Heerlen, Kerkrade, Venlo en Roermond laagst geletterde gemeentes van Limburg
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Laaggeletterdheid is niet alleen een probleem van grote steden in de Randstad. Ook steden in Limburg kampen met hoge percentages laaggeletterden. Sommige steden zelfs met percentages boven de 16%. Cubiss deed onderzoek naar laaggeletterdheid per wijk en kern binnen gemeentes en publiceerde een confronterend resultaat.
“Meer dan één op de tien Limburgers heeft moeite met het lezen of schrijven van Nederlands”, zegt Ilse Lodewijks, Projectleider Participatie en zelfredzaamheid bij Cubiss. Cubiss Limburg adviseert en ondersteunt bibliotheken bij hun activiteiten ter voorkoming en vermindering van laaggeletterdheid. De organisatie deed in alle Limburgse gemeentes de ‘Ken uw doelgroep’-analyse, die een beeld geeft van de spreiding van laaggeletterden binnen wijken en kernen. Ilse: “Het landelijk gemiddelde voor laaggeletterdheid is 11,9%. Limburg scoort dus relatief hoog met bijna 13%. Dat was al bekend, maar een analyse om erachter te komen waar de meeste laaggeletterden binnen een gemeente wonen, was nog nooit gedaan.”
Percentages laaggeletterden binnen de beroepsbevolking per gemeente
Tot 5% Tot 8% Tot 11% Tot 13% Tot 16% 16% of meer
-Beek -Echt-Susteren -Horst aan de Maas -Weert -Bergen -Gennep -Venlo -Schinnen -Maasgouw - Beesel -Mook en Middelaar -Roermond -Stein -Roerdalen -Peel en Maas -Venray -Kerkrade -Meerssen Leudal -Maastricht -Heerlen -Nuth -Nederweert -Valkenburg aan de -Sittard-Geleen Geul -Brunssum -Voerendaal -Landgraaf -Onderbanken - Eijsden-Margraten -Gulpen-Wittem -Simpelveld -Vaals Bron : Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (2016). Regionale spreiding van geletterdheid in Nederland.
Even schrikken In juni presenteerde Cubiss de bevindingen aan gemeente Sittard-Geleen. Maurice Leenders, beleidsmedewerker bij de gemeente, was in eerste instantie blij. “Onze gemeente scoorde goed”, vertelt hij. “Met 8-11%, deden we het als een van de grootste gemeentes beter dan de meeste andere.” Maar Maurice zag ook dat een relatief laag percentage geen goede indicatie was van de omvang van het probleem. Maurice: “Toen ik besefte dat het hier ging om bijna 10.000 mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en rekenen, begon ik me toch zorgen te maken.”
1
Geïntegreerde aanpak Sinds de presentatie van de ‘Ken uw doelgroep’-analyse werkt Maurice samen met drie andere gemeentes, Bibliotheek De Domijnen, het ROC Leeuwenborgh, Stichting Lezen & Schrijven, Vixia en Partners in Welzijn. Het doel: zoveel mogelijk laaggeletterden op de taalcursus krijgen, die het ROC speciaal voor hen organiseert.
“De doelgroep is moeilijk te bereiken”, vertelt Maurice. “Een persoonlijke aanpak is de enige manier om ze naar de cursussen te krijgen.” Om zoveel mogelijk laaggeletterden te kunnen benaderen, kregen bijna zeventig medewerkers van de gemeente een cursus om laaggeletterdheid te herkennen. Deze medewerkers kunnen mensen met taalproblemen koppelen aan een taalambassadeur (ex- laaggeletterde die anderen helpt als ervaringsdeskundige) of doorsturen naar één van de regionale bibliotheken.
Samenwerken zet meer zoden aan de dijk Ook Annemie van Bavel, Doelgroepenspecialist bij Centre Céramique in Maastricht is blij met deze manier van samenwerken. “We ondersteunen als bibliotheek al langer taalcursussen en training in digitale vaardigheden, maar de mensen komen niet zo gemakkelijk.” Nu de gemeentes ook zijn aangehaakt, kan de bibliotheek veel meer laaggeletterden bereiken.
Centre Céramique gebruikt de gegevens van Cubiss om laaggeletterdheid op wijkniveau te bestrijden. Annemie: “We zijn bezig met het oprichten van een aantal taalhuizen. Die starten we juist niet in de bieb, maar bijvoorbeeld in buurthuizen in de kwetsbare wijken, zoals Malberg, Wittevrouwenveld en De Heeg.”
Altijd werk aan de winkel De ondersteuning van laaggeletterden zit in het portfolio van de gemeentes. Met de ‘Ken uw doelgroep’-analyse bracht Cubiss in beeld welke wijken en kernen extra aandacht verdienen. De laagste percentages laaggeletterdheid in Limburg zijn te vinden in de gemeentes Beek, Schinnen en Stein. Maar dat is volgens Ilse Lodewijks geen reden om geen aandacht te besteden aan lezen en schrijven. “Of een gemeente hoog of laag scoort, er is altijd werk aan de winkel”, zegt ze. “Want iedere laaggeletterde is er één teveel!”
Cubiss blijft samen met gemeentes, bibliotheken en andere partners, zoals Stichting Lezen & Schrijven, aandacht vragen voor laaggeletterden, die, mede dankzij de digitalisering, steeds meer in isolement dreigen te raken.
Tekst: De Tekstenbakker
2