Sahip Ata (Gök) Medrese İle İlgili Çalışmalar RAHİP ATA (GÖK) MEDRESE İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

121

Prof. Dr. Orhan Cezmi TUNCER Sahip Ata (Gök) Medrese İle İlgili Çalışmalar RAHİP ATA (GÖK) MEDRESE İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

nadoiu Selçuldulannın 13. y. ikinci başlayan mimar Perin Topoloğlu, Teknik Ressam yarısındaki çok ünlü ve başarılı vezir Selçuk Serpil ve Elektrik Teknisyeni Mustafa Erdim A lerinden biri de Sahip Ata Fahrettin ile bir grup oluşturarak 08.07.1978 Cumartesi Ali'dir.' 33 yıllık görev süresinde (1258-85)' günü Sivas'a geldik. Sivas Bölge Müdürlüğü saldırgan Moğollar, ezilen halk, saraya gönde hemen bir emanet komisyonu kuruyor. Ben de rilen tüm faturalar ve Selçuklulardan kopan üyesiyim. Şantiye araç ve gereçleri alınıyor. Türkmen Beyler ile (özellikle Karamanoğuiİarı) İşçilerin puantajlorı tutuluyor. Bizler Vakıf uğraşadursun, yirmiyi aşkın yapı yaptırmayı do binasında kalıyoruz. İşe gidip gelme, yemek için başarır. İşte adı ile anılan 1271 tarihli Sivas'taki çarşıya inme vakit alıyor. Bir fotoğrafçıyla yapı da bunlardan biridir. O tarihte bu kentte 2 anlaşılıyor. Günü gününe baskı ve renklileri bana medrese daha bitirilirken, adeta bir siyasal yetiştiriyorlar. Avluyu yaşanabilir şekle soktuktan yarışma (rekabet) yaşanmaktadır. Cüveynî sonra Vakıflar Bölge Müdür Tuncay Atalay'ın, Darülhadisi (Çifte Minareli Medrese) boyut ve kamp yapmak için İstanbul'da diktirtdiği 2 çadır görkemiyle Anadoluya egemenliğini vurgular. kuruluyor (14.07.1978 Cuma) (Res. 1). Vakıf Sahip Ata, "tüm yenikliğine karşın, Selçuklu hâlâ Talebe Yurdundan, yatak yorgan v.b. getiriliyor. ayaktadır" der. Sivas sanki bilerek seçilmiştir. Oranın aşçısı sabah kahvaltımızı hazırlıyor. Çünkü, o kentin halkını saldırganların yaptığı Erzağını aldığımız yemeklerimizi pişirip katliam için, çokça para vererek destek ve güve bulaşıklarımızı yıkıyor. Çevre halkının sosyo nine almıştır. Gök Medrese salt bir yapıdan öteye kültürel ve sosyo ekonomik düzeyi çok düşük. 2 Anadolu Selçuklu siyasal tarihi ile de bağıntılıdır. hanım arkadaş ile birlikte sürekli kalmayı bir türlü Sahip Ata Medresesi, günümüze kadar gelen anlayamıyorlar. Yapı yıllar yılı boş kaldığı için plânında açık avlulu, 4 eyvanlı, kuzey ve güney ayrıca berduş yatağı olmuş. Bu nedenle bir kanatlarda, eyvan yanlarında üçer odalı olarak gündüz bir de gece bekçimiz var. İlk haftalar, tanıtılıp. Bunun nedeni adı geçen yerlerde üçer kapımız sık sık taşlanıyor. Avluya güneşle ısınan kapı bulunmasıdır. Çalışmamız, bu konuya da bir su varili kondu. Yeni bir su borusu döşenip açıklık getirecektir. (13.07.1978) saati takıldı. Helâ ve banyo için 2. Bu yazımızda, 1978 ve bunu tamamlayan gün yapının kuzeybatı odasında yer hazırlandı. 1990 yılı kazılarında, vakfiye ile yapıyı Kuzey eyvanına sandalye ve plânşımızı kurduk. çakıştırmaya ve bulguların ışığında yoruma yer Burada oturuyor ve fazla eşyalarımızı koyu vereceğiz. Yazıya dökmede, çalışmalar konu yoruz. Gelen işçilerin durum ve sayılarına göre başlıklarına göre alındığı için tarih atlamaları işe yön veriyor ve hemen görüntülüyorum. Vakit olmuştur. Tuttuğumuz günlükteki tarihler de bilgi buldukça rölöve ölçüleri alıyoruz.

için verilmiştir. ' M. Ferit ve M. Mesut, Selçuklu Veziri Sahip Ata ve Oğullannm Hayat ve Eserleri, İstanbul, 1934, s.24 - Osman Turan, Selçuklular Zamanında Türkiye, istanbul, A-1978 YILI KAZISI 1971, s. 40. • Tuncer, Orhan Cezmi, Kayseri Sahip Ata Medresesi, 1-Hazırlık Aşaması Ankara, 1988, s. 40. • Köprülü, Fuat, Anadolu'da Türk Dili ve Edebiyatının 2490 sayılı Kanun ile, korunması gerekli Tekâmülüne Umumî Bir Bakış, Yeni Türk Meçmuası 1 933, s. 4, taşınmaz varlıkların, olması gereken nitelikte • Tuncer Orhan Cezmi, Anadolu Selçuklu Mimarisi ve Moğollar, Ankara 1986, s. 42 onarılamadığı, bir kez daha iyice anlaşılmış ' Nitekim, Bılget de buna göre bir plön verir. Bakınız: olmalı ki, üst görevliler hiç yoksa çok önemli bazı - Bilget, Burhan, Gök Medrese. Ankara 1989, s.29. vakıf yapılarının, emanet komisyonları kurularak - Tuncer, Orhan Cezmi, '^Birkoç Selçuklu Taçkapısında restorasyonuna karar verince, Vakıflar Genel Geometrik Araştırmalar, Vakıflar Dergisi 16, Ankara 1982, Müdürlüğü, Sivas Gök Medrese için beni - Aslonapa, Oktay, Türk Sanatı, istanbul, 1973, s, 112. (Eski koynaklann yapıyı 24 odalı olarak tonıttığı iletilir), görevlendirdi. Abideler Şubesinin deneyimli - Kuran, Aptullah, Anadolu Medreseleri. Ankaro, 1969, s, restoratörleri, yıllık yatırımları nedeniyle bu işe 92. vakit oyıramayacaklarmı (!) bildirince, - Sözen, Metin, Anadolu Medreseleri Cilt I. istanbul 1970, s, 40. A.D.M.M.A.'dan yeni mezun olan öğrencim 2 • Gabriel, Albert, Monument Turçs D'Anatolie. II, Cilt Pans mimar (Murat irem ve Nilgün Demir), o günler işe 1934, s, 155, PROF. DR. ORHAN CEZMİ TUNCFR

2- Avluda ve Damda Temizlik bir kuru duvar örülerek avlu dışa karşı Çalışması kapatılmaya çalışılmış. Yapı zaman zaman onarıldığı ve 1967 yılına kadar müze olarak kul 09.07.1978 Pazar: Gök Medresede ilk günü lanıldığı için', beğenilmeyen, yenilenen başlık v.b. müz. İç ve dıştan yapıya ±0.00 çizgisi geçirildi. taşlar, diğerleriyle bir depo görünümü alnrnş. Bu 10.07.1978 Pazartesi: Teslim aldığım arada bizi çok sevindiren avlu ortası havuz korku şekliyle yapıyı görüntüledim. Bakımsızlıktan avlu, luklarından parçalar bulunuyor^. Bunların kuzey vahşi bir orman görünümünde (Res. 2). Çam, eyvanı önüne, pergeline uydurmaya çalışarak elma, erik ve leylak ağaçları adamakıllı büyümüş sıralıyorum (Res.4 ). Daha sonra bir tanesi daha olup görüntülemeyi oldukça engelliyor. doğu kanadı araştırma kazısında bulunup buraya 11.07.1978 Avlu temizliği sürüyor. Moloz aldırılacaktır. taşları ve kırık kiremitler dışarı taşındı. Bir yandon 17.07.1978 Güney kanat odalarına rölöve ölçüleri sürdürülüyor. yöneldik. Eyvan yanlarındaki alanların muhdes 13.07.1978 Perşembe: Avlu şekle girmedi. ahşap tavan kirişlemeleri, bağdadî ora bölmeler Buradaki eklentiler, ağaçların tümü kökten kesti ara duvarlar kaldırılıp dışarıya atılıyor. Kuzey riliyor. Bulunan taşları tür ve bezemelerine göre eyvanda 2 yana birer seki yapılıp bunlar, yan kümeleştiriyorum. odaların önünde de devam ediyordu. Ayrıca 15.07.1978 Cumartesi: Avlu temizliği bitti kapılar da örtülüydü. Geldiğimiz, hafta bunla Buruciye'den getirildiği söylenen dendanlar rı temizletmiştim. odaya. Şahne Kümbeti'ne ait taşlar avluda ayrı

bir yere konuyor. Çalılar arasında kaybolan, iri ' Yücel, Yaşar, Kadı Burhaneddin Ahmet ve Devleti, s, 1 60. palmiyeli, abartılı bir 13.y. ikinci yarısı mihrap "Biz Sivas'ta yaptığımız araştırmada bu parçalara rastlaya- kalıntısını (Res. 3), bulduğumuz kadarıyla bir madık. Zaten türbe harap olduğundan içindeki mezar taşlan köşeye yeniden kuru olarak kurduruyorum. bugün Gök Medrese'de saklanıyor." ' Yaptığımız ön çalışma. Yılmaz Önge'nin kinden (5.60 m) Yapıya ait olduğu, taş boyut ve diğer özellik küçük çıkıyor. Bakınız: Önge, Yılmaz, "Anadolu'da Bilinen lerinden (profil, işleme v.b.) anlaşılanları doğu En eski Selçuklu Havuzu", Önas/a, Ankara 1 967, Yıl 3, Cilt eyvanı önüne sıraladık. Zaten bunlardan buraya 3, sayı 25.

kAfl Sı)

OZCUM DûJEME İCAP LA MAS

22 HAVUZ

ozaon eşite öeSTEksrr

'Jil ıflt

DUVAC

BULUKİANİ QAHiP ATA (GÖK) MEDRESE İLE İLGİLİ ÇAI IŞN^AI AP

3- Araştırma Kazısı batı) ıslak alan döşemesi dola dola, revaktan 18.07.1978 Salı: 10 gün kadar süren temiz 1,10 m yükselmiş. Bunları kaldırarak içeriye iler lik ve ayıklama işlerinden sonra güney kanatta liyoruz. 1.60 m ilerleyince sınıfın buraya bakan araştırma kazısını başlatıyorum. Güney eyvan duvarındaki söve olduğu sanılan yere ulaşıyor ve doğu bitişiğinde bir oda var. Burası güney yüzde eşik arıyoruz. Avlu kotunda bulununca, buranın daha taşkın (oda derinliği fazla). Eyvan duvarı ıslak alana giriş kapısı ve sol sövesi olduğu, kapı doğrultusunda enine bir temel araştırıyorum. lentosunun kırıldığı, diğer pencereler gibi üstünde Sonuç yok. Böylece bugünkü plânın, bu kesimde bir üst penceresi olduğu anlaşılıyor (Res. 5). Ölçü daha taşkın olduğunu özgün olarak saymak kot ve kesitler aynı. Bu ön sahanlıkta (1.60x1.23) gerekiyor. Bu odanın doğrultusunda (doğusunda) bu kez sağa (kuzey) dönüp kazıyı sürdürünce 2 kapılı şimdi tek alanlı bir bölüm var. kapısı arkaya (iç) açılan yeni bir eşik ve mil yuvası Kullanıcıların, beton döşemelerini, avluyu eşik ortaya çıkıyor (Res. 6). Hemen batısında örgüsü üstünden verdikleri pöhrenkleri kaldırıp ara bölme bozulmuş bir moloz taş duvar kalıntısı bulunuyor. temeli arıyoruz çıkmıyor. Ayrıca iç ve dış duvar Burası dama ulaşan merdiven yeri. Ancak larında da iz yok. Bu 2 odalı geniş alanda da, gü basamakları yok olmuş. Kuzeye ilerleyip bir ney kanat doğrultusunda bir temel çıkmıyor. Üst sahanlık yaptıktan sonra sağa (doğu) dönerek örtü zaten çok eskilerde yıkılmış. Burası tek alan yükseldiği, buna bitişik odanın tonoz koltuğundo- olsa, kubbesi (kare ölçü tonoza elverişli değil) ki kalan 6 basamaktan anlaşılıyor. İslak olana mescit ve sınıftan büyük olacak. Geleneklere ters. giriş eşiği üstünde, birbirine koşut ve yapışık iki pöhrenk, çeşmeden avluya doğru uzanıyor*. Bu 19.07.1978 Çarşamba: Güney kanat batı arada çeşme teknesi ve döşemelerin sonradan yakasında araştırmalar başlıyor. Bu yönde 4 kapı 1.10 m yükseltildiği kesinlik kazanıyor. Bunu var. Hepsinin eşiklerini bulduk. Eyvandan batıya dışarı yüzde çeşmeden de anlıyoruz. Eski doğru 3 kapı arasında, 3 oda olduğuna ait hiçbir fotoğraflar bunu kanıtlıyor. Sınıfın buraya bakan temel ve duvarlarında köklerini bulamıyoruz. duvarı yıkılırken üst kubbesini de zedelemiş, Mescidin köşe duvarı pohlanarak yer açılan 4. yenilenen duvar içinde damda 2 yeni baca deliği kapıdan girişte, hemen sağda (batı) bir eşik, içeri açılan tek kanatlı bir kanadın mil yuvası, mescidin var. kıblesince uzanan uzun odayı ayırıyor. Ara duvar 22.07.1978 Cumartesi : Girişe göre sol çok bozuk ve eni 1.15 m. Dış yüzün (batı) içinde (kuzey)kanat doğu yansında (evyanın doğusun 2 farklı kotta 2 tonoz izi var. Güney dış duvarı da) bugün 3 kapılı bölümü uzunlamasına tek bir batı yakası yıkılıp yenilenirken özengiler kaybol tonoz örtüyor. Bunun da sıvasında 2 ayrı kotta muş. 2 tonoz izinden üstte olan mescit kubbesiyle tonoz izi var. 2 ora duvarın ne dış ve iç duvar organik bağa daha uygun. O nedenle alttaki yeni larında kökleri ne de temelleri var. Eyvanını olmalı. 4. kapının girişinde bir sahanlık olup botısındokilere bakıp burada da 3 oda olacağı yukarıya çıkan merdiven ve soldaki ara duvara kanımız şimdilik kanıtlanamıyor. Ancak dış yüz ait hiçbir iz yok. Oysa bakışımlısı kuzeybatı üst kotundaki tepe pencerelerinin, kapı aksında köşede ıslak alana bitişik olarak var. Kazıda oluşu, bunlardan ortadokinin, dış yüzdeki desteğe tamamını buluyoruz. Buruciye Medresesi baş rastladığı İçin doğuya kaydırıldığı, ancak içe eyvan sağındaki (güneydoğu odada) bingili bir uzanırken (kapı aksını yakalamak açısından) bu merdiven şansı buraya uygun düşmüyor. Ara kez batıya kaydırıldığı görülüyor. Bunlar ilk duvarlar ve güney duvarı yıkımı bu izlerin tümünü düşüncemizi destekler ayrıntılar. Doğu yöndeki 2. yok etmiş olmalı (Res. 7). Bu orada güneye açılan kapının (orta kapı) sağ sövesi doğrultusunda, üst pencereler de özgünlüğünü ve her halde kuzeye uzanan 0,90 m. eninde, bozuk bir temel gerçek kotunu da kaybetmiş. moloz taş duvar kalıntısı yakalanıyor. İleride oda sayısı ile vakfiyesinin karşılaştırması bize yardımcı 20.07.1978 Perşembe: Medresenin kuzey olacak'. Kazıda bol tuğla (25x25x0,5 cm) kanadında araştırma kazısı başlıyor. Odaların çıkıyor. ahşap döşeme, ahşap tavan kirişleri dışarı atıldı. Oda önlerinde, revak altındaki sekileri daha önce Bunlar 0,37 m boyunda ve çaplan (dış) 0,17 m. Güney söktürmüştük. Eyvanın batı yarısında 3 oda var. konat oda eşikleri üstündekiler de aynı ölçüde. Selçuklu Revağo bakan duvar yenilenmiş. Bezeli bazı pöhrenkleri daha iri idi. taşlar ters, yüz veya dikine olarak örgüye girmiş Bu süreçte Vakıflar Bölge Müdürlüğüne Hasan Yeşilova durumda. Çeşmenin arkasına denk gelen (kuzey atanıyor. PROF. DR. ORHAN CEZMİ TUNCER

31.07.1978 Pazartesi: Medresenin 2 oda ve örtülen bir kapı olduğu anlaşılıyor (1.40 m baş eyvandan oluşan doğu kesiminde kazı açıklıklı). Sahanlığı izleyen kare alan bizce bir başladı. Yıkıntı taşlarını ayıklatıp türlerine göre türbe yeri (Res. 9). avludaki yerlerine taşıtıyorum. Bildiğimiz kadarıyla Sahip Ata, kendi hani- 02.08.1978 Çarşamba : Baş eyvanın doğu gahında yatıyor (1285). Aileden kimseler de var. kazısında, duvar içi yüzü temiz kaplamaları Ölüm tarihi 1289. Sağ iken Sivas'ta kendine yer görünmeye başladı (Res. 7). Temel dolgusundan hazırlatmış olmalı. Bu işi Konya'da niçin çözümle- alnı profilli iri bir mermer çıktı. Geniş yüzüyle memiş? 1.40 m. enindeki bir sandukaya toprağa oturuyor. Açıları uyuyor. Bu havuzun 2+2.50m'lik boy gerekli. Oysa I. İzzettin Keykavus Şifahanesinde en büyük sanduka 0.90 taban taşlarından biri, yanında oluk taşları da m. geliyor. Her halde burası sandukanın alt kesi bulundu. Baş eyvanın döşemesi yok edilmiş mi. İleride Selçuklu tarihine yönelip bu soruya (Res.4). yanıt arayacağız. 03.08.1978 Perşembe : Doğu kanat kuzey odasında (baş eyvan kuzeyi) avluya açılan kapı 05.08.1978 Cumartesi : Baş eyvanın güneyindeki büyük alanın araştırması başlıyor. 4- eşiğini baz alarak dolguları dışarıya atıyoruz. 5 yıl önce buradaki yıktırdığım bekçi evinin banyo Eyvan duvarının 1,50 m açığında (kuzey) buna için yapılan delikli döşemesi, pöhrenk ve döşeme koşut bir moloz taşı (eni 1.00 m) duvar bulundu. kaplaması çıkıyor. Söküp attırıyorum (Res. 7). Bu alanın tüm duvarları böyle (ince yonu) örülü. Buruciye'den esinlenerek burada merdiven 06.08.1978 Pazar: (Ramazan'ın ilk günü)'. arıyoruz. Ancak eni çok fazla ve biraz derinden Buruciye Medresesine gidip, 2. kat sorununu bir dış duvara yakın yerde döşeme taş kaplamaları likte inceliyoruz. Merdivenlerine bakıyoruz. ortaya çıkıyor. Burası bir aralık olmalı. Bu ara Kazıyı derine indiriyoruz. Merdivenlerine bakıyoruz. Kazıyı derine indiriyor ancak hiç bir iz duvar, arkasını kareye dönüştürmüş (12.45 bulamıyoruz. Güney dış duvar iç ve dış yüzü çok xl 2.35 m). Avludan bu aralığa bağlantı sağlayan bozuk. Temiz ölçü alınamıyor. Diğer duvar taş, iğreti görünüyor. Kaldırınca asıl eşik çıktı, iç kalınlıklarına bakarak burasının 12.50x7.10 m döşeme kotunu buna göre sürdürüyoruz. Ara kadar olduğu anlaşılıyor. Batı duvarının bu yüzü duvarın bu kapıya yaklaştığı yerde örgü kesilip de çok bozuk. Doğu Eyvanının kuzeyindeki gibi, eşik oluşturulduğu, dolgular kalkınca anlaşılıyor onun duvarına koşut 2. bir ara duvar temel ve (8.8.1978). Arkası bir sahanlık ve 1.00 m. sonra bağlandığının duvarlarda kökleri de yok. Kazı kesilip yeni eşikle iç alana giriliyor. Kazıda çini 1.00 m. derinleşince bu tek açıklıklı alanın güney kırıkları görünmeye başladı. Bir tanesi bozulma ve doğu duvarları iç yüzleri ortaya çıkıyor. dan yüzükoyun yıkılmış. Alçıya alıyorum (Res. 8). Güneydoğu köşe duvarı yıkık. 09.08.1978 Çarşamba: Çinilerin yüzükoyun 24.07.1978 Pazartesi: Medresenin giriş oluşu, duvardan döküldüklerini gösteriyor. Epeyi (batı) kanadı üst katında çalışmayı başlattım. döküntü topladık. Burası anlaşılan medresenin en Korumak amacıyla eskiden yapılan ve oldukça özenli alanı. Kireç harcı yer yer nemli. İri blok bir yıpranan ahşap çatı ile çoğu kırık alaturka harçtan kırılınca çini parçaları çıktı. Kazı derine kiremitler alınıp dışarıya attırıldı. Boyutlu güzel bir indikçe bir duvar parçasının blok olarak yıkıldığı silme çıkıyor yıkıntılardan. Diğer 3 eyvanda anlaşılıyor. Bir yüzü çini mozayik, ara duvara olduğu gibi giriş eyvanı da yanlarından yüksek. yapışık ve bir kenarı sahanlığa bağlı mozayik O nedenle mescit (güney) ve sınıf (kuzey) kaplamalı kitle bulundu. Mavi ve siyah çiniler damından buraya, ön yüzü (avlu) sıvalı, onların (3x7 cm), balık sırtı dizilmiş. 0.50 m kadar yük pencerelerini kapamayan birer üçgen duvar var. seklikte, yaklaşık 1.40 m. eninde. Boyu belli değil. Merdiven basamakları yok olmuş. Örgü alt kotun Hemen altında taş döşeme kaplaması var. Doğu da birer profilli bingi taşı yerinde duruyor (Res. yönünde kazıyı derinleştirdik. Bir iz yok. Belli bir 10.) Sıvayı kazıtmca tuğla örgülü olduğu yerden sonra döşeme kaplaması dış duvara anlaşılıyor (Res. 11) kadar yürüyor. Ara duvarın, avluya açılan kapısı yönünde bir kapı boşluğu ve yere kapanan söve ' Cumartesi gecesi serinliğe ve sivrisineğe karşı avluda her akşam yaktığımız ateşi yineliyor ve sohbet ediyoruz. 00.01 'e bulunuyor. Harç izinden hareketle, mozayik blok kadar oturuşuma ekipteki arkadaşlarım şaştılar. Saat yanında yerine oturunca, burasının, kemerle 03.00'te birlikte sahur yapıyoruz. Sabah 10.00'a kadar uyumuşum. SAHİP ATA (GÖK) MEDRESF İLE İLGİ! İ ÇAI IŞMAI AD

Kuzey merdiveni ainmda çini bir su (çerçeve) kalkanının 2 yanına alt silmeler üstüne 2 çörten parçası variiğını Icoruyor. Sıva üstünün bununla yaptırıyorum. Dam sularını avluya akıtacak. kaplı olduğu böylece kanıtlanıyor. Her iki İşler böyle yürürken zaman zaman Sivas'ın kuiîbenin çevresi oldukça toprak dolmuş. Özellik asıl taş ocağını araştırıyorum. Yerlilere usta le ön yüz kaikaniarıylo oralar çokça dolu. kahvehanelerine, gelen giden müteahhitlere Buradan başlayarak boşaltıyoruz. Kısa süre sonra soruyor ancak sonuç alamıyorum. Eski eser mescit kubbesi eteğine yakın kotta gezintiyi müteahhitlerimizden Mustafa Veziroğlu ve diğer sağlayan tek sıralı tuğio bingiller ortaya çıkıyor. arkadaşı 15.08.1978 Salı günü buradaki 2 (Res. 12). Eteğine inince kasnak araştırmasına eksiltme için geldiklerinde Gök Medereseye de başladık. Avluya bakan yüzünde, tepe pence uğradılar. Kayseri'deki benzer taş ocaklarını releri nedeniyle zaten yalcloşık kot belli. Silmesi incelemek üzere onlarla akşam hareket ediyoruz. yok olmuş. Mescidin güney yönünde arkasındaki Malatya yolunda Tomarza'ya doğru sapıyoruz. örtük yıkık olduğu için dolguya fazla dokuna (16.07.1978 Çarşamba). Ömer Erton'ın belirttiği mıyoruz. Sınıfın kuzey duvarı zaten yenilenmiş, 2 taş ocaklarına tırmanıyoruz. Taşlar sert ve güzel kubbe arasında, giriş eyvanı üstünü yavaş yavaş ancak sütlü kakao renginin açığı. Beğenmedim. kaldırıyorlar. 2 m'ye yakın dolgu var (Res-17). Oradan dönüp Pınarbaşı girişindekilere 18.08.1978 Cuma : 2 kubbenin (giriş eyvanı bakıyoruz. Buradakiler de bir öncekinin eşi. üstü) birbirine bakan koşut kasnak yüzlerinde çini Yorgun ve eli boş dönüyorum. Numuneler mozayik duvar kaplaması çıktı (Res. 13.). yanımda. Bir taş atölyesine bıraktık. Küp şekline Güneydeki + 6.17 kuzeyindeki + 6.04 kotunda. getirecek. Sivas'ta beyaz taş yok diyorlar. Siyah bir su çerçeveyi, yukarıda altıgen cam Bulamazsak uzaklardan getirmek gerekecek. 1. göbeği renginde çiniler beziyor (2 duvarın diğer İzzettin Keykovus Şifohanesinde kullanılan açık yerleri hep çentikli) (Res. 14-15). Aralarında renk taşa razıyım. Onarımında Gürün ve Darende'den getirilmiş. Ancak, Sivas'ın kışına siyah üçgen çiniler boşlukları dolduruyor. Ayrıca yatkın olmayınca vazgeçilmiş. İftar saatine yakın kazıda ara duvar ve ocak (Res. 16), biraz sonra müteahhit arkadaşlarla Mimar Sinan (Cıllavuk) 2 tandır çıkıyor' Giriş tonozu üstü iç içe 2 oda Köyü'ne dönüyor ve gece konaklıyoruz. şeklinde. Kuzey duvar, sınıf kubbesinden 1,00 m açıkta ve buradan kubbenin arkasındaki alana 17.08.1978 Perşembe : Sabah 07.30 oto geçen kapının sövesi duruyor (Res. 17). Güney büsüyle Sivas'a hareket ediyorum, istediğim taşı çini kaplama, bu enine ara duvara gelip kesiliyor. bulamadım. Günler azalıyor. Oldukça huzur 18 cm'lik duvarlar kireç, katkılı özel bir karışım, suzum. Özel idareden taş ocakları hakkında bilgi alçı, mermer tozu v.b olmalı. Ara duvar kuzey almak istiyorum. Oradan Vakıflara geçen İbrahim uçta kapı ile kesiliyor. Kaplamaların arka odaya Bey de doyurucu bilgi veremiyor. Sivas'ta son uzandığı güneyde belli oluyor. Giriş eyvanının büyük yapılar hep bu krem rengi taştan. 1920- avlu yüzündeki kalkan duvarı sağ ve solunda 30'larda bu ocağın çalışır durumda olduğu bulunan tuğla duvarı söktürürken, kuzeydekinin anlaşılıyor. Bu beni, ocağı yakınlarda aramama kuzey yüzünde- daha önce belirttiğimiz gibi - çini yönlendirdi (Keykâvus, Çifte Minareli ve Güdük kaplama bulunuyor (Res. 18). Kubbelerin çini Minarede aynı ocaktan yararlanılmış). kaplı olduğunu kanıtlayan hiçbir artık kalmamış, 18.08.1978 Cuma : Şantiyeye kum ve taş tuğla basamaklara bakılırsa yalın. Buralarda zen getiren taşçıya uğradım. Vakıfların şoförü Ishak gin çini dekor varmış. ile yanıma bir arkadaş daha alıp Paşa Fabrikası 19.08.1978 Cumartesi : Kazıyı giriş eyvanı denen semte gidip ocakları geziyoruz. 4-5 ocak tonoz sırtına kadar indirdik. Kabaran kasnak çini lerini alçılayıp pano halinde yerinden aldım. ' Mescit kubbe kasnağı kuzey kenarı kırılıp sekizgene Sınıfın kubbesine yaklaşık 20cm. Kalınlıkta bir kat dönüşebileceği yerde, botıya doğru düz uzanarak hem buradaki odaya dikdörtgen yapıyor, hem de oraya, kasnak moloz kubbe sonradan kaplanmış". yüksekliğinde bir hücre (-depo) sığmasını sağlıyor 20.08.1978 Pazar : 4 kişi eyvanların üstüne, Kazıdan bolca dekoratif alçı parçalar ve değişik profilde, avluya akıntılı koruyucu ahşap çatı yapıyor. Mes bazen mukornas dilimli sırlı tuğlalar çıkıyor. Giriş eyvanı cit kubbesinin güney kasnağı, arkasındaki odanın üstünün özenli çinili, alçı süslü, |raf, korniş, yaşmak v.b.) olduğu ve böylece müderrise yakışacağı kanısı kuvvetleniy tonozu ile birlikte yıkılınca tehlikeli olmuş. Yukarı or. Sırlı tuğla parçalar minare döküntüleri. Vakit bula- taş çektiriyorum. Mustafa usta Salı günü gelip modığım için ilgilenemedim. Ancak şerefe altı mukarnası burayı güçlendirecek. Giriş eyvanı doğu yüzü konusunda yarorlı ayrıntılar vermekte. PROF. DR. ORHAN CEZMİ TUNCFR hep aynı nitelikte. Ancak istediğim değil. Divriği Ulu Camii ve İstanbul Mevlevihane) işe Kayseri'dekilerin biraz açığı. Soğuk Çermik koyuluyorum. Andaç Bey İstanbul'dakiyle denen bölgedekilere bu kez bakıyoruz. Tam yakından ilgileniyor. Beraber gidiyor, dış çizgiyi, aradığım gibi. Çocuklar gibi sevindim. Haykırmak üst kat 2 merdiven yerini, semahanenin sınırlarını istiyorum. Örnekler alıp medreseye döndük. gösteriyorum. Yanmadan önceki fotoğraf ve Döküntüden bir iki taşı kırıp taze kesitine belleklere göre yeniden kurulduğunu sonradan bakıyoruz. Tıpatıp aynısı. Arkadaşlarla birlikte öğreniyorum. Gök Medreseye ağırlık vermekte birlikte eskiyi ve yeniyi tablo seyreder gibi yim. 22-29 Ağustos 1988'de son durumları seyrediyoruz. Beyazlığını zaman giderek ve eşi incelemiştim. Çini ayrı bir uzmanlık işi. Genel olacak. Ancak ocak istediğimiz verimde mi Müdürlükte bir çekirdek kadro kurulması için 4 bilemiyoruz. Hasan Yeşilova, üstündeki hümüslü arkadaşın", İstanbul'da kurs görmesi yazışmaları toprağı aldırabileceğini söyledi. Ocağı bulmanın yapılıyor. Medresenin batısında (yolun karşısına) rahatlığı içindeyiz. bir şantiye binası kurulması isteğimize, Bülent 17.081978 Perşembe : Giriş eyvanında çini Kamber imzalı bir prefabrik bina planı ve özel yok. Doğu (baş) eyvan yıkık. Güney ve kuzey teknik şartnamesi geliyor. İlgili üniversitelere eyvan tonozları, dış duvarları iç almlanı çok güzel Genel Müdürlük yazı yazarak katkıları soruluyor. çinilerle kaplı. Yer yer oynamış ve bazıları düşüp - Yıldız Üniversitesi, gönderilecek ekibe bir yok olmuş. Üstüne koruyucu bir çatı yaptırmayla günlük bir seminer verebileceğini (2603/4617- yetinmiyorum. Özel İdareden Vakıflara geçen, 18 Eylül 1989), comisyon üyesi İbrahim Beye bu çiniler için keçe - Selçuk Üniversitesi, uygulama yapacak ve siparişi verdim. Eyvanın pergeline uygun iskele yaptıracak kadrosu olmadığı (21.259/4792- yaptırıp arasına keçe serilmesi gerekecek. Bunun 4.9.1998), İçin Urfa ve Diyarbakır'a gidecek. Dönüşümüze kadar yetiştireceğini sanmıyorum. - Trakya Üniversitesi, proje hazırlığı yanında, öğrenci ve öğretim elemanlarına olanak 29.08.1978 Salı : Tam 52 gündür bura sağlanırsa 1990 Temmuz ve Ağustos'unda dayız. Rölöve ölçüler ara ara tamamlandı. yardımcı olabileceğini (100-462-6127/ 20 Eylül Önemlileri çizildi. Eyvanların üstüne, avluya 1989), akıntılı koruyucu çatı yapıldı. Mescit kasnağı güçlendirildi. Toplanan çiniler yerlerine göre - Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Gök sınıflanıp ayrı çuvallara konarak, ağızları mühür Medresenin sorunlarını belirten ek rapor yanında lenip Vakıflar Bölge Müdürlüğüne tutanak ile tes Vakıflar + Kültür Bakanlığı + İstanbul Merkez lim edildi. Vinci yağlayıp, sarıp sarmalayıp kış Restorasyon Laboratuvarı konservosyon uzman önlemi aldık. İşçiler son döküntüleri topluyor. larından oluşan ekibi önerip. Vakıfların restoras Bugün Ankara'ya döneceğiz. Hiç bir işi yarım yon elemanlarına Bilim Dallarının destek ve bırakmayı, eksik bilgiyle (yapı dışı ve çevre işbirliği yapabileceğini bildiriyor. (131.1013. araştırması hariç)dönmeyi istemedik. Böylece 16076-27 Eylül 1989). 1978 Temmuz ve Ağustos çalışması Ayrıca, onarım süresinin yıllar alacağı tamamlanıyor. Umduklarımdan fazla kalmamız düşünülerek 2 yapının üstünün bir uzay kafes- Abideler Şubesini tedirgin etmiş. Dönüşte "Bu kiriş ile kapatılması görüşüme, Kayhan kadar süreceğini bilsem göndermezdim diyecek Mühendislik yardımıyla İrfan R. Ünsal'dan taslak Ekrem Demirtaş. Döner dönmez rölöve pro proje, teknik şartname ve fiyat geliyor jelerinin temiz çizim ve çinilerine başladık. 4 (20.01.1994). Bu arada zeminin irdelenmesi mimarın bir kışını aldı. açısından bir sondaj araştırma önerim İstanbul Teknik Üniversitesi, O.D.T.Ü ve Karadeniz Teknik B-1990 YILI KAZISI Üniversitelerine yazı yazılıp, ayak konacak yerleri 1-HAZIRLIK AŞAMASI gösteren ölçekli planım ekleniyor. 1976 yılında derslere part-time başladığım A.D.M.M.A.'ne 1980'de kadrolu olarak geçiyo ' Biyolog Behiye Erdoğan, Kimyager Semra Erdil, Jeolog rum. 1988'e kadar bir onarım yapılamıyor. Osman Hacışahinoğlu ve Sanat Tarihçisi Birsen Erat'ın Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğünün istanbul'daki Vakıflarla Gazi Üniversitesi anlaşıyor ve Restorasyon Laboratuvannda eğitim görmeleri için (Mayıs sözleşmeli olarak 3 yapı için (Gök Medrese, 1990'da kurs) Behçet Bey ile (15.02.1989) anlaşıyoruz. SAHİP ATA (GÖK) MEDRESE İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

Yanıma Vaicıflar Genel Müdürlüğü Abideler geçen yapıları da dışından saran veya onlara Şubesi mimarlarından Necla Destici'yi alaral^ bağlanan bir çevre duvarı olup olmadığını bu Sivas'a gidiyor ve 1990 yılı dış araştırma l

Doğu duvarı temelini boydan boya 2- ARAŞTIRMA KAZISI açtırıyorum. Güney ucuna kadar çırpısında ve

Ön (batı) yüzde özgün eşik, şimdikinin 90 cm desteksiz. 3.80 m. aşağıya iniyor ve ınceyonu aşağısında (-1.96 m) bulunuyor (Res. 19). Bu temelin bitimini yakalıyoruz. Yer altı suyu, hem ön hem giriş eyvanı gerçek kotlarını çukurları hemen dolduruyor. Bu durumda medre sağlamamızı da sağlıyor. Kapı önüne düşmüş senin planının şimdiki sınırda bittiği ancak sağlam bir dendan bulunuyor (Res. 20), hemen arkasının (doğu) kendi bahçesi olabileceği görüntülerip, temizletip, istampaiını ve ölçülerini anlaşılıyor alıyoruz. On yüzde -1.77'de mermer sıra bitiyor Yapının güneydoğu köşesi yıkık. Derinlere ve -2.12 m'ye kadar normal taş sırası devam indiğimiz halde destek ve temel duvarı bulu ediyor. Çeşme önünde -1,62 kotunda eski yalak namıyor. Kuzeydekiyle karşılaştırılırsa iki destek tabanı, -2.05'te temelin 5-6 cm. taşkınlığı ve - birbirine yakın. Aralarındaki 8 m. çok az. Güney 2.94 m. kotunda pöhrenk (içi o 12, et kalınlığı duvarı da doğuya doğru devam ediyor ve 2'şer cm) bulunuyor (Res. 21). Böylece çeşme desteğin köşeyi aştıktan sonra yer aldığı kanısını yalağının 1.60 m yükseltildiği kesinlik kazanıyor. taşımaya başlıyorum. Böylece çevre duvarı Medresenin kuzey batı köşesindeki bezeli yuvar tamamlanmış oluyor.

lak desteğini kare plan çeviren köşe pahlarının - Güney yüzde en batıdaki desteğin geçiş 1.05 kotunda başladığı görülüyor. Bunun üze sırasının -0.81 ile -1.38 arasında olduğunu belirt rine, güneybatı köşe desteğini açtırıyor ve köşe miştik. Eyvanı içeren 2 destek arası moloz taş pahlarının -1.38 ile -0.81 kotlarında onarımlı kesim altından yine inceyonu örgü bulunduğunu belirliyoruz (Res. 22). Böylece Gök çıkıyor. Bu kanadın taşkın kesiminin duvarı da Medrese batı (ön) yüzünün kuzeyde (sol) -1.15, yenilenmiş. Doğuya doğru ilerledikçe arazi kot güneyde (sağ) -1.60 m olacak şekilde akıntılı kaybediyor ve beden duvarları yüksekte kaldıkça olduğu anlaşılıyor. (Kapı önü -1.40 m). yıkımı kolaylaşıyor. Üstelik doğu eyvanı 2 Kuzey duvarı batı ucunda 3-4 m. derine inil- yanındaki büyük açıklıkların bu sonucu oldukça diği halde göz doyuran bir pis su çıkısı buluna kolaylaştırdığı anlaşılıyor. mıyor. Kazıyı bu yüzde doğuya doğru sürdürüyo Sonuç olarak medresenin bugünkü sınırları ruz. 1. yuvarlak desteğin geçiş bölümü -0.73 ile - içinde olduğu, ancak kuzey ve güney duvarlarının 1.39 arasında baklavalı dilime benzer şekilde, 2. doğuya doğru ilerleyerek vakfiyede adı geçen destek geçiş bölümü -1.46 m ile -2.02 arasında yapının (Dar-ı ziyafet) burada olabileceği bulunuyor. Arazi kuzeyden hem güneye hem de düşüncesiyle onları sardığı veya birleştirdiği doğuya doğru akıntılı. Önden doğuya doğru kanısına varıyoruz. Bu yöndeki 3. bir kazı konuya (-1.15'den 3.15'e ) 2 m. iniş var. Nitekim 3. son iyice açıklık getirecektir. 1990 yılı yıl sonuna destek (kuzeydoğu köşesi) geçiş bölümü -1.74 ile yakın, geçirdiğim bir mide kanamasıyla Vakıflar -2.18 kotları arasında. 3 desteğin temelleri yarım daki işi bırakıyorum. Yıllar geçiyor ve yine kimse kare. Bu geçiş elemanlarıyla görünüşte yarım umursamıyor. Ancak Sivas'ta bir iki özverili, eski daireye dönüşmektedirler. 1. destek 2.13/1.05, eser dostu kişi (başta Hikmet Denizli) işin ucunun 2. destek 1.92/1.08 ölçüsünde. bırakılmasına razı değiller. Konuyu haklı olarak Kuzeydoğu desteğinin doğuya doğru biraz sıcak tutmak istiyorlar. içe kırılarak devam ettiğini gösteren temel duvarında örgü kökleri var. Ancak plana Arozi kofu burada en dusuk O nedenle duvarları diğer 3 dıs yüzden daha yüksek durmasına karşın, hiçbir ara destek bakıldıkça kitle burada bitiyor ve alıştıklarımız olmomasi, orkasında (doğu) bitişik bazı yapıların • ufak da dışında köşe değil ara destek şeklinde yapıda yer olso veya hücredekilerin (destek sağlamak açısından) alıyor. Bunun bir bahçe duvarı, vakfiyesinde adı oiduQunu çoğrıstırıyor PROF. DR. ORHAN CEZMİ TUNCER

C. YEREL ÇABALAR tadır. Kale Kopuşu karşısında ilim adamlarının oturmalarına mahsus yazlık, kışlık Sivas Valiliği ile Sivas Hizmet Vakfı, Gök Medrese konusunda bir konuşma yapmamı isti odalar, bir obdestliği, biri sağ, diğeri sol tarafta 2 yorlar (1992/46-05.11.1992). 30 Kasım 1992 minare, girişinde bir mesciti müştemil, Medrese-i Pazartesi günü Kültür Merkezinde saat 14.00'te Sohibiye-i Fakriyye nomıyla meşhur binayı konferans verip proje ve slaytlarla konunun boyut muhkem ve avlusu geniş bir medrese bina etti, ların açıklıyorum. 2 yıl daha geçiyor. Aynı aşkla, suyunu akıttı ve bu medresenin haricinde bir de Sivas Hizmet Vakfı yine Valilikle işbirliği yaparak Dor-ı ziyafet (konuklar yurdu) yaptırdı". Dikkat benden yardım istiyorlar. 20 Ocak 1994 edilirse tanım bugünkü duruma bir eksiğiyle uyu Perşembe günü oraya gidip. Müze Müdürü yor. Hikmet Denizli ve Vakıflar Bölge Müdürü Doğan Kadro: Daimi bir müderris, 2 asistan, 20 Erdinç ile ertesi günü Voli Aydın Güçlü'ye fakıh ve araştırıcı, 5 bekar fıkıh araştırıcısı, 5 çıkıyoruz. 1994 yılı için ayrılan 5 milyar liranın meseleleri ilka edici, 5 eğitime yeni başlayan hayata geçirilmesi gayretindeler. İşte bu arada öğrenci, cami için (5 vakitte) 1 imam, iki yedek uzay kafes kiriş için bir atılım yapıyorum. Bununla imam 2 müzezin, kitaplık ve kütüphaneci, 1 kapıcı ilgili bilgi yukarılarda verildi. Bir yıl daha geçiyor. (aylık 20 dirhem), bir ferraş, öğrenci ve öğretim Bu kez Sivas Belediyesi gayrete geliyor ve her görevlilerinden bekar olanların her gece-gündüz türlü giderin kendilerince karşılanacağı bazında medresede kalması, evli olanların en az 2 gece Vakıflar Genel Müdürlüğü ile bir sözleşme burada kalması (1 fokıh ve 2 asistanın sürekli yapıyorlar. 10-11 Aralık 1994 günkü toplantıya, burada kalması) ve diğer tüm ayrıntılar vakfiyede Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıkları Kurulu belirtilmektedir. toplantım nedeniyle katılamıyorum. Bu kez, sınırlı kişilerle 5-6 Mayıs 1995 tarihinde Sivas Sıcak Kütüphanecinin gece mederesede yattığını Çermik'te, Belediye Başkanı Temel Karamollaoğlu bilemiyoruz, ilim adamları için yazlık ve kışlık başkanlığında bir toplantı daha yapılıyor. Zemin odalar, daimi müderris, 2 asistan, fakıh ve emniyeti, binanın statik durumu için I.T.U'den Prof araştırıcıdan (20 kişiden) biri, meseleleri, ilke Mehmet Bilge, Prof. Remzi Ülker, Prof. Müfit edici 5 bekar, öğrenci ve öğretim görevlilerinden Yorulmaz ile Erciyes Üniversitesi'nden Mehmet bekar olanların 24 saat medresede kalacakları yer, evli olanlardan en az 2 gece için yatacak Palamutoğlu, Cumhuriyet Üniversitesi'nden Ahmet yer, depo, yaygı ve sergi, kandil yağ ve Turan, İ. T. Ü'den Gülsün Tanyeli ve Yeğen Hanım yağdanlıkları yakacak yeri düşünülürse bol oda ile yönetimin ileri gelenleri katılıyor. Bundan da (en az 10 tane) gerekmektedir. Yapıda mescidin, bir sonuç çıkmıyor. 2000'li yıllara geliyor ve bunun karşısındaki sınıfın (girişe göre solda) umutla bekliyoruz. Bu orada Hacettepe Üniver- planın yeri bellidir. Bizce güneydoğu köşe oda sitesi'nin Suut Kemal Yetkin anısına (18-20 Kasım kitaplığa uygundur. Kuzeydoğu odanın çok özen 1981) düzenlediği seminere "Sivas Gök Medrese li çini kaplaması burasının ya türbe, ya da müder Zemin Katı ile İlgili Araştırmalar" adıyla ve 19-23 ris odası olmasını gerektiriyor. Ancak oda olsa Ekim 1981 yılında İstanbul'da düzenlenen 4. çini sanduka tabanlığa gerek kalmazdı. Ayrıca, Ulusal Türkoloji Kongresi'ne "Sivas Gök Medrese Üst Kat Sorunu" adlı birer bildiri veriyorum (her '^Bayram, Sadi ve Ahmet Karabacak, "Sahip Ata kisi de yayımlandı). Vakfiyeleri," Vakıflar Dergisi XIII, Ankara 1981, s. 31. Sivas'ta medrese dışında, nehre yakın bir "Büyük Han" ve medreseye yakın bir "Şahne Çifte Hamamı" do vardır (s 36). D- SİVAS SAHİP ATA VAKFİYESİ Ayrıca vakfiyede, bakım ve onarım amacıyla görevh mimarına vakıf gelirlerinden her ay belli bir ücret verilmesi 1264 Mayısında kurulan vakıf, 1265 ve (ayda gümüş elli dirhem sultan parası) şartı var (s,36). 1280 yıllarında eklemeler yapılarak üçü birden Konya Sahip Ağo vakfiyesinde tahsildar ve mimarın günlüğü 1280'de yeniden yazılıyor ^ Burada amacı (s.53) 30 dirhemdir (s, 40). Medresenin her mezhebe açık olması, sıcak pide alınıp, müezzinlerden birinin minarenin şerefesin "fâkihler, hukukçular, alimler, öğrenciler, müslü- den, fakir ve yoksullara ve diğer arzu edenlere başa kak- man yoksullar, ve alevilere vakfedip, fıkıh ve bunu maksızın eziyetsiz, sadaka olarak bırakılması belirtilip tamamlayıcı şer'i ilimler ve dini eğitim için onlara konuk evindeki günlük yiyecekler de açıklanıyor. mesken kılındı"denir. Yapı şöyle tanımlanmak - Turan, Osman, Selçuklular ve İslamiyet, istanbul 1971, s. 124. SAHİP ATA (GÖK) MEDRESE İLE İLGİl i ÇALIŞMALAR

ıslak olana bitişik merdivenleri öğrenciler yüksek olduğu için üst kata elverişle olmayabile kulanıyor, bunun bakışımındaki öğretim üyeleri ve cektir. Bu nedenle orasının kulanılmadığını (üst müderrislere ayrılmış olmalıydı. Bu durumda katı yok) sanıyoruz. Ayrıca türbe görüşümüz yapının güneybatı konadı öğretim üyelerine doğru ise içte en büyük kubbe dışta yine kubbe ayrılmış olmalı. Eşik ve mil yuvasını bulduğumuz, veya külah bu ahşap 2. katı zorlayacaktır. mescidin güneyine uzanan oda (kışın) müderrise Medresenin 1 823'te üst katına yine ahşap odalar oldukça uygundur. Kuzey eyvanı batısındaki 3 yapılmasında eski kurgunun katkısı yadsınma- odadan en batısındaki depo, yakacak, temizlik malı gereçleri, yaygı, sergi, diğer 2 oda bekâr v.b öğrencilere ayrılması uygun düşer. Bu binada E- SAHİP ATA GÜNLERİ VE SİYASAL hukuk, şer'i ilimler, dinsel eğitim yapıldığına göre, TARİH girişin liemen sonundaki tek dersliklerle yetin Medresenin kuzeydoğu köşe odasının, memek gerekir. Günedoğu kanattaki derin 3 oda Sahib'in kendisine türbe olarak hazırlayışı için, ya koğuş yada sınıf idi. Bunlar da yetmediğine Selçuklu tarihine ve Sahib Ata'nın siyasal göre, kuzeydoğu kanadında 3 odalı olması yaşamına kısaca bakmak yetecektir. Sahip Ata, gerekecektir. Bugün bunlara ait hiçbir iz kalma Celöleddin Karatay'ın öldüğü günlerde (1258) ması, inşaatın hızlanması amacıyla, tonozun Emir Dad (Adliye Bakanı) olur o günlerde İzzed- uzunlamasına örüldüğü, ora bölmelerin temel ve din Başvezirdir. Baycu'ya elçi olarak gönderilir. duvar bağlantısına gerek kalmadan sonra Orada değerle karşılanır, hediyeler sunulur ve yapıldığını da düşündürüyor. Ancak güneydoğu 2 böylece Baycu'nun beylerinin sıklaşan oda için aynı şeyi düşünmeye, eyvana bitişik saldırılarında bir azalma olur. Küyükhan ve kalan tek oda elvermiyor. Evliya Çelebi 80 Mengühon katına da elçi olarak çıkmış, kaanlar- odadan söz etmektedir. ' dan yarlıkları almış olmasından ötürü, yönetim ve Üst katın yazlık olduğu vokfiyede de diğer emirlerle eş rey düzeyine erişmiştir. Sultan anlatılmıyor. Evliya Çelebi de belirtiyor. Giriş 2. izzettin Keykâvus, Hülâgu Han'a giderken eyvanı üstünde yer alan iç içe 2 ve kuzeyinde bir (1259) onu saltanat naibi yapacak ve yönetimi kapalı alanlı yeri, müderrisin kışın da kullandığı ona bırakacaktır. Baba Şemseddin öldükten sonra konusunda bilgi yok. Taçkapı arkasına rastlayan aynı sultan, altın bir divit ve değerli bir hil'at gön dererek onu vezir yapar. Böylece artık Fahrettin alan ufak değil. On odayı avluya açık eyvan Ali, "Sahip" ünvanıno erişir. (1259-1260), Saray şeklinde düşünmek daha uygun olacaktır. Kuzey teşrifatçılık amirliği yapan Müinüddin Süleyman kanat damında bolca tuğla bulunması bunun ile Pervane ile el ele vererek o çok zor koşullarda kaplı oldğunu gösteriyor. Ayrıca bu kesimde devleti olabildiğince yönetir. Sahip Ata'nın 1. topraklar orasından ve avluda revak önünde pek vezirliği 1 271 yılına kadar sürer. Sultan II, İzzettin çok ön yüzü S profilli bingi taşı çıkması, bunlara Keykâvus Bizanslılara sığınmış, sonra Kırım'a oturan eliböğüründeli ve saçaklı ahşap 2. katı geçmiş ve ölünceye kadar (1278) sekiz yıl orada çağrıştırıyor. Zaten kuzey duvarı, çörtenler ve bir malikanede yaşamak zorunda kalmıştır . buna uygun üst pencereler, bu görüşü oldukça Fahrettin Ali'nin kıymetli sultanına gizli gizli destekliyor. sağladığı para yardımını ' düşmanları koz olarak Kalkan duvarlarının her yönde buna uygun kullanmış, görevden alınmasına ve Osmancık kotta olduğunu giriş (batı) yüzü de pekiştirmekte dir. Güney duvar yıkıldığı için belge yok olmuş. "Evhya Ce'cbı Seyahc:tnc!:r>c Ccvirı: 1 DanıiT'Or. cilt ^ 201 Ancak güney eyvanı, kuzeydekiyle 3. boyutta da 'Gins eyvanı avlu yüzünde kcikan duvarı ıkı ycn^ncici.! c ı eşdeğer. Bu nedenle üst katı ahşap dikmeli, eli boârunccler ah;ap catJı ve saçakların yaı: vı U ickkr^de böğründe avluya saçaklı arkalan dış kalkan sordıö'nı müderris odasının böylece daha ria VCÎJ"IOK!I olduğu anlaşılıyor duvarına dayalı olarak düşünmek gerekir. Arka 'Turan Osr^ıon o.y sayio 1 2.İ yüzlerde yer yer bağdadî bölmeli odalar Ozîuna Yılmaz, Tvrkiye Tonhi Git 2 s 1 58 ''Sultanın Kırım'dan aondcrdığı bir mektuba •aıS'iiK !':i ^ac olduğunu da bilmiyoruz. Doğu kanat, batı kanadın bakışımı durumunda. Beş ey^/an daha PROF. DR. ORHAN CEZMİ TUNCER

Kalesi'ne hapsini sağlamışlardır. Yerine Maliye olmalıdır. Sonra göreve atanması ve 1288'lere^' Bakanı (Müstevfi) Mecnüddin Muhammet atanır. kadar yaşaması artık buraya gömülmesine elver- Duruma ilhanlı Abaka Han el atar. Fahrettin Ali meyecektir.

Tebriz'e çağrılır, iftira ve Müinüddin Pervane'nin 'ibni Bibi, Anadolu Selçuklu Devleti Tarihi, Çeviri M.N. oyununa geldiği anlaşılınca, İlhanlı, iki oğluyla Gençosman ve F. N. Uzluk, Ankara 1941, s. 187. birlikte onu Konya'ya görevi başına gönderir. Mahmut Aksarayî Kerimüddin, Selçuklu Devleti Tarihi, (1272)". Ankara 1943, s. 134. -Önder, Mehmet, Mevlanö Şehri Konya, Ankoro 1971, s. Bu kısa tarihçede Sahip Ata Fahrettin 109. Ali'nin", Sivas Gök Medresesinin bitmeye yakın "Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Sözlüğü, Cilt 3 günlerdeki buhranlı dönemi çok açıkça S.93. anlaşılmaktadır. Konya'daki Hanigahı çoktan "Sahib-i Devlet" Sadrazam için kullanılır. Devletin sahibi anlamında olup hürmeti anlatır". bitmiştir (1258). Ancak gözden düşmesi onu uza * Sümer, Faruk, Anadolu'da Moğollar, Selçuklu Araştırmaları klara Sivas'a itip ve sandukasını hazırlatır Dergisi, Ankara 1920, s. 61 ( ölümü 23 Kasım 1288).

Res. 3; Hangi yapıdan getirildiği bilinmeyen mihrap kalıntısı. (Şahne Kümbetinin olabilir) SAHİP ATA (GÖK) MEDRESF İLE İLGİLİ ÇAI IŞMAi AR

Res. 4: Avlu temizliğinde bulunan havuz korkuluğu ve su arkı.

*4llC6^ . .

Res. 5: Islak alan kapışımı I kökü ve üst pencere kalıntısı. PROF. DR. ORHAN CEZMİ TUNCER

Res. 6: Islak alan kapı eşiği üstündeki muhdes pöhrenkler ve solda üst kat merdiven kapı eşiği.

34.

Res. 10: Giriş kanat avlu yüzü. SAHİP ATA (GÖK) MEDRF.gp İI_E İLGİLİ CAİ İŞMAI AR

Res. 12: Mescit kubbe eteğinde 2 sıralı tuğla bingiler, çentiklenmiş kasnak ve çini kalıntısı. 135

Res. 16: Minareden giriş tonozu üstü. PROF. DR. ORHAN CEZMİ TUNCER

ı \ cm

c 2 bUVAH

Res. 17: Griş eyvanı üstünden diğer bir ayrıntı.

.•i, -

J '

Res. 18: Giriş avlu yüzü kalkanı kuzey yüzünde çini kaplama kalıntısı. SAHİP ATA (GÖK) MEDRESE İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

Res. 1: Doğu yönden boh kanadına bakış ve avlu.

137 ft'--'i

a Res. 2: Avlu ve çadıHanmız (batı yönde, minareden doğu yöne doğru).

Res. 7: Yıkık doğu kanat. PROF. DR. ORHAN CEZMİ TUNCER

Res. 8: Doğu kanat kuzeyindeki köşe odada duvar çini kaplama döküntüleri.

Res. 9: Kuzeydoğu köşe odada çini kaplı sanduka tabanı.

Res. 11: Giriş üst katı mescit kesimi. Kazıtılan sıva, tuğla duvar ve özgün bingi. Res. 13: Mescit kubbe kasnağı kuzey yüzünde çini kaplamadan ayrıntı.

Res. 14: Sınıf kubbe kasnağı güney yüzünde duvar, çini ve kapı sağ sövesi.

•

Res. 15: Sınıf kubbe kasnağı güney yüzünde duvar, çini ve kapı sağ sövesi. PROF. DR. ORHAN CEZMİ TUNCER

40 Res.l 9: Giriş (taçkapı) önünde bulunan özgün eşik ve I Res.20: Kazıda bulunan dendan. temizlenip şimdilik oraya koyduğumuz özgün dendan.

Res.22: Giriş (batı) yüzünde sağ (güney) köşe desteği geçiş bölümü.

Res.21: Çeşme önü kazısı, yalak kotu ve döşeme kaplaması.