Speyer (D)

D3 ALLEMAGNE D3 Oberhoffen- lès-wissembourg MOSELLE Seebach

D27

Retschwiller A35 Soultz-sous-Forêts RD1062 Wœrth Hatten Sauer

D919 M od er RD1062 RD1063 Moder Rœschwoog RD1061 Pfaffenhoffen Soufflenheim Schweighouse- Bouxwiller sur-Moder Marienthal er RD1340 A35 od D133 M

A4 A4 Hochfelden Gries RD1004 rn Zo rn Zo Wandern im Elsass Hiking through Wandeltochten in de Elzas RANDONNÉES PÉDESTRES EN ALSACE Hœrdt Canal

RD1063 A35 Grandes randonnéesMarmoutier Fernwanderwege SENTIER DE L’ILLVendenheim RD1004 Major hiking paths Illwanderweg / Along the riverA4 Ill / Pad langs Lede Rhin Ill 3 Ill MOSELLE 64 km - 125 m - Sélestat ➔ - 3 jours / Tage / days / dagen Lijntochten Hoenheim D218 Strasbourg RD1004 A351 6 Wolfisheim Loßburg (D) Offenburg Le Rhin ALLEMAGNE

Ergersheim Ernolsheim- Bruche Ill Bruche Ostwald Ca nal de l a Br D218 uche 4 A35 Molsheim Illkirch- RD1420 Graffenstaden A352 PFALZ (D) RD1420 A35 Eschau D207 3 D426 Bœrsch D392 BAS-RHIN Strasbourg BADEN e St-Nabor h u c a RD1083 SCHWARZWALD (D) ru dl B n LORRAINE A Sélestat u A Colmar e 1 ndlau Barr F

D425 Fribourg (DE) RD1420 Sand u d Kertzfzeld 2 Mulhouse p Bernardvillé A35 HAUT-RHIN m Chapelle St Materne a h Epfig C RD1422 RD1083 BÂLE (CH) Semersheim n 6 1 i h R Saâles u a

Dambach-la-Ville e n ô h Ebersheim R A35

u d

Départ du circuit / Start der Tour / Start of trail / Vertrekpunt l l l VOSGES I a n a Sens du circuit / Richtung der Tour / Direction of trail / Rijrichting C 6N59 Châtenois Sélestat Circuit / Tour / Trail / Tochte

D35 1 er st Étape / Etappe / Stop / Etappe 1 JOUR / 1. Tag / 1 day 1 Autres circuits / Andere Touren / Other trails / Andere trails 0 2,5 5 km Belfort (90) Légendes Cartographie HAUT-RHIN Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Treinstation Arrêt TGV / TGV Haltestelle / TGV stop

CARTES DE RANDONNÉES CF. / WANDERKARTEN SIEHE / MAPS OF TRAILS SEE / WANDELKAARTEN ZIE : www.club-vosgien.eu 1/25 000e – 3816 OT STRASBOURG, 1/25 000e – 3717 OT SELESTAT RIBEAUVILLE

Comme ce sentier chemine Da der Illwanderweg lauft As this trail goes parallel to Aangezien dit pad langs de le long de la ligne ferroviaire entlang der Zuglinie Strasbourg the Strasbourg – Erstein – Sélestat spoorlijn Straatsburg – Erstein – Strasbourg – Erstein – Sélestat – – Erstein - Sélestat – Colmar – Colmar – Mulhouse railway lines, Sélestat – Colmar – Mulhouse loopt, Colmar – Mulhouse, il est possible – Mulhouse verlaüft, besteht it can be done stage by stage and is het mogelijk om losse stukken te de le parcourir par tronçon et de die Möglichkeit streckenweise you can easily return to your starting lopen en gemakkelijk terug te keren regagner facilement son point de vorzugehen und problemlos zum point. naar het vertrekpunt. départ. Ausgangspunkt zurück zu kehren.

LES SERVICES PAR COMMUNE / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN/VILLAGE / DIENSTEN PER GEMEENTE

Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Station Chambre d’hôtes / Gästezimmer / Épicerie / Lebensmittelgeschäft / Food shop / Kruidenier Bed and breakfast / B&B Arrêt d’autobus / Bushaltstelle / Bus stop / Bushalte 100 Hébergement collectif (auberge de jeunesse, gîte d’étape, etc.) Boulangerie / Bäcker / Baker’s / Bakker Beherbergungsvereine (Jugendherbergen, Etappenunterkünfte, usw.), Bl lits = Bettenanzahl /Hostel-type accommodation (youth hostel, Hôtel-restaurant hikers’ hostel), lits= number of beds. / Groepsaccommodatie (H = hôtel, H/R= hôtel-restaurant Boucherie / Metzgerei / Butcher’s / Slager *, **, ***, **** = class. officiel, ch = nombre de chambres) Camping (*,**,*** = classement, T = tourisme, L = Loisirs, période Bc (H= Hotel, H/R= Hotel-restaurant d’ouverture)/(*,**,***= Kategorie, T= Tourismus, L: Freizeit, *, **, ***, ****= offizielle Hotelkategorie, ch= Zimmeranzahl Öffnungszeiten) / campsite (*,**,***= classif, T= tourism, L= Aire de pique nique / Picknickplatz / Picnic area / Picknickplaats (H= hotel, H/R= hotel-restaurant, *, **, ***, ****= official leisure, opening season) classif., ch= no. of rooms Hébergements utilisant les énergies renouvelables / Elsässische Unterkünfte die erneuerbare Energien benützen / Alsatian tourism Cordonnerie / Schuhmacher / Cobbler / Schoenmaker Transport des bagages à l’étape suivante - sur de accommodations using renewable energy sources / Accommodatie mande préalable / Gepäcktransfer zur nächsten Etappe met duurzame energie - auf vorige Anfrage / Transportation of luggage to next Pharmacie / Apotheke / Pharmacy / Apotheek stop - on prior demand / Bagagevervoer op aanvraag Refuge / Übernachtungstelle / Cabin / Trekkershut Petit déjeuner buffet dès 7h/ Frühstücksbuffet ab 7 Uhr / Buffet breakfast at 7 a.m. / Ontbijtbuffet Poste / Post / Post office / Postkantoor Abri / Schutzhütte / Shelter / Schuilplaats Panier repas pour le déjeuner / Lunchpaket zum Mitnehmen/ Take-away dinner / Lunchpakket Guichet automatique bancaire / Geldautomat / Restaurant Cash dispenser / Geldautomaat Piscine / Schwimmbad / Swimming-pool / Buitenbad

Piscine couverte / Hallenbad / Indoor swimming-pool / Bistrot – café / Bistro-Cafe / Bistro-café / Bistro Baignade / Bademöglichkeit / Bathing / Zwemmen toegestaan Binnenbad GR : marque déposée par la FFRP GR : marque

JANVIER 2016 - Randonnées pédestres en Alsace / Wandern im Elsass / Hiking through Alsace / Wandeltochten in de Elzas www.tourisme-alsace.com 1/3 RANDONNÉES PÉDESTRES EN ALSACE SENTIER DE L’ILL Wandern im Elsass Illwanderweg / Along the river Ill / Pad langs de Ill Hiking through Alsace 3 64 km - 125 m - Sélestat ➔ Strasbourg - 3 jours / Tage / days / dagen Wandeltochten in de Elzas

1250 1000 750 500 250 1 2 3 4

1er JOUR 19 km Bibliothèque Humaniste / Humanisten Comment s’y rendre ■■EBERSHEIM (67600) Wie erreicht man Bibliothek / Humanist Library / Moulin Kircher How to get there Humanistische Bibliotheek Mühle / Mill / Molen Bereikbaarheid 1, rue de la Bibliothèque erer st st e 10, quai du moulin 1 1 jour JOUR / 1. / Tag1. Ta /g 1 / 1 day day / 1 dag 03 88 58 07 20 03 88 85 71 10 www.vialsace.eu www.bh-selestat.fr www.moulin-kircher.fr Collection de l’école latine et de l’hu- 1 SÉLESTAT 172 SNCF - Tél. 36 35 (0,40 € / minute) Farines et produits alimentaires bio. www.sncf.fr maniste Beatus Rhenanus, riche notam- Mehl und Biolebensmittel. 1250 Bl Bc ment de 450 manuscrits, 550 incunables Lignes / Linien / Lines / Lijnen : e Flour and bio food. 1000 Strasbourg – Mosheim - Sélestat et 2 000 ouvrages du XVI siècle. Meel en bio produceren. Die Sammlung der Lateinschule und 750 Strasbourg – Colmar – Mulhouse – Bâle ■ EBERSHEIM 165 9,5 9,5 BUS des Humanisten Beatus Rhenanus umfasst ■EBERSMUNSTER (67600) 500 450 Handschriften, 550 Inkunabeln und Église abbatiale Saint-Maurice 1 2 3 Bl Bc 4 5 1 2 3 4 TIS - tél. 035 88 57 70 70 250 www.tis-selestat.com 2000 Werke des 16. Jh. Abteikirche/ Abbey Church / Collection of the Latin school and the Abdijkerk e e Ligne / Linie / Line / Lijne : 2 JOUR 3 JOUR humanist Beatus Rhenanus, stocked in 03 88 85 78 32 EBERSMUNSTER 162 4,3 13,8 À Sélestat - Ebersheim particular with 450 manuscripts, 550 early Fleuron du style baroque en Alsace. Bl 17 km 28,3 km printed books and 2,000 works from the Orgues Silbermann (1730). Où se loger 16th century. Barockes Prunkstück im Elsass. KOGENHEIM 160 3,8 17,6 Unterkünfte Collectie van de Latijnse school en Silbermann Orgel (1730). Bl Where to stay de humanist Beatus Rhenanus, met 450 Excellent example of the Alsatian Accommodatie manuscripten, 550 wiegendrukken en 2.000 Baroque style. Silbermann organ (1730). 160 1,4 19 werken uit de 16e eeuw. Pronkstuk van de Elzas in barokstijl. ■■SÉLESTAT (67600) Maison du Pain d’Alsace / Elsässisches Silbermann-orgel (1730). Abbaye de la Pommeraie**** H/R Brothaus / Alsatian Bread Museum / 14 ch. Broodhuis van de Elzas Offices de Tourisme 03 88 92 07 84 03 88 58 45 90 Verkehrsämter www.pommeraie.fr www.maisondupain-d-alsace.com Tourist Offices VVV Vaillant*** H/R 47 ch. Aménagée dans l’ancien « Poêle » de 03 88 92 09 46 la corporation des boulangers. Histoire www.hotel-vaillant.com du pain, présentation des techniques de ■ fabrication, démonstration de réalisations ■SÉLESTAT-HAUT- Auberge des Alliés ** H/R 12 ch. de spécialités régionales… KOENIGSBOURG TOURISME +33 (0)3 88 92 09 34 - 03 88 92 28 00 Im Haus der ehemaligen Bäckerzunft. Tél. 03 88 58 87 20 - Fax 03 88 92 88 63 www.auberge-des-allies.fr Geschichte und Techniken des www.selestat-haut-koenigsbourg.com Ibis Budget** H/R 60 ch. Bäckerhandwerks, Herstellung regionaler ■ 08 88 08 67 87 ■BENFELD Spezialitäten 03 88 74 04 02 www.accorhotel.com Located in the former “Poêle” (guild www.grandried.fr Camping « Les Cigognes »** T hall) of the bakers guild. History of bread, (15/04 ➔ 30/09) - 03 88 92 03 98 presentation of baking techniques, dem- www.selestat-tourisme.com onstration of how regional specialities ■■SERMERSHEIM (67230) are made… Gehuisvest in de oude bakkerij, Relais de l’Ill ** H/R 22 ch. de ‘Poêle’, zetel van het bakkersgilde. +33 (0)3 88 74 31 28 Geschiedenis van het brood, technieken, www.hotel-au-relais-de-lill.fr demonstraties en vervaardiging van specia- liteiten uit de streek. Que visiter Marché du terroir : samedi matin Besichtigungen Markt mit regionalen Produkten : Visits Samstag Vormittag Te zien Regional produce market : Saturday morning ■■SÉLESTAT (67600) Streekmarkt : zaterdagochtend

1er dimanche de carême : cavalcade Église Sainte-Foy / Kirche / Church / carnavalesque « Les Machores » Kerk Sainte-Foy 1. Fastensonntag : Faschingsumzug Place du Marché Vert „Les Machores“ 03 88 58 87 26 1st fasting Sunday : Carnival parade www.selestat-tourisme.com “Les Machores” Style roman (XIe-XIIe s.). 1e zondag van de vastentijd : Romanischer Stil (11-12. Jh).I carnavalsoptocht ‘Les Machores’ Romanesque style (11th-12th c.). Romaanse stijl (11e-12e eeuw). 2e samedi et dimanche d’août : Église Saint-Georges / Kirche / Church Corso fleuri / Kerk Saint-Georges 2. Samstag und Sonntag im August : Place St-Georges Blumen Corso 03 88 58 87 26 2nd Saturday und Sunday of August : www.selestat-tourisme.com Flower-decked procession Style gothique (XIIIe-XVe s.). 2e zaterdag en zondag van augustus : Gotischer Stil (13.-15. Jh.). Bloemencorso Gothic style (13th-15th c.). Gotische stijl (13e-15e eeuw).

JANVIER 2016 - Randonnées pédestres en Alsace / Wandern im Elsass / Hiking through Alsace / Wandeltochten in de Elzas www.tourisme-alsace.com 2/3 1250 1000 750 500 250 1 2 3 4

1er JOUR 19 km RANDONNÉES PÉDESTRES EN ALSACE SENTIER DE L’ILL Wandern im Elsass Illwanderweg / Along the river Ill / Pad langs de Ill Hiking through Alsace 3 64 km - 125 m - Sélestat ➔ Strasbourg - 3 jours / Tage / days / dagen Wandeltochten in de Elzas

1250 1000 750 500 250 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

2e JOUR 3e JOUR 17 km 28,3 km Chambres d’hôtes Gîtes de Le Village des Antiquaires / Das Dorf 4e week-end d’août : fête du sucre / 4 épis der Antiquariate / Antiques village / 4. Wochenende im August : Zuckerfest Chez Patrice L’HOTE Het Antiquairendorp / 4th Week-end of August : Sugar e 2 e1 jourer JOUR / 2. / Tag 1. Ta / g2 nd/ 1 dayst day / 2e dag 03 88 74 59 98 3 avenue de la Gare festival / 4 weekend van augustus : www.lejardindelill.fr 03 88 74 04 02 Suikerfeest 1 HUTTENHEIM 161 2,8 2,8 ■■SAND (67230) ■■ (67150) ■■ (67115) 21,8 La Charrue *** H/R 21 ch. Brasserie artisanale Matten Le Jardin de Marguerite / Garten / Bl Bc 03 88 74 42 66 Kleinbrauerei / Micro-brewery / Garden / Landschapstuin www.lacharrue.com Kleinschalige brouwerij 2, rue du Verger ■ www.matten.fr 03 88 98 70 28 BENFELD 158 2,1 4,9 ■OSTHOUSE (67150) 06 70 65 16 31 23,9 ■■OSTHOUSE (67150) Bl Bc À la Ferme *** H/R 15 ch. [email protected] 03 90 29 92 50 Marché du terroir : lundi matin / Markt Marché du terroir : vendredi matin www.hotelalaferme.com mit regionalen Produkten: Montag Markt mit regionalen Produkten: Chapelle St Materne 156 2,3 7,2 ■ Vormittag / Regional produce market : Freitag Vormittag ■ERSTEIN (67150) Monday morning / Streekmarkt : 26,2 Crystal*** H/R 69 ch. Regional produce market: Friday maandagochtend morning 03 88 64 81 00 3e week-end de juillet : Nuit des OSTHOUSE D131 153 5,8 13 www.hotelcrystal.info Streekmarkt: vrijdagochtend 32 produits du terroir Bl Bords de l’Ill** H/R 30 ch. 3. Wochenende im Juli : Abend der ■■ESCHAU (67114) 03 88 98 03 70 Regionalen Produkte ERSTEIN 151 4 17 www.hotel-bords-ill.com 3rd week-end of July : Local produce 36 Bl Bc Camping municipal ** L evening Église Saint-Trophime - Jardin (1/4 ->1/10) 3e weekend van juli : monastique / Kirche Saint-Trophime 03 88 98 09 88 Streekproductennacht – Klostergarten / Saint-Trophime 03 88 64 66 35 1re quinzaine d’août : Son et lumière Church - Monastery garden / ■■ESCHAU (67114) au Château d’Osthouse Romaanse kerk St-Trophime - In der 1. Monatshälfte von August : e er rd st e Au Cygne** H/R 24 ch. Kloostertuin 3 1 jour JOUR / 3. / Tag 1. Ta / g3 / 1 day day / 3 dag re 03 88 64 04 79 Licht und Tonschauspiel im Osthauser Rue de la 1 Division Blindée www.cygne-eschau.com Schloss 03 88 64 03 76 The 1st Fortnight of August : Light and 1 2 chambres d’hôtes 2 épis [email protected] NORDHOUSE 149 4,6 4,6 sound show in the Osthouse Castle 40,6 chez Mme Suzanne GRUSS Bl 1e helft van augustus : Klank- en ■■ILLKIRCH-GRAFFENSTADEN 03 88 64 31 56 lichtspel bij het Kasteel van Osthouse (67400) ESCHAU 145 6,6 11,2 ■■ILLKIRCH-GRAFFENSTADEN Château du Hohenbourg / Burgruine / 47,2 Bl Bc (67400) Stronghold / Burcht Alsace*** H 40 ch. 03 88 90 77 50 Parc animalier Friedel / Tierpark 03 88 40 35 00 ■■ERSTEIN (67150) Friedel / Animal Parc Friedel / ILLKIRCH- 143 6,7 17,9 www.hotelalsace.com Dierenpark Friedel GRAFFENSTADEN 53,9 1 chambre d’hôtes 3 clés ■■GEISPOLSHEIM (67118) Bl Bc chez Annick REIFFSTECK Musée Würth France / Museum Würth Musée Interactif du Chocolat 03 88 66 25 64 Frankreich / Museum Würth France / Interaktives Schokoladen Museum http://chambrehotes.aucanal. Würthmuseum Frankrijk / Interactive Chocolate Museum / pagesperso-orange.fr OSTWALD 140 4 21,9 Rue Georges Besse - Z.I. Ouest Interactief Chocolademuseum 57,9 Bl Bc ■■OSTWALD (67540) 03 88 64 53 00 Rue du Pont au Péage Château de l’Ile***** H/R 62 ch. www.musee-wurth.fr Association Les Amis du Chocolat 03 88 66 85 00 Lieu de diffusion unique en France 03 88 55 04 90 www.musee-du-chocolat.com STRASBOURG 137 6,3 28,2 www.chateau-ile.com de la collection Würth. L’une des plus 100 importantes collections d’entreprise d’art Bl Bc 64,2 ■■OSTWALD (67540) ■■STRASBOURG (67000) moderne et contemporain en Europe. Natura Parc Parc Aventure / (cf. GR et Transversale / siehe Einziger Ausstellungsort der Sammlung Hochseilgarten / High wire Park / Fernwaqnderwege / see Major hiking Würth in Frankreich, einer der bedeutends- Parc Aventure path / zie Lijntochten 5 ) ten Unternehmenssammlungen moderner 35, rue de la Nachtweid und zeitgenössischer Kunst in Europa. 03 88 65 40 07 Only exhibition of the Würth collec- Que visiter www.naturaparc.com Besichtigungen tion in France. One of the largest owned Comment s’y rendre 270 Illkirch-Graffenstaden – Visits by a company collections of modern and ■■STRASBOURG (67000) Wie erreicht man Rhinau Te zien How to get there contemporary art in Europe. (cf. GR et Transversale / siehe

Bereikbaarheid Het enige museum in Frankrijk met een Fernwaqnderwege / see Major hiking TRAM : ■■BENFELD (67230) Würthcollectie. Een van de meest belangrij- path / zie Lijntochten 5 ) CTS ke bedrijfscollecties van moderne en heden- www.vialsace.eu www.cts-strasbourg.eu Le Jacquemart de l’Hôtel de Ville / Der SNCF - Tél. 36 35 (0,40 € / minute) daagse kunstwerken in Europa. Offices de Tourisme Ligne A – Illkirch-Lixenbuhl Jacquemart / De ‘jacquemart’ van het www.sncf.fr stadhuis Verkehrsämter – Homme de Fer (Strasbourg) – Etappenstall, musée-expos Lignes / Linien / Lines / Lijnen : Hôtel de Ville ou Laube/ Rathaus– Tourist Offices Parc des Sports 03 90 29 93 55 VVV Strasbourg – Mosheim - Laube/Town Hall- Laube / www.ville-erstein.fr Sélestat Gemeentehuis de Laube Strasbourg – Colmar – Où se loger Musée et Maison du Patrimoine de ■■BENFELD Unterkünfte Marchés du terroir : jeudi et samedi Mulhouse – Bâle Benfeld / Museum und Haus des 03 88 74 04 02 Where to stay matin / Märkt mit regio¬nalen Kulturerbes / Heritage Museum / www.grandried.fr Accommodatie Produkten : Donnerstag und BUS : Réseau 67 Erfgoedmuseum Samstag Vormittag / Regional ■■ERSTEIN Tél. 09 72 67 67 67 Hôtel de Ville - Place de la République – www.bas-rhin.fr ■■HUTTENHEIM (67230) produce markets : Thursday and 03 88 98 14 33 03 88 74 04 02 www.grandried.fr Lignes / Linien / Lines / Lijnen : Sud Hotel ** H/R 36 ch. Saturday morning / Streekmarkt : zaterdagochtend 260 Illkirch-Graffenstaden – 03 88 74 30 65 Erstein www.sud-hotel.fr

JANVIER 2016 - Randonnées pédestres en Alsace / Wandern im Elsass / Hiking through Alsace / Wandeltochten in de Elzas www.tourisme-alsace.com 3/3