Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych W Gminie Orneta Na Lata 2016-2025
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Załącznik do Uchwały Nr BRM.0007.19.2016 Rady Miejskiej w Ornecie. z dnia 27 kwietnia 2016 r. Strategia rozwiązywania problemów społecznych w Gminie Orneta na lata 2016-2025 ORNETA 2016 Spis treści Wstęp ......................................................................................................................................... 3 1. Charakterystyka Gminy Orneta .............................................................................................. 4 1.1. Ogólne informacje ........................................................................................................... 4 1.2. Ludnośd ............................................................................................................................ 5 1.3. Gospodarka ..................................................................................................................... 7 2. Warunki życia mieszkaoców Gminy Orneta ......................................................................... 10 2.1. Zasoby mieszkaniowe .................................................................................................... 10 2.2. Dostępnośd usług społecznych ...................................................................................... 11 2.2.1. Oświata i wychowanie ............................................................................................ 11 2.2.2. Kultura i sport ......................................................................................................... 12 2.2.3. Ochrona zdrowia .................................................................................................... 14 2.2.3. Bezpieczeostwo publiczne...................................................................................... 15 2.2.4. Pomoc społeczna .................................................................................................... 15 2.3. Ekonomia społeczna ...................................................................................................... 17 3. Wyzwania lokalnej polityki społecznej ................................................................................. 19 3.1. Skala i główne powody przyznawania pomocy społecznej ........................................... 19 3.2. Bezrobocie jako dominujący problem społeczny .......................................................... 22 3.3. Uzależnienia .................................................................................................................. 24 3.4. Przemoc w rodzinie ....................................................................................................... 26 3.5. Wnioski i rekomendacje ................................................................................................ 28 4. Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju społecznego ............................................................. 30 4.1. Uwarunkowania prawne i programowe ....................................................................... 30 4.2. Główne zasady horyzontalne ........................................................................................ 32 5. Cele i kierunki działao ........................................................................................................... 34 Obszar 1. Zaradnośd życiowa i aktywnośd zawodowa mieszkaoców. ................................. 35 Obszar 2. Funkcjonowanie rodzin, rozwój dzieci i młodzieży. ............................................. 36 Obszar 3. Włączenie społeczne osób starszych, niepełnosprawnych i chorujących. ......... 37 Obszar 5. Aktywnośd społeczna i obywatelska mieszkaoców. ............................................. 40 6. Zarządzanie realizacją Strategii ............................................................................................ 42 6.1. Podmioty realizujące ..................................................................................................... 42 6.2. Monitoring ..................................................................................................................... 42 6.3. Ramy finansowe ............................................................................................................ 46 Wstęp Gmina stanowi wspólnotę samorządową utworzoną z mocy prawa przez mieszkaoców zamieszkujących określone terytorium. Do jej zadao własnych należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym w zakresie m.in. ładu przestrzennego, infrastruktury drogowej, zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, lokalnego transportu zbiorowego, zieleni gminnej, targowisk i hal targowych oraz unieszkodliwiania odpadów. Realizacja działao w tych obszarach wymaga ponoszenia nakładów, zwykle dośd znacznych, na utrzymanie i rozwój infrastruktury technicznej i transportowej. W sferze obowiązków gminy znajduje się również szereg zadao, zwykle mniej namacalnych i dostrzegalnych na co dzieo, jednak równie ważnych dla funkcjonowania wspólnoty samorządowej. Są to zadania użyteczności publicznej w szczególności w zakresie pomocy społecznej, wspierania rodziny, polityki prorodzinnej, ochrony zdrowia, edukacji publicznej, bezpieczeostwa i porządku publicznego, wspierania i upowszechniania idei samorządowej, a także kultury i kultury fizycznej oraz turystyki. Można rzec, że są one bliżej ludzi w tym sensie, że ich realizacja wymaga konkretnych odbiorców – osób i rodzin, które będą chciały albo będą potrzebowały skorzystad ze świadczonych przez gminę usług. Działania te składają się na szerokie znaczenie pojęcia lokalnej polityki społecznej, w świetle którego stanowi ona działalnośd zmierzającą do poprawy standardów życia wszystkich mieszkaoców wspólnoty samorządowej. Strategia rozwiązywania problemów społecznych w Gminie Orneta na lata 2016-2025 została przygotowana w sposób uwzględniający potrzeby i oczekiwania różnych grup społecznych. W procesie tym wykorzystano ekspercko-społeczną Metodę Aktywnego Planowania Strategicznego (MAPS), która łączy potencjał wiedzy na temat lokalnych problemów, potrzeb i wyzwao – nieskoordynowany, rozproszony w różnych instytucjach i organizacjach oraz umysłach liderów. Niniejszy dokument składa się z dwóch zasadniczych części: diagnozy sytuacji społecznej Gminy Orneta oraz założeo programowych (wdrożeniowych). Częśd diagnostyczna została opracowana w oparciu o analizę danych zastanych dotyczących m.in. ludności, sytuacji gospodarczej, aktywności społecznej i obywatelskiej mieszkaoców, a także głównych problemów i dysfunkcji społecznych. Najbogatsze źródło informacji stanowił Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznych (BDL GUS), a także dane i sprawozdania Miejsko- Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ornecie. Głównym okresem analizy jest perspektywa lat 2012-2014, przy czym w przypadku niektórych zagadnieo, dla uwypuklenia zachodzących procesów, analizowane są również lata wcześniejsze. Generalnie przyjęto zasadę wykorzystywania danych najbardziej aktualnych na moment opracowywania diagnozy. Częśd wdrożeniowa Strategii zawiera cele zakładane do osiągnięcia w perspektywie lat 2016- 2025 oraz katalog niezbędnych kierunków działao, następnie zaś wskazówki, jak skutecznie zarządzad realizacją Strategii oraz jej ogólne ramy finansowe. Strategia została zaprezentowana uczestnikom spotkania konsultacyjnego, które odbyło się w dniu 6 kwietnia 2016 roku w Ornecie. 1. Charakterystyka Gminy Orneta 1.1. Ogólne informacje Gmina Orneta położona jest w północno-zachodniej części województwa warmiosko- mazurskiego, w powiecie lidzbarskim. Sąsiaduje z siedmioma gminami: Lidzbark Warmioski (gmina wiejska), Lubomino, Miłakowo, Godkowo, Wilczęta, Płoskinia oraz Pieniężno. Od stolicy regionu – Olsztyna dzieli ją ok. 50 km, natomiast od siedziby władz powiatu – 36 km. Wśród ośrodków, z którymi Gmina Orneta i jej mieszkaocy wykazują powiązania funkcjonalne należy również wymienid Elbląg, znajdujący się w odległości ok. 60 km od Ornety, Braniewo – 40 km, Pasłęk – 34 km, Morąg – 30 km oraz Pieniężno – 16 km. Rysunek 1. Gmina Orneta na tle powiatu lidzbarskiego i województwa warmiosko-mazurskiego ŹRÓDŁO: STATYSTYCZNE VADEMECUM SAMORZĄDOWCA 2015, URZĄD STATYSTYCZNY W OLSZTYNIE. Gmina ma charakter miejsko-wiejski, obejmując swoim zasięgiem miasto Orneta1 oraz 28 miejscowości podstawowych, wchodzących w skład 20 sołectw2. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkaoców, największą miejscowością w Gminie jest Henrykowo, zamieszkiwane przez 389 osób3, a w dalszej kolejności należy wskazad Bażyny (297 osób), Wolę Lipecką (251), Dąbrówkę (233), Opin (225) Mingajny (220), Miłkowo (214) oraz Wojciechowo (214). W pozostałych miejscowościach liczba mieszkaoców nie przekracza 200 osób. Powierzchnia Gminy wynosi 24 423 ha, przy czym miasto zajmuje 963 ha (3,9%), natomiast pozostałą częśd stanowią obszary wiejskie. Średnia gęstośd zaludnienia Gminy to 51 osób/km2, przy czym w Ornecie wskaźnik ten wynosi 940 osób/km2, natomiast na wsi – 14 osób/km2. Warto zwrócid uwagę, że wskaźnik ten lokuje Gminę na 31 miejscu wśród jednostek samorządu terytorialnego tego samego szczebla na Warmii i Mazurach (średnia wojewódzka to 60 osób na km2). Historia Ornety sięga XIV wieku, kiedy to na staropruskim polu osadniczym „Wormedythin” powstała osada, w dokumencie z 26 marca 1313 roku określona miastem. W 1351 roku urząd sołecki został wykupiony przez gminę miejską i od tej pory miastem zarządzała Rada Miejska, w skład której wchodziło dwóch burmistrzów i sześciu rajców. Do pierwszego rozbioru Polski Orneta zarządzana była przez biskupów, natomiast administrowana przez Krzyżaków. W 1772 roku miasto zostało włączone do Prus Wschodnich, pozostając ich 1 Jednostkami pomocniczymi Ornety