long oldu˘guyanılgısıdır (Bergman & Magnusson, 1997). Fakat Term Conditions Through System Dynamics Mod- ¸calı¸smalar talep tahmininde karma da˘gılımların olduk¸ca iyi bir elling uyum g¨osterdi˘gini ortaya koymu¸stur.Prosed¨urler¨o˘grenildi˘gi zaman uygulaması olduk¸ca kolay olan bu yakla¸sımla aynı G¨ozdemDural-sel¸cuk grup i¸cerisindeki farklı k¨umeler ba¸sarılı bir ¸sekilde tem- Christos Vasilakis sil edilebilir ve bu sayede sistem daha rahat bir ¸sekilde y¨onetilebilir. Orne˘gin,bir¨ hastanede ortalama kalı¸s s¨uresi Developed countries are struggling with an ageing popula- tespit edilmek istendi˘ginde, ayakta tedavi olan ile yatan tion and its spillover effects on health and care services. One hastaların kalı¸ss¨uresininfarklı da˘gılımlara sahip olması sebe- of the reasons is that changes in population structure as biyle karma da˘gılımkullanılması talep tahmini performansını well as other contributing factors such as changes in peo- olumlu y¨ondeetkileyecektir. B¨oylecehem ekonomik hem ples’ lifestyles tend to increase the number of people with de sosyal a¸cıdanavantaj sa˘glanacaktır.Karma da˘gılımlarda long term conditions. The management of long term condi- veri setinin olu¸stu˘guda˘gılımların t¨ur¨uve sayısı bilinmemesi tions (e.g. glaucoma, Type 2 diabetes mellitus, high blood en ¨onemli problemdir. Bu sebeple bile¸sen sayısının be- pressure, atrial fibrillation, etc.) necessitates periodical and lirlenmesi i¸cin bilgi kriteri analizinin de yapılması gerek-

73 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

lidir (Bozdo˘gan, 1994). Bile¸sen sayıları bilinen karma talle¸smenin ¨onemive etkileri her ge¸ceng¨undaha da art- da˘gılımlıveri setinin parametre tahminleri ¸ce¸sitliy¨ontemler maktadır. Hizmet sekt¨or¨un¨unlokomotifi konumundaki sa˘glık kullanılarak yapılabilir. Bile¸sen sayısı tahmini i¸cin olasılık sekt¨or¨ude dijitalle¸smes¨urecii¸cerisindeyer alan bir konum- yo˘gunlukfonksiyonları, Q-Q grafikleri, loglikelihood de˘geri, dadır. I¸cinde˙ bulundu˘gumuzCovid-19 pandemi s¨urecinin Akaike bilgi kriteri (AIC) ve Bayesci Bilgi Kriteri (BIC) de etkisiyle sa˘glıktadijitalle¸smehızla geli¸smekteve b¨uy¨uk de˘gerlerikullanılır (C¸alı¸s,2005). Parametre tahminindeyse ¨onemta¸sımaktadır.Bu ¸calı¸smasa˘glıkhizmetleri ve y¨onetim beklenti maksimizasyonu (EM) algoritması en sık kullanılan s¨ure¸clerindedijital d¨on¨u¸s¨um¨un,dijital sa˘glıkalanında d¨ort y¨ontemdir(Dempster, Laird, & Rubin, 1977). Yapılan bu temel konu olan teletıp, e-Sa˘glık,m-Sa˘glık,algoritmik tıp uygulamada Norve¸cGrip vakaları analiz edildi (Veri Kayna˘gı: ve bu konuda kaydedilen son geli¸smelerin,End¨ustri4.0’ ın Google Flu Trends: http://www.google.org/flutrends) Veri sa˘glıksekt¨or¨uneetkilerinin, sa˘glıksekt¨or¨unde yapay zeka 14-11-2004 ile 09-08-2015 tarihleri arasında toplam 561 uygulama ¨orneklerininverildi˘give Covid-19 salgın s¨urecinde hafta kar¸sıla¸sılan grip vakalarından olu¸smaktadır. Haf- dijitalle¸smenin¨onemininvurgulandı˘gıbir ¸calı¸smadır.Anahtar talık olarak kaydedilen 561 veri kesikli olarak kabul edilirse, Kelimeler: Dijital d¨on¨u¸s¨um,sa˘glıktadijitalle¸sme, sa˘glıkta Cullen-Frey grafi˘gineg¨oreverilerin negatif binom ve Pois- otomasyon, End¨ustri4.0, Yapay Zeka, Covid-19. son da˘gılımınauyabilece˘gis¨oylenebilir. Negatif binom, ge- ometrik ve poisson da˘gılımi¸cinverilerin en k¨u¸c¨ukAIC ve BIC de˘gerinesahip olan negatif binom da˘gılımınauydu˘gu SA02 s¨oylenebilir. Fakat χ2 ve Kolmogorov Smirnov testi uygu- ladı˘gımızzaman bu veri setinin test etti˘gimiz¨u¸cda˘gılıma Salı 11:15 - 12:45 SALON 5 da uymadı˘gıtespit edilmi¸stir. Bu noktada karma da˘gılım yakla¸sımıyla verinin daha ba¸sarılı bir ¸sekilde temsil edilip edilemeyece˘gi sorgulanmı¸stır. Ilk˙ olarak parametre tah- mini yapılmaya ¸calı¸sılmı¸stır. Bile¸sensayısı belirlemek i¸cinR 4.5.5 Veri Analiti˘gi5 programından elde edilmi¸s olan AIC, BIC ve loglikelihood de˘gerlerib¨ut¨unle¸sik olarak kullanılmı¸stır. Verilerin bilinen Oturum Ba¸skanı : G¨ulserK¨oksal herhangi bir saf kesikli da˘gılıma uymaması nedeniyle veri- lerin temsili i¸cinkarma da˘gılımyakla¸sımıkullanılmı¸stır.Ver- ilerin kesikli da˘gılım¨ozelli˘gita¸sımasınedeniyle Poisson Mix- 1. Destek Vekt¨orRegresyonu Ve Yapay Sinir A˘gları Ile˙ ture Distribution yakla¸sımının ele alınması d¨u¸s¨un¨ulm¨u¸st¨ur. Makine Arıza Zamanı Tahmini - Gıda I¸sletmesinde˙ Ba¸slangı¸cbile¸sensayıları k=1,2,. . . ,5 olacak ¸sekilde,her bir Bir Uygulama bile¸seni¸cinbe¸sreplikasyon ve her bir replikasyon i¸cin1000 iterasyon yapılarak elde edilen sonu¸clar a¸sa˘gıdakigibidir. Bu Fatma Nur B¨uy¨ukkaynak ¨ sonu¸clara bakarak AIC ve BIC de˘gerlerinin ise en k¨u¸c¨uk Suzan Ozay oldu˘gubile¸sensayısı 3 olarak bulunmu¸stur. Bile¸sensayısı Esra Karaku¸s tespit edildikten sonra EM algoritması ile parametre tahmini Bilal Ervural yapılmı¸stır. Bilinen herhangi bir saf da˘gılıma uymayan veriler, karma da˘gılımyardımıyla temsil edilebilir ve veriyi etkileyen G¨un¨um¨uzdei¸sletmeleretkin bir bakım y¨onetiminini¸sletme fakt¨orlerbu da˘gılımlar yardımıyla tespit edilebilir. verimlili˘gine katkısının ve faaliyetlerini s¨urd¨urebilmek i¸cin temel fakt¨orlerdenbiri oldu˘gununfarkındalı˘gıile hareket et- 4. End¨ustri 4.0 Etkisiyle Sa˘glık Sekt¨or¨unde Dijital mektedir. Gıda end¨ustrisinde¨uretims¨urecibirbirine ba˘glı D¨on¨u¸s¨um birden ¸cok alt makineden olu¸san bir sistem olarak kabul S¸¨olenZengin edilmektedir. Sistemde bulunan herhangi bir makinenin Emel Yontar arızalanması e˘gerikamesi de bulunmuyorsa t¨umsistemin dur- masına sebep olabilir. Gıda sekt¨or¨undebu ani duru¸sların D¨unya genelinde kabul g¨ord¨u˘g¨u¨uzeretarih d¨ort¸ca˘gaayrılır. maliyeti di˘gersekt¨orlerekıyasla daha fazladır. Ortaya ¸cıkan Bunlar sırasıyla Ilk˙ C¸a˘g,Orta C¸a˘g,Yeni C¸a˘gve 1789’da makine arızası sonu¸cları, sistemin toplam i¸sletme maliyeti Fransız Devrimi ile ba¸slayan ¸su an i¸cinde bulundu˘gumuz ¨uzerinde g¨ozardı edilemez bir etkiye sahiptir. Y¨onetimbir Yakın C¸a˘g. Ancak son yıllarda bilgisayarın ve internetin makinenin arıza zamanını do˘grutahmin edebilirse, arızaları hızlı geli¸siminin de etkisiyle, hızlı yayılan bilginin etkisiyle ¨onlemeki¸cinuygun bakım planlanabilir ve ger¸cekle¸stirilebilir. bazı bilim adamları ve tarih¸cilere g¨oreyeni bir ¸ca˘gagiri¸s Arıza zamanının do˘grutahmini ¨uretimplanlaması, bakım yaptık. Bu ¸ca˘gise ”Bilgi C¸a˘gı”,”Bilgisayar C¸a˘gı”ya da planlaması, g¨uvenilirlik analizi gibi bir¸cok s¨ure¸cte kritik ”Internet˙ C¸a˘gı”isimleri ile anılmaktadır. C¸a˘gayrımlarında ¨onemesahiptir. Olu¸sabilecekarızanın ¨oncedentahmini, ke- kesin ¸cizgiolmamakla beraber insanlı˘gınt¨um¨un¨uetkileyen stirimci ve ¨onleyici bakımın daha do˘gru bir ¸sekilde pro- bazı kilometre ta¸sları temel alınmaktadır. Internet˙ sayesinde gramlanmasına yol a¸cacakve sermaye yo˘gunorganizasyon- i¸cinegirdi˘gimizdijitalle¸sme de hen¨uzbir ¸ca˘gayrımı olarak larda kullanıldı˘gındaverimlili˘ginartması, maliyetlerde azalma kabul g¨ormemi¸solsa da hayatımızı ¸coketkiledi˘gi¸s¨uphesizdir. ve kˆarınartmasıyla sonu¸clanacaktır. Bu ¸calı¸smada kestir- Peki dijitalle¸smenedir? Dijitalle¸sme;sahip olunan bilgilerin imci bakım planlamasında kullanılmak ¨uzere arıza zaman- ve kaynakların bilgisayar tarafından okunacak hale getiril- larını tahmin etmek i¸cinmakine ¨o˘grenmesiy¨ontemlerikul- erek dijital ortama aktarılmasıdır. End¨ustri4.0’ ın da etk- lanılmı¸stır. Gıda i¸sletmesindeger¸cekle¸stirilenbu ¸calı¸smada; isiyle t¨umd¨unya ve ¨ulkemiz bir dijital d¨on¨u¸s¨ums¨urecinin se¸cilen hat ¨uzerindemeydana gelen arızalara ait bir yıllık i¸cindedir. Toplumda, ¨uretim ve hizmet sekt¨or¨unde diji- veri elde edilmi¸stir. Meydana gelen arızanın g¨unve saatini

74 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

i¸cerenbu veriler kullanılarak arızalar arası ge¸cens¨urehesa- bina i¸ci merdiven kullanımı ve hijyenik makine kullanım planmı¸sve model girdisi olarak k¨um¨ulatif arıza zamanları kul- ve bakım operasyonları ger¸cekzamanlı izlenerek kural dı¸sı lanılmı¸stır.Tahmin y¨ontemiolarak Yapay Sinir A˘gları (YSA) hareketler otomatik olarak tespit edilmekte ve yetkili birim- ve Destek Vekt¨or Regresyon (DVR) y¨ontemlerikullanılmı¸stır. lerdeki ki¸silere bildirim olarak iletilmektedir. Tarihsel olarak Tahmin do˘grulu˘gunuartırmak amacıyla optimal parametre ihlal tipine g¨orekayıt altına alınan bu vakalar, kurumda k¨umesinielde etmek i¸cindeney tasarımı ger¸cekle¸stirilmi¸stir. I¸sSa˘glı˘gıve˙ G¨uvenli˘gikonusunda raporlama ve kurum i¸ci Tahmin performansı Ortalama Mutlak Y¨uzde Hata (MAPE) yapılan e˘gitimuygulamaların etkinli˘ginin¨ol¸c¨ulmesii¸cinveri ve Ortalama Hata Kareleri Toplamı K¨ok¨u(RMSE) ¨ol¸c¨utlerine sa˘glamaktadır. Geli¸stirilen ger¸cek zamanlı akıllı sistemin g¨orede˘gerlendirilmi¸sve y¨ontemlerbu performans ¨ol¸c¨utlerine asıl amacı insan sa˘glı˘gınınkorunması, kayıpların ¨onlenmesini g¨orekar¸sıla¸stırılmı¸stır. C¸alı¸sma sonu¸cları, ¨onerilen model- destekleyici bir sistemin geli¸stirilmesiolup bu kapsamda kul- lerin bir sonraki arıza zamanının tahmininde tatmin edici lanılan algoritmalar sunulmu¸sve sistemin etkinli˘gige¸cerlilik bir performans g¨osterdi˘gini g¨ostermektedir. Elde edilen testleri ile g¨osterilmi¸stir. sonu¸clar i¸sletmenin makine arıza zamanının tahmininde 4. Kategorik Yanıta Sahip Tasarım Parametresi Eniy- y¨ontemlerinperformansının olduk¸cayakın oldu˘gunuancak ilemesi I¸cinYeni˙ Bir Metot YSA’nın DVR’ye g¨oredaha ba¸sarılı oldu˘gunug¨ostermi¸stir. Pınar Erdo˘gan 2. The Affect Of Covid-19 Pandemic On The Univer- G¨ulserK¨oksal sity Preferences Of Applicants In Turkey Leman Esra Dolgun Ay¸seCilacı Tombu¸s Onder¨ Tombu¸s Bir ¨ur¨unveya s¨urecingirdi, s¨ure¸cveya ¸cevrefakt¨orlerindeki Abbas D¨undar de˘gi¸skenli˘gekar¸sıduyarsız en iyi parametre de˘gerlerinielde etmek ¨onemlibir tasarım problemidir. Bu nedenle, bir¸cok end¨ustriyel organizasyon robust parametre tasarımını kul- University education in Turkey is regulated by Council of lanmaktadır. S¨urekliyanıta sahip kalite karakteristiklerinin Higher Education (CoHE/YOK)¨ YOK¨ and applicants are tasarım parametre eniyilemesi i¸cinlitert¨urdebir¸coky¨ontem placed according to a Central Selection and Placement Exam. bulunurken, sıralı kategorik yanıta sahip kalite karateristik- More than 2 million candidates applied for the central exam leri i¸cin daha az ¸calı¸smaya rastlanmaktadır. Bu ¸calı¸sma, and more than 600000 students have been placed to differ- sıralı kategorik yanıt veren ¨ur¨unve s¨ure¸clerintasarım parame- ent universities in 81 cities. In this study we have examined trelerinin robust seviyelerinin bulunması i¸cinyeni bir y¨ontem how Covid-19 pandemic has affected the city preferences of ¨onermektedir. Bir¸cokyakla¸sım, yanıt kategorik oldu˘gunda students who have been placed. We examined the statistical konum ve da˘gılım¨ol¸c¨us¨uolarak beklenen de˘gerve varyans data of more than 10000 different programs. The home city kullanmaktadır. Ancak, numerik veriler i¸cin kullanılan bu of the students who have been accepted to a program was ¨ol¸c¨uler kategorik verileri ¨ozetlemek i¸cin anlamlı de˘gildir. analyzed and it was compared with the city preferences of Geli¸stirilen y¨ontem, sıralı kategorik veriler i¸cin ¨onerilmi¸s students in previous years to estimate the affect of Covid-19 olan ortanca de˘ger ve sıralı varyasyon katsayısını (COV) Pandemic on the mobility preferences of year 2020 appli- sırasıyla konum ve da˘gılım¨ol¸c¨us¨uolarak kullanmaktadır. Be- cants. The study concentrates on the undergraduate edu- lirli parametre de˘gerlerindeyanıtın ortanca de˘gerve COV cation including two year vocational schools and 4-6 year ¨ol¸c¨ulerinimodellemek i¸cinExtreme Gradient Boosting (XG- licence education which are subject to Central Placement Boost) algoritması kullanılmı¸stır. Eniyi parametre de˘gerleri Exam. The data are obtained from the public resources such bu iki ¨ol¸c¨ui¸cinkarar vericinin tercihleri dikkate alınarak belir- as CoHE/YOK.¨ lenir. Onerilen¨ y¨onteminuygulaması literat¨urde sıklıkla kul- 3. Ger¸cekZamanlı Akıllı I¸sSa˘glı˘gıVe˙ G¨uvenli˘giSis- lanılan bir ¨ornek¨uzerinde g¨osterilmi¸stir. temi Orhan Dengiz SA02 Salı 11:15 - 12:45 SALON 6 End¨ustriyel tesis ve fabrikalarda zaman zaman ¸calı¸sanların yaralanmaları ve hatta ¨ol¨umleriile sonu¸clanabileni¸skazaları ya¸sanmaktadır. I¸syerinde˙ meydana gelebilecek olan bu kazalar, i¸ssa˘glı˘gıve g¨uvenli˘giile ilgili kural ve kaidelere uyu- 4.5.6 Uretim¨ Y¨onetimi2 mun sa˘glanmasıile azaltılabilir veya ¨onlenebilir. End¨ustriyel tesis ve fabrikalarda, ¸calı¸sanların g¨uvenli˘giile ilgili olu¸sturulan Oturum Ba¸skanı : Durdu Hakan Utku kural ve kaideler end¨ustriyel tesislerin tipi ve sekt¨or¨uneg¨ore ¨ozelle¸stirilmi¸s oldu˘gu gibi, tesis tipinden ba˘gımsız olarak ¨ ¨ genel uygulanması gereken kuralları da kapsamaktadır. Bu 1. Bakiye Sipari¸sliC¸ok D¨onemliC¸ok Ur¨unl¨u Uretim ¸calı¸smada, gıda sekt¨or¨unde faaliyet g¨osteren bir fabrika Planlama Problemi: C¸imento Sekt¨or¨uUygulaması yerle¸skesinde nesnelerin interneti (IoT) platformu ve ka- Rana Duygu Alkurt palı devre IP kamera sistemi kullanılarak yapay zeka al- Amine Esin Akta¸s goritmaları ile ger¸cek zamanlı bir I¸s˙ Sa˘glı˘gı ve G¨uvenli˘gi Gizem Darı izleme ve uyarı sistemi End¨ustri 4.0 uygulaması olarak Sena Saygın geli¸stirilmi¸stir. Geli¸stirilen sistemde yaya ge¸cidi kontrol¨u, Zeynep Sena Ince¸cam˙

75 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Cihan Tu˘grulC¸i¸cek dalanılmı¸stır. Sonu¸colarak, i¸sletmedeger¸cekle¸stirilens¨ure¸c iyile¸stirmeleri sonucunda delik delme prosesinde kullanılan personel sayısı 4 operat¨orden1 operat¨ored¨u¸s¨ur¨ulm¨u¸s ve Bu ¸calı¸sma, ¸cimento ¨uretimi yapılan bir fabrikanın i¸slems¨uresindeyakla¸sık% 40 iyile¸stirmesa˘glanmı¸stır.Ayrıca ¨uretim ve envanter planlama faaliyetlerini iyile¸stirmeyi g¨unl¨uk¨uretimmiktarında da artı¸ssa˘glanmı¸stır. Bu ¸calı¸sma, ama¸clamaktadır. Fabrikada talep-yo˘gun d¨onemlerde 1139B411802366 proje numarası ile TUB¨ ITAK˙ 2209-B kap- artı¸s g¨osteren bakiye sipari¸slerden kaynaklı maliyetlerin samında desteklenmi¸stir. azaltılması amacıyla ¸cok-d¨onemli¸cok-¨ur¨unl¨u¨uretimve en- vanter planlama i¸cinkarma tamsayılı programlama modeli geli¸stirilmi¸stir. Model ile hammadde nakliye, yarı-mamul 3. Analitik Yakla¸sımların Uygulanarak Makine Yerle¸siminin Belirlenmesi: Bir Y¨uksek Basın¸clı ¨uretim,¸cimento¨uretimve depolama maliyetlerinden olu¸san ¨ toplam maliyeti enk¨u¸c¨uklemek i¸cin ¨uretim ve depo kap- D¨ok¨um Ureticisinde Uygulama asiteleri g¨oz ¨on¨unealarak fabrikanın yıllık ¨uretimve en- Simge Nur Ta¸skın vanter planları belirlenmi¸s;firmanın mevcut operasyonlarına K¨ubra Ozen¨ kıyasla toplam maliyetlerde %6.8, bakiye sipari¸slerde%85.5 Ismet˙ D¨onmez iyile¸stirme sa˘glanmı¸stır. Uretimde¨ darbo˘gazaneden olan Muratcan Oz¸celik¨ yarı-mamul ¨uretimininartırılması i¸cinyeni makine alımı ve O˘guzEmir talep-yo˘gund¨onemlerdeyarı-mamul¨unfason ¨uretimyoluyla T¨ulinAktin tedarik¸cilerden kar¸sılanması olmak ¨uzereiki yeni alternatif incelenmi¸stir. Bu alternatiflerin adil kar¸sıla¸stırılması i¸cin ˙ 20 yıllık bir planlama ufku g¨oz¨on¨unealınmı¸s ve bu ufuk S¸ahin Metal, 1975 yılında Istanbul’da 7.500 metrekarelik bir i¸cin maliyet ve talep tahminleri ile makine alım ve fason alan ¨uzerinde, ba¸staotomotiv ¨ureticileriolmak ¨uzere¸ce¸sitli ¨uretimkararları modele dˆahiledilmi¸stir.Sonu¸colarak, belirli sekt¨orlerey¨uksekbasın¸clıal¨uminyumd¨ok¨umpar¸calar tedarik ¸sartlar altında her iki alternatifin de ekonomik olarak ge¸cerli etmek amacıyla kurulmu¸stur. Tesisin ¨uretimhattında bu- oldu˘gu g¨or¨ulm¨u¸s ve hangi ¸sartlarda iyile¸stirme sa˘glandı˘gı lunan 14 departman ¨uzerinden¸ce¸sitli rotaların takibi net- duyarlılık analizleri ile g¨osterilmi¸stir. Alternatifler toplam icesinde 64 farklı ¨ur¨un¨uretilmektedir.Yıllık 3.000 ton ¨uretim maliyet, bakiye sipari¸sy¨uzdeleri,ortalama envanter miktar- hacmine sahip olan firma, Avrupa ve Uzakdo˘gu¨ulkeleri ba¸sta ları gibi performans g¨ostergeleriile uygulama maliyeti, zaman olmak ¨uzere,kapasitesinin ¨onemlibir b¨ol¨um¨un¨uihra¸cetmek- y¨onetimive uygunluk gibi ¨oznelkriterler baz alınarak Brown- tedir. Otomotiv firmalarına Tier 1 (birinci seviye tedarik¸ci) Gibson metodu ile de˘gerlendirilmi¸s ve bu kriterlerin ¸ce¸sitli olarak direkt par¸catedariki sa˘glamanınyanı sıra, otomotiv a˘gırlıkları altında hangi alternatifin en iyi sonucu verece˘gi sekt¨or¨undekibir¸cokb¨uy¨ukfirmaya da Tier 2 (ikinci seviye belirlenmi¸stir. tedarik¸ci)olarak hizmet vermektedir. G¨un¨um¨uzdeartan rek- abet, de˘gi¸senm¨u¸steritalepleri ve kalite hedefleri, i¸cs¨ure¸clerin 2. Kapı Kilidi Ureten¨ Bir I¸sletmedePoka-yoke˙ Kulla- yeniden yapılandırılması gereklili˘giniberaberinde getirmekte- narak S¨ure¸c Iyile¸stirmeVe˙ Makina Tasarımı dir. Bu kapsamda S¸ahin Metal, departmanlar arası akı¸sıg¨oz ¨on¨undebulundurarak mevcut makine d¨uzenindedepartman- B¨u¸sraBakdaal lar arası mesafeyi en aza indirecek ¸sekilde makine parku- Serap Akcan runu yeniden d¨uzenlemeyiplanlamaktadır. Bu ¸calı¸smanın amacı, analitik yakla¸sımların uygulanarak ideal bir makine Yalın ¨uretimyapısında hi¸cbirgereksiz unsuru barındırmayan yerle¸sim parkurunun belirlenmesidir. C¸alı¸sma, proje ekib- bir ¨uretim sistemidir. Bu ¨uretim sistemi de˘ger akı¸sını inin firma sorumlularıyla toplantısı ve ¨uretimtesisinin zi- arttırarak akı¸s i¸cerisindeki israfları ortadan kaldırmayı yareti ile ba¸slamı¸stır. Ardından ¸calı¸smanınyol haritası plan- ama¸clamaktadır.Yalın ¨uretimdeisraflar; hatalı ¨uretim,fazla lanmı¸s ve veri toplama s¨urecinege¸cilmi¸stir. Bir sonraki ¨uretim,fazla stok, bekleme, gereksiz i¸sler,gereksiz ta¸sıma a¸samada,¨ur¨un sınıflarını belirlemek i¸cinABC Analizi uygu- ve gereksiz hareketler olarak sıralanabilir. Bu ¸calı¸smada lanmı¸stır. Ur¨unlerinyıllık¨ talep miktarı ve satı¸sfiyatları kul- kapı kilidi ¨ureten k¨u¸c¨uk ¨ol¸cekli bir i¸sletme incelenmi¸stir. lanılarak ger¸cekle¸stirilen analiz sonucunda, ¸sirket i¸cinstrate- Incelenen˙ i¸sletmenin ¨uretimalanında katma de˘geriolmayan jik ¨onemta¸sıyan ¨ur¨unsınıfları tanımlanmı¸s ve A sınıfında aktivitelerin varlı˘gınınfarkına varmı¸solmak, ¨uretilen hatalı bulunan ¨ur¨unlerinmevcut ¨uretimhattındaki akı¸sları dikkate ¨ur¨unmiktarının fazla olması, hurda maliyetlerinin y¨uksekol- alınarak ¨ur¨un aileleri olu¸sturulmu¸stur. Ger¸cekle¸stirilen ması ve ¸calı¸smaalanının uygun ergonomik ko¸sullara sahip tanımlamalar sonrasında, en uygun makine yerle¸simine olmamasının ke¸sfedilmesi bu ¸calı¸smanın yapılmasının ne- ula¸smaki¸cinHollier Y¨ontemi’nden faydalanılarak departman- denlerini olu¸sturmu¸stur. I¸sletmenindelik˙ delme prosesinde lar arası akı¸ssıralamasının belirlenmesi hedeflenmi¸stir. Hol- hata ve hurda sayısını azaltarak ¨uretimmiktarını arttırmak lier Y¨ontemi’ninmanuel olarak ve Excel Makro kullanılarak amacı ile yalın ¨uretimtekniklerinden biri olan Poka-Yoke uygulanması sonucunda elde edilen ¸cıktılar kar¸sıla¸stırılmı¸sve kullanılmı¸stır. “Poka” kelimesi; dikkatsizlik, dalgınlık, isten- departmanlar arası akı¸ssıralamasına karar verilmi¸stir. Son meyen hata ve “Yoke” kelimesi de ortadan kaldırma anlamına a¸samadaise, departmanların en uygun yerle¸simd¨uzeninibul- gelmektedir. Poka-Yoke y¨ontemiinsan hatasını en aza in- mak i¸cindepartmanlar arası akı¸sve mesafe parametrelerinin dirgemeyi ve olu¸sabilecek arızalara kar¸sı emniyetli sistem- ama¸cfonksiyonunda bulundu˘gubir karesel atama matem- ler tasarlamayı ama¸clamaktadır. Bu nedenle bu ¸calı¸smada, atiksel modeli geli¸stirilmi¸stir. Onerilen¨ tamsayılı do˘grusal i¸sletmenindelik delme prosesinde kullanabilece˘gibir makine olmayan model, farklı kısıtların ve ama¸c fonksiyonlarının tasarımı yapılarak s¨ure¸ciyile¸stirilmeye ¸calı¸sılmı¸stır. S¨ure¸cte ele alındı˘gı ¸ce¸sitli senaryolar altında, GAMS yazılımının insan etkisini azaltmak amacıyla andon sistemlerinden fay- CONOPT ¸c¨oz¨uc¨us¨unde¸calı¸stırılmı¸stır. Elde edilen sonu¸clar,

76 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

mevcut sistemle kar¸sıla¸stırılmı¸s ve S¸ahin Metal’e makine Bu ¸calı¸smada, Avrupa Ye¸sil Ba¸skenti Od¨ul¨une¨ ¨u¸c defa yerle¸sim tasarımı i¸ciniyile¸stirme¨onerileri sunulmu¸stur. aday adaylı˘gı olan Bursa’daki ye¸sil vatanda¸s profillerinin veri madencili˘gi y¨ontemleri ile ¸cıkarılması ama¸clanmı¸stır. 4. An Application: Improvement Of The Bottlenecks Onceki¨ ¸calı¸smalardan farklı olarak kent sakinlerinin pro- In The Power Steering Manufacturing Department fillerinin ¸cıkarılmasında enerji ve su t¨uketimi verilerinin Of An Automotive Industry Company yanı sıra psikolojik ve davranı¸ssalfakt¨orlerde ele alınarak Durdu Hakan Utku b¨ut¨unsel bir yakla¸sım ¨onerilmi¸stir. C¸alı¸smanın verileri Gizem Suba¸sı Bursa merkez il¸celerinde ya¸sayan 1000 haneden y¨uzy¨uze g¨or¨u¸sme y¨ontemiile toplanmı¸stır. Veri seti karma nite- The importance of why the firms should be more involved in likte oldu˘gui¸ciniki a¸samalık¨umeanalizi ger¸cekle¸stirilmi¸stir. improvement efforts has become more clear nowadays. The Bunun i¸cin k¨umelemeninilk a¸samasında, her katmanında increase in demand has significantly increased the competi- farklı uzaklık ¨ol¸c¨utlerininkullanımına olanak sa˘glayan ¸cok ¨ tion in the market. Firms need to keep pace with changes in katmanlı Oz-¨org¨utlemeli Haritalar (Kohonen a˘gları) kul- order to take part in this competitive market. While these lanılmı¸stır. K¨umelemenin ikinci a¸samasında k-temsilci ve changes are evolving, the companies may not be able to keep hiyerar¸sik k¨umeleme algoritmaları uygulanmı¸stır. Uygun up with technological developments through the production k¨ume sayısının tespitinde ise dahili ge¸cerlilik indekslerine processes. Besides, as a result of this, the employees may ek olarak, Temel Bile¸senlerAnalizi ve parametrik olmayan not be happy with the increasing difficulties in the working perm¨utasyonel ¸cok de˘gi¸skenli varyans analizi (Permuta- conditions. In this context, firms must continuously iden- tional Multivariate Analysis of Variance - PERMANOVA) tify the bottlenecks, investigate the root cause behind them y¨ontemlerindenfaydalanılmı¸stır. PERMANOVA dengesiz ve and develop improving procedures for them. Detecting the az sayıda g¨ozlemi¸cerenk¨umelerde ¸cokde˘gi¸skenli varyans bottlenecks and making the necessary improvements ensures analizinin uygulanmasını m¨umk¨unkılmı¸stır. K¨umelerinyo- the firm accomplish their objectives with minimum effort and rumlanmasında ise betimsel istatistiklere ek olarak karar cost with quality enrichment. In this study, we outline the a˘ga¸cları kullanılmı¸stır. B¨oyleliklehem ye¸sil vatanda¸s pro- bottlenecks and develop a mathematical model for the im- filleri tanımlanmı¸s hem de profillerin ¸cıkarılmasında etkili provement of the bottleneck areas at a power-assisted steer- olan girdi de˘gi¸skenleri belirlenmi¸stir. Analizler sonucunda ing production plant in an automotive company using real bilin¸csizye¸siller,riskli ye¸siller,ekonomik ye¸siller, potansiyel data. In the application, the difficulties in supplying the in- ye¸siller ve israf edenler ¸seklinde be¸s farklı vatanda¸s profili creasing demand in the power steering department are under elde edilmi¸stir. Ye¸sil vatanda¸s profillerinin ¸cıkarılmasında consideration. A bottleneck analysis has been implemented literat¨urdeki¸calı¸smalara benzer ¸sekildeaile ya¸samd¨ong¨us¨u using real data to solve the so-called problem. The Solberg ve oda sayısı gibi bazı sosyo-demografik de˘gi¸skenlerin etk- bottleneck modeling methodology is used in the study. It ili oldu˘gutespit edilmi¸stir. Ayrıca, literat¨urdenfarklı olarak has been shown that this modeling methodology has some biyosantrik-¸cevresel endi¸se ve ¨ozbenlik gibi bazı psikolojik deficiencies at certain points and may not always reach the de˘gi¸skenlerin de profillerin ¸cıkarılmasında etkili oldu˘gubu- most accurate result by just adding a new workbench, and lunmu¸stur. C¸alı¸sma sonucunda, tamamen ye¸sil bir profil the solution can be progressed by adding the lost time. In tespit edilmemi¸stir. Elde edilen profiller, s¨urd¨ur¨ulebilirli˘give this context, the lost time is integrated into the formula to davranı¸sde˘gi¸siminidestekleyici etkili yerel politikaların tasar- solve the problem. Accordingly, the possible causes of the lanabilmesi i¸cingirdi niteli˘gita¸sımaktadır. bottleneck station are found and the lost time improvements 2. A Discussion On Green Deal And Sustainable De- in the bottleneck station are reduced by eliminating these velopment Goals –Examplary Optimization Prob- causes. lem On Agriculture Industry Zeynep Turgay SA02 A DISCUSSION ON GREEN DEAL AND SUSTAINABLE Salı 11:15 - 12:45 SALON 7 DEVELOPMENT GOALS –EXAMPLARY OPTIMIZATION PROBLEM ON AGRICULTURE INDUSTRY United Na- tions and European Commission state in their respective call 4.5.7 S¨urd¨ur¨ulebilirlik 1 for action documents Sustainable Development Goals 2030 (SDG2030) and the Green Deal that the World is no longer Oturum Ba¸skanı : Gizem Halil Utma sustainable and research-driven change is required, and they call for a transformation. Applied research has a strategic position in this research-driven transformation where pol- icy engagement is crucial. As the world population rises 1. Ye¸sil Vatanda¸s Profillerinin Sosyo-demografik, Nature’s critical resources of land, water and air becomes Psikolojik Ve Davranı¸ssalDe˘gi¸skenler Kullanılarak more constrained and Nature’s balance and defense capac- ˙ Veri Madencili˘giY¨ontemleri Ile Ara¸stırılması ity has already been degraded resulting in a higher number G¨ulcanPetri¸cli of biotic hazard occurrences including floods, epidemics, ex- T¨ulin Inkaya˙ treme climate occurrences and droughts with an aggravated G¨ulEmel impact[1]. Main target of European Green Deal is to re- lieve the stress on the natural resources and to solve climate

77 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

and environmental-related challenges whereas main target lerinde ba¸sarıya ula¸smaki¸cinuygun teknolojinin se¸cimive of SDG30 is to preserve social equality and social welfare of sistemin tasarımı kritik bir ¨onemesahiptir. Bu ¨onemden everyone. The indispensable and interlinked five elements yola ¸cıkarak bu bildiride, akıllı tarımda sens¨orteknolojilerini of SDG30 and Green Deal, i.e. people, planet, prosperity, de˘gerlendirmeki¸cindilsel bir ¸cer¸ceve ¨onerilmi¸stir. Sens¨or peace and partnership also alter main perceptions of the sci- teknolojileri, tarımsal sistem ¨uzerindeetkili bir u¸ctan uca entific research including but not limited to: ˆ The impact kontrol sa˘glamaki¸cin ana bile¸senlerden biridir. Teknolo- of any research and innovation initiative shall no longer be jinin de˘gerlendirilmesi i¸cinMARCOS (Measurement of Al- assessed by its economic feasibility but its overall impact on ternatives and Ranking according to the Compromise solu- societal, environmental and economic dimensions. ˆ Dur- tion) y¨ontemineile bir grup karar verme (GKV) yakla¸sımı ing the analysis of societal, economic and environmental im- ¨onerilmektedir. Ayrıca, MARCOS y¨ontemi, farklı sayıda pact the systemic effect and the potential of altering the dilsel de˘gi¸skenlerden olu¸san dilsel setler ile i¸slem yapa- individual economic decisions of the value chain actors and bilme ¨ozelli˘gine sahip olması i¸cin Ikili˙ Dilsel G¨osterim consequently the whole value chain must be carefully consid- (2-tuple linguistic model) ile entegre edilmi¸stir. Ikili˙ ered, thereof policy making has a crucial role in defining the dilsel g¨osterimyakla¸sımı,dilsel hesaplamaların do˘grulu˘gunu right incentives to reach the intended targets[2]. ˆ Sustain- bilgi kaybı olmadan artırır ve sonu¸cların yine dilsel ver- ing sustainability requires improvement in resilience capacity ilerle yorumlanabilmesini sa˘glar. Sens¨or teknolojileri i¸cin of the planet which might have been more severely compro- de˘gerlendirmekriterleri, kapsamlı bir literat¨urtaramasından mised when compared to sustainability. ˆ Responsible re- olu¸sturulmu¸stur. Bu de˘gerlendirme i¸cin on bir adet search and innovation (RRI) and industrialization shall also kriter belirlenmi¸stir. Onerilen¨ metodolojinin bir vaka consider long and medium-term consequences since protect- ¸calı¸smasıda verilmi¸stir. Vaka ¸calı¸smasının sonu¸cları analiz ing worker rights, improving working conditions, strength- edilmi¸stir ve dinamik indekslerin etkisi duyarlılık anal- ening rural development, creation of new jobs with a focus izi ile ara¸stırılmı¸stır. Ayrıca, ikili dilsel g¨osterim ile on circular economy are important elements of a success- b¨ut¨unle¸sikMARCOS metodolojisinin sa˘glamlı˘gınıg¨ostermek ful transformation. This paper focuses on how operations i¸cinkar¸sıla¸stırmalıbir analiz sunulmaktadır. research discipline is affected from this transformation and 4. A Literature Review On Network Design Problems potential research topics related to agricultural industry are In Reverse Logistics/Closed-Loop Supply Chain illustrated. An exemplary multi-criteria optimization problem on SDG12-Ensure sustainable consumption and production Gizem Halil Utma patterns will also be presented. Semra Tunalı 3. C¸ok Kriterli Karar Verme Yakla¸sımıyla Akıllı Parallel to the increasing world population and growing and Tarımda Teknoloji Incelemesi˙ varying needs of consumers, the rate of consumption has in- Deniz Uzt¨urk creased a lot over the years. More consumption, in turn, puts G¨ul¸cinB¨uy¨uk¨ozkan pressure on manufacturers to produce more to satisfy ever- increasing consumer demand. Although production never G¨un¨um¨uzde bilim, End¨ustri 4.0 teknolojileriyle ilgili yeni ends, there is an end to our planet’s resources. Traditionally, e˘gilimlerin durumunu yansıtmaya ¸calı¸smaktadır. Ayrıca, the “take-use-dispose” model dominates our world, where bu e˘gilimler d¨ong¨usel bir ekonomiye ula¸smanın temel the finite raw materials are turned into finished goods, and sa˘glayıcıları olarak da kabul edilmektedir. D¨ong¨uselekonomi after their useful lives, they are thrown away. The data shows ise geleneksel sıralı ¨uretim,kullanım ve imha s¨ureciyerine that Organization for Economic Co-operation and Develop- d¨on¨u¸s¨um¨u,atık azaltımı ve yeniden kullanımı esas alan bir ment (OECD) countries alone generated 1,79 billion tons yakla¸sım olarak kar¸sımıza ¸cıkmaktadır. Geli¸sen teknolojil- of municipal waste in 2017, and this amount keeps increas- erle birlikte lineer bir ekonomiden d¨ong¨uselbir ekonomiye ing all around the world. With the growing awareness of ge¸cmeki¸cinelimizde bulunan sa˘glayıcılar artmı¸sve bu artı¸s environmental issues, economic reasons, and various govern- ile bilim insanları d¨ong¨uselekonomide geli¸senteknolojilerin mental legislations, there is a shift towards a more sustain- y¨or¨ungesini modellemek ve anlamak i¸cin ara¸stırma yap- able economic model which aims to meet the needs of the maya ba¸slamı¸stır. Karar verme metodolojileri, gelecek- present without compromising the ability of future genera- teki konuları anlamak i¸cin faydalı ara¸clardan biri olarak tions to meet their needs. This shift increased the atten- kar¸sımıza ¸cıkmaktadır. C¸ok kriterli karar verme (C¸KKV) tion of both practitioners and academicians on “green con- y¨ontemleri, geli¸sen teknolojileri de˘gerlendirmek ve incele- cepts” such as reverse logistics (RL) and closed-loop supply mek i¸cinyardımcı ara¸clar olarak kabul g¨ormektedir. Ileriye˙ chain (CLSC) and their proper network design. Unlike the d¨on¨uk¸cok¨ozellikli karar verme (Prospective multi-attribute traditional forward supply chain (SC) that aims to produce decision-making- PMADM), C¸KKV yakla¸sımlarının bir alt and distribute the finished goods to the end customers to b¨ol¨um¨ud¨ur. Gelecekte, de˘gi¸sen¸sartlar altında daha tutarlı meet the demand by including all possible chain members, ve ¨ong¨or¨ulebilirkararlar ve de˘gerlendirmeler sa˘glamaktadır. reverse logistics (RL) starts from the end-user and aims to D¨ong¨usel ekonomi kapsamında, teknoloji de˘gerlendirmesi account for end-of-life (EOL) goods in the most environmen- i¸cinbu bildiride odaklanılan alan tarım end¨ustrisidir. Akıllı tally sustainable way. These EOL products are recovered by tarım yakla¸sımları, End¨ustri4.0 teknolojilerinin geleneksel using appropriate product recovery methods such as recy- tarıma girmesiyle b¨uy¨uk bir ivme kazanmı¸stır. End¨ustri cling, remanufacturing, refurbishing, and repairing, or they 4.0 teknolojilerinin yeni uygulama ve yakla¸sımları sayesinde are disposed of properly. The integration of forward and hala geli¸smekteolan, geni¸sbir alandır. Akıllı tarım sistem- reverse supply chains yields to the development of CLSC.

78 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

The operational profitability of the supply chains and the be obtained from the PHES transformation. We conduct nu- financial success of the product recovery activities are re- merical experiments with data-calibrated time series models lated, and an essential issue in this context is to have an and observe that the PHES system provides a greater benefit effective and efficient supply chain infrastructure with an under more limited streamflow conditions or more frequently optimal network design. The main goal in network design observed negative prices. problems is to manage the product flow in an SC by fo- ˙ cusing on the existing and potential entities and their inter- 2. Kırsal Kesim Elektrifikasyonu I¸cin Sabit Ve actions. To this end, various issues such as the location, De˘gi¸sken Maliyetli Tesislerin D¨uzlemselYer Se¸cimi capacity, and the number of facilities, the recovery tech- Problemi nology to employ in a facility and, transportation quantities Beste Akba¸s between the supply chain members are considered in the net- Selin Kocaman work design context. This study presents a literature review on network design problems in RL/CLSC. Particularly, the ar- C¸alı¸smamızda iki farklı merkezi olmayan enerji sistemi g¨oz ticles published in scientific journals between 2010 - January ¨on¨unealınmı¸solup, kırsal b¨olgelerin kalkınması amacıyla ye- 2021 and available on the Web of Science research plat- nilenebilir enerji tesislerinin d¨uzlemselyer se¸cimive atan- form are reviewed. To identify current research directions, ması problemi sunulmu¸stur. Problemde de˘gerlendirilmeye these articles are classified and analyzed according to the alınan merkezi olmayan se¸cenekler mikro-¸sebeke ve nano- network configuration, decision variables (strategic, opera- ¸sebeke enerji sistemleridir. Mikro-¸sebekeler birden fazla tional, tactical), time horizon (single/multi-period), product meskene b¨uy¨uk ¨ol¸cekli tek bir tesis ile hizmet verirken, (single/multi-product), the objective function (single/multi- nano-¸sebekeler yalnızca bir meskene hizmet verebilen k¨u¸c¨uk objective), inclusion of uncertainty, methodology and appli- boyutlu sistemlerdir. Mikro-¸sebekelerden hizmet alan cation area (fictitious/real-life case). Finally, based on this meskenler, enerji ¨uretimtesisine d¨u¸s¨ukvoltajlı kablolar ile comprehensive review study, future research directions are ba˘glanmaktadır. Ancak, bu kabloların uzunlu˘gu voltaj suggested. d¨u¸s¨um¨uve enerji kaybı gibi teknik kaygılar sebebiyle be- lirli mesafe e¸sikleri ile sınırlandırılmı¸stır. Problem farklı ¨ol¸ceklerdeki tesislerin a¸cılma maliyetleri ile hane ve tesis SA02 arasındaki ba˘glantıları sa˘glayan kablo maliyetleri toplamını en Salı 11:15 - 12:45 SALON 8 k¨u¸c¨ukleyecek ¸sekildemodellenmi¸stir.Ayrıca, kullanılacak ye- nilenebilir enerji teknolojisine ba˘glıolarak de˘gi¸sebilenmaliyet yapısının modellenebilmesi i¸cinama¸cfonksiyonuna de˘gi¸sken maliyet bile¸seninin de dahil edildi˘gi¨u¸c farklı form¨ulasyon 4.5.8 Elektrik G¨u¸cSistemleri I¸cinY¨oneylem˙ olu¸sturulmu¸stur. Problemin ¸c¨oz¨um¨u i¸cin karesel sınırlı Ara¸stırması karı¸sıktamsayı programlama modeli ile altı sezgisel metot ¨onerilmi¸stir. Geli¸stirilen sezgisel metotlar hem deneysel Oturum Ba¸skanı : Selin Kocaman ¨orneklerhem de Sahra-altı Afrika b¨olgesindense¸cilmi¸sger¸cek ¨ornekler¨uzerindetest edilmi¸stir. Farklı yerle¸sim d¨uzenine sahip bu ¨ornekler¨uzerinde sezgisel metotların kar¸sıla¸stırmalı analizi yapılmı¸stır. 1. The Benefit Of Transforming Cascade Hydropower Stations Into Pumped Hydro Energy Storage Sys- 3. Saatlik Taahh¨ut Kararlarının R¨uzgˆar Enerjisi tems Ureticilerinin¨ Kˆarlılı˘gı Uzerindeki¨ Etkisi Parinaz Toufani Ece C¸i˘gdemKarakoyun Emre Nadar Harun Avcı Selin Kocaman Selin Kocaman Emre Nadar We evaluate the potential benefits of retrofitting existing conventional cascade hydropower stations (CCHSs) with re- Bu ¸calı¸smada, end¨ustriyel bir batarya ile desteklenen bir versible turbines so as to operate them as pumped hydro r¨uzgˆar ¸ciftli˘gi i¸cin enerji ¨uretimi, depolama ve taahh¨ut energy storage (PHES) systems. We consider a CCHS with problemi ¸calı¸sılmı¸stır. Bu problemde saatlik taahh¨utlerve two reservoirs at different altitudes where energy can be gen- ¨odemelerlei¸sleyen bir elektrik piyasası ele alınmı¸stır. Enerji erated by releasing water from the upper reservoir to the sisteminin operat¨or¨uher d¨onemder¨uzgˆar¸ciftli˘ginde ne kadar lower reservoir or from the lower reservoir to the stream bed. enerji ¨uretilece˘gi, bataryaya ne kadar enerji doldurulaca˘gı Utilizing a reversible turbine between the cascading reser- veya bataryadan ne kadar enerji bo¸saltılaca˘gıve piyasaya ne voirs, one can transform this CCHS into a PHES system in kadar enerji satılaca˘gıveya piyasadan ne kadar enerji satın which energy can be stored by pumping water from the lower alınaca˘gıkararlarını verir. Bu kararlar do˘grultusunda op- reservoir to the upper reservoir. We model this problem as erat¨ortaahh¨ud¨un¨uger¸cekzamanlı olarak yerine getirilmez a stochastic dynamic program (SDP) under uncertainty in ise, taahh¨utedilen ve ger¸cekle¸senenerji miktarları arasındaki the streamflow rate and electricity price in a market setting farka g¨orede˘gi¸senbir ceza bedeli ¨odemektedir.R¨uzgˆarhızı where the electricity price can be negative. We analytically ve elektrik fiyatlarındaki belirsizlikler altında bu problem bir derive an upper bound on the profit improvement that can Markov Karar S¨ureciolarak form¨uleedilmi¸stir.R¨uzgˆarhızı ve

79 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

elektrik fiyatı ger¸cekverileri toplanmı¸sve verileri temsil ede- We study control problems of three-station production lines. cek en uygun zaman serisi modelleri belirlenmi¸stir. Sistem The general setting considers ample raw-material supply, in- bile¸senlerinin ve dengesizlik fiyatlandırma parametrelerinin termediate buffers between stations and a finished goods belirsizlik altındaki sistem operasyonları ve kˆarları ¨uzerindeki buffer with no capacity restrictions. Demands for finished etkisi, elektrik fiyatlarının pozitif ve negatif de˘gerleraldı˘gı goods are generated according to a Poisson process, and durumlarda incelenmi¸stir. those who cannot immediately be satisfied are lost. The ob- jective is to find an optimal control policy that minimizes 4. Konutlarda Talep Tarafı Katılımının Esnekli˘gini long-run average system cost composed of holding and lost ˙ De˘gerlendirmek I¸cinG¨urb¨uzEniyileme Yakla¸sımı sales costs. Based on the Markovian structure of the prob- Meltem Peker lem, a dynamic programming formulation is developed, and minimum system cost is obtained via a value iteration al- gorithm. The basic model of the three-station system con- Konutlarda talep tarafı katılımı uygulaması, konutların elek- sists of single machines with Exponential processing times. trik enerjisi talebini azaltarak ya da talebi ba¸ska za- Furthermore, we examine more complex scenarios such as man dilimine kaydırarak, y¨uksektalebin da˘gıtımsistemleri failure, rework, or repair occurrences considering two-phase ¨uzerindeki negatif etkilerinin azaltılmasında ¨onemlirol oy- Coxian processing times. A two-phase Coxian random vari- namaktadır. Talep tarafı katılımı ile olu¸sanesneklik, talep able has independent Exponential stages, and there is a cer- tarafı toplayıcıları aracılı˘gıyla,kendi karlarını artırmak ve g¨u¸c tain visiting probability from phase one to phase two. On sistemlerinde yer alan di˘gerpayda¸slara (Orn:¨ da˘gıtımsistemi the other hand, due to the curse of dimensionality, alterna- operat¨orleri) hizmet sa˘glamaki¸cinkullanılmaktadır. Bununla tive approaches have become prominent. Thus, an easy to birlikte, talep tarafı katılımcısının fazla olması ve konutların apply alternative policy is proposed. It is observed that the enerji t¨uketimindeki belirsizlikler, talep tarafı toplayıcılarının proposed policy performs near-optimal for models with two- operasyonel ve planlama kararları ¨uzerinde¨onemlibir rol phase Coxian processing times at moderate values of the oynamaktadır. Bu ¸calı¸sma, t¨uketici davranı¸sından kay- demand rate. The average optimality gap is calculated as naklanan konut t¨uketimindeki belirsizli˘giele almakta ve bu less than 3% in numerical experiments conducted with 180 belirsizli˘gin talep tarafı toplayıcı kararları ¨uzerindeki etk- instances. For the basic model with Exponential process- isini incelemektedir. Problemde, t¨uketici davranı¸sından kay- ing times, the performance of the proposed policy alternates naklanan konut t¨uketimindeki belirsizlik, konutlardaki ciha- depending on the demand rate and production rates of ma- zların ¸calı¸sma ¸sekilleri ve da˘gıtım¸sebekesi kısıtları e¸s za- chines. The performance of the proposed policy deteriorates manlı olarak ele alınmı¸stır. Bu belirsizliklerin talep tarafı in cases with lower demand rates. For such cases, a modified toplayıcıların kararları ¨uzerindekietkisini analiz etmek i¸cin version of the alternative approach is developed to improve iki farklı talep toplayıcı hedefi (toplam elektrik maliyetinin the performance. en aza indirilmesi ve puant talebin en aza indirilmesi) be- lirlenmi¸sve problem i¸ciniki-a¸samalıg¨urb¨uzeniyileme mod- 2. Geri D¨on¨u¸sAkı¸slarının Kullanımdaki Ur¨unSayısına¨ eli olu¸sturulmu¸stur. Ilk˙ a¸samadatalep tarafı uygulamasına Ba˘glıOldu˘guC¸ok Katmanlı Kapalı D¨ong¨uTedarik katılan konutların ¸sebeke ¨uzerindekiyerleri belirlenmi¸sve ik- Zincirinde Kam¸cıEtkisinin Analizi inci a¸samadada belirsizliklerin ger¸cekle¸smesineg¨oreayarlan- Can Ayt¨ore abilen cihaz ¸cizelgelerine ve a˘g ¨uzerindekig¨u¸c akı¸s mik- Aybek Korugan ¨ tarlarına karar verilmi¸stir. Onerilen model, s¨utun-ve-kısıt G¨onen¸cY¨ucel t¨uretme algoritması kullanılarak ¸c¨ozd¨ur¨ulm¨u¸st¨ur. Farklı parametreler ile elde edilen sonu¸clar, konutlardaki potan- K¨ureselle¸smenin yaygınla¸stı˘gı d¨unyada, nihai t¨uketicilerin siyel esneklik miktarı, t¨uketim profilindeki de˘gi¸simlerve talep ola˘gan¨ust¨uihtiya¸cları ancak yeni ¨uretiminte¸svikedilmesiyle tarafı katılımına katılan konutların sayısı ve a˘g¨uzerindeki kar¸sılanmaya ¸calı¸sılmaktadır. Uretim¨ s¨ureciboyunca sermaye da˘gılımıa¸cısındande˘gerlendirilmi¸stir. ve i¸sg¨uc¨ugibi kaynakların yanı sıra hammadde, su ve enerji gibi temel do˘galkaynaklara olan ihtiya¸cda ¨onemli¨ol¸c¨udeart- maktadır. B¨oylelikle end¨ustrive toplumun, sınırlı do˘galkay- SA02 nakların ¨onemini kavradıkları, daha ¸cevrecive s¨urd¨ur¨ulebilir Salı 11:15 - 12:45 SALON 9 ¨uretim s¨ure¸clerini benimsedikleri bir a¸samaya evrilmekte- dir. Ur¨unkurtarmayı¨ faydalı bir i¸s se¸cene˘giolarak g¨oren ¸sirketler, operasyonel s¨ure¸clerinioptimize ederek ve devlet d¨uzenlemelerineuyarak daha rekabet¸cibir konumda yer al- 4.5.9 Rassal S¨ure¸cler2 maktadırlar. Yeniden ¨uretim,geri d¨on¨u¸slerinde˘geriniartırma kabiliyeti ile ¨ur¨unkurtarma se¸cenekleri arasında en ¸cekici Oturum Ba¸skanı : Barı¸sBalcıo˘glu olanı olarak g¨or¨ulmektedir.Ancak, geri d¨on¨u¸slerinzamanla- ması, miktarı ve kalitesindeki belirsizlik, kapalı d¨ong¨utedarik zincirlerinde ¸ce¸sitli zorluklara yol a¸cmaktadır.Bu ¸calı¸smada, tek tip ¨ur¨untalebinin, yeni ¨ur¨unlerin¨uretilmesive/veya geri 1. Control Of Three Station Serial Production Lines d¨onenkullanılmı¸s¨ur¨unlerinyeniden ¨uretilmesiile kar¸sılandı˘gı, Ozg¨unY¨ucel¨ bir hibrit ¨uretim/yeniden ¨uretimsistemini, periyodik inceleme Onder¨ Bulut sistemi (r, S) altında s¨ure¸cbazlı ayrık olay sim¨ulasyon modeli ile analiz ediyoruz. Hibrit tedarik zincirlerinde envanter ye-

80 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

nileme sisteminin verimli kullanımı ¨ozellikle¨onemlidir¸c¨unk¨u hybrid production system and allows continuous control of bu t¨ursistemlerde, belirsizliklerin daha y¨uksekolması ne- the production. This environment aims to possess flexibil- deniyle geleneksel tedarik zincirlerine g¨orebeklenenden daha ity in terms of the desired scope allowing different types of y¨ukseksapmalar g¨ozlemlenir. Tedarik zincirinde katmanlar dynamics and various levels of information. arası yukarı y¨ondeverilen sipari¸sler,artan sipari¸sde˘gi¸skenli˘gi (yani, kam¸cıetkisi) potansiyeline sahiptir. Hibrit sistemlerde 4. Pricing In Priority Service With Correlated Strate- temel hedef, ¨omr¨ubiten ¨ur¨unleritoplama kanalları aracılı˘gıyla gic Customers ters tedarik zinciri faaliyetlerine yeniden kazandırmaktır. Ka- Zeynep G¨ok¸ce I¸slier˙ palı d¨ong¨u tedarik zincirlerinde, geri d¨on¨u¸sleri beklenen- Refik G¨ull¨u den d¨u¸s¨ukveya fazla tahmin edildi˘ginde,t¨umkatmanlarda kademeli bir etkiye yol a¸ctı˘gından,d¨on¨u¸sleri¸cinuygun tah- Service systems are generally queuing type systems because minleme metodunun kullanılması kritik ¨onemesahiptir. Mev- there are a limited number of service providers but many cus- cut literat¨urden farklı olarak, talep ve d¨on¨u¸slerin tama- tomers. Therefore, many service systems include queues that men ili¸skili oldu˘gunu varsayıyoruz ve geri d¨on¨u¸s oranını, bring the displeasure of waiting in the queue for customers. kullanımdaki ¨ur¨unsayısının, tek bir ¨ur¨un¨unkullanım ¨omr¨u In addition to different waiting sensitivities, the service val- da˘gılımının ve ¨omr¨u bitmi¸s bir ¨ur¨un¨un sisteme yeniden uations of customers for an enhanced service are also differ- kazandırılma olasılı˘gınınbir fonksiyonu olarak tanımlıyoruz. ent. Because both waiting sensitivity and service valuation Ardından, ger¸cek zamanlı kullanımdaki ¨ur¨unsayısı bilgisi differ among customers, priority service can be offered by dahilinde geri d¨on¨u¸sleri¨ong¨orenyeni bir metot ¨oneriyoruz ve the service provider. In our study, we model a single server kam¸cıetkisini ¸cevreselfakt¨orler(¨orn.,g¨ozden ge¸cirme s¨uresi, service system and analyze the premium service price that geri d¨on¨u¸solasılı˘gıve sipari¸sula¸stırmas¨uresi) altında analiz maximizes the priority revenue for the service provider re- ediyoruz. Kam¸cıetkisi ba˘glamındabelirledi˘gimizperformans garding customers’ decisions to purchase a premium service. ¨ol¸c¨ulerini(¨orn.,talep amplifikasyonu, net stok amplifikasy- We first consider customers with constant waiting cost and onu, ortalama net stok ve ortalama doluluk oranı) kulla- service valuation. Then, we consider customers with their narak ¨onerilenmetodu iki farklı senaryo ile kar¸sıla¸stırıyoruz. unique waiting cost and service valuation assuming that the Ilk˙ olarak, geri d¨on¨u¸s akı¸slarının tahmin edilmesinde ge- relationship between customers’ waiting sensitivity and ser- leneksel tahmin metotlarından birisi olan hareketli ortala- vice valuation can be different for each customer. Therefore, manın tercih edildi˘gi bir kapalı d¨ong¨u tedarik zinciri ile we study how the correlation between customers’ waiting kar¸sıla¸stırıyoruz. Daha sonra, geri d¨on¨u¸sbilgilerinin ¨onceden sensitivity and service valuation affect the equilibrium strat- tamamıyla bilindi˘gidurum ile kar¸sıla¸stırıyoruz. Sonu¸colarak, egy of the customers and the premium price charged for the ¸cokkatmanlı bir tedarik zincirinde kam¸cı etkisini analiz ed- maximum profit. erek kullanımdaki ¨ur¨unsayısı bilgisinin de˘gerini¨ol¸cmeyihede- fliyoruz. 3. Adaptive Control Of A Hybrid Production System SA02 With Partial Orbit Information Salı 11:15 - 12:45 SALON 10 Seval Ata Aybek Korugan Murat Fadılo˘glu 4.5.10 Kombinatoryal Optimizasyon 2 Nowadays many original equipment manufacturers (OEM’s) also collect their products to remanufacture and satisfy de- Oturum Ba¸skanı : Duygu Ta¸s mand. This kind of production environment adds new chal- lenges to the classical OEM functions such as the quality and production planning. The fact that the return process 1. Mixed Pickup And Delivery Vehicle Routing Prob- is a function of product quantity in-use (orbit) further com- lem With Time Windows, Shifts And Meal Breaks plicates decisions. In our previous study, we investigated the effect of orbit information on the optimality of control mechanisms under the assumption that the orbit is fully ob- C¸i˘gdemKarademir Necati Aras servable. However, the orbit is at most partially observable in ¨ most real life settings. Furthermore, the number of products Umit Bilge in orbit changes continuously with demand arrivals, product returns, and disposals. The estimation of orbit size at each Last mile delivery remains to be a focal point in the op- decision epoch is essential to achieve a proper production de- erations of logistics service providers. As more customers cision. In this study, we aim to analyze a hybrid production are willing to pay a premium price for receiving or send- system with a partially observable orbit. We propose a mech- ing their parcel within a specific time window, the Vehicle anism to estimate the orbit size effectively based on the par- Routing Problem with TimeWindows (VRPTW) has been tial information collected from the orbit. The time intervals an active research area. However, realistic problem fea- between returns are heavily used in our mechanism since they tures such as the existence of multiple working shifts and are typically observable. As a test bed, we build a simulation the meal breaks of the delivery personnel assigned to each environment that represents the complex characteristics of a shift have not received sufficient attention in the literature.

81 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

The existence of these additional requirements gives rise to ilgili bu problem varyasyonları, problemlerin kombinatoryal the VRPTW including Mixed Pickup, Delivery, Meal Breaks ¨ozelliklerive geli¸stirilen¸c¨oz¨umalgoritmaları ele alınacaktır. and Shifts (VRMPDTW-BS) which is the main focus of the ˙ present study. The fact that the time windows of some cus- 3. Sayısal Ileti¸sim Sistemlerinde C¸ift-taraflı C¸izge ˙ tomers overlap with several shifts brings additional complex- Tasarımı I¸cinBir Dal-kesi Algoritması ity since the problem cannot be decomposed with respect Banu Kabakulak to shifts. We develop three methods for the solution of the Caner Ta¸skın VRPMPDTW-BS. The first method involves the formula- Ali Emre Pusane tion of a mixed-integer linear programming model, which can be solved to optimality for relatively small instances up Bu ¸calı¸smada sayısal ileti¸simsistemlerinde g¨ozlemlenen¸cift to 25 customers. The main use of this model is to assess taraflı (bipartite) ¸cizge tasarlama problemini ele alınmı¸stır. the quality of the solutions obtained by the proposed three- Sayısal ileti¸sim sistemlerinde, sayısal bilgi vericiden alıcıya phase heuristic that is based on generating an initial solution g¨ur¨ult¨ul¨ubir ileti¸simkanalı ¨uzerindeniletilir. Asıl bilgiye ek- and improving it using a large neighborhood search mecha- lenen artık bilgiler daha sonra ¸cifttaraflı ¸cizgelertarafından nism that monitors the positions of the nodes in the solution hataların yerlerinin tespiti ve d¨uzeltilmesiamacıyla kullanılır. to learn their best place. With the help of node mobility Bir ¸cift taraflı ¸cizgenin hata d¨uzeltmeyetene˘gii¸cerisinde concept, the initial solutions are improved in terms of the yer alan k¨u¸c¨ukboyutlu ¸cevrimlergibi zararlı yapılar sebe- number of vehicles aswell as the total distance by combining biyle ¨onemlioranda azalır. Bu ¸calı¸smadaen k¨u¸c¨uk¸cevrim the proposed large neighborhood search with simulating an- boyutu verildi˘gindebir ¸cifttaraflı ¸cizge¨uretenbir tamsayılı nealing procedure. For larger instances with more than 1000 programlama modeli geli¸stirilmi¸stir. C¸izge tasarlama prob- customers, we also devise another heuristic based on parti- leminin ¸c¨oz¨um¨ui¸cinbir dal-kesi algoritması tasarlanmı¸stır. tioning the customers into a number of clusters and then ap- Dal-kesi algoritmasının ger¸cekboyutlu problemler i¸cinkabul plying our heuristic for each cluster. The results obtained on edilebilir s¨urede¸calı¸sabilmesii¸cin¸cizgetasarlama problemin instances of different sizes show that the proposed heuristic yapısal ¨ozellikleri kullanılarak ge¸cerlie¸sitsizlikler incelenmi¸s yields solutions of good quality within acceptable computa- ve de˘gi¸sken sabitleme kuralları ¨onerilmi¸stir. Bunlara ek tion times for VRPMPDTW-BS. Additionally, the proposed olarak, ¸cizgetasarlama problemi i¸cinolurlu ¸c¨oz¨umler¨ureten heuristic is comparable to the state of art heuristics in the bir sezgisel tasarlanmı¸stır. Bilgisayısal deneyler ¨onerilen literature for different variants of Vehicle Routing Problem y¨onteminuygulamada kullanılabilecek ¸cizge boyutları i¸cin with Backhauls. k¨u¸c¨ukboyutlu ¸cevrimi¸cermeyen ¸cifttaraflı ¸cizgelerikabul edilebilir s¨uredetasarlayabildi˘ginig¨ostermi¸stir. 2. Lig Usul¨u Spor Turnuvalarında Dinlenme S¨uresi Problemleri: Varyasyonlar, Kombinatoryal 4. C¸ok O˘geliElektronik¨ Ticaret Sipari¸slerindeEnd¨u¸s¨uk ¨ Ozellikler Ve Algoritmalar Giderli Teslimat Planlaması Burak C¸avdaro˘glu Ibrahim Muter Tankut Atan M. Hakan Akyuz G¨une¸sErdo˘gan Lig ¸cizelgelemesi, sporda y¨oneylemara¸stırmasının pop¨uler uygulamalarından biridir. Ilgili˙ ara¸stırmalarda bir lig usul¨u Bu ¸calı¸smadaelektronik ticaret teslimat planlamasında or- turnuvanın her bir turuna hangi ma¸cların atanaca˘gı,her bir taya ¸cıkan bir lojistik problemi ele alınmı¸stır. Hem ma¸cahangi takımın ev sahipli˘giyapaca˘gıveya her bir ma¸cın ¸cevrimi¸ci hem de fiziksel ma˘gazları olan bir perakende hangi g¨un ve saatte oynanaca˘gıgibi kararlar verilmektedir. sirketinin ¸cok oluklu hizmet geng¨ud¨um¨u altında ¸calı¸stı˘gı Lig ¸cizelgeleriniolu¸sturanbu kararlar verilirken ¸ce¸sitliadillik varsayılmaktadır. Birden ¸cok ¨o˘ge i¸ceren ¸cevrimi¸ci bir kriterleri g¨ozetilmektedir. Literat¨urde ardı¸sıki¸csaha ve dı¸s sipari¸sin kar¸sılanması kararı, bu ¨o˘gelerin bulundukları saha ma¸clarının olu¸sumunu(break) en aza indirmek veya de- ve sipari¸sin kar¸sılanaca˘gı ma˘gazalara atanmasını, ve bu vir etkilerini (carryover effects) dengelemek gibi adillik kriter- ma˘gazalar arasından g¨onderilecekt¨um¨ur¨unlerinbirle¸stirilip lerine sıklıkla rastlanırken, son yıllarda takımların dinlenme paketlenerek alıcıya g¨onderilece˘gibir ma˘gazanınse¸cilmesini s¨urelerineili¸skinadillik kriterlerine odaklanan ¸calı¸smalar da i¸cerir. Ma˘gazalar arası ve alıcıyla olan ta¸sıma islemleri, pop¨ulerlik kazanmı¸stır. Zaman kısıtlı (time-constrained) lig g¨onderia˘gırlı˘gıve teslimat uzaklı˘gıcinsinden i¸cb¨ukey bir usul¨uturnuvalarda birbiriyle kar¸sıla¸sacakiki takımdan birinin fiyatlama politikası izleyen bir ¨u¸c¨unc¨uparti lojistik sirketi di˘gerineg¨oredaha az dinlenmesi, az dinlenen takım aleyhine tarafından ger¸cekle¸stirilmektedir. Zaman i¸cindeverilen bir dezavantaj olu¸sturabilmektedir. Bu kapsamda takımların dizi sipari¸s ¨uzerindetanımlı olan ¸cevrimi¸ciproblem ve her birbirine g¨oredinlenme s¨uresinidikkate alan toplam din- sipari¸s i¸cin tanımlanan bir karma tamsayılı do˘grusal pro- lenme farkı (rest difference) ve toplam dinlenme uyumsu- gramlama g¨osterimi sunulmu¸stur. Problemin ana karak- zlu˘gu(rest mismatch) problemleri literat¨urdetanımlanmı¸stır. terlerinden biri, herhangi bir sipari¸sverildi˘gindeg¨osterimle Ayrıca gev¸sekzamanlı (time-relaxed) lig usul¨uturnuvalarda elde edilen ¸c¨oz¨um¨unkendinden sonraki sipari¸slerinde tesli- takımların dinlenme s¨uresininbelirli bir e¸si˘ginaltında oldu˘gu mat planlamasını etkilemesidir. Dolayısıyla problem ¸cevrimi¸ci ma¸cların neden oldu˘guceza puanını en aza indirmeyi hede- olarak ¸c¨oz¨ulmekdurumundadır. G¨osterimin ¸c¨oz¨um¨ui¸cin fleyen toplam dinlenme s¨uresicezası (aggregated rest time yerel arama ve k¨umekaplama modelinin ¸c¨oz¨um¨un¨unardı¸sık penalty) problemi, dinlenme s¨urelerineodaklanan ¸calı¸smalara uygulandıgı bir bulu¸ssal yakla¸sım ¨onerilmi¸stir. Rassal ¨ornekolarak g¨osterilebilir.Bu sunumda dinlenme s¨ureleriile olarak t¨uretilen denek problemleri ¨uzerinde elde edilen

82 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

sonu¸clar ¨onerilendizge i¸sleminy¨uksekdo˘grulukluoldu˘gunu mevcuttur. BUDC¸,¨ temelde ¸cizelgelemeve ara¸crotalama g¨ostermektedir. problemlerine dayandı˘gıi¸cinNP-zor problemler sınıfındadır ve ¸calı¸smakapsamında ele alınan problem literat¨urdehen¨uz ¸calı¸sılmamı¸stır.C¸ok tesisli ve ¸cokara¸clıBUDC¸problemi¨ i¸cin 4.6 6 Temmuz 2021 Salı 13:45 - 15:15 karma tamsayılı bir matematiksel model ¨onerilmi¸sve modelin etkinli˘gitest problemleri ¨uzerindeg¨osterilmi¸stir.

SA03 2. Tek Tesisli B¨ut¨unle¸sik Uretim¨ Ve Da˘gıtım C¸izelgeleme Problemi: De˘gi¸sken Kom¸su Arama Salı 13:45 - 15:15 SALON 1 Algoritması G¨ozdeCan Atasagun Ismail˙ Karao˘glan 4.6.1 Ara¸cRotalama 6 Teknolojinin geli¸smesi ile birlikte artan m¨u¸steri beklenti- Oturum Ba¸skanı : Esra Karasakal lerini kar¸sılamakve di˘ger¸sirketlerle rekabet edebilmek i¸cin ¸sirketler stok seviyelerini azaltmaya ¸calı¸smakta ve sipari¸se g¨ore ¨uretim(Make -to- Order) felsefesini benimsemekte- 1. C¸ok Tesisli Ve C¸ok Ara¸clıB¨ut¨unle¸sik Uretim¨ Ve dir. Bu modelde ¨ur¨unlersipari¸seg¨ore¨uretildi˘gii¸cintesli- Da˘gıtımC¸izelgeleme Problemi: Bir Matematiksel mat tesisten m¨u¸sterilere ¸cokkısa s¨uredeula¸stırılmaktadır. Model Bitmi¸s ¨ur¨un sto˘gu ¸cok d¨u¸s¨uk seviyelerde oldu˘gundan G¨ozdeCan Atasagun dolayı ¸sirketler stok tutma, g¨uvenlik, ¨ur¨unbozulması gibi Ismail˙ Karao˘glan bir¸cok maliyetten de ka¸cınmı¸s olmaktadır. Ozellikle¨ be- lirli bir raf ¨omr¨u bulunan ve ¸cabuk bozulabilen ¨ur¨unler i¸cin¨uretimve da˘gıtım¸cizelgelerinin b¨ut¨unle¸sikele alınması G¨un¨um¨uzde rekabet¸ci ortama uyum sa˘glamak isteyen bu s¨ureci etkin bir ¸sekilde y¨onetebilmek i¸cin olduk¸ca ¸sirketler i¸cin ¨uretimve da˘gıtımfaaliyetlerini birlikte ele al- ¨onemlidir.Yapılan ¸calı¸smalarla ¨uretimve da˘gıtımplanlarının mak ¨onemlibir problem haline gelmi¸stir. Uretim¨ faaliyet- b¨ut¨unle¸stirilmesinin, maliyetleri ¨onemli¨ol¸c¨udeazalttı˘gıve leri, m¨u¸sterisipari¸slerinintesis i¸cerisindekii¸slem sıraları ve pek ¸cok durumda m¨u¸sterilere sunulan hizmet kalitesini bu i¸slemlerin¸cizelgelenmesioperasyonlarını, da˘gıtımfaaliyet- iyile¸stirdi˘gi g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Uretim¨ ve da˘gıtım planlarının leri ise ¨uretilen ¨ur¨unlerinm¨u¸sterilere teslim s¨urecinikap- b¨ut¨unle¸sikolarak ele alınması literat¨urdeB¨ut¨unle¸sik Uretim¨ samaktadır. Bu iki kararın b¨ut¨unle¸stirilmesi adına yapılan ve Da˘gıtımC¸izelgeleme (BUDC¸-¨ Integrated Production and ilk ¸calı¸smalarda ¨uretimve da˘gıtımkararları, stratejik- tak- Outbound Distribution Scheduling) Problemi olarak ad- tik seviye kararlar olarak ele alınmı¸s ve b¨ut¨unle¸stirilmi¸stir. landırılmaktadır. Problem b¨unyesinde makine ¸cizelgelemeve Bu ¸calı¸smalarda, ¨uretimve da˘gıtıma¸samaları genelde bir ara¸crotalama problemlerini barındırmaktadır. Uretim¨ karar- ara stok vasıtasıyla birbirine ba˘glanmaktadır. Bu ne- ları m¨u¸sterisipari¸slerinin makinelerdeki i¸slemsıraları ile il- denle s¨oz¨u edilen ¸calı¸smaların neredeyse hepsinde ¨uretim giliyken, da˘gıtımkararları ¨uretimitamamlanan sipari¸slerin ve da˘gıtımkararlarının yanında stok kararları da bulunmak- m¨u¸sterilere teslimatıyla ilgilidir. C¸alı¸sma kapsamında sis- tadır. Yapılan bu ¸calı¸smalarla ¨uretimve da˘gıtımplanlarının temde tek tesisin bulundu˘guve m¨u¸sterileresınırlı kapasit- b¨ut¨unle¸stirilmesinin maliyetleri ¨onemli ¨ol¸c¨ude azalttı˘gı ve eye sahip tek bir ara¸cla hizmet edildi˘gidurum ele alınmı¸stır. pek ¸cokdurumda m¨u¸sterilere sunulan hizmet kalitesini iy- Uretilecek¨ tek bir ¸ce¸sit ¨ur¨un vardır ve bu ¨ur¨un¨un sınırlı ile¸stirdi˘gig¨or¨ulmektedir.T¨umbu ¸calı¸smalara kar¸sın,detaylı bir ya¸sam ¨omr¨umevcuttur. BUDC¸¨ probleminin ¸c¨oz¨um¨u ¸cizelgelemeseviyesinde bu iki kararın b¨ut¨unle¸stirilmesi¸cok i¸cinDe˘gi¸sken Kom¸suArama Algoritması geli¸stirilmi¸sve lit- yeni bir kavram olup bu alanda yapılmı¸solan ¸calı¸smalar yo˘gun erat¨urdekidaha ¨onceki¸calı¸smalarla kar¸sıla¸stırılmı¸stır.. olarak son 10 yıl i¸cerisindeger¸cekle¸smi¸stir. Bu ¸calı¸smalarda ¨onerilen¸c¨oz¨umy¨ontemlerinde, her sipari¸si¸cingelir, maliyet 3. Yeni Kısıtlar Altında Turist Gezi Tasarım Problemi ve m¨u¸sterihizmet seviyeleri g¨oz¨on¨undebulundurularak de- taylı ¨uretimve da˘gıtım¸cizelgeleribelirlenmeye ¸calı¸sılmı¸stır. G¨ul¸cinDin¸cYal¸cın Ozellikle¨ gazete, gıda ¨ur¨unleri, hazır beton karı¸sımları, Hilal Malta n¨ukleerila¸cve end¨ustriyel yapı¸stırıcımalzemeler gibi ¨ur¨un Seher Saylık ¨omr¨ubulunan (¸cabuk bozulabilen) ¨ur¨unler i¸cin ¨uretimve da˘gıtımfaaliyetlerinin b¨ut¨unle¸sikolarak ele alınması b¨uy¨uk Turist gezi tasarım probleminin (TGTP) amacı, belirli zaman ¨onemta¸sımaktadır. B¨unyesinde makine ¸cizelgelemeve ara¸c pencerelerinde ziyaret edilebilen ilgi noktalarına turist(ler) rotalama problemlerini barındıran bu problem literat¨urde tarafından verilen puanları en b¨uy¨ukleyecek ¸sekilderotaları B¨ut¨unle¸sik Uretim¨ ve Da˘gıtım C¸izelgeleme (BUDC¸¨ - In- olu¸sturmaktır. Bu ¸calı¸smadaliterat¨urdeele alınmayan yeni tegrated Production and Outbound Distribution Schedul- kısıtlar ele alınmı¸stır: b¨ut¸ce,hava durumu ve mola. Ziyaret ing) Problemi olarak adlandırılmaktadır. Bu ¸calı¸sma kap- edilecek yerlerin varsa giri¸s¨ucretleri,birbirine uzak olan iki samında sistemde birden fazla tesisin ve her tesiste birden ¸cok yer arasında ula¸sımi¸cingerekli olan masraflar ve mola ver- aracın mevcut oldu˘gu durum ele alınmı¸stır. Tesislerin kapa- ildi˘gizaman yapılacak olan harcamalar b¨ut¸cekısıtı i¸cerisinde sitelerinin ve ¨uretim hızlarının e¸sitoldu˘gu,ara¸cların homojen ele alınmı¸stır. Hava durumu kısıtı ise yaz ve di˘germevsim- ve sınırlı kapasiteye sahip oldu˘guvarsayılmı¸stır. Uretilecek¨ leri i¸cermektedir. Orne˘gin,bir¨ yaz g¨un¨uturistler g¨une¸sinyan tek bir ¸ce¸sit¨ur¨unvardır ve bu ¨ur¨un¨unsınırlı bir ya¸sam¨omr¨u etkilerinden korunmak i¸cin11:00 - 15:00 arası kapalı alan

83 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

olan ilgi noktalarını ziyaret i¸cintercih edeceklerdir. Ayrıca Bahar Yal¸cın turistlerin gezilerini daha keyifli hale getirebilmek ve dinlen- melerini sa˘glamaki¸cinrotaları mola i¸cermelidir. TGTP bu TURK¨ IYE’DE˙ YES¸IL˙ ULAS¸IMIN VE ZAMAN TASAR- yeni kısıtlarla karma tamsayılı do˘grusal olmayan programlama RUFUNUN ARTTIRILMASINA IL˙ IS¸K˙ IN˙ KISA MESAFELI˙ (KTDOP) yakla¸sımıkullanarak form¨uleedilmi¸stir.Ardından, UC¸US¸LARIN YUKSEK¨ HIZLI TREN ILE˙ IKAME˙ EDILMES˙ I˙ bu yeni kısıtları g¨oz¨on¨unealan yeni bir a¸cg¨ozl¨ufonksiyon ile Aleyna YILDIRIM1, Ece GULENC¸1,¨ Yaren C¸AGLAR1,˘ Mete- a¸cg¨ozl¨ualgoritma geli¸stirilmi¸stir. Algoritma, Android Stu- han ATAY1, Bahar YALC¸IN1 1Istanbul˙ Arel Universitesi,¨ dio kullanarak kodlanmı¸s ve Eski¸sehir, T¨urkiye ¨orne˘gii¸cin M¨uhendislik-Mimarlık Fak¨ultesi, End¨ustri M¨uhendisli˘gi bir mobil uygulama geli¸stirilmi¸stir. Eski¸sehir ¨orne˘ginden OZET¨ N¨ufus artı¸sı ile toplu ta¸sıma en ¨onemli kalkınma k¨u¸c¨ukve orta ¨ol¸cekliproblemler ¨uretilmi¸s ve literat¨urdeki zorluklarından biri haline gelmektedir. Bu problem zaman b¨uy¨uk¨ol¸cekliproblemler kullanılmı¸stır. K¨u¸c¨uk¨ol¸cekliprob- kısıtlarının yanı sıra ¸cevreye olan zararları da beraberinde ge- lemler i¸cin algoritmanın sonu¸cları KTDOP sonu¸cları ile tirmektedir. G¨un¨um¨uzdeya¸sananen ¨onemliekolojik sorunun kar¸sıla¸stırılmı¸stır. Hesaplama sonu¸cları, algoritmanın perfor- karbon emisyonu oldu˘gunuvarsayıldı˘gındabuna sebep olan mansının iyi oldu˘gunug¨ostermektedir. hava ta¸sımacılı˘gındayeni alternatifler d¨u¸s¨un¨ulmelidir. Bu 4. Homojen Bir Iha˙ Filosunun Ayrık Dikd¨ortgenSa- noktada, Y¨uksekHızlı Tren (YHT), ula¸sımara¸cları arasında haları G¨ozetlemek I¸cinPlanlanması˙ en hızlı, rahat, g¨uvenilir,tasarruf sa˘glayan, ekolojik ve ¸cevre dostu bir toplu ta¸sımaaracı oldu˘gui¸cinetkili bir alternatiftir. Koray Tarak¸cı Bu ¸calı¸smanınamacı, YHT kullanımının te¸svikedilmesidir. Esra Karasakal YHT Aktarma Merkezlerinin optimum konumu Co˘grafiBilgi Orhan Karasakal Sistemleri ve n¨ufusbilgileri kullanılarak Maksimum Kapsama Modeli ile ele alınmı¸stır.Analiz sonu¸clarına bakılarak ve tah- C¸alı¸smamızda, Insansız˙ Hava Ara¸clarının (IHA)˙ g¨ozetleme minleme modelleri ile birlikte T¨urkiye’de belli ¸sehirlerarası ve ke¸sif amacıyla ger¸cekle¸stirdikleri g¨orevlerin planlanması kısa mesafeli yolculuklarda hava yolculu˘guyerine YHT yol- ama¸clanmı¸stır. Dikd¨ortgen¸seklindeoldu˘guvarsayılan hedef culu˘gutercih edilmesi gerekti˘gi¨onerilmektedir. Bu sayede sahaların belirli bir hedef tespiti oranını sa˘glayacak ¸sekilde ¸cevreye olan zararların azaltılması ile birlikte toplumun ula¸sım taranması istenmektedir. Sens¨orlerledonatılmı¸sbirden ¸cok ihtiyacına en hızlı ve en kolay ¸sekildeula¸sılmasısa˘glanmı¸sola- ¨ozde¸s IHA˙ bir ¨ustenba¸slayarak hedeflere belirli bir rotada caktır. Anahtar Kelimeler: Istasyon˙ yeri se¸cimi,Maksimum hareket eder. Her bir IHA’nın˙ maksimum u¸cu¸s menzili Kapsama Problemi, Tahminleme, Karbon Emisyonu aynıdır. Problemde ama¸c, her bir IHA˙ i¸cin olu¸sturulan turların toplam mesafesini en k¨u¸c¨uklemektir. Bir hedefe 2. Optimization Of A Traditional Order-Picking Ware- varan IHA˙ dikd¨ortgeninbir k¨o¸sesindengirerek ¸seritlerhalinde house Design With Collaborative Robots sahayı taramaya ba¸slar. Ara¸clar y¨on de˘gi¸stirirken dok- Mahmut Tutam san derecelik d¨on¨u¸s yaparak hareket etti˘givarsayılır. Her dikd¨ortgen sahanın k¨o¸selerinde iki¸ser adet olmak ¨uzere With the advent of e-commerce, thousands of orders are toplamda sekiz potansiyel giri¸s ve ¸cıkı¸s noktası oldu˘gu placed online every day in recent years. However, customers varsayılmı¸stır. Hedefteki tarama s¨urecininsonlanması son- shopping online demand same-day or next-day delivery of or- rasında rota planına uygun ¸sekilde, ya ba¸ska bir dikd¨ortgen ders they placed. Because of shipping due times, an order sahaya giderek turuna devam eder, ya da ¨ussegiderek tu- needs to be picked from its storage location and assigned to runu sonlandırır. Problemin ¸c¨oz¨um¨ui¸cinyeni bir matematik- the loading dock-door in the warehouse as soon as possible. sel model geli¸stirilmi¸stir.Matematiksel modelin ¸c¨oz¨ums¨uresi Therefore, orders can be shipped and delivered to customers olduk¸cay¨uksekoldu˘gui¸cin,etkin ve verimli ¸sekilde¸c¨oz¨umler in time. As a result, warehouse automation has recently re- almak amacıyla sezgisel algoritmalar ¨onerilmi¸stir. ceived a big boost. Thus, collaborative robots have recently been introduced in several warehouses and paired with rel- atively low costs compared to full automated systems due SA03 to their ability to decrease order-picking throughput times and to increase order-picking throughput. Although they Salı 13:45 - 15:15 SALON 2 have rapidly gained popularity in practice, such collaborative robots have hardly been studied yet in literature. Specifi- cally, we determine the optimal design of a traditional order- 4.6.2 Eniyileme Uygulamaları 6 picking warehouse deploying ride-on autonomous trucks that assist the order picker. Therefore, a multi-objective optimiza- Oturum Ba¸skanı : Zehra D¨uzgit tion model is developed to minimize total travel time; as well as the knee flexion for the order-picker. Using Monte Carlo simulation to randomly generate the pick locations for differ- 1. T¨urkiye’de Ye¸sil Ula¸sımın Ve Zaman Tasarrufu- ent pick list sizes, we find that the optimal warehouse design nun Arttırılmasına Ili¸skin˙ Kısa Mesafeli U¸cu¸sların will decrease the knee flexion for the order picker in addition Y¨uksekHızlı Tren Ile˙ Ikame˙ Edilmesi to improving total travel time for order-picking. Aleyna Yıldırım 3. C¸ok Bloklu Depolarda Sipari¸s Toplama Problemi Ece G¨ulen¸c I¸cin˙ Tabu Arama Ve Tekrarlı A¸cg¨ozl¨u Algorit- Yaren C¸a˘glar malarının Performans Kar¸sıla¸stırması

84 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Zehra D¨uzgit 4.6.3 E˘gitim Uygulamaları Ayhan Ozg¨urToy¨ Ahmet Can Saner Oturum Ba¸skanı : Mehmet G¨uray G¨uler

Bu ¸calı¸smada toplayıcıdan-par¸calara tipi ¸cok bloklu dikd¨ortgen manuel bir depoda sipari¸s toplama s¨urecinin 1. Bir Ba¸ska Sınav C¸izelgeleme Problemi: Bilinen iyile¸stirilmesini ele almaktayız. Ama¸c sipari¸s listesindeki Probleme Bilinen C¸¨oz¨umler ¨ur¨unleritoplayan bir sipari¸s toplayıcının kat etti˘gitoplam Mehmet G¨uray G¨uler mesafeyi enk¨u¸c¨uklemektir.Problemin ¸c¨oz¨um¨ui¸cin¨oncelikle Ebru Ge¸cici depodaki her iki ¨ur¨unarasında en kısa mesafenin yer aldı˘gı Tu˘g¸ceK¨oro˘glu bir uzaklık matrisi olu¸sturmaktayız. Sonrasında elde edilen Emre Becit uzaklık matrisini kullanarak en kısa toplam kat edilen mesafeyi veren en iyi sipari¸stoplayıcı rotasını ve ¨ur¨unlerin Hababam sınıfında t¨umerkek ¨o˘grencilerinTaksim anıtında toplanma sırasını bulmak i¸cin Tabu Arama ve Tekrarlı ellerinde ¸ci¸ceklerlebekledi˘gisahneyi hepimiz biliriz. Sınıfa A¸cg¨ozl¨ualgoritmalarını uygulamaktayız. Tabu Arama ve yeni gelen kız ¨o˘grencilert¨umHababam sınıfına aynı g¨unaynı Tekrarlı A¸cg¨ozl¨u algoritmalarının performansı sayısal bir saatte aynı yerde randevu vermi¸sve t¨umerkek ¨o˘grencileri ¸calı¸smaile pop¨ulersipari¸stoplayıcı rotalama sezgiselleriyle ”Cumartesi saat 2’de Taksim’de” bir araya toplamı¸stır. Bir (S-¸sekilli, En b¨uy¨uk aralık, Kombine+) kar¸sıla¸stırılmı¸stır. final haftasının ortasında aynı sınıfta ¨u¸c ¨o˘gretim¨uyesi ve ˙ Sayısal ¸calı¸sma iki a¸samadager¸cekle¸stirilmi¸stir. Ilk a¸samada dersimizi alan 200’den fazla ¨o˘grencibir araya geldi˘gimizde optimal ¸c¨oz¨um¨uelde edilebilen iki bloklu dikd¨ortgendepo- de Hababam Sınıfındaki ¨o˘grencilergibi hissetmi¸stik. Bunun ˙ lar ele alınmı¸stır. Ikinci a¸samada,polinom zamanda optimal nedeni ise aslında basitti. Final programını yapan asistan ¸c¨oz¨um¨ubilinmeyen ancak sipari¸stoplama probleminin gezgin arkada¸sımız onlarca finalin ¸cizelgesini bir¸cok kısıt altında, satıcı problemine olan benzerli˘gidolayısıyla Christofides al- hi¸cbir hocayı kırmamaya ¸calı¸sarak yapıyordu. Ustelik¨ goritması ile optimal ¸c¨oz¨umi¸cinbir ¨ustsınır elde edilebilen, b¨ol¨um¨unsadece be¸sadet dersli˘givardı ve bu i¸sielle yap- ¨u¸cbloklu dikd¨ortgendepolar ele alınmı¸stır. Tabu Arama, maya ¸calı¸sıyordu. Her ¸sey, “Biz end¨ustrim¨uhendiside˘gil Tekrarlı A¸cg¨ozl¨ualgoritması ve S-¸sekilli, En b¨uy¨ukaralık, miyiz, neden bunu kendi metotlarımızla ¸c¨ozm¨uyoruz ” diye Kombine+ sezgisellerinin performansı ilk a¸samadaoptimal d¨u¸s¨un¨upbu g¨orevikendi ¨uzerimizealmaya karar vermemi- ¸c¨oz¨umile kar¸sıla¸stırılırken ikinci a¸samada Christofides al- zle ba¸sladı. Her ne kadar ¨oncesindebu i¸sigayet ba¸sarılı bir goritması ve bir saatlik ¸calı¸stırma s¨uresi sonucunda elde ¸sekilde yapan bir ¸cokki¸siolduysa da mevcut durumda elde edilen gezgin satıcı probleminin ¸c¨oz¨umlerinin en k¨u¸c¨u˘g¨uile b¨oylebir model veya yazılım yoktu. Bu nedenle i¸se¨onceuy- kar¸sıla¸stırılmaktadır.Her iki a¸samadada Tekrarlı A¸cg¨ozl¨ual- gun bir karma tamsayı model kurduk. Bunu ¨onceGAMS ile goritma Tabu Arama ve S-¸sekilli,En b¨uy¨ukaralık, Kombine+ ¸c¨ozmeyid¨u¸s¨und¨uysekde bu modelin akıbetinin de di˘gerleri sezgisellerine g¨orea¸cıkara daha iyi sonu¸clar vermi¸stir. gibi olmaması i¸cin(yani s¨urd¨ur¨ulebilirolması i¸cin)bir yol aradık ve MS Excel’in bir eklentisini ke¸sfettik. Bu eklenti 4. A Model For Store Based Picking Problem ile MS Excel’e Python kodu yazılabiliyordu ve ticari olan/ol- S¸¨ukr¨u Imre˙ mayan ¸c¨oz¨uc¨ulerkullanılabiliyordu. Bir s¨urematematiksel modelde ve genel olarak sistemde g¨uncellemeleryaptık ve yakla¸sık4 senedir geli¸stirdi˘gimizbu karar destek sistemini The study has focused on order picking activities of a firm in aktif olarak kullandık. Kendi sınav ¸cizelgeleme problemlerine textile sector in Turkey. It has developed a new approach destek isteyen bir ba¸ska b¨ol¨umede farklı bir matematiksel that is a mix of optimization and heuristic for obtaining model geli¸stiripbenzer karar destek sistemini hazırladık an- proper picking time for each its warehouse. The scope of cak bu kez MS Excel’i kullanmaları, ¸c¨oz¨uc¨uk¨ut¨uphanesinin this study is not e-commerce picking. The paper has focused kurulumu gibi s¨ure¸clerdezorluk ya¸sadık. Bu nedenle sis- on improving picking algorithm for physical stores. The pa- temi web ortamına ta¸sıdık. Ancak problemin b¨uy¨ukl¨u˘g¨une- per called this picking as Store Based Picking (SBP). Most deniyle problemin ¸c¨oz¨ulmesiuzun zaman alıyordu. Bu soru- stores have separated their areas to four part including Girl nun ¸c¨oz¨um¨ui¸cinde problemi iki ayrı alt probleme indirgeyerek (G), Boy (B), Woman (W) and Man (M). These parts are lo- ¸cokhızlı bir ¸sekilde¸c¨oz¨ulebilirhale getirdik. Bu sunumda ¸cok cated different addresses of a store. The paper benefits from yaygın bir problem olsa da ¸co˘guyerde hala manuel olarak exact model which is mixed integer programming for deter- ¸c¨oz¨ulensınav ¸cizelgeleme problemleri i¸cingeli¸stirdi˘gimizbu mining optimum amount of items for distinct parts of its sistemlerden bahsedece˘giz. stores. The optimization part has aimed to obtain minimum number of boxes for each batch. According to optimization 2. A Hybrid Heuristic To Find Optimal Seat Allocation results, the study generates routes in warehouse by focusing During Pandemic minimum walking distance for each tour. G¨okhanKarak¨ose Bayram D¨undar

SA03 COVID-19 has negatively impacted on people’s lifestyles, forcing them to take crucial steps against the virus such as Salı 13:45 - 15:15 SALON 3 wearing masks, keeping social distancing and utilizing hand sanitizers. In particular, in closed areas, social distancing is

85 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

considered one of the best routines of our lives to minimize S¨uleymanErs¨oz the virus spread among individuals. This study proposes op- timization models and heuristic algorithms for an education Bu ¸calı¸smanın amacı bir kamu kurumunda hizmet kalitesi institution to optimality utilize its resources (i.e., classrooms) ¨ol¸c¨um¨u yapılarak, vatanda¸s memnuniyetini arttırmaya while assuring the safe environment for its students as well y¨onelikd¨uzenlenmeler sa˘glanmasıdır. Uygulama Ankara’da as teachers. The computational testing shows that the pro- bir kamu kurulu¸sunun Meslek Edindirme Kurslarında posed hybrid heuristic always returns the optimal seat layout ger¸cekle¸stirilmi¸stir. Kurslar kapsamında e˘gitimalan kur- in relatively short time compared to the run time of the op- siyerlerin hizmet algıları ¨ol¸c¨ulerekde˘gerlendirmeyapılmı¸stır. timization models. Later, this hybrid heuristic algorithm is Hizmet kalitesini de˘gerlendirmek i¸cin SERVPERF ¨ol¸ce˘gi integrated to a decision support platform. This platform uses ile anket uygulaması ger¸cekle¸stirilmi¸stir. SERVPERF the classroom data (e.g., classroom capacity, x-y coordinates ¨ol¸ce˘gi, SERVQUAL ¨ol¸ce˘gine alternatif olarak geli¸stirilmi¸s of the fixed seats, surface area requirement for each student) bir yakla¸sımdır. Bu yakla¸sımda SERVQUAL mod- and generates the best seating layout for classrooms. elinde bulunan beklenen hizmet ile algılanan hizmet 3. Smart Education System farkının kar¸sıla¸stırılması yerine algılanan hizmet kalitesi de˘gerlendirilmektedir. Ol¸cekteyer¨ alan 22 ¨ol¸c¨um de˘gi¸skeni ve Gozde Yurtdas 5 farklı hizmet kalitesi boyutu ile de˘gerlendirmeyapılmı¸stır. Reda Alhajj Bu boyutlar; Fiziksel Ozellikler,¨ G¨uvenilirlik,Yanıt verebilir- lik, G¨uvenceve Empati’dir. Ankete katılan kursiyerlerin The most important point in education life is the recognition demografik ¨ozellikleri,kursun bireyler ¨uzerindeki etkileri ve of the student. Many people are unaware of their abilities due ki¸silerintaleplerine y¨oneliksorular da eklenmi¸stir. Tutarlılık to their misguided education life. Many gifted children fail analizi, Kaiser Mayer Olkin (KMO)-Bartlett testi, One Way because they cannot discover themselves. It’s hard to find Anova ve fakt¨or analizi ¸calı¸smada ger¸cekle¸stirilen istatis- out what we’re good at in life. However, having a system tiksel analizlerdir. C¸alı¸sma sonucunda kurs hizmetlerinin that monitors and evaluates you while listening to the lesson boyutlar bazında kalite ¨ol¸c¨um¨uger¸cekle¸stirilmi¸stir. Mevcut will also help you get to know yourself. Thanks to a teacher hizmet performansı ¨ol¸c¨uld¨uktensonra elde edilen bulgular who knows his/her student or a parent who knows his/her do˘grultusunda,hizmet kalitesinin arttırılmasına y¨onelik iy- child, a person can improve himself/herself very well. The ile¸stirme¨onerilerindebulunulmu¸stur. situation is the same for adults. Knowing our own learning profile will add a lot to our lives. Seeing what we can do, knowing our limits. For this reason, the aim of this project is SA03 to create the learning profiles of people and to get to know people. Emotion detection will be made using facial recog- Salı 13:45 - 15:15 SALON 4 nition methods to be made. This project, in which we will create an educational profile, will also obtain data that can help experts in the diagnosis of ADHD(Attention Deficit Hy- 4.6.4 Sa˘glıkSistemleri Uygulamaları 4 peractivity Disorder), a problem that needs to be diagnosed in children. Children with ADHD often have abilities about Oturum Ba¸skanı : Mert G¨urel a topic. However, this ability can be difficult to discover, and therefore the child may have a hard time succeeding in life. Thanks to this system, the disease can be diagnosed 1. Monitoring Length Of Stay And Readmissions Of and the individual with this disease will be able to recognize Total Joint Replacement Patients: An Analysis Us- himself/herself in order to improve himself/herself. After the ing Statistical Process Control pandemic process in the world, we produced many data on- line. Based on these data, a study can be conducted on how Fatma Pakdil people using various facial recognition methods lose focus or Steve Muchiri interest in long-term meetings or lectures. The situation of Nasibeh Azadeh-fard the people while listening to the meeting, the situation of the students while listening to the lecture. These data will Hospital length of stay (LOS) and preventable readmission be analyzed in this project. Face recognition is a technology rate are major performance indicators for measuring quality used to identify or verify a person’s identity using their face. and cost of healthcare services. After October 2012, Hospital This method, which started to understand identity, is later Readmission Reduction Program under the Centers for Medi- used as the main method of emotional recognition. Accord- care and Medicaid Services started monitoring readmissions ing to the literature review, after the most suitable method of six conditions including Total Joint Replacement patients. of use is found this project will continue with the creation of This study focuses on analyzing LOS and readmissions of personal learning profiles of individuals using the mentioned Total Hip Arthroplasty (THA) and Total Knee Arthroplasty methods. (TKA) patients admitted between 2010 and 2017 in Nation- wide Readmissions Database in the Healthcare Cost and Uti- ˙ 4. Servperf Modeli Ile Kurs Hizmetlerinin Kalitesini lization Project by the Agency for Healthcare Research and ¨ Ol¸cmeye Y¨onelikBir Uygulama Quality. The study implements Statistical Process Control Nur Bengi Erdem (SPC) as the main research method and analyzes LOS and Adnan Aktepe readmissions with I-MR and P control charts. The study

86 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

shows how to monitor LOS of THA/TKA patients statis- Ziya Ulukan tically by employing control charts and how to integrate control charts in administrative and medical decision-making 2020 yılında COVID-19 pandemisinin ilan edilmesiyle bir- processes. The stratified data sets used in study include fe- likte vir¨us¨un yayılımını ¨onlemek i¸cin t¨um d¨unyada ¸ce¸sitli male and Medicare patients who are admitted by small and ¨onlemleralınmı¸stır. Ulkelerin¨ pandemiye hazırlıksız yakalan- large size hospitals, and directly discharged to home patients ması nedeniyle alınan ¨onlemlerve hastalı˘gıntespit s¨ureciko- with low comorbidity indexes. The results of the study will lay olmamı¸stır. Vir¨usle ba¸sa¸cıkabilmenin ilk adımı olarak help clinical and decision makers identify statistical abnor- hastaları tespit etmek ve izolasyonu sa˘glamak gereklidir. malities using SPC. Hastalı˘gayakalandı˘gınıd¨u¸s¨unen ki¸silerinhastane veya aile 2. Ayrık Olay Sim¨ulasyonu Kullanılarak Ozel¨ Bir Di¸s sa˘glı˘gımerkezleri gibi toplu alanlara y¨onlendirilmesi bula¸s Hastanesinde Bekleme S¨urelerininAzaltılması Ile˙ riskini arttırmaktadır. Pandemi hastalarını di˘gerhastalar- Sistemin Iyile¸stirilmesi˙ dan ayırmak ve tanı s¨urecinihızlandırmak i¸cinalternatif bir y¨ontemolarak ge¸cici test laboratuvarları fikri ¨onerilmi¸stir. Zeynep Sena Boyar Gelecekteki benzer hastalık durumları i¸cin,COVID-19 pan- Esra Bay demisi ¨ornekalınarak, ¨ulkelerin benzer senaryolar ¨uzerinde Ecem Yıldırım ¸calı¸sması ve yerle¸sim planlamaları yapması gerekmektedir. Beyza C¸om Bu ¸calı¸smada,yeni bir hastalı˘gın ortaya ¸cıkmasıveya pandemi Melis Almula Karadayı gibi acil durum senaryolarında hastalı˘gınbula¸sriskini azalta- Prof. Dr. Hakan Tozan cak bir tanı s¨ureciolan ge¸cicitest laboratuvarlarının yerle¸simi i¸cinbulanık bir sezgisel tasarruf algoritması ¨onerilmektedir. Sa˘glık sekt¨or¨u, insan odaklı faaliyet g¨osteren ve talep Ge¸cicitest laboratuvarları yerle¸simibir ¸coklutesis yerle¸simi oranının en y¨uksek oldu˘gu sekt¨orlerden biridir. Son problemi olarak ele alınmı¸sve problemin do˘grusalprogram- yıllarda sa˘glıksistemleri ¨uzerindeyapılan ¸calı¸smalar, geli¸sen lama form¨ulasyonu verilmi¸stir. Onerilen¨ y¨ontemde, labo- teknolojinin katkısı ile arttırılarak sa˘glıksekt¨or¨undeb¨uy¨uk ratuvar kurulumu i¸cinse¸cilenaday yerler sa˘glıksekt¨or¨undeki ¨ol¸c¨ude ilerleme kaydedilmektedir. Hastane, poliklinik uzmanlardan alınan bulanık ifadeler ile de˘gerlendirilir. C¸ok ve acil servis gibi sa˘glık sistemlerine olan yo˘gun talep kriterli karar verme y¨ontemiolan bulanık Combined Com- sonucu hasta akı¸sının artması ile birlikte sistemdeki bek- promise Solution (fuzzy CoCoSo) ile aday yer a˘gırlıkları hesa- leme s¨urelerinde artı¸s meydana gelmektedir. Sa˘glık sis- planır. Hizmet verilecek b¨olgelerve alternatif aday yerlerin temleri ¨uzerineyapılan ¸calı¸smalarda bekleme s¨urelerini iy- uzaklıkları ile do˘gruorantılı olarak maliyet matrisi olu¸sturulur. ile¸stirirken sistemin verimlili˘giniarttırmak ¨uzerineuygula- Hizmet verilecek b¨olgelerinn¨ufusları da matrise dahil edilerek malar yapılmaktadır. Sim¨ulasyon uygulamaları, sa˘glık sistem- ta¸sımamatrisi elde edilir. Revize edilmi¸stasarruf sezgisel lerinde olu¸sandarbo˘gazları saptamak, sistem kalitesini ve ver- algoritması kullanılarak, her yinelemede laboratuvarların al- imlili˘giniarttırmak amacı ile kullanılan en etkili y¨ontemlerden ternatif b¨olgelereyerle¸simi ve hizmet verecekleri b¨olgelere biridir. A˘gızve di¸shastaneleri, ani ve ¸siddetli a˘grılar ne- atamaları yapılır. Tasarruf sa˘glanamayana kadar yinelemeler deni ile hastaların geli¸ss¨urelerindeki belirsizlik ve muayene devam ettirilir. Elde edilen sonu¸c minimum maliyetli ve s¨urelerindekide˘gi¸skenlik sebebi ile bekleme s¨urelerinin mey- maksimum tasarruflu atamayı olu¸sturur. Onerilen¨ modelin dana geldi˘gisistemlerden biridir. Sa˘glık sistemlerindeki bek- ger¸ceklemesii¸cinT¨urkiye’de bir b¨olgede20 hizmet b¨olgesi leme s¨ureleriniazaltmak ¨uzerineyapılan literat¨ur¸calı¸smaları ve 15 aday yer tespit edilmi¸stir. Uygulama sonucunda incelendi˘ginde di¸s hastanelerindeki ara¸stırmaların eksikli˘gi 92.800 ki¸silik bir pop¨ulasyon i¸cin 202.700 TL maliyet ile 9 dikkat ¸cekmi¸stir. Bu ¸calı¸smanın temel amacı, di¸s has- aday yere ge¸cicitest laboratuvarı konumlandırılmı¸sve hizmet tanelerindeki bekleme s¨urelerini arttırmak, sistemde ge¸cirilen verece˘gib¨olgeatamaları yapılmı¸stır. C¸alı¸smanıngelecekteki zamanı azaltmak ve hastanedeki verimlili˘gimaksimize ed- ge¸cicisa˘glıkmerkezi atama ¸calı¸smalarına rehberlik etmesi erek literat¨urdeki bu bo¸slu˘guverimli bir ¸sekildedoldurmaktır. ama¸clamaktadır. Ozel¨ bir di¸shastanesi ile i¸sbirli˘gii¸cinde y¨ur¨ut¨ulebu ¸calı¸sma, hastaneden elde edilen ¸ce¸sitliverilerin ayrık olay sim¨ulasyonu metodu kullanılarak geli¸stirilen modele aktarılması sonu- SA03 cunda bekleme s¨urelerininazaltılması ¨uzerine¸calı¸sılmı¸stır. Uretilen¨ ¸ce¸sitlisenaryolar sonucunda sistemdeki ge¸cirilens¨ure Salı 13:45 - 15:15 SALON 5 en aza indirilirken sistem verimlili˘gimaksimize edilmi¸s ve bu iyile¸stirmelersonucunda olu¸sacakolan maliyetler de g¨oz ¨on¨undebulundurularak olu¸sturansenaryolar arasından en iy- 4.6.5 Veri Analiti˘gi6 isi de˘gerlendirilmi¸s. Se¸cilenbu senaryoda verimlili˘gid¨u¸s¨uk olan kaynaktan y¨uksekolan kayna˘gai¸saktarımı yapılmı¸stırve Oturum Ba¸skanı : F¨usun Ulengin¨ hastaneye bir di¸shekimi ile bir r¨ontgen elemanın alınmasıyla bu darbo˘gazları iyile¸stirerek bekleme s¨ureleri en aza in- dirilmi¸stir. 1. Do˘galDil I¸sleme˙ Ile˙ S¨ure¸cMadencili˘gi ˙ 3. Covıd-19 Ge¸ciciTest Laboratuvarları Yerle¸simi I¸cin Irem˙ Top Bulanık Tabanlı Tasarruf Algoritması S¸imal Uzgur Esra C¸akır H¨useyinG¨undo˘gan Mehmet Ali Ta¸s U˘gurcanUzunkaya

87 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Zehra Kamı¸slı Ozt¨urk¨ Price promotions are one of the most critical tools in the G¨urkan Ozt¨urk¨ marketing-mix concept. The marketing - mix modelling aims to find an optimum allocation of available marketing tools Rekabetin y¨uksekoldu˘gu¨uretimve hizmet sekt¨orlerindeki to create extra consumption at the category level. Most kurumlarda s¨ure¸cmodelleme ¸cok¨onemlibir yere sahiptir. I¸s˙ marketing analytics studies count the mean level of prices s¨ure¸cleriy¨onetiminde,s¨ure¸clerile ilgili olarak zamanla olu¸san as the main driver behind the demand estimation. However, kulaktan dolma bilgiler, ¸ce¸sitli sorunların ya¸sanmasına ne- it’s generally accepted that prices are endogenous for most of den olmaktadır. Benzer sorunları ortadan kaldırmak ¨uzere, the retail categories. Accordingly, Price promotions as an ex- s¨ure¸clerley¨onetimalanında y¨ukseketki de˘gerinesahip bir ogenous policy variable can be named the only way through ¨ur¨unortaya ¸cıkarmayı hedefleyen bu ¸calı¸smanınana katkısı; pricing mechanism, that marketers able to impact net cat- s¨ure¸clerin kolay ve sa˘glıklı bir ¸sekilde modellenebilmesini egory sales. Previous studies have widely investigated the sa˘glayarak, kurumların ba¸sarılı s¨ure¸cy¨onetimiile hedefler- promotional elasticity of category sales. Most these studies ine ula¸smaları konusunda destek olmaktır. Bu ba˘glamda have focused mainly on promotion’s net sales creation effect ¸calı¸smanın amacı, s¨ure¸c ile ilgili yapısal olmayan ¸sekilde, on analysed category independently from others. There is metin olarak ifade edilen olabildi˘gincedo˘grubilgiyi i¸sleyerek limited research investigating promotional decisions’ impact en do˘grus¨ure¸cmodelini ¸cıkarmaktır. S¨ure¸cmodellerindeki on both focused categories’ own sales and their presence in kalite arttık¸ca, i¸s y¨uk¨udengelemenin ve s¨ure¸clerin takib- the inter-category sales performance domain of the retailer. inin de ba¸sarısı artmaktadır. Kurumlar, s¨ure¸ctanımlarının This study analyses the sales values of main categories of a diyagramlara d¨on¨u¸st¨ur¨ulmesi i¸cinkolay kullanılabilir bir orta- grocery chain and derives day by day ranking of each cate- ma/araca sahip olurlarsa, kendileri i¸cin¸cok¨onemliavantajlar gory among other categories. We used daily category level elde edebilirler. Bu ¸calı¸smanınyenilik¸ciy¨on¨u,geli¸stirilmesi sales data of one of Turkey’s largest national grocery chains planlanan ve kullanımı uzmanlık gerektirmeyen bu ara¸clar from 2019 to 2021. To address both inter and in-category sayesinde, s¨urecedahil ki¸silerdenmetin bi¸cimindealınan bil- sales performance of the target category, we formalize our gilerin bir arada de˘gerlendirilmesiile s¨ure¸clerinba¸sarılı bir dependent variable as the sales value share ranking of each ¸sekildemodellenmesidir. G¨un¨um¨uzde,yapay zekanın farklı product group on a specific day. To test our hypothesis stat- sekt¨orlerdekullanımı bir¸cokyenili˘giberaberinde getirmek- ing exogenous promotional decisions creates a significant ef- tedir. Bu ba˘glamda,insan-makine etkile¸siminin arttı˘gıve fect on sales performance, we employed a ratio of discount do˘galdil i¸slemey¨ontemlerininkullanıldı˘gıbir¸cokuygulama given for category to total category sales (promotion depth) hayata ge¸cirilmi¸stir. Orne˘ginbir¨ u¸cuygulama olarak, mo- and number of SKUs in promotion (promotion diffusion) for bil i¸sletim sistemlerindeki ki¸sisel asistanların normal tele- 108 groups. Moreover, critical promotional campaigns in the fon araması yaparak kuaf¨orden randevu aldı˘gını g¨osteren retailer’s yearly promotional plan and seasonal effects should tanıtımlar yapılmı¸stır.C¸alı¸smada¨ornekolay olarak Eski¸sehir be considered, included in the model. Our results show that Teknik Universitesi¨ s¨ure¸cleriele alınmı¸stır.S¨ure¸clerin sa˘glıklı categories such as laundry detergents, promotions directly af- bir ¸sekildetanımlanamaması, sistem y¨onetimindekar¸sıla¸sılan fect the sales performance ranking of the category and create en ¨onemliproblemlerden biridir. Bir s¨ure¸cile ilgili ge¸cmi¸s a short-term increase in ranking. In contrast, this effect is deneyim, bazen bir ki¸sinin hafızasında bazen ise bir Ex- weaker for snacks and packaged food products. cel dosyasında olabilir. Geli¸stirilmekte olan algoritmanın 3. Store-Based Merchandise Testing For A Fashion s¨urecinyapısal olmayan ¸sekilde tarifinden hareketle, do˘gal Retail Company dil i¸sleme, metin analitikleri ve sınıflandırma yakla¸sımlarını Esra A˘gcaAktun¸c kullanarak bir BPMN modeline d¨on¨u¸st¨urmesihedeflenmi¸stir. Ramazan Arkan Geli¸stirilenprogram, modelleme a¸samasında kullanıcı ile etk- ile¸simde kalarak, ger¸ceksistemi temsil eden en iyi modeli ¸cıkarmaya ¸calı¸smaktadır. Aynı zamanda, mevcut s¨ure¸clerde Fashion trends are one of the most important drivers in the iyile¸stirilmeye a¸cıknoktaların tespit edilmesini sa˘glamaktadır. ready-made clothing industry. Brands put a lot of effort into Bu program sayesinde kamu ve ¨ozel sekt¨orde yer alan identifying the prominent trends each season and planning bir¸cokfirmanın s¨ure¸clerinikolay bir ¸sekildeolu¸sturabilece˘gi, them in their products in ways that suit their customer pro- dolayısıyla stratejik a¸cıdan ¨onemli bir hedef olan s¨ure¸cler files. Even if the trend is predicted globally, it is necessary ile y¨onetimi ger¸cekle¸stirebilece˘gi, ¸calı¸smanın yaygın etkisi to make an estimation in details such as brand, customer olarak d¨u¸s¨un¨ulmektedir. Ayrıca gelecekte bulut temelli bir profile, or product category. For example, while estimating uygulamaya d¨on¨u¸st¨ur¨ulmesihedeflenen bu programın ihra- the strength of a trend in product categories such as shirts, cat potansiyeli oldu˘guda de˘gerlendirilmektedir. Ek olarak, trousers and dresses where the trend of floral patterns is on ¸calı¸smanınkonusu ¨ozellikle az-kod (low-code) ve kodsuz (no- the rise, it is also necessary to calculate its strength in cus- code) yazılım geli¸stirmeteknolojileri a¸cısındanda ¸cok¨onemli tomer profiles such as classic, casual and stylish. Decisions bir yere sahiptir. on the number of orders and the stores to which the products will be shipped should be made by forecasting the sales of 2. Effectiveness Of Category Level Promotion Strat- planned products with applicable methods. Estimating the egy For A Large Retailer : A Category And Com- potential of new trending products is not as easy as oth- pany Level Examination ers since there is almost no historical sales data for them. Omer¨ Zeybek In such cases, before determining the order quantity of the Bur¸c Ulengin¨ products to be planned, many companies put new products to the sales test with low quantity orders for a small number

88 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

of predetermined test stores. The number of main orders is Ingiltere˙ en k¨ot¨uperformans g¨osteren¨ulkelerdi; rekabet¸ci determined according to the sales performance in the test ¨ulkeler k¨umesindeen k¨ot¨uperformans g¨osteren¨ulkeler S¸ili ve stores. Using such a merchandise testing method, several Peru iken, Brezilya ve Mozambik rekabet¸ciolmayan ¨ulkeler trends and product features can be tested in one season at k¨umesindeen k¨ot¨uperformans g¨osteren¨ulkeler oldu. Hava a low cost. Two important issues in merchandise testing are kirlili˘gi,uluslararası gelen turistler ve kentsel n¨ufusCOVID- the selection of test stores to adequately represent the whole 19 ile m¨ucadeledekietkinli˘gi¨onemli¨ol¸c¨udeazaltırken, yerli and making an accurate demand forecast for all stores after kredi ve ki¸siba¸sınagayri safi milli gelir etkinli˘gi¨onemli¨ol¸c¨ude the test sale. In this study, test stores are determined based artırdı, ancak siyasi rejim ile etkinlik arasında bir ili¸skibulu- on clusters defined by store features and demand forecast- namadı. ing is also made using store features. In addition to demo- graphic characteristics of the regions where the stores are located, such as population, education level, average cloth- SA03 ing expenditure, average household income, features such Salı 13:45 - 15:15 SALON 6 as the number of rival stores, transportation score, climate characteristics, sales speed, sales volume, store size are also used as store features. An integer programming model is used for the selection of at most a predetermined number of 4.6.6 Uretimde¨ Yapay Zeka Uygulamaları test stores. The ratios of store attributes among all stores is used as a constraint for the ratio of each attribute within test Oturum Ba¸skanı : Erin¸cAlbey stores to choose a representative sample. Thus, the sample is selected while preserving the overall “store feature distri- bution”. After the test stores are determined, the product 1. I¸slerin˙ Zamana Ba˘glı Bozuldu˘gu Durumlar I¸cin˙ to be tested is shipped to these stores, and sales forecasts Makine O˘grenmesiDestekli¨ C¸izelgeleme are made for all stores based on the sales data after a three- M¨ucahitKaan Kaleli week sales period. In cases where a lower estimate is made Erin¸cAlbey than the average sales of the stores in the same three-week Zehra Melis Teksan period, new orders will not be processed for those stores. While determining how many units of the product will be produced after the test sales, it is also determined to which Bu ¸calı¸smada, ¨ozde¸s olmayan paralel makinelere atanmı¸s stores these units will be shipped. This merchandise testing zamana duyarlı i¸slerin ortalama kalitesinin bir e¸si˘gia¸sması and sales forecasting method is demonstrated using a sample sa˘glanırken, t¨um i¸slerin ortalama akı¸s s¨uresini en aza new trending product. indirmeyi ama¸clayan bir ¸cizelgeleme problemine odak- lanılmı¸stır. I¸slerin˙ sistemde ge¸cirdikleri bekleme s¨uresinin ¨ 4. Ulkelerin Covıd-19 Pandemisine Kar¸sıM¨ucadeledeki artması i¸slem s¨urelerini uzatırken kalitelerini ise zamanla Etkinli˘gi bozmaktadır. I¸slem˙ s¨ureleriayrıca makine se¸cimine ba˘glı Ilker Topcu olarak de˘gi¸siklik g¨osterirken makinelerin performansı sabit F¨usun Ulengin¨ kabul edilmi¸stir. I¸slerdenelde˙ edilen kalite seviyesi makine Emel Aktas se¸cimine de ba˘glıdır. Problem ¨oncekarı¸sık tamsayılı bir Eda Helin G¨unde¸s do˘grusalprogram olarak form¨uleedilmi¸sve sınırlı problem boyutları icin en iyi ¸c¨oz¨umlerelde edilmi¸stir. Daha b¨uy¨uk COVID-19 krizi, d¨unya ¸capındabenzeri g¨or¨ulmemi¸sacılara problemleri ¸c¨ozmeki¸cinsezgisel bir algoritma ve bekleyen neden oldu. Y¨uzmilyonlarca ki¸sienfekte oldu ve milyonlarca i¸sleri sıralamak i¸cin makine ¨o˘grenmesitabanlı yakla¸sımlar ki¸sihayatını kaybetti. Ulkeler,¨ hastalı˘gınyayılmasını engelle- kullanılmı¸stır. Do˘grusal ve poisson regresyon modelleri, mek ve enfekte olanları iyile¸stirmeki¸cinsa˘glık¸calı¸sanlarını ve i¸slerinmakinelerdeki ¨onceliksırasını tahmin etmek i¸cinkul- altyapılarını seferber ettiler. Bu ¸calı¸smanınamacı, ¨ulkelerin lanılmı¸s ve ayrıca daha iyi sıralama performansı elde et- COVID-19’a kar¸sım¨ucadeledeki etkinli˘ginive bu etkinli˘gin mek i¸cinsıra k¨umelemesiy¨ontemikullanılmı¸stır. Kesin ve zaman i¸cinde nasıl de˘gi¸sti˘gini¨u¸ca¸samalıyeni bir metodoloji sezgisel sonu¸cların kıyaslaması yapılırken i¸slerinsıralanması ile Haziran 2020 ve Aralık 2020’deki verileri analiz ed- i¸cingeli¸stirilenyeni fikirlerin, ¸cizelgeleme problemlerinde kul- erek ara¸stırmaktır. Ilk˙ a¸samada,D¨unya Ekonomik Forumu lanılan basit sıralama fikirlerinden (en kısa i¸slems¨uresiilk tarafından yayınlanan K¨ureselRekabet Endeksi puanlarını ya da en erken teslim tarihi ilk gibi) daha iyi performans kullanarak 107 ¨ulkeyi rekabet g¨uc¨uy¨uksek,rekabet¸cive reka- g¨osterdiklerig¨ozlemlenmi¸stir. ˙ bet¸ciolmayan ¨ulkeler olarak k¨umeledik. Ikinci a¸samada,her 2. Elektronik Baski Kart Imalatinda˙ Islem˙ Kalitesini ¨ulkenin etkinli˘ginide˘gerlendirmeki¸cinVeri Zarflama Anal- Etkileyen Onemli Etkenlerin Analizi izini kullandık. U¸c¨unc¨ua¸samada,¨ Tobit regresyon model- lerini kullanarak Ulkelerın¨ Birle¸smi¸sMilletler Insani˙ Geli¸sme Murat Firat Raporu’nda yayınlanan 66 de˘gi¸skene g¨oreg¨osterdikleri per- Rik Steeghs formans ile COVID-19 ile ba¸sa¸cıkmaetkinlikleri arasındaki ili¸skiyi ve ayrıca uzun s¨uredir tartı¸sma konusu olan, bir Elektronik sektoru sadece urun gelistirmede degil, ayni za- ¨ulkenin siyasi y¨onetimrejimi ile COVID-19’e kar¸sıetkinli˘gi manda urunun imalati sirasinda da fazlasiyla zorluklarla karsi arasındaki ili¸skiyi ara¸stırdık. Haziran ve Aralık’taki ver- karsiya kalmaktadir. Ozellikle, siparis uzerine uretim yapan ilere g¨ore,rekabet g¨uc¨uy¨uksek¨ulkeler k¨umesindeABD ve ve musteriye ozel yuksek urun ozellesmesi yapan firmalarda,

89 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

islem kalitesinin kontrolu siparisleri hedeflenen oranda tes- y¨ontemdir. G¨un¨um¨uz¨un rekabet¸ci ortamında end¨ustri lim etme kousunda cok onem arz etmektedir. Elektronik 4.0 ¨o˘gelerinin aktif kullanılarak ¨uretim s¨ure¸clerinin diji- baski kartlarin imalati cok adimli bir uretimdir ve bu uretim talize edilmesi ve s¨ure¸clerin her y¨on¨uyle izlenerek kon- adimlarindaki kalite sadece ham madde degil onceki adim- trol altında tutulması zorunluluk haline gelmi¸stir. Canlı larin kalitesine de baglidir. Bu uretim adimlari arasinda ce- sistemler kullanılarak alınan verilerin yine canlı sistemler sitli testler de yapilmaktadir. Bu uretimde her ne kadar ile i¸slenerek kullanıcının karar vermesini destekler ¸seklinde yuksek otomasyon olsa da, islem ve uretim kalitesi bir- sunulması t¨umimalat s¨ure¸cleriniolumlu y¨ondeetkilemek- cok nedene bagli olarak degisiklik gostermektedir. Islem tedir. Sunulan bilgilerin do˘gruve tutarlı bir ¸sekilde anlık kalitesinin iyi analizi firmaya urun uretim hizi, kayip malzeme, olarak beslenmesi rekabet ortamında ¨ureticilere avantaj ve daha proaktif uretim planlama gibi avantajlar getirmekte- sa˘glamaktadır. Bu ¸calı¸smada¨uretimparametreleri, ¨uretim dir. Bu calismada orta olcekli bir elektronik imalat firmasin- esnasında hat ¨uzerinden toplanan canlı veriler ve ¨uretim daki gerekli urun tasarimi, parcalar, islem kayitlari, ve uretim ¸cıktıları ¨uzerindeyapılan kalite kontrol testlerinin sonu¸cları ayarlari verileri toplanip analiz edilmektedir. Amacimiz ure- kullanılarak karar a˘gacı modelleri e˘gitilmi¸stir. E˘gitilen tim kalitesinin hangi etkenlere bagli oldugunu ortaya cikar- modeller kullanılarak ¨uretimin belirli a¸samalarında, t¨um mak ve bu bilgiyi uretimde ve uretim planlamasinda gerekli a¸samaların ardından olu¸sacak¸cıktıların kalitelerine dair tah- yerlerde kullanmaktir. minler yapılmı¸sve geli¸stirilenara y¨uzaracılı˘gıylaoperat¨orler ile anlık olarak payla¸sılmı¸stır. Bu sayede ¨uretim parame- 3. Bir Dijital D¨on¨u¸s¨umUygulaması: Kestirimci Bakım trelerinin tahmini kalite metrikleri baz alınarak operat¨or C¸izelgeleme tarafından g¨uncellenebilmesii¸cinbir karar destek mekaniz- Kenan Cem Demirel ması kurulmu¸stur. Yapılan ¸calı¸smasonucunda son ¨ur¨uni¸cin Erin¸cAlbey ¨onemarz eden kalite metriklerinde ortalama %93 tahmin do˘grulu˘gunaeri¸silmi¸stir. Y¨uksekdo˘gruluk oranları hem anlık D¨ord¨unc¨usanayi devrimi ile beraber, end¨ustridekive lit- m¨udahalelerle kalitenin artırılmasına hem de laboratuvar erat¨urdekig¨uncelgeli¸smelerher ¨ol¸cekten¨uretimtesislerine, s¨ure¸clerininazaltılarak i¸sg¨uc¨undentasarrufa fırsat vermi¸stir. ¨uretims¨ure¸clerinedair veriyi do˘gru¸sekildetoplama ve veri bazlı modeller geli¸stirerek¨uretimverimlili˘giniartırma imkˆanı sunmu¸stur. S¨ure¸c takip sistemleri ve kestirimci modeller SA03 sayesinde tesislerde alınan kararlar daha akıllı ve otomatik hale getirilebilir. Bu anlamda, kestirimci bakım (KB) poli- Salı 13:45 - 15:15 SALON 7 tikaları ¨ozellikle seri ¨uretim tesisleri i¸cin ¨onemli fırsatlar sunmaktadır. Ekipman kondisyonlarının takip edilmesi ve bozulma zamanlarına dair tahminlerin ¨uretilmesiile, ¨onceden alınabilecek aksiyonlar belirlenebilir ve bakım aktiviteleri 4.6.7 S¨urd¨ur¨ulebilirlik 2 planlanabilir. Bu noktada, ¨ozellikleb¨uy¨uk¸caplıtesisler i¸cin, kestirimci model sonu¸cları kullanılarak bakım aktivitelerinin Oturum Ba¸skanı : Mehmet Ali Ta¸s ¸cizelgelenmesi ayrı bir problem olarak ortaya ¸cıkmaktadır. Bu ¸calı¸smada, uluslararası ¨ol¸cekte bir televizyon ve tele- fon ¨uretim tesisinin seri ¨uretim hattında ger¸cekle¸stirilen 1. Ye¸silTedarik¸ciSe¸cimiUygulamaları: Bir Literat¨ur pilot bir ¸calı¸sma ile hattın u¸ctan uca dijital d¨on¨u¸s¨um¨u Taraması tamamlanmı¸stır. Kurulan veri toplama altyapısı ile ¨uretim hattından sens¨orverisi ve bakım ekiplerinden par¸cakondisyon Mehmet Ali Ta¸s verisi toplanmı¸stır. Sunulan kestirimci bakım yakla¸sımını Serap Akcan takiben, par¸caların kondisyon skorlarına ve kalan faydalı ¨om¨urlerine(KFO)¨ dair tahminler ¨uretilmi¸stir. Uzun s¨ureli Tedarik zinciri y¨onetimi, ¨ur¨unve hizmetlerin tedarik¸ciden bakım aktivitelerinin planlanması, sıra ba˘gımlı bakım za- m¨u¸steriye do˘gruhareketi boyunca y¨ur¨ut¨ulen¨uretim,satın manlarını i¸ceren¸coklubakım d¨onemi¸cizelgeleme problemi alma, lojistik gibi y¨onetimetkinliklerinin b¨ut¨un¨un¨uifade eden olarak ele alınmı¸stır.Problemin ¸c¨oz¨um¨ui¸cinkestirimci model bir kavramdır. I¸sletmelerve˙ organizasyonlar, ¸ce¸sitlitedarik sonu¸clarını deterministik girdiler olarak kabul eden bir karı¸sık zincirleri kurarak faaliyetlerini s¨urd¨urebilir. Artan ¸cevredu- tamsayılı do˘grusal programlama (KTDP) modeli geli¸stirilmi¸s yarlılı˘gı,kamuoyu baskısı, do˘gayı korumayı ama¸clayan yasal ve bakım zamanları belirlenmi¸stir. S¨urekliiyile¸smenin ve d¨uzenlemelereuyum g¨ostermezorunlulukları ve m¨u¸sterilerin s¨urd¨ur¨ulebilirli˘ging¨oreced¨u¸s¨ukmaliyetlerle sa˘glanabilmesi artan beklentileri gibi sebeplerle tedarik zincirleri de˘gi¸sime i¸cin¸c¨oz¨umleringeli¸stirilmesindea¸cıkkaynak kodlu uygula- u˘gramı¸stır. Ortaya ¸cıkan ye¸sil tedarik zinciri, tedarik zin- malardan yararlanılmı¸stır. ciri uygulamalarının s¨urd¨ur¨ulebilir¸cevreci bir perspektifini ifade eden bir kavramdır. Ye¸siltedarik zincirleri sayesinde 4. Bir Yonga Levha Uretim¨ Tesisinin Uretim¨ Oncesi¨ sera gazı salınımı azaltma, atıkları y¨onetme,tersine lojis- Ve Uretim¨ Sırasında Ur¨unKalitesi¨ Tahminlemesi. tik ile geri kazanma gibi kazanımlar m¨umk¨un olabilir. Ye¸sil Ege Ceyhan tedarik zincirlerindeki tedarik¸cilerin belirlenen ye¸silhedefler- Erin¸cAlbey ine uyum g¨ostermesive katkı sunması gerekir. Bu durum, ye¸siltedarik¸cise¸cimini¨onemlibir karar haline getirmektedir. Kalite tahminlemesi m¨u¸steri memnuniyetinin arttırılması Bu ¸calı¸smada,ye¸siltedarik¸cise¸cimi konusunda yapılmı¸slit- ve ¨uretim maliyetinin azaltılması a¸cısından ¨onemli bir erat¨urtaraması ¸calı¸smaları sistematik olarak incelenmi¸stir.

90 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

C¸alı¸smanın kapsamını olu¸stururken g¨uncelyakla¸sımları in- Bu ¸calı¸smada,geri d¨on¨u¸s¨umgibi sera gazının etkilerini azalt- celeyebilmek amacıyla 2014-2021 yıl aralı˘gıbelirlenmi¸stir. mak i¸cin¨onemlifaaliyetlerden biri olarak geri d¨on¨u¸st¨ur¨ulebilir Web of Science veri tabanında yapılan arama sonucunda atıkların ta¸sınmasını¸calı¸sıldı. C¸alı¸smada, ¸cokdepolu ye¸sil 50 makale belirlenmi¸stir. S¨ozkonusu makaleler ¨ozetlenmi¸s ara¸c rotalama problemini, depo dı¸sındaki noktalardan ro- ve basım yılı, yayınlanan dergi, yazarların ¨ulkesi ve anahtar talarına ba¸slayabilen bir grup ara¸c ve birden fazla depo- kelimeler y¨on¨undensınıflandırılmı¸stır. C¸alı¸smasonucunda, nun birinden rotalarına ba¸slayabilen ikinci bir grup ara¸ctan en ¸cok yayın yapılan yılın 2019, en ¸cok yayın yapılan olu¸sanheterojen ara¸cfilosu g¨oz¨on¨unealınarak ¸calı¸sıldı. Bu derginin Journal of Cleaner Production ve en ¸cokyayın ya- ara¸clar iki farklı b¨olgedenatıkları toplamaktadır ve bu bir- pan yazarların ¨ulkesinin C¸in oldu˘gug¨or¨ulm¨u¸st¨ur.C¸alı¸smalara birinden ayrı g¨or¨uneniki problem kullanılan depoların kapa- g¨ore“Ye¸siltedarik¸cise¸cimi”en ¸cokrastlanan anahtar ke- sitelerinin sınırlı olmasıyla tek problemde birle¸stirildi. Prob- limedir. C¸alı¸smanın,gelecekte yapılacak olan ye¸siltedarik¸ci lemin amacı, toplam rota uzunlu˘guve ara¸ca˘gırlı˘gınaba˘glı se¸cimive ye¸siltedarik zinciri y¨onetimiuygulamalarına bir re- olan enerji t¨uketimini en k¨u¸c¨uklemektir. Problem karma hber olu¸sturmasıama¸clanmaktadır. tamsayılı programlama ile modellendi. Problemin Np-hard yapısından dolayı kullanılan ¸c¨oz¨uc¨ulersadece 20 m¨u¸steriye 2. Trafik Yo˘gunlu˘gununNeden Oldu˘guKayıpların Ve kadar olan problemlerde ¸c¨oz¨umverebilmektedir. Bu ne- Zararların Azaltılmasında Yapay Zeka Ve Y¨oneylem denle b¨uy¨ukboyuttaki problemlerin ¸c¨oz¨um¨ui¸cinbir de˘gi¸sken Uygulamaları kom¸sulukarama algoritması (DKA) geli¸stirildi. Geli¸stirilen G¨ok¸cenBayram DKA ba¸slangı¸c¸c¨oz¨um¨un¨uolu¸sturmaki¸ciniki farklı strate- jiye, 2 kom¸suluk yapısına ve 5 b¨olgesel aramaya sahiptir. ˙ S¸ehirlerin n¨ufuslarının her ge¸cen g¨unartması beraberinde Iki ¸c¨oz¨um yakla¸sımıliterat¨urden modifiye edilmi¸stest prob- bir¸cok sorunu da getirmektedir. Bu sorunlardan biri de lemleri ile de˘gerlendirildi.Sonu¸clar DKA’nın y¨uksekkalitede trafiktir. Trafik bir¸cok zarara yol a¸cmaktadır. Trafikte sonu¸clar elde etti˘ginig¨ostermi¸soldu. ge¸cirilen zamandan kaynaklı kayıplar ve ¸cevresel zararlar ¨ondegelenleridir. Zararların ve kayıpların azaltılması i¸cin ula¸sımve ¸cevresorunları alanlarında enerji verimlili˘gi¨onemli SA03 bir ara¸stırma konusu olu¸sturmaktadır. Trafikte bekleme s¨ureleriarttık¸cayakıt t¨uketimi de artmaktadır ¨ozellikleher Salı 13:45 - 15:15 SALON 8 trafik ı¸sı˘gındaara¸clar frenleme, r¨olantide¸calı¸smave tekrar hızlanma evrelerinde gereksiz olarak yakıt yakmakta ve fosil yakıttan kaynaklı zararlı gazların ve kirleticilerin a¸cı˘ga ¸cıkmasına neden olmaktadır. Karbon monoksit, partik¨ul 4.6.8 Finansta Sayısal Ara¸stırma Uygula- maddeler, karbon dioksit, azot oksitler ve di˘gergazlar trafik maları kaynaklı kirleticilerdir. D¨unya genelinde trafikte olan mily- onlarca ara¸cg¨oz ¨on¨unealındı˘gında¸cevreselsorunların etkisi Oturum Ba¸skanı : Arman Boyacı endi¸severici boyutlarda olmaktadır. Trafik sıkı¸sıklı˘gıarttık¸ca havayı kirleten zararlı gazların emisyonu da artmakta ve bu emisyonlar ¸cevreyi, ekonomiyi ve insan sa˘glı˘gınıolum- 1. Statistical Arbitrage In Sovereign Bond Markets: A suz olarak etkilemektedir. G¨un¨um¨uzdeteknoloji, elektronik Cross-Country Analysis ve yazılım alanlarındaki geli¸smelersonucunda otonom ara¸clar Emrah Ahi ile ilgili ¸calı¸smalar g¨undemegelmi¸stir. Yo˘guntrafikten kay- Levent G¨untay naklı kayıpların ve zararların azaltılmasının ama¸clandı˘gıya- pay zeka ile ¸calı¸sankav¸saklar, trafik yo˘gunlu˘guna g¨orebek- leme s¨urelerinin de˘gi¸sti˘gitrafik ı¸sıkları sistemi, akıllı ta¸sıtve In an efficient market, equilibrium interest-rate term struc- otonom ara¸cların hepsi akıllı ula¸sım sistemleri adı altında ture models explain the observed bonds prices. However, toplanmaktadır. Bu sistemlerin s¨urd¨ur¨ulebilir olması i¸cin nearly all empirical studies on term-structure estimation, re- veriye ula¸sımve veriyi y¨onetmekde ¨onemlibir unsurdur. Bu port significant pricing errors in their data sample. These er- ¸calı¸smadailk olarak ¨ozellikle¸sehirya¸samınınen ¨onemliun- rors are at least partially caused by either model misspecifica- surlarından biri olan trafi˘ginneden oldu˘gukayıplar ve zarar- tion or by the deviation of particular bond prices from general lar incelenmi¸s daha sonra trafik i¸slemlerinin iyile¸stirilmesi, market conditions, i.e., mispricing revealing insufficient mar- trafikte bekleme zamanın ortadan kaldırılması, yakıt t¨uketimi ket efficiency. In this study, we provide empirical evidence ve emisyonların azaltılması i¸cinyapılmı¸solan yapay zeka ve for eight emerging sovereign bond markets (Brazil, Mexico, y¨oneylemuygulamaları derlenmi¸stir. Russia, South Africa, Philippines, Indonesia, Colombia, and Turkey) that risk-adjusted trading strategies based on bond 3. Geri D¨on¨u¸st¨ur¨ulebilir Atık Toplamada C¸oklu pricing errors can yield abnormal returns compared to buy- ˙ Ba¸slangı¸cNoktaları Ve Farklı Hizmet Alanları Ile and-hold portfolios. The trading rule is designed as follows: Yeni Bir C¸ok Depolu Ye¸silAra¸cRotalama Problemi Simply the bonds that are undervalued (overvalued) relative ˙ I¸cinDe˘gi¸sken Kom¸sulukArama Algoritması to the Nelson-Siegel-Svensson curve are bought (sold). Trad- Utku Kantekin ing signals are focused on the mean reversion effect of the G¨ul¸cinDin¸cYal¸cın pricing errors. Using this statistical-arbitrage strategy, we Emine Akyol Ozer¨ show that the abnormal returns are continuously achieved over the whole period of 2005-2020 for different sovereign

91 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

bond markets. Our data period contains major financial that following the BoJ’s pattern and volume of ETF pur- turmoil periods such as 2008 Lehman Collapse, European chases would have created an additional alpha source in the Sovereign Crises, Taper Tantrum and Covid-19. Daily bid- cross-section of Japanese stocks. These effects were existent, ask quotes of Emerging Eurobonds are used in the analysis even when other financial variables, benchmarks, or factors and retrieved from Bloomberg. were taken into account. We also developed a factor that reliably captures some of the alpha generated by the BoJ’s 2. On The Estimation Of Uncertainty Of The Views direct involvement in Japan’s equity markets. In Black-Litterman Model Yaman Kindap Arman Boyacı SA03 Salı 13:45 - 15:15 SALON 9 Black-Litterman is a Bayesian portfolio allocation model in which expected returns of assets are estimated by combining the implied market equilibrium returns, which are assumed to be optimal, with an investor’s views on particular assets. 4.6.9 Rassal S¨ure¸cler3 The model mainly finds application in combining the expec- tations of portfolio managers with quantitative estimates but Oturum Ba¸skanı : Barı¸sTan can be readily transformed to include predictions from novel statistical and machine learning models. The original paper implicitly assumes that the distribution over asset returns and 1. Dynamic Production Plan Under Random Yield: views have a Gaussian distribution, however recent works re- New Models veal that it is straightforward to generalise the model to have any parametric distribution and we make this fact explicit by Buse Unluturk framing the model as a probabilistic graphical model. Natu- Fikri Karaesmen rally, the covariance matrix associated with each information source controls how much impact the views will have on the Many make-to-order companies face random yield in their market equilibrium portfolio. In practice this parameter is production systems. Due to this randomness, deviations set once, by trial-and-error. However, this results in an un- from the production plans and underproduction may occur. realistic assumption that each information source has equal In order to solve the random yield issue, overproduction with uncertainty. In this work, we propose a systematic method in multiple lot releases is proposed in the random yield litera- which the uncertainty in an investor’s opinion is determined ture. Note that multiple lot releases under random yield are depending on the historical return distributions of the cor- known as the reject allowance or multiple lot sizing produc- responding assets and the corresponding covariance matrix tion to order (MLPO) problem. The optimal lot size policy is incorporated into the Black-Litterman model framework. under random yield has been extensively studied in the reject Our goal is to have robust estimates of expected returns of allowance - MLPO literature. Nevertheless, there has been assets such that they are in line with the intuition that if a no direct study on the optimal production policy (i.e., when view confirms (contradicts) with historical sample estimates, to start and stop production as a function of the inventory it should have less (more) uncertainty. level). Therefore, we investigate the structure of the opti- mal production policy under random yield. We formulate a 3. A Rising Tide Lifts Some (Japanese) Boats: The stochastic dynamic programming (SDP) model to investigate Bank Of Japan’S Etf Purchases And Their Impact the optimal policy. In our analysis, we derive some general On Market Signals For Individual Stocks properties of the optimal production policy and discover that Steven Shen the optimal production threshold has a non-linear form. In Sayad Baronyan order to capture the non-linearity, new threshold policies are Vikram Srimurthy derived based on the optimal policy structure. To assess the Cameron Brandt performance of these threshold policies, numerical experi- ments on random samples are conducted. From the results of the numerical experiment, promising performances from Purchases of non-government financial securities will remain some of the threshold policies are obtained. a key tool for global central banks in the coming years. In- deed, its use in equity markets is likely to expand beyond 2. Supervised Learning Based Analysis Of Queueing Japan. Unlike purchases of government securities, non- Network Models Of Production Systems government purchases have the potential to create dispro- portioned effects on single securities. This might (a) create Barı¸sTan an additional source of return for investors who are tracking Siamak Khayyati the central bank movements in the cross-section of single securities and (b) decrease the effectiveness of the purchase In order to design and control production systems that program by not giving broadly equal boost to all targeted yield higher throughputs, lower inventories, and shorter cycle securities. The ETF purchase program of the Bank of Japan times, there is a need to develop a fast and accurate method has been a powerful tool in supporting the markets in recent for evaluating the material-flow performance of a production years. In this work, we have provided additional evidence system operating with a given design and system parameters.

92 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

We propose a method to analyze open queueing network 4.6.10 Kombinatoryal Optimizasyon 3 models of production systems composed of delay, batching, merge and split blocks with correlated interarrival and service Oturum Ba¸skanı : Ozlem¨ C¸avu¸s times. Our method referred as Supervised-Learning-based Queueing Network Analysis (SLQNA) is based on using a supervised learning approach to determine the mean, the 1. Multi-Stage Project Team Formation With En- coefficient of variation, and the first-lag autocorrelation of dogenous Uncertainty the inter-departure time process as functions of the mean, Nihal Berktas coefficient of variation and first-lag autocorrelations of the Ignacio Grossmann interarrival and service times for each block, and then using the predicted inter-departure time process as the input to the next block in the network. The training data for the super- One of the most critical responsibilities of a project man- vised learning algorithm is obtained by simulating different ager is to select the individuals to carry out the tasks of the systems with a wide range of parameters in a High Perfor- project. The technical capabilities of these individuals and mance Computing cluster. Gaussian Process Regression is the cost of hiring them are among the top factors consid- used as a supervised learning algorithm and different trained ered in this process. In this study, we consider a multi-stage models are obtained for each of the output for each block. A stochastic team formation problem where each stage corre- given system is analyzed by using the already-trained models sponds to a different but similar project that requires several together with a decomposition algorithm. Therefore, there tasks. A skilled individual must be assigned to each task. We is no need to train new models for different systems. The re- consider uncertainty in people’s competence levels, and an sults are compared with simulation and also with the approx- external source must be used to complete the task in time if imations that are based on Markov Arrival Process (MAP) an individual’s competence level turns out to be insufficient modelling, robust queueing, and G/G/1 approximations. Our for the task he/she is assigned. The expected cost of hiring results show that SLQNA is on average twice as accurate and and outsourcing resources for the whole horizon is minimized. 100 times faster compared to the most accurate analytical It is assumed that once an individual is assigned to a task of a method and 3 times more accurate compared to the fastest project, their true competence level on this task reveals. The method available in the literature. We present SLQNA as a uncertainty in this problem is decision-dependent or endoge- flexible, computationally efficient, accurate and fast approx- nous because the decisions determine whether, when, and imation method to analyze production systems. which uncertainties resolve. The deterministic equivalent for- mulation of a stochastic problem with this type of uncertainty 3. Equilibrium Analysis Of A Queueing System With includes a large set of non-anticipativity constraints, which Risk-Averse Strategic Customers makes the problem computationally more difficult compared Hadi Mahmoudzadeh to regular multi-stage stochastic problems. Therefore, meth- Pelin Canbolat ods that yield near-optimal solutions dominate the related Athanasia Manou literature. Among which Lagrangian decomposition-based Fikri Karaesmen methods are the most popular ones. In this study, we pro- pose a decomposition-based branch-and-bound algorithm as an alternative and show the superiority of the algorithm over We consider strategic customers who take the decisions of existing Lagrangian decomposition techniques. whether to join a queueing system or not based on an ex- ponential utility function that takes into account the re- 2. Zamana Ba˘glıRassal Yolculuk S¨ureliOryantiring ward from service and the waiting times. For an observable Problemi M/M/1 queue, where arriving customers can observe the S¸ifanur C¸elik queue length at arrival instants, we characterize the joining Ozlem¨ C¸avu¸s decisions in terms of a threshold based on the queue length at the arrival instant. We investigate how the joning thresh- old changes as risk sensitivity (measured by the risk tolerance Birle¸smi¸sMilletlerin sundu˘gurapora g¨oreilerleyen yıllarda parameter of the exponential utility function) changes. For insanların ¸sehirlereyerle¸smeoranının artması beklenmekte- the unobservable counterpart, where customers do not have dir. S¸ehirde ya¸sayan insan pop¨ulasyonun artmasının ¸sehirdeki information on the queue length, we characterize the equi- trafik yo˘gunlu˘guna bir etkisi bulunmaktadır. Bu durum librium joining probabilities and explore how the equllibrium i¸sleri g¨uni¸cinde m¨u¸sterileri ziyaret etmek olan ¸calı¸sanları, changes as the risk sensitivity increases. We then turn our ¨orne˘ginlojistik ¸sirketi ¸calı¸sanları, belirlenen m¨u¸sterileri zi- attention to the pricing problem of the system administra- yaret ederken trafik yo˘gunlu˘gunun seyahat s¨urelerineetk- tor. We characterize the service price that maximizes the isini g¨oz ¨on¨unde bulundurmaya motive etmektedir. Bu expected revenue of the administrator and explore the im- ¸calı¸smadatrafik yo˘gunlu˘gununyolculuk s¨urelerinde yarattı˘gı pact of risk sensitivity on the optimal price. belirsizlikler g¨oz¨on¨undebulundurularak birden fazla ¸calı¸sanın m¨u¸sterileri ziyaret etmesini programlayan iki a¸samalı ras- sal bir model ¨onerilmi¸stir. Herhangi bir m¨u¸steridenba¸ska SA03 bir m¨u¸steriye gitme s¨uresinin rassal oldu˘guve bu s¨urenin m¨u¸steridenayrılma zamanına g¨orede˘gi¸sti˘givarsayılmaktadır. Salı 13:45 - 15:15 SALON 10 Onerilen¨ model ¸calı¸sanların g¨uni¸cinde olu¸sturdukları tur- daki m¨u¸sterilerden kazanılan beklenen toplam ¨od¨ul¨uver-

93 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

ilen bir zaman kısıtı altında enb¨uy¨uklemeyiama¸clamaktadır. 1. Scientometric Review Of Crew Scheduling Studies C¸alı¸sanların her m¨u¸steriyi ziyaret etme zorunlulu˘gubulun- mamaktadır ve model her bir ¸calı¸sani¸cinyolculuk zaman- Emrah K¨oksalmı¸s larındaki belirsizli˘gidikkate alarak belli bir ba¸slangı¸cnok- tasından ba¸slayıp aynı ba¸slangı¸cnoktasında sonlanan uygu- lanabilir bir tur olu¸sturmaktadır. B¨uy¨uk¨ol¸cekliproblemlerin Crew scheduling, which is the process of assigning crew mem- ¸c¨oz¨ulebilmesii¸cintam sayılı L-¸sekilliy¨ontem¨onerilmi¸stir. bers to flights, aims to minimize the cost associated with crew subject to constraints in terms of regulations of avia- 3. C¸ok Ama¸clı Tamsayılı Programlama Problemleri tion and resource of companies. The objective of this study I¸cinBir˙ U¸cDestekli Baskın Noktaları Bulma Al- is to conduct a quantitative scientometric analysis of an aca- goritması demic literature through assessing the publications related to crew scheduling, and to explore the most productive re- Berkay Becu searcher, institutes, organizations and nations engaged with Firdevs Ulus crew scheduling related research. The data needed is col- lected from the databases of Web of Science (WoS). In this Bu ara¸stırma,¸cokama¸clıtamsayı programlama problemleri study, the topic related publications since 1975 were taken i¸cint¨umu¸cdestekli baskın noktaları bulan bir parametrik into consideration. In order to identify the publications, simpleks t¨urevi algoritmayı kapsamaktadır. Parametrik “crew scheduling” term was searched in the title, abstract simpleks algoritması, pozitif a˘gırlıklandırma metodu ile and keywords. Based on the database, article is the mostly do˘grusalprogramlama problemleri i¸cint¨umu¸cbaskın nok- used document type; the most productive country is United talar k¨umesinibulmakta kullanılan bir algoritmadır. Temel States; English is the most commonly used language. This ¸calı¸sma prensibi, algoritma boyunca bulunan t¨um temel scientometric analysis is the first comprehensive and most re- olurlu ¸c¨oz¨umleri¸cina˘gırlıkuzayında bu ¸c¨oz¨um¨unoptimal cent study on crew scheduling that may light up the recent olmasını sa˘glayan a˘gırlıkların k¨umesinihesaplaması ve a˘gırlık position of universal publications and give important visions uzayında bir k¨umeb¨ol¨unt¨us¨u(partition) yaratmasıdır. Tam- on further research. sayı problemlerinin u¸cdestekli baskın noktalarını bulmak i¸cin parametrik simpleks algoritması, kesme d¨uzlemimetotları 2. Ki¸siselVerilerin Korunması Kanunu Ve Uygulaması eklenerek geli¸stirilmi¸stir. Daha spesifik olarak algoritmanın i¸sleyi¸si¸s¨oyledir: Once¨ tamsayılı problemin do˘grusalprogram- Ibrahim˙ Ethem Tarhan lama gev¸setmesi(LP relaxation) ele alınır ve parametrik sim- pleks algoritması bu ¸sekildeba¸slatılır. Algoritma boyunca Ki¸siselverilerin korunması hukuku T¨urkiye’de ¨ozellikleson elde edilen temel olurlu ¸c¨oz¨umzaten tamsayılı ise ekstra iki senedir sıklıkla konu¸sulan ve merak edilen bir alan bir adıma ihtiya¸c duyulmadan devam edilir. E˘ger tam- olmu¸stur. End¨ustriM¨uhendisli˘gib¨ol¨um¨undenmezun olan sayılı ¸c¨oz¨umbulunmamı¸ssaGomory kesme d¨uzlemi metodu ¨o˘grencilerin¸calı¸smahayatına ba¸sladıklarında ki¸siselverilerin uygulanarak tamsayılı ¸c¨oz¨umbulunur. Do˘grusalproblem- korunması kanunu hakkında bilgi sahibi olmaları ¨onemlibir ler i¸cinkullanılan ve burada baz olarak alınan algoritmadan farkındalık yaratacaktır. G¨un¨um¨uzdeki¸sisel verilerle ilgili farklı olarak, geli¸stirilen algoritmada a˘gırlık uzayında bir kanunun ¨onemi y¨oneticiler tarafından bilinmesine ra˘gmen k¨umeb¨ol¨unt¨us¨ubulunamamaktadır. Bunun sebebi bulu- yeterli bilgilendirmelerin yapılmamasından dolayı zaman, nan a˘gırlıkk¨umelerininbo¸solmayan kesi¸simleriolabilmesidir. zaman yanlı¸s uygulamalara neden olmaktadır. T¨urkiye Bu da algoritmanın verimlili˘ginid¨u¸s¨urmektedir. Algoritma a¸cısından ki¸sisel veriler, 6698 sayılı Kanun’un y¨ur¨url¨u˘ge verimlili˘giniartırmak i¸cinfarklı bir yakla¸sımgeli¸stirilmi¸stir. girmesiyle konu¸sulmaya ve tartı¸sılmaya ba¸slanmı¸stır. Daha Buna g¨ore yeni bulunan ¸c¨oz¨um¨un a˘gırlık k¨umesi daha ¨oncesindede konuya ili¸skin¸ce¸sitlid¨uzenlemelerolmakla bir- ¨oncekapsanan alanın i¸cindeyse,bu ¸c¨oz¨umdikkate alınmaz. likte konuyu bir b¨ut¨unolarak ele alan bir mevzuatın ek- Geli¸stirilen algoritma MATLAB kullanılarak kodlanmı¸s ve sili˘gis¨ozkonusuydu. 7 Nisan 2016 tarihinde y¨ur¨url¨u˘gegiren rasgele ¨uretilentamsayı programlama problemi ¨orneklerinde 6698 Sayılı Ki¸sisel Verilerin Korunması Kanunu bu eksikli˘gi sayısal olarak test edilmi¸stir. b¨uy¨uk¨ol¸c¨udegidermeye ¸calı¸smı¸sve ki¸siselverilerin korun- ması ve i¸slenmesineili¸skind¨uzenlemelergetirmi¸stir.Kanuna uyum i¸cin2 yıllık bir ge¸ci¸ss¨ureci¨ong¨or¨ulm¨u¸sve bu s¨urede 4.7 7 Temmuz 2021 C¸ar¸samba09:30 - 11:00 07. 04. 2018 tarihinde dolmu¸stur. G¨un¨um¨uzko¸sulları ne- deniyle hemen her g¨unyaptı˘gımızt¨umfaaliyetlerde ki¸sisel veri kullanıyoruz. Herkes ya veri sorumlusu ya veri i¸sleyen CA01 ya da veri ilgilisi konumundadır. Mesleki faaliyetlerimizi yer- ine getirirken ¸co˘gunluklaveri sorumlusu veya veri i¸sleyen; bir C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 1 hizmet alırken veya t¨uketici konumdayken ise veri ilgilisiyiz. 6698 sayılı Kanun ki¸siselverilerin i¸slenmesineili¸skinher t¨url¨u faaliyeti veri sorumlusu ve veri i¸sleyenin y¨uk¨uml¨ul¨uklerinden veri ilgilisinin haklarına kadar d¨uzenlemelergetirmektedir. 4.7.1 Veri Analizi 2 Kanun, temel olarak; ki¸siselverilerin i¸slenmesine ili¸skingenel ilkeleri olu¸sturmu¸s, ki¸sisel verilerin i¸sleme ¸sartlarını belir- Oturum Ba¸skanı : Elif Sa˘glam lemi¸sve veri ilgilisinin haklarını d¨uzenlemi¸stir.Bu ¸calı¸smada, Avrupa Birli˘giGenel Veri Koruma Y¨onetmeli˘gininGDPR

94 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

(General Data Protection Regulation) uyum s¨urecihakkında 4.7.2 Eniyileme Uygulamaları 7 bilgilendirilmesi, veri i¸sleme,veri sorumlusu ve veri i¸sleyenler arasındaki farkların a¸cıklanması,ki¸siselverilerin i¸slenmesiile Oturum Ba¸skanı : K¨ubra Tanınmı¸s ilgili genel ilkeler, verileri yurt dı¸sınaaktarma i¸slemleri,veri sorumlusunun y¨uk¨uml¨ukleri,veri ihlallerinin sonu¸cları, kurul ve Yargıtay vaka ¨ornekleri ¨uzerindedurulacaktır. 1. Makine O˘grenmesiVe¨ Metasezgisel Yakla¸sımlar Ile˙ Radyo S¸ebekeleri Optimizasyonu 3. Savunma Sanayi Projelerinde Proje Ba¸sarısını Etk- Do˘gaAlemdar ileyen Kriterler Uzerine¨ Serhat Atik Lal Akın Elif Saglam R¨uya Uncu

Bu ¸calı¸smada, savunma sanayi projelerinin performansını Cep telefonlarının hikayesi 1973’te Motorola’nın elle kul- etkileyen ba¸sarı kriterleri ¨uzerindeyapay sinir a˘gları ve re- lanılan ilk ileti¸sim cihazını tasarlamasıyla ba¸sladı. O gresyon analizi y¨ontemikar¸sıla¸stırmalıolarak incelenmi¸stir. g¨unlerdenbu yana telekom¨unikasyon sekt¨or¨u¸cok yol kat C¸alı¸smadaregresyon analizine g¨oreyapay sinir a˘glarının daha etti ve ¸suanda hemen hemen herkesin en az bir adet cep iyi a¸cıklamave tahmin g¨uc¨une sahip oldu˘gug¨osterilmektedir. telefonu oldu˘gunus¨oyleyebiliriz. Bu durum, acil durum- Yapay sinir a˘gları, geleneksel istatistiksel y¨ontemlereg¨ore larda veya herhangi bir trafi˘geneden olan beklenmedik olay- savunma sanayi projelerinin ba¸sarısını de˘gerlendirmede larda baz istasyonları a˘glarının tıkanmasına neden olabilmek- ula¸sılması zor olan veriler arasındaki ili¸skileri daha iyi tedir. Baz istasyonunda bir tıkanıklık oldu˘gunda,cep tele- a¸cıklamaktadır. Savunma sanayi projelerinin ba¸sarı kriter- fonlarının (mobil istasyonların) aldı˘gısinyal kalitesi aniden leri arasında do˘grusal olmayan ili¸skileri a¸cıklamakta re- d¨u¸smekteve hatta bazı u¸cdurumlarda sinyal tamamen kay- gresyon analizi yetersiz kalmaktadır. Yapay sinir a˘gları veri bolabilmektedir. Bu ¸calı¸smada, temelinde bu sorunu or- tutma ¨orneklerineuygulandı˘gındado˘grusalregresyondan or- tadan kaldırmak ¨uzere¸cokkatmanlı bir ¸c¨oz¨umy¨ontemitasar- talama olarak daha k¨u¸c¨ukhatalar ¨uretti˘give bu avantajı lanmı¸stır. Ilk˙ a¸samadabaz istasyonu parametreleri i¸cinen %95 g¨uvenseviyesinde istatistiksel olarak anlamlı oldu˘gu iyi konfig¨urasyonları bulmak amacıyla bir optimizasyon prob- ger¸ce˘ginedayanmaktadır. Bulgular, bir yandan proje ba¸sarısı lemi modellenilmi¸s ve bu model makine ¨o˘grenmealgorit- ile a¸cıklayıcı nitelikleri arasındaki do˘grusalolmayan ili¸skiler malarını denemek ve b¨olgedekidurumu analiz etmek i¸cin ve daha ¨oncetartı¸sılan Yapay sinir a˘glarının do˘grusalol- kullanılmı¸stır.B¨olgelernormal durum, deprem durumu veya mayan ¨ozellikleri ile a¸cıklanabilir. Bu nedenle, sinir a˘gı orta yo˘gunluklutalep artı¸sıolarak ¨u¸ceayrıldıktan sonra meta- analizi tarafından ¨onerilen¨onceliksırasını regresyon anal- sezgisel algoritmalar altında genetik algoritma ile baz ista- izi tarafından ¨onerilendendaha anlamlı olarak kabul etme syonlarının konfig¨urasyonları iyile¸stirilmi¸sve b¨olgeninduru- e˘gilimindeyiz. A¸cık¸cası, regresyon sonu¸clarını iyile¸stirmek muna g¨ore;(i) Ikincil˙ katman olarak Ta¸sınabilir Baz ista- i¸cin do˘grusal olmayan bir istatistiksel model se¸cilebilir. syonu, (ii) U¸c¨unc¨ulkatman¨ olarak do˘galafetler veya acil Bununla birlikte, geleneksel do˘grusal olmayan istatistik- durumlarda kullanılmak ¨uzere IHA’lar,˙ y¨onlendirilmi¸stir. Bu sel y¨ontemlerle, ¨once bir modelin tahmin edilmesi, daha metot ile b¨olgedekitaleplerin kar¸sılanması ve sinyal almayan sonra test edilmesi ve yeterince do˘grubir model bulunana k¨oralanların minimize edilmesi hedeflenmi¸stir. kadar devam edilmesi gerekmektedir. Bu model, deneme ˙ yanılma yoluyla ‘do˘gru’giri¸s–¸cıkı¸sdo˘grusalolmayan ili¸skisini 2. Heterojen Sens¨orA˘gları Ile B¨ut¨unle¸sikBir Kapsama bulmak yerine, yalnızca d¨u˘g¨umsayısı gibi birka¸c parame- Modeli treyi ayarlanması gereken sinir a˘gları ile ¸cok daha basit- M¨umtazKarata¸s tir. Yapay sinir a˘gları do˘grusalolmayan ili¸skileria¸cıklama konusunda daha ba¸sarılı olmu¸stur. Yapay sinir a˘gları bazı Heterojen sens¨ora˘gları, farklı menzil ve kapsama perfor- yeni sonu¸clar vermektedir. Savunma projelerinin ba¸sarısı mansına sahip de˘gi¸siktipteki sens¨orlerinbirlikte kullanılması i¸cin¨o˘grenmemekanizmalarının ¨onemlioldu˘gubulgusu elde ile olu¸sturulana˘glardır. Bu a˘glar ba¸stag¨uvenlikolmak ¨uzere edilmi¸stir. Burada, sinir a˘glarının savunma projelerinin farklı sekt¨or ve alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. ba¸sarısını de˘gerlendirmeki¸cindaha iyi a¸cıklayıcı ve tahmin Kapsama, sens¨ora˘gları i¸cinen ¨onemlibir performans metrik- g¨uc¨unesahip oldukları ve geleneksel istatistiksel y¨ontemleri lerinden birisidir. Bu ¸calı¸smada,iki boyutlu kemer ¸seklindeki kullanarak ula¸sılması zor olan veriler arasındaki ili¸skileri bir sınır b¨olgesinde kullanılan heterojen sens¨or a˘glarının ke¸sfedebildikleri g¨osterilmi¸stir. Bu ¸calı¸sma,¸ce¸sitlisavunma alan kapsama, nokta kapsama ve bariyer kapsama hede- projeleri i¸cinortak olan en ¨onemliy¨onetselfakt¨orleriortaya flerini aynı anda kar¸sılayacak ¸sekildeb¨ut¨unle¸sikyerle¸simprob- koymu¸stur. Belirtelim ki, t¨umprojeler aynı ¨ozellikleresahip lemi ele alınmı¸stır. Merkez ve u¸c topolojisi ile kooper- de˘gildirve bunlara farklı y¨onetimy¨ontemleriuygulanmalıdır. atif ve kademeli tespit modeli varsayımı altında bahse konu sens¨oryerle¸sim problemi hedef programlama yapısı ile bir tamsayılı do˘grusalolmayan program olarak modellenmi¸stir. Ikinci˙ adımda, ¨ozelbir haritalama tekni˘gikullanılarak pro- CA01 gram do˘grusalhale getirilmi¸stir. U¸c¨unc¨uadımda¨ ise de˘gi¸sik boyuttaki problemler dal ve sınır algoritması kullanılarak C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 2 farklı dallanma ve d¨u˘g¨umse¸cimstratejileri, optimalite aralık de˘gerlerive arzulanan kaplama hedef seviyeleri i¸cinCPLEX

95 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

kullanılarak ¸c¨oz¨ulm¨u¸st¨ur. Sonu¸clar, b¨uy¨ukboyut ¨ornekler b¨ol¨umemalzeme ta¸sımak i¸cin, akı¸sın ba¸sladı˘gıb¨ol¨umden dahil problemin makul s¨urelerdeazami %10 optimalite aralı˘gı ta¸sımanın yapılaca˘gı asans¨ore yatay ta¸sıma olmalı, iste- i¸cinde¸c¨oz¨ulebilece˘gini g¨ostermi¸stir. - Bu proje TUB¨ ITAK˙ nilen kata asans¨orlemalzeme ta¸sındıktansonra asans¨orden tarafından Proje No: 118E694 kapsamında desteklenmi¸stir. varı¸s b¨ol¨um¨une tekrar yatay ta¸sıma yapılmalıdır. Bu ¸calı¸smanın yapılma motivasyonu, bilindi˘gi kadarıyla lit- 3. Interdiction Games And Submodularity erat¨urdeC¸KTYP’nin ¸c¨oz¨um¨ui¸cindaha ¨onceDantzig-Wolfe K¨ubra Tanınmı¸s ayrı¸stırma algoritması kullanılan herhangi bir ¸calı¸smanın Markus Sinnl yapılmamasıdır. C¸alı¸smamızda problemin ¸c¨oz¨um¨u iki a¸samada ger¸cekle¸stirilmektedir. Ilk˙ olarak tesisi olu¸sturan b¨ol¨umlerinhangi katlarda yer alaca˘gı geli¸stirilenmatematik- In this talk, we address zero-sum Interdiction Games where sel modelin GAMS programında ¸c¨oz¨um¨uile belirlenmektedir. the objective is a monotone and submodular set function. Ikinci˙ a¸samadaise katlar arası yerle¸simide g¨oz¨on¨undebu- Given a ground set of items, the leader interdicts the usage lundurarak her bir kata atanan b¨ol¨umlerin kat i¸cerisindeki of some of the items by the follower who seeks to maximize yerle¸simini bulmak i¸cin Dantzig-Wolfe ayrı¸stırma algorit- a submodular set function over the uninterdicted items. This ması kullanılmaktadır. Geli¸stirileny¨onteminperformansının class of problems finds a wide range of applications including de˘gerlendirilmesii¸cinliterat¨urdekibazı problemlerin ¸c¨oz¨um¨u the interdiction versions of maximal covering, facility loca- yapılmı¸stır. Elde edilen sonu¸clar geli¸stirileny¨onteminetkin tion, bipartite inference, concave utility function maximiza- oldu˘gunug¨ostermi¸stir.Daha sonra geli¸stirileny¨ontemile bir tion, and assortment optimization problems, in addition to ger¸cekhayat uygulaması yapılmı¸stır. Bunun i¸cinAdana’da the problems with a linear objective function such as knap- bulunan bir ya˘g¨uretimfabrikasında yer alan iki katlı tesiste sack interdiction. We propose new submodular interdiction uygulama yapılmı¸stır. Tesiste sabit alınacak ¨uretimsahası cuts and design a branch-and-cut algorithm based on them. b¨ol¨um¨udahil olmak ¨uzeretoplamda 32 b¨ol¨umbulunmak- We also present extensions and liftings of these cuts. We test tadır. Katlarda bulunan koridorlar ve iki merdivenin uzunluk- our solution framework on several applications under multi- ları ve konumları sabitlenmi¸stir.B¨ol¨umlerve katlar arasında ple settings. For each application considered the improved dok¨uman, bilgi ve insan trafi˘gimalzeme akı¸sı olarak ele variants of the submodular interdiction cut perform signifi- alınmı¸stır. Geli¸stirilenDantzig-Wolfe ayrı¸stırmaalgoritması cantly better than its basic version. For the maximal covering ile problem ¸c¨oz¨ulm¨u¸st¨ur.Elde edilen ¸c¨oz¨umde˘geri ile mev- interdiction problem for which a mixed-integer bilevel linear cut yerle¸simplanına g¨ore%7,5 gibi b¨uy¨ukbir oranda iyile¸sme programming (MIBLP) formulation is available, we compare sa˘glamı¸stır. the results with those of a state-of-the-art MIBLP solver. While the MIBLP solver yields a minimum of 54% optimality gap within one hour, our best branch-and-cut setting solves CA01 all but 4 of 108 instances optimally with a maximum of 3% gap among unsolved ones. C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 3 4. C¸ok Katlı Tesis Yerle¸sim Problemi I¸cin˙ Dantzig- wolfe Ayrı¸stırma Algoritması: Ger¸cekHayat Uygu- laması 4.7.3 C¸ok Ama¸clı/Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme 3 H¨useyinKarateke Ramazan S¸ahin Oturum Ba¸skanı : Seda T¨urk

Tesis yerle¸sim problemi (TYP), bir ¨uretim veya hizmet 1. Covid -19 Pandemisi Ortamında E-ticaret Platfor- i¸sletmesindeki ¨uretilenmam¨ullerinveya hizmetlerin en uy- munda Faaliyet G¨osterenBazı I¸sletmelerinTedarik˙ gun ¸sartlarda ¨uretilmesii¸cintesisteki b¨ol¨umlerinaralarındaki Zincirlerinin Performanslarının De˘gerlendirilmesi ili¸skilerdikkate alınarak d¨uzenlenmesidir. Problemin amacı, b¨ol¨umlerarasındaki toplam malzeme ta¸sıma maliyetini en Kenan Or¸canlı aza indirmektir. C¸ok katlı yerle¸sim, TYP ¸ce¸sitlerinden birisidir. Tesiste yer alan t¨um b¨ol¨umlerin tek kat yer- 2020 yılının ilk aylarından itibaren t¨um d¨unyada etkisini ine birden fazla kata yerle¸stirilmesi problemine ¸cok katlı g¨osterenCovid 19 pandemisi toplumu, ekonomiyi, g¨unl¨uk tesis yerle¸simproblemi (C¸KTYP) denilmektedir. Kentlerdeki ya¸santımızı, e˘gitimi, ¨uretim, da˘gıtım, lojistik, ula¸stırma alan eksikli˘give y¨uksekmaliyeti nedeniyle, b¨ol¨umlerintek ve hizmet sekt¨orlerindeki pek ¸cok faaliyeti etkilemi¸stir. kat yerine birden ¸cok kata yerle¸stirilmesi daha verimli ol- Bazı i¸sletmeler Covid 19 pandemisi ortamında faaliyetlerini maktadır. C¸KTYP’nin temel farkı, b¨ol¨umlerin birbirleriyle durdurma noktasına gelirken bazı i¸sletmelerde kar¸sılarına aralarındaki malzeme akı¸sının sadece yatay de˘gil, buna ¸cıkan fırsatları iyi de˘gerlendirerekb¨uy¨umeyoluna gitmi¸stir. ek olarak dikey ta¸sımanında olmasıdır. Ancak bu du- Fırsatları iyi de˘gerlendirip b¨uy¨umeyoluna giden Trendyol, rum problemin ¸c¨oz¨um¨un¨uzorla¸stırmaktadır. C¸KTYP’nde Hepsiburada, GittiGidiyor, n11 gibi i¸sletmelerea˘gırlıklıolarak genellikle birka¸c ana kararın aynı anda verilmesi gerek- faaliyetlerini e-ticaret platformunda kar¸sıla¸smaktayız. S¨oz mektedir ve bu problemin karma¸sıklı˘gını arttırmaktadır. konusu i¸sletmelerinkullandı˘gıstratejik ara¸cise tedarik zin- Ayrıca, b¨ol¨umlerarası uzaklıkların hesaplanması (¨ozellikle ciri y¨onetimidir. Tedarik zinciri y¨onetimi, hammadde- farklı katlarda bulunan b¨ol¨umleri¸cin)C¸KTYP’deki zorluk- den ba¸slayarak tatmin olmu¸sbir m¨u¸steriile sonlanan t¨um lardan birisidir. Farklı katlarda bulunan bir b¨ol¨umdendi˘ger tedarik zinciri faaliyetlerinin koordinasyonudur. Bu nedenle

96 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

tedarik zinciri tedarik¸cileri, ¨ureticileri,hizmet sa˘glayıcıları, baz alınarak analiz edilmekte ve hedefe g¨oresıralanmaktadır. distrib¨ut¨orleri,toptancıları, ¨ur¨unveya hizmeti nihai m¨u¸steriye Ancak belirsiz verilerin varlı˘gı karar verme s¨urecini karar ula¸stıran perakendecileri kapsar. E˘ger i¸sletmeler tedarik vericiler i¸cinkarma¸sıkhale getirmektedir. Bu sınırlamanın zincirindeki unsurlarının koordinasyonunu ne kadar iyi ya- ¨ustesinden gelmek i¸cin, yenilenebilir enerji alternatiflerinin parsa performansları da o ¨ol¸c¨ude artar. Bir tedarik zin- de˘gerlendirilmes¨urecindebulanık k¨ume teorisi ve COPRAS cirinin performansını de˘gerlendirebilmek i¸cin bazı kriter- y¨ontemininbirlikte kullanıldı˘gıbulanık COPRAS tekni˘giter- lere ihtiya¸c duyulmaktadır. Bu kriterler tedarik zincirinin cih edilmi¸stir. C¸alı¸smadad¨orttane yenilebilir enerji alter- g¨uvenirli˘gi,tedarik zinciri cevap verebilirli˘gi,tedarik zinciri natifi de˘gerlendirilmi¸stir. Bu alternatifler; g¨une¸s enerjisi, ¸cevikli˘gi,tedarik zinciri maliyetleri, tedarik zinciri varlıkları r¨uzgˆarenerjisi, biyok¨utleenerjisi ve jeotermal enerji olarak y¨onetimzamanı kriterleridir. Bu kriterler i¸sletmelerintedarik sıralanmaktadır. C¸alı¸smada alternatifler altı farklı kriter zinciri performanslarını de˘gerlendirmekamacıyla literat¨urde temel alınarak de˘gerlendirilmi¸stir. Bu kriterler; verimlilik, olduk¸ca fazla kullanılan performans kriterlerdir. Bu kap- g¨uvenlik, sosyal kabul, sermaye maliyeti, i¸sletme maliyeti samda yapılan ¸calı¸smada e-ticarette faaliyet g¨osterend¨ort ve emisyon seviyesi olarak belirlenmi¸stir. Yapılan ¸calı¸smada adet firmanın tedarik zincirleri performansları belirlenen be¸s karar verme s¨urecii¸cin 4 uzmandan olu¸sanbir karar verme ek- adet kritere g¨ore Bulanık AHP tabanlı Bulanık TOPSIS˙ ibi olu¸sturulmu¸stur.Uzman heyet ¸cevreteknolojileri alanında ve Bulanık VIKOR ¸cok kriterli karar verme y¨ontemleriile ¸calı¸smalar yapmı¸s iki doktor ¨o˘gretim¨uyesi, elektrik ener- kar¸sıla¸stırılmı¸stır. C¸alı¸smada kullanılan kriter a˘gırlıkları ile jisi ¨uretimiyapan bir firmada ¸calı¸san bir proje m¨uhendisi firmaların kriterler ile ilgili de˘gerleri ise uzman ki¸siler ile ve i¸s geli¸stirme ve satın alma m¨ud¨ur yardımcısından bu sitelerden alı¸sveri¸syapan m¨u¸sterilering¨or¨u¸slerialınarak olu¸smaktadır. Karar vericiler, kriterlerin ¨onemderecelerini olu¸sturulmu¸stur. C¸alı¸smanınsonunda Covid 19 pandemisi de˘gerlendiripkriter a˘gırlıklarının belirlemi¸stir. Ayrıca alter- ortamında tedarik zinciri performansı en iyi i¸sletmelerin natifleri s¨ozkonusu kriterleri temel alarak de˘gerlendirerek her iki ¸cok kriterli karar verme y¨ontemine g¨ore sırasıyla yenilenebilir enerji kaynaklarını sıralamı¸slardır. C¸alı¸smanın Trendyol, Hepsiburada, GittiGidiyor, n11 i¸sletmeleri oldu˘gu sonu¸cları yenilenebilir enerji alternatifleri i¸cinen ¨onemlikri- tespit edilmi¸stir.Konunun ve elde edilen sonu¸cların e-ticaret terin verimlilik oldu˘gunu g¨ostermektedir. Kriterler etkin- ile ilgilenen karar vericilere ve m¨u¸sterilere faydalı olaca˘gı lik sıralarına g¨ore; verimlilik, sermaye maliyeti, g¨uvenlik, de˘gerlendirilmektedir. sosyal kabul, emisyon seviyesi ve i¸sletme maliyeti olarak sıralanmaktadır. Ayrıca ara¸stırmadan elde edilen bulgu- 2. Yenilenebilir Enerji Alternatiflerinin De˘gerlendirilmesi lar g¨oz¨on¨undebulunduruldu˘gunda en uygun yenilenebilir I¸cinBulanık˙ Copras Tekni˘gineDayalı Bir Yakla¸sım enerji alternatifinin r¨uzgˆar enerjisi oldu˘gu g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Rahmi Baki Etkinlik derecelerine g¨oreenerji alternatifleri r¨uzgˆarener- jisi, g¨une¸s enerjisi, biyok¨utle enerjisi ve jeotermal ener- Enerji, g¨un¨um¨uzdetoplumsal geli¸sme ve refah i¸cin temel jidir. Yenilenebilir enerji alternatiflerinin de˘gerlendirilmesi ve bir fakt¨ord¨ur. Ancak, enerji ¨uretimii¸cinfosil yakıtların ar- se¸cimii¸cinbir bulanık karar verme yakla¸sımının ¨onerildi˘gi tan kullanımı kirlilik ve k¨ureselısınma gibi yeni problem- bu ara¸stırmada, yenilenebilir enerjinin s¨urd¨ur¨ulebilirli˘gine leri ortaya ¸cıkarmı¸stır. Bu nedenle, fosil yakıtlara alter- ve geli¸stirilmesiney¨onelik ¸calı¸smalara katkı sa˘glayacak bul- natif olarak ¸cevre dostu, uygun maliyetli ve s¨urd¨ur¨ulebilir guların elde edilesi ama¸clanmı¸stır. Gelecek ¸calı¸smalarda yenilenebilir enerji kaynaklarına bir y¨onelmeolmu¸stur. Ye- ara¸stırmanıng¨uvenilirli˘giniarttırmak i¸cinkarar vericiler farklı nilenebilir enerji kaynakları, petrol gibi t¨ukenebilir kaynaklara alanlardaki uzmanların katılımıyla geni¸sletilebilir. Ayrıca olan enerji ba˘gımlılı˘gınınsınırlandırılmasına neden olur, en- daha fazla ekonomik, sosyal ve ¸cevreselkriterin eklenmesi erji arzının g¨uvenli˘ginekatkıda bulunur ve ¸cevreninkorun- ¨onerilenmodeli zenginle¸stirecektir. Bununla birlikte farklı masını sa˘glar. Yenilenebilir enerji kaynaklarının belirtilen b¨olgeselg¨ostergelerinve ilgili ¨ulke h¨uk¨umetinin hassasiyet- faydalarından dolayı, devlet kurumları ve karar vericiler i¸cin lerinin g¨oz¨on¨undebulundurulması literat¨urekatkı sa˘glayacak uygun yenilenebilir enerji kaynaklarının belirlenmesi ¨onemli bir ara¸stırmakonusudur. bir ara¸stırma konusudur. Yenilenebilir enerji planlaması, 3. Effect Of Person Perception On Multi-Criteria De- bir¸cok y¨on¨ui¸ceren bir alandır. Enerji planlama problem- cision Making Methods leri, maliyet-fayda analizi gibi tek a¸samalı de˘gerlendirme g¨ostergeleritarafından yeterince kapsanamayaca˘gıi¸cin,¸cok Seda T¨urk sayıda ¨ozniteli˘gi i¸cerecek ¸sekilde modellenmelidir. Bu nedenle mevcut ¸calı¸smada, s¨urd¨ur¨ulebilir kalkınma i¸cin Multi-criteria decision making (MCDM) methods are a way do˘gruplanlama yı ger¸cekle¸stirmekamacıyla elektrik ¨uretim which allows decision makers or experts to evaluate alterna- sekt¨or¨undeyenilebilir enerji teknolojilerinin de˘gerlendirilmesi tives based on several criteria decided by them. Evaluation ve sıralanması i¸cin ¸cok kriterli bir karar verme yakla¸sımı process of MCDM totally depends on judgements of decision sunulmu¸stur. Yapılan uygulamada yenilenebilir enerji alter- makers and the information provided. During the evaluation, natiflerinin sıralanması amacıyla bulanık COPRAS y¨ontemi external appearance of alternatives or their similarities to ex- ¨onerilmi¸stir. COPRAS y¨ontemisıralama, karar verme ve perts can effect on judgements of decision makers. Visual en iyi adayın belirlenmesini ama¸clayan bir karar verme and auditory inputs of alternatives can also have an influence tekni˘gidir. Teknikte ¨onem ve fayda dereceleri a¸cısından on the evaluation. Past experience of decision makers has kriterler sıralanarak alternatifler de˘gerlendirilmektedir.Etkin been an important impact on the evaluation. Understand- aday, ideal ¸c¨oz¨umoranı ile en k¨ot¨u¸c¨oz¨umoranı arasındaki ing the reasons behind their judgements lies at the heart of kar¸sıla¸stırmaile tespit edilir. Nicel ve nitel kriterlerin bir- responses to evaluation process. Hence, engaging personal likte incelenebildi˘gibu y¨ontemdeadaylar ¸coksayıda kriter perception into MCDM process can be useful approach to

97 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

handle the possibility of unfair bias in the evaluation. In the whole world. In the Coronavirus pandemic, it is of great this study, person perception of decision makers is investi- importance that limited resources such as respiratory equip- gated on a supplier selection problem as a MCDM problem ment, intensive care beds, antiviral drugs, antibiotics, per- in a fuzzy environment. Based on the results, it is seen that sonal protective equipment and vaccines should be available. the proposed approach is able to capture uncertainties and In the pandemic, individuals’ social lives, quarantine, and personal judgements embedded in decision makers. It also measure policies would change the contact rates, which ef- provides an objective, tool-supported approach for MCDM fects the speed of the virus spread. Thus, each country or city problems. implementing different intervention policies for the pandemic can model its own system with different parameters and de- 4. An Ahp -Vikor Integrated Solution Method For The termine effective vaccination strategies. This study was con- Supplier Selection Problem: An Application In The ducted to plan the vaccine prioritization of groups created Machinery And Construction Industry Company by age in the COVID-19 pandemic. Under this assump- Didem Mumcu tion, no quarantine or restrictions were applied in Turkey. S¨uleymanMete Age-based vaccination prioritization model is based on the compartmental model, which is Susceptible, Exposed, Infec- tious, Recovered (SEIR). The demographic characteristics, In the light of information obtained from many sources, the age-dependent contact values of Turkey and age-dependent importance of supply selection for businesses is clearly recog- COVID-19 parameters obtained from the literature were used nized. Selecting the suppliers with the right methods will re- as input data in R software. Scenarios were analysed with duce the purchasing costs of the business, increase customer different vaccine efficacy and R0 values, and the results were satisfaction and improve competitiveness. In the competi- discussed. In all scenarios, the daily vaccination rollout speed tive market, selecting the best supplier is an important issue was assumed to be 0.2%. Results showed that elderly peo- for decision-maker and the problem can be formulated as ple aged 60 and over should be prioritized in vaccination to multi-criteria decision-making. In this study, supplier selec- ensure minimum years of life lost in case of R0 ¿ 1. tion is carried out using AHP -VIKOR integrated solution method, which are among the multi-criteria decision-making 2. T¨urkiye Ve Ab Ulkelerinin¨ Covid-19’ A methods. The method is applied to the case study which is Kar¸sı Etkinli˘ginin Veri Zarflama Analizi Ile˙ a machinery and construction industry company in Turkey. Kar¸sıla¸stırılması According to literature and expert opinion, as the most im- Gonca C¸etinkaya Ero˘glu portant factors in supplier selection; quality, delivery, cost, Hasan Bal and service criteria are considered. The survey method in this study; is of prime importance in calculating criterion weights. The criteria weights are calculated and tested with 2020 yılının ba¸sında, t¨umhalk sa˘glı˘gıcamiasının onlarca yıldır the AHP method, thanks to the information obtained from korktu˘gusenaryo ger¸cek olmu¸s ve hayvanlardan insanlara the questionnaire. Then, the VIKOR method is used to de- bula¸sarak hastalı˘ganeden olan korona vir¨uslerinyeni bir tipi termine the best alternative within 8 different suppliers. The C¸in’ den t¨umd¨unyaya hızlıca yayılmaya ba¸slamı¸stır. D¨unya ¨ results of the case study are analyzed and some of the man- Sa˘glık Org¨ut¨utarafınca “Covid-19” olarak adlandırılan vir¨us agerial insight is provided. Keywords: Supplier, Selection, 24 Ocak 2020 tarihinde Avrupa kıtasına ula¸smı¸s¨ulkemizde ise MCDM, machinery and construction industry, AHP, VIKOR ilk vaka 11 Mart 2020 tarihinde g¨or¨ulm¨u¸st¨ur.Bu ¸calı¸smanın amacı Aralık 2019‘da C¸in‘in Wuhan ¸sehrindeortaya ¸cıkan ve kısa s¨urede d¨unyayı saran COVID-19 salgını ile m¨ucadelede CA01 Avrupa Birli˘gi¨ulkelerinin ve T¨urkiye’nin etkinlik d¨uzeyinin Veri Zarflama Analizi ile ara¸stırılmasıdır.Sa˘glıksistemlerinin C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 4 performans ¨ol¸c¨um¨undesıklıkla kullanılan Veri Zarflama Anal- izi, pek ¸cokgirdi ve ¸cıktınınkullanılabildi˘giparametrik ol- mayan etkinlik ¨ol¸c¨umy¨ontemidir.Analizde girdi de˘gi¸skenleri olarak; onbin ki¸siba¸sınadoktor, hem¸sire,hastane ve yo˘gun 4.7.4 Sa˘glık Sistemleri Uygulamaları 5 bakım yatak sayıları ile sa˘glık harcamalarının Gayri Safi Yurti¸ciHˆasıla(GSYH) i¸cindeki oranı, ¸cıktıolarak; ¨ulkelerin Oturum Ba¸skanı : Nezihe Nazlı G¨ul 04 Mart 2021 tarihine ait milyon ki¸si ba¸sınaCovid-19 test sayısı, vaka sayısı ve ¨ol¨umsayısı ele alınmı¸stır. Etkinlik analizinde sabit ¨ol¸cekliCharnes, Cooper, Rhodes (CCR) ve 1. Age-Based Covid-19 Vaccination Strategies Plan- de˘gi¸sken ¨ol¸cekliBanker, Charnes, Cooper (BCC) y¨ontemleri ning In Turkey kullanılmı¸s,etkin olan ¨ulkelerin etkinlik skorları belirlenmi¸sve etkin olmayan ¨ulkeler i¸cinpotansiyel iyile¸stirme¨onerilerinin Selin Sara¸c geli¸stirilmesiama¸clanmı¸stır. Nur Selin Ozen¨ Melik Koyuncu 3. Agent-Based Simulation Modeling For Covid-19 Vaccination Policies: Single-Dose And Double- The coronavirus, which first appeared in Wuhan, China in Dose Applications December 2019 and has been affecting the whole world’s Nezihe Nazlı G¨ul lives for more than a year, is still an ongoing problem for Zeynep Hasg¨ul

98 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Can Ayt¨ore ların do˘gruy¨onlendirme ile di˘ger turizm faaliyetlerinde de yer almalarını sa˘glamanın ¨onemini arttırmakta, daha ¸cok hastanın bu faaliyetleri tercih etmesini sa˘glayacak strate- In this study, the goal is to compare double and single-dose jilerin geli¸stirilmesinin gereklili˘gini ortaya ¸cıkarmaktadır. vaccination policies. What-if analyses for various vaccine ef- Bu do˘grultuda, bu ¸calı¸smada ¸ce¸sitli tıbbi hizmet talep- ficacies and age group prioritization strategies are conducted. leri bulunan sa˘glık turistlerine ¸cizelgeleme yoluyla istek- Interpretations for scenarios such as different population de- leri do˘grultusunda uygun turistik faaliyetlere katılmalarını mographics and vaccine availability are explored using agent- sa˘glayacak, kˆarlılı˘gı ve hasta memnuniyetini eniyilemeyi based modeling and simulation. Many countries have been ama¸clayan model olu¸sturulmu¸stur.Elde edilen veriler ile has- conducting various vaccination studies against the Covid19 tane ve turistik hizmet sa˘glayıcılarının operasyonlarının plan- virus, which emerged in December 2019 and has affected lanması, yurtdı¸sından¸cekilendaha ¸cokhastanın ¸ce¸sitliturizm the whole world. Vaccines are known to be the most effec- faaliyetlerine y¨onlendirilmesini sa˘glayabilmek amacıyla belir- tive way to manage pandemics. At the end of 2020 multi- lenecek stratejilerde yol g¨ostermesiama¸clanmı¸stır. ple vaccines for Covid19 have been discovered. In general, Covid19 vaccines are applied in two doses. Vaccines pro- vide protection starting from the first dose; nonetheless it becomes fully effective after the second dose. With a sin- CA01 gle dose application, more people can be covered however C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 5 with a double dose application higher protection is provided. Thus, in countries with limited vaccine resources, single-dose application strategy can be considered. Around the world, different countries follow somewhat similar policies for vac- 4.7.5 Veri Analiti˘gi7 cination rollout. Commonly, senior citizens are given priority and receive double-dose of vaccines. On the other hand, it Oturum Ba¸skanı : Levent Eri¸skin is argued that younger individuals spread the disease more. Therefore, prioritizing to vaccinate super spreaders could be more effective to take the pandemic under control. As of 1. C¸evrimi¸ciSatı¸sVerilerinin Deneysel Analizi Ve Fiy- today, there are still discussions about how benefits from atlandırmaya Etkileri vaccines can be optimized. Furthermore, it is expected that Mert C¸allıo˘glu Covid19 vaccinations will be required to be applied annu- Taner Bilgi¸c ally. It can be concluded that, determining the best vaccine policy is still a recent and important problem. In real life, comparing the results of several policies is not possible as C¸evrimi¸cisatı¸sdinamikleri fiyat ve satı¸smiktarı arasındaki it has real consequences. Under these circumstances, mod- ili¸skig¨ozetilerekincelenmi¸stir. Bir ¸cevrimi¸cialı¸sveri¸splat- eling and simulation techniques are effective tools. Among formu ¨uzerinde Apple, Samsung ve Huawei marka akıllı different simulation methodologies, this study considers an telefonların 376 g¨unl¨uksatı¸sverisi analiz edilmi¸stir. Fiyat agent-based modeling approach. Since; the mechanisms that ve satı¸s miktarının birbirlerini kar¸sılıklı etkileme durumun- lead to the pandemic are dynamic, the individuals interact dan dolayı elde edilecek sonu¸clarda sapma beklenmektedir. ˙ with each other to spread the disease, and their interactions Bu nedenle, ara¸c de˘gi¸skenler kullanılarak Iki A¸samalı En are related to the outcome of interest. To observe the results, K¨u¸c¨ukKareler y¨ontemiile regresyon modellemesi yapılmı¸stır. the model is simulated using the NetLogo software. Modellerde ba˘gımsız de˘gi¸sken olarak ¨ur¨un fiyatı, ba˘gımlı de˘gi¸sken olarak ise satı¸s miktarı, bazı kontrol ve ara¸c 4. Gelen Sa˘glıkTuristlerinin Di˘gerTurizm Alanlarına de˘gi¸skenleri ile birlikte kullanılmı¸stır. Ara¸cde˘gi¸skenlerinin Da Y¨onlendirilmesi I¸cin˙ Onerilen¨ Matematiksel fiyat ile ili¸skili ancak satı¸s miktarından ba˘gımsız olması Model g¨ozetilmi¸stir. Birka¸c ¨ur¨un belirlenmi¸s ve g¨unl¨uk veriler ile parametrik analiz yapılmı¸stır. Ur¨unfiyatının¨ ve stok- Ekin Yıldırım suz kalan satıcıların oranının satı¸s miktarı ¨uzerindeetkili Burak Pa¸c oldu˘gu istatistiksel olarak g¨osterilmi¸stir. Aynı zamanda, karı¸sılıklıili¸skikaynaklı olu¸sacaksapma da Sıradan En K¨u¸c¨uk Hastaların sa˘glıkhizmeti almak amacıyla uluslararası yol- Kareler Y¨ontemiile olu¸sturulanmodel sonu¸cları ¨uzerinden culuk yapmasıyla olu¸san turizm t¨ur¨unesa˘glık turizmi adı saptanmı¸stır. Ek olarak, sıfır satı¸s bilgilerine sahip ol- verilir. Turizmin alt alanlarından biri olan sa˘glık tur- undu˘gui¸cinbu bilgi harici yapılan analiz ile aradaki farklar izminin ekonomik getirileri t¨um d¨unyada artmaya devam belirlenerek bu anlamda da olu¸sacak sapma g¨osterilmi¸stir. etmektedir. Sekt¨or¨un getirisinin b¨uy¨ukl¨u˘g¨un¨un farkında satı¸sdinami˘ginia¸cıklamanındı¸sındabu modeller satı¸smik- olan T¨urkiye, bu pazarda ¨onemli bir pay edinmek iste- tarı tahmini i¸cin de kullanılmı¸stır. Bunların yanı sıra, mekte, g¨u¸cl¨u sa˘glık sekt¨or¨u ve son yıllarda artan devlet Multinomail Logit model ile m¨u¸sterilerin ¸cevrimi¸cialı¸sveri¸s te¸sviklerive yatırımlar sayesinde ¨onemlisayıda sa˘glıkturis- platformu ¨uzerindekisatın alma davranı¸sları a¸cıklanmı¸stır. tini T¨urkiye’ye ¸cekmeyiba¸sarmaktadır. Tıbbi tedavi hizmeti T¨uketicilerin ¨ur¨unse¸cimindedaha kararlı oldukları ve ¨once almak amacıyla seyahat eden bu turistlerin di˘ger turizm bu kararı vererek daha sonra o ¨ur¨un¨unsatıcıları arasında alanlarına kazandırılamadan ¨ulkelerine d¨onmeleri,bir fırsat se¸cimyaptıkları sonucuna varılmı¸stır.Bununla paralel olarak, maliyeti olu¸smasınasebep olmaktadır. Turizmin ekonominin marka de˘gerive/veya satıcı servisi gibi bazı ¨ozelliklerinsatın b¨uy¨umesineolan do˘grudankatkısı, yurtdı¸sından gelen hasta- alma davranı¸sınaetkileri g¨or¨ulm¨u¸st¨ur.

99 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

2. Konum Parametrelerinin Bootstrap Tahminleri Ile˙ ing the wind speed. The performance of the MCGP ap- Ili¸skiliVaryasyona˙ Ampirik Bir Bakı¸s proach was compared with Support Vector Regression (SVR) Levent Eri¸skin and Artificial Neural Network (ANN). In terms of RMSE, it was observed that the MGGP was provided the accuracy of 1.03 with six genes for wind speed forecasting, compared to Bootstrap bir istatisti˘gin standart hatasını ve yanlılı˘gını SVR trained with linear kernel (1.05) and ANN trained with tahmin etmek ¨uzere kullanılan bir tekniktir. Bootstrap Levenberg-Marquardt algorithm (1.03), respectively. Based tekni˘gi;eldeki ¨orneklemden yeniden ¨orneklemeile ¨uretilen on this conclusion, it could be proposed that the MGGP is a bootstrap da˘gılımının,istatisti˘gin¨orneklem da˘gılımınıtemsil reliable alternative for forecasting average daily wind speed edece˘giana fikri ¨uzerine kuruludur. Buna kar¸sın;bootstrap by considering the relevant variables. uygulanırken ¨orneklem b¨uy¨ukl¨u˘g¨un¨unve bootstrap yineleme sayısının bootstrap tahminlerinin do˘grulu˘guna olan etkisi 4. Turkish Spam E-Mail Prediction Via Data Classifi- genelikle dikkate alınmamakta ve ihmal edilmektedir. Her cation ne kadar literat¨urdebu konuyu ele alan sınırlı sayıda ¸calı¸sma S¸eyma Nur Sena Erarslan olsa da, bu ¸calı¸smalarda elde edilen sonu¸clar ¨orneklemin Yunus D¨o¸s alındı˘gıana k¨utleda˘gılımına ba˘gımlıolarak ifade edilmek- Burak Ha¸sıcı tedir. Bu makalede, ¨orneklem b¨uy¨ukl¨u˘g¨u ve bootstrap Ba¸sakC¸olak yineleme sayısı ile konum parametrelerinin bootstrap tah- Fadime Uney-y¨uksektepe¨ minlerinin standart hataları arasındaki ili¸skiyifarklı ana k¨utle da˘gılımları i¸cin inceleyen ampirik bir ¸calı¸smanın sonu¸cları sunulmaktadır. Bu maksatla ¨onceliklefarklı s¨ureklive kesikli Yaani is a Turkey-based search engine developed by Turkcell, da˘gılımlardan ¸cekilmi¸s farklı b¨uy¨ukl¨u˘ge sahip ¨orneklemlere one of the most preferred operators in Turkey. Yaani started uygulanan bootstrap i¸slemi sonrası bootstrap da˘gılımının to provide e-mail services under the name of YaaniMail in ¨orneklemda˘gılımınıne oranda temsil etti˘giincelenmektedir. 2017. Corporate and individual e-mail accounts can be cre- Uygulama sonucunda, bootstrap tahminlerinin do˘grulu˘guna ated in YaaniMail. YaaniMail is moving forward intending ¨orneklem b¨uy¨ukl¨u˘g¨un¨unbootstrap yineleme sayısına g¨ore to provide high-security service in Turkey. Since there is no daha fazla etki etti˘gig¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Ayrıca, medyana ili¸skin specific Turkish spam filtering tool used in Yaani Mail by bootstrap da˘gılımlarının ¨ozellikle k¨u¸c¨uk ¨orneklemler i¸cin now, it is hard to detect Turkish spam and non-spam mails ¨orneklemeda˘gılımınıtemsil etmede olduk¸cayetersiz oldu˘gu among their mail service. Spam is a great problem both tespit edilmi¸stir. En son olarak da bootstrap tahmin- for users and for the e-mail service provider. E-mail service leri standart hataları ile ¨orneklemb¨uy¨ukl¨u˘g¨uve bootstrap provider have a great role in preventing spam e-mail to pro- yineleme sayısı arasındaki ili¸skinin ana k¨utleda˘gılımından vide a high-security service. For their users’ security, e-mail ba˘gımsızolarak tahmin edilebilmesi i¸cin jackknife-sonrası- service provider has to increase accuracy for the prediction of bootstrap tekni˘gi ve regresyon modeli tabanlı bir y¨ontem spam mails. With all these reasons, a prediction method is ¨onerilmektedir. required to detect Turkish spam mails. In this study, an an- alytical tool is developed by using WEKA software to predict 3. A Multi-Gene Genetic Programming Approach For the Turkish spam mails. As there is no Turkish spam and Wind Speed Forecasting At Adnan Menderes Air- nonspam dataset exits in the literature, 184 e-mails written port in Turkish are collected which consists of 92 spam and 92 Neslihan C¸evik nonspam emails. Next, attributes that will be used are de- Ahmet Sermet Anag¨un termined by reviewing the literature. Then, a Phyton code is developed to convert the emails to a dataset which con- sists of attributes and instances. By using attribute selection Weather and precision of weather forecasts have a very im- algorithms, an alternative data set is created. Different clas- portant role in our daily lives especially in the field of trans- sification algorithms existing in WEKA are studied for both portation since it directly affects the quality and the safety datasets. Results of data classification methods are com- of the service. In this study, the aim was to propose a re- pared by their accuracy rates and the highest performance liable forecasting approach for average daily wind speed for is selected to be used. With the help of this tool, Turkish Adnan Menderes Airport due to the significant effect on air spam mails can be easily detected by considering important transportation. The data, consisting of Daily Maximum At- attributes and proposed rules. mospheric Pressure, Daily Maximum Wind Direction, Daily Maximum Wind Speed, Daily Average Wind Direction, Daily Maximum Temperature, Daily Average Atmospheric Pres- CA01 sure, Daily Average Cloudiness, and Daily Average Relative Humidity, have been obtained from General Directorate of C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 6 Meteorology. The data was reorganized by following the steps of data mining before forecasting the average daily wind speed for Adnan Menderes Airport. Afterwards, the significant variables for the purpose of forecasting the wind 4.7.6 Kalite Y¨onetimi1 speed were investigated using the best subsets approach. A Multi-Gene Genetic Programming (MGGP) approach with Oturum Ba¸skanı : Koray Altun different numbers of genes was then applied for forecast-

100 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

1. Ki¸silik Ozelliklerinin¨ Bilgisayar Destekli Etkile¸sim De˘gerlendirmeYakla¸sımı ˙ Kalitesine Etkisinin Yapısal E¸sitlik Modeli Ile Koray Altun Ara¸stırılması

Duygu Fındık Co¸skun¸cay Inovasyon˙ y¨onetimistandartları (bkz. TS/CEN 16555, ISO Nurcan Alkı¸s 56000) ile birlikte inovasyon y¨onetimi a¸cısından kurum- ları kıyaslayan ve performanslarını de˘gerlendiren platform- Bilgisayar destekli etkile¸sim s¨urecinde grupların etkile¸sim lar da ortaya ¸cıkmı¸stır.Bu platformların/sistemlerin ¨uretmi¸s kalitesini etkileyen bir¸cok etken bulunmaktadır. Yapılan oldu˘gude˘gerlendirme raporları, kıyaslama a¸cısından¨onemarz ara¸stırmalarda “ileti¸sim”,“koordinasyon”, “grup olarak karar etmesine ra˘gmen,kurumları sistemli bir ¸sekildem¨ukemmele verebilme”, “farkındalık”, “motivasyon”, “alan bilgisi” ve y¨onlendirmekonusunda yetersiz kaldı˘gıg¨ozlemlenmektedir. “teknik destek” fakt¨orlerininetkile¸simkalitesini etkiledikleri Inovasyon˙ y¨onetimii¸cingeli¸stirilmi¸s inovasyon g¨ostergeleri ortaya ¸cıkarılmı¸sve kaliteli bir etkile¸simi¸cinbu fakt¨orlerin literat¨ur¨u de incelendi˘ginde, altı kategoride (inovasyon ¨onemi ¨uzerinde durulmu¸stur. Etkile¸sim kalitesi ¨uzerinde k¨ult¨ur¨u, strateji, bilgi ve yetkinlik, organizasyonel yapı, etkili olabilecek bir di˘ger unsur ise ki¸silik ¨ozellikleridir. Ar-Ge aktiviteleri ve girdiler, finansal inovasyon perfor- Ki¸silik¨ozellikleri,davranı¸s, bili¸sve duygular ¨uzerindekiki¸sisel mansı olmak ¨uzere), toplam 82 inovasyon g¨ostergesinin farklılıkları a¸cıklamayı ama¸clamaktadır. O˘grencilerinki¸silik¨ tanımlandı˘gıve ¨ozellikle, inovasyon s¨urecininerken a¸saması ¨ozelliklerininakademik ba¸sarılarını etkileyen ¨onemlibir fakt¨or (fuzzy front-end of innovation) i¸cin yeni g¨ostergelere oldu˘guyapılan ¸calı¸smalar ile ortaya ¸cıkarılmı¸stır.Alan yazına ihtiya¸c duyuldu˘gu tartı¸sılmaktadır. Bu ¸calı¸smada, ku- bakıldı˘gında, ki¸silik ¨ozelliklerindeki farklılıkların akademik rumsal inovasyon y¨onetiminde performans de˘gerlendirme performans ¨uzerindekietkisi a¸cıkbir ¸sekildeg¨osterilmesine g¨ostergeleriele alınmakta ve kurumları sistemli bir ¸sekilde ra˘gmen, bilgisayar destekli ¨o˘grenme s¨urecinde etkile¸sim m¨ukemmele y¨onlendirebilecek yeni bir b¨ut¨unle¸sik perfor- kalitesini etkileyen fakt¨orler ¨uzerindenasıl bir etkiye sahip mans de˘gerlendirmeyakla¸sımı¨onerilmektedir. Bu yakla¸sım, oldu˘guherhangi bir ¸calı¸smatarafından incelenmemi¸stir. Bu “Inovasyon˙ M¨ukemmellik Modeli” olarak isimlendirilen ku- ¸calı¸smada, ki¸silik¨ozelliklerinini¸sbirlikli¨o˘grenmeortamında rumsal inovasyon y¨onetim modelini esas almakta ve in- etkile¸simkalite fakt¨orleri¨uzerindeki etkisini aydınlatabilmek ovasyon y¨onetiminde kurumların m¨ukemmellik derecesini i¸cin etkile¸sime katılacak ¨o˘grencilerin ki¸silik ¨ozellikleri ele de˘gerlendirmeyiama¸clamaktadır. Bir otomotiv end¨ustrisi alınmı¸stır. Ki¸silik ¨ozelliklerini incelemek ve farklılıkları uygulaması ile ilgili model ve ¨onerilenb¨ut¨unle¸sikperformans a¸cıklamak i¸cin yaygın olarak kullanılan Be¸s Fakt¨orKi¸silik g¨ostergesitanıtılmaktadır. Kuramı, 16 Ki¸silik Fakt¨or¨uve HEXACO modeli mevcut- 3. Kargo Hizmetleri Sunan Bir Firmada Yapısal E¸sitlik tur. Bu ¸calı¸sma kapsamında Be¸s Fakt¨or Ki¸silik Kuramı Modellemesi Ile˙ M¨u¸steriMemnuniyeti Analizi Ve kullanılmı¸stır. Bu kuramın se¸cilmesindekitemel neden, bu B¨olgeselBir Uygulama kuramın sadece batı k¨ult¨urlerine¨ozg¨uolmaması ve di˘ger k¨ult¨urlerdede tutarlı sonu¸clar ortaya koymasıdır. Ayrıca Esra Nur Yılmaz bu kuram 16 Ki¸silik Fakt¨or¨unden daha basit ve HEX- Adnan Aktepe ACO modelinden daha g¨uvenilirdir. Bu kuramın inceledi˘gi S¨uleymanErs¨oz temel be¸ski¸silik¨ozelli˘gi¸sunlardır: “Dı¸sad¨on¨ukl¨uk”, “Nevro- tizm”, “Deneyime a¸cıklık”,“Uyumluluk” ve “Oz-disiplin”.¨ M¨u¸sterimemnuniyeti i¸sletmeleri¸cinhayati bir ¨onemesahip Bu kuramı de˘gerlendirmeki¸cinbir¸cok¨ol¸cekgeli¸stirilmi¸stir. olup, ¨ol¸c¨ulmesive takip edilmesi gereken bir fakt¨orolarak Bu ¸calı¸smakapsamında ki¸silikverisi toplamak i¸cinkısa ve kar¸sımıza¸cıkmaktadır. Bu kapsamda literat¨urde geli¸stirilen bir¸cok kez do˘grulanmı¸s olan Be¸s Fakt¨orKi¸silik Envanteri farklı modeller bulunmaktadır. Bu ¸calı¸smada da, yapısal kullanılmı¸stır. Ki¸silik ¨ozelliklerininetkile¸sim kalitesini etk- e¸sitlikmodellemesi yakla¸sımıile bir kargo ¸sirketinin m¨u¸steri ileyen fakt¨orler ¨uzerindeki etkisi ve neden sonu¸c ili¸skileri memnuniyeti analizi ¨uzerinebir model ¨onerisigeli¸stirilmi¸s yapısal e¸sitlik modellemesi ile analiz edilecektir. Ki¸silik ve uygulaması ger¸cekle¸stirilmi¸stir. Veri toplama i¸slemi ¨ozelliklerinin etkile¸sim kalitesi ¨uzerindeki etkisinin ortaya ¸calı¸smadageli¸stirilenanketler yardımı ile ger¸cekle¸stirilmi¸stir. ¸cıkarılması alan yazına kuramsal olarak katkı sa˘glayacaktır. Anket iki b¨ol¨umdenolu¸smaktadır. Birinci b¨ol¨umankete Yapısal e¸sitlikmodellemesi yakla¸sımıylaki¸silik¨ozelliklerinin katılan m¨u¸sterilerindemografik ¨ozelliklerini tanımlayan soru- algılanan etkile¸simkalite fakt¨orleri¨uzerindeki etkilerinin daha ları, ikinci b¨ol¨umise m¨u¸sterilerin kargo ¸sirketinden mem- ¨onceara¸stırılmamı¸s olması bu ¸calı¸smanın ¨ozg¨unl¨u˘g¨un¨uor- nuniyet derecelerini ¨ol¸cmeki¸cinsorulan soruları i¸cermektedir. taya koymaktadır. Bilgisayar destekli i¸sbirlikli ¨o˘grenme Anketler y¨uz y¨uze g¨or¨u¸sme y¨ontemiyle kargo ¸sirketinden s¨urecindeki¸silik¨ozelliklerinindikkate alınarak ¸calı¸smagru- hizmet alan 580 m¨u¸steriye uygulanmı¸stır. Anket verileri ile plarının olu¸sturulması daha kaliteli ve verimli bir ¨o˘grenmeor- geli¸stirilenYapısal E¸sitlikModelinde gizli de˘gi¸skenler Hizmet tamının olu¸sturulmasıa¸cısından¨onemlidir.Ayrıca bu ¸calı¸sma Sunumu, Zaman Y¨onetimi, S¨ure¸c Y¨onetimi, Yeterlilik, ile ki¸silik ¨ozelliklerineg¨oresistem geli¸stirilmesi konusunda Ileti¸sim,˙ Imaj,˙ M¨u¸steri Memnuniyeti ve M¨u¸steri Ba˘glılı˘gı y¨onlendirmesa˘glanabilecekve sistemlerin ki¸sili˘geg¨oreetkin olarak belirlenmi¸stir. Yapısal E¸sitlik Modelinin uygula- kullanımı arttırılacaktır. Bilgisayar destekli ¨o˘grenmeortam- ması Linear Structural Relations (LISREL 8.80) yazılımı larında ki¸silik¨ozelliklerig¨oz¨on¨undebulundurularak ¸calı¸sma ile ger¸cekle¸stirilmi¸stir. Uygulama sonucunda her bir boyut gruplarının olu¸sturulmasıdaha etkin bir etkile¸simsa˘glanması i¸cin100 ¨uzerindenendeks puanı da hesaplanmı¸stır. Ayrıca a¸cısından¨onemarz etmektedir. firmanın memnuniyet endeksi puanını artırabilmesi i¸ciniy- ile¸stirme¨onerilerigeli¸stirilmi¸stir. 2. Kurumsal Inovasyon˙ Y¨onetiminde Performans De˘gerlendirme: Yeni Bir B¨ut¨unle¸sik Performans 4. Achieving The Best Leadership Competencies

101 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Merve Kırgı¸c edilmi¸stir. Elde edilen sonu¸cların kar¸sıla¸stırmalı analizi, M¨unireBerna Be¸skese a˘gdakiyapısal de˘gi¸sikliklerin yalnızca sim¨ulasyonun denge durumuna ula¸sma hızını etkiledi˘gini g¨ostermektedir. Ek In today’s fast-moving business world with flatter hierarchies, olarak, modele a˘gdakiki¸silerletek y¨onl¨uileti¸simkuran etk- every professional needs leadership skills. Even if a person ili bir dı¸s akt¨or eklenmi¸s ve bu durumun fikir dinamik- doesn’t supervise a team or is a junior professional, these leri ¨uzerindeki etkisi g¨ozlemlenmi¸stir. Deney sonu¸cları bazı skills need to be worked on in order to be a productive em- pop¨ulasyonların dı¸sarıdan gelen etkili s¨oylemlere kar¸sıdaha ployee and a fully contributing member of a team. The ex- diren¸clioldu˘gunuortaya koyarken bazı pop¨ulasyonlardaki di- pert author Warren Bennis defines leadership as ”The ca- namiklerin ise ¨oncesine kıyasla b¨uy¨ukde˘gi¸simlerg¨osterdi˘gi pacity to translate vision into reality”. It’s a process of so- g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. cial influence, which maximizes the efforts of others towards 2. Etki Enb¨uy¨ukleme Problemi: Etkin C¸¨oz¨um the achievement of a goal. This study examines strategies Y¨ontemleriVe Ara¸stırmaAlanları and practices to become the greatest leader possible. It also aims to find out the important competencies that outstand- Evren G¨uney ing leaders possess. To illustrate, a questionnaire was sent out with the following main questions: ‘’What are the key Etki enb¨uy¨ukleme problemi (EEP) son yıllarda olduk¸ca characteristics and skills of the best leader?” ‘’What are the y¨uksekilgi g¨orenbir stokastik eniyileme problemidir. Bu important tips for becoming a good leader?”. Findings from problem ama¸c herhangi bir sosyal i¸cerisinde ¨oyle bir the questionnaire, which was filled by 45 featured leaders, ¸cekirdekk¨umebulunsun ki, bu k¨ume¨uzerindenbir yayılım were summarized and ranked by prevalence in a table, there- ba¸slatıldı˘gında a˘g ¨uzerinde enb¨uy¨uk yayılım elde edilsin. fore the most important qualities that all role models share Sosyal a˘g ¨uzerindeki yayılımın modellenmesinde ba˘gımsız were determined. “Building A Good Communication” was ¸ca˘glayan, do˘grusale¸sikgibi sık¸cakullanılan yayılım model- the primary skill that was stated by the majority of the lead- leri kullanılır. Bu modeller altında EEP’nin ama¸cfonksiy- ers. As a result of this research, we’ve compiled the most onu altbirimsellik ¨ozelli˘gig¨osterdi˘gii¸cinbasit a¸cg¨ozl¨ualgo- efficient ways to earn or/and boost those praised skills which ritmalar ile (1-1/e) performans garantili ¸c¨oz¨umler ¨uretmek had led us to start creating a system that guides college stu- m¨umk¨und¨ur. Ancak genel olarak sosyal a˘glardaki d¨u˘g¨um dents into successful future leaders using their full potential. ve kenar sayıları ¸cokfazla oldu˘gui¸cingerek a¸cg¨ozl¨ualgo- ritma gerek direk ¸c¨oz¨umler¨ol¸ceklenebilirde˘gildir.Bu sebeple ara¸stırmacılar ¸ce¸sitlisezgisel y¨ontemler¨uzerineodaklanmı¸s CA01 ve olduk¸caetkin y¨ontemlergeli¸stirmi¸slerdir. EEP’nin kesin C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 7 ¸c¨oz¨um¨uney¨onelik de literat¨urdeaz sayıda ¸calı¸smaolsa da, bu y¨ondede b¨uy¨ukilerlemeler kaydedilmi¸sve kesin ¸c¨oz¨um¨un hızlıca elde edildi˘gia˘gların boyutları her ge¸ceng¨unartmı¸stır. Bu ¸calı¸smdaEEP’nin farklı tiplerinden, bunlara y¨oneliketkin 4.7.7 Sosyal A˘glar 1 ¸c¨oz¨um y¨ontemler anlatılmı¸stır. Ayrıca EEP ¸c¨oz¨um¨unde kar¸sıla¸sılan ba¸slıca zorluklardan ve ara¸stırmacıların gelecek Oturum Ba¸skanı : Evren G¨uney ¸calı¸smalarına y¨onverecek ba¸slıklar sunulmu¸stur.

3. Fast And Error-Adaptive Influence Maximization 1. Sosyal A˘glarda Fikir Dinamiklerinin Etmen Tabanlı Based On Count-Distinct Sketches Modellenmesi G¨okhanG¨okt¨urk G¨ul¸sahAk¸cakır Kuban Altınel Influence maximization (IM) is the problem of finding a seed G¨onen¸cY¨ucel vertex set that maximizes the expected number of vertices influenced under a given diffusion model. Due to the NP- Ozellikle¨ internet temelli sosyal a˘gların pop¨ularitesinin art- Hardness of finding an optimal seed set, approximation algo- masıyla birlikte, sosyal a˘gları konu alan ara¸stırmaların sayısı rithms are frequently used for IM. We present a fast, error- g¨unge¸ctik¸ceartmaktadır. Sosyal a˘glar, par¸casıolan insan- adaptive approach that leverages Count-Distinct sketches lar arasındaki ili¸skilerinyarattı˘gıkarma¸sıkdinamiklere sahip- and hash-based fused sampling. To estimate the number of tir. Bu ¸calı¸smada, sosyal a˘glarda fikir dinamikleri ince- influenced vertices throughout a diffusion, we use per-vertex lenmi¸stir.Konu do˘gasıgere˘gi birey seviyesinde temsil gerek- Flajolet-Martin sketches where each sketch corresponds to tirdi˘ginden, ¸calı¸smada etmen tabanlı modelleme y¨ontemi a sampled subgraph. To efficiently simulate the diffusions, kullanılmı¸stır. Sosyal yargı kuramını temel alarak kuru- the reach-set cardinalities of a single vertex are stored in lan modelin sim¨ulasyonu, farklı pop¨ulasyon senaryoları kul- memory in a consecutive fashion. This allows the proposed lanılarak ger¸cekle¸stirilmi¸sve olu¸sanfikir k¨umelenmelerindeki algorithm to estimate the number of influenced vertices in farklılıklar saptanmı¸stır.Ayrıca, a˘gtopolojisindeki de˘gi¸simin a single step for simulations at once. For a faster IM ker- model davranı¸sınaherhangi bir etkisi olup olmadı˘gınıanla- nel, we rebuild the sketches in parallel only after observing mak amacıyla, literat¨urdeyaygın olarak kullanılan ve ger¸cek estimation errors above a given threshold. Our experimental hayatta g¨ozlemlenen a˘gları temsil etmede ba¸sarılı olduk- results show that the proposed algorithm yields high-quality larına inanılan farklı a˘g yapıları kullanılarak, model test seed sets while being up to 119x faster than a state-of-the-art

102 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

approximation algorithm. In addition, it is up to 62x faster loan processes. On the other hand, the networking capital than a sketch-based approach while producing seed sets with of Shell has increased by approximately $ 80K over the past 3%-12% better influence scores. two years. The firm is liquid in the short term. This is good for firm credibility in bank evaluations. The financial status of these energy firms is also compared in terms of liquidity, CA01 profitability, and cash flow. Moreover, depending on the val- ues of liquidity and profitability, we offer recommendations C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 8 for company positions.

2. Financial Statement Analysis Of Technology Com- 4.7.8 Finansta Veri Analizi panies Utku C¸eliker Oturum Ba¸skanı : C¸a˘glar Utku G¨uler O˘guzhan Ozden¨ Ezgi Nur Aksoy Safa Ko¸sal 1. A Financial Data Analysis And Benchmarking Be- Utku Mert Erdin tween Two Major Petroleum Companies C¸a˘glar Utku G¨uler Cemre Erdo˘gan Ege Kızılda˘gSpeaker In this research, the main objective is to analyze the finan- Seng¨unO˘gulMutlu cial statements of three companies acting in the Technology Ceren K¨u¸c¨ukbakan Speaker sector. The selected companies are Apple Inc., Microsoft C¸a˘glar Utku G¨uler Corporation, and International Business Machines Corpora- tion (IBM), top global technology companies with strong financial structures. From the financial analysis of Apple, British Petroleum (BP) and Shell Midstream Partners LP Microsoft, and IBM we found that Microsoft has an excel- (SHLX) are well-known petroleum companies. Since those lent performance, Apple has a good performance and IBM are two of the biggest companies in the world, it is possible to has a fair performance. Microsoft is the sector leader in op- find lots of data which are more reliable in comparison to the erating systems and office applications and the products are other companies from the same sector. To make an accurate used in almost all regions of the world. The products have financial analysis and acquire meaningful results, we preferred a high satisfaction level and Microsoft continuously updates to focus on these two firms. In this direction, we conducted and improves its products and services. Hence the company our research based on the data we have found related to those seems to have a similar performance in the future. Apple two. Accurately consistent earnings, strong financial back- has several products and services ranging from Mac com- grounds, and stability under volatile circumstances are some puters, iPhone, iPad, Mac and IOS operating systems, etc. of the reasons for choosing BP and SHLX for our further re- The company has a loyal customer base, and the satisfaction search. The information of these companies’ operation sizes level is very high for the products and services. The company and their foundation histories are provided in this research, continues to develop innovative, stable, and high-quality de- as well. These two firms are analyzed and benchmarked over signs and in the future, this trend seems to continue. Finally, a three-year period. This paper examines the companies’ IBM also has several products and services that are used in balance sheets, income statements, and cash flows. To com- different industries, but it is not as popular as Microsoft and pare BP and Shell on a scientific aspect, horizontal analysis, Apple. The company has a robust structure and customer vertical analysis, and ratio analysis approaches are applied base. The performance is a bit lower than the sector aver- on the specific data sets that are selected from NASDAQ ages. In the future, IBM is expected to produce innovative (An American Stock Exchange) to make an inter-company products and services and hence increase its profitability and comparison. Additionally, a comparison of these two com- liquidity. panies’ financial conditions and industrial behavior is made. Taking the 2018-2020 years range as a basis, we see that 3. Financial Analysis Of Fedex Corporation & Atlas the current ratios of the companies are stable, and the fluc- Air Worldwide Holdings tuations are not high, but SHLX. SHLX has experienced a 300% decrease in the current ratio value in the last year, Simay Kanıcı G¨orkem Aksu and despite this value, the current ratio is still progressing ˙ very high compared to the sector. BP, on the other hand, is Irem Kasar more stable than SHLX. When we look at the liquidity of the Kaan Kaleli companies, we can clearly say that both companies can pay Miray Erdalı their due debts. However, if we compare them, it can be said C¸a˘glar Utku G¨uler that SHLX is ahead of BP in this regard. The networking capital of BP has increased by approximately $ 10M over the Airline cargo transportation companies have an important past two years. The networking capital of the company may role today. In this research, two companies in the inter- allow them to increase their capacity of production or make national cargo and aviation industry have been examined. a new investment. The increase in this number increases the FedEx, an American company that provides air-ground trans- reliability of the firm in banks’ evaluation and simplifies the fer, cargo and logistics services, and Atlas Air Worldwide, a

103 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

cargo airline, passenger charter airline and aircraft charterer sector, namely International Paper Company (IP) and Avan- located in Harrison, New York, are financially compared and tor Inc. (AVTR). We see that International Paper Company interpreted. These companies are chosen because they are will not reach the targeted position in the market. How- well known worldwide and hold quite different places in the ever, Avantor Company is in a much better position and it cargo/transportation industry. The 3-year financial data of shows more progress than the International Paper Company. both companies are taken into account, and comments are Avantor Inc. achieves remarkable results in its financial val- made on how beneficial the investments to be made can be. ues. We believe that Avantor Inc. should keep doing what We have deduced that one of the main reasons for the in- they are doing as there is clear improvement compared to crease in the financial situation of the cargo companies in the industry norms. the last 3 years is the Covid-19 conditions. The worldwide pandemic has led people from traditional shopping to online shopping. This has had a positive impact on cargo compa- CA01 nies. With this situation, it can be said that the importance of cargo companies has increased today and when the data C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 9 are examined, it can be said that it also causes a financial increase. We think that electronic shopping will become a habit for people, and cargo companies will operate almost with the same intensity after the pandemic process. We 4.7.9 Rassal S¨ure¸cler4 believe that both companies will make good use of their fi- nancial growth in these 3 years and will grow even more year Oturum Ba¸skanı : Fikri Karaesmen by year. But, this doesn’t mean that Atlas Air Worldwide Holdings will be able to pass FedEx Corp. anytime in the near future. We came to this conclusion with the help of 1. Risk Management Through Financial Hedging In vertical and horizontal analysis, price-earnings ratio, return Inventory Systems With Stochastic Price Processes on investments (ROI), return on assets (ROA), trend analy- sis, and cash flow analysis. In light of our research, we came Caner Canyakmaz to the conclusion that FedEx Corp. used their resources S¨uleyman Ozekici¨ and labor to their advantage when compared to the industry Fikri Karaesmen of cargo transportation. That’s the main reason why Atlas Air Worldwide Holdings didn’t hold a chance against FedEx Corp. in our financial comparison. We believe it will provide We consider the financial hedging problem of a firm whose a good investment opportunity as FedEx’s financial position operational cash flow from an inventory operation is affected is on a more stable rise. by both price and demand uncertainties. We assume that selling prices and demand arrival process are governed by 4. Financial Comparison Between International Paper an exogenous continuous stochastic price process which is Company And Avantor Inc. assumed to be correlated with prices of various products in Ay¸caAkkoyunlu financial markets. During the selling horizon, the firm dy- Enes Ilke˙ Erol namically invests in a financial portfolio of these products to C¸a˘gla Ozden¨ manage its exposure to price and demand risks by observ- Melis Oztun¸c¨ ing the current inventory and price levels. We explore the C¸a˘glar Utku G¨uler problem in a minimum-variance framework where we look for the variance minimizing financial hedge for a given op- erational policy. The framework leads to explicit results for FINANCIAL COMPARISON BETWEEN INTERNATIONAL the optimal static and dynamic financial hedges in single pe- PAPER COMPANY AND AVANTOR INC. The industrial riod problems with complicated within-period dynamics. We goods sector is a stock market index that measures manufac- also obtain characterizations of optimal dynamic hedges for turers and contractors of capital goods. Rather than selling multi-period problems using dynamic programming. We ex- directly to clients, corporations in the industrial products sec- plore the risk reduction effects of minimum-variance financial tor produce and sell machinery, equipment, and supplies that hedges through numerical examples and show that significant are used in the production of other goods. In this research, risk reductions may be possible by using the right hedge. we aim to make inferences about this sector’s financial po- sition in the market by conducting a financial data analysis. 2. Data-Driven Control Of A Newsvendor System By The data collected mostly from the companies’ own websites Integrating Hidden Markov Models And Neural and the official website of NASDAQ. The most important ta- Networks To Model Short- And Long-Term Effects bles we benefit from are the balance sheets, cash flows and income statements. We implemented horizontal and vertical analysis, as well as ratio analysis by calculating and evalu- Davood Pirayesh Neghab ating ratios such as price/earning, gross profit, debt ratio, Siamak Khayyati quick ratio. Those key performance indicators are used to Fikri Karaesmen be able to make interpretations about the companies’ current and future financial statuses. Our analysis and comparison Inventory systems face a demand that is affected by many are focused on two major companies of the Industrial Goods long-term and short-term processes. These processes are

104 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

often not directly observable but with the increasing avail- CA01 ability of data, their effects can be predicted. To utilize this data, different methods have been proposed. Many of these C¸ar¸samba 09:30 - 11:00 SALON 10 methods perform predicting the demand and optimizing the system separately which leads to the learning process not having access to the cost of different errors on the system e.g., overestimating and underestimating the demand have 4.7.10 Kombinatoryal Optimizasyon 4 different costs in the newsvendor problem due to one result- ing excess inventory and one resulting in lost revenue. Addi- Oturum Ba¸skanı : Beste Ba¸s¸cift¸ci tionally, models mostly consider only long-term or short-term effects. Long-term effects are usually modeled using hidden Markov models and short-term effects can be modeled using 1. Generator And Line Maintenance Planning With multivariate regression. In this work, we use an integrated Operations Scheduling Under Sensor-Driven Unex- approach that both considers the long-term and short-term pected Failures dependencies in the system and integrates learning and op- Bahar Okumusoglu timization by using deep neural networks and the hidden Beste Basciftci Markov model framework. We give the backpropagation al- Burak Kocuk gorithm that is designed for the specific deep neural network structure that can incorporate a hidden Markov model. To validate our algorithm, we conduct numerical experiments In this study, we focus on a short-term integrated generator using two data sets, a dataset related to oil production in re- and line maintenance planning with operations scheduling cent years, and a dataset consisting of a large set of synthetic problem while considering the unexpected failure possibilities data. These extensive numerical experiments show that the of these system elements. We formulate this problem as a method presented in this work can effectively make use of two-stage chance-constrained stochastic mixed-integer pro- the available information and give its performance compared gram with failure scenarios sampled from the sensor-driven to other available methods. remaining lifetime distributions of the individual elements. The first stage of this stochastic program focuses on the 3. Optimal Hospital Admission Control Of Two Multi- maintenance scheduling problem, whereas each second stage Server Loss Queues In Series subproblem corresponds to a network-constrained unit com- Mert G¨urel mitment problem under a failure scenario. To solve the re- sulting large scale stochastic program, we propose a solution ABSTRACT The prolongation of human life in parallel with approach that combines the features of the integer L-shaped the developments in medicine increases the number of pa- method with scenario decomposition algorithms. Further- tients who need intensive care. Costs of critical care medicine more, we exploit the special structure of the maintenance are 13.4% of hospital costs and 0.66% of the gross domes- and operations scheduling problem to derive stronger opti- tic product in the United States. Despite these expenditures, mality cuts that are integrated into the solution procedure 90% of intensive care units do not have enough capacity. Un- implemented in parallel fashion. To illustrate the success of der these circumstances, most intensive care units face high our condition based modeling paradigm compared to more occupancy rates. These high occupancy rates might cause conventional maintenance approaches, we design a compu- people in need of intensive care to be rejected and increase tational study focusing on a weekly plan with daily main- the risk of mortality. An efficient admission control policy tenance and hourly operational decisions involving detailed may enhance the service processes significantly. In this re- unit commitment subproblems. Our preliminary computa- search, two Markov decision process models which represent tional results on various instances demonstrate the compu- intensive care units and related wards in tandem are pro- tational efficiency of the proposed approach with reliable and vided. Both models consist of two types of patients who are cost effective maintenance schedules. intensive care unit and ward patients. In model-1, recovery 2. Data-Driven Maintenance And Operations process of patients who are blocked in the ICU due to lack of Scheduling In Power Systems Under Decision- available beds in the ward continues, while in model-2 this Dependent Uncertainty process is assumed to stop till there is an available bed in the ward. Using these models, the effects of the interaction Beste Basciftci between wards and intensive care units on optimal admission Shabbir Ahmed policies can be understood. Preferred class is a group of pa- Nagi Gebraeel tients who are always admitted when there is an available bed. Certain special conditions must be met for the exis- Generator maintenance scheduling plays a pivotal role in en- tence of preferred classes. I present sufficient conditions for suring uncompromised operations of power systems. There each patient type to be preferred in both models. At the exists a tight coupling between the condition of the gener- end, numerical analyses are presented to demonstrate the ators and corresponding operational schedules, significantly characteristics of the models. A variation of model-1 is also affecting the reliability of the system. In this study, we effec- included in the numerical analysis to observe the effect of an tively model and solve an integrated condition-based mainte- additional type of patients, called post-operational patients, nance and operations scheduling problem for a fleet of gen- on the system. erators with an explicit consideration of decision-dependent

105 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

generator conditions. We propose a sensor-driven degrada- level. Since each Genco maximizes its profit given the other tion framework with remaining lifetime estimation procedures Genco’s strategy, this game culminates in a Nash equilibrium. under time-varying load levels. We present estimation meth- Yet, generators could collude tacitly to obtain larger profits ods by adapting our model to the underlying signal variabil- than they would have obtained from the largest payoff in a ity. Then, we develop a stochastic optimization model that Nash equilibrium. We consider a non-linear bi-level problem considers the effect of the operational decisions on the gen- formulation in order to detect such collusions. The origi- erators’ degradation levels along with the uncertainty of the nal bi-level formulation is reformulated using two alternative unexpected failures. As the resulting problem includes non- mixed integer linear programming (MILP) formulations uti- linearities, we adopt piecewise linearization along with other lizing the linear programming (LP) property of the lower level linearization techniques and propose formulation enhance- and linearization methods. Although an exact method, based ments to obtain a stochastic mixed-integer linear program- on a trivial but computationally expensive total enumeration ming formulation. We develop a decision-dependent simula- (ToteNum) algorithm, can be used to detect collusions, we tion framework for assessing the performance of a given solu- develop the following algorithms: cutting plane framework tion. Finally, we present computational experiments demon- (CutPlane), cutting plane framework with partial enumera- strating significant cost savings and reductions in failures in tion (CutPlane-ParteNum) and cutting plane framework with addition to highlighting computational benefits of the pro- Nash cuts (CutPlane-NashCut). The algorithms produce a posed approach. superset of collusive states; the ratio of the number of collu- sive states to the cardinality of the set is called found collusive 3. An Analysis Of The Multi-Period Opf Problem ratio in the literature. When we compare these algorithms With Electric Vehicles Under Emission Consider- on four types of instances, CutPlane-NashCut based meth- ations ods outperform ToteNum and others substantially regarding Sezen Ece Kayacık CPU time as the instance size increases while not compro- Burak Kocuk mising on found collusive ratio. Tu˘g¸ceY¨uksel 4.8 7 Temmuz 2021 C¸ar¸samba11:15 - 12:45 In this talk, we present a new formulation for the multi pe- riod optimal power flow problem with electric vehicles under emission considerations. We consider realistic optimal power CA02 flow test cases and integrate three different real-world data sets, household electricity consumption, marginal emission C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 1 factors, and electric vehicle driving profiles, into the proposed formulation. We develop a convex optimization framework and present a systematic solution approach based on second- ˙ order cone programming to find globally optimal solutions of 4.8.1 Insani Yardım Lojisti˘gi the multi period optimal power flow problem. Our compu- Oturum Ba¸skanı : Elifcan Ya¸sa tational experiments on test cases with up to 2000 buses demonstrate that the proposed approach leads to approxi- mately globally optimal solutions. In addition, through coor- dinated charging of electric vehicles, marginal emission can 1. Disaster Relief Routing In Limited Capacity Road be significantly reduced with no change or minimal increase Networks With Heterogenous Flows in cost, and the integration of the vehicle to grid concept Elifcan Ya¸sa leads to cost savings. Linet Ozdamar¨ Dilek T¨uz¨unAksu 4. Cutting Plane Based Search Algorithms Using Re- Biket Erg¨une¸s formulations Of A Bi-Level Optimization Problem To Detect Tacit Collusion In Deregulated Electric- ity Markets After a major earthquake, supply of essential services to sur- vivors is extremely important and in inner-city areas it is con- Murat Elh¨useyni ducted by road networks which might be already occupied by Emre C¸elebi road damages, other urban traffic and evacuation activities. G¨uven¸cS¸ahin The occupation of the road networks occur after destructive Ali Ebadi Torkayesh earthquakes and disasters due to demolition debris, relief dis- Elif Yılmaz tribution, evacuation traffic and other urban traffic. Relief distribution efforts should be planned carefully in order to In deregulated electricity markets, the trading mechanism create minimal additional traffic congestion. This study con- aims at maintaining competition among generators (Gencos) siders providing services to disabled people by optimizing the to enable just and affordable electricity prices. The auc- routes of relief trucks. In the model a fixed number of relief tion mechanism can be considered as a Stackelberg game trucks with a limited tour duration enters the neighborhood formulated as a bi-level optimization problem where each and visits a number of streets. The number of people need Genco maximizes its profit at the upper level while Indepen- to be served are predetermined and supplied in a short time dent System Operator (ISO) clears the market at the lower period when a truck arrives. In the model it is assumed that

106 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

the relief distribution continues until the settlement area and ous project management methodologies and tools in these the needed goods become available. Therefore a conceivable NGOs. It was found as well that Project Cycle Manage- traffic occurs because the relief trucks are combined with the ment (PCM) and Project Management for Development Pro- civilian cars. Congestion is inevitable especially in longstand- fessionals (PMD Pro) methodologies are the most adopted ing neighborhoods because available roads are often single methodology among NGOs, and the logical framework ma- lane. The problem mentioned here differs from the litera- trix, cost accounting, and the project schedule are the most ture in four different ways. First there is counter flow in the adopted project management tools followed by the progress lanes which means the relief distribution may come across report, communication plan, and work breakdown structure private cars of survivors. Second difference is the arc flow (WBS). capacity that limits the traffic flow for a given time period. 3. Multi-Vehicle Debris Removal Problem Other point is that the truck blocks the street while serving. And the last point is that the objective is both maximizes the Merve Kadan number of people served and the number people leaving with Halenur S¸ahin ˙ the private cars. In other words the goal is integrated so that Ali Irfan Mahmuto˘gulları the amount of people served is maximized while the block caused by the relief truck traffic is minimized. To solve the Natural disasters can be defined as unpredictable adverse problem a dynamic arc routing model with limited capacity events resulting from the processes of the Earth. Earth- road network is developed. The output of the model contains quakes, hurricanes, tsunamis, which are among the massive a set of vehicle routes with the serving schedules. In order to natural disasters, leaving behind mass destruction known as improve the solution times the model is solved with small size ”debris”. Debris can block or damage the roads and bridges problems by the iterative Relax and Fix (RF) method. Like and disrupt transportation between critical areas like hospi- any other constructive algorithm, the route is built partially tals, disaster response centers, shelters, schools, etc. In such in each iteration. The RF results are tested against optimal a case, the blocked roads must be opened, and thus trans- solutions in smaller networks. The solutions obtained by RF portation between critical locations and disaster areas must method is as significant as the optimal solutions and also the be provided. In this context, we study the multi-vehicle de- CPU times are substantially lower. To be able to solve large bris removal problem to minimize the total latency of critical scale problems smaller disjoint adjacent networks are com- areas, where the latency of a critical area is defined as the bined. These disjoint subset elements are then solved and travel time from the depot to the area. In the developed the solutions are joined to schedule relief trucks of large scale model, it is aimed to determine the routes of each vehicle areas. Numerical results show that as the scale of the net- responsible for removing debris on blocked roads if and when work grows obtaining optimal results becomes inaccessible. necessary. Besides, similar to the real world, it can be ex- In obtaining optimal solutions there is a limit to the size of pected that there will be more debris in more residential ar- the network. Therefore, the RF approach on smaller scaled eas. To reflect that aspect, the heterogeneous debris is taken networks is feasible and computationally efficient. into account via stochastic processes. The first vehicle that arrives at the blocked road is expected to clear the road, and 2. Analyzing The Adoption Of Project Management once the road is opened, it will be open for further use. It is Methodologies And Tools In The Turkey Based planned to develop a mathematical model for this problem. Non-Governmental Organizations (Ngos) Working However, for real-life instances with more critical nodes, the In The Syrian Humanitarian Response mathematical model falls short of solving the problem opti- Awaad Alkhater mally within the time limit. Therefore, it will be considered Ilayda Ulku to develop a heuristic method to find a near-optimal solution in a short time. Several studies have found that the development and hu- manitarian projects implemented by non-governmental orga- nizations (NGOs) have unique characteristics such as intan- CA02 gible results, a high number of stakeholders, and complicated C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 2 and risky contexts. As a result, the standard project man- agement tools and methodologies may not be appropriate to be adopted in humanitarian and development contexts. This study aims to analyze the adoption of the project man- 4.8.2 Eniyileme Uygulamaları 8 agement tools and methodologies used by NGOs working in the Syria humanitarian response using the quantitative Oturum Ba¸skanı : G¨ul¸sahHan¸cerlio˘gulları K¨oksalmı¸s study. The questionnaire was designed and circulated to the project managers in these NGOs, 102 respondents re- sponded to the survey, the survey constructed in three sec- 1. A Workforce Optimization Model For Retail Mar- tions NGOs’ general information, the adopted project man- kets Based On The Sales Potential Of Employees agement methodologies and tools, and level of adoption of the logical framework matrix. Next, the data were analyzed Bahadır Durak through a pivot table in Microsoft excel. The obtained re- Dilek T¨uz¨unAksu sults demonstrated the unique characteristics of humanitar- Didem Civelek ian projects and NGOs and the level of usage of the vari-

107 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Efficient workforce management is one of the main require- jisi ile gelir ve kˆarı arttırırken aynı zamanda elde kalan ments of the retail sector. Labor cost is an important direct ¨ur¨unsayısını azaltan bir analitik bir y¨ontemgeli¸stirmektir. cost for many retailers. Employee wages can vary depending Bu ¸calı¸smanın ilk a¸saması, Marmara B¨olgesi’nde bulunan on their competencies and experience levels. Moreover, com- LC Waikiki ma˘gazalarındaki 2017, 2018 ve 2019 yaz se- panies also hire their employees under various types of con- zonu kız ¸cocuk kategorisi ¨ur¨unlerineait satı¸slailgili verilerin tracts such as full-time, part-time or flexible working hours. ¸sirketten alınmasıdır. Daha sonra, Excel kullanılarak yapılan Using overtime is another option for companies that signifi- gerekli veri temizleme ve ¨oni¸slemelerden sonra, fiyat ve cantly increases labor costs. Therefore, most of the retailers satı¸sarasındaki ili¸skilineer bir denkleme d¨on¨u¸st¨ur¨ulm¨u¸st¨ur. focus on scheduling employees efficiently to minimize the la- Her ¨ur¨un¨unfarklı fiyatlar alternatifleri i¸cinkullanılacak satı¸s bor cost. Even a few percentage reduction in labor cost can oranları geli¸stirilmi¸s olan tahmin denklemi kullanarak elde be very beneficial. However, minimizing labor cost is not the edilmi¸stir. Gerekli parametreler ve karar de˘gi¸skenleri belir- only objective of workforce optimization. Some of the retail- lenerek olu¸sturulanmodel, GAMS yazılımı ve CPLEX ¸c¨oz¨uc¨u ers have standard working hours and their employees work on kullanılarak her ¨ur¨unkategorisi i¸cinayrı ayrı ¸calı¸stırılmı¸stır. full-time contracts. They generally do not use overtime; as a Her ¨ur¨unen iyi fiyat alternatifleri ve indirim planı elde edilmi¸s result, the labor cost does not change significantly. These re- ve bu sonu¸clar ¸sirketten alınan veriler ile kar¸sıla¸stırılarak tailers focus on maximizing the revenue rather than minimiz- iyile¸stirmeler ¨ozetlenmi¸stir. Son olarak, optimal sonu¸clar ing the labor cost. In this study, we focus on maximizing the ¸sirketle payla¸sılmı¸stır. sales through optimizing the sales potential of the employees. ˙ The sales potential of each employee varies widely depending 3. Sendika Ve I¸sveren Arasında Rubınsteın Pazarlık ˙ ˙ on the store and the time interval within the working hours. Oyunu Ile Toplu I¸sS¨ozle¸smesiYapılması, Bir Fab- ¨ Therefore, assigning an employee to a store within an interval rika Orne˘gi where sales potential is high increases the retailer’s sales vol- Ozge¨ Sipahi ume and revenue. In this problem, we consider three types of Mehmet Onur Olgun constraints. The first type of constraints relate to company rules and requirements such as demand levels, minimum/- Sanayile¸smenin artmasıyla birlikte ¸calı¸san sayılarında ¨onemli maximum employees assigned at a time slot and operating oranda artı¸ssa˘glanmı¸stır.Bu artı¸slaberaber i¸s¸cilerbir araya hours. The second type of constraints are for employee satis- gelerek ¸ce¸sitlig¨uvenceleresahip olmak ve haklarını aramak faction and fairness, such as assignment to convenient stores, adına sendikaları kurmu¸slardır. S¨uregelend¨onemde¸cıkarılan preference for specific shifts, days off or allowances. Finally, yasalarla sendikaların ve sendikal faaliyetlerin ¨on¨unege¸cilmek we consider legal constraints such as the maximum number istense de g¨un¨um¨uzde pek ¸cokfirmada ¸calı¸sanlar sendikalara of working hours per day or the maximum number of consec- ¨uye olabilmekte ve toplu ¸sekilde haklarını arayabilmekte- utive working days for an employee. Our solution approach dirler. G¨un¨um¨uzde i¸sveren ve i¸s¸ci sendikaları arasında consist of a mixed integer-programming model that maxi- ekonomik ve sosyal hakları koruma altına almak, taraflar mizes total sales. Since the objective function of the model arasında ortaya ¸cıkabilecek uyu¸smazlıkları en uygun yol ile is a nonlinear function, we perform a linearization step by in- ¸c¨oz¨umekavu¸sturmak amacıyla; en az bir, en ¸cok ise ¨u¸c troducing additional variables and constraints. We apply the yıl s¨ureliolacak ¸sekildeToplu I¸sS¨ozle¸smeleriyapılmaktadır.˙ solution method on a real dataset from a fashion retailer con- Yapılan ara¸stırmalar sonucunda, 2017 yılında yapılan toplu taining a single store’s weekly data. Our proposed solution i¸s s¨ozle¸smelerinin %43’¨u, 2018 yılında %28’i ve 2019 provides a 12% improvement in sales. yılında %31’i uyu¸smazlıkile sonu¸clanmı¸stır.Uyu¸smazlıkların 2. Lc Waikiki’deki Kız C¸ocuk Ur¨unleri¨ I¸cinOptimiza-˙ bir sonucu olarak ortaya ¸cıkan grev uygulaması sebebiyle syon Tabanlı Fiyatlandırma Ve Indirim˙ Planlama toplamda 2017 yılında 37 g¨un,2018 yılında 46 ve 2019 yılında Zeynep Simge Sedef ise 66 i¸sg¨un¨ugrev sebebiyle kaybedilmi¸stir. Bu ¸calı¸smada, Reyhan G¨o¸c Rubinstein pazarlık modelinde yer alan iskonto fakt¨or¨u Zilan Timur kullanılarak tarafların kar¸sılıklıg¨or¨u¸smelerdeyaptıkları tek- Zeynep Apari liflerin zamana kar¸sı ortaya ¸cıkan kayıpları hesaplanmı¸s, Fadime Uney-y¨uksektepe¨ anla¸smanınilk a¸samadager¸cekle¸stirilemeyerek uyu¸smazlı˘gın ortaya ¸cıkmasıhalinde ise tarafların 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu I¸s˙ S¨ozle¸smesi Kanunu ¸cer¸cevesinde yapılması Perakende sekt¨orleri arasında hazır giyim, de˘gi¸sen moda muhtemel hamleleri dinamik oyuna d¨on¨u¸st¨ur¨ulerekoyuncu- anlayı¸sı ve markala¸sma nedeniyle rekabetin yo˘gunoldu˘gu ların kazan¸cve kayıpları hesaplanmı¸stır. B¨oylecetoplu i¸s en iyi kˆarperformansı g¨osterensekt¨ord¨ur. Bu sekt¨orde, s¨ozle¸smelerig¨or¨u¸smelerindeortaya ¸cıkan uyu¸smazlıkların or- m¨u¸sterilerinhızlı de˘gi¸sentaleplerine uyum sa˘glayabilmek ve tadan kaldırılabilmesi veya en aza indirilmesi ama¸clanmı¸stır. satı¸ssezonlarında m¨umk¨unolan en iyi geliri ve kˆarıelde et- mek amacıyla ¸ce¸sitlistratejiler uygulanarak ¨ur¨unlerefiyat in- 4. What Impacts Using Telemedicine During Covıd-19 dirimi yapılmaktadır. Bu projede, T¨urkiye’nin hazır giyim Pandemic? An Integrated Theoretical Model sekt¨or¨undebirinci sırada yer alan LC Waikiki’nin kız ¸cocuk kategorisi ¨ur¨unlerii¸cinfiyatlandırma ve indirim planlaması G¨ul¸sahHan¸cerlio˘gulları K¨oksalmı¸s ¨uzerine ¸calı¸smayapılacaktır. Mevcut durumda, planlamacılar ¨ur¨unlerin fiyatlarının ve indirimlerinin belirlenmesi i¸cinanali- Telemedicine is the use of technology (computers, video, tik bir ara¸ckullanmamaktadır. Bu ¸calı¸smanınamacı, matem- phone, messaging) by a medical professional to diagnose and atiksel modelleme kullanarak farklı bir fiyatlandırma strate- treat patients in a remote location. Several studies have ob-

108 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

served the factors affecting the healthcare professionals’ ac- kullanılaca˘gıtespit edilmi¸stir.C¸alı¸smanınikinci a¸samasında, ceptance of telemedicine. Nonetheless, little is known about farklı departmanlarda ¸calı¸sanuzmanların g¨or¨u¸slerialınmı¸sve studying the effects of Telemedicine acceptance from pa- ¸cokkriterli karar verme y¨ontemlerinden;Analitik Hiyerar¸si tients’ perspective, and there is no earlier research examin- S¨ureci(AHP) y¨ontemiile kriterlerin ikili kar¸sıla¸stırılmasından ing its’ situation during COVID-19 outbreak. Therefore, the elde edilen a˘gırlıklar Expert Choice programı kullanılarak bu- core objective of the present study is to develop a concep- lunmu¸stur. C¸alı¸smanın¨u¸c¨unc¨ua¸samasında; firma se¸cimini tual model by extending the technology acceptance model etkileyen kriter a˘gırlıkları kullanılarak Promethee y¨ontemi (TAM) and perceived risk theory (PRT) with additional fac- ile en uygun tedarik¸ci se¸cim i¸slemi ger¸cekle¸stirilmi¸stir. tors to examine the patients’ telemedince acceptance during C¸alı¸smanın son a¸samasında; elde edilen sonu¸clar analiz COVID-19 pandemic. Data were gathered randomly from edilmi¸s ve yorumlanmı¸stır. Bu ¸calı¸sma ile i¸sletme ve 671 individuals living in Turkey. This study employs the Par- ara¸stırmacılara kriterlerin belirlenmesi ve tedarik¸cise¸ciminde tial Least Squares-Structural Equation Modeling (PLS-SEM) katkıda bulunulması ama¸clanmı¸stır. Bu ¸calı¸smada; ¸cok to validate the developed model. The SmartPLS 3.2.7 pro- kriterli karar verme y¨ontemlerinden AHP ve Promethee gramming is utilized as an analytical tool. The implications y¨ontemlerikullanılarak e-imza/mobil imza tedarik¸ci se¸cim to theory and practice, limitations, and suggestions for fu- s¨ureciger¸cekle¸stirilmi¸stir. C¸alı¸sma sonucunda ideal uygu- ture work are also reviewed. This study provides new practi- lamanın kullanımı ile Din¸cer Lojistik A. S¸. b¨unyesinde cal insights for authorities seeking to implement telemedicine kˆa˘gıt¨uzerindeıslak imza ile ger¸cekle¸stirilens¨ozle¸sme,resmi systems. yazı¸sma ve banka talimat s¨ure¸cleri e-imza/mobil imzaya ta¸sınarak mekˆandanba˘gımsızve sınırsız sayıda hukuka uy- gun imzalama i¸slemiger¸cekle¸stirilebilmekteolup zamandan CA02 tasarruf, i¸sy¨uk¨undenkazan¸cve ka˘gıtsızi¸slemile ye¸sillo- jistik kapsamında ¸cevreci yakla¸sım sa˘glanmı¸stır. Anahtar C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 3 Kelimeler: AHP, Dijital D¨on¨u¸s¨um, E-Imza/Mobil˙ Imza,˙ Tedarik¸ciSe¸cimi,Lojistik, Promethee. 2. E˘gitim4.0 Perspektifi Ile˙ Dijital E˘gitimPlatform- 4.8.3 C¸ok Ama¸clı/Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme 4 larının De˘gerlendirilmesi Esin Mukul Oturum Ba¸skanı : Ebru Tanyeli G¨ul¸cinB¨uy¨uk¨ozkan

1. Ahp Ve Promethee Y¨ontemleri Ile˙ E-imza/mobil Toplumsal d¨on¨u¸s¨umlerinsa˘glıklıbir ¸sekildeger¸cekle¸sebilmesi Imza˙ Uygulama Se¸cimiVe Lojistik Sekt¨or¨undeBir sadece end¨ustriyel ve teknolojik d¨on¨u¸s¨umler ile m¨umk¨un Uygulaması de˘gildir.Buna paralel olarak, e˘gitimve sa˘glıkgibi toplumun temel dinamizmini y¨onlendirecekalanlarda da de˘gi¸sim ve Batuhan Mollaalio˘glu d¨on¨u¸s¨um¨unsistematik bir ¸sekilde y¨ur¨ut¨ulmesigerekmekte- Cemil C¸elik dir. Hızla geli¸senteknolojilerin ¨uretimdeyaygın bi¸cimdekul- Sena Karaca lanılması, i¸cinde bulundu˘gumuz¸ca˘gınEnd¨ustri4.0 olarak ¨ K¨ubra Oz tanımlanmasına yol a¸cmı¸stır.End¨ustri4.0 ile birlikte toplum- ların sosyal yapısı de˘gi¸simeu˘gramı¸sve meydana gelen bu di- G¨un¨um¨uzde bir¸cok i¸sletme, s¨ure¸clerinde g¨unl¨uk ¸calı¸sma jital de˘gi¸simt¨umkurumları etkileyerek, Sa˘glık4.0, I¸s4.0˙ ve hacmini ve verimlili˘gini artırmak adına dijital d¨on¨u¸s¨ume E˘gitim4.0 gibi kavramların ortaya ¸cıkmasınaneden olmu¸stur. y¨onelmektedir. Dijital d¨on¨u¸s¨um,¸sirket faaliyetlerinin bil- Hızla devam eden bu geli¸sim,e˘gitimalanında da de˘gi¸siklikleri gisayar, cep telefonu, tablet vb. elektronik ortamlarda beraberinde getirmi¸stir. Bu do˘grultuda,E˘gitim1.0 tarım s¨urd¨ur¨ulebilirbir ¸sekildey¨ur¨ut¨ulmesinikapsamaktadır. Di- toplumunun ihtiya¸clarına, E˘gitim 2.0 sanayi toplumunun jital d¨on¨u¸s¨um ile pek ¸cok sekt¨orde yaygın olarak kul- ihtiya¸clarına, E˘gitim 3.0 k¨ureselle¸smeile ¸sekillenen toplumu- lanılmaya ba¸slayan e-imza/mobil imza ba¸staresmˆı kurum- nun ihtiya¸clarına ve E˘gitim 4.0 ise yenilik¸ci toplumun lar ve bankacılık sekt¨or¨u olmak ¨uzere s¨ozle¸smeler, resmi ihtiya¸clarına odaklanacak bi¸cimdeyapılandırılmı¸stır. E˘gitim yazı¸smalar ve banka talimatları gibi alanlarda kar¸sımıza 4.0 yakla¸sımı, ba¸sta yapay zekˆa olmak ¨uzere yeni ve ¸cıkmaktadır. Ideal˙ e-imza/mobil imza uygulamasının belir- evrimle¸sen teknolojilerin yetenek ve imkanlarının, ya¸samın lenmesi i¸sletmelerindijital d¨on¨u¸s¨umyolunda s¨urd¨ur¨ulebilirlik hızlı ve kapsamlı de˘gi¸simine uygun olarak her ya¸s ve kat- ve verimlilik ¨uzerine do˘grudan etkisi oldu˘gundan ayrı bir mandan ¨o˘grencilerin¨o˘grenmeihtiya¸clarını kar¸sılamak¨uzere ¨onemesahiptir. Bu ¸calı¸smakapsamında e-imza/mobil imza sunulması vizyonudur. Bu vizyon ile fiziksel veya sanal uygulamasının tedarik¸cise¸ciminietkileyen en ¨onemlisekiz bir sınıf mekˆanına dolu¸smu¸s bireylere aynı i¸ceri˘gin ak- kriter Din¸cer Lojistik y¨onetim kurulu ¨uyeleri, yazılım ve tarılması yerine herkesin kendi ihtiyacına uygun kaliteli ve ¨ozel Ar-Ge departmanları tarafından tespit edilmi¸stir. C¸alı¸sma i¸ceriksunulmakta ve bu i¸ceri˘ge¨o˘grenci,d¨unyanın herhangi ile belirlenen kriterler do˘grultusundabe¸sfarklı mobil imza bir noktasından zamandan ba˘gımsız olarak eri¸sebilmektedir. uygulaması incelenmi¸s ve 5070 sayılı Elektronik Imza˙ Ka- E˘gitim4.0, dijital teknolojilerden, a¸cıkkaynaklı i¸ceriktenve nunu ‘na uygun olarak ideal e-imza/mobil imza tedarik¸ci ba˘glantılılıktanen y¨uksekd¨uzeydeyararlanmayı hedefleyen se¸cimi yapılmı¸stır. C¸alı¸smanın ilk a¸samasında, fizibilite bir yakla¸sımdır. Bu ¨o˘grenmeyakla¸sımı,¨o˘grencinintoplum- ¸calı¸smaları ve literat¨urtaraması yapılmı¸stır. C¸alı¸sma kap- daki de˘gi¸simlere g¨ore kendini geli¸stirmesine yardımcı ol- samında ihtiya¸clar belirlenmi¸sve hangi s¨ure¸clerdemobil imza makta ve ¨o˘grencilerin,yeni teknolojileri uygulama yetene˘gini

109 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

geli¸stirmelerinite¸sviketmektedir. O˘grencilerebu¨ yetenek- boru hatları vb.) olabilir. Dolayısıyla, siber saldırılar, leri kazandırabilmek i¸cin g¨orsel ¨o˘grenme, ki¸siselle¸stirilmi¸s d¨unya ¸capında bir¸cok kurulu¸su maddi ve manevi zarara e˘gitimsistemleri, oyun ve senaryo tabanlı ¨o˘grenme,proje ta- u˘gratmaktadır. Bu nedenle, kurumların siber g¨uvenlik banlı problem ¸c¨ozme,artırılmı¸s ger¸ceklik, yapay zekˆagibi konusuna ¨onemvermesi ka¸cınılmazdır.Siber g¨uvenlik,siber yakla¸sımve teknolojiler kullanılmaktadır. Son d¨onemlerde, saldırılara kar¸sı alınan tedbirler b¨ut¨un¨ud¨ur. Kurumların geli¸sen teknolojiler ile birlikte uzaktan e˘gitim olanakları siber g¨uvenlikprosed¨urlerinietkin bir ¸sekilde olu¸sturmak, artmakta, bireysel ve yaygın e˘gitim y¨ontemlerinintek bir kurum i¸ci farkındalık olu¸sturmak, ¸calı¸sanlarını bu konuda yapıda b¨ut¨unle¸stirilmesii¸cine˘gitimsisteminde de˘gi¸sikliklere e˘gitmek,siber g¨uvenlikalt yapısını g¨u¸clendirmek ve sonu¸c gidilmektedir. Ozellikle¨ COVID-19 pandemisi d¨oneminde olarak siber dayanıklılı˘gınıarttırmak i¸cin iyi bir stratejiye bu de˘gi¸siklikler hız kazanarak e˘gitiminuzaktan devam et- ihtiyacı vardır. Siber g¨uvenlikstratejisinin hedefi, birey- tirilebilmesi i¸cin dijital platformların kullanımı hayatımıza lerin ve kurumların i¸s ve hizmetlerinde kullandıkları sis- girmektedir. Bu noktada dijital uzaktan e˘gitimmodelinde tem ve alt yapıların g¨uvenli˘giniarttırmaktır. Nitekim, bu ihtiyaca cevap verebilecek do˘gru platformu se¸cmek ¸cok ¸calı¸smada,kurumların g¨uvenlikkonularını ele almak ve ku- ¨onemlidir. Bunun i¸cin¨oncelikleplatformlara y¨onelik talep- rumlara siber g¨uvenlikuygulamalarında rehberlik edecek bir leri belirlemek, kullanıcı g¨or¨u¸slerini almak ve onlara uygun siber g¨uvenlikstrateji se¸cimmodeli ¨onermekama¸clanmı¸stır. bir sistem entegre etmek gerekmektedir. Bu kapsamda, bu Siber g¨uvenlik strateji se¸cim problemi ¸ce¸sitli boyutlardan ¸calı¸smadabir¸cokfakt¨or¨ub¨unyesinde barındıran dijital e˘gitim ele alınmalıdır. Bu nedenle, problemin yapısı gere˘gig¨oz platformlarının de˘gerlendirilmesiC¸ok Kriterli Karar Verme ¨on¨undebulundurulması gereken ¸cok sayıda fakt¨orve be- (C¸KKV) problemi olarak ele alınmaktadır. Bununla birlikte, lirsizlik vardır. Bu ¸calı¸smada, C¸ok Kriterli Karar Verme bilginin yetersiz ve belirsiz oldu˘gudurumda de˘gerlendirme (C¸KKV) yakla¸sımı ve bulanık mantık tekni˘giuygulanmı¸stır. yapmak ve sistem ile ilgili karar vermek uzmanlar i¸cin C¸alı¸smanın ilk b¨ol¨um¨unde; siber g¨uvenlik modelinde yer zorla¸smaktadır. Bu sebeple, bu ¸calı¸smada, C¸KKV prob- alan fakt¨orlerina˘gırlıkları bulanık AHS (Analitik Hiyerar¸si lemini daha ger¸cek¸cive esnek bir ¸sekildede˘gerlendirebilmek S¨ureci)metodu ile bulunmu¸stur. Bulanık AHS metodu, es- i¸cinsezgisel bulanık dilsel (SBD) yakla¸sımkullanılmaktadır. nek, sezgisel, pratik olması ve tutarlılı˘gıg¨oz¨on¨undebulun- Bu yakla¸sım, uzmanların karma¸sık ve belirsiz durumlarda durması sebebiyle se¸cilmi¸stir. C¸alı¸smanınikinci b¨ol¨um¨unde karar verme s¨ure¸clerinikolayla¸stırmaktadır. Bu ¸calı¸smanın ise; siber g¨uvenlik strateji se¸cimibulanık VIKOR (VIseKri- amacı, kullanıcı beklentilerini kar¸sılamakve teknoloji ¸ca˘gında terijumsaOptimizacija I KompromisnoResenje) metodu ile e˘gitimdenalınan verimlili˘gien ¨ustd¨uzeydesa˘glamaki¸cin yapılmı¸stır. Bulanık VIKOR metodu, uzla¸sıya dayalı ¸c¨oz¨um b¨ut¨unle¸sikSBD C¸KKV yakla¸sımıile dijital e˘gitimplatform- sa˘glayan bir metot oldu˘gui¸cinse¸cilmi¸stir. Ayrıca VIKOR, larını de˘gerlendirmektir. Bu do˘grultudayazın taraması, kul- uzmanların ¸co˘gunlu˘gui¸cinmaksimum grup faydası ve kar¸sıt lanıcı g¨or¨u¸slerive uzman g¨or¨u¸slerisonucunda dijital e˘gitim g¨or¨u¸stekileri¸cinminimum ki¸siselpi¸smanlı˘gısa˘glamaktadır. platformlarının de˘gerlendirilmesini sa˘glayacak bir model C¸alı¸smada sunulan de˘gerlendirme modeli, literat¨ur tara- olu¸sturulmu¸stur. Olu¸sturulan modelde platform beklenti- ması yapılarak, end¨ustriraporları incelenerek ve uzmanların leri arasında etkile¸sims¨ozkonusu oldu˘gui¸cinbeklentilerin g¨or¨u¸slerialınarak belirlenmi¸stir. Onerilen¨ yakla¸sımınpratik ¨onemdereceleri SBD Analitik A˘gS¨urecimetodu ile belir- bir uygulaması ger¸cekle¸stirilerek ¸calı¸smanın sonu¸cları ver- lenmekte ve dijital e˘gitimplatformlarının ¨onceliklendirilmesi ilmi¸stir. Bu ¸calı¸smadafakt¨orlerarasında etkile¸sim olmadı˘gı i¸cinSBD MABAC (Multi-Attributive Border Approximation kabul edilerek fakt¨ora˘gırlıklarını bulmak i¸cinbulanık AHS Area Comparison) metodu kullanılmaktadır. C¸alı¸smanınson metodu kullanılmı¸stır. Gelecek ¸calı¸smalarda ANP (Analitik b¨ol¨um¨undeise bir vaka ¸calı¸sması ile sunulan metodolojinin A˘gS¨ureci)metodu kullanılarak fakt¨orlerarasındaki etkile¸sim etkinli˘gig¨osterilmekte ve elde edilen sonu¸clar yorumlanmak- dikkate alınabilir. tadır. 4. C¸ok Ol¸c¨utl¨u¨ Karar Verme Ve Birliktelik Analizi 3. Siber G¨uvenlikStrateji Se¸cimi Y¨ontemleri Ile˙ Bir Tekstil I¸sletmesininAksesuar˙ De- ¨ Merve G¨uler posu Yerle¸simi Uzerine Bir Uygulama G¨ul¸cinB¨uy¨uk¨ozkan Ebru Tanyeli Adnan Aktepe G¨un¨um¨uzdedijital teknolojiler (yapay zeka, veri bilimi, anal- S¨uleymanErs¨oz itik, robotik ve otomasyon, nesnelerin interneti vb.) kurum- ları m¨u¸sterive dı¸spayda¸slarıyla etkile¸sim kurma konusunda Etkin depo yerle¸simii¸sletmelerdezaman ve maliyet a¸cısından desteklemektedir. Yeni nesil teknolojilerin kullanımından ¨onemlikazanımlar sa˘glamaktadır. Bu ¸calı¸smada, bir tek- kurumların kazan¸clı ¸cıkmaları beklenir. Ancak kurum- stil firmasının aksesuar deposunda yer alan malzemeler i¸cin ların ¸c¨ozmesi gereken bazı sorunlar vardır. Son zaman- etkin bir yerle¸sim d¨uzenininolu¸sturulması ile maliyetlerin larda teknolojik sistemlere ait siber saldırılar ve g¨uvenlik azaltılması, ¸cıkı¸s s¨urelerinin hızlandırılması ve verimlili˘gin ihlalleri hızla artmaktadır. Ara¸stırmaların bir ¸co˘gunda, artırılması ama¸clanmı¸stır. S¨urekli hareketin oldu˘gu ak- yeni nesil teknolojilerin birer saldırı unsuru oldu˘gu belir- sesuar deponun eski yerle¸sim d¨uzeni i¸cin belirli bir ku- tilerek kullanılan sistemlerin hedef haline geldi˘gi vurgu- ral bulunmamaktadır. Bu durumda ¨ur¨unlertekrar sipari¸s lanmı¸stır. Siber saldırılar, g¨uvenlika¸cıklıklarını fırsat bil- edildi˘gindevakit kaybı ya¸sanmaktave stok y¨onetimiile il- erek hassas bilgilerin ¸calınmasını,de˘gi¸stirilmesinihatta yok gili problemler ya¸sanmaktadır. Bu problemlerin ortadan edilmesini ama¸clayan ve genellikle maddi ¸cıkar elde etmeyi kaldırılması i¸cin¸cokkriterli karar verme ve birliktelik anal- hedefleyen eylemlerdir. Bu saldırıların hedefinde ¨ulkelerin izi y¨ontemlerikullanılarak bir depo yerle¸simmodeli ¨onerisi kritik altyapıları (enerji, ileti¸sim, sa˘glık, finans, barajlar, ger¸cekle¸stirilmi¸stir.Uygulama firmanın altı aylık verilerinden

110 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

yararlanılarak ger¸cekle¸stirilmi¸stir. Ankara’da ¸corap ¨uretimi raporlar sayesinde kullanıcı farklı y¨ontemlereg¨oreperformans yapan tekstil fabrikasının ¨ur¨unlerinin paketlemesinde kul- de˘gerlendirmesiyapabilme olana˘gıbulmu¸stur. lanılan 57 adet stok kalemi uygulamaya dahil edilmi¸stir. C¸alı¸smanın ilk a¸samasında etkin depo i¸ci yerle¸simi i¸cin 9 2. Covıd-19 So˘gukZincir A¸sı Da˘gıtımA˘gınınTıbbi ˙ farklı kriter belirlenmi¸stir. Bu kriterler; ¨odeme vadesi, Atık Y¨onetimi Ile Birlikte Optimize Edilmesi m¨u¸steri sadakati, talep, termin s¨uresi, stok devir hızı, Ey¨upEnsar I¸sık ula¸sılabilirlik, kritiklik, emniyet sto˘guve yıpranma payıdır. S¸eyda (topalo˘glu)Yıldız Analitik Hiyerar¸si Prosesi y¨ontemi ile kriterlerin a˘gırlıkları belirlenmi¸stir. Ardından stok kalemleri belirlenen kriterlere COVID-19 pandemisi t¨um d¨unyayı hem sosyal hem de g¨oreskorlama y¨ontemiile de˘gerlendirilerek¨onemderecesine ekonomik olarak k¨ot¨uy¨ondeetkilemektedir. Salgının k¨ot¨u g¨oresıralanmı¸stır.C¸alı¸smanınikinci a¸samasındabirlikte kul- etkilerinden kurtulmak i¸cin t¨um d¨unya salgının ba¸sladı˘gı lanılan ¨ur¨unlerin tespiti i¸cinbirliktelik analizi y¨ontemlerinden ilk tarihten beri b¨uy¨uk bir ¸caba harcamaktadır. Ancak biri olan Apriori algoritması kullanılmı¸stır. AHP ve sko- toplumun tamamı hastalı˘gakar¸sı a¸sılanmadan salgının bu rlama y¨ontemi ile bulunan kategoriler, birliktelik analizi k¨ot¨uetkilerinden kurtulmak pek m¨umk¨ung¨or¨unmemektedir. ile bulunan kategoriler ile sentezlenerek toplamda 9 farklı T¨umd¨unya halkını etkileyen bu vir¨usi¸cinn¨ufusuntama- sınıflandırma kategorisi elde edilmi¸stir. Elde edilen sınıflara men a¸sılanması ¸cok zorlayıcı bir da˘gıtım s¨urecini de be- g¨oremalzemelerin raflara atanması ger¸cekle¸stirilmi¸stir. Raf raberinde getirmektedir. Uretilen¨ a¸sıların t¨um d¨unya yerle¸siminin iyile¸stirilmesiile daha ¨oncedenzaman ve maliyet ¨ulkelerine da˘gıtılmasıve ¨ulkelerin kendi i¸cindeuygulayaca˘gı a¸cısındanya¸sanankayıplar azaltılmı¸stır. a¸sıda˘gıtımpolitikaları toplum ba˘gı¸sıklı˘gınınolu¸smasıadına b¨uy¨uk¨onemarz etmektedir. A¸sılar sahip oldukları yapısal CA02 ¨ozellikler nedeni ile ¨ozel ta¸sıma ve saklama ko¸sullarına sahiptirler. A¸sıların ta¸sıma ve depolama sırasında belirli C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 4 sıcaklık seviyelerinde tutulması gerekmektedir. Bu nedenle So˘gukZincir sistemlerine ihtiya¸c duyulmaktadır. Bu sis- temler sayesinde a¸sılar t¨umda˘gıtıms¨urecindebozulmadan son kullanıcıya aktarılabilmektedir. So˘gukZincirin kırılması 4.8.4 Sa˘glık Sistemleri Uygulamaları 6 a¸sıların bozulmasına ya da etkisiz hale gelmesine neden ola- bilmektedir. Toplumun tamamının ba˘gı¸sıklı˘gınısa˘glamaki¸cin Oturum Ba¸skanı : Yeliz Buruk S¸ahin ba¸slayan a¸sılamas¨ureciy¨uksekmiktarda tıbbi atı˘gıda be- raberinde getirmektedir. Bu durum a¸sılama uygulamalarının yapıldı˘gısa˘glıkmerkezlerinde, tıbbi atık toplama noktalarında 1. Sa˘glıkSekt¨or¨u I¸cinYeni˙ Bir Karar Destek Sistemi ve tıbbi atıkların ta¸sınmasında kullanılan ara¸clarda ¸su ana Sera Erbi¸cer kadar g¨or¨ulmemi¸sbir yo˘gunlu˘gasebep olabilmektedir. Bu Yeliz Buruk S¸ahin ¸calı¸smadaa¸sıların ¸cabukbozulabilen yapıları ve So˘gukZincir gereklilikleri dikkate alınarak T¨urkiye’de il d¨uzeyindeCOVID- 19 a¸sısınında˘gıtımına odaklanılmı¸stır. A¸sıların da˘gıtımının Sa˘glık sekt¨or¨unde performans de˘gerlendirmesi, kalitenin yanı sıra a¸sıuygulaması sonucu ortaya ¸cıkan tıbbi atıkların ¨ol¸c¨um¨u ve iyile¸stirilmesi bakımından olduk¸ca ¨onemlidir. y¨onetimi konusu da dikkate alınmı¸stır. Bu kapsamda Performans ¨ol¸c¨utleride˘gerlendirildi˘ginde,¸coksayıda kriter ¨oncelikle literat¨urde daha ¨once A¸sı Da˘gıtım Optimizasy- ile de˘gerlendirmeyapılması gereklili˘gibilinmektedir. C¸ok onu i¸cinyapılmı¸s¸calı¸smalar incelenmi¸sve COVID-19 a¸sısının kriterli karar verme ortamında, problemlerin ¸c¨oz¨um¨ui¸cinlit- farklılıkları da dikkate alınarak literat¨urdekibo¸sluklar ortaya erat¨urde¸coksayıda ¸calı¸smamevcut olup, d¨onemselolarak konmu¸stur. Daha sonra problemin ¸c¨oz¨um¨ui¸cinbir Karı¸sık verilerin, ¨ozellikle kriterlerin ve se¸ceneklerin, de˘gi¸skenlik Tamsayılı Programlama Modeli sunulmu¸stur. Daha sonra g¨ostermesi ile analizlerin do˘gru bir ¸sekilde yapılabilirli˘gi sunulan model deterministik veriler ile Izmir˙ ili i¸cinuygu- zorla¸smaktadır. Bu konuda karar destek sistemi karar veri- lanmı¸s ve sonu¸cları analiz edilmi¸stir. Son olarak gelecek cilere, ham verilerden ya da bilgilerden olu¸san veri ta- ¸calı¸smalar i¸cinbirtakım ¨onerileryapılmı¸stır. banlarından yararlı bilgileri derlemelerine ve i¸slemelerine yardımcı olur ve karar alma s¨ure¸clerine destek sa˘glar. Bu 3. G¨or¨unt¨u Sınıflandırma Ile˙ Parkinson Hastalı˘gı ¸calı¸sma ile, sa˘glıksekt¨or¨unde ¨ulke ve hastane gibi birim- Te¸shisi lerin performanslarının kar¸sıla¸stırılabilmesi i¸cin ¸cok kriterli karar verme temelli bir karar destek sistemi tasarlanmı¸stır. Alperen Baran Geli¸stirilen karar destek sistemi, Java alt yapısında kod- Muhammed Safa Y¨urekt¨urk lanmı¸s, kullanıcı i¸cin kullanı¸slı ara y¨uzleri ile destek- Ya˘gmurSolmaz lenmi¸stir. Karar destek sistemi uygulamasına, sıralama Emre C¸imen i¸cin EDAS ve TOPSIS teknikleri entegre edilmi¸s olup, kriterlerin a˘gırlıklandırılması i¸cin SWARA ve ENTROPI˙ N¨orodejeneratif hastalıklar, motor sinir h¨ucrelerinin teknikleri kullanılmı¸stır.Geli¸stirilensistemin etkinli˘gi,OECD g¨orevlerinitam olarak yerine getirememesi sonucu olu¸sur ¨ulkeleri i¸cinger¸cekle¸stirilen¨ornekuygulama ¨uzerinden test ve hastaların hareketlerinde bozulmalara neden olur. edilmi¸s, sonu¸cların tutarlılı˘gını g¨ostermek ¨uzere, sonu¸clar N¨orodejeneratif t¨urdeki hastalıklardan biri de Parkinson Microsoft EXCEL ¨uzerinden ger¸cekle¸stirilen ¸c¨oz¨umler ile hastalı˘gıdır. Parkinson hastalı˘gıte¸shisi, ¸ce¸sitli muayeneler kar¸sıla¸stırılmı¸stır. Sonu¸colarak, sistem tarafından ¨uretilen ile birlikte ki¸silerin hareketleri izlenerek yapılabilir. El

111 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

yazısı ve geometrik ¸sekillerin do˘gru¸cizilebilip ¸cizilemedi˘gi CA02 ile de te¸shis yapılabilmektedir. Bu ¸calı¸sma ile bir yapay ¨o˘grenme algoritması kullanılarak el yazısından Parkinson C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 5 hastalı˘gıte¸shisi yapılmı¸stır. G¨or¨unt¨ui¸slemedeki ba¸sarıları ve g¨or¨unt¨udenotomatik ¨oznitelik¸cıkarabilme ¨ozelliklerinden dolayı Evri¸simli Sinir A˘gları sınıflandırma y¨ontemi olarak se¸cilmi¸stir. C¸alı¸smada, Parkinson hastalı˘gına sahip ve 4.8.5 Veri Analiti˘gi8 sa˘glıklıkontrol grubundan katılımcılara ait el ¸cizimlerinin Oturum Ba¸skanı : Mustafa Baydo˘gan bulundu˘gu NewHandPD veri k¨umesi kullanılmı¸stır. Kul- lanılan veri k¨umesindeki foto˘graf sayısı bir evri¸simli sinir a˘gınıe˘gitebilmeki¸cin¸cokyeterli olmadı˘gından, literat¨urde 1. Farklı Karakterlerdeki Veri Setleri I¸cin˙ K¨u¸c¨ultme var olan ba¸sarılı bir derin ¨o˘grenmemodeli kullanılarak trans- Y¨ontemlerininKar¸sıla¸stırılması fer ¨o˘grenme yardımıyla sınıflandırıcı e˘gitilmi¸stir.En iyi hiper- parametrelerin de se¸cilmesiyle%94 do˘grusınıflandırma oranı S¸evval Kılı¸co˘glu ¨ elde edilmi¸stir. Bu oran, kullanılan veri k¨umesii¸cin lit- Fatma Yerlikaya Ozkurt erat¨urde kar¸sıla¸stı˘gımız en y¨uksek ba¸sarı oranıdır. Elde edilen sistemin bir karar destek sistemine dahil edilmesi Bir veri setindeki a¸cıklayıcı de˘gi¸skenler ve yanıt arasındaki planlanmaktadır. (Bu ¸calı¸smaEski¸sehirTeknik Universitesi¨ ili¸skiyi tanımlamak i¸cin kullanılan y¨ontemlerden biri de Bilimsel Ara¸stırma Projeleri Komisyonu tarafından kabul ¸cokde˘gi¸skenli do˘grusalregresyon modelidir. Do˘grusalre- edilen 20ADP131 nolu proje kapsamında desteklenmi¸stir.) gresyon modelleri istatistiksel ara¸stırmalar ve analizlerde uygulama ve yorumlama kolaylı˘gıa¸cısındanpop¨ulerve iyi 4. Modeling Antibiotic Resistance In Turkey With bilinen modellerdir. Ancak modeldeki de˘gi¸skenler arasında System Dynamics Approach i¸c ili¸ski (¸coklu do˘grusalba˘gıntı)varsa parametre tahmin- lerinin varyansı y¨uksekolur. Bu da modelin do˘grulu˘gunu Zeynep Hasg¨ul ve g¨uvenilirli˘giniazaltır. I¸cili¸skiproblemini˙ tespit etmek ve Nezihe Nazlı G¨ul ortadan kaldırmak i¸cinkullanılan bir¸coky¨ontembulunmak- Ebru Ge¸cici tadır. Bu y¨ontemlerarasında en yaygın olanı ise k¨u¸c¨ultme y¨ontemleridir.K¨u¸c¨ultmey¨ontemleri, model i¸cerisindekitah- Increasing antibiotic resistance is expected to be one of the min edicilerin varyansını k¨u¸c¨ultereki¸cili¸skiproblemini min- most important health care problems of the modern world. imize etmeyi ama¸clamaktadır. Ridge Regresyon, LASSO ve Antibiotics are medicines used to prevent and treat bacte- Na¨ıve Elastik Net en pop¨ulerk¨u¸c¨ultmey¨ontemleridir. Bu rial infections. Antibiotic resistance occurs when bacteria y¨ontemler,modeldeki de˘gi¸skenlerin katsayıları i¸cin sıfır ya evolve in response to the use of these medicines. It is the da sıfıra ¸cokyakın bir de˘gerbularak ¸cokludo˘grusalba˘gıntı ability of bacteria to resist the effects of an antibiotic to sorununu ¸c¨ozmeyiama¸clamaktadır.Bu ¸calı¸smada bahsedilen which they were once sensitive. Due to antibiotic resistance, metotlar farklı karakterlerdeki veri setlerine uygulandı. Her the effectiveness of antibiotics decreases. Accordingly, the bir metot i¸cinfarklı performans ¨ol¸c¨utlerihesaplandı. Ayrıca duration of treatment is extended, the hospital stays are in- metotlar C¸ok Kriterli Karar Verme Y¨ontemlerinden biri creased, and a decrease in recovery is observed. In addition olan TOPSIS ile kar¸sıla¸stırılarak her bir veri seti ¨ozelinde to these, it causes undesired consequences on the economy de˘gerlendirildive tercih sırası belirlendi. and human health. It is known that one of the main reasons 2. Meta-¨o˘grenmeUzantısı Ile˙ R¨uzgar G¨u¸cE˘grisiMod- for antibiotic resistance is excessive antibiotic consumption. ellerini Geli¸stirmek I¸cinSayısal˙ Hava Tahminlerini As most respiratory diseases result from non-bacterial infec- (nwp) Birle¸stirmeStratejileri tions, most antibiotics are used when they are not required. Unnecessary prescriptions can be reduced by educating the Elif Konyar doctors and society on antimicrobial resistance, and making Mustafa Baydo˘gan testing widely available to identify whether the infection is bacterial or nonbacterial. However antibiotic resistance is Bu ¸calı¸smanınilk b¨ol¨um¨unde,Sayısal Hava Tahmini (NWP) a complex problem with many nonlinear relationships fur- modellerinden grid tabanlı hava tahminlerini kullanarak thermore, causes and effects are distant in time and space. r¨uzgar g¨u¸c e˘grisini tahmin etmek i¸cin alternatif strate- Therefore, modeling approaches can help decision makers to jiler ¨onerilmi¸stir. G¨u¸cl¨usonu¸clar sa˘gladı˘gıbilinen Weibull understand the problem and take necessary actions. Many K¨um¨ulatif Da˘gılım Fonksiyonu ve 5 Parametreli Lojistik countries around the world suffer from the antibiotic resis- Fonksiyonu gibi geleneksel g¨u¸c e˘grisi tahminleme model- tance problem yet, the situation in Turkey is critic. Turkey leri tek bir konumdan hız bilgisini kullanır. Ote¨ yandan, is the country, where most of the antibiotics consumed in kısa vadeli g¨u¸ctahminlemede ¸coklugrid noktalarından tah- Europe. Moreover, Turkey is the second country with the minler kullanmak NWP tahminlerini ger¸cekhız de˘gerlerine highest antibiotic resistance. In this study, Turkey’s antibi- e¸slemede ek zorluklar getirmektedir. Bunları ¸c¨ozmek otic resistance level is modeled by using the system dynamics i¸cin,NWP tahminlerini birle¸stiripr¨uzgar g¨uc¨un¨udo˘grudan approach. This model is simulated over the years, and several tahminleyen basit bir optimizasyon ¸cer¸cevesi ¨onerilmi¸stir. policies to reduce antibiotic resistance levels are analyzed. In R¨uzgar y¨on¨un¨und¨ong¨uselyapısıyla alakalı problemler ne- policy analyses it is observed that the most effective inter- deniyle, genelle¸stirilmi¸s eklemeli modellere dayanan alter- ventions are achieved by combined policies. natif birle¸stirme stratejileri de ¨onerilmi¸stir. Altı santral

112 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

¨uzerinde yapılan deneyler hedef ¨uzerindeYarı-binom da˘gılımı detayları verilen veritabanı taloları tasarlanmı¸sve bu tablo- varsayımıyla yapılan parametre tahmininin g¨u¸c e˘grisitah- larda verilerin saklanması ama¸clanmı¸stır. Bu ¸calı¸sma ile minleme yakla¸sımlarında kullanılan pop¨ulerGauss olabilir- spor salonu kullanımın ve ekipman kullanım yo˘gunlu˘gunun lik varsayımına kıyasla daha iyi performans sa˘gladı˘gını ¨onemi vurgulanmı¸s ve istatistiki olarak geleneksel zaman g¨ostermektedir. Ikinci˙ b¨ol¨umdeise dinamik model sıralama serisi analiz y¨ontemleriincelenmi¸stir. C¸alı¸smada gelenek- mekanizmasına sahip alternatif meta-¨o˘grenmeyakla¸sımları sel zaman serisi analizleri modelleri incelenmi¸s, uygula- uygulanmaktadır. Karar a˘ga¸cları ve a˘ga¸c tabanlı toplu- maları anlatılmı¸stır. Zaman serilerinin ba˘gımlılık ¨ozelli˘gi luk ¨o˘grenmemodelleri kullanılarak noktasal, ikili ve liste- ile bir zaman serisinin bug¨unk¨uve ge¸cmi¸s d¨onem g¨ozlem sel sıralama yakla¸sımlarından faydalanılmı¸stır. Bu mod- de˘gerlerinikullanarak gelecek d¨onemde alaca˘gıde˘gerlertah- eller ilk a¸samadaki model havuzu ¨uzerindetest edilmi¸stir. min edilebilmektedir. C¸alı¸smanın ¨u¸c¨unc¨ub¨ol¨umdetasar- Deneyler ikili ve listesel yakla¸sımların hem noktasal yakla¸sımı lanan tahminleme sistemi anlatılmı¸sve d¨ord¨unc¨ub¨ol¨um¨unde hem de modellerin bireysel performanslarını iyile¸stirdi˘gini veri setleri ile denetler yapılmı¸stır. Deney a¸samasında ver- g¨ostermektedir. iler ¨oncelikle analiz edilmi¸s trendin varlı˘gı g¨ozlenmi¸s ve d¨uzenlibir mevsimsellik g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Minitab 17 programı 3. Spor Salonunda Spor Aletlerinin Kullanım Tahmin- yardımıyla trend analizi, Holt ¨usteld¨uzle¸stirmey¨ontemive lemesi Box-Jenkins y¨ontemleri veri setlerine uygulanmı¸stır.Bu anal- Osman C¸aylı izler ve tahminler sayesinde i¸sletmeleringelecek d¨onemlere ait i¸splanlarını olu¸sturabilecek, haftalık ve yıllık izin plan- Bu ¸calı¸smadamevcut talep tahmin y¨ontemleri ve talep tah- larını hazırlayabilecek, ihtiya¸colan ekipman yatırımları ve in- mini ele alınarak tahminleme y¨ontemiyleanaliz yapılması san g¨uc¨u¨ong¨orebilecek hale gelmi¸slerdir. Hatta buradaki ama¸clanmı¸stır. C¸alı¸sma kapsamında bir spor salo- kullanım az olan aylarda reklamlar ve kampanyalarla abone nunu kullanan m¨u¸sterilerin ge¸cmi¸s tarihlerdeki antrenman sayısını arttırarak gelirlerini arttırmaları hedefleyebilirler. alı¸skanlıkları, antrenman sıklıkları (hafanın hangi g¨unleri, 4. A Longitudinal Model For Song Popularity Predic- g¨un¨unhangi saatleri) ekipman kullanım saatleri ve ekip- tion man kullanım s¨ureleri incelenip tahminleme y¨ontemiyleanaliz yapılması ama¸clanmı¸stır. Bu ba˘glamdabir sistem tasar- Ahmet C¸imen lanmı¸s ve sistemin ger¸ceklemesi yapılmı¸stır. Ama¸clanan Enis Kayı¸s sistem i¸sletmenin i¸sine yarayacak analizleri grafiklerle ba- sit anla¸sılabilir bir ¸sekilde ortaya koyacaktır. Bu analizler Usage of new generation music streaming platforms such sayesinde gelecek d¨onemlereait i¸splanlarını olu¸sturabilmeli, as Spotify and Apple Music has increased rapidly in the last haftalık ve yıllık izin planlarını hazırlayabilmeli, ihtiya¸c years. Automatic prediction of a song’s popularity is valuable olan ekipman yatırımları ve insan g¨uc¨u¨ong¨orebilmelidirler. for these firms which in turn translates into higher customer Hatta buradaki kullanım az olan aylarda reklamlar ve kam- satisfaction. In this study, we develop and compare several panyalarla abone sayısını arttırarak gelirlerini arttırmaları statistical models to predict song popularity by using acous- hedeflenmektedir. Talep tahmin ¸calı¸smaları ba¸sta enerji, tic and artist-related features. We compare results from two ¨uretim, gıda, end¨ustri, sa˘glık, tarım ve turizm sekt¨orleri countries to understand whether there are any cultural dif- olmak ¨uzere hemen hemen t¨um alanlarda uygulanan bir ferences for popular songs. To compare the results, we use ˙ ara¸stırma y¨ontemidir. I¸sletmeler i¸cin talebin do˘gru tah- weekly charts and songs’ acoustic features as data sources. min edilmesi olduk¸ca¨onemlidir. C¸¨unk¨utalebin altında tah- In addition to acoustic features, we add acoustic similar- min etmek, m¨u¸steri,prestij ve maddi kayıplara yol a¸carken, ity, genre, local popularity, song recentness features into the talebin ¨ust¨undetahmin etmek de stok tutma maliyeti gibi dataset. We applied Flexible Least Squares (FLS) method farklı kayıplara yol a¸cacaktır. Bizim ara¸stırmamıza konu to estimate song streams and observe time-varying regres- olan spor salonlarındaki ekipmanların kullanım oranlarının sion coefficients using a quadratic program. FLS method tahmini ve optimizasyonu i¸sletmenin yatırım yapması ve predicts the number of weekly streams of a song using the m¨u¸sterilerin konfor alanların artırılması, m¨u¸sterilerin ekip- acoustic features and the additional features in the dataset man bekleme s¨urelerinin en aza indirgenmesi noktasında while keeping weekly model differences as small as possible. i¸sletmelereı¸sıktutacaktır. C¸alı¸smakapsamında bir spor sa- Results show that the significant changes in the regression lonunu kullanan m¨u¸sterileringe¸cmi¸starihlerdeki antrenman coefficients may reflect the changes in the music tastes of alı¸skanlıkları, antrenman sıklıkları (hafanın hangi g¨unleri, the countries. g¨un¨un hangi saatleri ...vb) ekipman kullanım saatleri ve ekipman kullanım s¨ureleriincelenip tahminleme (forecast) y¨ontemiyleanaliz yapılacaktır. Bunun i¸cin¨oncelikliolarak CA02 do˘gru tahminlerin yapılabilmesi i¸cin ¸cok fazla ¨orneklem olu¸sturulmalıdır. Tahminleme (forecast) adımı i¸cinb¨uy¨uk C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 6 miktarda veri ¨uretetilmesigerekmi¸stir, bu y¨uzdenilk adım i¸cinbir spor salonunun t¨umba¸slangı¸cverilerini depolayan bir ba¸slangı¸cveritabanı olu¸sturulmu¸stur. Bu ba¸slangı¸cverileri bir bakıma Spor Salonun envanter ve ¨uyelik verileri oldu˘gu 4.8.6 Kalite Y¨onetimi2 i¸cin¸calı¸smaboyunca bu ilk veriler de˘gi¸stirilmeyecektir. Bu verilere ¨ornekolarak ¨uyeler, egzersizler, ekipmanlar, egzersiz Oturum Ba¸skanı : Zeynep Unutulmaz tipler ve kas grupları g¨osterilebilir. Bu veriler i¸cina¸sa˘gıdaki

113 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

1. Qfd Implementation For An Automobile Parts Sup- prime’de ¨uretim¨oncesi,¨uretimve ¨uretimsonrası olmak ¨uzere plier To Enhance Customer Satisfaction 3 i¸slem s¨urecindezaman kayıpları, yanlı¸s planlanan i¸slem Meliha Melis Sipahi s¨ure¸cleri,atıklar ve s¨ure¸cler¨uzerindekatma de˘gerinolmayan Derya Demir i¸slemlerintespit edilmesi ve yapılan tespitler do˘grultusunda Hilal Demir iyile¸stirmelerin ger¸cekle¸stirilmesi amacıyla de˘gerkatmayan S¸evval K¨u¸c¨ukkıray i¸slemlerin tespitinin yapılması ama¸clanmaktadır. Bu kap- Zeynep Gergin samda bir baskı makinesi ¨uzerindei¸slemg¨orend¨ort¨ur¨untipi g¨oz¨on¨unde bulundurularak s¨ure¸cdahilindeki mevcut katma de˘geriolan ve olmayan aktiviteler belirlenmi¸s, mevcut sis- Understanding customer needs and their high satisfaction has temin de˘ger akı¸sharitası ¸cıkarılmı¸s, katma de˘geriolmayan great importance for companies who want to survive in the aktivitelerin ortadan kaldırılmasına y¨onelik ¨onerilerde bu- competing market conditions. Furthermore, if companies pay lunulmu¸stur. Onerilen¨ iyile¸stirmelerin etkinli˘giyeni bir de˘ger attention to the voice of their customers, it will be beneficial akı¸s haritası ¨uzerindeg¨osterilmi¸s ve mevcut sisteme g¨ore for continuous improvement of the products and processes. ¸cevrims¨uresia¸cısından¨onemliderecede iyile¸smeger¸cekle¸sti˘gi Customer complaints are the most important data that pro- g¨ozlenmi¸stir. vides valuable information about the customers’ requests. Since complaints occur as a result of not meeting the expec- 3. Savunma Sanayi Sekt¨or¨unde Kalite Belgelerinin tations of the customers, it is possible to identify the crucial Etkisinin Ara¸stırılması areas for improvement by considering the complaints. Com- Zeynep Unutulmaz panies decide on improvements based on various analyses. Quality Function Deployment (QFD) is also a well-structured Kalite belgesine sahip olan firma sayısının g¨unge¸ctik¸ceart- method for identifying improvement alternatives. With that ması kalite belgesi sahibi olmak ile kaliteli ¨ur¨unveya hizmet motivation, a QFD implementation is carried out for a com- sunmak arasında ili¸skiolup olmadı˘gısorusunu akla getirmek- pany which is a supplier of fuel injection system parts for tedir. Ekonomik ve teknolojik anlamda hızla geli¸sensavunma significant companies in the automotive industry. The ob- sanayi sekt¨or¨ui¸cinkaliteli ve hatasız ¨ur¨un,hizmet sunmak jective of the study is to find the most impactful factors in the esastır. Savunma sanayi sekt¨or¨undefaaliyet g¨osterenbir fir- system so that the improvements on these will bring a com- madan edinilen veri ile ger¸cekle¸stirilen ara¸stırmadafirmaların petitive advantage. The applied methodology has presented ISO 9001 Kalite Y¨onetim Sistemi, AS 9100 Havacılık ve a different perspective to the traditional QFD literature; Un- Savunma Sanayi Kalite Y¨onetimSistemi standartlarına sahip like the classical QFD application, customer requirements olmaları ile kaliteli ¨ur¨unveya hizmet sunmaları arasındaki input of the Quality House are not collected via customer ili¸skisorgulanmı¸stır. Bu ¸calı¸smadakiama¸cT¨urkSavunma interviews but developed via analysis of the complaint data. Sanayinde hizmet veren firmaların kalite ve kalite y¨onetimsis- Moreover, the weights of the customer requirements are cal- temine olan farkındalıklarına katkı sa˘glamaktır. Literat¨urin- culated with the Analytical Hierarchy Process (AHP) based celemesinde kalite belgelerinin firma performansına etkisinin on the Design Failure Modes and Effects Analysis (DFMEA) ara¸stırıldı˘gıg¨or¨ulm¨u¸st¨ur.Ara¸stırmasonu¸cları ba¸slıcaiki grup scores of the product. Lastly, competition analysis is not con- altında toplanabilmektedir. Bunlar, firma performansı ile ducted with rival companies due to privacy, but it is based kalite belgeleri arasında ili¸skioldu˘gunuveya olmadı˘gınısavu- on the identified target weights for the development of cus- nanlardır. Yapılan ¸calı¸smanın¨ozg¨unl¨u˘g¨usavunma sanayinde tomer demands and the impact of development on sales. Af- kalite belgeleri ile kalite olgusu arasındaki ili¸skiyiara¸stıranbi- ter the first results demonstrating the required improvement linen ilk ¸calı¸smaolmasından kaynaklanmaktadır. Kalite bel- sequences for the processes, two scenarios are also studied gelerinin temelinde yatan Toplam Kalite Y¨onetimiprensipleri for different development target weights. All improvement do˘grultusundastandart maddeleri ve kalite olgusu arasındaki scenarios are shared and welcomed by the company. ili¸ski incelenmi¸stir. C¸alı¸sma bulgularına g¨ore, kalite bel- 2. Sun-set Emprime’de De˘ger Akı¸s Haritalama gesi sahibi olmak ile verimli bir kalite y¨onetimisisteminin Y¨ontemi Ile˙ Bir Yalın Uygulama y¨ur¨ut¨ulmesiarasında fark oldu˘gutespit edilmi¸stir. Belge sahibi olmanın kalite y¨onetimsisteminin kurulmasında g¨uzel Selen Kul¨up bir ilk adım olabilece˘gifakat sonrasında t¨um¸calı¸sanların katkı ¨ Ezgi Ozcan ve destekleri ile sistemin y¨ur¨ut¨ulmesive ¸calı¸sanlar tarafından Mehmet Vural benimsenmesi gerekti˘gisonucuna varılmı¸stır. Belge alma Berk Hayta s¨urecive kalite y¨onetimsisteminin kurulması i¸cingerekli olan Duygun Fatih Demirel s¨ure¸cadımları kalite standardı esas alınarak a¸cıklanmı¸s ve ¨onerilerdebulunulmu¸stur. Yalın ¨uretim,daha az kaynak kullanarak ¨uretimdeverimlili˘gi 4. Integration Of Discrete Choice Experiments And en ¨ustseviyeye ¸cıkarırken aynı zamanda ¨uretimi¸cindekigerek- Kansei Engineering For A Customer-Oriented siz israfı en aza indirmeye odaklanmaktadır. Yalın ¨uretimin Choice Model sa˘glanmasında kullanılan ¨onemli tekniklerinden biri olan De˘gerAkı¸sHaritalama y¨ontemiile ise bir ¨ur¨un¨uolu¸sturmak Merve G¨und¨uzC¨ure ˙ kullanılan ana kı¸sıni¸cindeyer alan katma de˘geryaratan ve Aysun Kapucugil Ikiz yaratmayan aktivitelerin belirlenmesi ama¸clanmaktadır. Bu ¸calı¸smadaDe˘gerAkı¸sHaritalama y¨ontemiile emprime baskı With globalization and developing technology, the borders sekt¨or¨undefaaliyet g¨osteren bir firma olan Sun-Set Em- of the world have disappeared, and consumers have become

114 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

highly conscious and selective in their product choices. This varyantları ile ve b¨uy¨uk¨ol¸cekli a˘glar ¨uzerindeliterat¨urde rigor of consumers has accelerated the studies of consumer iyi bilinen ba˘glantı analizi algoritmaları ile birlikte uygu- behavior reinforced with more sophisticated methods in or- lanmı¸stır. Ayrıca, ¨ur¨un¨usatın almadan kom¸sularını etk- der to design the customer-oriented products. The aim of ileyen ki¸sisayısını en¸coklamaya ¸calı¸smakgibi alternatif strate- this study is to propose a customer-oriented choice model in jilerin de Benzetimli Tavlama bazlı algoritma i¸cin etkili which Kansei Engineering and Discrete Choice Experiment ba¸slangı¸c sonu¸cları olu¸sturabildi˘gi g¨osterilmi¸stir. Sim¨ule are integrated. While the Discrete Choice Experiment pro- edilmi¸s ve ger¸cek a˘glar ¨uzerindeki hesaplamasal sonu¸clar vides a methodology that uses design and analysis of ex- ¨onerilensezgisel algoritmaların y¨uksekkaliteli sonu¸celde ede- periments to reveal consumers’ preferences on products and bildi˘ginig¨ostermektedir. services. Kansei Engineering is a proactive product devel- opment methodology that aims to transfer people’s psycho- 2. Community-Based Framework For Influence Max- logical feelings and images to the product design process. imization Problem Under Deterministic Linear In this context, the proposed model is expected to reveal a Threshold Diffusion Model product alternative that both maximizes consumer benefit Mihail Duscu and appeals to consumers’ perceptions and feelings about Dilek G¨unne¸c this alternative. The model includes two consecutive exper- iments. One is designed for determining the most preferred The Influence Maximization Problem addresses the problem product alternative based on just product attributes. The of identifying k-seed nodes that will result in the highest second one is designed for revealing the feelings and percep- spread of influence initiating from these seed nodes. It is a tions that arise in consumers’ mind about that alternative. well-studied problem and there exist established algorithms The model will be demonstrated in redesigning a university and frameworks to solve it, however their complexity may compulsory course. Findings of the initial analysis of this make them intractable for large scale social networks. Re- study will then be presented. cently, several community-based frameworks are introduced, where each community is tackled as a subproblem and their CA02 results (local seeds) are aggregated to obtain a solution for the whole network. However, they employ community de- C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 7 tection algorithms that create disjoint partitions (a node v can belong only to one community) and after finding influen- tial nodes within a community, find the overall k influential nodes. This may underestimate the role of a node that did 4.8.7 Sosyal A˘glar 2 not become a seed node within a community. In this work, we propose a solution framework (Tolerated Diffusion Com- Oturum Ba¸skanı : Dilek G¨unne¸c munity Detection algorithm (TDCD)) that also uses commu- nity structures but aims to overcome this problem by exploit- ing overestimated diffusion of nodes. Computational experi- 1. Deterministik Lineer E¸sik Modeli Altında Iki-˙ ments show that TDCD can efficiently identify communities seviyeli Etki Enb¨uy¨ukleme Problemi in benchmark ground truth networks and archive high-quality Doruk E¸ski solutions on different network sizes. Dilek G¨unne¸c 3. Sosyal A˘glarda Etki Maksimizasyonu: Karar De˘gi¸smeliTamsayı Programlama Yakla¸sımı Veri bazlı karar alma stratejileri ¸cevrimi¸ci pazarlama y¨ontemlerini¸cokdaha verimli hale getirebilir ve ¸sirketlerin Mert Edalı sınırlı kaynak kullanarak ¸cok sayıda m¨u¸steriye ula¸smasına Muhammed Emre Keskin yardımcı olabilir. Bu ama¸cla Etki Enb¨uy¨ukleme Prob- Ebru Ge¸cici lemi, sosyal a˘glar ¨uzerindekendilerinden ba¸slatılacakbir bil- Mehmet G¨uray G¨uler gi/¨ur¨unyayılmasının en¸coklandı˘gıbelirli sayıda etkili bireyi bulmayı hedefler. Bu ¸calı¸smada,bireylerin ¨ur¨un¨usatın al- Toplum i¸cerisinde gerek siyasi, gerek toplumsal, gerekse ticari madan da kom¸sularını etkileyebilmesine olanak sa˘glayan Iki-˙ bir etki yaymak isteyen ki¸si, kurum veya kurulu¸sların hem Seviyeli Etki Enb¨uy¨ukleme Problemi tanımlanmı¸stır. Bu ucuz olması hem de hızlıca sonu¸calınabilmesi bakımından problemi ¸c¨ozmeki¸cin,bir A¸cg¨ozl¨uAlgoritma ve iki varyantı, son d¨onemlerde kullandı˘gı ara¸cların ba¸sında sosyal a˘glar Geli¸stirilmi¸sA¸cg¨ozl¨uAlgoritma ve G¨uncellemeKısıtlı A¸cg¨ozl¨u gelmektedir. Bu kapsamda son yıllarda yapılan ¸calı¸smalarda Algoritma ¨onerilmi¸stir. Geli¸stirilmi¸s A¸cg¨ozl¨uAlgoritma ile sosyal a˘glarda etki maksimizasyonu ¸calı¸smaları ¨on plana A¸cg¨ozl¨uAlgoritma’nın ¸c¨oz¨um¨ukorunurken, ¸calı¸sma s¨uresi ¸cıkmaktave bu alanda yapılan ¸calı¸smasayısı artmaktadır. kısaltılmı¸stır. G¨uncelleme Kısıtlı A¸cg¨ozl¨u Algoritma’da Yapılan ¸calı¸smalardan biri de belirli bir hedef s¨urede a˘g ise sonucun A¸cg¨ozl¨u Algoritma’nın ama¸c fonksiyonuna i¸cerisinde en fazla sayıda istenilen ki¸sinin etkilenmesini yakınsaması garanti edilmez ancak ¸calı¸smas¨uresi¸cokdaha sa˘glamak¨uzereyayılımı ba¸slatacak¸cekirdekgrubun se¸cilmesi kısaltılmı¸stır. Ayrıca probleme ¨ozg¨ukom¸sulukhareketlerini problemini kapsamaktadır. Bu problem, literat¨urdeyer alan hedefleyen ve tabu stratejisi kullanan Benzetimli Tavlama birka¸c¸calı¸smadatamsayı programlama problemi olarak ele bazlı metasezgisel algoritması ¨onerilmi¸stir. Bu algoritma alınmı¸stır.Bu ¸calı¸smaların bir kısımında da a˘gi¸cerisindeben- k¨u¸c¨uk¨ol¸ceklia˘glar ¨uzerinde¨onerilen A¸cg¨ozl¨uAlgoritma ve zer bir etkiyi yaymaya ¸calı¸sanrekabet¸ciba¸ska bir grup daha

115 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

ele alınmı¸stır. Ancak bildi˘gimizkadarıyla rekabet¸cigrubun tan parametre alt uzaylarını ortaya ¸cıkarmı¸stır. Sonu¸clar, var oldu˘gusosyal a˘glarda etki maksimizasyonunu, bir tamsayı ¨onerilen y¨ontemin, politika analizini destekleyen bir ara¸c programlama modeliyle ifade eden ¸calı¸smaların hi¸cbirindein- olarak kullanılabilece˘ginig¨ostermektedir. sanların kendisine ula¸sanpropaganda seviyelerine g¨orezaman i¸cerisindefikir de˘gi¸stirebildi˘gibir yakla¸sımkullanılmamı¸stır. Bu sebeple bu t¨ur¸calı¸smaların ger¸cek¸cili˘gi tartı¸smalı hale CA02 gelmektedir. Yapmı¸soldu˘gumuzbu ¸calı¸smayla literat¨urdeki bu bo¸slu˘gu giderecek ¸sekilderekabet¸cigrubun var oldu˘guve C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 8 karar de˘gi¸stirebileninsanların olu¸sturdu˘gu bir sosyal a˘gdaetki maksimizasyonu problemini matematiksel tamsayı program- lama modeli ile ele alıyoruz. Ayrıca b¨uy¨ukboyutlu ¨orneklerin 4.8.8 Gelir Y¨onetimi ¸c¨oz¨um¨ui¸cinkısa s¨uredekaliteli ¸c¨oz¨umlersa˘glayan iki sezgisel ¸c¨oz¨umy¨ontemisunuyor ve sezgisellerin verimliliklerini ¸ce¸sitli Oturum Ba¸skanı : Oben Ceryan sayısal sonu¸clar ¨uzerindeng¨osteriyoruz. 4. Sistem Dinami˘gi Modellerinin Adaptif S¸ekilde E˘gitilenRastsal Orman Metamodelleri Ile˙ Or¨unt¨u¨ 1. M¨u¸steri Tiplerine G¨ore Mevcut Ur¨un¨ Fiyatlama Odaklı Analizi Stratejilerinin Geli¸stirilmesi Ve Kar Maksimizasy- ˙ ¨ Mert Edalı onuna Etkilerinin Incelenmesi- Bir Banka Orne˘gi Seda K¨ose Sistem Dinami˘gi,karma¸sıkve dinamik sosyoekonomik prob- lemlerin modellendi˘give bu problemleri ortadan kaldırmaya M¨u¸steri Tiplerine G¨ore Mevcut Ur¨un¨ Fiyatlama Strateji- y¨oneliketkin politikaların tasarlanıp de˘gerlendirildi˘gibenze- lerinin Geli¸stirilmesi ve Kar Maksimizasyonuna Etkilerinin tim tabanlı bir y¨ontemdir. Bir Sistem Dinami˘gimodelleme Incelenmesi-˙ Bir Banka Orne˘giSeda¨ K¨ose, TOBB Ekonomi ¸calı¸smasında modellemeci, problemin potansiyel nedenleri ve Teknoloji Universitesi¨ G¨un¨um¨uzdei¸sletmelerinpazardaki hakkında anlayı¸sgeli¸stirmek,duyarlılık analizi yapmak, alter- ba¸sarısını belirleyen en ¨onemli¨ogelerdenbiri ¨ur¨unlerininfiy- natif ¸c¨oz¨um politikalarını test etmek i¸cin¸coksayıda benzetim atlandırılmasıdır. Fiyatlandırma y¨ontemve stratejileri be- ko¸sumualmaktadır. Bu ko¸sumlar sonucunda ¨uretilenb¨uy¨uk lirlenirken i¸sletmenin ama¸cları, pazardaki rekabet durumu boyutlu verinin analizi ve bu veriden model davranı¸sıile ilgili ve karlılık g¨oz ¨on¨undebulundurulur. Bu nedenle, fiyat- do˘grudan¸cıkarımlarda bulunmak ise olduk¸cag¨u¸ct¨ur.Bu nok- landırma i¸sleminindo˘gruyapılması b¨uy¨uk¨onemta¸sımaktadır. tadan hareketle, Sistem Dinami˘gimodellerini analiz etmek Aynı zamanda fiyatlamanın etkin kullanılmaması halinde satı¸s i¸cinmetamodel temelli bir y¨ontem¨oneriyoruz. Oncelikle,¨ kayıplarının ger¸cekle¸sti˘give m¨u¸steriningeri kazanım s¨urecinin bir ¨ornekleme y¨ontemi kullanarak Sistem Dinami˘gi mod- uzun ve maliyetli oldu˘guda g¨ozlemlenmi¸stir. Bu nedenle elinin parametre uzayından bir ¨ornek alıyoruz. Sonraki m¨u¸sterilerin ¨ur¨uneolan talebi, satın alma davranı¸sları ve adımda, bu ¨ornekte yer alan parametre kombinasyonları rakiplerin ¨ur¨unlerive fiyatları gibi fakt¨orlerinm¨u¸steri bakı¸s ile model ko¸sumları alıyoruz. Bu ko¸sumlar sonucu elde a¸cısıylaincelenmesi bu ba˘glamdaele alınması gereken bir edilen dinamik model ¸cıktılarını, daha ¨oncedengeli¸stirilmi¸s di˘ger¨onemlihusustur. Bu etken ve sonu¸clarını inceleyebilmek olan ve her bir dinamik model ¸cıktısını s-¸sekilli artı¸s ve amacıyla, anonim bir bankanın, vadeli mevduat ¨ur¨un¨uele negatif ¨ustselazalı¸s gibi temel ¨or¨unt¨usınıflarından birine alınarak bu ¸calı¸smager¸cekle¸stirilmi¸stir.C¸alı¸smakapsamında, atayan bir sınıflandırıcı ile sınıflandırıyoruz. Bu parametre- ilgili banka ve ¨ur¨uneait, m¨u¸sterit¨uketim davranı¸sları, ¨ur¨un ¸cıktıverisi ¨uzerindebir Rastsal Orman metamodeli e˘gitip, ve fiyat sahiplikleri, varlık bilgileri, tahmini gelir hesapla- orijinal Sistem Dinami˘gi modelinin parametreleri ve bun- maları, ¨ur¨uneolan e˘gilimi,m¨u¸steriyleileti¸simsa˘glanabilecek lara kar¸sılık gelen dinamik ¸cıktı sınıfları arasında fonksiy- izinli pazarlama kanalları gibi ¸ce¸sitliveriler toplanmı¸stır.Fiy- onel bir ili¸skikuruyoruz. Kurulan metamodelin do˘grulu˘gunu atlandırma ve karlılık ile ilgili i¸sletme i¸ci bilgiler, m¨u¸steri artırmak i¸cin literat¨urdebelirsizlik ¨orneklemesiolarak ad- de˘geralgılamaları, fiyat esneklikleri, rakiplerin fiyatları ve landırılan adaptif e˘gitimy¨onteminikullanıyoruz. Son adımda, pazar ko¸sulları gibi konularda veriler elde edilmi¸stir.Ardından Rastsal Orman metamodelinden, k¨umeayrı¸stırmaform¨ul¨uile literat¨urde belirlenen kriterler ve ¸ce¸sitli analiz y¨ontemleri do˘grulu˘guy¨uksek,parametre uzayını b¨uy¨ukoranda kapsayan kullanılarak ele alınacak m¨u¸steri tipleri kararla¸stırılmı¸stır. ve anla¸sılabilire˘ger-isetipinde kurallar ¸cıkarıyoruz. Onerilen¨ Yapılan ¸calı¸smada, ele alınan ¨ur¨un¨unstok ve fiyata ba˘glı y¨ontemi,literat¨urde sıklıkla incelenen sıcaklık ayarlama mod- de˘gi¸skenlerinin dinamik oldu˘guve ¨ur¨unalıcılarının da fiy- eli ve envanter-i¸sg¨uc¨umodelinin analizi i¸cin kullanıyoruz. ata duyarlı bir m¨u¸steri grubu oldu˘gu a¸sikardır. Bu du- Sıcaklık ayarlama modeli, iki parametreye sahip olması se- rum g¨ozetilerekyapılan literat¨urtaraması sonucunda, stokun bebiyle ¨onerilen y¨ontemin¸calı¸sma¸seklinig¨orselolarak ifade ne ¸sekildede˘gi¸sebilece˘gininbelli olmadı˘gıdinamik ortamda, etmeye yardımcı olurken, envanter-i¸sg¨uc¨umodeli ise daha talebin belli olasılık da˘gılımlarına g¨oreger¸cekle¸sti˘givarsayılan ger¸cek¸ci ve b¨uy¨uk boyutlu bir uygulama yapma imkanı stokastik talep yapısına en uygun ¸c¨oz¨um¨unSDP (Stokastik vermektedir. Onerilen¨ y¨ontemin, sıcaklık ayarlama mod- Dinamik Programlama) y¨ontemioldu˘gunakarar verilmi¸stir. elinde, istenilen sıcaklık de˘gerined¨uzg¨unbir ¸sekildeula¸smaya Ardından mevcut ¨ur¨un¨un fiyatlandırma s¨ureci, belirlenen yardımcı olan ve istenilen sıcaklık de˘gerietrafında salınım m¨u¸steri tipleri ¨ozelindede˘gerlendirilerekoptimize edilmesi yapan parametre alt uzaylarını otomatik ¸sekildetespit ede- i¸cin¸ce¸sitliprogramlama ve algoritmalar kullanılarak bir model bildi˘gig¨or¨ulm¨u¸st¨ur.Envanter-i¸sg¨uc¨umodelinde ise, ¨onerilen tasarlanmı¸stır. Bu kapsamda, SQL Server, SAS (Statisti- y¨ontem,hedef envanter seviyesinden sapmayı artıran ve azal- cal Analysis Software) ve Excel programları kullanılmı¸stır.

116 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

Hazırlanan modelin ¸cıktısıolan m¨u¸steriye ¨ozelfiyat, bankanın discrete price optimization can be modelled as mixed-integer ¸ce¸sitli ileti¸sim kanalları ile m¨u¸steriye sunulmu¸s, ardından programming (MIP). m¨u¸sterilerinfiyata tepkisi ve ¨ur¨un satın alma d¨on¨u¸soranları 3. Asymmetric Pricing And Replenishment Controls incelenmi¸stir.Fiyat optimizasyonunun kar ve br¨utgeliri artı˘gı For Substitutable Products g¨ozlenmi¸stir. Elde edilen geri d¨on¨u¸slerve s¨ureklide˘gi¸seni¸s d¨unyası dinamikleri do˘grultusundamodelin iyile¸stirilmesii¸cin Oben Ceryan ¸calı¸sılmaktadır.M¨u¸steribazlı fiyatlama adı verilen bu y¨ontem ile zamanla etkinli˘giniyitiren ¨ur¨unve fiyat ¸cekicili˘gininde- We study settings in which a firm offering substitutable prod- vamlılı˘gınınsa˘glanmasıve toplam karı maksimize edecek bir ucts may face restrictions in its ability to either replenish or fiyat stratejisi bulunması ama¸clanmaktadır. Karlılık, en uy- adjust the prices of some of its products, resulting in asym- gun fiyatlandırma stratejisi ile elde edilen kar marjı ve ¨ur¨un¨un metries in the pricing and replenishment controls available bankaya kazandırdı˘gıpazar payı ile de incelenmektedir. for each product. Specifically, we first consider a firm selling two substitutable products, a ‘seasonal’ and a ‘regular’ prod- 2. Price And Quantity Optimization In Multiple Re- uct, that differ in how their inventories are managed over tailer Systems a finite selling horizon. The seasonal product has an initial Tu˘gberk Tun¸cinan inventory with no further replenishment opportunities and is Necati Aras dynamically priced throughout the selling horizon, whereas Refik G¨ull¨u the regular product has a static price but can be replenished periodically subject to a limited capacity. We character- Multiple retailer systems usually have a main supplier and ize the firm’s optimal replenishment decision for the regular many geographically dispersed retailers each of which faces product as well as the dynamic pricing and initial quantity external random demand. Since the demand in each retailer selection decisions for the seasonal product. Through the is not known exactly, pricing decisions and the number of insights gained by the optimal policy structure, we also de- products sent to retailers is important in optimizing the rev- velop a simple-to-implement and effective heuristic policy. enue and customer satisfaction. An optimization model can In addition, we investigate profit implications of markdown be developed to maximize profit, and this model should in- policies and study how potential differences in quality percep- corporate the relation between demand and price as a pa- tions between the products impact the optimal policy. Lastly, rameter. In other words, the relation between demand and we consider further types of asymmetries resulting in pricing price is crucial for the profit optimization model. If it is not with partial replenishment or replenishment with partial pric- established well, loss sales or excess inventory may result in ing and provide insights on the value of additional pricing the retailers giving rise to low profit values. The solution pro- and replenishment flexibilities. Our study helps broaden our cedure we proposed consists of obtaining a demand model understanding of joint pricing and replenishment decisions depending on price, retailer characteristics and other relevant for substitutable products under circumstances where these attributes using machine learning techniques. Then, the de- decisions may not all be available for all products. mand predictions of this model are used as parameters in 4. New Product Introductions With Selection Of profit maximization problem to decide on the total amount Unique And Common Features In Monopoly Mar- of items to be supplied, the allocation of these items to re- kets tailers, and the price for each period. We introduce quadrat- ically constrained program (MIQCP) equivalent of the sin- Burak C¸elik gle period non-concave nonlinear programming (NLP) profit Barı¸sTan maximization model under certain conditions. For the model Justus Arne Schwarz transformation, it is required that the demand must strictly decrease in price. Moreover, with the selected demand func- Firms have to determine the right features and the right price tions, related constraints should stay linear or quadratic. It for their new products as they introduce new product genera- is shown that same approach can also be applied to multi tions to the market. We consider the problem of determining period multiple retailer problem. Then, MIQCP equivalent the features of a new product that will be introduced by a of the multi period non-concave NLP profit maximization monopolist into a market that contains an existing product model is proposed. In order to evaluate and compare the as well as setting the prices of the old and the new products. performance of the MIQCP model with NLP approach for The firm also decides on offering only the new product or multi period multiple retailer system, synthetic data is used both the old and the new products. We explicitly capture as parameters and they are solved with well known commer- the effects of unique features, which are specific to one of cial solvers. NLP model is solved by BARON, COUENNE, the two products, and common features which are shared be- CONOPT and KNITRO solvers. On the other hand, MIQCP tween the new and the existing product on these decisions. model is solved by CPLEX and GUROBI solvers. The com- The problem is formulated as a nonlinear-mixed-integer pro- putational study on randomly generated test instances show gram. The optimal prices for both products and the optimal that the proposed formulation improves the solution quality unique features for the new product are derived in closed within the allocated time limit. Naturally, under limited con- form. We also present a linear-time algorithm to determine ditions, business rules that are relevant in practice might not the optimal common features. We then characterize the con- be modelled. To fix this problem, discrete set of allowable ditions for which it is optimal to keep the old product in prices can be utilized. By choosing prices from discrete lad- the market. We show that the selection of the unique fea- der, we plan to enable our research to a wider range since tures, but not the common features, is based solely on the

117 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

difference between a feature’s contribution to the product’s ¸cizelgesa˘glamlı˘gının arttırılmasına ve kapasitenin daha ver- demand and its cost adjusted by the price sensitivity. More- imli kullanılmasına yardımcı olabilir. Dolayısıyla tren gecik- over, we find that in the considered setting the firm should melerinin analizi ve tahmini i¸cin pratik ve g¨uvenilirmod- rather remove the old product from the market than offering ellere ihtiya¸cvardır. Ancak gecikme tahmini, birtakım i¸csel two products with mainly unique features if it wants to avoid ve dı¸ssaletkilerin varı¸s-kalkı¸szamanlarında belirsizlik yarat- demand cannibalization. ması sebebiyle zordur. Bu belirsizlikler ve bunların etkileri, yakla¸sıkolarak tahmin edilebilir olasılıklarla ger¸cekle¸sir. Bu durum stokastik modelleme yakla¸sımınıi¸saret eder. C¸o˘gu CA02 zaman trenlerin varı¸s-kalkı¸szamanları dı¸sında bilgi mevcut de˘gildir.Daha detaylı bilgilere ihtiya¸cduymadan iyi sonu¸clar C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 9 verebilme potansiyeli olan Markov zincirleri bu anlamda ¨on plana ¸cıkmaktadır.Genel olarak, bir olgunun e˘gilimineili¸skin tahmin yapılırken hem ge¸cmi¸s hem de ¸simdiki durumları dikkate alınmaktadır. Buna kar¸sın, bazı stokastik s¨ure¸cler 4.8.9 Rassal S¨ure¸cler5 Markovyen ¨ozelli˘gesahip (hafızasız) oldu˘gunda,gelecekteki durum, sadece mevcut durum ile tahmin edilebilir. Tren Oturum Ba¸skanı : Tahir Hanalio˘glu gecikmeleri i¸cinMarkovyen ¨ozellikkabul¨uile, trenlerin ¨onceki gecikme bilgilerini de dikkate alma zorlu˘gundanka¸cınılabilir. Bu ¸calı¸smada,INFORMS’un d¨uzenledi˘giRAS 2018’in inter- 1. Age-Based Maintenance Under Population Hetero- net sayfasından elde edilen, Hollanda demiryolu a˘gınaait geneity: Optimal Exploration And Exploitation 4 Eyl¨ul2017-8 Aralık 2017 tarihleri arasındaki ger¸cekza- Ipek˙ Dursun manlı veriler kullanılmı¸s ve kesikli Markov zincirleri mod- Alp Ak¸cay eli, tren hareketlerine uyarlanmı¸stır. Uygulanan Markovyen Geert-jan Van Houtum ¨ozelliktesti ile tren gecikmelerinin, Markov zincirleriyle mod- ellenebilecek bir rastgele de˘gi¸sken oldu˘guistatistiksel olarak ortaya konulmu¸stur. Ayrıca tren gecikmelerinin, tren t¨ur¨u, We consider a system with a finite lifespan and a single seyahat y¨on¨u,zaman ve konum gibi ¨ozelliklerdenetkilenip critical component that is subject to random failures. An etkilenmedi˘gi ara¸stırılmalıdır. Bu ¨ozelliklerin tren gecik- age-based replacement policy is applied to preventively re- melerinin de˘gi¸simini etkilemedi˘gi y¨on¨unde yapılacak kab- place the component before its failure. There are two types uller daha pratik ¸c¨oz¨umlersa˘glayacak olsa da, bu kabul- of populations for the components used for replacement: a lerin hatalı olması tahmin do˘grulu˘gunuolumsuz etkileye- weak population and a strong population. This is referred cektir. Bu nedenle, seyahat y¨on¨u, tren t¨ur¨u(kenti¸ci ve to as population heterogeneity. These components always ¸sehirlerarası), ge¸ci¸ss¨urecit¨ur¨u(hat kesimindeki seyir ve is- come from the same population. However, the true type of tasyonda bekleme s¨ure¸cleri) ¨ozelliklerinint¨umkombinasy- the population is not known by the decision maker. The onları i¸cin birer adet, toplamda 8 adet Markov matrisi decision maker has a belief on the probability of having a (ge¸ci¸s olasılıkları matrisi) olu¸sturulmu¸stur. Bu ¨ozelliklerin weak population. We build a partially observable Markov de- her biri i¸cin,yalnızca ilgili ¨ozelli˘gifarklı olan matris ¸ciftlerine cision process model that optimizes the age-based replace- homojenlik testleri uygulanmı¸stır. Her ¨ozellik i¸cin d¨ort ment decisions with the objective of minimizing the total toplamda on iki homojenlik testi yapılmı¸s olup, bu test- cost over the lifespan of the system. The resulting optimal lerin tamamında tren gecikmelerinin ilgili ¨ozelli˘geg¨orefarklı policy updates the belief variable in a Bayesian fashion by bi¸cimde de˘gi¸sti˘gi g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Yani, tren t¨ur¨u, seyahat using the data obtained throughout the system lifespan. It y¨on¨u ve ge¸ci¸s s¨ureci t¨ur¨u ¨ozelliklerinin her bir durumu optimally balances the trade-off between the cost of learn- i¸cin ayrı ayrı Markov matrisleri olu¸sturulmalıdır. Di˘ger ing the true population type (via deliberately delaying the bir deyi¸sle, bu ¨ozellikleri¸cin homojenlik kabul¨uyapılması preventive replacement time to better learn the population durumunda tahmin hataları istatistiksel olarak anlamlı bir type) and the cost of maintenance activities. By addressing d¨uzeydeartabilecektir. C¸alı¸smanıngeri kalanında uygulanan this so-called exploration-exploitation trade-off, we generate dura˘ganlıktestlerinde, olu¸sturulanmatrislerin tamamında bu insights on the optimal policy and compare its performance ¨ozelliklersabit tutulmu¸stur. Oncelikle¨ rastgele se¸cilenbe- with existing heuristic approaches from the literature. lirli bir konumda haftanın g¨unleri i¸cin olu¸sturulan (hafta 2. Markov Zincirlerinin Tren Gecikmelerine Uyarlan- sonu g¨unlereait veri bulunmadı˘gından)be¸sadet Markov ma- ması Ve Markov Matrisleri I¸cin˙ Istatistiksel˙ Testler trisi (ge¸ci¸solasılıkları matrisi) i¸cindura˘ganlıktesti yapılmı¸s ve gecikmenin de˘gi¸siminin haftanın g¨unlerinden etkilen- medi˘gi g¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Daha sonra aynı konumda, iki¸ser Mehmet S¸irin Artan saatlik (01:00-05:00 saatleri arasında tren i¸sletilmedi˘ginden ˙ Ismail S¸ahin dolayı) on adet Markov matrisi i¸cindura˘ganlıktesti uygu- lanmı¸s ve gecikmenin de˘gi¸siminin g¨un¨unsaatlerinden etk- Trenler rastgele olaylarla kar¸sıla¸stı˘gında, hat kesimlerindeki ilenmedi˘gig¨or¨ulm¨u¸st¨ur. Yani, zamanda dura˘ganlıkkabul¨u, seyir ve istasyonlardaki bekleme s¨urelerinde ka¸cınılmazbelir- tahmin hatalarını istatistiksel olarak anlamlı bir d¨uzeyde sizlikler meydana gelir ve b¨oylece¸cizelgedensapmalar (gecik- arttırmayacaktır. Son olarak, farklı konumlar i¸cinayrı ayrı meler) ortaya ¸cıkar. Tren gecikmelerinin do˘grumodellenmesi, Markov matrisleri olu¸sturulmu¸sve konumda dura˘ganlık testi tolerans s¨urelerinindo˘grutahsisine, b¨oylece dakikli˘ginve uygulanmı¸stır. Konum de˘gi¸stik¸ce,tren gecikmelerinin farklı

118 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

davranı¸ssergiledi˘gibelirlenmi¸stir. Sonu¸colarak, tren gecik- s¨ure¸c (X(t)) ile modellenmi¸stir. Ba˘gımlılık ko¸sulu, bu melerinin daha do˘grumodellenebilmesi a¸cısından, Markov ¸calı¸smayı bu alanda yapılan di˘ger¸calı¸smalardan farklı kılan en matrislerinin tren t¨ur¨u,seyahat y¨on¨u,ge¸ci¸ss¨urecit¨ur¨uve ¨onemli¨ozelliktir. Ilk˙ olarak ba¸slangı¸ctadepodaki stok mik- konum ¨ozelliklerinin her bir kombinasyonu i¸cin ayrı ayrı tarının S ve kontrol seviyesinin s = 0 oldu˘gukabul edilmi¸stir. Pn olu¸sturulmasıgerekmektedir. Stok miktarının rasgele zaman anlarında ( i=1 ξi ) rasgele miktarda (ηn ) azaldı˘gıvarsayımlarımız arasındadır. Ayrıca, 3. Nonlinear Approach To The Cramer-lundberg Risk modelde η ve ξ rasgele de˘gi¸skenleri keyfi bir da˘gılıma ˙ n n Model (cramer-lundberg Risk Modeline Ili¸skin sahiptirler. Bu varsayımlar altında modeli ifade eden s¨urecin Do˘grusalOlmayan Yakla¸sım) ergodikli˘gi ispatlanmı¸s,ergodik da˘gılımi¸cinkesin ifade elde Yusup Allyyev edilmi¸stir. Ayrıca, depodaki stok miktarında olan de˘gi¸sim Zulfiye Hanalio˘glu lineer ba˘gımlılıkla ifade edildi˘gindes¨urecinergodik da˘gılımı Tahir Hanalıo˘glu i¸cinasimptotik a¸cılımelde edilmi¸stir. Daha sonra V (t) ≡ X(t)/S ∈ (0, 1) standartla¸stırılmı¸s s¨urecitanımlanmı¸s ve S → ∞ iken V (t) s¨urecininergodik da˘gılımınınlimitte (0; 1) Sigorta ve sigortacılık g¨unl¨uk hayatımızda hemen hemen aralı˘gındakid¨uzg¨unda˘gılımazayıf yakınsadı˘gıg¨osterilmi¸stir. herkesi ilgilendiren ve etkileyen bir kavramdır. Bu nedenle Bu sonu¸ctanyararlanarak, X(t) s¨urecininergodik da˘gılımının sigortacılık geli¸smi¸s ekonomilerin ka¸cınılmazbir par¸casıdır. yakla¸sık olarak (0; S) aralı˘gında d¨uzg¨un da˘gılıma sahip Bunun yanı sıra, sigortacılık sekt¨or¨underisk ve iflas prob- oldu˘gug¨osterilmi¸stir.Ayrıca, ¸calı¸smada X(t) s¨urecinergodik lemlerinin incelenmesi ¨onemli bir yer almaktadır. Bu da˘gılımınınmomentleri i¸cinkesin ve asimptotik sonu¸clar elde konuyla ilgili literat¨urdebir¸cok de˘gerli¸calı¸smalar yapılmı¸stır. edilmi¸stir. Bunlara ek olarak, talepler arasında ge¸cens¨ure Bizim ¸calı¸smamızda ise, sigorta problemlerini ¸c¨ozmek ile talep miktarı arasındaki ba˘gımlılıkdo˘grusalve do˘grusal i¸cin geli¸stirilen Cramer-Lundberg risk modeli konusu ele olmadı˘gıdurumlarda X(t) s¨urecininergodik da˘gılımıve er- alınmı¸stır. Klasik Cramer-Lundberg risk modelinde, ¸sirketin godik da˘gılımınmomentleri ¨orneklerleincelenmi¸stir. gelirini g¨osterenct ifadesi bir do˘grusalfonksiyondur. Ama uygulamada bu ger¸cek¸ci de˘gildir, ¸c¨unk¨usigorta ¸sirketinin geliri s¨urekliolarak do˘grusalartmaz. Ger¸cekhayatta gelir CA02 fonksiyonunun monoton artan olmasına ra˘gmen, hızı za- manla azalan bir fonksiyonla ifade edilmesi daha uygun- C¸ar¸samba 11:15 - 12:45 SALON 10 dur. Bu nedenle, bu ¸calı¸smada ger¸ce˘gedaha yakın olan do˘grusalolmayan ¨ozelbir sigorta modeli matematiksel olarak kurulmu¸s ve incelenmi¸stir. Model kurulurken: stokastik s¨ure¸cler, yenileme s¨ure¸cleri, ¨od¨ull¨u yenileme s¨ure¸cleri ve 4.8.10 Kombinatoryal Optimizasyon 5 bu s¨ure¸clerinolasılıksal ¨ozelliklerindenyararlanılmı¸stır. Ilk˙ a¸samada s¨oz konusu olan do˘grusal olmayan modelimizin Oturum Ba¸skanı : Hande K¨u¸c¨ukaydın iflas olasılı˘gıi¸cinLundberg tipi ¨ust sınır bulunmu¸stur. Bu olasılık sınırları hesaplanmaya ¸calı¸sılırken, do˘grusalolmayan denklemler ile kar¸sıla¸sıldı˘gında,numerik ¸c¨oz¨umy¨ontemlere 1. Electric Bus Fleet Composition And Scheduling ba¸svurulmu¸stur. C¸e¸sitli senaryoları g¨oz¨on¨undebulundur- Barı¸sYıldız mak i¸cin,farklı olasılık da˘gılımları ve parametreleri ele alınmı¸s S¸ule Yıldırım olup, regresyon modeli ile yakla¸sıkbir ¸c¨oz¨umbulunmu¸stur. Ikinci˙ a¸samada ise, Cramer tipi iflas olasılı˘gındakialt ve The low energy density of batteries and the long recharg- ¨ustsınırı belirlemekte kullanılan C sabitinin, sigorta mod- ing times constitute asignificant barrier for electrification of elindeki kazaları (hasarı) temsil eden rastgele de˘gi¸skenler public transportation (PT) systems, since electricbuses (EB) dizisinin ¨uretti˘gi yenileme s¨urecinin kalan ¨omr¨un¨un limit require too heavy and expensive batteries to achieve the op- da˘gılımınınmomentleri cinsinden ifade edilmeye ¸calı¸sılmı¸stır. erationalavailability of their combustion engine counterparts. Bu ifadeleri sadele¸stirmekve kompakt bir ¸sekled¨on¨u¸st¨urmek New recharging technologies suchas fast chargers and dy- i¸cin,kalk¨ul¨usy¨ontemlerineba¸svurulmu¸stur. Benzer ¸sekilde, namic wireless power transfer (DWPT) emerge as promis- ¸ce¸sitlidurumları incelemek ve hesaplamak i¸cinfarklı olasılık ingsolutions to overcome these challenges. Optimizing the da˘gılımları ve parametreleri kullanılmı¸stır. bus fleet composition and theschedules is essential to take 4. Ba˘gımlıBile¸skeli (s, S) Tipli Stokastik Envanter advantage of these emerging technologies and achieveelec- Modellerin Incelenmesi˙ trification of PT in a cost efficient way. To address this chal- lenge, this paperproposes an integer (binary) programming Aynura Poladova formulation to find the optimal electric busfleet composition Tahir Hanalıo˘glu and scheduling that minimizes the total procurement cost Salih Tekin of thebuses and the operating cost of the schedules. A col- umn generation (CG) approach isdevised to obtain provably Envanter ve kuyruk teorisinde, g¨uvenirlilikte,stokastik fi- high quality solutions, for large problem instances. Thesuc- nansta, matematiksel biyolojide kar¸sıla¸sılanbir¸cokproblem- cess of the approach is due to a novel dynamic program- leri yenileme, ¨od¨ull¨uyenileme ve rasgele s¨ur¨uy¨u¸ss¨ure¸clerinin ming algorithm we developto solve the generalized resource yardımıyla ¸c¨ozmekm¨umk¨und¨ur.Bu ¸calı¸smadabir depodaki constrained shortest path problem that needs to besolved stok miktarında olan de˘gi¸simba˘gımlı bile¸skeli bir stokastik in each CG iterations to find out new schedules to include

119 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

in the model.Extensive computational studies on large real carefully scheduled jointly with their administration. More- world PT networks attest to the efficacyof the suggested over, administration time windows may be required due to methodology and reveal valuable managerial insights from a several reasons. First, when chronotherapy is used in cancer systemwide perspective. treatment, the timing of drug administration takes into ac- count the biological rhythms of the human body, resulting ˙ 2. Ikincil Kaynaklar Ve Kurulum Ta¸sımaları Varlı˘gında in a short recommended time window to administer a given ˙ Parti Boyutlandırma Ve C¸izelgeleme Problemi I¸cin drug. Second, since the patient comfort is essential for a S¨utunOlu¸sturmaTabanlı Sezgisel Bir Yakla¸sım quick recovery, his preferences also need to be taken into Erin¸cAlbey account to determine the timing of his treatment adminis- G¨orkem Yılmaz tration. Moreover, some patients may be able and willing to Cevdet Utku S¸afak remain at least partially active at work. Such administration time windows can be narrowed depending on the drug pro- duction schedule. The drug stability may impose that the ad- Bu ¸calı¸smadakurulum s¨urelerive ikincil kaynaklar varlı˘gında ministration occurs before the end of the time window, while e¸szamanlı parti boyutlandırma ve ¸cizelgeleme problemini the production completion times impact the start times of ¸c¨ozmeki¸cin s¨utunolu¸sturma tabanlı bir kom¸suluk arama the administration trips, potentially preventing administra- sezgisel yakla¸sımısunulmaktadır. Ele alınan problem, Vestel tion at the beginning of certain time windows. Since nurses Elektronik S¸irketi’nin Plastik Enjeksiyon Tesisi’ndeki kurgu- may need to come back at the hospital during their admin- dan esinlenilerek olu¸sturulmu¸stur.Problemden yola ¸cıkılarak istration journey in order to load newly produced drugs, the geli¸stirilenmatematiksel model, sıraya ba˘glıkurulumlar ve routing component of the considered problem is a multi-trip ek yan kısıtlamalar ile klasik kapasiteli parti boyutlandırma vehicle routing with time windows and release dates. A large probleminin geni¸sletilmi¸s bir karma tamsayılı programlama neighborhood search approach composed of two embedded modelidir. Problemi makul s¨urelerde ¸c¨ozebilmek i¸cin, loops is used to address this problem. An outer loop itera- s¨utunolu¸sturma tabanlı kom¸suluk arama sezgisel y¨ontemi tively generates new production schedules with the goal of ¨onerilmi¸stir. Onerilen¨ yakla¸sım,¨ur¨unlerin¨oncedenayarlanmı¸s avoiding to narrow excessively the administration time win- bir dizisi olan ve her makine periyodu ¸ciftii¸cintanımlanan dows. The production sequences stay fixed while an inner bir yapı kullanmaktadır. Bu yapı, sıraya ba˘glı kurulum loop applies large neighborhood moves to the administration kararları ¨uretme ¸cabasını ortadan kaldırır ve ele alınan sequences. A linear program is used recurrently to find op- modelini basitle¸stirir. Her yenilemede, arama prosed¨ur¨u, timal production and administration start times for a given son yerle¸sik ¸c¨oz¨um¨un kom¸sularını ve birikmi¸s ¨ur¨unlerden set of drug production and administration sequences. olu¸sanyeni olu¸sturulans¨utunları i¸cerenbir s¨utunhavuzunu yeniden olu¸sturur. Sayısal analizler, ¨onerilenalgoritmanın 4. Havayollarında Stratejik U¸cu¸s A˘gıTasarımı: Dı¸s ger¸cekhayat problemi b¨uy¨ukl¨u˘g¨undeki¨orneklerietkin ¸sekilde Kaynak Kullanımlı Ve R-saldırılı A˘gTasarım Prob- ¸c¨ozmeki¸cinkullanılabilece˘ginig¨ostermi¸stir. Onerilen¨ algo- lemi ritma bir karar destek aracı olarak ger¸cekle¸stirilmi¸sve ger¸cek Ismail˙ Sevim zamanlı verilerle ger¸ceksistem ¨uzerindekullanılmı¸stır. Necati Aras Mehmet G¨uray G¨uler 3. A Large Neighborhood Search Approach For Home Chemotherapy Planning Ol¸cekekonomileri¨ etkilerine ba˘glıolarak b¨uy¨uk¨ol¸ceklihavay- V´eroniqueFran¸cois olu ta¸sımacılı˘gı¸sirketlerinin (BHS¸) u¸cu¸sa˘glarını topla da˘gıt Yasemin Arda a˘gyapısına g¨oretasarlaması bir ¨onkabul haline gelmi¸stir. Diego Cattaruzza Bu ¸calı¸smada, piyasada yerle¸sik olan topla da˘gıta˘gyapılı Maxime Ogier BHS¸’lere rakip olarak piyasa yeni giren k¨u¸c¨uk¨ol¸ceklihipotetik bir havayolu ta¸sımacılı˘gı¸sirketinin (KHS¸) stratejik u¸cu¸sa˘gı In many countries, hospital at home is a rising trend. Sev- tasarımı incelenmi¸stir. Havayolu ta¸sımacılı˘gıpiyasası ilkeler- eral acute treatments traditionally provided inside hospitals ine ve strateji yazınına ba˘glı olarak, KHS¸’nin topla da˘gıta˘g are administered at a patient’s residence, avoiding an ad- yapısı yerine noktadan noktaya a˘gyapısını tercih edece˘give mission to inpatient care facilities. Among other benefits, BHS¸ile do˘grudan rekabetten ka¸cınaca˘gıvarsayılmı¸sve bu the risk of nosocomial infection decreases, the comfort of ama¸claDı¸sKaynak Kullanımlı ve r-Saldırılı A˘gTasarım Prob- patients increases and congestion may be relieved in hospi- lemi (DKKRS-ATP) geli¸stirilmi¸stir. Iki˙ d¨uzeylikarma tam- tal wards. Also, hospital at home programs typically have sayılı program (IDKTP)˙ olarak modellenen problem i¸cinilk lower costs than traditional inpatient care systems. How- olarak ilgili yazında yer alan C¸ok Emtialı, De˘gi¸smezGiderli, ever, this innovative health care organization raises several Sı˘galıA˘gTasarım Problemi (ATP) dı¸skaynak kullanımını da logistical issues. In this work, we study one of the optimiza- kapsayacak ¸sekildegeni¸sletilmi¸sve Dı¸sKaynak Kullanımlı A˘g tion problems arising in the context of hospital at home, and Tasarım Problemi (DKK-ATP) geli¸stirilmi¸stir. Daha sonra, more specifically in home chemotherapy services, where a DKK-ATP dura˘ganbir Stackelberg oyunu i¸cerisine dahil edil- complex scheduling problem underlies the operational plan- erek BHS¸’nin ¨onc¨u,KHS¸’nin ise takip¸ciolarak konumlandı˘gı ning process. Since some injectable preparations for cancer iki d¨uzeyliproblem elde edilmi¸stir. Problemin ¸c¨oz¨um¨ui¸cin treatment may remain stable only during a few hours, they veri g¨ud¨uml¨ubir kom¸suluk arama tekni˘gigeli¸stirilmi¸sve bu must be administered to patients shortly after being pro- teknik bir Tabu Arama (TA) sezgiseli i¸cindesınanmı¸stır. Ras- duced. Consequently, the production of drugs has to be sal olarak olu¸sturulan bir veri k¨umesi¨uzerindeyapılan ¨on

120 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

deneyler, veri g¨ud¨uml¨ukom¸sulukarama tekni˘gininetkinli˘gini ortaya koymu¸stur.

121 / 134 5

Bildiriler Listesi

KOD Yazar Adı Bildiri Ismi˙ SF No 174 Serkan Kalay, Caner Ta¸skın A Branch-And-Price Algorithm For Campaign Planning Under Se- 49 quence Dependent Family Setups In Process Industries 309 Emir Gursel, Evrim Didem A Capacitated Seir Model For Covid-19 61 G¨une¸s, Zeynep Aksin, Lerzan Ormeci,¨ Ozge¨ Karanfil, Zehra Onen Dumlu 226 Cesim Erten, Aissa Houdjedj, A Computational Approach For Prioritization Of Patient-Specific 50 Hilal Kazan, Ahmed Amine Cancer Drivers Taleb Bahmed 192 Zeynep Turgay A Discussion On Green Deal And Sustainable Development Goals 77 –Examplary Optimization Problem On Agriculture Industry 186 Cemre Erdo˘gan,Ege Kızılda˘g A Financial Data Analysis And Benchmarking Between Two Major 103 Speaker, Seng¨unO˘gulMutlu, Petroleum Companies Ceren K¨u¸c¨ukbakan Speaker, C¸a˘glar Utku G¨uler 155 G¨okhan Karak¨ose, Bayram A Hybrid Heuristic To Find Optimal Seat Allocation During Pan- 85 D¨undar demic 90 S¨uhanAltay A Joint Term Structure Model For Credit And Interest Rate Risk 26 With Flexible Correlation Structure 266 V´eronique Fran¸cois, Yasemin A Large Neighborhood Search Approach For Home Chemotherapy 120 Arda, Diego Cattaruzza, Planning Maxime Ogier 17 Gizem Halil Utma, Semra Tu- A Literature Review On Network Design Problems In Reverse 78 nalı Logistics/Closed-Loop Supply Chain 261 Ahmet C¸imen, Enis Kayı¸s A Longitudinal Model For Song Popularity Prediction 113 21 Siamak Khayyati, Barı¸sTan A Machine Learning Approach For Implementing Data-Driven 49 Production Control Policies 227 S¸¨ukr¨u Imre˙ A Model For Store Based Picking Problem 85 141 Neslihan C¸evik, Ahmet Sermet A Multi-Gene Genetic Programming Approach For Wind Speed 100 Anag¨un Forecasting At Adnan Menderes Airport 237 Oylum S¸eker, Mucahit Ce- A Multiobjective Approach For Sector Duration Optimization In 47 vik, Merve Bodur, Young Lee- Stereotactic Radiosurgery Treatment Planning bartlett, Mark Ruschin 143 Juyoung Wang, Mucahit Ce- A Multi-Stage Stochastic Programming Approach To Fraction- 46 vik, Merve Bodur ated Imrt Treatment Planning 102 H¨useyin Ender Sarı, Murat A Novel Product Segmentation Framework For Brisa 25 Kaya, Ahmet G¨unen¸c,Nurhan Cenkmen 315 Cem Deniz C¸a˘glar Bozkır, A Post-Disaster Assignment And Scheduling Problem For Chronic 60 Burcu Bal¸cık, Evrim Didem Dialysis Services G¨une¸s,Serhan Tu˘glular 187 Steven Shen, Sayad Baronyan, A Rising Tide Lifts Some (Japanese) Boats: The Bank Of Japan’S 92 Vikram Srimurthy, Cameron Etf Purchases And Their Impact On Market Signals For Individual Brandt Stocks

122 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

209 Do˘gan Can G¨okmen, Ozg¨ur¨ A Simulation Modelling Approach For A Real Bus Shuttle System 46 Yal¸cınkaya 284 Georgios Gousis, Ioannis Pana- A Survey On Renewable Energy Generation Forecasting Methods 52 pakidis, Nikolaos Koltsaklis 124 Bahadır Durak, Dilek T¨uz¨un A Workforce Optimization Model For Retail Markets Based On 107 Aksu, Didem Civelek The Sales Potential Of Employees 316 Merve Kırgı¸c, M¨unire Berna Achieving The Best Leadership Competencies 101 Be¸skese 65 Bet¨ulYıldırım, Banu Soylu Acil Servis Ara¸clarının Konu¸slandırılması Problemi I¸cin˙ Yer 30 De˘gi¸stirmeTabanlı Yakla¸sım 37 Seval Ata, Aybek Korugan, Adaptive Control Of A Hybrid Production System With Partial 81 Murat Fadılo˘glu Orbit Information 140 Erdin¸cDurak, Mustafa Kemal A˘ga¸cYapılı Verilerde Temel Bile¸senAnalizi 19 Tural, Cem Iyig¨un˙ 64 Selin Sara¸c, Nur Selin Ozen,¨ Age-Based Covid-19 Vaccination Strategies Planning In Turkey 98 Melik Koyuncu 106 Ipek˙ Dursun, Alp Ak¸cay, Geert- Age-Based Maintenance Under Population Heterogeneity: Opti- 118 jan Van Houtum mal Exploration And Exploitation 99 Nezihe Nazlı G¨ul, Zeynep Agent-Based Simulation Modeling For Covid-19 Vaccination Poli- 98 Hasg¨ul,Can Ayt¨ore cies: Single-Dose And Double-Dose Applications 180 Batuhan Mollaalio˘glu, Cemil Ahp Ve Promethee Y¨ontemleri Ile˙ E-imza/mobil Imza˙ Uygulama 109 C¸elik, Sena Karaca, K¨ubra Oz¨ Se¸cimiVe Lojistik Sekt¨or¨undeBir Uygulaması 60 Nurdan C¸olako˘glu, Z¨ulcenah Ahp Yakla¸sımı Ile˙ Erp Proje Y¨onetiminde Onceliklerin¨ Belirlenmesi 58 S¸ahin 12 Zeynep Altınkaya, Ozlem¨ M¨uge Ahp, Bulanık Ahp Ve Topsis Y¨ontemleriKullanılarak Iyile¸stirme˙ 72 Testik Onerileri¨ I¸cinKarar˙ Destek Sistemi Olu¸sturulması 111 Deniz S¸im¸sek, M. Selim Akt¨urk Airline Scheduling To Minimize Operational Costs And Variability 58 63 Derya Nurcan, Ay¸seg¨ul Altın Akıllı S¸ebekede Kablosuz Algılayıcı A˘glar I¸cin˙ Farklı Sens¨or 27 Kayhan, B¨ulentTavlı Om¨urleri¨ Ile˙ Hedef Kapsama Ve Ba˘glantıTabanlı Kullanım Omr¨u¨ Maksimizasyonu 97 Elif Zeynep Serper, Ay¸seg¨ul Akıllı S¸ebekeler I¸cinKablosuz˙ Algılayıcı A˘gUygulamalarında A˘g 28 Altın Kayhan, B¨ulentTavlı Omr¨uVe¨ Gecikme En Iyilemesi˙ 46 S¨uleymanM¨uft¨uo˘glu Aksiyomlarla Tasarlanan Otonom Bakım Sisteminin Ana 35 Yapıta¸sları 38 Deniz Tuncer, Burak Kocuk Alternatif Akım G¨u¸cAkı¸sıDenklemleri I¸cerenBirim˙ Atama Prob- 16 lemi’ne Ayrı¸stırmaTemelli C¸¨oz¨umY¨ontemleri 190 John Ahmet Erkoyuncu An Adaptive Ontology-Based Interface For Digital Twin Enabled 48 Maintenance 129 Didem Mumcu, S¨uleyman An Ahp -Vikor Integrated Solution Method For The Supplier Se- 98 Mete lection Problem: An Application In The Machinery And Construc- tion Industry Company 92 Sezen Ece Kayacık, Burak An Analysis Of The Multi-Period Opf Problem With Electric Ve- 106 Kocuk, Tu˘g¸ceY¨uksel hicles Under Emission Considerations 103 Durdu Hakan Utku, Gizem An Application: Improvement Of The Bottlenecks In The Power 77 Suba¸sı Steering Manufacturing Department Of An Automotive Industry Company 74 Malek Ebadi, Esma Gel, Raha An Approximate Grid-Based Solution Method For Pomdps: The 61 Akhavan-tabatabaei Case Of Personalized Cervical Cancer Screening Policies 280 Deniz Aksen, Mir Ehsan An Efficient Variable Neighborhood Search With Tabu Shaking 15 Hesam Sadati, B¨ulentC¸atay For A Class Of Multi-Depot Vehicle Routing Problems 235 Aykan Akıncılar, Sibel Alumur Ana Da˘gıtım Uss¨uYer¨ Se¸cimiProbleminin U¸cu¸sC¸izelgeleme Ve 57 Filo Atama Problemleri Ile˙ Entegrasyonu 251 Simge Nur Ta¸skın, K¨ubra Analitik Yakla¸sımların Uygulanarak Makine Yerle¸simininBelirlen- 76 Ozen,¨ Ismet˙ D¨onmez,Murat- mesi: Bir Y¨uksekBasın¸clıD¨ok¨um Ureticisinde¨ Uygulama can Oz¸celik,O˘guz¨ Emir, T¨ulin Aktin 87 Awaad Alkhater, Ilayda Ulku Analyzing The Adoption Of Project Management Methodologies 107 And Tools In The Turkey Based Non-Governmental Organizations (Ngos) Working In The Syrian Humanitarian Response

123 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

289 Aykut G¨ul Analyzing The Impact Of Energy Storage Capacity On Renewable 24 Energy Generation Using Wind Power : The Case Of Turkey 307 Oben Ceryan Asymmetric Pricing And Replenishment Controls For Substi- 117 tutable Products 202 Seyda Alperen Pehlivan, Duy- Atık Su Arıtma Sistemleri I¸cinZamana˙ Ba˘glıVe Kapasiteli Tesis 30 gun Fatih Demirel, Sıdıka Yerle¸simiVe A˘gTasarımı Problemi Melek Ba¸sak 120 Zeynep Sena Boyar, Esra Bay, Ayrık Olay Sim¨ulasyonu Kullanılarak Ozel¨ Bir Di¸sHastanesinde 87 Ecem Yıldırım, Beyza C¸om, Bekleme S¨urelerininAzaltılması Ile˙ Sistemin Iyile¸stirilmesi˙ Melis Almula Karadayı, Prof. Dr. Hakan Tozan 208 Aynura Poladova, Tahir Ba˘gımlı Bile¸skeli (s, S) Tipli Stokastik Envanter Modellerin 119 Hanalıo˘glu,Salih Tekin Incelenmesi˙ 195 Rana Duygu Alkurt, Amine Bakiye Sipari¸sliC¸ok D¨onemli C¸ok Ur¨unl¨u¨ Uretim¨ Planlama Prob- 75 Esin Akta¸s, Gizem Darı, Sena lemi: C¸imento Sekt¨or¨uUygulaması Saygın, Zeynep Sena Ince¸cam,˙ Cihan Tu˘grulC¸i¸cek 11 Selim Kasa, Erhan Berk Ba¸slangı¸c E˘gitim U¸ca˘gı Se¸ciminin Ahp, Topsıs Ve Vıkor 71 Y¨ontemleri Ile˙ De˘gerlendirilmesi 71 Serdar Semih Co¸skun,Arzu Ay Bayes¸ciYapısal Kırılma Testi Ile˙ Akaryakıt Tedarik Zincirindeki 40 Azak Bir S¨ure¸cYeniden Yapılandırma Projesinin Etkinli˘gininAnalizi 96 Hazel S¸ent¨urk,Esra Karasakal, Beklenti Teorisinin Baskınlık Ili¸skilerini˙ Kullanan Sıralama Ve 17 Orhan Karasakal Sınıflandırma Y¨ontemlerineEntegrasyonu: Promethee Ve Flow- sort Uygulamaları 262 Mehmet G¨uray G¨uler, Ebru Bir Ba¸ska Sınav C¸izelgeleme Problemi: Bilinen Probleme Bilinen 85 Ge¸cici, Tu˘g¸ce K¨oro˘glu, Emre C¸¨oz¨umler Becit 219 Kenan Cem Demirel, Erin¸cAl- Bir Dijital D¨on¨u¸s¨umUygulaması: Kestirimci Bakım C¸izelgeleme 90 bey 252 Buket Yekde¸s, Bilgesu Bayır, Bir E-ticaret Deposu I¸cin˙ U¸cA¸samalıYer¨ Se¸cimi 31 Ece Malko¸c, Yasemin Kalen- der, Ali Can Arıcı, Duygun Fatih Demirel 112 Fatmanur Sa˘gmen,Rızvan Erol Bir In¸saat˙ Projesinin Kısıtlı Kaynaklar Altında Genetik Algoritma 70 Ile˙ Maliyet Optimizasyonu: Adana, T¨urkiye Orne˘gi¨ 24 G¨ul¸sah Ocaklı, Irem˙ Duzdar Bir Lojistik Firmasının Verimlilik C¸alı¸smalarında End¨ustri4.0 Ile˙ 46 Argun Bayes A˘gYapısı Uygulaması 220 Ege Ceyhan, Erin¸cAlbey Bir Yonga Levha Uretim¨ Tesisinin Uretim¨ Oncesi¨ Ve Uretim¨ 90 Sırasında Ur¨unKalitesi¨ Tahminlemesi. 135 Duygu S¨oylemez, Oya B¨ol¨unm¨u¸sSevkiyat Miktarını Enazlamak I¸cinC¸e¸sitPlanlama˙ 41 Kara¸san,Alper S¸en 86 Ece Duman, Duygu Ta¸s, Branch-And-Price-And-Cut Methods For The Electric Vehicle 14 B¨ulentC¸atay Routing Problem With Time Windows 250 Utku Ko¸c,Akın Tun¸c B¨ut¸ceTahminleme: Makine O˘grenmesiTabanlı¨ Bir Karar Destek 21 Sistemi Uygulaması 34 Z¨ulalKenger, C¸a˘grıKo¸c,Eren B¨ut¨unle¸sikDemontaj Hattı Dengeleme Ve Mobil Eklemeli Uretim¨ 29 Ozceylan¨ Teknolojili Ara¸cRotalama Problemi 95 Ferhat G¨um¨u¸sbu˘ga, H¨useyin Capability Based Ballistic Missile Defence System Component Lo- 43 G¨uden cation Problem 184 Orkun Berk Y¨uzba¸sıo˘glu,Sezin Car Insurance And Traffic Insurance Renewal Prediction With Ma- 47 D¨unya, Ahmet Bozkurt chine Learning Methods For Call Center Assignment And Schedul- ing Problem 275 Ba¸sakBıyık, Aslı C¸alı¸sBoyacı Cbs Tabanlı K¨ureselBulanık C¸ok Kriterli Karar Verme Yakla¸sımı 44 Ile˙ Mobil Atık Getirme Merkezi I¸cinYer˙ Se¸cimi 254 Rabia Ta¸spınar, Burak Kocuk C¸ember Paketleme Problemi’ne Ayrıkla¸stırma Temelli C¸¨oz¨um 16 Yakla¸sımları 18 Yi˘gitC¸a˘glar, Tahir Hanalıo˘glu, C¸evik Proje, Program, Portf¨oy Risk Y¨onetimine Y¨onelik C¸ok 60 Musa Yavuz Akkurt, Mustafa Kriterli Karar Destek Modeli Kurt, Emrah Ozdemir¨

124 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

85 Mert C¸allıo˘glu,Taner Bilgi¸c C¸evrimi¸ciSatı¸sVerilerinin Deneysel Analizi Ve Fiyatlandırmaya 99 Etkileri 189 Berkay Becu, Firdevs Ulus C¸ok Ama¸clı Tamsayılı Programlama Problemleri I¸cin˙ Bir U¸c 94 Destekli Baskın Noktaları Bulma Algoritması 210 Zehra D¨uzgit, Ayhan Ozg¨ur¨ C¸ok Bloklu Depolarda Sipari¸sToplama Problemi I¸cinTabu˙ Arama 84 Toy, Ahmet Can Saner Ve Tekrarlı A¸cg¨ozl¨uAlgoritmalarının Performans Kar¸sıla¸stırması 267 G¨ozde Onder¨ Uzun, Berna C¸ok Depolu Zaman Pencereli Tamirci Problemi I¸cinBiyoco˘grafya˙ 43 Dengiz, Imdat˙ Kara, Oya Tabanlı Eniyileme Algoritması Kara¸san 221 H¨useyin Karateke, Ramazan C¸ok Katlı Tesis Yerle¸simProblemi I¸cinDantzig-wolfe˙ Ayrı¸stırma 96 S¸ahin Algoritması: Ger¸cekHayat Uygulaması 288 Deniz Uzt¨urk, G¨ul¸cin C¸ok Kriterli Karar Verme Yakla¸sımıylaAkıllı Tarımda Teknoloji 78 B¨uy¨uk¨ozkan Incelemesi˙ 28 Hazal Altınoluk, Irem˙ Duzdar C¸ok Kriterli Karar Verme Y¨ontemleri Ile˙ Enerji Sekt¨or¨undekiFir- 72 Argun maların Finansal Performans Analizi 243 Beyza Emre, Hamdi Giray C¸ok Modlu Ta¸sımacılık Modellerinde Risk Ve Dayanıklılık 18 Re¸sat Y¨onetimi I¸cin˙ C¸ok Ama¸clı Hibrit Bir Sistem Optimizasyonu Yakla¸sımı 79 Ibrahim Muter, M. Hakan C¸ok O˘geliElektronik¨ Ticaret Sipari¸slerindeEnd¨u¸s¨ukGiderli Tes- 82 Akyuz, G¨une¸sErdo˘gan limat Planlaması 224 Ebru Tanyeli, Adnan Aktepe, C¸ok Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme Ve Birliktelik Analizi Y¨ontemleri Ile˙ Bir 110 S¨uleymanErs¨oz Tekstil I¸sletmesininAksesuar˙ Deposu Yerle¸simi Uzerine¨ Bir Uygu- lama 44 Osman Atilla Yazır, Tunahan C¸ok Periyotlu Evde Sa˘glıkBakımı Elektrikli Ara¸cRotalama Ve 29 Ozmen,¨ C¸a˘grıKo¸c,Eda Y¨ucel C¸izelgeleme Problemi 228 G¨ozde Can Atasagun, Ismail˙ C¸ok Tesisli Ve C¸ok Ara¸clı B¨ut¨unle¸sik Uretim¨ Ve Da˘gıtım 83 Karao˘glan C¸izelgeleme Problemi: Bir Matematiksel Model 58 Asiye Ozge¨ Dengiz, Kumru Di- C¸ok Turlu Evde Sa˘glıkHizmetleri C¸izelgeleme Ve Rotalama Prob- 56 dem Atalay, Fulya Altıparmak lemi I¸cinTavlama˙ Benzetimi Algoritması 131 Esra Duygu Durmaz, Ramazan C¸oklu Akı¸sHatlı Iki˙ Sıralı Tesis D¨uzenlemeProblemi I¸cinMatem-˙ 31 S¸ahin atiksel Model Onerisi¨ 9 Hale Akkocao˘glu C¸atmaka¸s, C¸oklu Satın Alma Ve Stratejik M¨u¸steriDavranı¸sıAltında Fiyat- 41 Se¸cil Sava¸saneril, Ismail˙ S. landırma Bakal 265 Mihail Duscu, Dilek G¨unne¸c Community-Based Framework For Influence Maximization Prob- 115 lem Under Deterministic Linear Threshold Diffusion Model 169 Ozg¨unY¨ucel,¨ Onder¨ Bulut Control Of Three Station Serial Production Lines 80 39 Kenan Or¸canlı Covid -19 Pandemisi Ortamında E-ticaret Platformunda Faaliyet 96 G¨osterenBazı I¸sletmelerinTedarik˙ Zincirlerinin Performanslarının De˘gerlendirilmesi 299 Esra C¸akır, Mehmet Ali Ta¸s, Covıd-19 Ge¸ciciTest Laboratuvarları Yerle¸simi I¸cinBulanık˙ Ta- 87 Ziya Ulukan banlı Tasarruf Algoritması 94 Ey¨up Ensar I¸sık, S¸eyda Covıd-19 So˘guk Zincir A¸sıDa˘gıtımA˘gınınTıbbi Atık Y¨onetimi Ile˙ 111 (topalo˘glu)Yıldız Birlikte Optimize Edilmesi 291 Onder¨ Tombu¸s,Belma Yelbay, Crew Leave Optimization In Airline Sector 58 Ay¸seCilacı Tombu¸s 47 Sinan Dede, Barı¸sBalcıo˘glu Customer Differentiation Via Pricing And Lead-Time Quotation 67 56 Murat Elh¨useyni,Emre C¸elebi, Cutting Plane Based Search Algorithms Using Reformulations Of 106 G¨uven¸c S¸ahin, Ali Ebadi A Bi-Level Optimization Problem To Detect Tacit Collusion In Torkayesh, Elif Yılmaz Deregulated Electricity Markets 308 Nida Erdal, Ya˘gız Tolonay, Cutting Stock Problem For Yılgenci Industry And Trade Corpo- 64 U˘gur Tekeo˘glu, M¨uge Ozler,¨ ration Ilayda Ulku 126 Cihan Tu˘grul C¸i¸cek, G¨ozdem Da˘gıtımA˘glarında Koalisyon Fırsatlarının Incelenmesi:˙ Sanal Mar- 40 Dural-sel¸cuk ket Sekt¨or¨uUygulaması 183 Davood Pirayesh Neghab, Sia- Data-Driven Control Of A Newsvendor System By Integrating 104 mak Khayyati, Fikri Karaesmen Hidden Markov Models And Neural Networks To Model Short- And Long-Term Effects 166 Beste Basciftci, Shabbir Data-Driven Maintenance And Operations Scheduling In Power 105 Ahmed, Nagi Gebraeel Systems Under Decision-Dependent Uncertainty

125 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

14 Selcen Gulsum Aslan Ozsahin, Dealing Uncertainties With Fuzzy Sets In Set Covering Location 18 Babek Erdebilli, Tahir Models Hanalıo˘glu 244 Hande Sambur, Ecem Sena Depo Yerle¸simD¨uzenineSahip Bir Markette Forkliftle Ta¸sımaların 22 Unl¨u,¨ Mehmet Can C¸etin, C¸izelgelenmesi Irem˙ Tombako˘glu,Muhammet Yorulmaz, Tusan Derya 162 Fatma Nur B¨uy¨ukkaynak, Destek Vekt¨orRegresyonu Ve Yapay Sinir A˘gları Ile˙ Makine Arıza 74 Suzan Ozay,¨ Esra Karaku¸s, Zamanı Tahmini - Gıda I¸sletmesindeBir˙ Uygulama Bilal Ervural 194 Doruk E¸ski,Dilek G¨unne¸c Deterministik Lineer E¸sik Modeli Altında Iki-seviyeli˙ Etki 115 Enb¨uy¨uklemeProblemi 78 Utku Karaca, Ilker Birbil, Diferansiyel Mahremiyete Dayalı Kaynak Payla¸sımı 20 Gizem Mullao˘glu, Nur¸sen Aydın 304 Adem Erik, Yusuf Kuvvetli Dinamik Tesis D¨uzenleme Problemleri I¸cinMalzeme˙ Akı¸slarının 62 Tahmin Edilmesi 27 Elifcan Ya¸sa, Linet Ozdamar,¨ Disaster Relief Routing In Limited Capacity Road Networks With 106 Dilek T¨uz¨un Aksu, Biket Heterogenous Flows Erg¨une¸s 161 Arman Boyacı, Yasemin Distance And Qualification Aware Interval Scheduling Of Het- 37 G¨onen¸c Erdin¸c, Mehmet erogenous Mobile Resources Murat Kuran, Ferit O¸caldı,¨ Mordohay Salom 216 Irem˙ Top, S¸imal Uzgur, Do˘galDil I¸sleme˙ Ile˙ S¨ure¸cMadencili˘gi 87 H¨useyin G¨undo˘gan, U˘gurcan Uzunkaya, Zehra Kamı¸slı Ozt¨urk,G¨urkan¨ Ozt¨urk¨ 77 M. Hakan Akyuz, Ilker Birbil Do˘grusal Programlama Ile˙ Yorumlanabilir O˘grenme¨ I¸cin˙ 20 Sınıflandırma Kurallarının Bulunması 15 Ayfer Basar D¨ong¨uselVe Akı¸sBazlı Y¨ontemlereG¨oreC¸evik Proje Y¨onetimi: 71 Uygulama Orne˘gi¨ 172 Ilyes Baali, Cesim Erten, Hilal Driveways: A Method For Identifying Possibly Overlapping Driver 50 Kazan Pathways In Cancer 222 Buse Unluturk, Fikri Karaes- Dynamic Production Plan Under Random Yield: New Models 92 men 91 Seda T¨urk Effect Of Person Perception On Multi-Criteria Decision Making 97 Methods 278 Omer¨ Zeybek, Bur¸c Ulengin¨ Effectiveness Of Category Level Promotion Strategy For A Large 88 Retailer : A Category And Company Level Examination 107 Raci Berk Islim,˙ B¨ulentC¸atay Effects Of Battery Degradation On Charge And Route Planning 15 Of Electric Freight Vehicles 193 Kemal Din¸cer Dinge¸c, Wolf- Efficient Algorithms For Tail Probabilities Of Lognormal Sums 55 gang H¨ormann And Financial Applications 310 Esin Mukul, G¨ul¸cin E˘gitim 4.0 Perspektifi Ile˙ Dijital E˘gitim Platformlarının 109 B¨uy¨uk¨ozkan De˘gerlendirilmesi 19 Duygu Ta¸s Elastik Zaman Pencereli Elektrikli Ara¸cRotalama Problemi I¸cin˙ 29 Etkin C¸¨oz¨umY¨ontemleri 55 Barı¸sYıldız, S¸ule Yıldırım Electric Bus Fleet Composition And Scheduling 119 139 Tun¸c Durmaz, Sevil Acar, Electricity Generation Failures And The Capacity Remuneration 24 Simay Kızılkaya Mechanism In Turkey 272 Murat Firat, Rik Steeghs Elektronik Baski Kart Imalatinda˙ Islem˙ Kalitesini Etkileyen Onemli 89 Etkenlerin Analizi 89 S¸¨olenZengin, Emel Yontar End¨ustri4.0 Etkisiyle Sa˘glıkSekt¨or¨undeDijital D¨on¨u¸s¨um 74 249 Semra A˘gralı,Wilco Van Den Entegre Talep Se¸cimiVe Uretim¨ Planlama Problemi I¸cinBenders-˙ 68 Heuvel, Caner Ta¸skın ayrı¸sımTabanlı C¸¨oz¨umYakla¸sımı 322 Yaman Barlas, Hakan Epidemiyolojik Kompartmanlı Ve Konak-vekt¨or Etkile¸simli Bir 33 Ya¸sarcan, Yesim Tozan, Sooy- Sıtma Modeli oung Kim, Joacim Rockl¨ov, Henrik Sj¨odin, Jane M. Carlton

126 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

325 Hadi Mahmoudzadeh, Pelin Equilibrium Analysis Of A Queueing System With Risk-Averse 93 Canbolat, Athanasia Manou, Strategic Customers Fikri Karaesmen 205 Ozge¨ Sahin, Karoline Bax, Esgm: Esg Scores And The Missing Pillar 65 Claudia Czado, Sandra Pater- lini 286 Emine Ozcan,¨ Aleyna Ozt¨urk,¨ Eski¸sehirOrganize Sanayi B¨olgesi’ndeTıbbi Atık Toplama I¸cin˙ 57 Esra Silvan, Haluk Yapıcıo˘glu Depo Yeri Se¸cimiVe Rotalama C¸alı¸sması:Bir Sistem Onerisi¨ 321 Ezgi Karabulut T¨urkseven, E¸slerArası (p2p) Teslimat Platformlarında Tercih O˘grenmeUygu-¨ 21 James Bailey, Jennifer Pa- lamaları zour, Fatemeh Gholizadehfo- touhabadi, Raha Akhavan- tabatabaei 88 Burak Ero˘glu,Haluk Yener Estimation Of Long-Memory Dynamic Value-At-Risk And Ex- 27 pected Shortfall 320 Evren G¨uney Etki Enb¨uy¨ukleme Problemi: Etkin C¸¨oz¨um Y¨ontemleri Ve 102 Ara¸stırmaAlanları 317 G¨ul¸cin B¨uy¨uk¨ozkan, Gizem Etkili Tedarik Zinciri Y¨onetimi I¸cinBlokzincir˙ Tasarım Gereksin- 45 T¨ufek¸ci imlerinin Belirlenmesi 6 G¨ozdemDural-sel¸cuk,Christos Evaluating Service Innovations To Alleviate Pressures In The 73 Vasilakis Management Of Patients With Long Term Conditions Through System Dynamics Modelling 211 Igor Ilic, Berk G¨org¨ul¨u,Muc- Explainable Boosted Linear Regression For Time Series Forecast- 35 ahit Cevik, Mustafa Baydo˘gan ing 168 S¸evval Kılı¸co˘glu, Fatma Yer- Farklı Karakterlerdeki Veri Setleri I¸cinK¨u¸c¨ultmeY¨ontemlerinin˙ 112 likaya Ozkurt¨ Kar¸sıla¸stırılması 223 G¨okhanG¨okt¨urk Fast And Error-Adaptive Influence Maximization Based On 102 Count-Distinct Sketches 303 Simay Kanıcı, G¨orkem Aksu, Financial Analysis Of Fedex Corporation & Atlas Air Worldwide 103 Irem˙ Kasar, Kaan Kaleli, Miray Holdings Erdalı, C¸a˘glar Utku G¨uler 230 Ay¸ca Akkoyunlu, Enes Ilke˙ Financial Comparison Between International Paper Company And 104 Erol, C¸a˘gla Ozden,¨ Melis Avantor Inc. Oztun¸c,C¸a˘glar¨ Utku G¨uler 297 Utku C¸eliker, O˘guzhan Ozden,¨ Financial Statement Analysis Of Technology Companies 103 Ezgi Nur Aksoy, Safa Ko¸sal, Utku Mert Erdin, C¸a˘glar Utku G¨uler 13 Mahmut Bayda¸s Finansal Performans Ol¸c¨um¨undeC¸kkv¨ Se¸cimininObjektif Olması 72 M¨umk¨unM¨u? 69 Se¸cil Sava¸saneril, Yasemin Fiyatlandırma Ve Teslim S¨uresiBilgisinin Payla¸sımı 67 Serin, Sırma Karakaya 150 Hakan S¸im¸sek,Dilara Budak Four-Indicator-Anfis-Based Co 2 Emission Analysis For The Top 18 25 Countries With The Highest Population 115 Nihan C¸a˘glayan, Assist.prof.dr. Fuzzy Distributed Decision Protocols For Sustainable Hybrid En- 66 Ibrahim˙ Yılmaz, Babak ergy Distribution Networks Daneshvar Rouyendegh (b Erdebilli) 52 Ekin Yıldırım, Burak Pa¸c Gelen Sa˘glık Turistlerinin Di˘ger Turizm Alanlarına Da 99 Y¨onlendirilmesi I¸cin˙ Onerilen¨ Matematiksel Model 57 Edin Sancaklı, Irem˙ Geleneksel Olmayan Dikd¨ortgenDepo D¨uzenindeSipari¸sToplama 42 Dumlupınar, Ipek˙ Geylani, I¸cinRotalama˙ Algoritması Tasarımı Ezgi C¸ınar, Ali Osman Akcin, Zehra D¨uzgit 45 Christoph Baumgarten, Wolf- Generating Argus Random Variates 55 gang H¨ormann 59 Bahar Okumusoglu, Beste Bas- Generator And Line Maintenance Planning With Operations 105 ciftci, Burak Kocuk Scheduling Under Sensor-Driven Unexpected Failures 213 Kahraman Bekir C¸etin, A. Ser- Genetik Algoritma Tabanlı Bir Yakla¸sım Ile˙ Gezgin Tamirci Prob- 70 dar Ta¸san leminin C¸¨oz¨ulmesi

127 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

270 Orhan Dengiz Ger¸cekZamanlı Akıllı I¸sSa˘glı˘gıVe˙ G¨uvenli˘giSistemi 75 145 Can Ayt¨ore, Aybek Korugan, Geri D¨on¨u¸sAkı¸slarının Kullanımdaki Ur¨unSayısına¨ Ba˘glıOldu˘gu 80 G¨onen¸cY¨ucel C¸ok Katmanlı Kapalı D¨ong¨uTedarik Zincirinde Kam¸cıEtkisinin Analizi 295 Utku Kantekin, G¨ul¸cin Din¸c Geri D¨on¨u¸st¨ur¨ulebilirAtık Toplamada C¸oklu Ba¸slangı¸cNoktaları 91 Yal¸cın,Emine Akyol Ozer¨ Ve Farklı Hizmet Alanları Ile˙ Yeni Bir C¸ok Depolu Ye¸silAra¸cRo- talama Problemi I¸cinDe˘gi¸sken˙ Kom¸sulukArama Algoritması 177 Ilhami˙ Akku¸s, Ece Arzu Gezici Sa˘glıkHizmeti Veren Ara¸cların Rotalanması Ve Hekim 56 Yıldız, Ismail˙ Karao˘glan,Fulya C¸izelgeleme Problemi: Ankara Ili˙ Uygulaması Altıparmak 306 Kemal Sarıca, Hediye Tuy- Ghg Emission Mitigation Potential Of Turkey’S Transportation 39 des Yaman, Esin Tetik Kol- Sector Using A Bottom-Up Energy Model lugil, G¨ul¸cinDalkı¸c, Ali Sercan Kesten 305 Kemal Sarıca, G¨ulsu U. Ghg Emission Mitigation Potentials In Turkey’S Building Sector 38 Harputlugil, G¨ulfem Inaner,˙ Using A Bottom-Up Energy Model Esin Tetik Kollugil 294 Kemal Sarıca, Ozg¨urSaki,¨ Esin Ghg Emission Mitigation Potentials In Turkey’S Waste Sector Us- 38 Tetik Kollugil ing A Bottom-Up Energy Model 311 Alperen Baran, Muhammed G¨or¨unt¨uSınıflandırma Ile˙ Parkinson Hastalı˘gıTe¸shisi 111 Safa Y¨urekt¨urk, Ya˘gmur Sol- maz, Emre C¸imen 236 Pınar Dursun, Gourav Jhan- Hacimsel Yo˘gunluk Ayarlı Ark Sa˘galtımı(vmat) Planlaması I¸cin˙ 46 war, Joseph O Deasy, Masoud Sıralı Dı¸sb¨ukey Programlama Yakla¸sımı Zarepisheh 273 Omer¨ Faruk C¸aparo˘glu,Ye¸sim Halk Sa˘glı˘gı Onlemlerinin¨ Salgın Hastalıklar Uzerindeki¨ Etkisinin 48 Ok, Mahmut Tutam Ysa Ile˙ Ong¨or¨ulmesi:Covıd¨ 19 Orne˘gi¨ 147 Ismail˙ Sevim, Necati Aras, Havayollarında Stratejik U¸cu¸s A˘gıTasarımı: Dı¸s Kaynak Kul- 120 Mehmet G¨uray G¨uler lanımlı Ve R-saldırılı A˘gTasarım Problemi 36 Umut Aydın, Melis Almula Havayolu S¸irketlerinin Etkinli˘giniDe˘gerlendirmek I¸cinB¨ut¨unle¸sik˙ 64 Karadayı, Gizem Kaya, F¨usun S¨urd¨ur¨ulebilirDengelenmi¸sSkor Kart- Iki˙ A¸samalıVza Yakla¸sımı Ulengin,¨ Bur¸c Ulengin¨ 48 E¸srefCebeci, Ya˘gmur Unal,¨ Al- Heterojen Filolu Elektrikli Ara¸clarla Evde Sa˘glıkBakımı Rotalama 30 ican Yılmaz, Eda Y¨ucel,C¸a˘grı Ve C¸izelgeleme Problemi Ko¸c 121 M¨umtazKarata¸s Heterojen Sens¨orA˘gları Ile˙ B¨ut¨unle¸sikBir Kapsama Modeli 95 128 Ebru Ge¸cici, Mehmet G¨uray Hidrojen Dolum Istasyonları˙ Yerlerinin Belirlenmesi: Istanbul˙ 44 G¨uler,Taner Bilgi¸c Orne˘gi¨ 293 Koray Tarak¸cı,Esra Karasakal, Homojen Bir Iha˙ Filosunun Ayrık Dikd¨ortgen Sahaları G¨ozetlemek 84 Orhan Karasakal I¸cinPlanlanması˙ 188 Damla Akoluk, Ozlem¨ Karsu Iki˙ Ama¸clıModelleme Ile˙ Kamu Hizmet Servisleri Planlamasında 59 Adilli˘ginSa˘glanması 146 Ozlem¨ Akbudak, Meral Az- Iki˙ Ama¸clıSa˘glıkProjelerinin C¸izelgelenmesi I¸cinYakla¸sımlar˙ 31 izo˘glu,G¨ul¸sahKarakaya 238 Erin¸c Albey, G¨orkem Yılmaz, Ikincil˙ Kaynaklar Ve Kurulum Ta¸sımaları Varlı˘gındaParti Boyut- 120 Cevdet Utku S¸afak landırma Ve C¸izelgeleme Problemi I¸cinS¨utunOlu¸sturmaTabanlı˙ Sezgisel Bir Yakla¸sım 271 Nikolaos Koltsaklis, Ioannis Impacts Of Electricity Market Clearing Algorithms On Operational 51 Panapakidis Scheduling 72 Umm¨uhanAkbay¨ Information Asymmetry And Fairness Concerns 40 234 Merve Bodur, Moira Macneil Integer/Constraint Programming And Hybrid Decomposition Ap- 37 proaches To Discretizable Distance Geometry Problems 258 Merve G¨und¨uz C¨ure, Aysun Integration Of Discrete Choice Experiments And Kansei Engineer- 114 Kapucugil Ikiz˙ ing For A Customer-Oriented Choice Model 218 Ahmet S¸ahin, Erin¸cAlbey Integration of Machine Learning Models into Optimization Mod- 49 els: A Case Study on a Particle Board Production Process 196 K¨ubra Tanınmı¸s,Markus Sinnl Interdiction Games And Submodularity 96 247 M¨ucahitKaan Kaleli, Erin¸cAl- I¸slerinZamana˙ Ba˘glıBozuldu˘guDurumlar I¸cinMakine˙ O˘grenmesi¨ 89 bey, Zehra Melis Teksan Destekli C¸izelgeleme

128 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

82 Yaren C¸a˘glar, Ece G¨ulen¸c, Istanbul˙ I¸ciKargo˙ Da˘gıtımLokasyon Se¸cimiVe Ara¸cRotalama 69 Aleyna Yıldırım, Bahar Yal¸cın, Problemi Metehan Atay 41 Oguz Mesum, Burak Kocuk, Izlenebilir˙ Antibiyotik Zaman Makineleri: Stokastik Optimizasyon 16 Ali Rana Atılgan Yakla¸sımı 3 Erhun Ozkan¨ Joint Pricing And Matching In Ride-Sharing Systems 54 257 G¨uliz Hande Aslım, Burak Kablo Ureticisi¨ I¸cin˙ Kau¸cuk Kaplama Hattının Sıra-ba˘gımlı 23 Y¨uksel, Diyar Balcı, Eda Hazırlık Zamanlı Karma Akı¸sTipi C¸izelgelemesi Ta¸skıran, Hande Ozkorkmaz,¨ Zehra D¨uzgit 75 B¨u¸sraG¨ultekin,Derya Nurcan, Kablosuz Algılayıcı A˘glarda T¨umeG¨onderimVe C¸o˘gaG¨onderim 28 Ay¸seg¨ulAltın Kayhan, B¨ulent Modellerinde Enerji Minimizasyonu Tavlı 113 Sultan Kuzu, Bahadır Fatih Kamu Hizmetlerinden Memnuniyetin Dilsel Ifadelere˙ Dayalı Topsıs 59 Yıldırım Y¨ontemiyleAnalizi 178 Meryem Ust¨un,Sener¨ Akpinar Kapasite Kısıtlı Ara¸cRotalama Problemi I¸cinTabu˙ Arama Opti- 70 mizasyonu Tabanlı Bir Hipersezgisel Algoritma 132 B¨u¸sraBakdaal, Serap Akcan Kapı Kilidi Ureten¨ Bir I¸sletmede˙ Poka-yoke Kullanarak S¨ure¸c 76 Iyile¸stirmeVe˙ Makina Tasarımı 225 Esra Nur Yılmaz, Adnan Ak- Kargo Hizmetleri Sunan Bir Firmada Yapısal E¸sitlikModellemesi 101 tepe, S¨uleymanErs¨oz Ile˙ M¨u¸steriMemnuniyeti Analizi Ve B¨olgeselBir Uygulama 151 Pınar Erdo˘gan,G¨ulserK¨oksal, Kategorik Yanıta Sahip Tasarım Parametresi Eniyilemesi I¸cinYeni˙ 75 Leman Esra Dolgun Bir Metot 26 Dilara Yılmaz Katıla¸smanın Geometri Tabanlı Matematik Modellemesinin 63 Karma¸sıkD¨ok¨umKesitlerine Uygulanması 51 Can Y¨ukselen, B¨ulent Kayıp Maliyet Y¨onetimSistemlerinin Tasarımı 37 Durmu¸so˘glu 136 Serdar Soysal, Berna Dengiz, Kaynak Kısıtlı C¸ok-modlu C¸oklu-stokastik Proje C¸izelgeleme 71 Kumru Didem Atalay Problemi I¸cinTavlama˙ Benzetimi Algoritması 253 Hakan Ak, Burak Pa¸c Kazanım-yitim Seviyeleri Ve Dijital Reklamcılı˘gaDayalı Satı¸s Ile˙ 62 Un¨uTahmin¨ Eden Bir Stokastik Dinamik Model 118 Beste Akba¸s,Selin Kocaman Kırsal Kesim Elektrifikasyonu I¸cin˙ Sabit Ve De˘gi¸sken Maliyetli 79 Tesislerin D¨uzlemselYer Se¸cimiProblemi 127 Duygu Fındık Co¸skun¸cay, Nur- Ki¸silik Ozelliklerinin¨ Bilgisayar Destekli Etkile¸simKalitesine Etk- 101 can Alkı¸s isinin Yapısal E¸sitlikModeli Ile˙ Ara¸stırılması 138 Ibrahim˙ Ethem Tarhan Ki¸siselVerilerin Korunması Kanunu Ve Uygulaması 94 116 Levent Eri¸skin Konum Parametrelerinin Bootstrap Tahminleri Ile˙ Ili¸skiliVaryasy-˙ 100 ona Ampirik Bir Bakı¸s 137 Meltem Peker Konutlarda Talep Tarafı Katılımının Esnekli˘giniDe˘gerlendirmek 80 I¸cinG¨urb¨uzEniyileme˙ Yakla¸sımı 312 Z¨ulfiye Erdo˘gan, Serkan Al- Kredi Riski Tahmini I¸cin˙ Karar A˘gacıAlgoritmalarının Perfor- 65 tunta¸s,T¨urkay Dereli manslarının De˘gerlendirilmesi 50 Dr. C¸etin Onder¨ Incekara˙ K¨ureselDo˘galGaz Talep Projeksiyonu 65 285 Ay¸seCeyda Ba¸sar, Kumru Di- K¨ureselSalgının C¸evrimi¸ciGıda Alı¸sveri¸si Uzerindeki¨ Etkilerinin 20 dem Atalay, Feride Bahar I¸sın Ara¸stırılması 171 Koray Altun Kurumsal Inovasyon˙ Y¨onetiminde Performans De˘gerlendirme: 101 Yeni Bir B¨ut¨unle¸sikPerformans De˘gerlendirmeYakla¸sımı 61 Zeynep Simge Sedef, Rey- Lc Waikiki’deki Kız C¸ocuk Ur¨unleri¨ I¸cinOptimizasyon˙ Tabanlı 108 han G¨o¸c, Zilan Timur, Fiyatlandırma Ve Indirim˙ Planlama Zeynep Apari, Fadime Uney-¨ y¨uksektepe 268 Burak C¸avdaro˘glu, Tankut Lig Usul¨u Spor Turnuvalarında Dinlenme S¨uresi Problemleri: 82 Atan Varyasyonlar, Kombinatoryal Ozellikler¨ Ve Algoritmalar 283 Ioannis Panapakidis, Georgios Load Forecasting In Deregulated Markets: Current Approaches 51 Gousis, Nikolaos Koltsaklis And Future Trends 282 Aydın Fırat, Osman C¸aylı Makine O˘grenmesi¨ Ile˙ Sirk¨ulasyon Tahmini 61 298 Do˘ga Alemdar, Serhat Atik, Makine O˘grenmesi¨ Ve Metasezgisel Yakla¸sımlar Ile˙ Radyo 95 Lal Akın, R¨uya Uncu S¸ebekeleri Optimizasyonu 300 Ay¸caG¨uven,Bet¨ulYa˘gmahan Makine O˘grenmesiY¨ontemleri¨ Ile˙ Hava Kirlili˘giTahmini 62

129 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

198 Nilay Ay, Mehmet Orcun Yal- Makine O˘grenmesiY¨ontemleriKullanarak¨ M¨u¸steri Tahsilatı Tah- 47 cin mini 255 Ezgi Zehra Kadız, Burak Pa¸c Maksimum Ufuk Sonu Kurulu Yenilenebilir Enerji Kapasitesi I¸cin˙ 39 Planlama Te¸svikleri 182 Mehmet S¸irin Artan, Ismail˙ Markov Zincirlerinin Tren Gecikmelerine Uyarlanması Ve Markov 118 S¸ahin Matrisleri I¸cin˙ Istatistiksel˙ Testler 231 Merve Uzuner S¸ahin, Orhan Memetik Algoritma Ile˙ Tamir Edilebilir Yedek Bile¸senTahsis Prob- 65 Dengiz, Berna Dengiz leminin Eniyilemesi 181 Elif Konyar, Mustafa Baydo˘gan Meta-¨o˘grenme Uzantısı Ile˙ R¨uzgar G¨u¸c E˘grisi Modellerini 112 Geli¸stirmek I¸cin˙ Sayısal Hava Tahminlerini (nwp) Birle¸stirme Stratejileri 233 C¸i˘gdem Karademir, Necati Mixed Pickup And Delivery Vehicle Routing Problem With Time 81 Aras, Umit¨ Bilge Windows, Shifts And Meal Breaks 130 Saliha Karadayı Usta Moda End¨ustrisindeYapay Zeka Uygulamaları 34 76 Ilker Birbil, Ozg¨urMartin,¨ Fi- Model Kurma Yakla¸sımıylaG¨urb¨uzVe Hızlı Rassal Bayır Ini¸si˙ 20 gen Oztoprak¨ Topkaya 98 Zeynep Hasg¨ul, Nezihe Nazlı Modeling Antibiotic Resistance In Turkey With System Dynamics 112 G¨ul,Ebru Ge¸cici Approach 160 Ozge¨ Sahin, Feyyaz S¸ent¨urk, Modeling The Pharmacodynamics Of Nandrolone Doping Drug 34 Yaman Barlas, Hakan Ya¸sarcan And Implications For Anti-Doping Testing 199 Fatma Pakdil, Steve Muchiri, Monitoring Length Of Stay And Readmissions Of Total Joint Re- 86 Nasibeh Azadeh-fard placement Patients: An Analysis Using Statistical Process Control 170 Huthifa Kullab, Talha Al Monthly Logistics Planning For Salem Trading Company In Doha, 52 Mulqı, Ali Almsadi, Raed Qatar Abousaleh, Ilayda Ulku 42 Ozkavukcu¨ O˘guz, Ulfet¨ Ay- Muhasebe B¨ol¨um¨undeYalın D¨on¨u¸s¨um 36 demir, B¨ulentDurmu¸so˘glu 30 Yuval Emek, Shay Kutten, Multicast Communications With Varying Bandwidth Constraints 49 Mordohay Salom, Shmuel Zaks 23 Mir Ehsan Hesam Sadati, Multi-Depot Green Vehicle Routing Problem 14 B¨ulentC¸atay 214 Nihal Berktas, Ignacio Gross- Multi-Stage Project Team Formation With Endogenous Uncer- 93 mann tainty 32 Merve Kadan, Halenur S¸ahin, Multi-Vehicle Debris Removal Problem 107 Ali Irfan˙ Mahmuto˘gulları 179 Hande K¨u¸c¨ukaydın, Necati M¨u¸steriTercihlerini G¨ozetenFarklı T¨urTesisler I¸cinBir˙ A¸samalı 68 Aras Kapsama Yer Se¸cimiProblemi 80 Seda K¨ose M¨u¸steri Tiplerine G¨ore Mevcut Ur¨unFiyatlama¨ Stratejilerinin 116 Geli¸stirilmesiVe Kar Maksimizasyonuna Etkilerinin Incelenmesi-˙ Bir Banka Orne˘gi¨ 43 Burak C¸elik, Barı¸sTan, Justus New Product Introductions With Selection Of Unique And Com- 117 Arne Schwarz mon Features In Monopoly Markets 215 Salih Ta¸sdemir,Diclehan Tez- Nokta Hava Savunma Sistemlerinin Konu¸sYeri Se¸cimi I¸cinC¸ok˙ 32 caner Ozt¨urk¨ Kriterli Yakla¸sımlar 206 Yusup Allyyev, Zulfiye Nonlinear Approach To The Cramer-lundberg Risk Model 119 Hanalio˘glu,Tahir Hanalıo˘glu (cramer-lundberg Risk Modeline Ili¸skin˙ Do˘grusal Olmayan Yakla¸sım) 279 G¨ulnazBoruzanlı Ekinci, Csilla On The Equality Of Domination Number And 2-Domination 38 Bujtas Number 185 Yaman Kindap, Arman Boyacı On The Estimation Of Uncertainty Of The Views In Black- 92 Litterman Model 5 Songul Cinaroglu Oncology Services Efficiency: An Application Of Bootstrapped 73 Dea 173 Ethem C¸anako˘glu, Ibrahim Oneri¨ Sistemlerinde Bireysel Ve Topluluk C¸e¸sitlili˘gininArtırılması 68 Muter, Tevfik Aytekin 73 Zehra Eksi-altay Optimal Convergence Trading With Unobservable Pricing Errors 26 197 Mert G¨urel Optimal Hospital Admission Control Of Two Multi-Server Loss 105 Queues In Series 201 Mahmut Tutam Optimization Of A Traditional Order-Picking Warehouse Design 84 With Collaborative Robots

130 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

248 Lukas Dvoracek, Martin Horak Optimization Of Low-Power Charging Stations For Electric Vehi- 51 cles Installed In Existing Car Parks As A Solution For The Lack Of Private Charging Points In The City 144 Tarkan Temiz¨oz, Mustafa Orneklere-ba˘glıMalıyet-duyarlı¨ O˘grenmeye¨ Karma-tamsayılı Do- 34 Baydo˘gan,Mert Y¨uksekg¨on¨ul grusal Programlama Yakla¸sımı 62 Burak Ero˘glu,Haluk Yener Pairs Trading With Wavelet Transforms And A Comparison With 26 Respect To Random Selection 239 Pınar S¸avlı, Ahsen Korkmazer, Pandemi D¨onemindeServis Ara¸cları Rota Optimizasyonu 56 G¨ok¸ce G¨ul G¨ok¸ceo˘glu, Erkan K¨ose 287 U. Mahir Yıldırım, Zehra Periyodik Bakımlı Sıra Ba˘gımlı Hazırlık S¨ureli Tek Makine 23 D¨uzgit C¸izelgeleme Problemi 33 Selin Sara¸c,Melik Koyuncu Poisson Karma Da˘gılım Yakla¸sımınınSa˘glıkSistemlerinde Uygu- 73 lanması: Grip Vakaları Analizi-norve¸c Orne˘gi¨ 241 Murat Levent Demircan Portf¨oySe¸cimi Kararlarında K¨ureselBulanık K¨umelerin Capm 19 Modeline Uygulanması 276 Tu˘gberk Tun¸cinan, Necati Price And Quantity Optimization In Multiple Retailer Systems 117 Aras, Refik G¨ull¨u 70 Zeynep G¨ok¸ce I¸slier,˙ Refik Pricing In Priority Service With Correlated Strategic Customers 81 G¨ull¨u 204 Meliha Melis Sipahi, Derya Qfd Implementation For An Automobile Parts Supplier To En- 114 Demir, Hilal Demir, S¸evval hance Customer Satisfaction K¨u¸c¨ukkıray, Zeynep Gergin 119 Lukas Sablica Random Sampling From The Watson Distribution 55 35 Burak Kocuk Rank Kısıtı I¸cerenEniyileme˙ Problemlerinin Dı¸sb¨ukeyle¸stirilmesi 15 Ile˙ Ilgili˙ Bazı Yeni Sonu¸clar 105 Bora Kat Renewable Energy Transition In The Turkish Power Sector: A 23 High-Resolution Generation Expansion Planning Model 163 Caner Canyakmaz, S¨uleyman Risk Management Through Financial Hedging In Inventory Sys- 104 Ozekici,¨ Fikri Karaesmen tems With Stochastic Price Processes 240 Bet¨ul Necibe G¨uzel, Sinan Robotik H¨ucrelerdeRobot Hızı Ve Makine I¸slemS¨uresiKontrol¨u˙ 22 G¨urel,Hakan G¨ultekin Ile˙ Enerji Tasarruflu C¸izelgeleme 110 Furkan Erdem, Taner Bilgi¸c R¨otar Yayılımı Ve Havayolu Operasyonlarına Etkileri 58 117 Ahmet Acar R¨uzgar Ve G¨une¸sinS¸ebekeye Entegrasyonu I¸cinSekt¨orE¸sle¸stirme˙ 24 125 Ece C¸i˘gdemKarakoyun, Harun Saatlik Taahh¨utKararlarının R¨uzgˆarEnerjisi Ureticilerinin¨ Kˆarlılı˘gı 79 Avcı, Selin Kocaman, Emre Uzerindeki¨ Etkisi Nadar 153 Ay¸se Kocabıyıko˘glu, Burak Sabırlı M¨u¸sterilerle Aralıklı Paketleme: Fiyatlandırma Ve Sıklık 41 G¨okg¨ur,Kemal Berkay T¨uz¨un Kararlarının Gelire Etkisi 296 Sera Erbi¸cer,Yeliz Buruk S¸ahin Sa˘glıkSekt¨or¨u I¸cinYeni˙ Bir Karar Destek Sistemi 111 319 Mehmet Kulu, Alper D¨oyen Satı¸s B¨olgesiTasarımı Ve Eczane Ziyaret Planlaması: Bir Ila¸c˙ 45 Sekt¨or¨uUygulaması 148 Beg¨umErol, T¨ulin Inkaya˙ Satı¸s Ve Talep Tahmini I¸cin˙ Derin O˘grenmeTabanlı¨ Transfer 35 O˘grenmeYakla¸sımı¨ 68 Elif Saglam Savunma Sanayi Projelerinde Proje Ba¸sarısını Etkileyen Kriterler 95 Uzerine¨ 302 Zeynep Unutulmaz Savunma Sanayi Sekt¨or¨unde Kalite Belgelerinin Etkisinin 114 Ara¸stırılması 93 Banu Kabakulak, Caner Sayısal Ileti¸simSistemlerinde˙ C¸ift-taraflı C¸izge Tasarımı I¸cinBir˙ 82 Ta¸skın,Ali Emre Pusane Dal-kesi Algoritması 54 Batuhan C¸elik, Serhat G¨ul, Scheduling Surgeries For Operating Rooms Working Based On 60 Melih C¸elik Parallel Processing Principle 324 Emrah K¨oksalmı¸s Scientometric Review Of Crew Scheduling Studies 94 100 Canan Ba¸sak Aybirdi, Babak Selection Of Electric Vehicle Charging Station Locations With 44 Daneshvar Rouyendegh (b Ahp Integrated Vikor And Topsis: Case Study In Metu Ankara Erdebilli), Tahir Hanalıo˘glu Campus 122 Ozge¨ Sipahi, Mehmet Onur Ol- Sendika Ve I¸sverenArasında˙ Rubınsteın Pazarlık Oyunu Ile˙ Toplu 108 gun I¸sS¨ozle¸smesiYapılması,˙ Bir Fabrika Orne˘gi¨ 101 Barı¸s Yıldız, Martin Savels- Service And Capacity Planning In Crowd-Sourced Delivery 55 bergh

131 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

217 Nur Bengi Erdem, Adnan Ak- Servperf Modeli Ile˙ Kurs Hizmetlerinin Kalitesini Ol¸cmeye¨ Y¨onelik 86 tepe, S¨uleymanErs¨oz Bir Uygulama 314 Merve G¨uler, G¨ul¸cin Siber G¨uvenlikStrateji Se¸cimi 110 B¨uy¨uk¨ozkan 152 Esra G¨okbayrak, Enis Kayı¸s Single Item Periodic Review Inventory Control With Sales Depen- 25 dent Stochastic Return Flows 165 Zeynel Abidin C¸il, Damla Sıra-ba˘gımlıHazırlık Zamanlı Montaj Hattı Dengeleme Problemi 63 Kızılay I¸cinBir˙ Kısıt Programlama Modeli 154 Mert Edalı Sistem Dinami˘giModellerinin Adaptif S¸ekilde E˘gitilenRastsal Or- 116 man Metamodelleri Ile˙ Or¨unt¨uOdaklı¨ Analizi 203 Gozde Yurtdas, Reda Alhajj Smart Education System 86 134 Mert Edalı, Muhammed Emre Sosyal A˘glarda Etki Maksimizasyonu: Karar De˘gi¸smeli Tamsayı 115 Keskin, Ebru Ge¸cici, Mehmet Programlama Yakla¸sımı G¨uray G¨uler 292 G¨ul¸sahAk¸cakır,Kuban Altınel, Sosyal A˘glarda Fikir Dinamiklerinin Etmen Tabanlı Modellenmesi 102 G¨onen¸cY¨ucel 246 Osman C¸aylı Spor Salonunda Spor Aletlerinin Kullanım Tahminlemesi 113 281 Ozge¨ Karanfil, S¸anser G¨uz, Stakeholder Effect In The Formation Of Policy/ Practice Guide- 33 Orkun Irsoy,˙ Mahdi Hashemian lines: An Experimental Study For Medical Screening 242 Emrah Ahi, Levent G¨untay Statistical Arbitrage In Sovereign Bond Markets: A Cross-Country 91 Analysis 212 Esra C¸aylı, Ilker˙ S¸ahin, Yasin Stok Tahsis-sipari¸sTerminleme C¸er¸cevesi 53 Ya¸sar, Said Ahmet Can, Ahmet G¨unen¸c,Nurhan Cenkmen 53 Nur C¸avdaro˘glu, M¨ur¨uvvet Stokastik Talep Altındaki Ikameler˙ I¸cin˙ C¸oklu Fiyatlandırma 39 Ilknur˙ B¨uy¨ukboyacı Hanay Kararlarının Deneysel Analizi 176 Esra A˘gca Aktun¸c, Ramazan Store-Based Merchandise Testing For A Fashion Retail Company 88 Arkan 313 Ay¸seg¨ulAltın Kayhan, H¨useyin Su Altı Kablosuz Algılayıcı A˘glarda Enerjisi T¨ukenen Sens¨orSayısı 28 U˘gur Yıldız, Ceylan Aydın, Temelli A˘g Omr¨uEn¨ Iyilemesi˙ Yi˘gitAnı¸s 260 Selen Kul¨up, Ezgi Ozcan,¨ Sun-set Emprime’de De˘gerAkı¸sHaritalama Y¨ontemi Ile˙ Bir Yalın 114 Mehmet Vural, Berk Hayta, Uygulama Duygun Fatih Demirel 20 Barı¸sTan, Siamak Khayyati Supervised Learning Based Analysis Of Queueing Network Models 92 Of Production Systems 263 Berna S¸im¸sek, Abdurrahman Supply Chain Network Design: Vehicle Route Optimization Model 54 Yılmaz, Merve Tuncel, Beyza With Demand Forecasting From Source To Retail Branches Ozdemirli,¨ Necati Aras 81 Erdi Dasdemir, Diclehan Tez- S¨urekliArazide Hareket Modellemesi Ile˙ Insansız˙ Hava Ara¸cları 32 caner Ozt¨urk,Murat¨ K¨oksalan I¸cinC¸ok˙ Ama¸clıRotalama 84 Meryem Merve Dereli, Mehmet Tank C¸izelgelemeli Ekonomik Obek¨ B¨uy¨ukl¨u˘g¨uBelirleme Prob- 69 Onal¨ lemi 207 Fatma Ersoy, Diclehan Tez- Ta¸sımaMaliyeti Ve Maksimum Etkiyi Minimize Eden Yarı-istenen 17 caner Ozt¨urk¨ Tesis Yer Se¸cimiProblemi 142 Irem˙ Sultan Hast¨urk, Dilek Ta¸sıma S¨urelerine Duyarlı Tarifeli Gemi C¸izelgeleme Problemi 42 T¨uz¨unAksu, Semih Yal¸cında˘g, Ve Konteyner Rotalama Problemi I¸cin˙ B¨ut¨unle¸sik Bir C¸¨oz¨um Ece Aksen, Aleyna G¨ursoy, Y¨ontemi Semih Bektir 264 G¨ozde Can Atasagun, Ismail˙ Tek Tesisli B¨ut¨unle¸sik Uretim¨ Ve Da˘gıtımC¸izelgeleme Problemi: 83 Karao˘glan De˘gi¸sken Kom¸suArama Algoritması 259 Ay¸se Cilacı Tombu¸s, Onder¨ The Affect Of Covid-19 Pandemic On The University Preferences 75 Tombu¸s,Abbas D¨undar Of Applicants In Turkey 108 Parinaz Toufani, Emre Nadar, The Benefit Of Transforming Cascade Hydropower Stations Into 79 Selin Kocaman Pumped Hydro Energy Storage Systems 158 Sema C¸¨omez, Ozge¨ Karanfil, The Body Water Game: A Dynamic Simulator Of Disorders Of 33 Mahdi Hashemian The Body Water Homeostasis For Medical Education 175 Steffany Atieno Oludo, The Influence Of Supply Chain Management Practices On Oper- 53 G¨ozdemDural-sel¸cuk ational Performance And Customer Development In Startups

132 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

159 G¨ok¸cenBayram Trafik Yo˘gunlu˘gunun Neden Oldu˘gu Kayıpların Ve Zararların 91 Azaltılmasında Yapay Zeka Ve Y¨oneylemUygulamaları 25 Eda C¸abuk Transportation Planning For A Retail Depot Aiming To Minimize 42 Total Tour Cost In A Multi-Tour Vehicle Routing Problem; A Model And A Heuristic Solution Approach. 31 Burak G¨okg¨ur,Sel¸cukKarabatı T¨uketiciler Tarafından Stoklanabilir Bir Ur¨un¨un¨ Rassal Fiyat- 54 landırılması 164 S¸eyma Nur Sena Erarslan, Turkish Spam E-Mail Prediction Via Data Classification 100 Yunus D¨o¸s, Burak Ha¸sıcı, Ba¸sak C¸olak, Fadime Uney-¨ y¨uksektepe 109 Gonca C¸etinkaya Ero˘glu, T¨urkiye Ve Ab Ulkelerinin¨ Covid-19’ A Kar¸sı Etkinli˘gininVeri 98 Hasan Bal Zarflama Analizi Ile˙ Kar¸sıla¸stırılması 83 Aleyna Yıldırım, Ece G¨ulen¸c, T¨urkiye’de Ye¸silUla¸sımınVe Zaman Tasarrufunun Arttırılmasına 84 Yaren C¸a˘glar, Bahar Yal¸cın Ili¸skin˙ Kısa Mesafeli U¸cu¸sların Y¨uksek Hızlı Tren Ile˙ Ikame˙ Edilmesi 290 Mehmet Ali Ta¸s, Esra C¸akır, T¨urkiye’deki Limanların C¸evresel S¨urd¨ur¨ulebilirlik Perfor- 19 Ziya Ulukan manslarının Bulanık C¸ok Kriterli Karar Verme Metodu Ile˙ De˘gerlendirilmesi 40 Ilker Topcu, F¨usun Ulengin,¨ Ulkelerin¨ Covıd-19 Pandemisine Kar¸sıM¨ucadeledekiEtkinli˘gi 89 Emel Aktas, Eda Helin G¨unde¸s 200 Wolfgang H¨ormann Universal Random Variate Generation Using ”Runuran” 55 133 Mehmet Ula¸s Koyuncuo˘glu, Uretim¨ Hatlarında Kar Maksimizasyonu Amacıyla Optimum Tam- 63 Leyla Demir pon Stok Da˘gılımı I¸cinKom¸sulukArama˙ Tabanlı Melez Bir Algo- ritma 229 Sinem Ozkan,¨ Onder¨ Bulut Uretim¨ Hazırlık maliyetli Sto˘ga-¨uretimSistemlerinin Kontrol¨u 67 167 Dilara S¨onmez, Alper S¸en, Ur¨un¨ Ikamesi˙ Ve Uretim¨ Karma¸sıklı˘gıMaliyeti G¨ozeten Ur¨unGamı¨ 41 Sava¸sDayanık Planlanması 191 Murat Ye˘gin, El¸cin Kentel, Veri Zarflama Analizi Ile˙ T¨urkiye’de Ta¸skınRiskli Alanların Belir- 32 G¨ul¸sahKarakaya, Erhan Demir lenmesi 114 Ahmet Y¨ukselt¨urk,Serpil Sayın Weight Set Characterization Of Chebyshev Distance Scalarization 17 Method For Multiobjective Integer Optimization Problem 323 G¨ul¸sah Han¸cerlio˘gulları What Impacts Using Telemedicine During Covıd-19 Pandemic? 108 K¨oksalmı¸s An Integrated Theoretical Model 22 Recep Yi˘git Yalın D¨on¨u¸s¨umdeLiderlik 36 245 Ibrahim˙ Ba¸sar, Ay¸se Ceyda Yapay O˘grenmeninE˘gitim¨ Uzerindeki¨ Etkileri Uzerine¨ Bir C¸alı¸sma 48 Ba¸sar 67 Mustafa Ceylan, Erdal Aydemir Yeni Bir S¨urd¨ur¨ulebilirEnvanter Modeli Onerisi:¨ Kusurlu Ur¨un¨ 24 Durumu 269 G¨ul¸cin Din¸c Yal¸cın, Hilal Yeni Kısıtlar Altında Turist Gezi Tasarım Problemi 83 Malta, Seher Saylık 277 Yavuz Gunalay Yeni Ve Revizyonlu Uretimin¨ Beraber Yapıldı˘gıBir Imalathanede˙ 25 Ur¨unBaz-stok¨ Seviyelerinin Eniyilenmesi 49 Rahmi Baki Yenilenebilir Enerji Alternatiflerinin De˘gerlendirilmesi I¸cinBulanık˙ 97 Copras Tekni˘gineDayalı Bir Yakla¸sım 232 Ay¸senurYurtsever, Berna Den- Yenilenebilir Enerji Garantisini Dikkate Alan S¸ebeke Planlaması 66 giz, Bur¸cin C¸akır Erdener, I¸cinMatematiksel˙ Bir Model Onerisi¨ Ismail˙ Karao˘glan 274 Mine Isik, Ozay Ozaydin, S¸ule Yenilenebilir Enerji Kaynak Kullanımının Ulke¨ Refahı Uzerindeki¨ 67 Onsel¨ Ekici, Ilker Topcu Etkisinin Bayes A˘gYakla¸sımı Ile˙ Analizi 301 Ezgi Polat, Mehmet Yasin Yenilenebilir Enerji Santralleri I¸cinPiyasa˙ Teklif Optimizasyonu 21 Uluku¸s,Mehmet G¨uray G¨uler 149 Mehmet Ali Ta¸s,Serap Akcan Ye¸silTedarik¸ciSe¸cimiUygulamaları: Bir Literat¨urTaraması 90 157 G¨ulcanPetri¸cli, T¨ulin Inkaya,˙ Ye¸sil Vatanda¸s Profillerinin Sosyo-demografik, Psikolojik Ve 77 G¨ulEmel Davranı¸ssal De˘gi¸skenler Kullanılarak Veri Madencili˘giY¨ontemleri Ile˙ Ara¸stırılması 123 Hande Oztop¨ Zaman Pencereli A¸cıkAra¸cRotalama Problemi I¸cinBir˙ Model 69 Onerisi¨ 156 S¸ifanur C¸elik, Ozlem¨ C¸avu¸s Zamana Ba˘glıRassal Yolculuk S¨ureli Oryantiring Problemi 93

133 / 134 YA/EM 2021 40. Y¨oneylemAra¸stırması/ End¨ustriM¨uhendisli˘giKongresi 5-7 Temmuz, Istanbul˙

5.1 Kongre Istatistikleri˙

Toplam Bildiri Sayısı: 313

Konularına G¨oreBildiri Sayıları

Konu Bildiri Sayısı Eniyileme (S¨urekli/Kesikli/Global/Do˘grusal/Do˘grusalolmayan/Stokastik Eniyileme) 30 C¸ok Ama¸clı/Ol¸c¨utl¨uKarar¨ Verme 23 Yapay O˘grenme¨ 21 Ara¸cRotalama 20 Veri Analizi, Veri Madencili˘gi 16 Tedarik Zinciri Y¨onetimi 14 Lojistik 14 C¸izelgeleme 14 Enerji Y¨onetimi 14 Sa˘glıkSistemleri 12 Uretim¨ Y¨onetimi 12 Kalite Y¨onetimi 9 Sezgiseller 9 YAEM Uygulamaları 8 Envanter Y¨onetimi 8 Imalat˙ Sistemleri 7 Gelir Y¨onetimi 7 Sistem Dinami˘gi 7 Finans M¨uhendisli˘gi 6 Benzetim 6 Servis Sistemleri 6 Sa˘glıksistemleri uygulamaları 5 Rassal S¨ure¸cler 5 Finansal Modelleme 4 Afet Y¨onetimi 4 Bulanık Mantık 4 S¨urd¨urebilirlik 3 Bakım Y¨onetimi 3 Olasılık, Istatistik˙ 3 Belirsizlik altında YAEM 3 End¨ustri4.0 2 Risk Analizi 2 Karar Destek Sistemleri 2 Davranı¸ssal Y¨oneylemAra¸stırması 2 Askeri Harekat Analizi 1 Tarım/Gıda De˘gerZincirleri 1 I¸sSa˘glı˘gıve˙ G¨uvenli˘gi 1 Ba¸sarım Y¨onetimi 1 Karar Analizi 1 G¨uvenilirlik 1 Insani˙ Yardım Lojisti˘gi 1 E˘gitimdey¨oneylemara¸stırması 1

134 / 134