D 10 VI D 1.V

La Bresse D 1.

D 34

D 13b D 486

D 40

t h c

e F F

a

L

Wildenstein

D 40 III D 18bis

D 27

Soultzmatt

D 13b

Réserve Réserve D 18 D 143 D 27 biologique biologique Linthal dirigée dirigée L de de Guebwiller a L a u c h D 40 D 5 D 43 Ventron

D 430 D 430 D 430

Kruth D

Buhl L a L a u D 43 c h

D 83 D 430 Bergholtz

D 431 L’ À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas D 3bis Guebwiller La D 5.II La SUR LES TRACES DE LA GRANDE GUERRERimbach-près- a uc h Guebwiller L a L BL Auf den Spuren des Ersten Weltkrieges D 429 38,9 km - 788 m D 89 On the trail of the Great War 540 In de sporen van de Eerste Wereldoorlog D 430

Fellering

L a T Sens du circuit / Richtung des Tour / Direction h h c u a e e b r of trail / Rijrichting Soultz-Haut-Rhin 2a L e S Route / Straße / Road / Verharde weg Bussang 3 N 66 Urbès Voie à circulation restreinte / Straße mit eingeschränktem Verkehr / Restricted access 3 D 13BIX Husseren-Wesserling road / Weg met beperkt verkeer

Storckensohn Parcours cyclables en site propre/ Radweg im Gelände / Separate cycle track / Fietspad

Bandes cyclables / RadwegWuenheim auf der Straße / Goldbach-Altenbach Col Amic Saint-Amarin (828 m.) Cycle lanes / Fietsstroo D 83 D 13bis8 EuroVelo 5 Véloroute du vignoble d’Alsace Départ du circuit / Start der Tour / Start of trail / Vertrekpunt

Hartmannswiller

Moosch D 13 BVI

D 44

0 N 66

D 90

D 431 Willer-sur-Thur

D 19

D 5.III

Bitschwiller- D 51 Rimbach-près- lès-Thann D 5 Masevaux

Steinbach D 14bIV

D 14bIII

D 466 D 35 Thann D 19 Cernay u r L a T h D 2

Wegscheid Vieux-Thann Bourbach-le- N 66 Kirchberg Haut 0 500 m

Leimbach D 103

Rammersmatt

L L

a

D o lle r D 37 Niederbruck

Roderen D 83 LONDRES (UK) Aspach-le-Haut Dénivelé important / Groß Hohenunterschied / SAARBRUCKEN (DE) Masevaux PFALZ High heightBourbach-le- difference / Grote hoogtemeters

Bas D 34 I m 1000 StrasbourgBAS-RHIN Riervescemont 659 800 D 35 BADEN-BADEN Michelbach D 19 Aspach-le-Bas SCHWARZWALD (D) Lamadeleine- 600 175 175 Val-des-Anges LORRAINE 400 D D 24 200 plan d'eau km D 110 Lauw de Michelbach 0 5 10D 466 15 20 25 30 35 Cernay Goldbach-Altenbach Cernay Schweighouse- Cernay Fribourg (DE) D 55 D 20 Thann HAUT-RHIN

D 466 D 51 D 14BII BASEL (CH) BRINDISI (IT) D 2

D 55 D 34 o m toise La C Mortzwiller La D A 36 o l l e e D 51 r tois 2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 1/6 SUR LES TRACES DE LA GRANDE GUERRE BL Auf den Spuren des Ersten Weltkrieges On the trail of the Great War 540 In de sporen van de Eerste Wereldoorlog

Témoin des combats acharnés de la Première Guerre Mondiale, l’Alsace et la région Alsace and the region of Thann-Cernay were the theatre of bitter battles during the de Thann-Cernay présentent de nombreux ouvrages et sites qui rendent hommage aux First World War. Today, a number of structures and sites pay homage to the brave soldiers valeureux combattants de la Grande Guerre et que les plus sportifs pourront découvrir grâce of the Great War and can be explored by more athletic cyclists via this circuit that runs over à ce circuit qui emprunte les crêtes vosgiennes. the peaks of the Vosges Mountains.

Im Elsass und im Gebiet rund um die Gemeinden Thann und Cernay fanden im Ersten De Elzas en de omgeving van Thann-Cernay zijn ooggetuigen van gruwelijke gevechten Weltkrieg erbitterte Kämpfe statt. Hiervon zeugen zahlreiche Bauwerke und Gedenkstätten uit de Eerste Wereldoorlog. Talloze verdedigingswerken en herdenkingsplaatsen bewijzen de für die gefallenen Soldaten. Zu diesen Zeugnissen führt Sie die sehr anspruchsvolle Route, eer aan de moedige strijders die er het leven lieten. Deze tocht voor getrainde kuiten leidt die auf dem Vogesengrat verläuft. langs de de belangrijkste plaatsen die zich op de bergkammen van de Vogezen bevinden.

LE PARCOURS / DER WEG / THE ROUTE / DE ROUTE

Localités Orte / Towns / Gemeentes • Cernay ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Uffholtz ◆ ◆ ◆ ◆ Wattwiller ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Goldbach Altenbach ◆ ◆ ◆ ◆ Willer sur Thur ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Bitschwiller les Thann ◆ ◆ ◆ ◆ Thann ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Vieux Thann ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Localités Orte / Towns / Gemeentes Cernay ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Uffholtz ◆ ◆ Wattwiller ◆ ◆ Goldbach Altenbach ◆ ◆ Willer sur Thur ◆ ◆ ◆ Bitschwiller les Thann ◆ Thann ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Vieux Thann ◆ ◆ ◆

2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 2/6 SUR LES TRACES DE LA GRANDE GUERRE BL Auf den Spuren des Ersten Weltkrieges On the trail of the Great War 540 In de sporen van de Eerste Wereldoorlog

LES SERVICES PAR COMMUNE / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE

Réparation de bicyclettes / Fahrrad-Reparatur / Camping (*,**,***,****=classement, T=tourisme, L=loisirs, période Musée / Museum Bicycle repairs / Fietsenmaker d’ouverture) / Campingplätze (*,**,***,**** =Einstufung, T=Tourismus, L=Freizeit, Öffnungszeiten) / Campsite (*,**,***,****=classif, T=tourism, L=leisure, opening season) / Camping Location de bicyclettes (route, VTC) / Fahrrad-Vermietung / Site patrimonial remarquable / Sehenswerte Kulturstätte / Bicycle hire (town & country bike) / Fietsenverhuur Aire de service pour camping-car / Gemischter Stellplatz für Camping/ Remarkable heritage site / Opmerkelijk erfgoed Cars (Service und Parkplatz) / Mixed campsite for campers-dormobiles Réparation et location de bicyclettes / Fahrrad Reparatur und (services + parking area) / Camperplaats (service- en parkeerplaatsen) Châteaux et fortifications / Burg - Befestigungsanlagen / Castle Vermietung / Bicycle repairs and hire / Fietsenmaker en Fietsenverhuur -Fortification / Kasteel - Vestingwerk Aire de stationnement pour camping-car / Wohnmobil Parkplatz / Campers-dormobiles parking area / Camperplaatsparkeerplaatsen VAE / e-Bike Vermietung / e-bike hire/ Elektrische fietsen huren Point de vue / Aussichtpunkt / Viewpoint / Uitzicht Restaurant

Guichet automatique bancaire / Geldautomat / Artisanat local / Lokal Handwerk / Cash dispenser / Geldautomaat Commerces alimentaires / Lebensmittel / Local craft / Plaatselijke ambachten Food shop / Lebensmittelgeschäft Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Station Site naturel ou archéologique remarquable / Sehenswerte • Salon de thé / Bistro-Cafe / Naturlandschaft oder archäologische Stätte / Remarkable natural or Bistro-café / Café archaeological site / Opmerkelijk natuurgebied of vindplaats Hôtel-restaurant avec garage à bicyclette (H=hôtel, H/R=hôtel- restaurant, *,**,***,****=class. officiel, ch=nbre de chambres) / Office de Tourisme / Verkehrsbüro / Piscine et lieux de baignade / Swimming pool Indoor swimming pool / Hotel-Restaurant mit Fahrradgarage (H: Hotel, H/R: Hotel-Restaurant, Tourist office / VVV Schwimmbad Hallenbad / Buitenbad Binnenbad *,**,***,****=offizielle Klassifizierung, ch=Zimmeranzahl / Hotel-restaurant with bicycle shed (h=hotel, h/r=hotel-restaurant, *,**,***,**** =official Label Plus Beau Détour de classif., ch=no. of rooms) / Hotel-restaurant met fietsenstalling Toilettes publiques / Öffentliche Toiletten / Public restroom / Openbare toiletten Chambre d’hôtes labéllisée / Gästezimmer mit label / Labeled Bed and Breakfast / B&B Aire de pique-nique / Picknickplätze / Parcs et jardins remarquables / Sehenswerte Parks und Gärten / Picnic area / Picknickplaatsen Remarkable parks and gardens / Opmerkelijke parken en tuinen Hébergement collectif (auberge de jeunesse, gîte d’étape, etc.) / Beherbergungs­vereine (Jugendherbergen, Etappenunterkünfte usw.) Point d’eau / Badeplätze / Parc de loisirs & animaliers / Tierpark Freizeitpark / (lits=Bettenanzahl) / Hostel-type accomodation (youth hostel, hikers' Bathing / Zwemmen toegestaan Animal park Leisure park / Dierenpark Recreatiepark hostels, etc.) (lits=no. of beds) / Groepsaccommodatie

OÙ SE LOGER ? / UNTERKÜNFTE / WHERE TO STAY ? / ACCOMMODATIE ■■UFFHOLTZ Chambres d’hôtes HÔTELS AVEC GARAGE À VÉLO Hôtel restaurant de Christine RASSER (+KITS DE RÉPARATION) 10 Chemin du Grand Ballon Hotel mit Fahrradgarage L’Auberge du Relais (Werkzeuge für kleine 35 rue de Soultz +33 (0)3 89 38 95 47 Reparaturen) +33 (0)3 89 75 56 19 +33 (0)7 71 62 03 29 Hotel with bicycle shed Christinerasser.jimdo.com (Tools for small repairs) www.aubergedurelais.fr Hotel met fietsenstalling ■ ■■VIEUX THANN (Reparatiekit) ■WATWILLER Ecolodge du Domaine du Hirtz Chambre et table d’hôtes de Solange SCHNEIDER ■■THANN Lieu dit Hirtzenstein +33 (0)3 89 81 00 00 67 Route de Cernay Hôtel Restaurant Au Floridor www.domaine-hirtz.com +33 (0)3 89 37 54 38 54 rue du Floridor +33 (0)6 23 78 21 03 +33 (0)3 89 37 09 52 www.le-manoir68.fr www.hotel-floridor.com CHAMBRES D’HÔTES LABÉLISÉES Hôtel Restaurant Au Parc Gästezimmer mit label 23 rue Kléber Labeled Bed and breakfast CAMPINGS CLASSÉS TOURISME +33 (0)3 89 37 37 47 B&B Campingplätze Einstufung www.alsacehotel.com Tourismus ■■UFFHOLTZ Campsite classif tourism Hôtel Restaurant Aux Sapins Camping 3 rue Jeanne d’Arc Chambres d’hôtes +33 (0)3 89 37 10 96 de Vincent BERNARD www.auxsapinshotel.fr 25 rue de Soultz ■■CERNAY Hôtel Restaurant Moschenross +33 (0)3 89 39 91 27 Camping Les Cigognes 42 rue du Général de Gaulle ■■GOLDBACH ALTENBACH 16 rue René Guibert +33 (0)3 89 37 00 86 +33 (0)3 89 75 56 97 www.moschenross.fr Chambres d’hôtes www.camping-les-cigognes.com de Jean-Christophe BEHRA ■■CERNAY 50 Hameau de Neuhouse ■■WATTWILLER Hôtel Restaurant +33 (0)3 89 38 97 10 Camping de Wattwiller L’Hostellerie d’Alsace www.vacancesenalsace.com Route des crêtes 68700 61 rue Poincaré Chambre d’hôtes de +33 (0)3 89 75 44 94 +33 (0)3 75 59 81 France FREY www.camping-wattwiller.com www.hostellerie-alsace.fr 7 rue Madame Sans Gêne +33 (0)3 89 38 15 30 +33 (0)6 50 17 20 67 www.grandballon.fr

2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 3/6 SUR LES TRACES DE LA GRANDE GUERRE BL Auf den Spuren des Ersten Weltkrieges On the trail of the Great War 540 In de sporen van de Eerste Wereldoorlog

OÙ MANGER ? / WO ESSEN? / WHERE TO EAT? / UIT ETEN? ■■CERNAY L’Hostellerie d’Alsace ■■WATTWILLER Ferme-auberge du Kohlschlag Restaurant de France La Spiga d’Oro 61 rue Poincaré Au Fin Gourmet Route du Col Amic 22 rue du Général de Gaulle 31 rue Poincaré +33 (0)3 89 75 59 81 22 rue du Général de Gaulle +33 (0)3 89 82 31 28 +33 (0)3 89 37 02 93 +33 (0)3 89 75 44 40 Pizzeria Papa Joe +33 (0)3 89 75 75 00 Le Willerhof Restaurant du Parc Au Parc des cigognes 14 Faubourg des Vosges Auberge du Hirtz 15 rue du Général Gallieni 23 rue Kléber 14 rue René Guibert +33 (0)3 89 75 64 44 Lieu-dit Hirtzenstein +33 (0)3 89 82 34 04 +33 (0)3 89 37 37 47 +33 (0)3 89 81 61 59 L’Ile Bourbon +33 (0)3 89 81 00 00 À la Couronne Le Caséus Chez Marianne 21 rue Clémenceau Caveau Le Flamma Stuwa 27 rue de la Grande Armée 100 rue de la Première Armée 4 rue Clémenceau +33 (0)6 95 18 43 67 11 rue de la Cantine +33 (0)3 89 82 34 01 +33 (0)3 89 37 10 68 +33 (0)3 89 75 42 49 ■■UFFHOLTZ +33 (0)3 89 39 76 83 ■■GOLDBACH ALTENBACH Le Moschenross La Suite Ferme-auberge du Molkenrain 42 rue du Général de Gaulle Da Giu’ Auberge de la Sapinière +33 (0)3 89 37 00 86 5 Faubourg de Colmar 41 rue de Soultz Route des Crêtes 15 hameau Blanschen +33 (0)3 89 38 95 53 +33 (0)3 89 74 88 51 +33 (0)3 89 81 17 66 Tél : 03 89 38 94 66 Rio Grande 23 Place de Lattre La Taverne Alsacienne Auberge du Relais ■■WILLER-SUR-THUR 41rue de Wittelsheim ■■BITSCHWILLER LES THANN +33 (0)3 89 37 55 18 35 rue de Soultz Ferme-auberge du Freundstein +33 (0)3 89 75 58 50 +33 (0)3 89 75 56 19 Aux saveurs du Thurtàl Brasserie Demi-Lune Route des Crêtes 1 Route Joffre 31 rue du Général de Gaulle L’Alsacien Gourmand +33 (0)3 89 82 31 63 19 rue du Maréchal Foch +33 (0)3 89 37 03 16 +33 (0)3 89 37 94 50 +33 (0)9 81 00 16 17 Le Valentino Crêperie Mélusine 12 rue du Rhin 38 rue de la Première Armée +33 (0)3 89 37 02 64 +33 (0)3 89 37 85 40 ■■THANN La Casa Russo 49 rue Gerthoffer Au Floridor +33 (0)3 89 74 31 69 54 rue du Floridor +33 (0)3 89 37 09 52 Le Mézé 10 rue Saint Jacques Au Petit Rangen +33 (0)3 89 37 90 45 8 rue de la Première Armée +33 (0)3 89 37 00 00 ■■VIEUX THANN Au Renard Pizzeria Paradiso Glacier Alba 58 rue du Général de Gaulle 96 Route de Mulhouse +33 (0)3 89 37 20 55 +33 (0)3 89 37 73 43 Aux Sapins Le Bloom 3 rue Jeanne d’Arc 49 Route de Cernay +33 (0)3 89 37 10 96 +33 (0)3 89 28 16 72 Caveau de l’Engelbourg 10 rue du Général de Gaulle +33 (0)3 89 37 20 21

SERVICES PAR COMMUNES / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE ■■THANN RÉPARATEURS DE VÉLOS LOCATION DE VÉLO ET VAE TOILETTES PUBLIQUES AIRES DE PIQUE-NIQUE Fahrrad-Reparatur e-Bike und Fahrrad-Vermietung Öffentliche Toiletten Picknickplätze Le long de la piste cyclable au Bicycle repairs e-bike and Bicycle hire Public washrooms Picnic area pied du vignoble du Rangen Fietsenmake Fietsenverhuur en Elektrische Openbare toiletten Picknickplaatsen (rue des Pierres) Parking du centre (en hauteur) ■ ■ ■ ■■CERNAY ■SAINT AMARIN ■CERNAY ■BITSCHWILLER LES THANN Faubourg des Vosges (entrée Culture Vélo Garage NEHR Vélo & Oxygen Cour de (Parking face Place de la fonderie de la ville par la vallée) avant le 12 rue du Laurier ZAI les Pins 80 rue Charles de Gaulle à l’église) Rue de la Carrière le long de rond-point +33 (0)3 89 38 45 45 +33 (0)3 89 38 72 48 ■■THANN la Thur ■■VIEUX-THANN E.Leclerc Sport et Loisirs ■■BITSCHWILLER Chemin de l’Allenborn 4 rue de Normandie Hôtel de Ville (Rue de la Bassin Schaeffer (bord de la +33 (0)3 89 83 83 83 Speck Sports première Armée) ■■CERNAY piste cyclable, long de la Thur) 77 rue des Vosges Place du Bungert Route de Cernay ■■VIEUX-THANN +33 (0)3 89 37 09 07 Parc des Rives de la Thur www.speck-sports.com ■■VIEUX THANN Parc du Grün (rue Georges Rissler) Lieu-Dit Roïplon (face au Cycle Mannheim restaurant le Bloom) 3B route de En face du 27 rue Charles de ■■GOLDBACH-ALTENBACH +33 (0)3 89 37 32 09 Gaulle Waldkappelle Rue des Chevreuils lieu dit de Auto Pôle Blondel la Vierge ■■WILLER-SUR-THUR 1 rue Josué Heilmann Rue d F7Altenbach sur la RD13 Près des étangs vers Goldbach +33 (0)3 89 38 69 38 Bis IX en direction d’Altenbach Chapelle St Nicolas Place des Tilleuls à la sortie du Aires aux bords de route village en direction du col Amic RD13 Bis VI

2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 4/6 SUR LES TRACES DE LA GRANDE GUERRE BL Auf den Spuren des Ersten Weltkrieges On the trail of the Great War 540 In de sporen van de Eerste Wereldoorlog

QUE VISITER ? / BESICHTIGUNGEN? / VISITS? / TE ZIEN? ■■CERNAY Clairière du Silberthal Die Gedenkstätte beherbergt ein Kultur- und ist Kunstwerken rund um das Thema Wasser Parc à cigognes / Storchenpark / Stork Park / +33 (0)3 67 11 74 49 Informationszentrum mit verschiedenen gewidmet. Ooievaarspark www.kalitroc.com Bereichen für Ausstellungen, Filmvorführungen, Partly set up in the workshop of the Rue Guibert Découvrez 1 000 ans d’activité minière : einem Dokumentationszentrum, einem former thermal spring water bottling factory, +33 (0)3 89 75 50 35 visite commentée de la mine St Nicolas Künstleratelier und einem Café. this contemporary art centre is a place for www.hautes-vosges-alsace.fr et circuits pédestres du patrimoine minier The oldest house in Uffholtz, built in artistic expression on the theme of water. Le centre de réintroduction des de surface. 1581, was used as a sanitary shelter by the Centrum voor hedendaagse kunst, cigognes de Cernay a été créé en 1978 pour Nehmen Sie Einblick in 1000 Jahre Germans during the First World War. It has gedeeltelijk gevestigd in de werkplaats van de contribuer à la protection de ces oiseaux en Bergbaugeschichte bei einer Führung been converted into a remembrance shelter. voormalige bronwaterbottelarij. Een plaats voie de disparition. durch die Grube Saint Nicolas und einem As a cultural and heritage centre focusing voor kunstzinnige expressie op het thema on history, memory and peace, it offers Das Zentrum für die Wiederansiedelung Erkundungsgang über das Bergwerksgelände. water. discovery areas, a friendly cafe, a temporary der Störche in Cernay wurde 1978 gegründet Discover 1,000 years of mining activity. Le Hartmannswillerkopf ou Vieil exhibition area, documentation centre, und soll einen Beitrag zum Schutz der vom Guided tour of St Nicolas’ Mine and Armand / Hartmannswillerkopf oder Vieil projection room and an artists’ workshop. Aussterben bedrohten Vögel leisten walking trails round the over-ground Armand / Hartmannswillerkopf or Vieil The centre for reintroducing storks to the mining heritage. De ‚Abri-mémoire‘, herdenkingsschuilplaats, Armand / Hartmannswillerkopf of Vieil wild in Cernay was set up in 1978 to help Ontdek duizend jaar mijnbouw: is gevestigd in het oudste huis van Uffholtz Armand protect this endangered species. rondleiding met uitleg in de mijn Saint-Nicolas (1581) en werd tijdens de Eerste Wereldoorlog Route des Crêtes door de Duitsers gebruikt als sanitaire +33 (0)3 89 75 50 35 Het centrum voor herintroductie van en wandeltochten langs de bovengronds installaties. schuilplaats. Cultureel centrum over www.hautes-vosges-alsace.fr ooievaars van Cernay werd in 1978 opgericht geschiedenis, herdenking en vrede, met Classé monument historique, le om bij te dragen aan de bescherming van deze ■■UFFHOLTZ verschillende ontdekkingsruimtes, een gezellig met uitsterving bedreigde vogels. site abrite l’un des quatre monuments L‘Abri-mémoire / Gedenkstätte Unterstand / café, een ruimte voor tijdelijke hedendaagse nationaux dédiés à la période tragique Musée de la Porte de Thann / Museum Abri-mémoire Remembrance shelter / exposities, een documentatiecentrum, een de la Première Guerre Mondiale. Le vaste im Thanner Tor / Thann Gateway Museum / Herdenkingsschuilplaats filmzaal en een atelier voor kunstenaars. champ de bataille comprend près de Museum van de Poort van Thann 1 rue du Ballon 6 000 abris et 90 km de tranchées ; 1 rue de Thann ■■WATTWILLER +33 (0)3 89 83 06 91 / +33 (0)3 89 75 78 14 Un parcours scénographié à l’intérieur +33 (0)3 89 75 88 80 www.abri-memoire.org La Fondation François Schneider / des tranchées permet d’aborder les histoire-cernay.perso.sfr.fr/ Fondation François Schneider / François L’Abri-mémoire a été aménagé dans la vestiges restés intacts, et propose Schneider Foundation / Stichting François Le Musée de la Porte de Thann occupe plus ancienne maison d‘Uffholtz, construite des panneaux explicatifs ainsi qu’une Schneider une porte médiévale et présente le en 1581 et utilisée comme abri sanitaire application pour smartphone. La Création 27 rue de la Première Armée patrimoine historique local (de l’Antiquité allemand pendant la première guerre du premier Historial franco-allemand de à la Seconde Guerre Mondiale) et des mondiale. Centre culturel et patrimonial sur +33 (0)3 89 82 10 10 la Grande Guerre offrira des éléments de expositions temporaires. Ouverture en l‘histoire, la mémoire et la paix, il propose www.fondationfrancoisschneider.org compréhension du site et de son histoire. période estivale. différents espaces de découverte, un café Installé en partie dans l‘atelier de An der historischen Stätte befindet sich Das in einem mittelalterlichen Torturm convivial, un espace d‘exposition temporaire, l‘ancienne usine d‘embouteillage des eines der vier französischen Denkmäler, die untergebrachte Museum im Thanner Tor zeigt un centre de documentation, un espace de sources thermales, ce centre d‘art der tragischen Zeit des ersten Weltkriegs eine Ausstellung zur Lokalgeschichte (von projection et un atelier d‘artistes. contemporain est un lieu d‘expression gewidmet sind. Das weitläufige Schlachtfeld der Antike bis zum Zweiten Weltkrieg) und Die Gedenkstätte befindet sich im artistique sur le thème de l‘eau. umfasst etwa 6000 Unterstände und wechselnde Sonderausstellungen. Geöffnet im ältesten, 1581 erbauten Haus von Uffholtz. Das Zentrum für moderne Kunst befindet Schützengräben in einer Länge von 90 km. Sommer. Im Ersten Weltkrieg war hier ein deutscher sich in einer ehemaligen Abfüllanlage für Ein Lehrpfad führt durch die Schützengräben, The Thann Gateway Museum is housed Sanitäts-Unterstand untergebracht. Mineralwasser aus den Thermalquellen und anhand von Informationstafeln und einer in a mediaeval gateway and presents the Smartphone-App werden die erhaltenen local historical heritage (from ancient times Anlagen erläutert. Mit der Schaffung eines to the Second World War) and temporary deutsch-französischen Museums zum Ersten exhibitions. Open during the summer. Weltkrieg sollen weitere Informationen über Het Museum van de Poort van Thann is den Ort und seine Geschichte bereitgestellt gehuisvest in een middeleeuwse poort en werden. brengt het plaatselijke historische erfgoed The site is listed as a Historical aan de orde (van de oudheid tot de Tweede Monument and is home to one of the Wereldoorlog). Regelmatig tijdelijke exposities. 4 national monuments dedicated to the Open in het zomerseizoen. tragic period of the First World War. The vast Parc des rives de la Thur / Thuruferpark / battlefield comprises nearly 6,000 shelters Park on the banks of the River Thur / Park op and 90 km of trenches. A scenographic trail de oever van de Thur inside the trenches takes you through the +33 (0)3 89 75 50 35 vestiges still intact and offers explanatory www.hautes-vosges-alsace.fr panels and a smartphone application. Parc de 12 hectares où près de The creation of the first Franco-German 35 000 arbres et arbustes sont plantés, historical museum on the First World War dans un cadre verdoyant / In dem 12 Hektar will help visitors to understand the site and großen in grüner Umgebung gelegenen Park its history. wurden etwa 35.000 Bäume und Sträucher Deze plaats staat op de monumentenlijst gepflanzt / 12-hectare park with nearly en herbergt een van de vier nationale 35,000 trees and shrubs planted in a green monumenten van de Eerste Wereldoorlog. setting / Park van 12 hectaren waar in een Het enorme slagveld bevat een kleine natuurlijke omgeving zo’n 35.000 bomen en 6.000 schuilplaatsen en 90 kilometer struiken zijn geplant. loopgraven. In de loopgraven is een parcours uitgezet langs intact gebleven resten, voorzien ■■STEINBACH van informatieborden en een app voor Les mines de Steinbach / Bergwerk smartphones. De eerste Frans-Duitse Historial Steinbach / Steinbach Mines / Mijnen van over de Eerste Wereldoorlog (in aanbouw) Steinbach geeft inzicht in deze plek en zijn geschiedenis.

2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 5/6 SUR LES TRACES DE LA GRANDE GUERRE BL Auf den Spuren des Ersten Weltkrieges On the trail of the Great War 540 In de sporen van de Eerste Wereldoorlog

QUE VISITER ? / BESICHTIGUNGEN? / VISITS? / TE ZIEN? ■■GOLDBACH ALTENBACH Gothic architecture in Alsace, combining „Hängen voll schönster, herrlich angebauter Porte Sud de la Route des Vins d’Alsace Château du Freundstein / Burg 3 forms of Gothic style. Reben, die sich so weit erstreckten, dass die (Tour des Sorcières) / Südliches Tor zur Freundstein / Freundstein Castle / Burcht Een van de meest karakteristieke anwesenden Gascogner behaupteten, nie Elsässer Weinstraße (Hexenturm) / The Freundstein voorbeelden van de Rijnlandse gotiek in de zuvor so viele auf einmal gesehen zu haben“. Southern Gateway to the Route +33 (0)3 89 82 13 90 Elzas, na de kathedraal van Straatsburg. Quoted since the Middle Ages, Rangen is (Witches’ Tower) / Zuidelijke poort van de www.hautes-vosges-alsace.fr De kerk verenigt drie gotische stijlen. the southernmost vineyard in Alsace. Michel Wijnroute van de Elzas (Heksentoren) de Montaigne spoke of “hillsides covered +33 (0)3 89 37 96 20 Le Château culmine à 984m d‘altitude, il Les ruines du Château de l’Engelbourg / www.hautes-vosges-alsace.fr est le plus haut des châteaux-forts d‘Alsace. Burgruine Engelbourg / Ruins of Engelbourg with the most beautiful, best-grown vines Construit à la fin du 13ème siècle. Castle / Ruïnes van burcht Engelbourg stretching out so far that the Gascons present Dans la Tour des Sorcières, tour de Place Joffre said they had never seen such a great expanse”. rempart de 1411 au toit en forme de Mit 984 m ist sie die höchstgelegene Burg bulbe, l’espace muséologique présente +33 (0)3 89 37 96 20 De wijngaarden van Rangen, het meest im Elsass. Sie wurde Ende des 13. Jahrhunderts une fresque géologique prolongée www.hautes-vosges-alsace.fr zuidelijke wijngebied van de Elzas, werden errichtet. par une information sur les 13 types de Le château fut bâti aux alentours de 1224 al vermeld in de middeleeuwen. Michel de The castle stands at 984 m in altitude and terroirs alsaciens et un court métrage sur par le comte Frédéric II de Ferrette, pour Montaigne heeft het over ‘hellingen vol is the highest stronghold in Alsace. Built in l’histoire de Thann, le Vignoble du Rangen contrôler l’entrée de la vallée de la Thur. wijnranken, de mooiste en best geteelde, en een the late 13th century. et les 170 kilomètres de la Route des Vins. Die Burg wurde um 1224 im Auftrag des strekking waarvan de aanwezige Gascogners De burcht staat op een hoogte van 984 Ouverture en période estivale. Grafen Friedrich II. von Pfirt erbaut und sollte zeiden nog nooit zoveel achter elkaar te meter en is daarmee de hoogst gelegen burcht Das Museum im Hexenturm, einem zur Kontrolle des Eingangs zum Thurtal dienen. hebben gezien.’ van de Elzas. Gebouwd aan het eind van de Befestigungsturm von 1411 mit Zwiebeldach, Musée des Amis de Thann / Musée des Amis 13e eeuw. The castle was built in around 1224 by zeigt eine geologische Darstellung mit Count Friedrich II of Ferrette to control the de Thann / Museum of the Friends of Thann / Informationen zu den 13 Terroir-Typen im ■■THANN entrance to Thur Valley. Museum van de Vrienden van Thann Elsass und einen Kurzfilm zur Geschichte der 24 rue Saint Thiébaut Collégiale Saint-Thiébaut / Münster zu De burcht werd gebouwd rond 1224 door Stadt Thann, der Rangen-Lage und der 170 km Thann / St. Thiébaut’s Collegiate Church / +33 (0)3 89 37 14 54 langen Weinstraße. Geöffnet im Sommer. graaf Frederik II van Ferrette om de toegang tot les-amis-de-thann.com/ Collegiale kerk Saint-Thiébaut het dal van de Thur te bewaken. The Witches’ Tower (1411) is part of Présentation de l’histoire de la ville au fil Place Joffre Le sentier viticole de Thann / Thanner the ramparts and boasts an onion dome. des siècles et à travers le culte de St Thiébaut +33 (0)3 89 37 96 20 Weinlehrpfad / The winegrowing trail in Inside, the museum displays a geological et des traditions populaires. Ouverture en www.hautes-vosges-alsace.fr Thann / Wijnpad van Thann fresco giving information on the 13 types période estivale. Après la cathédrale de Strasbourg, la Départ Place du bungert of Alsatian terroirs and a short film on the Collégiale de Thann est l’un des édifices www.hautes-vosges-alsace.fr Im Museum wird die Geschichte der Stadt history of Thann, Rangen Vineyard and les plus représentatifs du gothique rhénan anhand der Geschichte der Verehrung des the 170 kilometres that make up the Wine Cité depuis le Moyen Age, le vignoble du Route. Open during the summer. en Alsace, réunissant les 3 formes de style Rangen est le plus méridional des vignobles heiligen Theobald und diverser Volksbräuche gothique d’Alsace ; Michel de Montaigne évoque « les veranschaulicht. Geöffnet im Sommer. De Heksentoren is een toren in de Nach dem Straßburger Münster ist das coteaux pleins de vignes, les plus belles et Presentation of the town’s history stadsmuur uit 1411 met een bolvormig dak. Münster zu Thann das wohl beeindruckendste les mieux cultivées, en une étendue que through the centuries, the worship of Het museum geeft een geologische tijdbalk Bauwerk der rheinischen Gotik im Elsass und les gascons qui étaient là disaient n’en avoir St. Thiébaut and popular traditions. Open voorzien van uitleg over de 13 grondsoorten in weist drei gotische Stilrichtungen auf. jamais vu tant de suite ». during the summer. de Elzas en een korte film over de geschiedenis van Thann, het wijngebied van Rangen en de After Strasbourg Cathedral, the Der Rangen ist die älteste Weinlage im De geschiedenis van de stad in de loop van de 170 kilometer lange Wijnroute van de Elzas. Collegiate Church in Thann is one of the Elsass, schon im Mittelalter wurde hier Wein eeuwen en via de aanbidding van Saint-Thiébaut, Open in het zomerseizoen. buildings that best represent Rhineland angebaut. Michel de Montaigne sprach von en volkstradities. Open in het zomerseizoen. ■■CERNAY Piscine Rue René Guibert +33 (0)3 89 75 44 89 ■■THANN Piscine Route d’Aspach +33 (0)3 89 35 79 80

OFFICES DE TOURISME / VERKEHRSBÜRO / TOURIST OFFICE / VVV ■■OFFICE DE TOURISME DE T@HANN CERNAY Bureau de Cernay : 1 rue Latouche 68700 CERNAY +33 (0)3 89 75 50 35 Bureau de Thann 7 rue de la Première Armée 68800 THANN +33 (0)3 89 37 96 20 www.hautes-vosges-alsace.fr

2017 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 6/6