Küreselleşme Çağdaş Dünyada Kültürel Çeşitlilik
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
e d İ t ö r l e r Feter L. Bergc Samuel P. Huntington m . Küre Bin Bir Küreselleşme Çağdaş Dünyada Kültürel Çeşitlilik KİtapYAYINEVİ Bİ r Kü r e B İ n B İr Küreselleşme Ça ğ d a ş D ü n y a d a Kü l t ü r e l Ç e ş İt l İl İk KİTAP Y AYIN EVİ- 2 6 İNSAN VE TOPLUM DİZİSİ - 9 BİR KÜRE BİN BİR KÜRESELLEŞME, ÇAĞDAŞ DÜNYADA KÜLTÜREL ÇEŞİTLİLİK PETER L. BERCER VE SAMUEL P. HUNTINCTON (EDİTÖRLER) Ö Z G Ü N ADI MANY GLOBALIZATIONS COPYRIGHT © 2002 BY PETER L. BERGER VE SAMUEL P. HUNTINGTON © 2003, KİTAP YAYINEVİ LTD. IS TRANSLATION OF MANY GLOBALİZATİON S, ORIGI NALLY PUBLISH ED İN ENGLISH İN 2002, IS PUBLISHED BY ARRANGAMENT WITH OXFORD UNİVERSİTY PRESS, INC. U.S.A." 2002’DE İNGİLİZCE YAYINLANAN MANY GLOBALIZATIONS’IN BU ÇEVİRİSİ OXFORD UNİVERSİTY PRESS, INC. İLE YAPILAN ANLAŞMA UYARINCA YAYINLANMIŞTIR. Ç E V İR E N AYLA ORTAÇ D Ü ZELT İ NURETTİN PİRİM KİTAP TASARIMI YETKİN BAŞARIR, BEK TASARIM DANIŞMANLIĞI BEK KAPAK FOTOĞRAFI AHMET AĞAOĞLU GRAFİK UYGULAMA VE BASKI MAS MATBAACILIK A.Ş. 1. B A SIM MAYIS 2003, İSTANBUL i s b n 975-8704-22-2 YAYIN YÖNETMENİ ÇAĞATAY ANADOL KİTAP YAYINEVİ LTD. CİHANGİR CADDESİ, ÖZOĞUL SOKAĞI 20/l-B BEYOĞLU 34 433 İSTANBUL t: (0212) 292 62 86 f : (0212) 292 62 87 e: [email protected] w: www.kitapyayinevi.com Bir Küre Bin Bir Küreselleşme Çağdaş Dünyada Kültürel Çeşitlilik P eter L. B er g er - Sa m u e l P. H u n t in g t o n (EDİTÖRLER) ÇEVİREN A y la O rtaç KİtapYAYINEVİ İÇİNDEKİLER GİRİŞ P e t e r L. B e r g e r / K üreselleşmen İ n K ü l t ü r e l D İ n a m İ k l e r İ 9 K üreselleşme ve A lternatif M odernlikler Y u n ş İa n g Y a n / Ç İ n ’ d e D e v l e t v e K ü l t ü r e l G e ç İ ş S ü r e c İ 2 8 H s İ n -H u a n g M i c h a e l H s İ a o / T a y v a n ’ d a K ü l t ü r e l K üreselleşme v e Y e r e l l e ş m e 5 6 T a m o t s u A o k İ / Ç a ğ d a ş Ja p o n y a ’ d a K üreselleşmenin B o y u t l a r i 7 6 T u l a s İ S r İ n İv a s / K ü l t ü r e l K üreselleşmede H İ n d İ s t a n Ö r n e ğ i 9 8 K üreselleşme ve B ölgesel A lt K üreselleşme H a n s f r ie d K e l l n e r , H a n s -G e o r g S o e f f n e r / A l m a n y a ’ d a K ü l t ü r e l K üreselleşme 13 0 J â n o s M â t y â s K o v â c s / M a c a r is t a n ’ d a K ü l t ü r e l K üreselleşme 15 7 Ç eper Ü lkelerde K üreselleşme A n n B e r n s t e i n / G ü n e y A f r İ k a B a t i ’ n i n Y a n Ü r ü n ü O l m a y i A ş a b i l i r m İ? 1 9 0 A r t u r o F o n t a i n e T a l a v e r a / Ş İ l İ’ d e K üreselleşme E ğ İ l İ m l e r İ 2 5 8 E r g u n Ö z b u d u n , F u a t K e y m a n / T ü r k İy e ’ d e K ü l t ü r e l K üreselleşme 3 0 3 AMERİKAN GİRDABI J a m e s D a v is o n H u n t e r , J o s h u a Y a t e s / K ü r e s e l l e ş t İ r İ c İ A m e r İ k a n D ü n y a s i 3 2 8 K a y n a k ç a v e N o t l a r 3 6 6 Dİ z İ n 3 9 2 T eşekkü r u kitap küreselleşme ve kültür konusunda Boston Üniversitesi Eko nomik Kültür Araştırmaları Enstitüsü (ISEC) gözetiminde on ülke de yürütülen üç yıllık bir araştırmanın başlıca ürünüdür. Araştırma, bu kitabı yayma hazırlayan Peter L. Berger (sosyolog, ISEC yöneticisi) ve Samuel P. Huntington (siyaset bilimci, Harvard Üniversitesi, Alfred J. Weatherhead III Üniversite Profesörü) tarafından yönetilmiştir. Değişik ülkelerdeki araştırmacıların bir bölümü ayrıca bazı monografiler ve maka leler hazırlamaktadırlar. Pew Charitable Trust bu araştırma için önemli bir kaynak sağlamış tır. Tayvan araştırması Taipei’deki Himalaya Vakfı’nın sağladığı fonla ger çekleştirilmiştir. Japonya araştırması için gerekli fonu Nippon Vakfı ve Suntory Vakfı sağlamıştır. Boston Üniversitesi ile Lynde ve Harry Bradley Vakfı’nın sürekli desteği ISEC’in araştırmanın yönetimini üstlenmesine olanak vermiştir. Luis Lugo ve Marin Strmecki yalnızca kuruluşlarının sağ ladığı parasal yardım nedeniyle değil, gösterdikleri kişisel ilgi ve destek ne deniyle de özel teşekkür borçlu olduğumuz kişilerdir. Japonya’da araştırmayı başlatan Seizaburo Sato’nun (siyaset bilim ci, Uluslararası Politika Araştırmaları Enstitüsü, Tokyo) ölümü bizim için büyük üzüntü kaynağı olmuştur. Saygın bir meslektaş ve bu kitabı yayma hazırlayanların kişisel dostu olan Seizaburo Sato’nun ölümünden sonra Ja ponya araştırmasını Tamotsu Aoki üstlenmiştir. Aşağıda listede görüldüğü üzere, bu kitaba katkıda bulunan değişik ülkelerdeki araştırmacılar çeşitli akademik disiplinleri temsil etmektedirler: Tamotsu Aoki, antropolog, Uluslararası Politika Araştırmaları Lisansüstü Enstitüsü, Tokyo Ann Bernstein, politika analizi uzmanı, Kalkınma ve Girişim Merkezi, J ohannesburg Arturo Fontaine Talavera, siyaset bilimci, Kamu Araştırmaları Merkezi, Santiago Hsin-Huang Michael Hsiao, sosyolog, Çin Akademisi, Taipei James Hunter, sosyolog, Virginia Üniversitesi Hansfried Kellner, sosyolog, Frankfurt Üniversitesi E. Fuat Keyman, siyaset bilimci, Bilkent Üniversitesi, Ankara Jânos Mâtyâs Kovâcs, iktisatçı, Beşeri Bilimler Enstitüsü, Viyana ve Eötvös Lorand Üniversitesi, Budapeşte Ergun Özbudun, siyaset bilimci, Bilkent Üniversitesi, Ankara Hans-Georg Soeffner, sosyolog, Konstanz Üniversitesi Tulasi Srinivas, antropolog, bugün ISEC’te, araşürma döneminde Banga- lor’da, İleri Araştırmalar Ulusal Enstitüsü’nde görevli Yunxiang Yan, antropolog, California Üniversitesi, Los Angeles Joshua Yates, sosyolog, Virginia Üniversitesi Araştırma süresince kültürel küreselleşme konusunda Samuel Huntington’m yönetiminde Harvard Uluslararası ve Alan Araştırmaları Akademisi'nde (Harvard Academy for International and Area Studies) ay lık seminerler düzenlenmiştir. Seminer tartışmaları araştırmanın odaklan masına yardımcı olmuştur. Don Posner ve Tim Snyder özellikle belirtilme si gereken katkılarda bulunmuşlardır. Aynı süre boyunca ISEC’teki mes lektaşlarımız da gerek iki haftada bir toplanan ISEC kolokyumunda, gerek kişisel olarak düşünce ve eleştirilerini iletmişlerdir. Katkılarından dolayı özellikle Marilyn Halter’e, Robert Hefner’e, Mariano Plotkin’e, Adam Seligman’a ve Robert Weller’e teşekkür ederiz. Ekip toplantılarının biri için Bellagio Merkezi’ni kullanmamıza izin veren Rockefeller Vakfı’na da teşekkür ederiz. Son olarak ISEC çalışanlarından Laurel Whelan ile Amy Sim- mons’a ve Donald Halstead’e bu kitabın düzelti okumasındaki titiz çalış maları nedeniyle özel olarak teşekkür ederiz. Üç yıllık bu çalışma bütün katılımcılara hem entelektüel güdü, hem de dostluk ilişkileri açısından zengin bir deneyim sağlamıştır. Ortak çalış malarının en somut ürünü olan bu kitabı sunmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. P e t e r L. B e r g e r v e S a m u e l P. H u n t i n g t o n GİRİŞ KÜRESELLEŞMENİN KÜLTÜREL DİNAMİKLERİ P e t e r L. B e r g e r u girişin amacı kitabın zengin ve çeşitlikli içeriğini özetlemek de ğil, küreselleşmenin kültürel dinamiklerini bu noktada savunula bilir gördüğüm bir tablo biçiminde sunmaktır. Bu tablonun çizil mesini sağlayan verilerin büyük bölümü, kitabın dayandığı araştırma pro jesinden alınmıştır, ama proje kapsamında incelenen ülkelere ilişkin ay rı bölümler burada aynı başlıklar altında toplanmış olduğundan, bu bö lümlere ayrıntılı göndermeler yapmaktan kaçındım. Biraz alaycı bir meslektaşım, bir zamanlar, her bilimsel girişimin amacının birisinin kuramını çürütmek olduğunu söylemişti. Bu durumda o birisi bendim. Gerçi çok büyük bir abartıyla bakmadıkça benim kültürel küreselleşmeye ilişkin bir kuramım yoktu, ama aklımda bir tablo vardı ve projenin eş yöneticisi Samuel Huntington ile uluslararası araştırma grubu nu bu tabloyu araştırmak için bir çıkış noktası (bilimsel deyişle, hipotezler dizisi) olarak kabul etmeye az çok ikna ettim. Beklenebileceği gibi, iki yılı aşan proje süresince gruptakilerin çoğu bu tabloyu kırpıp durdular ve so nunda ben eleştirilerin çoğunu kabul etmek zorunda kaldım. Gene de be nim düşünceme göre başlangıçtaki tablo temel unsurlarını hasar görme den korudu, ama bu arada çok daha karmaşık hale geldi. Öğrencilerime sık sık söylediğim gibi, örneğin felsefeci ya da ilahiyatçı yerine sosyal bilimci olmanın zevkli yanlarından biri de yanlışınızın ortaya konulmasının en az doğruluğunuzun kanıtlanması kadar keyifli olabilmesidir. Proje, Toynbee’yi andırır bir “smav-yamt” tablosuyla yola çıktı. Sı navın, çoğunlukla Batı, hatta Amerika kökenli olarak yükselen ve dünyanın geri kalan yerlerine hem seçkinler, hem de halk düzeyinde giren küresel kültürden kaynaklandığı varsayılıyordu. Hedef toplumlarm buna yanıtı ise kabul ve ret uçları arasında değişen bir tutum olarak görülüyor, bir arada yaşama ve sentez bu eksen üzerinde ara noktaları oluşturuyordu.