Exb-2016-40293 Bijlagen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
2016 1 INHOUD Bijlage 1 Karakteristieken van de noordoostpolder ................................................................................................ 2 Bijlage 2 Nadere onderbouwing gebiedsgericht welstandsbeleid .......................................................................... 2 Bijlage 3 Gebiedsbeschrijvingen.............................................................................................................................. 2 Bijlage 4 Beeldkwaliteitsplannen en overig welstandsbeleid ................................................................................. 2 Bijlage 5 Interne werkdocumenten ......................................................................................................................... 2 2 BIJLAGE 1 KARAKTERISTIEKEN VAN DE NOORDOOSTPOLDER 3 gaafheid van het landschap zijn de Noordoostpolder en Urk in de rijksnota GLOBALE BASISKENMERKEN Belvedère gerangschikt onder de cultuurhistorisch meest waardevolle gebieden in Nederland. Tevens staat de De gemeente Noordoostpolder ligt in Noordoostpolder op de nominatie om Nederlands twaalfde provincie, opgenomen te worden op de Flevoland. De gemeente heeft een werelderfgoedlijst van de Unesco. oppervlakte van 48.000 hectare en telt ruim 45.000 inwoners. Emmeloord Behalve de cultuurhistorische waarde van fungeert als centrumplaats, omringd (op de polder als geheel, nemen het fietsafstand) door de 10 zogenaamde voormalige eiland Schokland en de groendorpen: Bant, Creil, Ens, Espel, voormalige vluchthaven Oud-Kraggenburg Luttelgeest, Kraggenburg, Marknesse, een cultuurhistorisch speciale plaats in. Nagele, Rutten en Tollebeek. Sinds 1962 is de Noordoostpolder een zelfstandige De Noordoostpolder neemt op regionaal gemeente. Het karakter van de en nationaal niveau een bijzondere positie gemeente is sterk agrarisch. in op het gebied van de moderne stedenbouw en landschapsbouw en de fabrieksmatige aanpak van de boerderijbouw. RUIMTELIJKE ONTSTAANSGESCHIEDENIS Structuur De ruimtelijke structuur van de polder wordt mede bepaald door de volgende elementen/ groene lijsten: boerderijen en dorpen als groene eilanden in de open agrarische ruimte; ringen: IJsselmeerdijk en voormalige Zuiderzeedijk en de dorpenringweg; Afbeelding 1: Basiskenmerken. radialen: het assenkruis dat de dorpenringweg met Emmeloord Het belangrijkste kenmerk van de verbindt; Noordoostpolder is dat het is ontworpen hiërarchische en concentrische als eenheid, waarbij landschap, opbouw; stedenbouw en architectuur onderdeel verkaveling volgens een modulair uitmaken van één integraal ontwerp. Het systeem op basis van een polderconcept, de concentrische opbouw standaardkavel (300 m x 800 m). op verschillende niveaus, is kenmerkend de bodemopbouw. voor de ruimtelijke structuur. Op alle schaalniveaus van het ruimtelijk ontwerp, maar ook op de bevolkingssamenstelling en de inrichting van de samenleving is de Noordoostpolder in de beginjaren strak geregisseerd. Hierdoor heeft de Noordoostpolder een hoge mate van ruimtelijke samenhang en architectonische uniformiteit. Vanwege het integrale ontwerp en de 4 Als huisvesting voor de arbeiders die bij de inrichting van de polder betrokken waren werd gebruik gemaakt van kampen. Alleen in Luttelgeest (kantine asielzoekerscentrum) en Marknesse (de Marke) is nog de stenen noodbehuizing van deze kampen te vinden. Het verkavelingspatroon, de kavelgrootte en de ligging van bebouwing en bedrijfsterreinen zijn afgestemd op de optimale productieomstandigheden ten tijde van de aanleg van de polder. De geomorfologische opbouw van de Noordoostpolder is vervolgens bepalend geweest voor de lokalisering van de verschillende productietakken en daaraan gerelateerd de keuze van het boerderijtype. Van de dorpen in de Noordoostpolder zijn er zeven gebouwd als een nederzetting rond een centrale ruimte, te Afbeelding 2: Structuur Noordoostpolder (uit: weten Marknesse, Ens, Luttelgeest, Bant, Toekomstvisie gemeente Noordoostpoder 2030) Creil, Espel en Tollebeek. De Noordoostpolder kan Deze centrale ruimte is meestal een gekarakteriseerd worden als langgerekte 'brink' waarlangs winkels, concentrisch op verschillende niveaus. woningen en openbare gebouwen staan. De vorm is daarbij steeds aangepast aan Aan één van de uiteinden staat soms een de topografie, de agrarische kerk. bedrijfsvoering, de civiele techniek, de gewenste afstand tussen de dorpen en De brink vormt als het ware een besloten de centrale plaats Emmeloord. Gebruik ruimte, de 'huiskamer' van het dorp. De makend van onder andere de theorieën Noordoostpolder kent twee van de Duitse sociaal-geograaf W. dorpsweidenederzettingen; Kraggenburg Christaller (centrale plaatsentheorie) en Nagele. Het centrum van deze dorpen werd een hiërarchisch model ontwikkeld bestaat uit een grote, groene weide, ten aanzien van de plaats en de functies waarin de scholen, kerken en andere van de nederzettingen. openbare gebouwen vrij in de ruimte staan. Nagele is gebouwd volgens de De wisselwerking tussen een principes van het Nieuwe Bouwen en concentrische opbouw, de hiërarchie, wijkt vanwege de moderne, sterk modulaire opbouw en de ondergrond en functionalistische verschijningsvorm omgeving, het zogenaamde sterk af van de andere dorpen. Tenslotte 'polderidioom' is sterk bepalend geweest kent de Noordoostpolder één voor de inrichting van de kruispuntnederzetting: Rutten. Noordoostpolder. Opvallend is overigens de aanwezigheid van twee (in de grotere dorpen drie) Van 1937 tot 1942 werd de kerken per dorp, op vaak markante Noordoostpolder (met daarin de eilanden locaties. Door secularisatie en vergrijzing Urk en Schokland) met een omvang van en de hiermee samenhangende "Samen- circa 48.000 hectare ingepolderd. De op-weggedachte" is een ontwikkeling van de polder (zowel de functieverandering van deze kerken ontwatering als de inrichting) is geheel momenteel een actueel thema. door de rijksoverheid tot stand gekomen. 5 het omringende land. Het stratenpatroon is vrijwel nooit rechthoekig, de kernen BEBOUWING roepen een beeld op van een organisch gegroeide nederzetting. In de Noordoostpolder is de invloed van De gebouwvorm, zeker van het woonhuis Granpré Molière (Delftse School) en en blok, is traditioneel, met kap en geestverwanten groot geweest. Een dakkapel, met gemetselde schoorsteen uitzondering vormt het dorp Nagele in en een duidelijk gemarkeerde entree het nieuwe polderland. Moderne (“welkom”). architecten van de Opbouw en de 8 werkten tien jaar aan de opzet ervan. De gebruikte materialen zijn traditioneel: Nagele werd ontworpen als een grote bakstenen muren, pannen daken, rechthoekige 'buitenruimte', die vorm houtenkozijnen (waarin, voor het kreeg door 'wanden' van bossen die als comfort, wel stalen ramen kunnen windkering fungeren. voorkomen). Bij openbare gebouwen wordt natuursteen toegepast om de “Delftse School” is de aanduiding voornaamheid te accentueren en de geworden voor een stroming in de plaats van het gebouw in de hiërarchie architectuur en stedenbouw van de 20 van gebouwen aan te duiden. eeuw, die zich orienteerde op traditionele, als typisch Hollands Details zijn veelal traditioneel: ervaren, aspecten. “Delfts” werd zij geprofileerde kozijnen, reliëf of lijstwerk genoemd omdat de toonaangevende in het metselwerk (dat het “ambacht” tot ontwerper de hoogleraar Granpré Molière zijn recht laat komen), houten bakgoten was, die doceerde aan de TH in Delft. op gootklossen en de toepassing van Niet zelden hadden de ontwerpers van boogvormen boven openingen, die deze richting bij hem hun voortkomen uit de eigen wijze van ingenieursdiploma gehaald. De term overspannen in baksteen. Op “school” houdt daarmee ook verband. bescheiden schaal komen Kenmerkend voor de traditionalistische kunsttoepassingen voor, alsmede soms ontwerpers (voor zover relevant voor de op geestige wijze benadrukte details Noordoostpolder) zijn de volgende zoals brievenbussen, wc-raampjes en aspecten: dergelijke. Men heeft een gemeenschapsideaal dat Openbare gebouwen worden gekenmerkt in de ordening van stad en dorp tot door reeds genoemde toepassing van uitdrukking wordt gebracht. Denk natuursteen, door gebruik van bijvoorbeeld aan brinkdorpen, waarin “klassieke” elementen zoals zuilen en een gemeenschappelijke ruimte als frontons, maar ook monumentale centrum wordt aangeboden, boogvormen in baksteen, alsmede waaromheen de centrumfuncties worden traditionele gebouwvormen zoals gegroepeerd. In het denken over stad en basilica’s voor de kerken of torens bij dorp wordt een hiërarchische relatie gemeentehuizen. Vaak werd met een gezien tussen huis en hof, tussen erf en beeldend kunstenaar samengewerkt voor openbare ruimte en tussen woonhuis, een plastiek aan de gevel, of een blok en openbare gebouwen. De kerk glasappliqué, mozaïek of andere staat daarbij aan de top van de kunsttoepassing. hiërarchie. Typerend is daarbij de ligging van de drie 'hoofdkerken', excentrisch op In de gebiedsbeschrijvingen wordt een markante plaats in het dorp, waarbij speciale aandacht besteed aan de geen van de kerken de anderen boerderijen en andere bebouwing in het domineert. Het verkeer loopt door of buitengebied van de polder. Binnen de vlak langs de kern. boerderijen is een aantal typen te Rond de nederzetting is vaak hoog onderscheiden met ieder een eigen opgaand groen meeontworpen, als begrenzing van de kern ten opzichte van 6 verschijningsvorm. Daarnaast zijn er de arbeiderswoningen en de tuinderswoningen die als type te onderkennen zijn. 7 BIJLAGE 2 NADERE ONDERBOUWING GEBIEDSGERICHT WELSTANDSBELEID 8 In deze paragraaf staat de onderbouwing van