Laporan Tahunan I Annual Report 2 0 0 8
Jabatan Perlindungan Hidupan Liar Dan Taman Negara (Perhilitan) Semenanjung Malaysia Department of Wildlife and National Parks Peninsular Malaysia
Visi, Misi Dan Objektif 4 Vision, Mission And Objectives
Piagam Pelanggan 5 Client’s Charter
Perutusan Ketua Pengarah 8 Message From The Director General
Carta Organisasi 10 Organisation Chart
Pengurusan Tertinggi di Peringkat Ibu Pejabat PERHILITAN 11 Top Management in the Headquarters, Department of Wildlife and National Parks
Pengurusan di Peringkat Negeri 12 Management in the States, Department of Wildlife and National Parks
Penganugerahan Darjah Dan Pingat Kebesaran 14 Awards And Medals
Kawasan Perlindungan 18 Protected Areas
Perundangan dan Penguatkuasaan 24 Law and Enforcement
Konservasi In - Situ 34 In - situ Conservation
Konservasi Ex - Situ 44 Ex - situ Conservation
Ekopelancongan 52 Ecotourism
Kursus dan Latihan 58 Courses and Training
Kesedaran Awam 64 Public Awareness
Penyelidikan 76 Research
Pengurusan 88 Management
Kalendar Aktiviti 96 Calendar of Events
Produk 104 Product
Lampiran 108 Appendices
Lembaga Pengarang 135 Editorial Board Visi, Misi & OBjektif Vision, Mission & Objectives
VISI Vision
Menjadi Institusi Yang Cemerlang Dalam Konservasi Dan Pengurusan Lestari Biodiversiti Ke Arah Pencapaian Wawasan Negara. To Be An Excellent Institution In The Conservation And Sustainable Management Of Biodiversity Towards A Developed Nation.
MISI Mission
Menerajui Integrasi Dan Pelaksanaan Program Konservasi Dan Pengurusan Lestari Biodiversiti Negara Secara Cekap Dan Berkesan. To Lead The Integration And Implementation Of Conservation Programme And Sustainable Management Of The Nation’s Biodiversity Efficiently And Effectively.
OBJEKTIF Objectives
i Perlindungan, Pengurusan Serta Pengekalan Biodiversiti Untuk Penghasilan Faedah Yang Optimum.
Protection, Management And Preservation Of Biodiversity For Optimum Benefits.
i Perlindungan Dan Pembangunan Kawasan Perlindungan Untuk Tujuan Penyelidikan, ekonomi, Estetik, Rekreasi Dan Ekologi.
Protection And Development Of Protected Areas For Research, Education, Economic, Aesthetic, Recreation And Ecological Purposes.
i Peningkatan Pengetahuan, Kesedaran Dan Sokongan Orang Ramai Dan Kepentingan konservasi Biodiversiti.
Enhancement Of Knowledge, Awareness And Public Support On The Needs And Importance Of Biodiversity Conservation.
I PERHILITAN Piagam Pelanggan Client’s Charter
Semua lesen menangkap hidupan liar dan lesen memburu hidupan liar (pemburu yang mempunyai syarat memburu) akan dikeluarkan dalam tempoh tidak melebihi satu (1) jam.
All licences for wildlife capture and and wildlife hunting (for hunters who have requirements clause to hunt) will be issued in not more than one (1) hour.
Semua lesen memelihara hidupan liar sama ada untuk pembaharuan, daripada lesen tangkap atau resit pembelian yang sah, akan dikeluarkan dalam tempoh tidak melebihi satu (1) jam.
All licences to keep wildlife based on previous licences, licences to capture or official receipts will be issued in not more than one (1) hour.
Semua lesen perniagaan hidupan liar dan lesen import atau eksport hidupan liar akan dikeluarkan dalam tempoh tidak melebihi tiga (3) hari daripada tarikh permohonan lengkap diterima.
All wildlife trade licences and import or export licences will be issued not more than three (3) days from the day of completed applications received.
Semua permit import dan eksport akan dikeluarkan dalam tempoh tidak melebihi tiga (3) hari daripada tarikh permohonan lengkap diterima.
All import and export permits will be issued not more than three (3) days from the day of completed applications received.
Sebarang aduan gangguan hidupan liar akan diambil tindakan awal di tempat kejadian dalam tempoh tidak melebihi tiga (3) hari bekerja daripada tarikh aduan diterima.
Any wildlife complaints will be responded not more than three (3) working days from the day of receiving the complaints.
Orang ramai yang menghadapi masalah untuk mendapatkan perkhidmatan dalam jangka masa yang ditetapkan di atas boleh menghubungi:
Members of the public who encounter problems in the above mentioned services within the stipulated time may contact:
1. 03-9086 6800 (talian aduan waktu pejabat/complaints line during office hours)
2. Atau sila layari laman web rasmi Jabatan PERHILITAN: www.wildlife.gov.my Or please visit DWNP website at www.wildlife.gov.my
PERHILITAN I
Perutusan Ketua Pengarah Message From the Director General PERUTUSAN KETUA PENGARAH Message from the Director General
Assalamualaikum w.b.t dan salam sejahtera
Jabatan PERHILITAN memainkan peranan penting dalam bidang konservasi sumber biodiversiti negara khususnya habitat dan spesies hidupan liar di Semenanjung Malaysia. Sehubungan dengan itu, pihak Jabatan telah meningkatkan usaha pemantauan dan penguatkuasaan yang lebih kerap dan teratur terutamanya di semua kawasan perlindungan Jabatan PERHILITAN. Sepanjang tahun 2008, sebanyak 3,588 kes pelanggaran Akta Perlindungan Hidupan Liar 76/1972 telah direkodkan melibatkan kes-kes teknikal dan bukan teknikal. Selain itu, pihak Jabatan turut memperkembangkan usaha kesedaran awam mengenai pelesenan dan jenayah hidupan liar.
Assalamualaikum w.b.t and greetings
The Department of Wildlife and National Parks (DWNP) plays an important role in conserving the country’s biodiversity resources especially wildlife species and habitats in Peninsular Malaysia. Hence, the Department enhanced monitoring efforts and carried out frequent and systematic enforcement in all protected areas. Throughout 2008, a total of 3,588 offences involving technical and non technical cases under the Protection of Wildlife Act 76/1972 were recorded. The Department also expanded its efforts in public awareness on licensing and wildlife related crimes.
I PERHILITAN Pusat Konservasi Gajah Kebangsaan, Kuala Gandah, The National Elephant Conservation Centre at Kuala Pahang telah menjadi tumpuan sepanjang tahun Gandah, Pahang has received the spotlight for ecotourism 2008. Ini dapat dilihat dengan peningkatan daripada in 2008. This is ecidenced by the increased in the number 81,017 orang pelancong pada tahun 2007 kepada of tourists from 81,017 in 2007 to 143,101 in 2008. The 143,101 pada tahun 2008. Selain itu, sebuah Pusat Sungai Ketiar Elephant Sanctuary in Terengganu was Santuari Gajah Sungai Ketiar di negeri Terengganu recently opened and has become a favourite stopover yang baru dibuka kepada orang ramai turut menjadi among the public especially local tourists. In order to meet tumpuan orang ramai terutamanya pelancong dari the demand for ecotourism products, the Department has dalam negeri. Bagi memenuhi permintaan pelanggan taken a proactive step to upgrade existing facilities in the terhadap produk ekopelancongan, pihak Jabatan various ecotourism areas. menggiatkan usaha untuk menaiktarafkan kemudahan yang terdapat di beberapa lokasi ekopelancongan.
Sebagai usaha untuk memperkenalkan fungsi Jabatan In its effort to promote the functions of DWNP to the PERHILITAN kepada orang ramai, pihak Jabatan telah public, the Department enhanced public awareness menggiatkan usaha kesedaran awam mengenai isu-isu activities on issues related to the management of pengurusan konservasi biodiversiti melalui program biodiversity conservation through programmes such as kesedaran awam seperti Jungle River Ecology, Teacher Jungle River Ecology, Teachers for Tigers and Biodiversity for Tigers dan Program Pendidikan Biodiversiti. Education Programme.
Sepanjang tahun 2008, pelbagai institusi dari dalam Throughout 2008, various local and foreign institutions atau luar negara telah membuat permohonan untuk applied to conduct research on biodiversity resources menjalankan penyelidikan terhadap sumber biodiversiti especially wildlife. Various fields of research were carried terutamanya hidupan liar. Penyelidikan yang dijalankan out such as genetic, habitat, breeding, nutrition and melibatkan pelbagai bidang antaranya genetik, habitat, monitoring of wildlife. The Department also expanded its pembiakan, pemakanan dan pemantauan hidupan research capacity especially in the field of genetics with the liar. Selain itu, pihak Jabatan turut mengembangkan upgrading of the genetics laboratory meet the to specified bidang penyelidikan terutamanya bidang genetik standards. dengan adanya makmal genetik yang telah diubahsuai mengikut standard yang telah ditetapkan.
Sebagai penutup bicara, saya ingin mengucapkan Lastly, I would like to extend my heartfelt appreciation to ribuan terima kasih kepada semua warga PERHILITAN all the staff of the Department of Wildlife and National yang telah sama-sama bekerja bersungguh-sungguh Parks for their contributions and commitment towards serta memberikan komitmen yang tinggi ke arah improving the services of the Department. meningkatkan mutu perkhidmatan Jabatan.
Sekian, terima kasih. Thank you.
Dato’ Abd Rasid Bin Samsudin
Ketua Pengarah/ Director General Jabatan Perlindungan Hidupan Liar Dan Taman Negara (PERHILITAN) Semenanjung Malaysia Department of Wildlife and National Parks Peninsular Malaysia
PERHILITAN I CARTA ORGANISASI Organisation Chart
/1Ê* , ÀiVÌÀÊiiÀ>
/L>>ÊiÌÕ>Ê*i}>À> Ê /L>>ÊiÌÕ>Ê*i}>À> Ê i«ÕÌÞÊ ÀiVÌÀÊiiÀ>Ê i«ÕÌÞÊ ÀiVÌÀÊiiÀ>Ê
*i}>À> Ê > >}> >Ü>Ã>Ê*iÀ`Õ}> *i}>À> Ê > >}>Ê *i}>À> ÊÃÌÌÕÌ *i}>À> Ê > >}> *i}>À> Ê* ,/ ÀiVÌÀ]Ê*ÀÌiVÌi` *i}ÕÀÕÃ> `ÛiÀÃÌ ÕÀÕ«iÀÕ`} i}iÀ Ài>ÃÊ ÛÃÊ ÀiVÌÀ]Ê >>}iiÌÊ ÀiVÌÀ]ÊÃÌÌÕÌiÊv ÀiVÌÀ]Ê ÃÕÌ>VÞ -Ì>ÌiÊ 7 * ÛÃÊ `ÛiÀÃÌÞ ÛÃ
*i}>À> Ê > >}> *iÀÕ`>}>Ê`> *i}>À> É ÀiVÌÀ *i}Õ>ÌÕ>Ã>> *iÀÃ ÀiVÌÀ]Ê>ÜÊ>` vÀViiÌÊ ÛÃÊ *i}>À> É ÀiVÌÀ i`>
*i}>À> Ê > >}> ÃiÀÛ>ÃÊ `ÛiÀÃÌ *i}>À> É ÀiVÌÀ ÀiVÌÀ]Ê `ÛiÀÃÌÞ *Õ>ÕÊ*>} ÃiÀÛ>ÌÊ ÛÃÊ
*i}>À> É ÀiVÌÀ *iÀ> *i}>À> Ê > >}> ÃiÀÛ>ÃÊ ÝÃÌÕ *i}>À> É ÀiVÌÀ ÀiVÌÀ]Ê ÝÃÌÕ -i>}À ÃiÀÛ>ÌÊ ÛÃ *i}>À> É ÀiVÌÀ 7>Þ> Ê*iÀÃiÕÌÕ>É i`iÀ>Ê/iÀÀÌÀÞ *i}>À> Ê > >}> «i>V}> ÀiVÌÀ]Ê VÌÕÀÃ *i}>À> É ÀiVÌÀ ÛÃÊ i}iÀÊ-iL>
*i}>À> É ÀiVÌÀ *i}>À> Ê > >}> i>> />>Ê<} ÀiVÌÀ]Ê<}V> *>ÀÃÊ ÛÃ *i}>À> É ÀiVÌÀ À
*i}>À> É ÀiVÌÀ *> >}
*i}>À> É ÀiVÌÀ /iÀi}}>Õ
*i}>À> É ÀiVÌÀ i>Ì>
10 I PERHILITAN PENGURUSAN TERTINGGI DI PERINGKAT IBU PEJABAT PERHILITAN Top Management in the Headquaters, Department of Wildlife and National Parks
4 10 8 7 9 5 6 3 1 2
Y.Bhg. Dato’ Abd Rasid bin Samsudin Pn Hajah Siti Hawa binti Yatim 1 Ketua Pengarah Perhilitan 5 Pengarah Bahagian Konservasi Biodiversiti Director General Director, Biodiversity Conservation Division
Pn Misliah binti Mohamad Basir Pn Hajah Khairiah binti Mohd Shariff En Burhanuddin bin Mohd Nor 2 Timbalan Ketua Pengarah II 6 Pengarah Bahagian Konservasi Ex-situ Pengarah Bahagian Juruperunding Deputy Director General II Director, Ex-situ Conservation Division 9 Director, Consultancy Division
En Zainuddin bin Ab. Shukor Dr Zaaba bin Zainol Abidin En Fakhrul Hatta bin Musa 3 Pengarah Bahagian Kawasan Perlindungan 7 Pengarah Bahagian Ekopelancongan 10 Pengarah Institut Biodiversiti Director, Protected Areas Division Director, Ecotourism Division Director, Institute of Biodiversity
Dr Sivananthan T. Elagupillay En Lee Chian Chong 4 Pengarah Bahagian Perundangan & 8 Pengarah Bahagian Pengurusan Penguatkuasaan Director, Management Division Director, Law & Enforcement Division
PERHILITAN I 11 PENGURUSAN Management in the States, Department of
En Jamalun Nasir bin Ibrahim En A. Razak bin Majid Pengarah Perhilitan Wilayah Pengarah Perhilitan Johor Persekutuan Director, DWNP Johor Director, DWNP Federal Territory
En Mohd Desa bin Puteh En Rahmat bin Topani En Saharudin bin Anan Pengarah Perhilitan Perlis Pengarah Perhilitan Selangor Pengarah Perhilitan Pahang Director, DWNP Perlis Director, DWNP Selangor Director, DWNP Pahang
En Rahim bin Ahmad Pn Shabrina binti Mohd Shariff En Abd Rahim bin Othman Pengarah Perhilitan Kedah Pengarah Perhilitan Perak Pengarah Perhilitan Melaka Director, DWNP Kedah Director, DWNP Perak Director, DWNP Melaka
En Hasnan bin Yusop En Ishak bin Muhammad Pengarah Perhilitan Pulau Pinang Pengarah Perhilitan Negeri Sembilan Director, DWNP Penang Director, DWNP Negeri Sembilan
12 I PERHILITAN DI PERINGKAT NEGERI Wildlife and National Parks
En Hassan bin Kassim En Noor Alif Wira bin Osman Pengarah Tapak Ramsar Tasek Bera Penguasa Taman Negara Pulau Pinang Director, Tasek Bera Ramsar Site Superintendent, Penang National Park
En Rozidan bin Md Yasin Tn Haji Azmi bin Johor Pengarah Perhilitan Terengganu Pengarah Rezab Hidupan Liar Krau Director, DWNP Terengganu Director, Krau Wildlife Reserve
En Pazil bin Abd Patah En Mohd Taufik bin Abdul Rahman En Salman bin Haji Saaban Pengarah Perhilitan Kelantan Penguasa Taman Negara Pahang Penguasa Paya Indah Wetlands Director, DWNP Kelantan Superintendent, Taman Negara Pahang Superintendent, Paya Indah National Park Wetlands
En Nasharuddin bin Othman Tn Haji Mohd Nawayai bin Yasak Ketua Pusat Konservasi Gajah Pengarah Zoo Melaka Kebangsaan, Kuala Gandah Director, Zoo Melaka Head, National Elephant Conservation Centre, Kuala Gandah
PERHILITAN I 13 PENGANUGERAHAN DARJAH DAN PINGAT KEBESARAN Awards And Medals
Jabatan PERHILITAN dengan The Department of Wildlife and bangganya mengucapkan tahniah National Parks is honoured to dengan penganugerahan Darjah congratulate Y.Bhg. Dato’ Abd Kebesaran Darjah Indera Mahkota Rasid bin Samsudin, the Director Pahang (DIMP) kepada Y.Bhg. Dato’ General of DWNP on being Abd Rasid bin Samsudin, Ketua conferred the Darjah Kebesaran Pengarah Jabatan PERHILITAN Darjah Indera Mahkota Pahang yang membawa gelaran Dato’ (DIMP) which carries the title sempena Hari Keputeraan Ke Dato’ in conjunction with the 78th Bawah Duli Yang Maha Mulia Sultan Birthday of His Royal Highness Pahang, Sultan Haji Ahmad Shah the Sultan of Pahang, Sultan Haji Al-Musta’in Billah Ibni Al-Marhum Ahmad Shah Al-Musta’in Billah Sultan Abu Bakar Ri’ayatuddin Al- Ibni Al-Marhum Sultan Abu Bakar Mu’adzam Shah yang ke-78 pada Ri’ayatuddin Al-Mu’adzam Shah on 24 Oktober 2008. 24 October 2008.
Di samping itu, Jabatan turut The Department also wishes to mengucapkan tahniah kepada lain-lain congratulate officers who were pegawai yang dianugerahkan pingat conferred the state’s awards. kebesaran negeri. Mereka adalah They are: Encik Hasnan bin Yusop Encik Hasnan bin Yusop, Pengarah Director of DWNP Penang for Jabatan PERHILITAN Negeri Pulau Pingat Kelakuan Terpuji (PKT) on Pinang di atas penganugerahan 12 July 2008 in conjunction with Pingat Kelakuan Terpuji (PKT) pada the 70th Birthday of the Tuan Yang 12 Julai 2008 sempena Hari Jadi Terutama Yang Di-Pertua Negeri Tuan Yang Terutama Yang Di-Pertua Pulau Pinang. Negeri Pulau Pinang Ke-70.
Encik Zaimani bin Mohd Arop Encik Zaimani bin Mohd Arop Pembantu Hidupan Liar G26 Assistant Wildlife Officer (Grade Jabatan PERHILITAN Negeri G26) of DWNP Melaka on being Melaka telah menerima Pingat Jasa conferred Pingat Jasa Kebaktian Kebaktian (P.J.K.) pada 12 Oktober (P.J.K.) on 12 October 2008 in 2008 sempena Hari Jadi Tuan Yang conjunction with the 70th Birthday Terutama Yang Di-Pertua Negeri of the Tuan Yang Terutama Yang Melaka Yang Ke-70. Di-Pertua Negeri Melaka.
14 I PERHILITAN PENGANUGERAHAN DARJAH DAN PINGAT KEBESARAN Awards And Medals
Encik Azizan bin Hanafiah, Pembantu Hidupan Liar G22 Jabatan PERHILITAN Negeri Perlis telah menerima Pingat Jasa Baik (P.J.B) pada 17 Mei 2008 sempena Hari Keputeraan D.Y.M.M Tunku Raja Perlis, Tunku Syed Sirajuddin Syed Putra Jamalullail Yang Ke-68. Encik Azizan bin Hanafiah Assistant Wildlife Officer (Grade G22) of DWNP Perlis on being conferred Pingat Jasa Baik (P.J.B.) on 17 May 2008 in conjunction with the 68th Birthday of the D.Y.M.M Tunku Raja Perlis, Tunku Syed Sirajuddin Syed Putra Jamalullail.
Encik Naemat bin Bachik Pembantu Hidupan Liar G17 Jabatan PERHILITAN Negeri Melaka telah menerima anugerah Pingat Khidmat Lama (P.K.L.) pada 11 Oktober 2008 sempena Hari Jadi Tuan Yang Terutama Yang Di-Pertua Negeri Melaka Yang Ke-70.
Encik Naemat bin Bachik Assistant Wildlife Officer (Grade G17) of DWNP Melaka on being conferred Pingat Khidmat Lama (P.K.L) on 11 October 2008 in conjunction with the 70th Birthday of the Tuan Yang Terutama Yang Di-Pertua Negeri Melaka.
PERHILITAN I 15
KAWASAN PERLINDUNGAN Protected Areas KAWASAN PERLINDUNGAN Protected Areas
AKTIVITI MEMPERTINGKATKAN INTEGRITI Enhancing The Integrity Of Protected SEMPADAN Areas Boundaries
Penyelenggaraan dan Penandaan Sempadan Maintenance and Demarcation of Boundaries
Aktiviti penyelenggaraan ini membabitkan kerja-kerja Maintenance activities included clearing of boundary pembersihan rentis sempadan, menanda pokok serta trails, tree marking and erecting boundary sign boards at memasang papan tanda sempadan di Rezab Hidupan Wildlife Reserves and Ramsar Sites. Priority was given Liar (RHL) dan Tapak Ramsar. Tumpuan aktiviti ini to sensitive areas where encroachment has taken place adalah lokasi-lokasi yang sensitif di mana pencerobohan or has potential to occur. The total distance of boundary pernah berlaku atau berpotensi untuk berlaku. Jarak maintained and demarcated in the various protected penyelenggaraan dan penandaan sempadan mengikut areas throughout 2008 is as shown in Table 1. kawasan perlindungan sepanjang tahun 2008 adalah seperti Jadual 1.
Jadual 1: Penyelenggaraan dan penandaan kawasan perlindungan Table 1: Maintenance and demarcation of protected areas
° >Ü>Ã>Ê*iÀ`Õ}>Ê >À>Ê*iÞii}}>À>> Õ> Ê*>«>Ê/>`> ° *ÀÌiVÌi`ÊÀi>Ã >Ìi>ViÊ`ÃÌ>ViÊ® °ÊvÊ-}ÊL>À`Ã
£ ,ÊÀ>Õ]Ê*> >}É À>ÕÊ7,]Ê*> >} Óä £ää
Ó />«>Ê,>Ã>ÀÊ/>ÃiÊ iÀ>]Ê*> >}ÉÊ />ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-Ìi]Ê*> >} £x nä
Î ,Ê-}Ê ÕÃÕ]Ê-i>}ÀÉÊ -}Ê ÕÃÕÊ7,]Ê-i>}À Ón £nä
{ ,Ê-Õ}>]Ê*iÀ>ÉÊ -Õ}>Ê7,]Ê*iÀ> £x Çx
x ,Ê*Õ>ÕÊ/>]Ê*> >}ÉÊ *Õ>ÕÊ/>Ê7,]Ê*> >} £È nä
Program Penanaman Pokok Sebagai Penanda Tree Planting Programme for Boundary Marking Sempadan
Pada 10 hingga 25 November 2008 satu program A tree planting programme was organized from 10 to menanam pokok di sepanjang sempadan RHL Sungkai 25 November 2008 along the boundary of Sungkai telah dilaksanakan. Dalam program ini sebanyak Wildlife Reserve. A total of 5,500 seedlings of Ficus 5,500 anak pokok ara (Ficus benjamina) telah ditanam (Ficus benjamina) trees were planted along the 15 km sepanjang jarak 15 km. Seramai 18 orang kakitangan boundary. Eighteen DWNP staff from various states jabatan dari beberapa negeri dan unit terlibat dalam and units took part in the programme. The locations menjayakan program ini. Lokasi yang dipilih ialah were selected around Sungkai Wildlife Reserve which kawasan sekitar RHL Sungkai yang bersempadan borders alienated land owned by the local community. dengan tanah milik penduduk tempatan. Selain Besides demarcating the boundary of the reserve, the memperjelaskan kedudukan sempadan RHL, pokok ara Ficus trees were planted to enrich the food source for
18 I PERHILITAN ini ditanam bagi memperbanyakkan sumber makanan wildlife, especially birds. Similar programmes will be hidupan liar khususnya burung. Program seperti ini implemented in other protected areas in the future. akan dilaksanakan di beberapa kawasan perlindungan yang lain pada masa hadapan.
Anak pokok ara yang baru ditanam A newly planted Ficus tree seedling
Pemantauan Kualiti Air dan Udara di Tasek Monitoring of Water and Air Quality Bera at Tasek Bera
Sepanjang tahun 2008, sebanyak 10 stesen Throughout 2008, a total of 10 water quality monitoring pengawasan kualiti air di Tapak Ramsar Tasek Bera telah stations at Tasek Bera Ramsar Site were monitored every dipantau setiap bulan meliputi stesen-stesen tasik, aliran month. The stations were located in the lake, lake inlets masuk dan aliran keluar. Ujian-ujian dijalankan secara in- and outlets. In-situ tests and laboratory analysis for situ serta analisis makmal bagi beberapa parameter various parameters were carried out. Tests showed that tertentu. Daripada pemeriksaan yang telah dijalankan, the water quality of Tasek Bera was at Class III level. didapati kualiti air Tasek Bera adalah pada tahap Kelas Effects of pollution from the agriculture industry were III. Kesan-kesan pencemaran daripada industri pertanian monitored by measuring parameters such as Nitrate, dipantau melalui pengukuran parameter-parameter Phosphate, Potassium and pesticides. It was found that Nitrat, Fosfat dan Kalium serta racun perosak. Didapati the level of Nitrate was <1 mg/l, Potassium 1 – 3 mg/ bacaan parameter Nitrat adalah < 1 mg/l, Kalium 1 – 3 l, Phosphate <0.1 mg/l. There was no trace of organo mg/l, Fosfat < 0.1 mg/l manakala bagi racun perosak Phosphate pesticides throughout the year. Overall, Organo Fosfat tidak dikesan sepanjang tahun 2008. pollution from agricultural activities does not have a Secara keseluruhannya pencemaran daripada aktiviti significant impact on the water quality of Tasek Bera. pertanian tidak memberi kesan yang ketara terhadap kualiti air Tasek Bera.
Bagi pengukuran kualiti udara, dua program In addition, two programmes were carried out in telah dijalankan dengan kerjasama Jabatan Alam collaboration with the Department of Environment, Sekitar, Pahang. Hasil ujian yang telah dijalankan Pahang to measure air quality. PM10 test results showed dengan pengukuran PM10 mendapati bacaan Indeks that the Air Pollution Index was below 50, which is Pencemaran Udara (IPU) adalah di bawah paras 50 considered good. iaitu dalam keadaan baik.
Pengumpulan sampel air di Tasek Bera Water sampling at Tasek Bera
PERHILITAN I 19 Kompleks Baru Pentadbiran Tapak Ramsar New Tasek Bera Ramsar Site Administrative Tasek Bera Complex
Pada 14 Ogos 2008 Jabatan Kerja Raya secara The Public Works Department officially handed over rasminya telah menyerahkan kompleks yang the new complex to the Department on 14th August mengandungi unit pejabat, dewan, surau dan 26 2008. The new complex comprises of office units, a unit kuarters (1 unit kelas C, 1 unit kelas D, 4 unit hall, surau and 26 units of staff quarters (1 unit of Class kelas E, 6 unit kelas F dan 14 unit kelas G). Projek C, 1 unit of Class D, 4 units of Class E, 6 unit of Class pembangunan bernilai RM12.5 juta ini dimulakan pada F and 14 units of Class G). This development project 13 Jun 2006 bagi menggantikan pejabat pentadbiran started on 13 June 2006 costing RM12.5 million. With sedia ada. Dengan perpindahan pejabat pentadbiran the completion of the new administrative complex for Unit Pengurusan Tapak Ramsar Tasek Bera ini, pejabat the Tasek Bera Ramsar Site Management Unit, the old yang lama akan dijadikan sebagai pusat pelawat dan office would be converted into visitor centre and a centre pusat mengendalikan Program Pendidikan Konservasi for Biodiversity Conservation Education Programme. Biodiversiti.
Kompleks pentadbiran dan kuartes kediaman Tapak Ramsar Tasek Bera Administrative complex and accomodation quarters at Tasek Bera Ramsar Site
Projek “Reversing Environmental Degradation Reversing Environmental Degradation Trends in South China Sea and Gulf of Trends in South China Sea and Gulf of Thailand” Thailand Project
Projek ini merupakan hasil persetujuan melalui This project is the outcome of the Memorandum Memorandum Persefahaman antara The United of Understanding between the United Nations Nations Environment Program (UNEP) dengan Kerajaan Environment Program (UNEP) and the Government Malaysia melalui Kementerian Sumber Asli dan Alam of Malaysia through the Ministry of Natural Resources Sekitar (NRE) di mana Jabatan PERHILITAN dilantik and Environment (NRE). DWNP was appointed as the sebagai pusat rujukan teknikal (Technical Focal Point) Technical Focal Point for the wetlands component. bagi komponen tanah lembap. Objektif projek ini adalah The objective of the project is to protect the marine untuk melindungi persekitaran marin dan memulihara environment and conserve the natural habitats along habitat-habitat semulajadi di perairan Laut China Selatan the South China Sea and Gulf of Thailand. The project dan Teluk Siam. Projek ini telah tamat pada September ended in September 2008. 2008.
Antara aktiviti-aktiviti yang telah dijalankan adalah Among the activities carried out are as follows: seperti berikut :
1. National Eco Seminar for Sustainable Use and 1. National Eco Seminar for Sustainable Use and Management of Wetlands; Management of Wetlands;
2. Menghasilkan National Reports berkaitan tanah 2. Publication of National Reports on wetlands and lembap dan menterjemah ke dalam Bahasa translation into Bahasa Malaysia; Malaysia;
20 I PERHILITAN 3. Menghasilkan Pelan Tindakan Kebangsaan bagi 3. National Action Plan for wetlands management; pengurusan tanah lembap;
4. Menghasilkan pangkalan data meta dan informasi 4. Compilation of meta database and information berkaitan data tanah lembap di Malaysia. pertaining to wetlands data in Malaysia.
Bagi melicinkan lagi pelaksanaan dan pencapaian In order to to facilitate the implementation and output projek ini, Jabatan telah menghadiri mesyuarat- achievement of the project’s output, the Department has mesyuarat seperti berikut : attended the following meetings:
1. Ninth Meeting of the Regional Working Group on 1. Ninth Meeting of the Regional Working Group on Wetlands di Tay Tay, Palawan, Filipina pada 5 – 9 Wetlands at Tay Tay, Palawan, Philippines on 5 – 9 Mei 2008; May 2008;
2. Ninth Meeting of the Regional Scientific and Technical 2. Ninth Meeting of the Regional Scientific and Committee of the UNEP/GEF Project di Hue, Technical Committee of the UNEP/GEF Project in Vietnam pada 19 – 23 Ogos 2008 Hue, Vietnam on 19 – 23 August 2008
PERHILITAN I 21
PERUNDANGAN DAN PENGUATKUASAAN Law And Enforcement PERUNDANGAN DAN PENGUATKUASAAN Law And Enforcement
Penguatkuasaan Di Kawasan Perlindungan Law Enforcement In Protected Areas
Program Penguatkuasaan Di Taman Negara Law Enforcement Programme In Taman Negara National Park
Sepanjang 2008, sebanyak 33 program rondaan telah Throughout 2008, a total of 33 patrolling programmes dijalankan oleh Jabatan PERHILITAN. Rondaan tersebut were implemented by DWNP. The purpose of the bertujuan untuk mencegah dan mengurangkan patrolling is to prevent and reduce illegal encroachment pencerobohan dan pemburuan di dalam Taman and poaching, identify main entry points into Taman Negara, mengenalpasti laluan masuk utama ke dalam Negara National Park, identify the mastermind or the kawasan Taman Negara, mengenalpasti dalang atau middle man, to stop and apprehend intruders and to orang tengah penceroboh, menahan dan menangkap compile information on wildlife species. Patrolling was penceroboh dan mengumpul maklumat spesies carried out inside and along the Taman Negara National hidupan liar. Rondaan dijalankan di dalam dan juga di Park boundary. Signs of encroachment detected include sempadan Taman Negara. Kesan-kesan pencerobohan camping sites (60 signs), marking on trees (30 signs), yang direkodkan adalah seperti tapak perkhemahan leftover food (5 signs) and felling of agarwood trees (10 (60 kesan), penandaan di pokok (30 kesan), bekas signs). tinggalan makanan (5 kesan) serta penebangan pokok gaharu (10 kesan).
Beberapa lokasi yang menjadi pintu masuk utama Several locations used as main entry points by penceroboh juga telah dikenalpasti dan rondaan ke encroachers have been identified and patrolling in these atas lokasi ini akan dipertingkatkan, antaranya kawasan areas were intensified. These includes the areas along sepanjang jalan raya baru dari FELDA Aring, Kelantan the new road from FELDA Aring, Kelantan to Kenyir ke Tasik Kenyir, Terengganu; Sungai Kechau, Sungai Lake, Terengganu; Sungai Kechau, Sungai Relau and Relau dan Sungai Tanum, Pahang; dan Sungai Ketil, Sungai Tanum, Pahang; and Sungai Ketil, Anak Sungai Anak Sungai Ketil dan Sungai Relai, Kelantan. Ketil and Sungai Relai, Kelantan.
Tapak Ramsar Tasek Bera Tasek Bera Ramsar Site
Sebanyak 54 rondaan telah dijalankan sepanjang A total of 54 patrols were carried out in Tasek Bera in tahun 2008. Aktiviti rondaan tersebut melibatkan 2008. Patrolling activities focused on the enforcement penguatkuasaan Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972 of the Protection of Wildlife Act 1972 and the National dan Akta Perhutanan 1984 di mana rondaan tertumpu Forestry Act 1984 to prevent encroachment and illegal kepada pencegahan penerokaan haram dan pemburuan hunting especially in high risk areas. haram khususnya di kawasan-kawasan yang telah dikenal pasti berisiko tinggi.
Antara lokasi yang cenderung kepada kegiatan Among the locations prone to illegal hunting are borders pemburuan haram adalah sempadan Bera Selatan 3, of Bera Selatan 3, 4 and 5, old logging road at Sg. Air 4 dan 5, jalan balak lama Sg. Air Kuning, sempadan Kuning, boundary of Felda Tembangau 2, 3, 6 and Felda Tembangau 2, 3, 6 dan 8, serta sempadan 8, and the borders of South Triang. These areas were Triang Selatan. Kawasan-kawasan ini menjadi tumpuan targeted because of its pristine forest conditions. Besides kerana keadaan hutan yang masih terpelihara dengan patrolling, six “Ops Jerat” operations were carried out to
24 I PERHILITAN dirian hutan yang hampir sempurna. Selain daripada eradicate snares and to further prevent illegal trapping rondaan, sebanyak enam operasi memusnahkan jerat of wildlife. Through this operation 15 wire snares, 5 “Ops Jerat” telah dijalankan bagi mencegah kegiatan droptrap and 3 squirrel snares were found and destroyed. menjerat hidupan liar secara haram. Hasil daripada Wire snares are commonly found around the electrical operasi yang dilakukan, sebanyak 15 jerat sembat substation bordering Ladang FELDA Triang Selatan 1. dawai, 5 perangkap jatuh dan 3 jerat sembat tupai Barking deer (Muntiacus muntjak) and wild boar (Sus telah ditemui dan dimusnahkan. Jerat sembat dawai scrofa) are the main target species in these areas. kerap dikesan di sekitar talian pencawang elektrik bersempadan dengan Ladang FELDA Triang Selatan 1. Hidupan liar yang menjadi sasaran utama penjerat ialah kijang (Muntiacus muntjak) dan babi hutan (Sus scrofa).
Perangkap jatuh dipercayai untuk menjerat Pelanduk Drop trap believed to be used to trap lesser mousedeer
Pondok dipercayai digunakan pembalak Hut believed to be used as shelter by loggers
Rezab Hidupan Liar (RHL) Krau Krau Wildlife Reserve
Sepanjang tahun 2008, sebanyak 52 aktiviti rondaan Throughout 2008, a total of 52 patrolling activities penguatkuasaan telah dijalankan hampir setiap minggu were carried out every week especially on weekends khususnya pada hujung minggu bagi menguatkuasakan to safeguard the biodiversity of Krau Wildlife Reserve. Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972 yang mengancam Several locations susceptible to land clearing for biodiversiti RHL Krau. Beberapa lokasi yang menjadi agriculture which includes Bukit Patung, Bukit Beris tumpuan unit Penguatkuasaan RHL Krau adalah and Bukit Lanchar were the focus of the Krau Wildlife kawasan yang terdedah kepada aktiviti pembukaan Reserve Enforcement Unit. Six operations to detect tanah untuk pertanian khususnya di Bukit Patung, and destroy snares were carried out at several areas Bukit Beris dan Bukit Lanchar. Bagi mengesan dan neighbouring to local settlements. A total of 48 wire memusnahkan jerat, sebanyak enam operasi telah snares, 15 jerat tenggalung (sauk), 8 jerat telekung and dijalankan di beberapa lokasi rizab yang berhampiran 6 bowl snares were found and destroyed. To further dengan penempatan penduduk tempatan. Sejumlah enhance the effectiveness of enforcement, the Krau
PERHILITAN I 25 48 jerat sembat, 15 jerat tenggalung (sauk), lapan Wildlife Reserve Enforcement Unit conducted several jerat telekung dan enam jerat bowl telah ditemui patrols together with DWNP headquarters and DWNP dan dimusnahkan. Bagi meningkatkan keberkesanan Pahang. kerja penguatkuasaan, Unit Kuatkuasa RHL Krau turut bekerjasama dengan PERHILITAN Ibu Pejabat dan PERHILITAN Negeri Pahang dalam menjalankan beberapa rondaan bagi mengekang pencerobohan sempadan.
Kesan-kesan Pencerobohan di RHL Krau Signs of encroachment in Krau Wildlife Reserve
Hidupan liar yang diburu secara haram di RHL Krau Wildlife poached in Krau Wildlife Reserve
Rezab Hidupan Liar (RHL) Sungkai Sungkai Wildlife Reserve
Sepanjang tahun 2008, sebanyak 10 operasi In 2008, a total of 10 enforcement operations were penguatkuasaan telah dilakukan di RHL Sungkai. carried out in Sungkai Wildlife Reserve. The main Tujuan utama operasi tersebut adalah untuk mencegah purpose of the operation is to prevent encroachment and pencerobohan kawasan dan pemburuan haram. illegal hunting.
Rezab Hidupan Liar (RHL) Sungai Dusun Sungai Dusun Wildlife Reserve
Sebanyak 38 rondaan penguatkuasaan telah dijalankan A total of 38 patrols were carried out throughout 2008. sepanjang 2008. Fokus utama rondaan tersebut adalah The main objective of the patrol is to prevent poaching untuk mencegah aktiviti pemburuan haram terutamanya in the adjacent areas of FELDA Soeharto, FELDA di kawasan berhampiran penempatan FELDA Soeharto, Sungai Tengi and Tanjung Gajah. FELDA Sungai Tengi dan Tanjung Gajah.
Paya Indah Wetlands (PIW) Paya Indah Wetlands
Aktiviti pemantauan kawasan dan penguatkuasaan Monitoring and enforcement activities were carried out dijalankan di sekitar PIW dengan tumpuan kepada around PIW and mainly focused on the boundaries of kawasan sempadan. Sepanjang 2008, PIW berjaya the area. Throughout 2008, PIW managed to apprehend membanteras empat kes memancing tanpa kebenaran, four cases of illegal fishing, one case of attempted bird satu kes cubaan menangkap burung, satu kes trapping, one case of illegal encroachment and one case pencerobohan kawasan dan satu kes pemburuan of illegal hunting. haram.
26 I PERHILITAN LAIN-LAIN AKTIVITI PENGUATKUASAAN OTHER ENFORCEMENT ACTIVITIES
Aktiviti Penguatkuasaan di Lapangan Terbang Enforcement Activity in Kuala Lumpur International Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA) Airport (KLIA)
Penguatkuasaan khusus di KLIA telah berjaya In 2008, the Law and Enforcement Division in KLIA menumpaskan 14 kes cubaan penyeludupan pada tahun succeeded in intercepting 14 attemps to smuggle wildlife 2008. Kebanyakan spesimen yang dirampas adalah products. Most specimens confiscated were leather produk kulit buaya seperti beg tangan dan tali jam, products from crocodiles including hand bags and watch sarang burung layang-layang (Aerodramus fuciphagus) straps, edible bird’s nest (Aerodramus fuciphagus) and dan spesimen hidup termasuk biawak tikus (Varanus live clouded monitor (Varanus bengalensis). bengalensis).
Ops Sayang Ops Sayang
Jabatan PERHILITAN telah menjalankan sebuah Operasi A nationwide operation to inspect pet shops under Ops Pemeriksaan Kedai Menjual Binatang Peliharaan “Pet Sayang was conducted by the Department from 23 to 27 Shop” (Ops Sayang), dari 23 hingga 27 Jun 2008 June 2008. The purposes of the operation were: secara serentak di seluruh Semenanjung. Operasi ini dijalankan bertujuan untuk : i. Memastikan setiap premis menjual hidupan liar i. To ensure premises selling wildlife posses a valid mempunyai lesen perniagaan. business licence from DWNP. ii. Mendapatkan inventori spesies hidupan liar yang ii. To inventorize wildlife species protected under the diperlindungi di bawah Akta Hidupan Liar dan Akta Protection of Wildlife Act 1972 and CITES. CITES 2008.
Secara keseluruhannya, sebanyak 259 kedai telah A total of 259 shops were inspected and 29 cases, diperiksa dan Jabatan berjaya memperolehi 29 kes, di apprehended of which, 5 cases were prosecuted in mana 5 kes daripadanya dihadapkan ke mahkamah. court.
Melalui survei yang dijalankan, jelas menunjukkan The survey revealed that most pet shops sell various kebanyakan “pet shop” menumpukan penjualan pelbagai species of reptiles and birds. Species commonly sold spesies reptilia dan burung. Antara spesies yang dijual as pets are red-whiskered bulbul (Pycnontus jocosus), adalah merbah telinga merah (Pycnonotus jocosus), peaceful dove (Geopelia striata), Chinchilla (Chinchilla merbuk (Geopelia striata), chinchilla (Chinchilla spp), spp), sugar glider (Petaurus breviceps), green iguana sugar glider (Petaurus breviceps), green iguana (Iguana (Iguana spp) and budgerigar (Melopsittacus undulatus). spp) dan budgerigar (Melopsittacus undulatus).
Ops Kulit Leather Skin Operation
Operasi Kulit yang melibatkan 59 buah kedai telah In August 2008, DWNP carried out Ops Kulit involving dijalankan oleh Jabatan pada Ogos 2008. Operasi ini 59 shops. The operation was conducted to enable the dijalankan bagi membolehkan Jabatan memperolehi Department to acquire latest information on leather skin maklumat terkini berkaitan dengan peniaga-peniaga traders and their stock inventories which includes water kulit dan pada masa yang sama memperolehi simpanan monitor (Varanus salvator), reticulated python (Python stok kulit terkini hidupan liar seperti biawak air (Varanus reticulatus) and Burmese python (Python molorus salvator), ular sawa batik (Python reticulatus), dan ular bivittatus) . sawa Burma (Python molorus bivittatus).
PERHILITAN I 27 Operasi Sarang Burung Edible Bird’s Nest Operation
Berdasarkan beberapa percubaan menyeludup sarang In view of several attempts to smuggle edible bird’s burung layang-layang melalui KLIA pada tahun 2007, nests through KLIA in 2007, a special operation was satu operasi khusus telah dijalankan pada 2008 conducted in 2008 to curb such activities. A total of 8 bagi menghalang penyeludupan tersebut. Sebanyak cases were detected in January and February 2008. The 8 kes diperolehi pada Januari dan Februari 2008. Malaysia Bird’s Nest Merchants Association and the Sehubungan itu, Persatuan Pedagang Sarang Burung Indonesian Embassy in Kuala Lumpur were informed Malaysia dan Kedutaan Indonesia di Kuala Lumpur that exporters are required to adhere to provisions under telah dimaklumkan agar semua pengeksport mengikut Act 76. peruntukan perundangan Akta 76.
Operasi Internet Internet Operation
Berdasarkan pemerhatian dan pengumpulan bukti- Based on observations and evidence from wildlife bukti tentang penjualan hidupan liar yang dibuat melalui trading via the internet, the Department conducted internet, Jabatan PERHILITAN telah menjalankan operations to curb such activities. A total of 9 cases operasi bagi membanteras aktiviti ini. Sebanyak 9 were apprehended with most transactions taking place kes telah berjaya dibongkarkan dan kebanyakannya in public areas such as car parks, recreational areas menjalankan transaksi di tempat-tempat awam seperti and shopping complexes around the Klang Valley. di tempat letak kereta, kawasan rehat serta gedung A total of 4 cases were prosecuted in court with fines membeli belah di sekitar Lembah Klang. Sejumlah 4 kes amounting to RM17,700. The remaining cases are still telah dihadapkan ke mahkamah dengan jumlah denda under investigation and would be prosecuted once the sebanyak RM17,700. Manakala kes selebihnya masih investigation is completed. dalam proses siasatan dan dakwaan akan dilakukan setelah siasatan selesai dilaksanakan.
Dialog Traditional Chinese Medicine (TCM) Traditional Chinese Medicine Dialogue
Pada 24 Januari 2008, satu sesi “Dialog Bersama On 24 January 2008, a dialogue with the Traditional Pengamal Perubatan Cina Tradisional” telah diadakan Chinese Medicine Practioners was held at the DWNP di Ibu Pejabat. Dialog ini bertujuan untuk memberikan headquarters. The purpose of this dialogue was to penjelasan kepada pengusaha perubatan Cina tentang enlighten the Chinese Medicine enterpreneurs on the Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972 dan mewujudkan Protection of Wildlife Act 1972 and to create closer kerjasama yang lebih erat di antara pihak peniaga cooperation between Chinese medicine practioners and dan pengamal perubatan Cina bersama Jabatan DWNP. The dialogue was attended by Dato’ Tan Chai PERHILITAN. Dialog tersebut telah dihadiri oleh mantan Ho, the former Deputy Minister of Internal Affairs who Timbalan Menteri Hal Ehwal Dalam Negeri, Dato’ Tan is also the advisor to the Federal Territory and Selangor Chai Ho merangkap Penasihat Persatuan Chinese Chinese Drug Dealers Association. 30 associations of Drugs Dealers Wilayah Persekutuan dan Selangor. the Traditional Chinese Medicine Practioners attended Seramai 30 Persatuan Pengamal Perubatan Cina telah the dialogue. hadir ke dialog ini.
KES HIDUPAN LIAR WILDLIFE CASES
Sepanjang tahun 2008, sejumlah 3,588 kes melanggar In 2008, a total of 3,588 cases which violated the kesalahan di bawah Akta Perlindungan Hidupan Liar Protection of Wildlife Act 1972, were apprehended. Tahun 1972, No.76 telah diperolehi. Pecahan kes The breakdown of cases recorded in the various mengikut negeri adalah seperti di Rajah 1. Daripada states is reflected in Figure 1. Technical cases made jumlah tersebut, 2,798 (78%) merupakan kes teknikal up 78% (2,798) while the remainder 22% (790) were dan selebihnya 790 (22%) merupakan kes bukan non-technical cases Appendix A. Kedah recorded the teknikal seperti di Lampiran A. Kedah mencatatkan kes highest number of cases followed by Selangor and Johor yang tertinggi diikuti oleh Selangor dan Johor. Lampiran respectively. A total of 3,543 cases were compounded B menunjukkan sejumlah 3,543 kes telah dikompaun while 45 cases were prosecuted in court. Most of the dan 45 kes telah dibawa ke mahkamah. Kes yang paling compounded cases involved protected wild birds (521 banyak dikompaun merupakan kes yang melibatkan cases) (Appendix B). burung liar yang diperlindungi iaitu sebanyak 521 kes.
28 I PERHILITAN Rajah 1: Pencapaian kes mengikut negeri bagi tahun 2008 Figure 1: Cases recorded in 2008
ää näÇ nää
Çää
Èää {Çx xää Înä Înn ÎÎÈ {ää Σn
°ÊvÊ >Ãià ÓxÇ Îää Ó£ä £{ Óää £än
°ÊiÃÉ xä Èx £ää
ä
*iÀÃ i`> *iÀ> À i>> *> >} -i>}À i>Ì> /iÀi}}>Õ *Õ>ÕÊ*>} Õ>>ÊÕ«ÕÀ i}iÀÊ-iL> ,É-// -
Pendakwaan Kes Di Mahkamah Cases Prosecuted in Court
Sepanjang tahun 2008, Jabatan PERHILITAN telah Throughout 2008, a total of 45 cases were prosecuted berjaya membawa sebanyak 45 kes ke mahkamah. in court. Most cases were recorded in the states of Kebanyakan kes yang dibawa adalah dari Selangor (9 Selangor (9 cases), Kuala Lumpur (7 cases), Pahang (7 kes), Kuala Lumpur dan Pahang (masing-masing 7 cases), Johor (6 cases) and Kelantan (5 cases). Some kes), diikuti dengan Johor (6 kes) dan Kelantan (5 kes). of the important cases prosecuted in 2008 are shown Di antara kes-kes penting yang didakwa di mahkamah in Appendix C. A total of RM112,650.00 in fines were pada tahun 2008 adalah disenaraikan dalam Lampiran collected in 2008 from these court cases. C. Hasil yang diperolehi dari denda yang dikenakan oleh Mahkamah pada tahun 2008 adalah sebanyak RM112,650.00.
PENGELUARAN LESEN ISSUANCE OF LICENCE
Pada tahun 2008, sejumlah 33,660 lesen telah A total of 33,660 licences were issued by DWNP in dikeluarkan oleh Jabatan PERHILITAN. Wilayah 2008. Federal Territory of Kuala Lumpur office recorded Persekutuan Kuala Lumpur mencatat pengeluaran the highest number of licences issued (7,503), followed lesen yang tertinggi iaitu sebanyak 7,503. Ini diikuti by Perak (4,503). Approximately 30% (12,901) of the oleh Negeri Perak (4,503) Lesen KPM24A (Lesen licences issued were KPM 24A (Licence to keep Wild menempat/mengurung binatang liar/burung liar) Animal/Wild Bird). Other licences issued by DWNP are menyumbangkan 30% (12,901). Lesen-lesen lain yang shown in Appendix D. dikeluarkan oleh Jabatan PERHILITAN adalah seperti di Lampiran D.
Binatang liar yang paling banyak ditangkap dalam tahun Water monitor (Varanus salvator), comprising 63,866 2008 adalah biawak air (Varanus salvator), iaitu 63,866 individuals was the most harvested species in 2008, ekor diikuti oleh ular sawa batik (Python reticulatus) followed by reticulated python (Python reticulatus) with sebanyak 59,898 ekor (Lampiran E). 59,898 individuals (Appendix E).
PERHILITAN I 29 Lampiran F menunjukkan data binatang liar dan burung Data on protected wild animals and wild birds kept liar yang dipelihara. Burung merbah telinga merah as pet are shown in Appendix F. The Red-whiskered (Pycnonotus jocosus) paling digemari sebagai burung Bulbul (Pycnonotus jocosus) was the most popular cage peliharaan di Semenanjung Malaysia iaitu sebanyak bird in Peninsular Malaysia (10,860 heads), followed 10,680 ekor, diikuti oleh berok (Macaca nemestrina) by Pig-tailed Macaque (Macaca nemestrina) and White- dan burung murai batu (Copsychus malabaricus). rumped Shama (Copsychus malabaricus).
Kutipan Hasil Revenue Collection
Aktiviti Perundangan dan Penguatkuasaan berjaya The Law and Enforcement activities generated earnings mengutip sebanyak RM2,855,480.55 pada tahun amounting to RM2,855,480.55 in 2008. Licensing 2008. Daripada jumlah ini, sebanyak RM 2,574,688.55 contributed RM2,574,688.55, while compound and adalah daripada pelesenan, RM280,729 denda court cases contributed RM280,729.00. The issuance kompaun dan mahkamah. Selain daripada itu terdapat of Permit to Taman Negara National Park, Pahang, juga hasil yang dikutip dari pengeluaran Permit masuk Kelantan and Terengganu contributed RM104,317.00. ke Taman Negara Pahang, Kelantan dan Terengganu berjumlah RM 104,317.00
PERMIT KHAS SPECIAL PERMIT
Sepanjang tahun 2008, Jabatan PERHILITAN telah In 2008, the Department received a total of 126 new menerima sebanyak 126 permohonan baru permit khas applications for Special Permits involving totally melibatkan permohonan daripada syarikat, individu, zoo, protected animals and game animals from companies, pembiakan komersial dan penyelidikan yang melibatkan individuals, zoos, commercial breeding farms and hidupan liar yang diperlindungi sepenuhnya dan binatang for research. The Special Permits Committee meets buruan. Sebanyak 12 Mesyuarat Permohonan Permit once a month to review applications and forward its Khas telah diadakan bagi membincangkan permohonan recommendations to the Minister of Natural Resources tersebut sebelum diusulkan kepada Y.B Menteri Sumber and Environment for consideration. Asli dan Alam Sekitar. Mesyuarat Jawatankuasa Permit Khas diadakan setiap bulan untuk mempertimbangkan permohonan permit khas dan perakuan ini dimajukan kepada YB Menteri Sumber Asli dan Alam Sekitar untuk pertimbangan.
Sebanyak 69 daripada 126 permohonan Permit Khas Out of 126 Special Permit applications only 69 were telah mendapat kelulusan daripada Y.B Menteri (Rajah approved by the Minister (Figure 2). During the year, 2). Pada tahun ini, peningkatan berlaku sebanyak 2 kali there was a two-fold increase in applications to conduct ganda bagi permohonan untuk menjalankan pembiakan commercial breeding of wildlife. komersial hidupan liar.
Rajah 2: Permohonan Permit Khas yang diluluskan pada tahun 2008 Figure 2: Approved Special Permit for the year 2008
Óx Ó£ Óä Óä £n
£x
£ä È { x
ä °Ê«iÀ >ÊÞ>}Ê`ÕÕÃ>É °ÊvÊ>««ÀÛi`ÊëiV>Ê«iÀÌÊ -Þ>À>ÌÉ `Û`ÕÉ <É *iL>> *iÞi`>É «>Þ `Û`Õ> < iÀÃ>É ,iÃi>ÀV iÀV> Àii`}
30 I PERHILITAN KONVENSYEN PERDAGANGAN ANTARABANGSA CONVENTION ON INTERNATIONAL TRADE MENGENAI SPESIES FAUNA DAN FLORA LIAR OF ENDANGERED SPECIES OF WILD FAUNA TERANCAM (CITES) AND FLORA (CITES)
Permit CITES CITES Permit
Pada tahun 2008, sejumlah 3,056 Permit CITES telah A total of 3,056 CITES permits were issued by DWNP dikeluarkan oleh Jabatan PERHILITAN, di mana 65% in 2008, 65% out of which were for import, 15% for adalah untuk mengimport, 15% untuk mengeksport export and 20% for re-export activities. 90% or 2,777 dan 20% untuk tujuan eksport semula. Daripada permits were issued for trade in reptilian species such jumlah yang dipaparkan, 90% atau 2,777 permit yang as American alligator (Alligator mississippiensis); dikeluarkan merangkumi perdagangan jenis reptilia reticulated python (Python reticulatus); water monitor seperti aligator Amerika (Alligator mississippiensis); (Varanus salvator); Nile crocodile (Crocodylus niloticus) ular sawa batik (Python reticulatus); biawak air (Varanus and king cobra (Naja naja) (Table 2). The trade of these salvator); buaya Nile (Crocodylus niloticus) dan ular species involved leather skin and/or live specimens. tedung selar (Naja naja) (Jadual 2). Perdagangan ini melibatkan produk kulit dan/atau spesimen hidup.
Jadual 2: : Bilangan Permit CITES yang dikeluarkan mengikut jenis aktiviti dan kategori hidupan liar Table 2: Number of CITES Permit issued according to wildlife categories and activities
>Ìi}ÀÉÊ >Ìi}ÀÞ «ÀÌÉÊ«ÀÌ Ã«ÀÌÉÊ Ý«ÀÌ Ã«ÀÌÊ-iÕ>ÉÊ,iiÝ«ÀÌ
>>>ÉÊ >>Ã £ £ £
ÕÀÕ}ÉÊÛià nä ä Ç
,i«Ì>ÉÊ,i«ÌiÃÊ £nÓn ÎÇä xÇ
vL>ÉÊ« L>Ã Ó ä ä
-iÀ>}}>ÉÊÃiVÌÃ Î Ç ÎÓ
ÛiÀÌiLÀ>Ì>Ê Õ>Ê-iÀ>}}>ÉÊ £ ä ä ÃiVÌÊÛiÀÌiLÀ>ÌiÃ
Õ> ÉÊ/Ì> £È {Èn È£
Sijil Bukan CITES Non - CITES Certificate
Sijil Bukan CITES merupakan dokumen yang Non-CITES certificates are issued by DWNP to allow dikeluarkan oleh Jabatan PERHILITAN bertujuan untuk trade of wildlife that are not listed under any of the CITES membenarkan perdagangan spesies hidupan liar yang Appendices. A total of 9,348 Non-CITES certificates tidak tersenarai di bawah mana-mana Apendiks CITES. were issued by DWNP throughout 2008, mostly for the Sejumlah 9,348 Sijil Bukan CITES telah dikeluarkan oleh trade of reptiles, amphibians and insects (Table 3). Jabatan sepanjang 2008. Sijil Bukan CITES ini banyak melibatkan perdagangan reptilia, amfibia dan serangga (Jadual 3).
PERHILITAN I 31 Jadual 3: Bilangan Sijil Bukan CITES yang dikeluarkan mengikut jenis aktiviti dan kategori hidupan liar Table 3: Number of Non-CITES Permit issued according to wildlife categories and activities
>Ìi}ÀÉÊ >Ìi}ÀÞ «ÀÌÉÊ«ÀÌ Ã«ÀÌÉÊ Ý«ÀÌ Ã«ÀÌÊ-iÕ>ÉÊ,iiÝ«ÀÌ
>>>ÉÊ >>Ã {È £x {
ÕÀÕ}ÉÊÛià £xn ÓÈä Ç
,i«Ì>ÉÊ,i«ÌiÃÊ ÎÓ£ n{Ç Ó
vL>ÉÊ« L>Ã {ä Çx{ £
-iÀ>}}>ÉÊÃiVÌÃ Î£Ó xÇÎÇ ÇÈÇ
ÛiÀÌiLÀ>Ì>Ê Õ>Ê-iÀ>}}>ÉÊ ÃiVÌÊÛiÀÌiLÀ>Ìià ÎÇ ä
Õ> ÉÊ/Ì> nnÈ ÇÈxä nän
32 I PERHILITAN KONSERVASI IN-SITU In-situ Conservation KONSERVASI IN-SITU In-situ Conservation
PROGRAM KONSERVASI HIDUPAN LIAR Wildlife Conservation Programme
Konservasi Badak Sumatera (Dicerorhinus Conservation of the Sumatran Rhinoceros sumatrensis) (Dicerorhinus sumatrensis)
Program tinjauan dan pemasangan perangkap kamera The ongoing Sumatran Rhinoceros capture programmes bagi tujuan tangkapan badak Sumatera masih diteruskan were carried out in 2008 involving surveys and camera pada tahun 2008 di Hutan Simpan Temenggor, Perak trapping in Temenggor Forest Reserve, Perak and dan Hutan Simpan Tembat, Hulu Terengganu. Tembat Forest Reserve, Hulu Terengganu.
Proses menggali lubang dan pemasangan kerangka menggunakan kayu beluti Digging hole and installing frame using wood planks
Proses ‘camouflage’ menggunakan daun-daun kering bagi mengelak perangkap dikesan oleh binatang Camouflaging the traps using dried leaves
Tinjauan Badak Sumatera Dan Hidupan Liar Lain Monitoring of Sumatran Rhinceros and Other Serta Pemasangan Perangkap Kamera Di Hutan Wildlife and Setting Up of Camera Traps In Simpan Temenggor, Perak Temenggor Forest Reserve, Perak
Program ini dilaksanakan secara serentak. Semasa This programme was implemented simultaneously. tinjauan dan pemasangan perangkap kamera dijalankan, During the survey and camera trapping, there were no tiada kesan terbaru dicerap dan tiada gambar badak new signs and photos of Sumatran Rhinoceros recorded. Sumatera berjaya dirakam. Namun begitu, sejumlah A total of 319 photos were obtained consisting of 13 319 gambar telah diperolehi yang terdiri daripada 13 species of mammals. The most common wildlife species spesies mamalia. Rekod bilangan gambar tertinggi photographed was Malayan tapir (Tapirus indicus) (170 170 keping gambar adalah tapir (Tapirus indicus) dan photos) and the least photographed was binturong terendah satu keping gambar ialah binturong (Arctictis (Arctictis binturong) (1 photo). Other species recorded binturong). Perangkap kamera yang dipasang turut were clouded leopard (Neofelis nebulosa), sun bear merekodkan harimau dahan (Neofelis nebulosa), (Helarctos malayanus), yellow-throated Marten (Martes beruang matahari (Helarctos malayanus), mengkira flavigula), linsang (Prionodon linsang), flat-headed cat (Martes flavigula), linsang (Prionodon linsang), kucing (Prionailurus planiceps), marbled cat (Felis marmorata) hutan (Prionailurus planiceps), kucing dahan (Felis and barking deer (Muntiacus muntjak). marmorata) dan kijang (Muntiacus muntjak).
34 I PERHILITAN Antara gambar hidupan liar yang direkodkan termasuk tapir dan harimau dahan Among the photos of wildlife recorded were Malayan tapir and clouded leopard
Tinjauan Badak Sumatera di Hutan Simpan Tembat, Monitoring of Sumatran Rhinceros in Tembat Forest Hulu Terengganu Reserve, Hulu Terengganu
Sebanyak dua tinjauan terhadap kesan kehadiran badak Two surveys were carried out to determine the presence Sumatera dijalankan di Hutan Simpan Tembat, Hulu of Sumatran Rhinoceros in Tembat Forest Reserve, Terengganu, Terengganu. Sepanjang tinjauan, pihak Hulu Terengganu, Terengganu. Throughout the survey, Jabatan telah menjumpai kesan makan dan tapak signs of feeding and footprints of Sumatran Rhinoceros badak Sumatera. Pemasangan perangkap kamera were observed. Camera traps were set up to verify the telah dilakukan untuk mengesahkan kehadiran badak presence of Sumatran Rhinceros in the area. Sumatera di kawasan tersebut.
Pengambilan plaster cast pada tapak badak Sumatera yang berukuran 20cm lebar Making plaster cast of the Sumatran Rhinceros footprint measuring 20cm wide
Program Pelepasan Semula Seladang (Bos gaurus Seladang (Bos gaurus hubbacki) Re-introduction hubbacki) Programme
Program pelepasan seladang mula dirancangkan The seladang re-introduction programme was originally pada 2005 setelah tercapainya kejayaan program planned in 2005 after the successful breeding programme konservasi ex-situ yang dimulakan pada tahun 1980. in 1980s. Krau Wildlife Reserve was selected as the site Rezab Hidupan Liar (RHL) Krau dipilih sebagai tempat for the first re-introduction because it was the traditional pelepasan semula yang pertama kerana ia merupakan roaming area for the seladang apart from having a kawasan keliaran asal seladang serta mempunyai pelan management plan. pengurusan yang khusus. The preparation phase for the seladang re-introduction Fasa penyediaan program pelepasan seladang telah programme was initiated in 2008. Among the activities dijalankan pada tahun 2008. Di antara aktivitinya adalah undertaken were monitoring of the re-introduction tinjauan lokasi pelepasan dan kesesuaian habitat, location, determination of habitat suitability, procurement pembelian `satellite collar’, penyenggaraan padok dan of satellite collar, maintenance of paddock and grazing
PERHILITAN I 35 padang ragut serta penanaman tumbuhan makanan field and planting of food trees for seladang. A total seladang. Sebanyak 198 pokok daripada 14 spesies of 198 trees from 14 plant species were planted in the tumbuhan telah ditanam di padok dan padang ragut paddock and grazing field in Wildlife Conservation di Pusat Konservasi Hidupan Liar (PKHL) Seladang Centre (WCC) Jenderak Selatan, Krau in December Jenderak Selatan, Krau pada bulan Disember 2008. 2008. The planting was done to enrich the habitat in the Ia bertujuan bagi mengayakan habitat di kawasan area to provide food and to condition the seladang to tersebut dan membekal makanan serta melatih browse in the paddock before being released into the seladang mencari makanan sendiri sebelum dilepaskan forest. The DWNP staff started the conditioning phase ke dalam hutan. Pada waktu yang sama, pelaziman on 16 December 2008 in WCC Sungkai, Perak. seladang telah dimulakan pada 16 Disember 2008 di PKHL Sungkai, Perak.
Seladang dalam kurungan di PKHL Sungkai, Perak Captive bred seladang at Wildlife Conservation Centre Sungkai, Perak
Program Pelepasan Semula Burung Upeh (Mycteria Milky Stork (Mycteria cinerea) Re-introduction cinerea) Programme
Pada 5 Ogos 2008, Jabatan dengan kerjasama Zoo The Department with the cooperation, of Zoo Negara Negara telah menjalankan program pelepasan semula initiated the milky stork (Mycteria cinerea) re- burung upeh di Kuala Gula, Perak. Sejumlah lapan ekor introduction programme at Kuala Gula, Perak. A total burung upeh yang terdiri daripada 4 jantan, 2 betina dan of eight milky storks consisting of 4 males, 2 females 2 juvenil terlibat dalam program ini. Pelepasan pertama and 2 juveniles were selected for in the re-introduction pada 4 Mac 2007 melibatkan 4:4 ekor. Digabungkan programme. The first re-introduction was done on 4 dengan program pelepasan pertama, sejumlah 11 ekor March 2007 involving 4:4 birds. A total of 11 milky burung upeh (5:4:2) masih boleh dilihat di sini. stork (5:4:2) can still be observed in Kuala Gula.
Pemantauan Populasi Liar Burung Upeh (Mycteria Milky Stork (Mycteria cinerea) Population cinerea) Monitoring
Pemantauan burung upeh telah dijalankan di Pulau Monitoring of milky stork population was carried out in Kelumpang dan Pulau Terung Hutan Simpan Paya Laut Pulau Kelumpang and Pulau Terung, Matang Mangrove Matang, Perak untuk mendapatkan anggaran populasi Forest Reserve, Perak to gather latest population records. terkini. Bilangan tertinggi yang dicatatkan adalah pada The highest count was to record in July, where eight bulan Julai iaitu lapan individu, di Pulau Kelumpang individuals were sighted in Pulau Kelumpang (Table (Jadual 4). 4).
36 I PERHILITAN Jadual 4: Tinjauan populasi burung upeh di Pulau Kelumpang dan Pulau Terung Table 4: Milky Stork population survey at Pulau Kelumpang and Pulau Terung
*Õ>ÕÊiÕ«>} *Õ>ÕÊ/iÀÕ} />À ÉÊ >Ìi >}>ÉÊ ÕLiÀ
>Õ>ÀÉÊ>Õ>ÀÞ Ó
iLÀÕ>ÀÉÊiLÀÕ>ÀÞ Ç
>VÉÊ >ÀV Ó {
«ÀÉÊ«À £ {
iÉÊ >Þ ä ä
ÕÉÊÕi £
Õ>ÉÊÕÞ n ä
"}ÃÉÊÕ}ÕÃÌ £ ä
-i«ÌiLiÀÉÊ-i«ÌiLiÀ
"ÌLiÀÉÊ"VÌLiÀ Ó ä
Program Pelepasan Merak Pongsu (Polyplectron Malaysian Peacock Pheasant (Polyplectron malacense) di Rezab Hidupan Liar Sungai Dusun, malacense) Release Programme in Sungai Dusun Selangor Wildlife Reserve, Selangor
Program pelepasan merak pongsu telah dijalankan The Malaysian Peacock Pheasant release programme pada awal bulan Ogos di mana satu sangkar pelepasan was carried out in early August with the construction telah dibina di dalam RHL Sungai Dusun. Sepasang of one release pen in Sungai Dusun Wildlife Reserved burung merak pongsu yang digelang telah dipindahkan (WR). A pair of ringed Malaysian peacock pheasant dari kurungan di Pusat Konservasi Hidupan Liar was moved from the enclosure at Wildlife Conservation (Burung Kuang) Jemaluang, Johor ke RHL Sungai Centre (Pheasant) Jemaluang, Johor to Sungai Dusun Dusun ini. Pelepasan telah berjaya dilakukan pada 14 WR. The soft release was successfully carried out on 14 November 2008 melalui kaedah ‘soft release’. Sebelum November 2008. Before the release, the birds were fitted dilepaskan, individu dipasang dengan radio kolar bagi with radio collars. However, due to faulty radio collars, tujuan pemantauan susulan. Walau bagaimanapun, monitoring was only carried out for a week after release. pemantauan susulan hanya berjaya dilakukan selama Nevertheless, continuous survey in the area indicates seminggu berikutan daripada masalah kerosakan pada that the individual is still around the release area based radio kolar. Namun begitu, survei di kawasan pelepasan on droppings and calls in the surrounding area. mendapati individu tersebut masih berada di sekitar kawasan pelepasan berdasarkan kesan tinggalan najis dan bunyi di sekitar kawasan berkenaan.
Merak Pongsu di Rezab Hidupan Liar Sungai Dusun, Selangor Malaysian Peacock Pheasant at Sungai Dusun Wildlife Reserve, Selangor
PERHILITAN I 37 KAWALAN GANGGUAN HIDUPAN LIAR WILDLIFE DISTURBANCE CONTROL
Sepanjang tahun 2008 sebanyak 13,659 aduan Throughout 2008, a total of 13,659 complaints gangguan hidupan liar yang melibatkan pelbagai spesies pertaining to wildlife disturbances were received from telah diterima oleh PERHILITAN di seluruh Semenanjung Peninsular Malaysia (Table 5). Disturbance from long- Malaysia (Jadual 5). Aduan gangguan kera merupakan tailed macaque was the highest complaints received with yang tertinggi diterima iaitu 10,232 aduan (74.9%) 10,232 cases (74.9%) followed by elephants and civets. diikuti dengan gangguan gajah dan musang. Negeri The state of Selangor recorded the highest complaints yang paling banyak menerima aduan gangguan kera with 2,566 cases followed by Kedah and Johor. The six ialah Selangor dengan 2,566 aduan diikuti oleh states with elephant complaints were Johor, Pahang, Kedah dan Johor. Sementara itu enam buah negeri Kelantan, Terengganu, Perak and Kedah. Johor received terlibat dengan gangguan gajah iaitu Johor, Pahang, the most complaints on elephants followed by Pahang Kelantan, Terengganu, Perak dan Kedah. Negeri and Terengganu. A total of 63 complaints on tiger Johor merupakan negeri yang paling banyak menerima disturbance were received in Peninsular Malaysia with aduan gajah, diikuti dengan Pahang dan Terengganu. Pahang recording 30 cases and 11 cases each for Johor, Jumlah aduan gangguan harimau belang adalah 63 Kedah and Kelantan. Overall, Selangor recorded the aduan di Semenanjung Malaysia dengan pecahan highest number of complaints on wildlife disturbances negeri tertinggi iaitu Pahang (30 aduan), serta Johor, with 2,942 cases (21.5%) followed by Kedah with 2,899 Kedah dan Kelantan masing-masing dengan 11 aduan. cases (21.2%) and Johor with 2,214 cases (16.2%). Mengikut negeri, Selangor telah mencatatkan bilangan aduan gangguan hidupan liar tertinggi iaitu sebanyak 2,942 aduan (21.5%) diikuti oleh Kedah 2,899 aduan (21.2%) dan Johor 2,214 aduan (16.2%).
Tindakan Kawalan Gangguan Hidupan Liar Control Action over Wildlife Disturbances
Terdapat 7 jenis tindakan utama yang diambil oleh There are 7 lines of action undertaken by DWNP to Jabatan PERHILITAN dalam menangani aduan gangguan overcome public complaints on wildlife disturbances. hidupan liar oleh orang ramai. Tindakan tersebut ialah They include investigation, setting up traps, siasatan, pemasangan perangkap, tangkap pindah, translocation, capture, culling, coaxing them back to tembak mati, tembak halau, pemantauan dan khidmat reserves, monitoring and consultation. Based on the nasihat. Berdasarkan aduan yang diterima, sebanyak complaints received, a total of 13,785 actions were 13,785 tindakan utama telah diambil oleh PERHILITAN undertaken by DWNP throughout 2008 to overcome the sepanjang 2008. distubances.
Jadual 5: Jumlah aduan gangguan hidupan liar di Semenanjung Malaysia bagi tahun 2008 Table 5: Number of wildlife disturbances in Peninsular Malaysia for the year 2008
-«iÃiÃÊÉÊ-«iVià À i` ¿Ì> *°* °- *> > *À *iÀà -¿}À /¿}>Õ 7°*°° Õ ¯
iÀ>ÊÉÊ}Ê/>i`Ê >V>µÕi £xÓÇ Ó{nn Ón ÈÓ ££È ÎÈÎ ÓÈ£ xä£ £n ÓxÈÈ ££x ÎnÇ £äÓÎÓ Ç{° >> ÊÉÊ i« >Ì În£ {Ç £ÓÎ ä ä Óä£ ä Ó ä ä £nÓ ä £äÓÈ Ç°x ÕÃ>}ÊÉÊ ÛiÌ £ £ÎÎ Ç nÇ ÎÓ £È n Ó £ä £{Ç £ä Ó xä {°Î >LÊÕÌ>ÊÉÊ7`Ê >À ££Ó Èn { ÈÈ £ x Îx Çä £ xx £{ n x{Ç {°ä iÀÕÊÉÊ*}Ì>i`Ê >V>µÕi xÈ Îä £n £Ç {È xÎ Ç ÓÇ £Î ÈÓ ÓÓ ££ ÎÈÓ Ó°Ç Ì}ÊÉÊi>vÊ iÞ ÎÈ Î{ ä Î £Î £ä ££ È x £n Ó ä £Ç{ £°Î 1>ÀÊ->Ü>ÊÉÊ*ÞÌ £{ { x Ó{ È { £ Ó Ó Ó£ Î £{ £ää ä°Ç >À>ÕÊ i>}ÊÉÊ/}iÀ ££ ££ ££ ä Ó Îä £ n ä { n ä nÈ ä°È 1>ÀÊ/i`Õ}ÊÉÊ LÀ>à £Ç { ä ÓÓ n Î Î Ó ä Ó Î ÇÎ ä°x >À>ÕÊÕL>}ÊÉÊ >VÊ*>Ì iÀ £ £ Óä £È £ Î ä Ó Î ä Èx ä°x >>ÊÕ>ÀÊÉÊ"Ì iÀÊ->iÃ Ó £ ä Ó{ £ Ó Ó £ Ó £ ä È Èä ä°{ ÕÀÕ}Ê>ÌÕÊÉÊ"Ü { { £ { Ç Î { ä { £ xä ä°{ Õ>Þ>ÊÉÊ ÀV`i x ÓÓ ä ä Ó x ä Ó ä £ x £ {Î ä°Î >Ü>ÊÉÊ ÌÀÊâ>À` Î { £ £Î £ £ Ó Ó ä { £ Î Îx ä°Î />«ÀÊÉÊ/>«À Î ä ä ä Ç £Ó ä ä ä Ó Î ä ÓÇ ä°Ó iÀÕ>}ÊÉÊ i>À Ó ä { ä ä È ä x ä ä Ç ä Ó{ ä°Ó >>Ê ÕÀÕ}ÊÉÊ"Ì iÀÊ À`à ä Ç ä Î ä ä ä Î ä Î £ { Ó£ ä°Ó i>}ÊÉÊ >}i ä ä ä { ä £ £ ä ä È ä Ó £{ ä°£ 38 I PERHILITAN ÕV}Ê >ÌÕÊÉÊi«>À`Ê >Ì Ç £ £ £ ä Ó ä ä ä Ó ä ä £{ ä°£ i>Ü>ÀÊÉÊ >Ì Ó ä ä ä ä £ £ £ ä Ó ä £ n ä°£ >À>ÕÊ > >ÊÉÊ Õ`i`Êi«>À` ä £ ä £ { ä ä £ ä £ ä ä n ä°£ >Þ>}>Þ>}ÊÉÊ-Ü>Ü £ x ä ä ä ä ä ä ä £ ä ä Ç ä°£ iiÀ>}ÊÉÊ"ÌÌiÀ ä ä ä Î ä ä £ ä ä £ ä ä x ä°ä >>ÊÉÊ"Ì iÀà ΠÓÈ Ó £Ç n Ç ä Ó { Ç Ç x nn ä°È
Jumlah/ /Ì> 2214 2899 206 960 1342 835 338 761 235 2942 389 538 13659 100.0 % 16.21 21.22 1.51 7.03 9.83 6.11 2.47 5.57 1.72 21.54 2.85 3.94 100.00 -«iÃiÃÊÉÊ-«iVià À i` ¿Ì> *°* °- *> > *À *iÀà -¿}À /¿}>Õ 7°*°° Õ ¯
iÀ>ÊÉÊ}Ê/>i`Ê >V>µÕi £xÓÇ Ó{nn Ón ÈÓ ££È ÎÈÎ ÓÈ£ xä£ £n ÓxÈÈ ££x ÎnÇ £äÓÎÓ Ç{° >> ÊÉÊ i« >Ì În£ {Ç £ÓÎ ä ä Óä£ ä Ó ä ä £nÓ ä £äÓÈ Ç°x ÕÃ>}ÊÉÊ ÛiÌ £ £ÎÎ Ç nÇ ÎÓ £È n Ó £ä £{Ç £ä Ó xä {°Î >LÊÕÌ>ÊÉÊ7`Ê >À ££Ó Èn { ÈÈ £ x Îx Çä £ xx £{ n x{Ç {°ä iÀÕÊÉÊ*}Ì>i`Ê >V>µÕi xÈ Îä £n £Ç {È xÎ Ç ÓÇ £Î ÈÓ ÓÓ ££ ÎÈÓ Ó°Ç Ì}ÊÉÊi>vÊ iÞ ÎÈ Î{ ä Î £Î £ä ££ È x £n Ó ä £Ç{ £°Î 1>ÀÊ->Ü>ÊÉÊ*ÞÌ £{ { x Ó{ È { £ Ó Ó Ó£ Î £{ £ää ä°Ç >À>ÕÊ i>}ÊÉÊ/}iÀ ££ ££ ££ ä Ó Îä £ n ä { n ä nÈ ä°È 1>ÀÊ/i`Õ}ÊÉÊ LÀ>à £Ç { ä ÓÓ n Î Î Ó ä Ó Î ÇÎ ä°x >À>ÕÊÕL>}ÊÉÊ >VÊ*>Ì iÀ £ £ Óä £È £ Î ä Ó Î ä Èx ä°x Jadual>>ÊÕ>ÀÊÉÊ 5 (Sambungan)"Ì iÀÊ->ià / Table 5Ó (Continued)£ ä Ó{ £ Ó Ó £ Ó £ ä È Èä ä°{ ÕÀÕ}Ê>ÌÕÊÉÊ"Ü { { £ { Ç Î { ä { £ xä ä°{ Õ>Þ>ÊÉÊ ÀV`i x ÓÓ ä ä Ó x ä Ó ä £ x £ {Î ä°Î >Ü>ÊÉÊ ÌÀÊâ>À` Î { £ £Î £ £ Ó Ó ä { £ Î Îx ä°Î />«ÀÊÉÊ/>«À Î ä ä ä Ç £Ó ä ä ä Ó Î ä ÓÇ ä°Ó iÀÕ>}ÊÉÊ i>À Ó ä { ä ä È ä x ä ä Ç ä Ó{ ä°Ó >>Ê ÕÀÕ}ÊÉÊ"Ì iÀÊ À`à ä Ç ä Î ä ä ä Î ä Î £ { Ó£ ä°Ó i>}ÊÉÊ >}i ä ä ä { ä £ £ ä ä È ä Ó £{ ä°£ ÕV}Ê >ÌÕÊÉÊi«>À`Ê >Ì Ç £ £ £ ä Ó ä ä ä Ó ä ä £{ ä°£ i>Ü>ÀÊÉÊ >Ì Ó ä ä ä ä £ £ £ ä Ó ä £ n ä°£ >À>ÕÊ > >ÊÉÊ Õ`i`Êi«>À` ä £ ä £ { ä ä £ ä £ ä ä n ä°£ >Þ>}>Þ>}ÊÉÊ-Ü>Ü £ x ä ä ä ä ä ä ä £ ä ä Ç ä°£ iiÀ>}ÊÉÊ"ÌÌiÀ ä ä ä Î ä ä £ ä ä £ ä ä x ä°ä >>ÊÉÊ"Ì iÀà ΠÓÈ Ó £Ç n Ç ä Ó { Ç Ç x nn ä°È
Jumlah/ /Ì> 2214 2899 206 960 1342 835 338 761 235 2942 389 538 13659 100.0 % 16.21 21.22 1.51 7.03 9.83 6.11 2.47 5.57 1.72 21.54 2.85 3.94 100.00
Pangkalan Data Hidupan Liar Wildlife Database
Sepanjang tahun 2008, data-data diklasifikasikan Throughout 2008, data were classified into six kepada enam kumpulan utama iaitu mamalia, avifauna, main groups. They are mammals, avifauna, reptiles, reptilia, amfibia, ikan dan serangga. Senarai spesies amphibians, fish and insects. The species lists that were yang telah masukkan dalam pangkalan data adalah included in the database Table 6: seperti di Jadual 6:
Jadual 6: Bilangan spesies yang telah dimasukkan dalam pangkalan data hidupan liar bagi tahun 2008 Table 6: Number of species recorded in the wildlife database for the year 2008
Õ«Õ>ÉÊÀÕ« Ê-«iÃiÃÉÊ °ÊvÊ-«iViÃ
>>>ÉÊ >>Ã nÎÊ
Ûv>Õ>ÉÊÛv>Õ> Ó££Ê
,i«Ì>ÉÊ,i«Ìià £ä{
vL>ÉÊ« L> xÊ
-iÀ>}}>ÉÊÃiVÌÃ ÓÓ{Ê
>ÉÊÃ ÓÎÈÊ
Program kemasukan, verifikasi dan pengemaskinian Entry programme, verification and updating of database pangkalan data akan diteruskan. would be continued.
Pengurusan Habitat Habitat Management
Program pengayaan habitat bagi tahun 2008 telah The habitat enrichment programme in 2008 was carried dijalankan di Taman Negara Pahang, Sungai Relau, RHL out in Taman Negara Pahang, Sungai Relau, Sungai Sungai Dusun, Santuari Gajah Sungai Ketiar dan Paya Dusun WR, Sungai Ketiar Elephant Sanctuary and Paya Indah Wetlands. Indah Wetlands.
PERHILITAN I 39 Taman Negara Pahang, Sungai Relau Taman Negara Pahang National Park, Sungai Relau
Program pengayaan habitat di Taman Negara Pahang, The habitat enrichment programme in Taman Negara Sungai Relau meliputi pembinaan padang ragut dengan Pahang, Sungai Relau involved the creation of grazing penanaman rumput kerbau (Paspalum conjugatum), field that were planted with buffalo grass (Paspalum kekacang (Centrosema pubiscens), pokok ludai (Sapium conjugatum), legumes (Centrosema pubiscens), ludai baccatum), pokok mengkirai (Trema sp.) dan 150 batang (Sapium baccatum), mengkirai (Trema sp.) and 150 pokok buah-buahan (Jadual 7). Selain itu, sebanyak 4 fruit trees (Table 7). Besides that, four artificial salt buah jenut tiruan juga di bina di kawasan padang ragut licks were established in the grazing field to provide bagi membekalkan sumber mineral kepada hidupan liar. mineral source for the wildlife. A total of 200 ficus trees Sebanyak 200 batang pokok ara (Ficus benjamina) dan (Ficus benjamina) and 100 kedondong trees (Canarium 100 batang pokok kedondong (Canarium littorale) juga littorale) were planted along the road near the grazing ditanam di sepanjang jalan berhampiran padang ragut field. tersebut.
Jadual 7: Senarai pokok buahan hutan yang ditanam di sekeliling padang ragut Table 7: List of forest fruit trees planted on grazing ground
°ÉÊ >>Ê/i«>Ì>É >>Ê->ÌvÉÊ Õ> Ê*ÉÊ/Ì>Ê ° ÊV>Ê >i -ViÌvVÊ >i >Ì>}ÉÊ °ÊvÊ/Àiiî
£° À> VÕÃÊLi>> xä
Ó° >V>}Ê >}viÀ>ÊviÌ`> Óä
ΰ -« Ê i>Êë°Ê Óä
{° /iÀ>«Ê ÀÌV>À«ÕÃÊë° Óä
x° >LÕÊLÊ -ÞâÞ}ÕÊ>>VViÃi Óä
È° i``}Ê >>ÀÕÊÌÌÀ>iÊ Óä
Santuari Gajah Sungai Ketiar Sungai Ketiar Elephant Sanctuary
Aktiviti pengayaan habitat di Santuari Gajah Sungai The habitat enrichment activities at Sungai Ketiar Ketiar melibatkan aktiviti penanaman pokok, pembinaan Elephant Sanctuary involved planting of trees, padang ragut serta pembinaan tiga buah jenut tiruan establishing of grazing field and creating three di viaduct 1, 2 dan 3. Sejumlah 835 batang pokok artificial salt licks at viaduct 1, 2 and 3. A total of 835 telah ditanam di sepanjang jalan dari sempadan trees were planted along the road from Terengganu- negeri Terengganu-Kelantan sehingga ke Santuari Kelantan state border to the Sungai Ketiar Elephant Gajah Sungai Ketiar. Pokok yang ditanam adalah pokok Sanctuary. Among the tree planted were rokam rokam (Flacourtia rukam), bacang (Mangifera foetida), (Flacourtia rukam), bacang (Mangifera foetida), rambutan (Nephelium lappaceum), tukas (Caryota sp.), rambutan (Nephelium lappaceum), tukas (Caryota dan bayas (Oncosperma horridum) (Jadual 8). Sebuah sp.), and bayas (Oncosperma horridum) (Table 8). padang ragut seluas 2 hektar juga telah dibina di A two hectares grazing field was also established at Santuari Gajah Sungai Ketiar. Pembinaan padang ragut the Sungai Ketiar Elephant Sanctuary. To provide ini bertujuan untuk membekalkan sumber makanan quality grazing area for wildlife, especially ungulate (rumput) yang berkualiti dan menyediakan kawasan species including sambar deer and barking deer. The ragutan bagi hidupan liar terutamanya spesies unggulata grazing field was planted with guinea grass (Panicum seperti rusa dan kijang. Kawasan padang ragut tersebut maximum) and napier grass (Pennisetum purpureum).
40 I PERHILITAN ditanam dengan rumput kuda (Panicum maximum) dan The artificial salt licks at the respective viaduct provides rumput napier (Pennisetum purpureum). Pembinaan additional mineral source for wildlife. jenut tiruan yang dibina bertujuan menambah dan membekalkan sumber mineral yang diperlukan oleh hidupan liar. Sebanyak tiga buah jenut tiruan dibina di setiap viaduct yang terdapat di Sungai Ketiar.
Jadual 8: Senarai pokok yang ditanam di Santuari Gajah Sungai Ketiar Table 8: List of trees planted at Sungai Ketiar Elephant Sanctuary
°ÉÊ ° >>Ê/i«>Ì>ÉÊV>Ê >i >>Ê->ÌvÉÊ-ViÌvVÊ >i Õ> ÉÊ/Ì>
£° *ÊÀ>Ê VÕÃÊLi>> £Îä
Ó° *ÊÕ`>Ê ->«ÕÊL>VV>ÌÕ £ää
ΰ *Ê>LÕÊ Ê -ÞâÞ}ÕÊ>>VViÃi Îx
{° *Êi``}Ê >>ÀÕÊÌÌÀ>i Îx
x° *Ê>LÕÊ >Ü>ÀÊ -ÞâÞ}ÕÊ>LÃ Óx
È° *Ê,>Ê >VÕÀÌ>ÊÀÕ> Îx
Ç° *Ê-« Ê i>Êë° {x
n° *Ê >V>}Ê >}viÀ>ÊviÌ`> Çx
° *Ê,>LÕÌ>Ê i« iÕÊ>««>ViÕ xÎ
£ä° *Ê*Ã>}ÊLÕÊ ÕÃ>Êë° £Îä
££° *Ê/Õ>ÃÊ >ÀÞÌ>Êë° Óä
£Ó° *Ê >Þ>ÃÊ "VëiÀ>Ê ÀÀ`Õ Óä
£Î° *ÊiÕLÊ i`Ý>ÊVviÀÌ> {Ó
£{° *Ê ÕÕ Ê >LÕÃ>Êë° Îä
£x° *Ê iÀÌ>Ê *>>iÊë° Îä
£È° *Ê->>Ê ->VV>Ê>`Õà Îä
Paya Indah Wetlands Paya Indah Wetlands
Sehingga penghujung tahun 2008, beberapa aktiviti Several habitat and species enrichment activities were pengayaan habitat dan spesies telah dijalankan di PIW. carried out in Paya Indah Wetlands (PIW) in 2008. Antara aktiviti yang dilakukan adalah penanaman pokok, Among the activities were tree planting, restocking of pelepasan ikan dan penanaman padi. Sejumlah 2,857 fishes and paddy planting. A total of 2,857 trees from batang pokok dari lebih 48 spesies yang merangkumi more than 48 species comprising various landscape pelbagai jenis pokok landskap, pokok hutan dan pokok trees, forest trees and fruit trees were planted by AEON buah-buahan telah ditanam melalui program yang Co. (M) Bhd., during thw launching of the Malaysian dijalankan oleh Syarikat AEON Co. (M) Bhd., semasa Enviornment Week (MASM) and by the staff of PIW. pelancaran Minggu Alam Sekitar Malaysia (MASM) dan Several fish species including silver catfish (Pangasius oleh kakitangan PIW sendiri. Selain itu, spesies ikan iaitu sutchi) (1,500 fry), tinfoil barb (Puntius schwanenfeldii)
PERHILITAN I 41 patin sungai (Pangasius sutchi) (1,500 ekor), lampam (1,500 fry), Sultan fish (Leptobarbus hoeveni) (1,000 sungai ekor merah (Puntius schwanenfeldii) (1,500 fry), climbing perch (Anabas testudineus) (1,000 fry) ekor), jelawat (Leptobarbus hoeveni) (1,000 ekor), puyu and krai (Puntius daruphani) (1,000 fry) were released (Anabas testudineus) (1,000 ekor) dan krai (Puntius into the selected lakes around PIW. The paddy planting daruphani) (1,000 ekor) telah dilepaskan ke tasik-tasik programme was carried out at potential sites to attract yang terpilih di sekitar PIW. Program penanaman padi water birds. telah dilaksanakan dengan penaburan benih-benih padi di lokasi yang berpotensi untuk menarik kehadiran burung-burung air.
42 I PERHILITAN KONSERVASI EX-SITU Ex-situ Conservation KONSERVASI EX-SITU EX-SITU Conservation
Konservasi Ex-Situ melibatkan pengurusan hidupan liar Ex-situ conservation involves management of wildlife dalam kurungan di 10 buah Pusat Konservasi Hidupan in captivity at 10 Wildlife Conservation Centres (WCC) Liar (PKHL) iaitu Sungai Dusun di Selangor, Sungkai dan namely Sungai Dusun in Selangor, Sungkai and Bota Bota Kanan di Perak, Bangas dan Jemaluang di Johor, Kanan in Perak, Bangas and Jemaluang in Johor, Bukit Bukit Pinang di Kedah, Sungai Batu Pahat di Perlis, Pinang in Kedah, Sungai Batu Pahat in Perlis, Jenderak Jenderak Selatan di Pahang, Gua Musang di Kelantan Selatan in Pahang, Gua Musang in Kelantan and Bukit dan Bukit Paloh di Terengganu. Zoo Melaka yang terletak Paloh in Terengganu. Zoo Melaka, Ayer Keroh, Melaka di Ayer Keroh, Melaka juga terlibat di dalam konservasi also contributes to the Ex-situ conservation. The Ex-situ. Spesies-spesies hidupan liar yang dipelihara di wildlife species managed in these conservation centres pusat-pusat konservasi ini ialah seladang, rusa sambar, are seladang, sambar deer, timor deer, red muntjak, rusa timor, kijang, tapir, landak raya, napuh, pelanduk, Malayan tapir, Malayan porcupines, greater mousedeer, tuntung, buaya julung-julung, kongkang dan burung- lesser mousedeer, river terrapin, crocodiles, slow loris burung liar yang terdiri daripada spesies kuang dan and wild birds comprising pheasants and hornbills. enggang.
Konservasi Ex-situ juga melibatkan pembiakan hidupan Ex-situ conservation programmes also involve captive liar yang terancam dan komersil serta Perbankan breeding of endangered and commercial species as well Sumber Genetik Hidupan Liar (WGRB). Kerja- as the Wildlife Genetic Resource Bank (WGRB). The kerja Perbankan Sumber Genetik dijalankan secara WGRB’s work is continuously carried out at the DWNP’s berterusan di Ibu Pejabat, PERHILITAN dan data asas Headquarters and the wildlife DNA fingerprinting pengecapjarian DNA hidupan liar juga dihasilkan untuk sequenced were recorded in the Department’s database. pangkalan data Jabatan.
Seladang (Bos gaurus hubbacki) Seladang (Bos gaurus hubbacki)
Sepanjang tahun 2008, bilangan kelahiran anak Throughout 2008, 13 seladang calves were born at seladang di PKHL Jenderak Selatan, Sungkai dan Gua WCC Jenderak Selatan, WCC Sungkai and WCC Gua Musang adalah sebanyak 13 ekor. Terdapat 4 kematian Musang. However, 4 deaths were reported in 2008. direkodkan pada tahun 2008. Jumlah keseluruhan The total number of seladang in capivity at DWNP’s Seladang dalam kurungan di PHKL Jabatan PERHILITAN Wildlife Conservation Centres are 54 individuals. Four adalah 54 individu. Empat ekor seladang telah dijinakkan seladang calves are being tamed for the planned breeding untuk program pembiakan teratur dan aplikasi programme and for the application of reproductive bioteknologi pembiakan. Pihak MARDI dan Institut Agro biotechnologies. MARDI and the National Agro Bioteknologi Kebangsaan (ABI) juga terlibat bersama Biotechnology Institute (ABI) are involoved in various di dalam beberapa aspek penyelidikan dengan Jabatan research collaboration with DWNP. PERHILITAN.
Rusa Sambar (Rusa unicolor) Sambar Deer (Rusa unicolor)
Jumlah keseluruhan rusa sambar di PKHL Sungkai A total of 120 sambar deers are kept at the Sungkai dan Gua Musang adalah 120 ekor. Kerja-kerja and Gua Musang Wildlife Conservation Centres. pengecapjarian DNA dijalankan bagi melihat perbezaan DNA fingerprinting was carried out to ascertain the spesies Borneo dan Semenanjung. Ia juga bertujuan differences between Borneo and Peninsular species. The untuk mengenalpasti sama ada berlakunya hibrid dalam fingerprinting was also carried out to identify the hybrids kumpulan rusa di kedua-dua PKHL serta memastikan among the deer at the two Wildlife Conservation Centres. program pembiakan dan pelepasan semula dapat It will also to ensure that the reproductive activity and dijalankan dengan berkesan. Empat kurungan baru telah re-introduction programme could be implemented disiapkan di PKHL Gua Musang bagi memantapkan effectively. Four new enclosures were constructed at the program pengurusan dan pembiakan supaya lebih Gua Musang Wildlife Conservation Centre to improve teratur. its management and breeding programmes.
44 I PERHILITAN Rusa Timor (Cervus timorensis) Timor Deer (Cervus timorensis)
Spesies Rusa Timor ini hanya dipelihara di PKHL Timor deer is only bred at WCC Sungkai, Perak. As of Sungkai, Perak. Sehingga akhir tahun 2008, jumlah the end of 2008, there are 20 individuals at the centre. Rusa Timor yang terdapat di pusat ini adalah sebanyak 20 ekor.
Kijang Barking Deer (Muntiacus muntjak dan Muntiacus atherodes) (Muntiacus muntjak and Muntiacus atherodes)
Dua spesies Kijang yang dipelihara di PKHL Bangas, Two species of barking deer (Muntiacus muntjak and PKHL Sungai Batu Pahat dan PKHL Gua Musang ialah Muntiacus atherodes) were bred at WCC Bangas, WCC Kijang Semenanjung (Muntiacus muntjak) dan Kijang Sungai Batu Pahat and WCC Gua Musang. At the end Borneo (M. atherodes). Pada penghujung tahun 2008, of 2008, there were 30 heads of barking deer at the jumlah keseluruhan kijang di tiga pusat tersebut ialah three centres. Five barking deers were tamed for the 30 ekor. Lima ekor kijang telah dijinakkan bagi tujuan application of advanced reproductive biotechnologies aplikasi bioteknologi pembiakan terkini terkini dan and ecotourism. ekopelancongan.
Pelanduk (Tragulus javanicus) Lesser Mousedeer (Tragulus javanicus)
Spesies ini dipelihara di PKHL Sungai Batu Pahat, Perlis This species is bred at WCC Sungai Batu Pahat, Perlis dan PKHL Bangas, Johor. Sejumlah 18 ekor pelanduk and WCC Bangas, Johor. A total of 18 and 26 lesser dipelihara di PKHL Sungai Batu Pahat dan 26 ekor di mousedeer are bred at WCC Sungai Batu Pahat and WCC PKHL Bangas. Kebanyakan daripada 24 ekor pelanduk Bangas respectively. Most of the 24 lesser mousedeer yang dibiakkan di PKHL Sungai Batu Pahat, diagihkan bred at WCC Sungai Batu Pahat were distributed to kepada penternak komersil dan Paya Indah Wetlands commercial breeders and Paya Indah Wetlands for untuk program pembiakan. breeding purposes.
Napuh (Tragulus napu) Greater Mousedeer (Tragulus napu)
Tragulus napu dibiakkan di PHKL Sungai Batu Pahat Greater mousedeer (Tragulus napu) are bred at WCC dan PKHL Bangas. Jumlah keseluruhan yang terdapat Sungai Batu Pahat and WCC Bangas. Currently, there di PKHL Sungai Batu Pahat ialah sebanyak 33 ekor are 33 individuals at WCC Sungai Pahat and two at WCC manakala dua ekor ditempatkan di PKHL Bangas. Bangas. Breeding of this species is being carried out Penekanan bagi pembiakan spesies ini diusahakan through a more comprehensive breeding programme. melalui program pengurusan pembiakan dalam kurungan yang lebih komprehensif.
Tuntung Sungai dan Tuntung Laut River Terrapin and painted Terrapin (Batagur affinis dan Callagur borneoensis) (Batagur affinis and Callagur borneoensis)
Sehingga Disember 2008, sejumlah 1447 ekor As at December 2008, a total of 1447 river terrapins and Tuntung Sungai dan 1283 ekor Tuntung Laut dipelihara 1283 painted terrapins are kept at three conservation di tiga buah pusat konservasi Tuntung di Semenanjung centres in Peninsular Malaysia namely WCC Bota Malaysia iaitu di PKHL Bota Kanan, Perak, PKHL Bukit Kanan, Perak; WCC Bukit Pinang, Kedah; and WCC Pinang, Kedah dan PKHL Kuala Berang, Terengganu. Kuala Berang, Terengganu.
Tapir (Tapirus indicus) Malayan Tapir (Tapirus indicus)
Sebagai pusat konservasi tapir, PKHL Sungai Dusun, WCC Sungai Dusun, Selangor has 13 Malayan tapir Selangor menampung 13 ekor tapir termasuk dua including two born in captivity. Six Malayan tapirs were kelahiran di dalam kurungan. Enam ekor tapir juga telah rescued and placed at the centre. Two male Malayan diselamatkan dan ditempatkan di (PKHL) tersebut. Dua tapirs from the centre were loaned to Zoo Negara and ekor tapir jantan dari PKHL tersebut telah dipinjamkan Taiping Zoo for breeding purposes. kepada Zoo Negara dan Zoo Taiping untuk tujuan pembiakan.
PERHILITAN I 45 Landak Raya (Hystrix brachyura) Malayan Porcupine (Hystrix brachyura)
Bilangan keseluruhan landak raya sehingga akhir tahun As of December 2008 the Sungai Dusun WCC houses 2008 di PKHL Sungai Dusun adalah sebanyak 85 a total of 85 Malayan porcupines. The offsprings from ekor. Hasil baka daripada program pembiakan landak the breeding programme were being sold to licenced raya dijual kepada penternak berlesen mengikut kadar breeders based on the rate approved by the Ministry of yang telah dipersetujui oleh Kementerian Kewangan. Finance. A total of 27 Malayan porcupines are kept at Sebanyak 27 ekor landak raya ditempatkan di Universiti Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) for research Kebangsaan Malaysia (UKM) bagi tujuan penyelidikan. purpose.
Kongkang (Nycticebus coucang) Slow Loris (Nycticebus coucang)
Bilangan kongkang sehingga akhir tahun 2008 adalah There are 11 individuals of slow loris in captivity at the sebanyak 11 ekor. Dua buah kurungan berkonsepkan end of 2008. Two open concept were built to place two ”terbuka” telah dibina bagi penempatan dua pasang pairs of slow loris for breeding purpose. kongkang untuk tujuan pembiakan.
Buaya Julung-julung (Tomistoma schlegelii) False Gharial (Tomistoma schlegelii)
Bilangan buaya Julung-julung di PKHL Sungai Dusun There are 5 false gharials (1 male, 4 female) at WCC pada tahun 2008 adalah sebanyak lima ekor (1 jantan, Sungai Dusun in 2008. 4 betina).
Burung Kuang (Polyplectron inopinatum, P. Pheasants (Polyplectron inopinatum, P. malacense, Lophura ignata, L. erythropthalma, malacense, Lophura ignata, L. erythropthalma, Argusianus argus dan Pavo muticus) Argusianus argus dan Pavo muticus)
Program pembiakan untuk spesies kuang telah dijalankan Pheasants breeding programme was conducted at WCC di PKHL Sungkai, Perak (enam spesies) dan PHKL Sungkai, Perak (six species) and WCC Jemaluang, Jemaluang, Johor (lima spesies). Jumlah keseluruhan Johor (five species). The total number of pheasants at burung kuang di kedua-dua pusat adalah 114 ekor. both centres are 114 individuals.
Jadual 9: Bilangan Burung Kuang Dalam Kurungan di Pusat Konservasi Hidupan Liar Sungkai, Perak dan Jemaluang, Johor pada 2008 Table 9: Number of enclosed pheasants at WCC Sungkai, Perak and WCC Jemaluang, Johor in 2008
° -«iÃiÃÊ ÕÀÕ}ÊÕ>} *Ê-Õ}>]Ê*iÀ> *Êi>Õ>}]Ê À ° * i>Ã>ÌÊ-«iVià 7 Ê-Õ}>]Ê*iÀ> 7 Êi>Õ>}]Ê À
£ Õ>}Ê iÀÊ*Þ«iVÌÀÊ«>ÌÕ® ΰÊÓÊ°ä
Ó iÀ>Ê*}ÃÕÊ*°Ê>>ViÃi® £Ó°ÊÇÊ°È n°È°Î
Î Þ>Ê*i}>ÀÊ« ÕÀ>Ê}>Ì>® °Ê{Ê°ä £°Ó°ä
{ iÀ> Ê >Ì>Ê°ÊiÀÞÌ À«Ì >>® È°ÊnÊ°ä Ӱΰä
x Õ>}Ê,>Þ>ÊÀ}ÕÃ>ÕÃÊ>À}Õî °ÊnÊ°Ó Î°Î°£
È iÀ>Ê>ÕÊ*>ÛÊÕÌVÕî £°Ê£Ê°ä Ó°Ó°ä
Õ> ÉÊ/Ì>Ê Çn ÎÈ
46 I PERHILITAN Burung Enggang (Buceros rhinoceros, B. bicornis, Hornbills (Buceros rhinoceros, B. bicornis, Anthracoceros malayanus, A. albirostris dan Aceros Anthracoceros malayanus, A. albirostris dan Aceros comatus) comatus)
PKHL Sungkai, Perak merupakan satu-satunya pusat WCC Sungkai, Perak is the only conservation centre konservasi yang menempatkan Burung Enggang. Kotak that have hornbills. Nesting boxes were placed in bersarang diletakkan di dalam setiap kurungan untuk each enclosure to assisst the breeding process. Up membantu proses pembiakan. Sehingga Disember to December 2008, there are 19 hornbills from five 2008, terdapat 19 ekor burung Enggang daripada species including Bucerus bicornis (3), Anthracoceros lima spesies termasuklah Bucerus bicornis (3), malayanus (1), A. albirostris (11), Buceros rhinoceros Anthracoceros malayanus (1), A. albirostris (11), (2) and Aceros comatus (2). Buceros rhinoceros (2) dan Aceros comatus (2).
MAKMAL PERBANKAN SUMBER GENETIK HIDUPAN WILDLIFE GENETIC RESOURCE BANK (WGRB) LIAR (WGRB) DAN PANGKALAN DATA AND DATABASE
Sepanjang 2008, sebanyak 800 sampel daripada Throughout 2008, 800 samples from blood (on FTA darah (kad FTA), tisu (daging), calitan mulut dan folikel card), tissues (meat), mouth swabs, hair and fur follicles bulu dari pelbagai spesies mamalia, reptilia dan burung of wildlife from various species of mammals, reptiles telah diambil atau diterima, disimpan di WGRB dan and birds were taken, kept in WGRB and recorded in direkodkan di pangkalan data Jabatan. Setakat ini, the Department’s database. To date, a total of 1,251 jumlah bahan biologi/genetik yang dikumpulkan adalah biological references/ genetic samples were collected. sebanyak 1,251 sampel. Lampiran G menunjukkan The list of species and total biological/genetic samples senarai spesies dan jumlah sampel bahan biologi/ collected to date is shown in Appendix G. genetik yang telah dikumpulkan setakat ini.
Pada Julai 2008, Makmal Perbankan Sumber Genetik In July 2008, the Wildlife Genetic Resource Bank Hidupan Liar (WGRB) telah selesai diubahsuai bagi (WGRB) Laboratory was completely renovated to mematuhi piawaian ISO 14644-1 (Clean Room Class comply with the ISO 14644-1 (Clean Room Class 1000). Piawaian ini adalah perlu sebagai salah satu 1000) standard. This standard is required as one of kriteria akreditasi dalam bidang forensik hidupan liar. the accredition criteria in wildlife forensic field. The Proses seterusnya akan melibatkan akreditasi tenaga next process would involve accredition of manpower, kerja, protokol dan prosedur yang digunakan di dalam protocol and procedures used in the laboratory. makmal.
Makmal WGRB yang telah diubahsuai bagi mematuhi piawaian ISO 14644-1 (Clean Room Class 1000 The renovated WGRB to comply ISO 14644-1 (Clean Room Class 1000) standard
PERHILITAN I 47 Pengecapjarian DNA Hidupan Liar Wildlife DNA Fingerprinting
Sebanyak 372 sekuen DNA telah berjaya dijalankan ke A total of 372 DNA sequences were successfully carried atas 18 spesies hidupan liar dan telah disimpan di dalam out on 18 species of wildlife and are being kept in the pangkalan data sekuen DNA. Jadual 10 menyenaraikan DNA sequence database. The list of species and total spesies dan jumlah sekuen DNA yang telah dihasilkan. DNA sequence produced are shown in Table 10.
Jadual 10: Sekuen DNA spesies hidupan liar yang telah diperolehi pada tahun 2008 Table 10: DNA sequences of wildlife species obtained throughout 2008
° -«iÃià >>Ê/i«>Ì>ÉÊ >>Ê}}iÀÃÉ °Ê-iÕi ° -«iVià V>Ê >iÉ }Ã Ê >i °ÊvÊ-iµÕiVi
£ *>Ì iÀ>ÊÌ}ÀÃ >À>ÕÊ i>}ÉÊ >>Þ>Ê/}iÀ È
Ó *>Ì iÀ>Ê«>À`ÕÃ >À>ÕÊ Ì>}ÉÊ >VÊ*>Ì iÀ x
Î *À>ÕÀÕÃÊLi}>iÃà ÕV}Ê >ÌÕÉÊi«>À`Ê >Ì £ä
{ i« >ÃÊ>ÝÕÃ >> ÊÃ>ÉÊÃ>Ê i« >Ì £Ó
x />«ÀÕÃÊ`VÕÃ >`>Ê «>ÉÊ >>Þ>Ê/>«À {Î
È ViÀÀ ÕÃÊÃÕ>ÌÀiÃÃ >`>Ê-Õ>ÌÀ>ÉÊ-Õ>ÌÀ>Ê, £
Ç ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ ÕLL>V -i>`>}ÉÊ >>Þ>Ê>ÕÀ Î
n ,ÕÃ>ÊÕVÀÊ ,ÕÃ>Ê->L>ÀÉÊ->L>ÀÊ iiÀ £È
/À>}ÕÕÃÊ>«Õ >« ÉÊÀi>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀ {{
£ä /À>}ÕÕÃÊ>Û>VÕà *i>`ÕÉÊiÃÃiÀÊ ÕÃi`iiÀ xn
££ >ÃÊ>Û>V> /i}}}ÉÊ*>} {{
£Ó ÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ> >`>Ê,>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«i ÓÈ
£Î Ì iÕÀÕÃÊ>VÀÕÀÕà >`>Ê LÕ}ÉÊ ÀÕà Ì>i`Ê*ÀVÕ«i £ä
£{ /ÀV ÞÃÊv>ÃVVÕ>Ì> >`>Ê*>`ÉÊ}Ì>i`Ê*ÀVÕ«i Î
£x /ÃÌ>Ì>ÊÃV i}i Õ>Þ>ÊÕÕ}ÕÕ}ÉÊ>ÃiÊ >À> Ó{
£È 6>À>ÕÃÊÃ>Û>ÌÀ >Ü>ÊÀÉÊ7>ÌiÀÊ ÌÀ Ó
£Ç 6>À>ÕÃÊÀÕ`Và >Ü>Ê>ÀÉÊ,Õ} Ê iVÊ ÌÀ Ó
£n 6>À>ÕÃÊiLÕÃÕÃ >Ü>Ê/ÕÃÉÊ Õ`i`Ê ÌÀ Ó
Õ> ÉÊ/Ì> ÎÇÓ
Analisis Spesimen Barang Kes Analysis of Confiscated Specimen
Sepanjang 2008, Makmal WGRB telah menerima Throughout 2008, the WGRB Laboratory received dan menganalisis sampel spesimen barang kes dari and analysed samples from the Law and Enforcement Bahagian Perundangan dan Penguatkuasaan Jabatan Division of DWNP for species identification. Table PERHILITAN bagi tujuan pengenalpastian spesies 11 shows the confiscated specimen samples that were tersebut. Jadual 11 menunjukkan sampel spesimen handled by the laboratory in 2008. rampasan yang telah dikendalikan oleh makmal ini bagi tahun 2008.
48 I PERHILITAN Jadual 11: Spesimen barang kes dari Bahagian Perundangan dan Penguatkuasaan yang dikendalikan oleh Makmal WGRB sepanjang tahun 2008 Table 11: Case specimens from Law and Enforcement Division analysed at WGRB Laboratory for the year 2008
° Ê,ÕÕ>Ê >>Ê iÃÊ->«i i«ÕÌÕÃ> ° >LÀ>ÌÀÞÊ,iviÀiViÊ ° /Þ«iÊvÊÃ>«ià ,iÃÕÌÃ
->«iÊ`i>«>ÃÌÊÃiL>}>Ê*À>ÕÀÕÃÊ >}}ÊÞ>}ÊÌ`>Ê`>«>ÌÊ Li}>iÃÃÊÕV}Ê >ÌÕ®Ê`>ÊÞÃÌÀÝÊë°Ê £ 7 Ê -Êänä£ `i>«>ÃÌ >`>® 1ÜÊi>Ì ->«iÃÊ`iÌvi`Ê>ÃÊ*À>ÕÀÕÃÊ Li}>iÃÃÊi«>À`ÊV>Ì®Ê>`ÊÞÃÌÀÝÊë°Ê *ÀVÕ«i®
->«iÊ`>À> ÊÞ>}ÊÌ`>Ê ->«iÊ`i>«>ÃÌÊÃiL>}>Ê*>Ì iÀ>ÊÌ}ÀÃÊ Ó 7 Ê -ÊänäÓ `>«>ÌÊ`i>«>ÃÌ >À>Õ® 1ÜÊL`ÊÃ>«i ->«iÃÊ`iÌvi`Ê>ÃÊ*>Ì iÀ>ÊÌ}ÀÃÊ/}iÀ®
Program Kerjasama Bersama Universiti Tempatan Collaborative Programmes with Local Universities dalam Penyelidikan Genetik on Genetic Research
Program kerjasama dalam penyelidikan genetik yang Collaborative programmes with local universities on telah dijalankan pada tahun ini bersama universiti genetic research carried out in 2008 is shown in Table tempatan, adalah seperti Jadual 12: 12.
Jadual 12: Program kerjasama bersama universiti tempatan sepanjang 2008 Table 12: Collaborative programmes with local universities for the year 2008
° 1ÛiÀÃÌ *À}À> -Ì>ÌÕà ° 1ÛiÀÃÌià *À}À>iÃÊ -Ì>ÌÕÃ
£ 1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>Ê º`iÌvV>ÌÊvÊÞLÀ`ÃÊEÊ Ê >À>VÌiÀâ>ÌÊ -iiÃ> 1* ® LiÌÜiiÊ ÞÊ>`Ê*>Ìi`Ê-ÌÀû «iÌi
Ó 1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>Ê º`iÌvV>ÌÊvÊÞLÀ`ÃÊÊÕ}iÊ,i`ÊÜ» *ÀiÊ >ÀÕÊ 1* ® iÜÊ*ÀiVÌ
Î 1ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>Ê >>ÞÃ>Ê º Ê >À>VÌiÀâ>ÌÊ>`Ê*«Õ>ÌÊiiÌVÃÊ -i`>}Ê iÀ>}ÃÕ} 1 ® vÊ*ÀVÕ«iÊ>`ÊÃ>Ê i« >Ì» Ê*À}ÀiÃÃ
{ 1ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>Ê >>ÞÃ>Ê º Ê >À>VÌiÀâ>ÌÊ>`Ê*«Õ>ÌÊiiÌVÃÊ -iiÃ> 1 ® vÊ-ÜÊÀû «iÌi
PEMBIAKAN KOMERSIL COMMERCIAL BREEDING
Pembiakan Komersil Landak Raya Commercial Breeding of Malayan Porcupine (Hystrix brachyura) (Hystrix brachyura)
Sebanyak 12 pusat pembiakan komersil Landak Raya DWNP together with 12 commercial breeding centres (tujuh di Selangor, tiga di Negeri Sembilan manakala (seven in Selangor, three in Negeri Sembilan and one masing-masing satu di Melaka, Perak dan Kedah) each in Melaka, Perak and Kedah) started the commercial telah memulakan operasi dengan kerjasama Jabatan breeding programme of Malayan porcupine. Approvals
PERHILITAN I 49 PERHILITAN. Kelulusan telah diberikan kepada setiap were given to each breeder to begin the commercial penternak bagi mendapatkan 100 ekor untuk pembiakan breeding with 100 Malayan porcupines. However, up komersil. Walaubagaimanapun, sehingga penghujung to December 2008, only eight breeders has received the Disember 2008, hanya lapan penternak sahaja yang breeding stock and started the breeding programme. telah mendapatkan stok baka dan memulakan program pembiakan tersebut.
Pembiakan Komersil Pelanduk (Tragulus javanicus) Commercial Breeding of Lesser Mousedeer (Tragulus javanicus)
Seramai tujuh penternak komersil pelanduk telah A total of seven commercial breeders of lesser mousedeer memperolehi permit khas daripada Jabatan received special permit from DWNP. The commercial PERHILITAN. Penternak komersil perlu membeli stok breeders are required to purchase breeding stock from baka daripada PKHL Jabatan pada kadar yang telah the Department’s Wildlife Conservation Centre at the ditetapkan oleh Kerajaan. rate determined by the Government.
50 I PERHILITAN EKOPELANCONGAN Ecotourism EKOPELANCONGAN Ecotourism
Pada tahun 2008 Jabatan telah mempertingkatkan The Department enhanced ecotourism development pembangunan ekopelancongan di kawasan perlindungan in protected areas and DWNP Wildlife Conservation dan Pusat Konservasi Hidupan Liar Jabatan PERHILITAN. Centres. Among the activities carried out are as Aktiviti-aktiviti yang telah dijalankan adalah seperti follows:- berikut:-
Titian Kanopi Canopy Walkway
Dalam mempelbagaikan aktiviti di kawasan In it’s effort to diversify activities at ecotourism sites, ekopelancongan, Jabatan telah membina dan the Department built and upgraded the canopy walkway menaiktarafkan kemudahan titian kanopi di dua Taman facilities at two National Parks: Negara iaitu:
1. Taman Negara Pulau Pinang – pembinaan baru 1. Penang National Park – construction of new canopy sepanjang 250 meter walkway measuring 250 meters
2. Taman Negara Kelantan, Kuala Koh – lanjutan 2. Taman Negara Kelantan, Kuala Koh – upgrading 2007, naik taraf works from 2007
Kedua-dua Titian Kanopi ini dijangkakan akan dibuka Both canopy walkways are expected to be opened kepada pelawat pada tahun 2009 dengan kadar caj RM to visitors in 2009 with ticket charge of RM3.00 and 3.00 untuk kanak-kanak dan RM 5.00 untuk dewasa. RM5.00 for children and adults respectively.
Khidmat Latihan Masyarakat Setempat Local Community Training Services
Program ini dijalankan menerusi pelaksanaan Kursus This programme was conducted through the Pemandu Pelancong Berkemahiran Alam Semulajadi implementation of the Localised Nature Guide Course Setempat Tahap II dengan tajaan dan kelulusan oleh Level II with the sponsorship and approval of the Ministry Kementerian Pelancongan Malaysia (MOT) dengan of Tourism Malaysia (MOT) in collaboration with the kerjasama Majlis Tindakan Pelancongan Negeri atau State Tourism Action Council or State Tourism Exco Exco Pelancongan Negeri dan Kementerian Kemajuan and the Ministry of Rural and Regional Development. Luar dan Wilayah (KKLW). Sebagai agensi yang As the agency responsible for this training programme dipertanggungjawabkan bagi menjalankan program in Peninsular Malaysia, the Department implemented latihan ini, Jabatan telah melaksanakan enam program six training as listed below: seperti di bawah:
Jadual 13: Senarai Kursus Pemandu Pelancong Berkemahiran Alam Semula Jadi Setempat Tahap II bagi tahun 2008 Table 13: List of Localised Nature Guide Course Level II for the year 2008
° />À °Ê*iÃiÀÌ> ÕÀ>Ê iÀÃ>> ° >Ìi °ÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊ Ê >LÀ>Ì
>ÃÊ /`>>Ê *i>V}>Ê i}iÀÊ -iL>Ê `>Ê £° £{ÓnÉÓÉÓään ÊÎÇÊ iiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ i}iÀÊ-iL>Ê/ÕÀÃÊVÌÊ ÕVÊ>`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃÊ
Ó° ÓnÉ{ÉÓään iiÌiÀ>Êi>Õ>ÊÕ>ÀÊ >`>ÀÊ`>Ê7>Þ> Ê7®Ê £ÓÉxÉÓään {Ê `>ÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ ÃÌÀÞÊvÊ,ÕÀ>Ê>`Ê ,i}>Ê iÛi«iÌÊ>`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃ
iiÌiÀ>Êi>Õ>ÊÕ>ÀÊ >`>ÀÊ`>Ê7>Þ> Ê7®Ê ΰ ÇÊÓ£ÉÇÉÓään Î£Ê `>ÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ ÃÌÀÞÊvÊ,ÕÀ>Ê>`Ê ,i}>Ê iÛi«iÌÊ>`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃ
1ÌÊ*iÞi>À>Ã>Ê*i>Ã>>>Ê 1®]Ê>L>Ì>Ê*iÀ`>>Ê {° £ÓÓÈÉ££ÉÓään ÓÎÊ iÌiÀÊ`>ÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ«iiÌ>ÌÊ >`Ê À`>ÌÊ1ÌÊ 1®]Ê*ÀiÊ ÃÌiÀ½ÃÊ i«>ÀÌiÌÊ >`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀà 52 I PERHILITAN >ÃÊ/`>>Ê*i>V}>Ê>}>ÜÊ`>ÊiiÌiÀ>Ê x° £ÓÓÈÉ££ÉÓään ÎÇÊ *i>V}>ÉÊ>}>ÜÊ/ÕÀÃÊVÌÊ ÕVÊ>`Ê ÃÌÀÞÊ vÊ/ÕÀÃ
È° ££Ó{É£ÓÉÓään ÎnÊ iiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃ ° />À °Ê*iÃiÀÌ> ÕÀ>Ê iÀÃ>> ° >Ìi °ÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊ Ê >LÀ>Ì
>ÃÊ /`>>Ê *i>V}>Ê i}iÀÊ -iL>Ê `>Ê £° £{ÓnÉÓÉÓään ÊÎÇÊ iiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ i}iÀÊ-iL>Ê/ÕÀÃÊVÌÊ Jadual 12 (Sambungan) / Table 12 (Continued) ÕVÊ>`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃÊ
Ó° ÓnÉ{ÉÓään iiÌiÀ>Êi>Õ>ÊÕ>ÀÊ >`>ÀÊ`>Ê7>Þ> Ê7®Ê ° £ÓÉxÉÓään/>À °Ê*iÃiÀÌ>{Ê `>ÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊÕÀ>Ê iÀÃ>> ÃÌÀÞÊvÊ,ÕÀ>Ê>`Ê ° >Ìi °ÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊ ,i}>Ê iÛi«iÌÊ>`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃÊ >LÀ>Ì
>ÃÊiiÌiÀ>Êi>Õ>ÊÕ>ÀÊ >`>ÀÊ`>Ê7>Þ> Ê7®Ê /`>>Ê *i>V}>Ê i}iÀÊ -iL>Ê `>Ê £°Î° £{ÓnÉÓÉÓäänÇÊÓ£ÉÇÉÓään ÊÎÇÊÎ£Ê iiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ`>ÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>É i}iÀÊ-iL>Ê/ÕÀÃÊVÌÊÊ ÃÌÀÞÊvÊ,ÕÀ>Ê>`Ê ÕVÊ>`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃÊ,i}>Ê iÛi«iÌÊ>`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃ
Ó° ÓnÉ{ÉÓään iiÌiÀ>Êi>Õ>ÊÕ>ÀÊ >`>ÀÊ`>Ê7>Þ> Ê7®Ê1ÌÊ*iÞi>À>Ã>Ê*i>Ã>>>Ê 1®]Ê>L>Ì>Ê*iÀ`>>Ê {° £ÓÓÈÉ££ÉÓään£ÓÉxÉÓään {ÊÓÎÊ `>ÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ iÌiÀÊ`>ÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ ÃÌÀÞÊvÊ,ÕÀ>Ê>`Ê«iiÌ>ÌÊ ,i}>Ê iÛi«iÌÊ>`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃ>`Ê À`>ÌÊ1ÌÊ 1®]Ê*ÀiÊ ÃÌiÀ½ÃÊ i«>ÀÌiÌÊ >`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀà iiÌiÀ>Êi>Õ>ÊÕ>ÀÊ >`>ÀÊ`>Ê7>Þ> Ê7®Ê ΰ ÇÊÓ£ÉÇÉÓään Î£Ê `>ÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>É >ÃÊ/`>>Ê*i>V}>Ê>}>ÜÊ`>ÊiiÌiÀ>ÊÊ ÃÌÀÞÊvÊ,ÕÀ>Ê>`Ê x° £ÓÓÈÉ££ÉÓään ÎÇÊ ,i}>Ê iÛi«iÌÊ>`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃ*i>V}>ÉÊ>}>ÜÊ/ÕÀÃÊVÌÊ ÕVÊ>`Ê ÃÌÀÞÊ vÊ/ÕÀà 1ÌÊ*iÞi>À>Ã>Ê*i>Ã>>>Ê 1®]Ê>L>Ì>Ê*iÀ`>>Ê {°È° £ÓÓÈÉ££ÉÓään££Ó{É£ÓÉÓään ÓÎÊÎnÊ iÌiÀÊ`>ÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊiiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀëiiÌ>ÌÊ >`Ê À`>ÌÊ1ÌÊ 1®]Ê*ÀiÊ ÃÌiÀ½ÃÊ i«>ÀÌiÌÊ >`Ê ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃ
>ÃÊ/`>>Ê*i>V}>Ê>}>ÜÊ`>ÊiiÌiÀ>Ê x° £ÓÓÈÉ££ÉÓään ÎÇÊ *i>V}>ÉÊ>}>ÜÊ/ÕÀÃÊVÌÊ ÕVÊ>`Ê ÃÌÀÞÊ Bengkel Pemandu Arah Gunung vÊ/ÕÀÃWorkshop for Mountain Guides
Bagi memastikanÈ° ££Ó{É£ÓÉÓään perkhidmatan yangÎnÊ diberi olehiiÌiÀ>Ê*i>V}>ÉÊ The Department organized ÃÌÀÞÊvÊ/ÕÀÃ three workshops for mountain pemandu arah gunung sentiasa memuaskan dan dapat guides to ensure satisfactory services to climbers. The memenuhi kehendak pendaki. Bengkel ini juga dapat workshops will also enhanced their knowledge on memantapkan lagi ilmu pengetahuan para pemandu Gunung Tahan and Gunung Benom. arah mengenai Gunung Tahan dan Gunung Benom. Pihak jabatan telah melaksanakan tiga bengkel seperti berikut:
Jadual 14: Senarai bengkel pemandu arah gunung Table 14: List of mountain guides workshops
° i}i />À °Ê*iÃiÀÌ> /i«>Ì ° 7Àà « >ÌiÊ °ÊvÊ«>ÀÌV«>Ìà 6iÕi
Ê />>Ê i}>À>Ê*> >}]ÊÕ>>Ê/> >Ê £° -ÀÊ£ÉÊ-iÀiÃÊ£ nÊqÊÉ£äÉÓään ÓÎÊ />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê Õ>>Ê/> >Ê
/>>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê-Õ}>Ê,i>Õ Ó° -ÀÊÓÉÊ-iÀiÃÊÓ £xÊqÊ£ÈÉÉÓään £{Ê />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê -Õ}>Ê,i>ÕÊ
ΰ -ÀÊÎÉÊ-iÀiÃÊÎ ÈÊqÊÇÉ££ÉÓään ÓÇÊ ,iâ>LÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀ>Õ]Ê*ÃÊ*iÀ À>ÕÊ7`viÊ,iÃiÀÛi]Ê*iÀÊ*ÃÌ
PERHILITAN I 53 Santuari Gajah Sungai Ketiar, Hulu Sungai Ketiar Elephant Sanctuary, Terengganu Hulu Terengganu
Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri Terengganu telah The Terengganu State Council approved the setting up meluluskan penubuhan Santuari Gajah Sungai Ketiar of Sungai Ketiar Elephant Sanctuary at Tasek Kenyir, di Tasek Kenyir, Hulu Terengganu pada 8 Oktober Hulu Terengganu on 8th October 2008. The sanctuary 2008. Santuari ini akan berfungsi sebagai kawasan functions as a release area for conflict elephants captured pelepasan gajah bermasalah yang ditangkap di sekitar in Terengganu and as an ecotourism attraction for the negeri Terengganu. Selain itu, ia juga satu tarikan state. ekopelancongan di negeri tersebut.
Kedatangan Pelancong Tourist Arrivals
Pemantauan dibuat melalui rekod kedatangan pelancong Monitoring is done based on records of tourist arrivals setiap bulan sepanjang tahun 2008 (Jadual 15). throughout 2008 (Table 15). Statistics on tourist arrivals Statistik ini meliputi kedatangan pelancong ke Taman are collected from Taman Negara National Park, Negara Pahang, Kelantan, Terengganu dan Pulau Pahang, Kelantan, Terengganu and Penang; National Pinang; Pusat Konservasi Gajah Kebangsaan Kuala Elephant Conservation Centre, Kuala Gandah, Pahang; Gandah, Pahang; Zoo Melaka; Tapak Ramsar Tasek Zoo Melaka; Tasek Bera Ramsar Site; Kuala Gula Bird Bera; Santuari Burung Kuala Gula dan Paya Indah Sanctuary and Paya Indah Wetlands. Wetlands.
Jadual 15: Bilangan kedatangan pelancong ke destinasi ekopelancongan pada tahun 2008 Table 15: Number of tourist arrivals to ecotourism destination for the year 2008
iÃÌ>ÃÊ «i>V}> >}>Ê*i>V} VÌÕÀÃÊ iÃÌ>ÌÃ °ÊvÊ6ÃÌÀÃ
/>>Ê i}>À>Ê*> >}]ÊÕ>>Ê/> >Ê n{]ä{{ />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]ÊÕ>>Ê/> >Ê
/>>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê iÀ>« Î]Σ{ />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê iÀ>«
/>>Ê i}>À>Ê/iÀi}}>Õ]Ê/>Õ}Ê iÌ}Ê x]xÓ />>Ê i}>À>Ê/iÀi}}>ÕÊ >Ì>Ê*>À]Ê/>Õ}Ê iÌ}Ê
/>>Ê i}>À>Êi>Ì>]ÊÕ>>Ê Ê È]nÓ />>Ê i}>À>Êi>Ì>Ê >Ì>Ê*>À]ÊÕ>>Ê Ê
/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} xx]ÇÈÓ *i>}Ê >Ì>Ê*>ÀÊ ÊÊ *ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> ÊiL>}Ã>>]ÊÕ>>Ê>`> ]Ê*> >}Ê £{Î]£ä£ >Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌÀi]ÊÕ>>Ê>`> ]Ê*> >}Ê
<Ê i>>Ê Èä]ÈÓÇ
->ÌÕ>ÀÊ ÕÀÕ}ÊÕ>>ÊÕ>]Ê*iÀ> Õ>>ÊÕ>Ê À`½ÃÊ->VÌÕ>ÀÞ]Ê*iÀ> x]äxx
/>«>Ê,>Ã>ÀÊ/>ÃiÊ iÀ> />ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-Ìi n]Îä{
I*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã ]È{x
Õ> ÉÊ/Ì>Ê £]ä£Ó]ÈÎÎ
* Bermula Oktober-Disember 2008 Started October - December 2008
54 I PERHILITAN Prosedur Kualiti dan Garis Panduan Quality Procedures and Guidelines
Beberapa prosedur kualiti dan garis panduan telah Several quality procedures and guidelines were drawn up disediakan bagi memastikan setiap aktiviti rekreasi to ensure recreation activities and development planned dan pembangunan yang dirancang dan dilaksanakan di in the ecotourism areas comply to specified standards. kawasan ekopelancongan Jabatan memenuhi piawaian The list of quality procedures and guidelines prepared yang ditetapkan. Senarai prosedur kualiti dan garis are as follows: panduan berkenaan adalah:
1. Prosedur Kualiti dan Garis Panduan Aktiviti Pendakian 1. Quality Procedures and Guidelines for Climbing Gunung Tahan, Taman Negara Pahang Gunung Tahan, Taman Negara Pahang National Park
2. Prosedur Kualiti dan Garis Panduan Aktiviti Pendakian 2. Quality Procedures and Guidelines for Climbing Gunung Benum, Rezab Hidupan Liar Krau Gunung Benom, Krau Wildlife Reserve
3. Prosedur Kualiti dan Garis Panduan Aktiviti 3. Quality Procedures and Guidelines for Angling Memancing (Tangkap & Lepas) Di Taman Negara Activity (Catch and Release) at Taman Negara National Park
4. Prosedur Kualiti dan Garis Panduan Perisian Pusat 4. Quality Procedures and Guidelines for Contents of Interpretasi Interpretation Centre
5. Garis Panduan Pelaksanaan Aktiviti Melibatkan Air 5. Guidelines for Implementation of Water-based Di Taman Negara Activities at Taman Negara National Park
Kajian Semula Pelan Ekopelancongan Review of the National Ecotourism Kebangsaan Plan
Jabatan terlibat dalam kajian semula Pelan The Department is involved in the review of the National Ekopelancongan Kebangsaan yang dipantau oleh Ecotourism Plan that was initiated by the Ministry of Kementerian Pelancongan. Jabatan PERHILITAN Tourism. DWNP has lead the Fauna Technical Committee. dipertanggungjawabkan bagi menerajui Jawatankuasa Several meetings and workshops to review the plan were Teknikal Fauna bagi tujuan tersebut. Beberapa mesyuarat jointly organised by the Ministry of Tourism, Ministry dan bengkel berkaitan kajian semula ini telah diadakan of Natural Resources and Environment and the DWNP bersama Kementerian Pelancongan Kementerian This process will be continued in 2009. Sumber Asli dan Alam Sekitar dan Jabatan PERHILITAN. Proses ini akan diteruskan pada tahun 2009.
Promosi Ekopelancongan Promotion of Ecotourism
Jabatan telah membenarkan beberapa syarikat fotografi The Department approved applications by several dan perfileman membuat penggambaran di pusat photography and film companies use the Department’s konservasi dan kawasan perlindungan Jabatan bagi WCC and protected areas as part of an effort to promote mempromosikan produk pelancongan di bawah seliaan ecotourism products. This was done in collaboration with Jabatan dan dilakukan bersama Tourism Malaysia. Tourism Malaysia. List of companies are as follows: Berikut adalah senarai syarikat yang dibenarkan untuk membuat penggambaran:
PERHILITAN I 55 Jadual 16: Senarai syarikat yang dibenarkan untuk membuat penggambaran Table 16: List of film companies
° -Þ>À>ÌÊ*i}}>L>À> />À *À`Õà /i«>Ì ° 6`iÊ*À`ÕVÌÊ «>ià >Ìi *À`ÕVÌ 6iÕi
£ /6Î >VÊÓään >>> ÊÎ *ÊÕ>>Ê>`> Ê >ÀV ÊÓään ÊÕ>>Ê>`>
Ó Ê i`>Ê-`Ê ` >VÊÓään /6Ê VÕiÌ>ÀÞʺ ÕÊ />>Ê i}>À>Ê*> >} Ê >ÀV ÊÓään «>Ê>}ÌÊ ÕÕ}» />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À
Î ,i`i>LÊ-`°Ê ` £ÎÉxÉÓään / iÊ««iÀÃÊ`>Ê Ê / Ê*> >}]Ê°/> > Õà />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À Õ>>Ê/> >
{ 1Ì`Ê>}iÃÊ-`°Ê ` £ÇÉÈÉÓään *À`ÕÃÊ`ÕiÌ>ÀÊ / Ê*> >}]Ê°/> > iÌ iÀ>` />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À Õ>>Ê/> >
x i}ÀÜÊ*À`ÕVÌÊ ÓÉÇÉÓään iÃÌ>ÃÊ >iÌ / Ê*> >}]Ê°/> > -`°Ê ` />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À Õ>>Ê/> >
È -Ì>ÀÊ/6]Ê}Ê} Ó£ÉÇÉÓään >>ÞÃ>½ÃÊ iÃÌÊi«ÌÊ *ÊÕ>>Ê>`> -iVÀiÌà ÊÕ>>Ê>`>
Ç ,/ £ÎÉnÉÓään 1ÌÊ>Ê Ü>ÊÜ>Ê/6 *ÊÕ>>Ê>`>
ÊÕ>>Ê>`>
n «ÌÊÊ-`°Ê ` nÉnÉÓään ÕiÌ>À *ÊÕ>>Ê>`>
ÊÕ>>Ê>`>
ÀiÊÃÊ-`°Ê ` £äÉnÉÓään à Ê->v>ÀÊÊÀ>L® *ÊÕ>>Ê>`>
ÊÕ>>Ê>`>
£ä -Õ>À>Ê i`>Ê-`°Ê ` ÓÉnÉÓään «ÕÌ>Ê >>> Ê *ÊÕ>>Ê>`> º-Õ>À>Ê >ÀÕ» ÊÕ>>Ê>`>
££ ,/ £Ó£ÉnÉÓään 1ÌÊ>iÀÊ*iÀ`>> *ÊÕ>>Ê>`>
ÊÕ>>Ê>`>
£Ó À>Ü>}ÊÀÕ«ÊvÊ £ÓÓÉnÉÓään *i}}>L>À>Ê/iiÛiÊ *ÊÕ>>Ê>`> «>ià *ÕÌÀ ÊÕ>>Ê>`>
£Î -Þ>À>ÌÊ Ê >iÊÎÊ £ÉÉÓään ½ÎÊ"*Ê, - *ÊÕ>>Ê>`> /À>ÛiÃÊ iÌ iÀ>`î ÊÕ>>Ê>`>
£{ -Õ«iÀÜ`iÀvÕÊÃÊ -i«ÌiLiÀÊÓään >Ê *ÊÕ>>Ê>`> -`°Ê `° -i«ÌiLiÀÊÓään ÊÕ>>Ê>`>
£x /«ÎÊ*À`ÕVÌÊ-`°Ê -i«ÌiLiÀÊÓään *i}}>L>À>Ê />>Ê i}>À>Ê*> >} `° -i«ÌiLiÀÊÓään ÕiÌ>ÀÊL>}Ê />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À iiÌiÀ>Ê*i>V}>
£È Ê7À`Ê iÜÃÊÃ>Ê £x£ÈÉ£äÉÓään Ý«À}Ê >>ÞÃ>Ê-iÀià />>Ê i}>À>Ê*> >} ÕÀi>Õ />>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À
£Ç ÀÀÜ>Ê-`°Ê `° ÓÓÉ££ÉÓään >«>iÃiÊ`VÕiÌ>ÀÞ *ÊÕ>>Ê>`>
ÊÕ>>Ê>`>
56 I PERHILITAN KURSUS DAN LATIHAN Courses and Training KURSUS DAN LATIHAN Courses And Training
Kursus Dalaman Internal Courses
Pelbagai kursus dan bengkel telah dianjurkan Various internal courses and workshops were conducted sepanjang tahun 2008. Sebagai salah satu usaha by the Department as part of the effort to enhance the Jabatan PERHILITAN untuk meningkatkan kemahiran skills and knowledge of the staff. These include various dan pengetahuan kakitangan. Kursus dan bengkel fields such as wildlife management, administration and ini melibatkan pelbagai bidang yang terdiri daripada human resource development. pengurusan hidupan liar, pengurusan dan pentadbiran serta pembangunan modal insan.
Sebanyak 54 kursus dan bengkel dalaman Jabatan A total of 54 internal courses and workshops were telah diadakan di pelbagai lokasi di seluruh Semenanjung conducted at various locations throughout Peninsular Malaysia. Kursus-kursus yang telah dikendalikan oleh Malaysia as reflected inA ppendix H. Jabatan PERHILITAN sepanjang 2008 adalah seperti yang di dalam Lampiran H.
Teknik- teknik pemasangan perangkap harimau di lapangan semasa Kursus Pengurusan Konflik Manusia Hidupan Liar Techniques for the setting of tiger traps in the field during the Human Wildlife Conflict Management Course
Peserta sedang mempelajari teknik- teknik pemasangan pagar elektrik semasa Kursus Pagar Elektrik Participants learning the techniques to install electric fences during the Course on Electric Fences
58 I PERHILITAN Gambar menunjukkan aktiviti-aktiviti lasak semasa Kursus Pemanduan Berisiko Photograph showing the durable activities during the Course on Risk Driving
Peralatan dan rumah yang digunakan untuk penternakan burung layang-layang gua Equipment and house used in the breeding of Edible-nest Swiflet
Kursus Di Peringkat Antarabangsa International Courses
Pegawai-pegawai Jabatan juga telah dihantar berkursus, Staff from the department also attended courses, dan menghadiri seminar dan persidangan di luar negara seminars and conference abroad to gain knowledge bagi menimba pengalaman serta menggunakannya that will contribute towards enhancing the services untuk kebaikan Jabatan. Kursus-kursus, seminar dan provided by the Department. The courses, seminars and persidangan yang melibatkan kakitangan Jabatan conferences attended by the department staff are shown sepanjang tahun 2008 adalah seperti di Jadual 17. in Table 17.
Jadual 17: Senarai pegawai yang mengikuti kursus/ seminar/ persidangan di luar negara tahun 2008 Table 17: List of officers attending overseas courses/ seminars/ conferences for the year 2008
° ÕÀÃÕÃÉÊ-i>ÀÉÊ*iÀÃ`>}>Ê *iÃiÀÌ> />À /i«>Ì ° ÕÀÃiÃÉ-i>ÀÃÉÊ viÀiViÃÊ *>ÀÌV«>ÌÃ >Ìi 6iÕi
£ /À>}Ê*À}À>ÊÀÊ9Õ}Ê <>ÌÕÊ>âÊLÌÊ >ÌÊÕà £{ΣɣÉÊÓään i«Õ i>`iÀÃÊ >>Ê `>}Ê >«> ÕÌÞÊ iÛi«iÌ
Ó 9Õ}Êi>`iÀÃÊ*À}À>ÊÀÊ `Ê >ÃÃÀÊLÊL`Õ> £ÊÉÓÉÓään i«Õ Ã>ÊEÊ-ÕÌ Ê*>VvVÊ ÕÌÀiÃÊÊ ÇÉÎÉÓään >«> ÛÀiÌ
Î Õ`V>ÀÞÊ7ÀÃ «Ê"Ê7`viÊ - >ÃÕ``ÊLÊ"Ì > £££{ÉÎÉÓään >Ê9>]Ê/ >>` ÀiÊ`Ê*ÀÃiVÕÌÊqÊ >Ê9>]Ê/ >>` >>ÞÃ>ÃÊ-ÕVViÃvÕÊ*ÀÃiVÕÌ\Ê ÀÊ/«"vvÊ/Ê ÛVÌ
{ º, Ê*>ÌÀÊ1ÌÊ,*1®Ê/À>}Ê -Õ >ÊLÊ `Ê £ÈÓÎÉ{ÉÓään -Õ>ÌiÀ>]Ê`iÃ>PERHILITAN I 59 Ê-Õ>ÌÀ>» -Õ>ÌiÀ>]Ê`iÃ>
x -Ì>vvÊ ÝV >}iÊÀÊÃi>Ê7`viÊ ivvÀiÊ,ÛiÊÊ,Þ>Ê>«} ÓäÉ{ÉÓään à >`Ê"Ài}]ÊiÀ>Ê-Þ>À>Ì vÀViiÌÊ iÌÜÀÊ"vvV> xÉxÉÓään à >`Ê"Ài}]Ê1-
È {Ì Ê1 ÊÌiÀ>Ì>Ê/>«ÀÊ ÀÊ<>>Ê<> >ÀÊLÊ<>Õ`` ÓÈÉ{Óään >VÕ]Ê iÝV -Þ«ÃÕ £ÉxÉÓäänÊ >VÕ]Ê iÝV
Ç -ÌÀ>Ìi}VÊ ÃiÀÛ>ÌÊ*>}Ê iÃÊ/iÊ Ê9Õ} £ÎÉÈÉÓään >]Ê6iÌ> 7Àà «ÊÀÊÃ>Ê7`Ê >ÌÌiÊ >]Ê6iÌ> `Ê Õvv>iÃ
n Ý«Ê<>À>}â>Êqʺ7>ÌiÀÊ`Ê />Ê*>Ê > ££ÉÈÉÓään <>À>}â>]Ê-i«>Þ -ÕÃÌ>>LiÊ iÛi«iÌ» ÓÉÇÉÓään <>À>}â>]Ê-«>
º,i}>Ê7Àà «Ê"Ê ,â`>ÊLÊ `Ê9>à ӣÓÈÉÇÉÓään >>ÀÌ>]Ê`iÃ> ÃiÀÛ>ÌÊ"vÊ/iÀÀiÃÌÀ>Ê`Ê >>ÀÌ>]Ê`iÃ> >ÀiÊ/À>ÃLÕ`>ÀÞÊ*ÀÌiVÌi`Ê Ài>ûÊ
£ä Ý«Ê<>À>}â>ÊÓäänʺÊ7>ÌiÀÊ Õ >>`Ê,â>ÊLÊL`ÕÊ,> ÓnÉÇÉÓään <>À>}â>]Ê-i«>Þ `Ê-ÕÃÌ>>LiÊ iÛi«iÌ» £{ÉÉÓään <>À>}â>]Ê-«>
££ 1 Ê7À`Ê ÃiÀÛ>ÌÊ ÀÊ-Û>>Ì >Ê >}Õ«>Þ {£{É£äÉÓään >ÀVi>]Ê-i«>Þ }ÀiÃÃÊ >ÀVi>]Ê-«>
£Ó i}iʺÊ,i}>Ê7Àà «Ê`Ê >>`Ê >ÀÊLÊ >` £Çӣɣ£ÉÓään >}]Ê/ >>` /À>}Ê"Ê `ÛiÀÃÌÞÊ`V>ÌÀÃÊ >}]Ê/ >>` `Ê/ iÊ*Ài«>À>ÌÊvÊ/ iÊ L`Ê {Ì Ê >Ì>Ê,i«ÀÌ»
£Î / iÊ£ÇÌ Ê-ÕÌ Ê >ÃÌÊÃ>Ê /Ê>Ê >Ü>Þ>ÊLÊ9>Ã> ÓÊÉ££ÉÓään *>ÌÌ>Þ>]Ê/ >>` <}V>Ê vÀiVi {É£ÓÉÓään *>ÌÌ>Þ>]Ê/ >>` ° ÕÀÃÕÃÉÊ-i>ÀÉÊ*iÀÃ`>}>Ê *iÃiÀÌ> />À /i«>Ì ° ÕÀÃiÃÉ-i>ÀÃÉÊ viÀiViÃÊ *>ÀÌV«>Ìà >Ìi 6iÕi
£ /À>}Ê*À}À>ÊÀÊ9Õ}Ê <>ÌÕÊ>âÊLÌÊ >ÌÊÕà £{ΣɣÉÊÓään i«Õ i>`iÀÃÊ >>Ê `>}Ê >«> ÕÌÞÊ iÛi«iÌJadual 17 (Sambungan) / Table 17 (Continued)
Ó 9Õ}Êi>`iÀÃÊ*À}À>ÊÀÊ `Ê >ÃÃÀÊLÊL`Õ> £ÊÉÓÉÓään i«Õ ° Ã>ÊEÊ-ÕÌ Ê*>VvVÊ ÕÌÀiÃÊÊÕÀÃÕÃÉÊ-i>ÀÉÊ*iÀÃ`>}>Ê *iÃiÀÌ> ÇÉÎÉÓään/>À /i«>Ì>«> ° ÛÀiÌ ÕÀÃiÃÉ-i>ÀÃÉÊ viÀiViÃÊ *>ÀÌV«>Ìà >Ìi 6iÕi
£Î /À>}Ê*À}À>ÊÀÊ9Õ}ÊÕ`V>ÀÞÊ7Àà «Ê"Ê7`viÊ <>ÌÕÊ>âÊLÌÊ >ÌÊÕà - >ÃÕ``ÊLÊ"Ì > £{ΣɣÉÊÓään£££{ÉÎÉÓään >Ê9>]Ê/ >>`i«Õ i>`iÀÃÊ >>Ê `>}Ê ÀiÊ`Ê*ÀÃiVÕÌÊqÊ >Ê9>]Ê/ >>`>«> ÕÌÞÊ iÛi«iÌ >>ÞÃ>ÃÊ-ÕVViÃvÕÊ*ÀÃiVÕÌ\Ê ÀÊ/«"vvÊ/Ê ÛVÌ Ó 9Õ}Êi>`iÀÃÊ*À}À>ÊÀÊ `Ê >ÃÃÀÊLÊL`Õ> £ÊÉÓÉÓään i«Õ { Ã>ÊEÊ-ÕÌ Ê*>VvVÊ ÕÌÀiÃÊʺ, Ê*>ÌÀÊ1ÌÊ,*1®Ê/À>}Ê -Õ >ÊLÊ `Ê £ÈÓÎÉ{ÉÓäänÇÉÎÉÓään -Õ>ÌiÀ>]Ê`iÃ>>«> ÛÀiÌÊ-Õ>ÌÀ>» -Õ>ÌiÀ>]Ê`iÃ>
Îx Õ`V>ÀÞÊ7Àà «Ê"Ê7`viÊ-Ì>vvÊ ÝV >}iÊÀÊÃi>Ê7`viÊ ivvÀiÊ,ÛiÊÊ,Þ>Ê>«}- >ÃÕ``ÊLÊ"Ì > £££{ÉÎÉÓäänÓäÉ{ÉÓään à >`Ê"Ài}]ÊiÀ>Ê-Þ>À>Ì >Ê9>]Ê/ >>` ÀiÊ`Ê*ÀÃiVÕÌÊqÊ vÀViiÌÊ iÌÜÀÊ"vvV> xÉxÉÓään à >`Ê"Ài}]Ê1- >Ê9>]Ê/ >>` >>ÞÃ>ÃÊ-ÕVViÃvÕÊ*ÀÃiVÕÌ\Ê È ÀÊ/«"vvÊ/Ê ÛVÌ{Ì Ê1 ÊÌiÀ>Ì>Ê/>«ÀÊ ÀÊ<>>Ê<> >ÀÊLÊ<>Õ`` ÓÈÉ{Óään >VÕ]Ê iÝV -Þ«ÃÕ £ÉxÉÓäänÊ >VÕ]Ê iÝV { º, Ê*>ÌÀÊ1ÌÊ,*1®Ê/À>}Ê -Õ >ÊLÊ `Ê £ÈÓÎÉ{ÉÓään -Õ>ÌiÀ>]Ê`iÃ> Ç Ê-Õ>ÌÀ>»-ÌÀ>Ìi}VÊ ÃiÀÛ>ÌÊ*>}Ê iÃÊ/iÊ Ê9Õ} £ÎÉÈÉÓään -Õ>ÌiÀ>]Ê`iÃ>>]Ê6iÌ> 7Àà «ÊÀÊÃ>Ê7`Ê >ÌÌiÊ >]Ê6iÌ> x -Ì>vvÊ ÝV >}iÊÀÊÃi>Ê7`viÊ`Ê Õvv>ià ivvÀiÊ,ÛiÊÊ,Þ>Ê>«} ÓäÉ{ÉÓään à >`Ê"Ài}]ÊiÀ>Ê-Þ>À>Ì vÀViiÌÊ iÌÜÀÊ"vvV> xÉxÉÓään à >`Ê"Ài}]Ê1- n Ý«Ê<>À>}â>Êqʺ7>ÌiÀÊ`Ê />Ê*>Ê > ££ÉÈÉÓään <>À>}â>]Ê-i«>Þ È {Ì Ê1 -ÕÃÌ>>LiÊ iÛi«iÌ» ÊÌiÀ>Ì>Ê/>«ÀÊ ÀÊ<>>Ê<> >ÀÊLÊ<>Õ`` ÓÉÇÉÓäänÓÈÉ{Óään <>À>}â>]Ê-«> >VÕ]Ê iÝV -Þ«ÃÕ £ÉxÉÓäänÊ >VÕ]Ê iÝV º,i}>Ê7Àà «Ê"Ê ,â`>ÊLÊ `Ê9>à ӣÓÈÉÇÉÓään >>ÀÌ>]Ê`iÃ> Ç -ÌÀ>Ìi}VÊ ÃiÀÛ>ÌÊ*>}Ê ÃiÀÛ>ÌÊ"vÊ/iÀÀiÃÌÀ>Ê`Ê iÃÊ/iÊ Ê9Õ} £ÎÉÈÉÓään >>ÀÌ>]Ê`iÃ>>]Ê6iÌ> 7Àà «ÊÀÊÃ>Ê7`Ê >ÌÌiÊ >ÀiÊ/À>ÃLÕ`>ÀÞÊ*ÀÌiVÌi`Ê >]Ê6iÌ> `Ê Õvv>iÃÀi>ûÊ
£än Ý«Ê<>À>}â>Êqʺ7>ÌiÀÊ`Ê Ý«Ê<>À>}â>ÊÓäänʺÊ7>ÌiÀÊ Õ >>`Ê,â>ÊLÊL`ÕÊ,> />Ê*>Ê > ££ÉÈÉÓäänÓnÉÇÉÓään <>À>}â>]Ê-i«>Þ -ÕÃÌ>>LiÊ iÛi«iÌ»`Ê-ÕÃÌ>>LiÊ iÛi«iÌ» ÓÉÇÉÓään£{ÉÉÓään <>À>}â>]Ê-«>
££ º,i}>Ê7Àà «Ê"Ê1 Ê7À`Ê ÃiÀÛ>ÌÊ ÀÊ-Û>>Ì >Ê >}Õ«>Þ,â`>ÊLÊ `Ê9>à ӣÓÈÉÇÉÓään{£{É£äÉÓään >ÀVi>]Ê-i«>Þ>>ÀÌ>]Ê`iÃ> ÃiÀÛ>ÌÊ"vÊ/iÀÀiÃÌÀ>Ê`Ê }ÀiÃÃÊ >>ÀÌ>]Ê`iÃ> >ÀVi>]Ê-«> >ÀiÊ/À>ÃLÕ`>ÀÞÊ*ÀÌiVÌi`Ê £Ó Ài>Ã»Ê i}iʺÊ,i}>Ê7Àà «Ê`Ê >>`Ê >ÀÊLÊ >` £Çӣɣ£ÉÓään >}]Ê/ >>` /À>}Ê"Ê `ÛiÀÃÌÞÊ`V>ÌÀÃÊ >}]Ê/ >>` £ä Ý«Ê<>À>}â>ÊÓäänʺÊ7>ÌiÀÊ`Ê/ iÊ*Ài«>À>ÌÊvÊ/ iÊ L`Ê Õ >>`Ê,â>ÊLÊL`ÕÊ,> ÓnÉÇÉÓään <>À>}â>]Ê-i«>Þ `Ê-ÕÃÌ>>LiÊ iÛi«iÌ»{Ì Ê >Ì>Ê,i«ÀÌ» £{ÉÉÓään <>À>}â>]Ê-«>
£££Î 1 / iÊ£ÇÌ Ê-ÕÌ Ê >ÃÌÊÃ>Ê Ê7À`Ê ÃiÀÛ>ÌÊ ÀÊ-Û>>Ì >Ê >}Õ«>Þ/Ê>Ê >Ü>Þ>ÊLÊ9>Ã> {£{É£äÉÓäänÓÊÉ££ÉÓään >ÀVi>]Ê-i«>Þ*>ÌÌ>Þ>]Ê/ >>` }ÀiÃÃÊ<}V>Ê vÀiVi {É£ÓÉÓään *>ÌÌ>Þ>]Ê/ >>` >ÀVi>]Ê-«>
£Ó i}iʺÊ,i}>Ê7Àà «Ê`Ê >>`Ê >ÀÊLÊ >` £Çӣɣ£ÉÓään >}]Ê/ >>` /À>}Ê"Ê `ÛiÀÃÌÞÊ`V>ÌÀÃÊ >}]Ê/ >>` Kurs`Ê/ iÊ*Ài«>À>ÌÊvÊ/ iÊ L`Êus Jangka Panjang Long Term Courses {Ì Ê >Ì>Ê,i«ÀÌ» Berikut adalah senarai nama kakitangan Jabatan yang The following staff attended long-term courses in £Îmengikuti/ iÊ£ÇÌ Ê-ÕÌ Ê >ÃÌÊÃ>Ê kursus jangka panjang pada /Ê>Êtahun 2008. >Ü>Þ>ÊLÊ9>Ã> ÓÊÉ££ÉÓään *>ÌÌ>Þ>]Ê/ >>` <}V>Ê vÀiVi 2008: {É£ÓÉÓään *>ÌÌ>Þ>]Ê/ >>`
Jadual 18: Senarai nama kakitangan Jabatan yang mengikuti kursus jangka panjang pada tahun 2008 Table 18: List of DWNP staff attending long-term courses in 2008
° *ii«>Ì> >>Ê*i}>Ü>Ê ÃÌÌÕÃÉÊ `>}ÉÊ />À Ê Õ> /i« Ê >ÌiÊvÊ Ì> Õ®ÉÊ ° *ÃÌ} "vvViÀà ÃÌÌÕÌÃÉÊi` iViÊ *iÀ`ÊÞi>Àî
£ />>ÊÊ i}>À>Ê*> >}ÉÊ `Ê >ÀÕÊ ÕLÊ 1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>ÉÊÊ />>ÊÊ i}>À>Ê*> >}Ê LÊLÊ->Ì>À >V iÀÊ->ÃÊ*iÀ ÕÌ>>®Ê ÓnÉÈÉÓään Î >Ì>Ê*>À É >V iÀÊvÊÀiÃÌÀÞÊ-ViVi
Ó >L>Ì>Ê* ,/ Ê - >â>ÌÕÊ>À>ÊLÌÊ 1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>ÉÊÊ *iÀ>ÉÊ 7 *Ê*iÀ> L`ÕÊ>ÌvvÊ >V iÀÊ->ÃÊ*iÀ ÕÌ>>®Ê ÓnÉÈÉÓään Î É >V iÀÊvÊÀiÃÌÀÞÊ-ViVi
Î >L>Ì>Ê* ,/ Ê Õ >>`Ê*ÌÀÊ 1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>ÉÊ >iÀ> Ê Õ>À]Ê ÀÉÊÊ LÊL`ÕÊ>`À >V iÀÊ->ÃÊ*iÀ ÕÌ>>®Ê ÓnÉÈÉÓään Î 60 I PERHILITAN 7 *Ê Õ>À]Ê À É >V iÀÊvÊÀiÃÌÀÞÊ-ViVi
{ >L>Ì>Ê* ,/ Ê >ââÊLÊÕÃ> 1ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>Ê >iÀ> Ê- > Ê>]Ê >>ÞÃ>ÉÊ>â> Ê->À>>Ê ÓÉÈÉÓään Î -i>}ÀÉÊ 7 *Ê- > Ê Õ`>Ê->ÃÊ`i}>Êi«Õ>Ê >]Ê-i>}À ->ÃÊ-iÌ>À>®É >V iÀÊvÊ -ViViÊÜÌ ÊÕÀÃÊ ÛÀiÌ>Ê-ViVi® ° *ii«>Ì> >>Ê*i}>Ü>Ê ÃÌÌÕÃÉÊ `>}ÉÊ />À Ê Õ> /i« Ê >ÌiÊvÊ Ì> Õ®ÉÊ ° *ÃÌ} "vvViÀà ÃÌÌÕÌÃÉÊi` iViÊ *iÀ`ÊÞi>Àî Jadual 18 (Sambungan) / Table 18 (Continued) £ />>ÊÊ i}>À>Ê*> >}ÉÊ `Ê >ÀÕÊ ÕLÊ 1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>ÉÊÊ ° *ii«>Ì> >>Ê*i}>Ü>Ê ÃÌÌÕÃÉÊ `>}ÉÊ />À Ê Õ> /i« Ê />>ÊÊ i}>À>Ê*> >}Ê LÊLÊ->Ì>À >V iÀÊ->ÃÊ*iÀ ÕÌ>>®Ê ÓnÉÈÉÓään >ÌiÊvÊ Ì> Õ®ÉÊÎ ° *ÃÌ} >Ì>Ê*>À "vvViÀà ÃÌÌÕÌÃÉÊi`É >V iÀÊvÊÀiÃÌÀÞÊ-ViVi iViÊ *iÀ`ÊÞi>Àî
£Ó />>ÊÊ>L>Ì>Ê* ,/ i}>À>Ê*> >}ÉÊ Ê `Ê >ÀÕÊ ÕLÊ- >â>ÌÕÊ>À>ÊLÌÊ 1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>ÉÊÊ />>ÊÊ*iÀ>ÉÊ 7 i}>À>Ê*> >}Ê *Ê*iÀ> LÊLÊ->Ì>ÀL`ÕÊ>ÌvvÊ >V iÀÊ->ÃÊ*iÀ ÕÌ>>®Ê ÓnÉÈÉÓään Î >Ì>Ê*>À É >V iÀÊvÊÀiÃÌÀÞÊ-ViVi
ÓÎ >L>Ì>Ê* ,/ Ê - >â>ÌÕÊ>À>ÊLÌÊ Õ >>`Ê*ÌÀÊ 1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>ÉÊÊ1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>ÉÊ *iÀ>ÉÊ >iÀ> Ê Õ>À]Ê ÀÉÊÊ 7 *Ê*iÀ> L`ÕÊ>ÌvvÊLÊL`ÕÊ>`À >V iÀÊ->ÃÊ*iÀ ÕÌ>>®Ê ÓnÉÈÉÓään Î 7 *Ê Õ>À]Ê À É >V iÀÊvÊÀiÃÌÀÞÊ-ViVi
Î{ >L>Ì>Ê* ,/ Ê Õ >>`Ê*ÌÀÊ>ââÊLÊÕÃ> 1ÛiÀÃÌÊ*ÕÌÀ>Ê >>ÞÃ>ÉÊ1ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>Ê >iÀ> Ê Õ>À]Ê ÀÉÊÊ >iÀ> Ê- > Ê>]Ê LÊL`ÕÊ>`À >V iÀÊ->ÃÊ*iÀ ÕÌ>>®Ê >>ÞÃ>ÉÊ>â> Ê->À>>Ê ÓnÉÈÉÓäänÓÉÈÉÓään Î 7-i>}ÀÉÊ *Ê Õ>À]Ê À 7 *Ê- > Ê É Õ`>Ê->ÃÊ`i}>Êi«Õ>Ê >V iÀÊvÊÀiÃÌÀÞÊ-ViVi >]Ê-i>}À ->ÃÊ-iÌ>À>®É >V iÀÊvÊ { >L>Ì>Ê* ,/ Ê >ââÊLÊÕÃ> 1ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>Ê-ViViÊÜÌ ÊÕÀÃÊ >iÀ> Ê- > Ê>]Ê >>ÞÃ>ÉÊ>â> Ê->À>>Ê ÛÀiÌ>Ê-ViVi® ÓÉÈÉÓään Î -i>}ÀÉÊ 7 *Ê- > Ê Õ`>Ê->ÃÊ`i}>Êi«Õ>Ê >]Ê-i>}À ->ÃÊ-iÌ>À>®É >V iÀÊvÊ -ViViÊÜÌ ÊÕÀÃÊ Latihan Industri ÛÀiÌ>Ê-ViVi®Industrial Training Programme
Objektif utama Jabatan dalam Program Latihan Industri The training provides exposure for students from higher adalah untuk memberi pendedahan kepada pelajar learning institutions in conservation and biodiversity institusi pengajian tinggi (IPT) dalam bidang konservasi management. dan pengurusan biodiversiti.
Bagi tahun 2008 sebanyak 122 permohonan diterima In 2008 alone, a total of 122 students had applied for daripada pelajar IPT untuk menjalankan latihan industri this programme under the supervision of DWNP (Table di Jabatan (Jadual 19). Daripada Jumlah permohonan 19); and out of those, 75 students were selected and tersebut hanya 75 orang pelajar yang berjaya dilatih oleh underwent training with the department, (Table 20) Jabatan latihan industri mengikut bidang pengkhususan masing-masing (Jadual 20).
Jadual 19: Permohonan Pelajar Praktikal / Latihan Industri bagi tahun 2008 Table 19: Applications of practical/ industrial training students for the year 2008
° 1ÛiÀÃÌ >}>Ê*iÀ >ÊÀ>}® /i« Ê>Ì > ° 1ÛiÀÃÌià °ÊvÊ««V>ÌÃÊ«iÀî ÕÀ>Ì
UÊ ÃiLiÀ«ÀÉÊ iViLiÀ«ÀÊ £° 1 - ÈÊ UÊ iÕÉÊ >ÞÕi
Ó° 1 £{Ê UÊ iÕÉÊ >ÞÕiÊ
ΰ 1 / ÓÓÊ UÊ «ÀÕÉÊ«ÀÕi
{° 1 x UÊ «ÀÕÉÊ«ÀÕi
UÊ iÕÉÊ >ÞÕi x° 1/ £x UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ
UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ
È° 1* Ó£ UÊ iÕÉÊ >ÞÕi
UÊ ÇÊ iÓäÊ iÉÊÇÊ >ÞÓäÊ >Þ
Ç° 1- Î UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ
UÊ «ÀÕÉÊ«ÀÕi n° 1 - Îä UÊ «ÀÕ>ÉÊ«ÀÕÞ PERHILITAN I 61
° 1 - x UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ
£ä° 1/ { UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ
Õ> ÉÊ/Ì> £ÓÓ ° 1ÛiÀÃÌ >}>Ê*iÀ >ÊÀ>}® /i« Ê>Ì > ° 1ÛiÀÃÌià °ÊvÊ««V>ÌÃÊ«iÀî ÕÀ>Ì
UÊ ÃiLiÀ«ÀÉÊ iViLiÀ«ÀÊ £° 1 - ÈÊ UÊ iÕÉÊ >ÞÕi
Ó° 1 £{Ê UÊ iÕÉÊ >ÞÕiÊ
ΰ 1 / ÓÓÊ UÊ «ÀÕÉÊ«ÀÕi
{° 1 x UÊ «ÀÕÉÊ«ÀÕi
UÊ iÕÉÊ >ÞÕi x° 1/ £x UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ
Jadual 19 (Sambungan) / Table 19 (Continued) UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ
È° 1* Ó£ UÊ iÕÉÊ >ÞÕi ° 1ÛiÀÃÌ >}>Ê*iÀ >ÊÀ>}® /i« Ê>Ì > ° 1ÛiÀÃÌià °ÊvÊ««V>ÌÃÊ«iÀî UÊ ÇÊ iÓäÊ iÉÊ ÕÀ>ÌÇÊ >ÞÓäÊ >Þ
Ç° 1- Î UÊ ÃiLiÀ«ÀÉÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ iViLiÀ«ÀÊ £° 1 - ÈÊ UÊ iÕÉÊ«ÀÕÉÊ >ÞÕi«ÀÕi n° 1 - Îä Ó° 1 £{Ê UÊ iÕÉÊ«ÀÕ>ÉÊ >ÞÕi«ÀÕÞÊ
ΰ° 1 1 / - ÓÓÊx UÊ «ÀÕÉÊ iÕ>ÉÊ«ÀÕi >ÞÕÞ
£ä°{° 1 1/ x{ UÊ «ÀÕÉÊ iÕ>ÉÊ«ÀÕi >ÞÕÞ
Õ> ÉÊ/Ì> £ÓÓ UÊ iÕÉÊ >ÞÕi x° 1/ £x UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ Jadual 20: Penempatan Pelajar Praktikal / Latihan Industri bagi tahun 2008 UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ Table 20: Practical/ industrial training students placement for the year 2008 È° 1* Ó£ UÊ iÕÉÊ >ÞÕi ° /i«>ÌÊ>Ì > >}>Ê*i>>À ° 6iÕi UÊ ÇÊ iÓäÊ iÉÊÇÊ >ÞÓäÊ >Þ °ÊvÊ-ÌÕ`iÌà ǰ 1- Î UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ £ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊÃÌÌÕÌiÊvÊ `ÛiÀÃÌÞ £Ó UÊ «ÀÕÉÊ«ÀÕi Ó <Ê i>> n° 1 - Îä UÊ «ÀÕ>ÉÊ«ÀÕÞ Î >L>Ì>Ê* ,/ Ê/iÀi}}>ÕÉÊ 7 *Ê/iÀi}}>Õ Î ° 1 - x UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ { *Êi`iÀ>Ê-i>Ì>]Ê*> >}ÉÊ7 Êi`iÀ>Ê-i>Ì>]Ê*> >} £Î £ä° 1/ { UÊ iÕ>ÉÊ >ÞÕÞ x *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à n
È *Ê-Õ}>Ê ÕÃÕ]Ê-i>}ÀÉÊÕ> ÉÊ/Ì> 7 Ê-Õ}>Ê ÕÃÕ]Ê-i>}À£ÓÓ £
Ç />>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À {
n 1ÌÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê,iâ>LÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀ>Õ]Ê*> >}ÉÊ Ó À>ÕÊ7`viÊ,iÃiÀÛiÊ >>}iiÌÊ1Ì]Ê*> >}
/>«>Ê,>Ã>ÀÊ/>ÃiÊ iÀ>]Ê*> >}ÉÊ/>ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-Ìi]Ê*> >}Ê {
£ä *Ê-Õ}>]Ê*iÀ>ÉÊ7 Ê-Õ}>]Ê*iÀ> ÈÊ
££ >L>Ì>Ê* ,/ Ê*iÀÃÉÊ 7 *Ê*iÀÃ {Ê
£Ó >L>Ì>Ê* ,/ Ê ÀÉÊ 7 *Ê À Ó
£Î *ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ`Õ«>Ê>ÀÊi>Õ>}]Ê ÀÉÊ7 Ê Î i>Õ>}]Ê À
£{ >L>Ì>Ê* ,/ Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ 7 *Ê*i>} Ó
£x />>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê iÀ>« ]Ê*> >}ÉÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê £Ê *>À]Ê iÀ>« ]Ê*> >}
£È *ÕÃ>ÌÊÌiÀ«ÀiÌvÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê iÀ>« ÉÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê £ >Ì>Ê*>À]Ê iÀ>« ]Ê*> >}ÊÌiÀ«ÀiÌÛiÊ iÌÀi
Õ> ÉÊ/Ì> Çx
62 I PERHILITAN KESEDARAN AWAM Public Awareness KESEDARAN AWAM Public Awareness
Kesedaran Awam Public Awareness
Program kesedaran awam seperti program pendidikan Public awareness programmes such as the biodiversity biodiversiti (PPBD), program bersama masyarakat education programme (BEP), local community setempat, pameran, lawatan dan ceramah memainkan extension programmes, exhibtions, visits and lectures peranan penting dalam melahirkan kesedaran serta were conducted by the Department to enhance public sokongan masyarakat terhadap kepentingan konservasi understanding and support on the importance of dan pengurusan lestari biodiversiti. Sepanjang tahun conservation and sustainable biodiversity management. 2008, sebanyak 922 program kesedaran awam telah A total of 922 programmes were conducted in 2008 as dijalankan. Daripada jumlah tersebut, 197 terdiri shown in Table 21. daripada PPBD, 196 pameran/ceramah, 4 program bersama masyarakat setempat dan 525 lawatan (Jadual 21).
Jadual 21: Program Pengembangan bagi tahun 2008 Table 21: Extension programme for the year 2008
*À}À>Ê >L>Ì>Ê *>iÀ>ÉÊ *i`Õ`ÕÊ * ,/ Ê *ÕÃ>Ì >Ã ** iÀ>> -iÌi«>Ì >Ü>Ì> Õ> i}iÀ Ê iÌÀiÊ V>Ì * Ý LÌÃÉÊ V>Ê 6ÃÌÃ /Ì> Ê-Ì>ÌiÊ 7 * />Ã ÕÌÞÊ *À}À>i
** Ê7>}Ê*>}ÉÊ ,Ê7>}Ê*>}ÉÊ
Ê7>}Ê*>} 7>}Ê*>}Ê7, *iÀÃÊ £È Ó £Ó Îä *Ê-}Ê >ÌÕÊ*> >ÌÉÊ 7 Ê-}Ê >ÌÕÊ*> >Ì
i`> *Õ>ÕÊ-}>Ê iÃ>À *Õ>ÕÊ-}>Ê iÃ>À £È ÎÇ { xÇ
/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ />>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ *Õ>ÕÊ*>} *>}ÉÊ*i>}Ê *>}ÉÊ*i>}Ê £ £ Ón ÈÈ >Ì>Ê*>À >Ì>Ê*>À
1ÕÊ iÕ />>Ê i}iÀÊ ,>>Ê iÕÉÊ,Þ>Ê iÕÊ -Ì>ÌiÊ*>À
->ÌÕ>ÀÊ ÕÀÕ}ÊÕ>>Ê ->ÌÕ>ÀÊ ÕÀÕ}Ê Õ>ÉÊÕ>>ÊÕ>Ê À`Ê Õ>>ÊÕ>ÉÊÕ>>Ê *iÀ> ->VÌÕ>ÀÞ Õ>Ê À`Ê->VÌÕ>ÀÞ ÓÓ Óx {{ £ *Ê-Õ}>ÉÊ ,Ê-Õ}>É 7 Ê-Õ}> 7 Ê-Õ}>
*Ê/ÕÌÕ}]Ê Ì>Ê >>ÉÊ7 Ê /iÀÀ>«]Ê Ì>Ê>>
*Ê-}Ê ÕÃÕÉÊ ,Ê-}Ê ÕÃÕÉ -i>}À 7 Ê-}Ê ÕÃÕ -}Ê ÕÃÕÊ7, £Ó £Ó ÎÎ
*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à />`> È £ä £È
i}iÀÊ ** Ê >ÌÕÊ >ÉÊ -Ê ÉÊ Ê, ££ n />`> £ -iL> Ê >ÌÕÊ >
i>> <Ê i>> ÞiÀÊiÀ ]Ê i>> ä {x £ä xx
64 I PERHILITAN Jadual 21 (Sambungan) / Table 21 (Continued)
*À}À>Ê >L>Ì>Ê *>iÀ>ÉÊ *i`Õ`ÕÊ * ,/ Ê *ÕÃ>Ì >Ã ** iÀ>> -iÌi«>Ì >Ü>Ì> Õ> Ê i}iÀ Ê iÌÀiÊ V>Ì * Ý LÌÃÉÊ V>Ê 6ÃÌÃ /Ì> Ê-Ì>ÌiÊ 7 * />Ã ÕÌÞÊ *À}À>i
À ** Êi>Õ>}ÉÊ -Êi>Õ>}ÉÊ £Î { />`> £Ç
Êi>Õ>} i>Õ>}Ê,
i>Ì> />>Ê i}>À>Ê />>Ê i}>À>Ê i>Ì>ÊÕ>>Ê É i>Ì>É/>>Ê />>Ê i}>À>Ê i}>À>Êi>Ì>Ê Ó £Î £ {Î i>Ì>Ê >Ì>Ê >Ì>Ê*>À *>À]ÊÕ>>Ê
/iÀi}}>Õ ** Ê ÕÌÊ >À>ÉÊ -Ê*i>}>ÌÉÊ Ó£ { x Îä
Ê ÕÌÊ >À> *i>}>ÌÊ,
ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÃÌÌÕÌiÊvÊ ,ÊÀ>ÕÉÊÀ>ÕÊ7, `ÛiÀÃÌÞ
*ÕÃ>ÌÊÌiÀ«ÀiÌ>ÃÊ />>Ê i}>À>Ê iÀ>« ÉÊ iÀ>« Ê *> >}ÉÊ/>>Ê ÌiÀ«ÀiÌÛiÊ iÌÀi i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À
** ÊÕ>>ÊÌ]Ê />>Ê i}>À>Ê Õ>>Ê/> >ÉÊ Ê *> >}ÉÊ/>>Ê Õ>>ÊÌ]ÊÕ>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê /> > >Ì>Ê*>ÀÊ
*> >}Ê />«>Ê,>Ã>ÀÊ/>ÃiÊ />«>Ê,>Ã>ÀÉÊ {£ Ó£ {Ê Î {Èx iÀ>ÉÊ/>ÃiÊ iÀ>Ê ,>Ã>ÀÊ-Ìi ,>Ã>ÀÊ-Ìi
*Êi`iÀ>Ê -i>Ì>ÉÊ7 Ê ,ÊÀ>ÕÉÊÀ>ÕÊ7, i`iÀ>Ê-i>Ì>
*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ >> ÊiL>}Ã>>]Ê ,ÊÀ>ÕÉÊÀ>ÕÊ7, Õ>>Ê>`> ÉÊ ]Ê Õ>>Ê>`>
1ÌÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê,Ê À>ÕÉÊÀ>ÕÊ7,Ê ,ÊÀ>ÕÉÊÀ>ÕÊ7, >>}iiÌÊ1Ì
Õ> ÉÊ/Ì> ÓÓ
PROGRAM PENDIDIKAN BIODIVERSITI (PPBD) Biodiversity Education Programme (BEP)
Program ini diadakan bertujuan untuk meningkatkan BEP is one of the programmes conducted at the eight kesedaran berkaitan kepentingan biodiversiti negara dan Biodiversity Education Centers to create awareness on menanamkan rasa kasih dan sayang di kalangan peserta our natural resources among participants. This program program terhadap sumber alam semulajadi. Program is established based on requests from public, NGO’s, ini dijalankan berdasarkan permohonan daripada schools and higher learning institutions. DWNP has a sekolah, IPTA, IPTS, badan kerajaan dan organisasi total of eight centres for BEP. bukan kerajaan. Jabatan PERHILITAN mempunyai lapan pusat PPBD yang menjalankan program ini.
PERHILITAN I 65 PPBD di Tapak Ramsar Tasek Bera BEP at Tasek Bera Ramsar Site
Sepanjang tahun 2008, sebanyak 16 PPBD telah Throughout 2008, a total of 16 BEP were conducted at diadakan di Tapak Ramsar Tasek Bera. Program ini Tasek Bera Ramsar Site. This programme was attended telah dihadiri oleh 573 orang pelajar dan 61 orang guru by 573 students and 61 accompanying teachers from pengiring daripada 11 buah sekolah. Daripada jumlah 11 schools. Out of the total, five schools conducted ini, lima buah sekolah telah mengadakan program programme related to conservation awareness including berkaitan kesedaran konservasi seperti perkhemahan, camping, water expedition and video shows. ekspedisi air dan tayangan video.
Aktiviti ekspedisi air yang dijalankan di Tapak Ramsar Tasek Bera Water expedition activity held at Tasek Bera Ramsar Site
PPBD di Rezab Hidupan Liar Sungkai BEP at Sungkai Wildlife Reserve
Sebanyak empat program PPBD telah dijayakan di RHL A total of four BEP were successfully conducted at Sungkai sepanjang tahun 2008. Kebanyakan peserta Sungkai WR throughout 2008. Most of the participants yang mengikuti program ini adalah dari golongan belia attending the programme are youth and school children. dan pelajar. Antara aktiviti utama dalam program ini Among the main activities in the programme are forest ialah rentis hutan, berkhemah dan memerhati burung. tracking, camping and bird watching.
Program Bersama Masyarakat Setempat Programme with Local Community
Tapak Ramsar Tasek Bera Tasek Bera Ramsar Site
Sepanjang tahun 2008, sebanyak 14 program bersama A total of 14 local community programmes were masyarakat setempat telah dijayakan. Daripada jumlah conducted at Tasek Bera in 2008. These programmes tersebut, lima adalah program penerangan, satu involved briefing (5), dialogue (1), gotong-royong (3), program dialog, tiga program gotong royong, empat meetings (4) and oath reading ceremony (1). The local mesyuarat, dan satu program bacaan ikrar. Dalam community were briefed on the current issues pertaining program tersebut pelbagai maklumat telah disalurkan to the Ramsar site. At the same time the participants kepada penduduk setempat khususnya mengenai were given the opportunity to present their views to the isu-isu semasa berkaitan Tapak Ramsar. Dalam various agencies present including the Department of masa yang sama, penduduk setempat diberi peluang Forestry, Department of Aboriginal Affairs and elected mengemukakan pandangan dan pertanyaan kepada representatives. pelbagai agensi kerajaan seperti Jabatan Perhutanan, Jabatan Hal Ehwal Orang Asli dan Wakil Rakyat yang terlibat sama dalam program yang dijalankan.
66 I PERHILITAN Program gotong-royong Gotong royong programme
Program dialog bersama masyarakat setempat Dialogue with local community
Rezab Hidupan Liar Krau Krau Wildlife Reserve
Sebanyak 19 program bersama masyarakat setempat The programmes consisted of visits (11), oath reading di Rezab Hidupan Liar Krau telah dilaksanakan ceremony (1), sports (1), gotong-royong (5) and dialogue sepanjang tahun 2008. Daripada jumlah tersebut, 11 (1). Visit to Orang Asli villages around Krau Wildlife terdiri daripada program lawatan, satu bacaan ikrar, Reserve were conducted more frequently to gather satu program sukan, lima program gotong-royong dan information on encroachment. Other issues discussed satu dialog. Program kunjungan ke perkampungan include management and economic opportunities. masyarakat orang asli sekitar RHL Krau dipertingkatkan bagi mendapatkan maklumat dalam menangani isu pencerobohan. Selain itu, isu lain yang turut dibincangkan termasuklah isu pengurusan dan peluang ekonomi.
Perusahaan Burung Layang-layang Gua Birds Nest Industry
Sebanyak 15 program kesedaran awam burung layang- A total of 15 birds nest awareness programmes were layang gua telah dijalankan di seluruh Semenanjung organized by the Department this year. The targeted Malaysia. Kumpulan sasaran terdiri dari bakal pengusaha groups are the potential entrepreneurs of edible-nest rumah burung, kakitangan Jabatan PERHILITAN dan swiftlet houses, DWNP staffs and the local town Pihak Berkuasa Tempatan (PBT). Tujuan program councils. The main objective of the programme is to ini dijalankan adalah untuk memberi maklumat dan provide information and guidance pertaining to the khidmat nasihat mengenai spesies, perusahaan dan species, the industry and the laws related to swiftlet perundangan yang berkait dengan burung layang-layang farming. A total of 1,200 participants attended the gua. Seramai 1,200 orang peserta telah mengikuti awareness programme. In addition, a workshop on the program kesedaran awam ini. Selain itu, satu bengkel Management of Birds Houses was conducted in Paya mengenai pengurusan rumah burung layang-layang dan Indah Wetlands, discussing the challenges faced by bird permasalahan yang dihadapi oleh pengusaha rumah house operators and ways to overcome them. A total of burung serta cara mengatasinya juga telah diadakan 40 participants attended the workshop. di Paya Indah Wetlands, Selangor. Seramai 40 peserta telah mengikuti bengkel tersebut.
PERHILITAN I 67 Program Kerjasama Collaborative Programmes
Jabatan PERHILITAN turut menjalankan program DWNP carried out various programmes in collaboration kerjasama dengan Kementerian Sumber Asli dan Alam with the Ministry of Natural Resources and Environment Sekitar (NRE), Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) dan (NRE), Ministry of Education (KPM) and Non- Organisasi Bukan Kerajaan (NGO). Program kerjasama Governmental Organisations (NGOs) throughout the yang dijalankan melibatkan program kesedaran awam, year. The programmes included Public Awareness, Program Pendidikan Biodiversiti (PPBD) dan Jungle Biodiversity Educational Programme (BEP) and River Ecology (JRE) Tahap 2 Peringkat Kebangsaan. National Jungle River Ecology (JRE) Level 2.
Program kerjasama dengan Kementerian Sumber Collaborative Programmes with the Ministry of Asli dan Alam Sekitar (NRE) Natural Resources and Environment (NRE)
Bahagian Konservasi Alam Sekitar (KAS), NRE telah The Conservation and Environment Management memperuntukkan sebanyak RM18,500.00 di bawah Division (Cemd), NRE allocated RM18,500.00 to the program Communication, Education and Public Department under the Communication, Education and Awareness (CEPA) untuk menjalankan program Public Awareness (CEPA) programme to conduct two pengembangan yang melibatkan dua program awareness programme i.e. Defenders of Nature (DON) kesedaran awam. Dua program tersebut adalah and Biodiversity Generation Programme (Table 22) Program ‘Defenders Of Nature’ (DON) dan Program Penerapan Generasi Biodiversiti (Jadual 22).
Jadual 22 : Program Kerjasama dengan Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar (NRE) bagi tahun 2008 Table 22 : Collaborative programmes with Ministry of Natural Resources and Environment (NRE) for the year 2008
° *À}À> Õ«Õ>Ê->Ã>À> *iÃiÀÌ> ° *À}À>i />À}iÌi`ÊÀÕ« *>ÀÌV«>ÌÃ
£ ivi`iÀÃÊ"Ê >ÌÕÀiÊ " ® >Ì>ÊiÊ/ÕÕ Ê,iiÊ,iiÀÊ À>>Ê i>Ãi £Îä iÊ >ÌÕÊx]Ê iÌ>>L]Ê*> >}
Ó *iiÀ>«>ÊiiÀ>ÃÊ `ÛiÀÃÌ - Ê/Ê Õ`>ÊL`ÕÊââ Çää
- Ê Õ LL> Óä ÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ - Ê iÌ `ÃÌ Óä
- Ê,/Ê>Ã> ÊÊÊ Óä
- Ê- }Ê Õ} Óä
- Ê >ÌÕÊ°ÊL`Ê7> >L Óä
Õ> ÉÊ/Ì> Îä
Defenders of Nature (DON) Defenders of Nature (DON)
Program ini telah diadakan di Batalion Ke – 7 Rejimen Defenders of Nature (DON) was conducted at the 7th Renjer DiRaja Mekanise Kem Batu 5, Mentakab Pahang. Royal Batallion Ranger Regiment Mechanise Camp, Tujuan program ini adalah untuk memperkenalkan 5th Mile, Mentakab, Pahang. The objective of the
68 I PERHILITAN sumber biodiversiti negara dan meningkatkan kesedaran programme is to create awareness on biodiversity and kepentingan konservasi sumber ini di kalangan perajurit. the importance of conserving these resources among the Dengan adanya program ini, para perajurit diharapkan army. It is hoped that the army will contribute towards turut dapat menjaga dan menghargai sumber yang ada the caring and appreciation of these natural resources. di dalam hutan Negara.
Program Penerapan Generasi Biodiversiti Biodiversity Generation Programme
Program ini telah diadakan di Sekolah Menengah The programme was held at Sekolah Menengah Kebangsaan Tok Muda Abdul Aziz dengan penglibatan Kebangsaan Tok Muda Abdul Aziz with the participation pelajar sekolah menengah berhampiran di Daerah Sungai from the various secondary schools throughout Sungai Siput, Perak. Program ini memberikan pendedahan dan Siput District, Perak. The programme provided exposure pengetahuan secara umum kepada pelajar mengenai to the students on the functions and activities of the fungsi dan aktiviti Jabatan PERHILITAN khususnya dan department and agencies under NRE. agensi lain di bawah NRE amnya.
Program Kerjasama Dengan Kementerian Pelajaran Collaboration with the Ministry of Education Malaysia (KPM) Malaysia (MoE)
KPM telah memperuntukkan sebanyak RM105,000.00 The Ministry of Education allocated RM105,000.00 untuk program kerjasama ini bagi pembiayaan kos to DWNP to carry out the Biodiversity Educational program, kos makan dan kos pengangkutan. Program Programme (BEP) and National Jungle River Ecology ini melibatkan PPBD dan program Jungle River Ecology (JRE) Level 2. The allocation was used to cover Tahap 2 Peringkat Kebangsaan. management cost, meals and transportation.
Sebanyak empat sesi PPBD telah dijalankan sepanjang A total of 4 BEP sessions were conducted in 2008. tahun 2008. Pemilihan sekolah dan peserta program The programme was conducted with the objective to diurus sepenuhnya oleh KPM. Dengan adanya program instill and enhance awareness and public support on PPBD ini, salah satu objektif Jabatan iaitu ‘Meningkat conservation and sustainable management of biodiversity dan melahirkan kesedaran dan sokongan masyarakat (Table 23). terhadap kepentingan konservasi dan pengurusan lestari kepelbagaian biologi’ dapat dicapai secara menyeluruh (Jadual 23).
Jadual 23 : Program Pendidikan Biodiversiti (PPBD) kerjasama dengan Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) bagi tahun 2008 Table 23: Biodiversity Education Programme in collaboration with Ministry of Education (MOE) for the year 2008
° *ÕÃ>Ì >L>Ì>Ê*i>>À>Ê i}iÀÊ* ® *iÃiÀÌ> ° iÌÀi -Ì>ÌiÊ `ÕV>ÌÊ i«>ÀÌiÌÊ- ® *>ÀÌV«>ÌÃ
* Ê-i>}ÀÉÊ- Ê-i>}À {ä
** ÊÃÌÌÕÌ * Ê*> >}ÉÊ- Ê*> >} Î{ £° `ÛiÀÃÌÉÊ ÊÃÌÌÕiÊvÊ `ÛiÀÃÌÞ * Êi>Ì>ÉÊ- Êi>Ì> {ä
* Ê/iÀi}}>ÕÉÊ- Ê/iÀi}}>Õ {ä
Õ> ÉÊ/Ì> { £x{
* Ê7>Þ> Ê*iÀÃiÕÌÕ>ÉÊ- Êi`iÀ>Ê/iÀÀÌÀÞ ÓÈ
** Ê7>}Ê*>}]Ê*iÀÃÉÊ * Ê i}iÀÊ-iL>ÉÊ- Ê i}iÀÊ-iL> ÎÇ
Ê7>}Ê*>}]Ê*iÀÃ Ó° * Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ- Ê*i>} {ä
* Ê/iÀi}}>ÕÉÊ- Ê/iÀi}}>Õ {ä
Õ> ÉÊ/Ì> { £{Î
/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ * ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀÉÊ- ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀ ÓÓ *i>}Ê >Ì>Ê*>À PERHILITAN I 69 ΰ * Ê*> >}ÉÊ- Ê*> >} ÎÈ
Õ> ÉÊ/Ì> Ó xn
** Ê1ÕÊ iÕ]Ê*iÀ>ÉÊ * Ê*iÀÃÉÊ- Ê*iÀÃ În
Ê1ÕÊ iÕ]Ê*iÀ> {° * Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ- Ê*i>} În
Õ> ÉÊ/Ì> Ó ÇÈ
* Ê*iÀ>ÉÊ- Ê*iÀ> Î{ ** Ê/>ÃiÊ iÀ>]Ê*> >}ÉÊ
Ê/>ÃiÊ iÀ>]Ê*> >}Ê * Ê ÀÉÊ- Ê À În x° * Ê*iÀ>ÉÊ- Ê*iÀ> Î{
Õ> ÉÊ/Ì> Î £äÈ
** Ê ÕÌÊ >À>Ê/iÀi}}>ÕÉÊ * Êi>Ì>ÉÊ- Êi>Ì> Îx
Ê ÕÌÊ >À>Ê/iÀi}}>Õ * Ê i}iÀÊ-iL>ÉÊ- Ê i}iÀÊ-iL> În È * Ê ÀÉÊ- Ê À Îx
Õ> ÉÊ/Ì> Î £än
** Ê >ÌÕÊ >]Ê i}iÀÊ * Ê*iÀÃÉÊ- Ê*iÀÃ {ä -iL>ÉÊ Ê >ÌÕÊ >]Ê Ç i}iÀÊ-iL> * Ê i>>ÉÊ- Ê i>> {ä
Õ> ÉÊ/Ì> Ó £Óä
** Ê>>Õ>}]Ê ÀÉÊ * Ê i>>ÉÊ- Ê i>> În
Êi>Õ>}]Ê À * Êi`> ÉÊ- Êi`> {ä
n * Ê-i>}ÀÉÊ- Ê-i>}À ÎÇ
* Êi`> ÉÊ- Êi`> În
Õ> ÉÊ/Ì> { £xÎ
Ó{ nÓx ° *ÕÃ>Ì >L>Ì>Ê*i>>À>Ê i}iÀÊ* ® *iÃiÀÌ> ° iÌÀi -Ì>ÌiÊ `ÕV>ÌÊ i«>ÀÌiÌÊ- ® *>ÀÌV«>ÌÃ
* Ê-i>}ÀÉÊ- Ê-i>}À {ä
** ÊÃÌÌÕÌ * Ê*> >}ÉÊ- Ê*> >} Î{ £° `ÛiÀÃÌÉÊ ÊÃÌÌÕiÊvÊ `ÛiÀÃÌÞ * Êi>Ì>ÉÊ- Êi>Ì> {ä Jadual 23 (Sambungan) / Table 23 (Continued) * Ê/iÀi}}>ÕÉÊ- Ê/iÀi}}>Õ {ä ° *ÕÃ>Ì >L>Ì>Ê*i>>À>Ê i}iÀÊ* ® *iÃiÀÌ> ° Õ> ÉÊ/Ì> iÌÀi { -Ì>ÌiÊ `ÕV>ÌÊ i«>ÀÌiÌÊ- ® *>ÀÌV«>Ìãx{
* Ê7>Þ> Ê*iÀÃiÕÌÕ>ÉÊÊ-i>}ÀÉÊ- Ê-i>}À- Êi`iÀ>Ê/iÀÀÌÀÞ ÓÈ{ä
** Ê7>}Ê*>}]Ê*iÀÃÉÊ** ÊÃÌÌÕÌ * ÊÊ*> >}ÉÊ i}iÀÊ-iL>ÉÊ- Ê*> >}- Ê i}iÀÊ-iL> ÎÇÎ{ £° Ê7>}Ê*>}]Ê*iÀÃ `ÛiÀÃÌÉÊ ÊÃÌÌÕiÊvÊ Ó° `ÛiÀÃÌÞ * Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊÊi>Ì>ÉÊ- Êi>Ì>- Ê*i>} {ä
* Ê/iÀi}}>ÕÉÊ- Ê/iÀi}}>Õ {ä
Õ> ÉÊ/Ì> { £{Σx{
/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ * ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀÉÊÊ7>Þ> Ê*iÀÃiÕÌÕ>ÉÊ- ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀ- Êi`iÀ>Ê/iÀÀÌÀÞ ÓÓÓÈ *i>}Ê >Ì>Ê*>À ΰ ** Ê7>}Ê*>}]Ê*iÀÃÉÊ * Ê*> >}ÉÊÊ i}iÀÊ-iL>ÉÊ- Ê*> >}- Ê i}iÀÊ-iL> ÎÈÎÇ
Ê7>}Ê*>}]Ê*iÀÃ Ó° Õ> ÉÊ/Ì> Ó* Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ- Ê*i>} xn{ä
** Ê1ÕÊ iÕ]Ê*iÀ>ÉÊ * Ê*iÀÃÉÊÊ/iÀi}}>ÕÉÊ- Ê*iÀÃ- Ê/iÀi}}>Õ În{ä
Ê1ÕÊ iÕ]Ê*iÀ> {° Õ> ÉÊ/Ì> *{ Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ- Ê*i>} £{ÎÎn
Õ> ÉÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}É/Ì> Ê Ó* ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀÉÊ- ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀ ÇÈÓÓ *i>}Ê >Ì>Ê*>À ΰ * Ê*iÀ>ÉÊÊ*> >}ÉÊ- Ê*iÀ>- Ê*> >} Î{ÎÈ ** Ê/>ÃiÊ iÀ>]Ê*> >}ÉÊ
Ê/>ÃiÊ iÀ>]Ê*> >}ÊÕ> ÉÊ/Ì> *Ó Ê ÀÉÊ- Ê À xnÎn x° ** Ê1ÕÊ iÕ]Ê*iÀ>ÉÊ * Ê*iÀ>ÉÊÊ*iÀÃÉÊ- Ê*iÀÃ- Ê*iÀ> Î{În
Ê1ÕÊ iÕ]Ê*iÀ> {° Õ> ÉÊ/Ì> Î* Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ- Ê*i>} £äÈÎn
** Ê ÕÌÊ >À>Ê/iÀi}}>ÕÉÊÕ> ÉÊ/Ì> *Ó Êi>Ì>ÉÊ- Êi>Ì> ÇÈÎx
Ê ÕÌÊ >À>Ê/iÀi}}>Õ * ÊÊ*iÀ>ÉÊ i}iÀÊ-iL>ÉÊ- Ê*iÀ>- Ê i}iÀÊ-iL> ÎnÎ{ È ** Ê/>ÃiÊ iÀ>]Ê*> >}ÉÊ
Ê/>ÃiÊ iÀ>]Ê*> >}Ê * Ê ÀÉÊ- Ê À ÎxÎn x° Õ> ÉÊ/Ì> Î* Ê*iÀ>ÉÊ- Ê*iÀ> £änÎ{
** Ê >ÌÕÊ >]ÊÕ> ÉÊ/Ì> i}iÀÊ *Î Ê*iÀÃÉÊ- Ê*iÀà £äÈ{ä -iL>ÉÊ Ê >ÌÕÊ >]Ê Ç ** Ê ÕÌÊ >À>Ê/iÀi}}>ÕÉÊi}iÀÊ-iL> * Ê i>>ÉÊÊi>Ì>ÉÊ- Ê i>>- Êi>Ì> {äÎx
Ê ÕÌÊ >À>Ê/iÀi}}>Õ Õ> ÉÊ/Ì> Ó* Ê i}iÀÊ-iL>ÉÊ- Ê i}iÀÊ-iL> £ÓäÎn È ** Ê>>Õ>}]Ê ÀÉÊ * Ê i>>ÉÊÊ ÀÉÊ- Ê À- Ê i>> ÎnÎx
Êi>Õ>}]Ê À Õ> ÉÊ/Ì> *Î Êi`> ÉÊ- Êi`> £än{ä
n ** Ê >ÌÕÊ >]Ê i}iÀÊ * Ê-i>}ÀÉÊÊ*iÀÃÉÊ- Ê*iÀÃ- Ê-i>}À ÎÇ{ä -iL>ÉÊ Ê >ÌÕÊ >]Ê Ç i}iÀÊ-iL> * Êi`> ÉÊÊ i>>ÉÊ- Êi`> - Ê i>> În{ä
Õ> ÉÊ/Ì> {Ó £xΣÓä
** Ê>>Õ>}]Ê ÀÉÊ * Ê i>>ÉÊ- Ê i>>Ó{ nÓxÎn
Êi>Õ>}]Ê À * Êi`> ÉÊ- Êi`> {ä
n * Ê-i>}ÀÉÊ- Ê-i>}À ÎÇ
* Êi`> ÉÊ- Êi`> În
Õ> ÉÊ/Ì> { £xÎ
Ó{ nÓx 70 I PERHILITAN Program Jungle River Ecology (JRE) Tahap 2 National Jungle River Ecology (JRE) Programme Peringkat Kebangsaan Level 2
Program ini merupakan kesinambungan dari Program This programme is a continuation of the Jungle River Jungle River Ecology Tahap 1 tahun 2006 dan 2007. Ecology (JRE) Programme Level 1 conducted in 2006 Ia telah dijalankan di Santuari Ikan Kelah, Lubuk Tenor, and 2007. Teachers from various State Education Co- Taman Negara Pahang. Peserta program adalah terdiri curriculum Centers attended the course which was daripada guru-guru Pusat Kokurikulum JPN di seluruh conducted at the Mahseer Fish Sanctuary, Lubok Tenor, Malaysia. Tujuan program ini adalah untuk memberi Taman Negara Pahang National Park. The objective peluang kepada golongan pendidik untuk mengetahui, of the programme was to provide opportunities for mempelajari dan menyedari kepentingan keseimbangan teachers to know, study and be aware of the importance biodiversiti negara. Dengan adanya program ini segala of biodiversity resources in the country. The knowledge pengetahuan dan pengalaman yang diperolehi boleh and experiences gained during the programme will be disampaikan dan diimplementasikan kepada pelajar- disseminated to the students (Table 24). pelajar sekolah (Jadual 24).
Jadual 24: Program Jungle River Ecology (JRE) 2 kerjasama dengan KPM bagi tahun 2008 Table 24: Jungle River Ecology (JRE) 2 programme in collaboration with MOE for the year 2008
*À}À> /i«>Ì >L>Ì>Ê*i>>À>Ê i}iÀÊ* ® *iÃiÀÌ> *À}À>i 6iÕi -Ì>ÌiÊ `ÕV>ÌÊ i«>ÀÌiÌÊ *>ÀÌV«>ÌÃ
->ÌÕ>ÀÊ>Êi> ]Ê Õ}iÊ,ÛiÀÊ V}ÞÊ, ®Ê ÕLÊ/iÀ]Ê/>>Ê /> >«ÊÓÊ*iÀ}>ÌÊ i}>À>Ê*> >}]ÊÕ>>Ê *ÕÃ>ÌÊÕÀÕÕÊ* ÊÃiÕÀÕ Ê >>ÞÃ>ÉÊ iL>}Ã>>ÉÊ >Ì>Ê /> >ÉÊi> Ê->VÌÕ>ÀÞ]Ê - Ê VÕÀÀVÕ>ÀÊ iÌÀiÊÌ ÀÕ} ÕÌÊ >>ÞÃ> ÓÓ Õ}iÊ,ÛiÀÊ V}ÞÊ, ®Ê ÕLÊ/iÀ]Ê/>>Ê iÛiÊÓÊ i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê *>À]ÊÕ>>Ê/> >
Program Dan Kursus Kerjasama Dengan Organisasi Collaboration with Non-Governmental Bukan Kerajaan (NGO) Organisations (NGOs) and Others
Sebanyak dua program kesedaran awam telah Two awareness programmes were carried out in dijalankan dengan kerjasama Badan Bukan Kerajaan collaboration with NGOs. The collaborations involved (NGO) sepanjang tahun 2008. Kerjasama ini melibatkan Wildlife Conservation Society (WCS), Malaysian Wildlife Conservation Society (WCS), Malaysian Conservation Alliance for Tigers (MYCAT) and Friends Conservation Alliance for Tigers (MYCAT) dan Persatuan of Sungai Nenggiri Association (SSN). The list of Sahabat Sungai Nenggiri (SSN) Jadual 25. programmes are shown in Table 25.
Jadual 25 : Program kerjasama dengan Organisasi Bukan Kerajaan (NGO) bagi tahun 2008 Table 25 : Collaboration programmes with Non-Governmental Organisation (NGO) for the year 2008
° "À}>Ã>ÃÊ Õ>ÊiÀ>>>Ê "® *À}À> /i«>Ì ° ÛiÀiÌ>Ê"À}>Ã>Ì *À}À>i 6iÕiÊ
/>>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê £° 7 - ÕÀÃÕÃÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ °£ÉÊ iÀ>« ]Ê*> >}ÉÊ/>>Ê /i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ ÕÀÃiÊ °Ê£Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê iÀ>« ]Ê*> >}
*À}À>ʺ ÕÌÞÊ"ÕÌÀi>V Ê />>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê Ó° 7 - *À}À>i»Ê "*®ÉÊ ÕÌÞÊ iÀ>« ]Ê*> >}ÉÊ/>>Ê "ÕÌÀi>V Ê*À}À>i i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê iÀ>« ]Ê*> >}
ÕÀÃÕÃÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ °ÓÉÊ *Êi`iÀ>Ê-i>Ì>]Ê Î° 7 - /i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ ÕÀÃiÊ °ÊÓ *> >}ÉÊ7 Êi`iÀ>Ê -i>Ì>]Ê*> >}Ê
ÕÀÃÕÃÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ °ÎÉÊ *Êi`iÀ>Ê-i>Ì>]Ê {° 7 - /i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ ÕÀÃiÊ °ÊÎ *> >}ÉÊ7 Êi`iÀ>ÊPERHILITAN I 71 -i>Ì>]Ê*> >}
x° 9 / >À>ÕÊ1ÌÕÊ-i>>Þ> iÀ]Ê*iÀ>
È° 9 /ÊEÊ-- >À>ÕÊ1ÌÕÊ-i>>Þ> /Õ«>Ì]Êi>Ì> ° "À}>Ã>ÃÊ Õ>ÊiÀ>>>Ê "® *À}À> /i«>Ì ° ÛiÀiÌ>Ê"À}>Ã>Ì *À}À>i 6iÕiÊ
/>>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê £° 7 - ÕÀÃÕÃÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ °£ÉÊ iÀ>« ]Ê*> >}ÉÊ/>>Ê /i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ ÕÀÃiÊ °Ê£Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê iÀ>« ]Ê*> >}
Jadual 25 (Sambungan) / Table 25 (Continued)*À}À>ʺ ÕÌÞÊ"ÕÌÀi>V Ê />>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê Ó° 7 - *À}À>i»Ê "*®ÉÊ ÕÌÞÊ iÀ>« ]Ê*> >}ÉÊ/>>Ê ° "À}>Ã>ÃÊ Õ>ÊiÀ>>>Ê "® "ÕÌÀi>V Ê*À}À>i*À}À> i}>À>Ê*> >}Ê/i«>Ì >Ì>Ê*>À]Ê ° ÛiÀiÌ>Ê"À}>Ã>Ì *À}À>i iÀ>« ]Ê*> >}6iÕiÊ
ÕÀÃÕÃÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ °ÓÉÊ />>Ê*Êi`iÀ>Ê-i>Ì>]Ê i}>À>Ê*> >}]Ê £°Î° 7 - ÕÀÃÕÃÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ °£ÉÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ ÕÀÃiÊ °ÊÓ iÀ>« ]Ê*> >}ÉÊ*> >}ÉÊ7 Êi`iÀ>Ê/>>Ê /i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ ÕÀÃiÊ °Ê£Ê -i>Ì>]Ê*> >}Êi}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê iÀ>« ]Ê*> >} ÕÀÃÕÃÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ °ÎÉÊ *Êi`iÀ>Ê-i>Ì>]Ê {° 7 - *À}À>ʺ ÕÌÞÊ"ÕÌÀi>V Ê/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ ÕÀÃiÊ °ÊÎ />>Ê*> >}ÉÊ i}>À>Ê*> >}]Ê7 Êi`iÀ>Ê Ó° 7 - *À}À>i»Ê "*®ÉÊ ÕÌÞÊ iÀ>« ]Ê*> >}ÉÊ-i>Ì>]Ê*> >} />>Ê "ÕÌÀi>V Ê*À}À>i i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê x° 9 / >À>ÕÊ1ÌÕÊ-i>>Þ> iÀ>« ]Ê*> >}iÀ]Ê*iÀ>
È° 9 /ÊEÊ-- ÕÀÃÕÃÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ °ÓÉÊ>À>ÕÊ1ÌÕÊ-i>>Þ> *Êi`iÀ>Ê-i>Ì>]Ê/Õ«>Ì]Êi>Ì> ΰ 7 - /i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ ÕÀÃiÊ °ÊÓ *> >}ÉÊ7 Êi`iÀ>Ê -i>Ì>]Ê*> >}Ê
KERJASAMA DENGAN WCS ÕÀÃÕÃÊ/i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ °ÎÉÊCollaboration*Êi`iÀ>Ê-i>Ì>]Ê With WCS {° 7 - /i>V iÀÃÊÀÊ/}iÀÃÊ ÕÀÃiÊ °ÊÎ *> >}ÉÊ7 Êi`iÀ>Ê Kursus Teachers For Tigers Teachers For Tigers-i>Ì>]Ê*> >} Training x° 9 / >À>ÕÊ1ÌÕÊ-i>>Þ> iÀ]Ê*iÀ> Kursus kerjasama ini telah dijalankan sebanyak tiga siri 3 Teachers for Tigers training were conducted in 2008. sepanjangÈ° tahun 2008. 9 /ÊEÊ-- Kumpulan sasaran >À>ÕÊ1ÌÕÊ-i>>Þ> program The courses were attended/Õ«>Ì]Êi>Ì> by facilitators conducting ini adalah fasilitator yang mengendalikan Program the Department’s awareness programme. The objective Kesedaran Awam Jabatan di setiap negeri. Tujuan of the courses was to provide guidelines in conducting kursus ini diadakan adalah untuk memberi pengetahuan tiger conservation awareness program. dan pendedahan dalam menjalankan program kesedaran berkaitan konservasi harimau.
KERJASAMA DENGAN MYCAT Collaboration With MYCAT
Harimau Untuk Selamanya Program Pengembangan Tigers Forever: Extension Programme was conducted Pelajar di SMK Felda Bersia, SK RKT Bersia dan SK at SMK Felda Bersia, SK RKT Bersia and SK Basia Basia Lama, Gerik, Perak Lama, Gerik, Perak
Program kesedaran dan pengembangan awam The awareness programme was carried out with the ini merupakan satu strategi dalam mengurangkan aim of reducing threats against tigers and its prey. A ancaman terhadap harimau dan mangsanya. Program total of 600 participants from 3 schools in Gerik, Perak ini melibatkan seramai 600 orang pelajar dari tiga buah participated in the various activities conducted based sekolah di Gerik, Perak. Aktiviti-aktiviti yang dijalankan on the Wildlife Conservation Society (WCS) Teachers adalah berdasarkan manual Wildlife Conservation for Tigers Manual. The volunteers of the awareness Society’s Teachers for Tiger. Selain itu, para sukarelawan programme also visited the wet morning market (pasar telah mengunjungi Pasar Tani dan Pasar Malam di tani) and night market (pasar malam) to disseminate kawasan program dan menemu bual masyarakat information on the importance of conserving the tigers kampung serta menyampaikan maklumat tentang and its prey. kepentingan memelihara harimau dan mangsanya daripada kepupusan.
Harimau Untuk Selamanya: Program Pengembangan Tigers Forever: Community Extension Programme Komuniti di Kampung Jambu dan Kampung Mentua in Kampung Jambu and Kampung Mentua in di Tumpat, Kelantan Tumpat, Kelantan
Kawasan sempadan antara Malaysia dan Thailand The borders of Malaysia and Thailand have been telah dikenalpasti sebagai antara laluan bagi aktiviti identified as one of the routes for smuggling activities, penyeludupan haram bukan sahaja hidupan liar malahan not only for wildlife but for other products. In an effort pelbagai barangan lain. Dalam usaha membantu pihak to assist the Government to overcome these problems,
72 I PERHILITAN kerajaan menangani masalah ini, Jabatan PERHILITAN DWPN in collaboration with MYCAT and SSN carried dengan kerjasama MYCAT dan SSN telah menjalankan out two Community Awareness programme in Tumpat, dua program pengembangan awam di Kampung Jambu Kelantan (Kampung Jambu and Kampung Mentua). The dan Kampung Mentua, Tumpat, Kelantan. Program programme aims to enhance awareness on the threats berkenaan bertujuan meningkatkan kesedaran dan on local wildlife, encouraging immediate action from keprihatinan masyarakat terhadap status ancaman the public in reporting illegal wildlife activities to the hidupan liar di negara ini dan memperkenalkan tindakan authorities. segera yang boleh diambil serta menggalakkan laporan kepada pihak berkuasa terhadap jenayah membabitkan hidupan liar.
PERHILITAN I 73
PENYELIDIKAN Research PENYELIDIKAN Research
PROJEK PENYELIDIKAN JABATAN DWNP RESEARCH PROJECTS
Penyelidikan sepanjang tahun 2008 melibatkan pegawai Research projects in 2008 involved officers from the Ex- dan kakitangan daripada Bahagian Konservasi Ex-situ, situ Conservation Division, Biodiversity Conservation Bahagian Konservasi Biodiversiti serta Institut Biodiversiti Division and the Institute of Biodiversity. Researchers Jabatan. Penyelidik daripada institusi pengajian tinggi from local and foreign Institutes of Higher Learning tempatan dan luar negara juga terlibat dalam beberapa were also involved in several studies conducted inside kajian di luar dan dalam kawasan perlindungan Jabatan and outside protected areas. The studies include yang merangkumi bidang biodiversiti, alam sekitar dan biodiversity, environment and local community. masyarakat setempat.
Penyelidikan Ke Atas Mamalia, Serangga Dan Reptilia Research on Mammals, Insects and Reptiles in Krau Di Sekitar Rezab Hidupan Liar (RHL) Krau Wildlife Reserve
Kajian ini dijalankan sebagai satu kaedah pemantauan Sampling using small mammal traps, harp traps and light bagi hidupan liar vertebrata bersaiz kecil (mamalia, traps was carried out for three consecutive nights every reptilia dan amfibia) dan invertebrata (serangga) di month from January to October 2008. This is a method RHL Krau. Kaedah kajian ini menggunakan perangkap of monitoring vertebrates (small mammals, reptiles and mamalia kecil, perangkap harp (untuk kelawar) dan amphibians) and invertebrates (insects) in the reserve. perangkap cahaya untuk serangga. Persampelan dijalankan setiap bulan untuk tiga malam berturut-turut bermula bulan Januari 2008 hingga Oktober 2008.
Koleksi Spesimen Hidupan Liar Institut Biodiversiti Wildlife Specimen Collection at the Institute of Biodiversity
Sepanjang tahun 2008, kerja-kerja mengkatalogkan The work to update the wildlife specimen catalogue was semula spesimen masih dijalankan terutamanya done continuously throughout 2008 with addition of spesimen serangga. Selain itu terdapat spesimen new specimens gathered from biodiversity inventories, tambahan yang diperolehi melalui inventori biodiversiti, scientific expeditions and field sampling. The collection ekspedisi saintifik dan kerja persampelan lapangan. was categorized into fish, reptiles, amphibians, birds, Koleksi spesimen telah dibahagikan kepada kumpulan insects, mammals and exhibition trophies. Approximately ikan, reptilia, amfibia, burung, serangga, mamalia kecil 75% of the work has been completed by December, are dan bahan pameran. Sehingga Disember 2008, hampir shown as below: 75% proses mengkatalogkan semula telah siap. Status semasa proses mengkatalogkan semula spesimen di Institut Biodiversiti adalah seperti berikut:
Jadual 26 : Koleksi spesimen Hidupan Liar Institut Biodiversiti bagi tahun 2008 Table 26 : Wildlife specimen collections at the Institute of Biodiversity for the year 2008
Õ«Õ> -Ì>ÌÕÃ i«ÕÌÕÃ> ÀÕ« -Ì>ÌÕÃ ,iÃÕÌ
>ÉÊà /i> ÊÃ>«ÉÊ «iÌi` {{£ÊëiÃiÊ`>À«>`>Ê{Ê Ã«iÃiÃÉÊ{{£ÊëiViÃÊvÊ {ÊëiViÃ
vL>ÉÊ« L> /i> ÊÃ>«ÉÊ «iÌi` £]ΣÎÊëiÃiÉ £]ΣÎÊëiViÃ
,i«Ì>ÉÊ,i«Ìi >>Ê«ÀÃiÃÊi}>Ì>}Ê`>Ê xäÇÊëiÃiÊÌi> ÊÃ>«É i>ÃÕ>Ê`>Ì>É xäÇÊëiViÃÊV«iÌi` >Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ`>Ì>ÊÊ «À}ÀiÃÃ
ÕÀÕ}ÉÊ À` /i> ÊÃ>«É «iÌi` Ç{ÎÊëiÃiÉ Ç{ÎÊëiViÃ
-iÀ>}}>ÉÊÃiVÌ >>Ê«ÀÃiÃÊi}>Ì>}Ê`>Ê Î]x{äÊëiÃiÊÌi> ÊÃ>«É i>ÃÕ>Ê`>Ì>ÊÇx¯ÊÃ>«®É Î]x{äÊëiViÃÊ 76 I PERHILITAN >Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ`>Ì>ÊÊ V«iÌi` «À}ÀiÃÃÊÇx¯ÊV«iÌi®
>>>ÊiVÉÊ /`>ÊÛ>ÊÊ`>>Ê«ÀÃiÃÊ /`>ÊÛ>ÊÊÈäÊëiÃi ->Ê>> i}>Ì>}Ê`>Êi>ÃÕ>Ê`>Ì>Ê i>Ü>ÀÊÊx]£ÎäÊëiÃiÉ Ó¯ÊÃ>«® Û>ÌÊÊÈäÊëiViÃÊ i>Ü>ÀÊÊ«ÀÃiÃÊi}>Ì>}ÊÌi> Ê ÌÊ`>Ìi Ã>«]Ê`>>Ê«ÀÃiÃÊi>ÃÕ>Ê >ÌÃÊÊx]£ÎäÊëiVià `>Ì>ÊǯÊÃ>«®É Û>ÌÊÊV>Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ `>Ì>ÊÊ«À}ÀiÃÃÊÓ¯ÊV«iÌi`® >ÌÃÊÊV>Ì>}}ÊV«iÌi`]ÊiÞÊ `>Ì>ÊÊ«À}ÀiÃÃÊǯÊV«iÌi`®
> >Ê«>iÀ>ÊÌÀv]Ê >>Ê«ÀÃiÃÊi}>Ì>}Ê`>Ê £{äÊëiÃiÉ Ìi}À>]ÊÌÕ>}]ÊÌ>«>Ê>Ê i>ÃÕ>Ê`>Ì>É £{äÊëiVià «>ÃÌiÀÊV>ÃÌ®]Ê}}Ê`ÃL®É >Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ`>Ì>ÊÊ Ý LÌÊ>ÌiÀ>à «À}ÀiÃà ÌÀ« Þ]ÊÃÕ]ÊLiÃ]ÊvÌÊ «ÀÌÊ«>ÃÌiÀÊV>ÃÌ®]ÊÌiiÌ Ê«ÀÌÊ«>ÃÌiÀÊV>ÃÌ®]ÊÌiiÌ Ê iÌV® Õ«Õ> -Ì>ÌÕà i«ÕÌÕÃ> ÀÕ« -Ì>ÌÕà ,iÃÕÌ
>ÉÊà /i> ÊÃ>«ÉÊ «iÌi` {{£ÊëiÃiÊ`>À«>`>Ê{Ê Ã«iÃiÃÉÊ{{£ÊëiViÃÊvÊ {ÊëiViÃ
vL>ÉÊ« L> /i> ÊÃ>«ÉÊ «iÌi` £]ΣÎÊëiÃiÉ £]ΣÎÊëiViÃ
Jadual,i«Ì>É 26Ê,i«Ìi (Sambungan) / Table >>Ê«ÀÃiÃÊi}>Ì>}Ê`>Ê 26 (Continued) xäÇÊëiÃiÊÌi> ÊÃ>«É i>ÃÕ>Ê`>Ì>É xäÇÊëiViÃÊV«iÌi` Õ«Õ> -Ì>ÌÕà >Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ`>Ì>ÊÊ i«ÕÌÕÃ> ÀÕ« -Ì>ÌÕëÀ}ÀiÃà ,iÃÕÌ
>É ÕÀÕ}ÉÊÃ Ê À` /i> ÊÃ>«ÉÊ/i> ÊÃ>«É «iÌi` «iÌi` {{£ÊëiÃiÊ`>À«>`>Ê{ÊÇ{ÎÊëiÃiÉ Ã«iÃiÃÉÊÇ{ÎÊëiViÃ{{£ÊëiViÃÊvÊ {ÊëiVià -iÀ>}}>ÉÊÃiVÌ >>Ê«ÀÃiÃÊi}>Ì>}Ê`>Ê Î]x{äÊëiÃiÊÌi> ÊÃ>«É vL>ÉÊ« L> /i> ÊÃ>«ÉÊi>ÃÕ>Ê`>Ì>ÊÇx¯ÊÃ>«®É «iÌi` £]ΣÎÊëiÃiÉÎ]x{äÊëiViÃÊ >Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ`>Ì>ÊÊ £]ΣÎÊëiViÃV«iÌi` «À}ÀiÃÃÊÇx¯ÊV«iÌi® ,i«Ì>ÉÊ,i«Ìi >>Ê«ÀÃiÃÊi}>Ì>}Ê`>Ê xäÇÊëiÃiÊÌi> ÊÃ>«É >>>ÊiVÉÊ i>ÃÕ>Ê`>Ì>É/`>ÊÛ>ÊÊ`>>Ê«ÀÃiÃÊ xäÇÊëiViÃÊV«iÌi`/`>ÊÛ>ÊÊÈäÊëiÃi ->Ê>> >Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ`>Ì>ÊÊi}>Ì>}Ê`>Êi>ÃÕ>Ê`>Ì>Ê i>Ü>ÀÊÊx]£ÎäÊëiÃiÉ «À}ÀiÃÃÓ¯ÊÃ>«® Û>ÌÊÊÈäÊëiViÃÊ i>Ü>ÀÊÊ«ÀÃiÃÊi}>Ì>}ÊÌi> Ê ÌÊ`>Ìi ÕÀÕ}ÉÊ À` /i> ÊÃ>«ÉÃ>«]Ê`>>Ê«ÀÃiÃÊi>ÃÕ>Ê «iÌi` Ç{ÎÊëiÃiÉ >ÌÃÊÊx]£ÎäÊëiVià `>Ì>ÊǯÊÃ>«®É Ç{ÎÊëiVià Û>ÌÊÊV>Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ -iÀ>}}>ÉÊÃiVÌ >>Ê«ÀÃiÃÊi}>Ì>}Ê`>Ê`>Ì>ÊÊ«À}ÀiÃÃÊÓ¯ÊV«iÌi`® Î]x{äÊëiÃiÊÌi> ÊÃ>«É i>ÃÕ>Ê`>Ì>ÊÇx¯ÊÃ>«®É >ÌÃÊÊV>Ì>}}ÊV«iÌi`]ÊiÞÊ Î]x{äÊëiViÃÊ >Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ`>Ì>ÊÊ`>Ì>ÊÊ«À}ÀiÃÃÊǯÊV«iÌi`® V«iÌi` «À}ÀiÃÃÊÇx¯ÊV«iÌi® > >Ê«>iÀ>ÊÌÀv]Ê >>Ê«ÀÃiÃÊi}>Ì>}Ê`>Ê £{äÊëiÃiÉ >>>ÊiVÉÌi}À>]ÊÌÕ>}]ÊÌ>«>Ê>ÊÊ /`>ÊÛ>ÊÊ`>>Ê«ÀÃiÃÊi>ÃÕ>Ê`>Ì>É /`>ÊÛ>ÊÊÈäÊëiÃi£{äÊëiVià ->Ê>>«>ÃÌiÀÊV>ÃÌ®]Ê}}Ê`ÃL®É i}>Ì>}Ê`>Êi>ÃÕ>Ê`>Ì>Ê >Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ`>Ì>ÊÊ i>Ü>ÀÊÊx]£ÎäÊëiÃiÉ Ý LÌÊ>ÌiÀ>à ӯÊÃ>«®«À}ÀiÃà Û>ÌÊÊÈäÊëiViÃÊ ÌÀ« Þ]ÊÃÕ]ÊLiÃ]ÊvÌÊ i>Ü>ÀÊÊ«ÀÃiÃÊi}>Ì>}ÊÌi> Ê ÌÊ`>Ìi «ÀÌÊ«>ÃÌiÀÊV>ÃÌ®]ÊÌiiÌ Ê«ÀÌÊ«>ÃÌiÀÊV>ÃÌ®]ÊÌiiÌ Ê Ã>«]Ê`>>Ê«ÀÃiÃÊi>ÃÕ>Ê >ÌÃÊÊx]£ÎäÊëiVià iÌV® `>Ì>ÊǯÊÃ>«®É Û>ÌÊÊV>Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ `>Ì>ÊÊ«À}ÀiÃÃÊÓ¯ÊV«iÌi`® >ÌÃÊÊV>Ì>}}ÊV«iÌi`]ÊiÞÊ Taburan Harimau Belang (Panthera`>Ì>ÊÊ«À}ÀiÃÃÊǯÊV«iÌi`® tigris jacksoni) Distribution of Tiger (Panthera tigris jacksoni) and dan mangsa utama: Babi Hutan (Sus scrofa), Kijang > >Ê«>iÀ>ÊÌÀv]Ê >>Ê«ÀÃiÃÊi}>Ì>}Ê`>Êmajor prey species:£{äÊëiÃiÉ Wild boar (Sus scrofa), Barking (MuntiacusÌi}À>]ÊÌÕ>}]ÊÌ>«>Ê>Ê muntjak) dan Rusa (i>ÃÕ>Ê`>Ì>ÉRusa unicolor) di deer (Muntiacus£{äÊëiVià muntjak) dan Sambar Deer (Rusa Semenanjung«>ÃÌiÀÊV>ÃÌ®]Ê}}Ê`ÃL® Malaysia dariÉ tahun >Ì>}}Ê>`ÊiÞÊ`>Ì>ÊÊ 2003 hingga unicolor) in Peninsular Malaysia from 2003 to 2008 2008 Ý LÌÊ>ÌiÀ>à «À}ÀiÃà ÌÀ« Þ]ÊÃÕ]ÊLiÃ]ÊvÌÊ Satu peta«ÀÌÊ«>ÃÌiÀÊV>ÃÌ®]ÊÌiiÌ Ê«ÀÌÊ GIS«>ÃÌiÀÊV>ÃÌ® mengenai]ÊÌiiÌ Ê taburan harimau dan haiwan The DWNP produced a GIS Map indicating the mangsaiÌV® utama (babi hutan, kijang dan rusa) di distribution of tigers and its prey species throughout Semenanjung Malaysia bagi tahun 2003-Jun 2008, Peninsular Malaysia based on inventory data, telah disediakan berdasarkan data-data inventori, surveillance, survey and wildlife conflicts data gathered pengawalan, survei serta konflik gangguan harimau between 2003 to June 2008. The wild boar is the most belang. Analisa yang dijalankan mendapati babi hutan abundant prey species, followed by barking deer and paling banyak dicerap, diikuti oleh kijang dan rusa. sambar deer respectively. Most of the tiger conflicts Kebanyakan konflik harimau belang dikenalpasti berlaku occurred in villages, agricultural areas, and livestock di kawasan pinggir hutan yang terdiri daripada kawasan farms located on the forest fringes. pertanian, kawasan penternakan dan kawasan perkampungan.
Bancian Burung-burung Air Asia Asian Waterbird Census Survey
Satu bancian bagi merekodkan spesies burung hijrah The Asian Waterbird census was carried out at the telah dijalankan di Hutan Simpan Paya Laut Matang Matang Mangrove Forest Reserve on 5 to 6 February pada 5 dan 6 Februari 2008. Bancian ini merupakan 2008. The survey was done in collaboration with the kerjasama antara Jabatan PERHILITAN dan Persatuan Malaysian Nature Society (MNS). Pencinta Alam Malaysia (MNS).
PERHILITAN I 77 Sejumlah 21 spesies (413 individu) dalam enam 21 species (413 individuals) from six main groups of kumpulan utama burung air telah berjaya direkodkan water birds were recorded. The groups were Shorebirds- di sepanjang tempoh persampelan tersebut. Kumpulan- Waders (8 species, 44 individuals), Herons & Egrets kumpulan tersebut adalah Shorebirds-Waders (8 (6 species, 173 individuals), Terns (2 species, 152 spesies, 44 individu), Herons & Egrets (6 spesies, individuals), Rails, Gallinules % Coots (2 species, 33 173 individu), Terns (dua spesies, 152 individu), Rails, individuals), Storks (2 species, 10 individuals) and Gallinules & Coots (dua spesies, 33 individu), Storks ‘Geese and Ducks’ (1 species, 1 individual) (Appendix (dua spesies, 10 individu) dan ‘Geese and Ducks’ (1 I). spesies, 1 individu) (Lampiran I).
Aktiviti Menjaring dan Menggelang Burung Hijrah Mist-netting and Ringing of Migratory Birds
Aktiviti menjaring dan menggelang burung hijrah yang Mist-netting of migratory birds was carried out at Kuala berterusan ini telah dijalankan di Kuala Gula bertujuan Gula, Perak as part of the migratory birds in the area. untuk mendapatkan maklumat burung air/hijrah di A total of 5 species (274 individuals) were recorded kawasan tersebut. Sejumlah 5 spesies (274 individu) throughout the five sampling sessions Table( 27). telah direkodkan sepanjang lima sesi persampelan (Jadual 27).
Jadual 27 : Jumlah burung air yang ditangkap, ditangkap semula dan bulan tangkapan di Kuala Gula Table 27 : Total number of water birds captured, recaptured and month of captured at Kuala Gula
>Ê`>Ê-«iÃià >>Ê}}iÀÃÊ °/>}>«É/>}>«Ê-iÕ> >ÞÊ>`Ê-«iVià }Ã Ê >i °Ê >«ÌÕÀi`É,iV>«ÌÕÀi`
>É iLÉÊ >VÉÊ «ÀÉ ÛÉÊ ÃÉÊ > iL >À «À Û iV
>À>`À`>i £Éä äÉä äÉä ÓÉä äÉä ÊäÉä Ê *ÕÛ>ÃÊvÕÛ> *>VvVÊ`iÊ*ÛiÀ £Éä äÉä äÉä äÉä äÉä £Éä
>À>`ÀÕÃÊ }ÕÃ }>Ê*ÛiÀ Ê Ê Ê
-V«>V`>i Ê Ê ÕiÕÃÊ« >i«Õà 7 LÀi äÉä {Éä ÓÉä {Éä äÉä ÊäÉä
/À}>ÊÌÌ>Õà Ê,i`à > ÇÈÉä n£Éä ÎÇÉä xxÉä £Éä nÉäÊ
8iÕÃÊViÀiÕà /iÀiÊ->`««iÀ äÉä äÉä äÉä äÉä äÉä £Éä
Õ> Ê`Û`ÕÉ/Ì>Ê°ÊvÊ`Û`Õ>à ÇnÉä nxÉä ÎÉä È£Éä £Éä £äÉä
Aktiviti menjaring dan menggelang burung di kawasan The sampling done in the mangrove areas recorded hutan bakau Kuala Gula telah merekodkan sejumlah a total of 21 species (132 individuals) from the four 21 spesies (132 individu) sepanjang empat sesi sampling periods (Table 28). persampelan (Jadual 28).
78 I PERHILITAN Jadual 28: Jumlah burung (bakau) yang ditangkap, ditangkap semula dan bulan tangkapan di Kuala Gula Table 28: Total number of birds (mangrove) captured, recaptured and month of captured at Kuala Gula
>ÞÊ`>Ê-«iÃià >>Ê}}iÀÃÊ °/>}>«É/>}>«Ê-iÕ> >ÞÊ>`Ê-«iVià }Ã Ê >i °Ê >«ÌÕÀi`É,iV>«ÌÕÀi`
iÉÊ ÕÉÊ Õ>ÉÊ -i«ÌÉÊ >Þ Õi ÕÞ -i«Ì Ê ,>`>i >ÕÀÀÃÊ« iVÕÀÕà 7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i äÉä £Éä äÉä äÉä />`>i Ê Ê Ê Ê >>VVV>Ê>LLÌÌ LLÌÌ¿ÃÊ >LLiÀ £Éä {Éä ÓÉä äÉä Vi``>i Ê Ê Ê Ê >VÞÊV>«iÃà -ÌÀLi`Ê}và iÀ äÉä äÉä ÓÉä äÉä >VÞÊÃÞÀiÃà 7 ÌiÌ À>Ìi`Ê}và iÀ £Éä äÉä äÉä äÉä /`À>« ÕÃÊV Àà >Ài`Ê}và iÀ {É£ xÉä ÇÉä £Éä *V`>i Ê Ê Ê Ê *VÕÃÊÛÌÌ>ÌÕà >Vi`Ê7`«iViÀ £Éä ÎÉ£ £Éä äÉä «ÕÊ>Û>iÃi Ê`iL>VÉÊ>iL>V £Éä äÉä äÉä £Éä i`ÀV«ÃÊV>V>«Õà ÀiÞV>««i`Ê7`«iViÀ £É£ ÓÉä äÉä äÉä , «`ÕÀ`>i Ê Ê Ê Ê >>}iÊ}À> *i`Ê/ÀiÀ £Éä äÉä £Éä äÉä À«Ãi`>i Ê Ê Ê Ê i}Ì >ÊÌ« > ÊÀ> äÉä {Éä Éä äÉä *ÞVÌ`>i Ê Ê Ê Ê *ÞVÌÕÃÊ}>ÛiÀ 9iÜÛiÌi`Ê ÕLÕ ÎÉä £Éä ÓÉä äÉäÊ *ÞVÌÕÃÊLÀÕiÕà ,i`iÞi`Ê ÕLÕ xÉä £Éä ÓÉä äÉä VÀÕÀ`>i Ê Ê Ê Ê VÀÕÀÕÃÊ>iVÌ>à ÀÜLi`Ê À} ÓÉä äÉä äÉä äÉä *>À`>i Ê Ê Ê Ê *>ÀÕÃÊ>À Ài>ÌÊ/Ì äÉä äÉä £Éä äÉä /ÕÀ``>i Ê Ê Ê Ê «ÃÞV ÕÃÊÃ>Õ>Àà >}«iÊ,L ÓÉä {Éä ÓÉä £Éä ÕÃVV>«`>i Ê Ê Ê Ê ÞÀÃÊÀÕv}>ÃÌÀ> >}ÀÛiÊ ÕiÊÞV>ÌV iÀ £Éä äÉä £Éä äÉä , «`ÕÀ`>i Ê Ê Ê Ê , «`ÕÀ>Ê>Û>V> *i`Ê>Ì>Ê ÇÉä äÉä ÇÉä äÉä >`>i Ê Ê Ê Ê >ÕÃÊVÀÃÌ>ÌÕà ÀÜÊ- Ài £Éä äÉä äÉä £Éä >ÕÃÊÌ}ÀÕà /}iÀÊ- Ài äÉä äÉä äÉä £Éä -ÌÕÀ`>i Ê Ê Ê Ê VÀ`Ì iÀiÃÊÌÀÃÌÃ Ê Þ> äÉä £äÉä äÉä äÉä VÀ`Ì iÀiÃÊvÕÃVÕà Õ}iÊ Þ> ÇÉä äÉä £ÇÉä äÉä
Õ> Ê`Û`ÕÉÊ/Ì>Ê°ÊvÊ`Û`Õ>à ÎnÉÓ ÎxÉ£ x{Éä xÉä
PERHILITAN I 79 Aktiviti ini juga telah dijalankan di Stesen Janakuasa Mist-netting was also carried out at the Sultan Abdul Kapar Sultan Abdul Aziz, Kelang, Selangor. Sejumlah Aziz Power Station, Klang, Selangor. A total of 18 18 spesies (507 individu) telah direkodkan sepanjang species (507 individuals) were recorded during the two dua sesi persampelan (Jadual 29). sampling sessions (Table 29).
Jadual 29 : Jumlah burung yang ditangkap, ditangkap semula dan bulan tangkapan di Stesen Janakuasa Sultan Abdul Aziz, Kapar, Selangor Table 29 : Total number of birds captured, recaptured and month of captured at Sultan Abdul Aziz, Kapar, Selangor Power Station
>Ê`>Ê-«iÃià >>Ê}}iÀÃÊ °/>}>«É/>}>«Ê-iÕ> >ÞÊ>`Ê-«iVià }Ã Ê >i °Ê >«ÌÕÀi`É,iV>«ÌÕÀi`
"ÌÉ ÃÉÊ iV ÃÉÊ iV "VÌ >® L®
À`i`>i ÕÌÀ`iÃÊÃÌÀ>ÌÕà ÌÌiÊiÀ ÎÉä äÉä £Éä >À>`À`>i *ÕÛ>ÃÊõÕ>Ì>À> ÀiÞÊ*ÛiÀ äÉä £Éä äÉä >À>`ÀÕÃÊ}Õà }>ÉiÃÃiÀÊ->`Ê*ÛiÀ £ÓxÉÓ ÓäÉä £ÓÉ£ >À>`ÀÕÃÊ>iÝ>`ÀÕà iÌà Ê*ÛiÀ äÉä äÉ£ äÉä >À>`ÀÕÃÊiÃV i>ÕÌ Ài>ÌiÀÊ->`Ê*ÛiÀ {xÉä ££Éä £ÎÉä -V«>V`>i ÕiÕÃÊ« >i«Õà 7 LÀi ÓÉä äÉä äÉä Ã>Ê>««V> >ÀÌ>i`Ê`ÜÌ ÎÉä £Éä äÉä /À}>ÊÌÌ>Õà Ê,i`à > ÎÉä £Éä £ÓÉä /À}>ÊÃÌ>}>Ìà >Àà Ê->`««iÀ äÉä äÉä {Éä /À}>ÊiLÕ>À> ÊÀiià > äÉä äÉä ÓÉä 8iÕÃÊViÀiÕà /iÀiÊ->`««iÀ ÓÉ£ ÓÉä Éä VÌÌÃÊ Þ«iÕVà Ê->`««iÀ £ÓÉä äÉä {É£ >`ÀÃÊÌiÕÀÃÌÀà Ài>ÌÊÌ ÓÉä äÉä äÉä >`ÀÃÊÕÌ> ÌÌiÊ-ÌÌ £ÎÉä £ÓÉ£ ÓÉä >`ÀÃÊviÀÀÕ}i> ÕÀiÜÊ->`««iÀ £ÇÉä ÓÉä nÉä >À`>i `>ÃÊ ÞLÀ`Õà 7 ÃiÀi`Ê/iÀ xÉ£ äÉä ÓÉä -ÌiÀ>Ê ÀÕ` Ê/iÀ x{É£ äÉä äÉä -ÌiÀ>Ê>LvÀà ÌÌiÊ/iÀ £{Éä ÓäÉä xÉä
Õ> Ê`Û`ÕÉ/Ì>Ê°ÊvÊ`Û`Õ>à ÎÈÎÉx ÇäÉÓ Ç{ÉÓ
80 I PERHILITAN Program Menjaring Dan Menggelang Burung Mist-netting and Bird Ringing Programme
Sepanjang tahun 2008, sebanyak tujuh program A total of 7 biodiversity inventories were carried out inventori biodiversiti telah dijalankan iaitu di RHL Sungai in Sungai Dusun Wildlife Reserve, Tasek Bera Ramsar Dusun, Tapak Ramsar Tasek Bera, Taman Negara Site, Taman Negara Pahang National Park, Bulit Fraser Pahang, Hutan Simpan Bukit Fraser, Hutan Simpan Forest Reserve, Royal Belum State Park, Endau- DiRaja Belum, Hutan Simpan Endau-Kluang dan RHL Kluang Forest Reserves and Krau Wildlife Reserve. Krau. Program menjaring dan menggelang turut Mist-netting and ringing programme was carried out in merekodkan kehadiran spesies avifauna tanah tinggi Taman Negara Pahang National Park and Bukit Fraser dan spesies Kuang Cermin, Polyplectron innopatum, Forest Reserve. The presence of highland avifauna and di kawasan Taman Negara dan Hutan Simpan Bukit Mountain Peacock Pheasant (Polyplectron innopatum) Fraser (Jadual 30). (Table 30) were recorded during the programme.
Survei di Hutan Simpan Bukit Fraser telah merekodkan The survey carried out at Bukit Fraser Forest beberapa tangkapan semula yang mempunyai maklumat Reserve recorded avifauna species with different ring gelang yang berbeza daripada yang digunakan oleh identification compared to those used by DWNP. The pihak Jabatan. Spesies-spesies tersebut ialah Mountain species include Mountain Fulvetta (Alcippe peracensis) Fulvetta (Alcippe peracensis) No. Gelang 51M dan Ring No.51M and Ring No.A250, Little Spiderhunter No. Gelang A250, Little Spiderhunter (Arachnothera (Arachnothera magna) Ring No.A98 and Rufous- magna) No Gelang A98 dan Rufous-browed Flycatcher browed Flycatcher (Ficedula solitaris) Ring No.50S. (Ficedula solitaris) No. Gelang 50S.
Jadual 30: Bilangan individu yang ditangkap dan tangkapan semula mengikut pelaksanaan Program Inventori Biodiversiti Table 30: Total number of birds captured, recaptured during Biodiversity Inventory Programme
>}>Ê-«iÃià °ÊvÊ-«iVià ° >à ° V>Ì />}>«Ê />}>«Ê-iÕ> >«ÌÕÀi` ,iV>«ÌÕÀi`
£ ,Ê-Õ}>Ê ÕÃÕÉÊ-Õ}>Ê ÕÃÕÊ7, xä £Ç
Ó />«>Ê,>Ã>ÀÊ/>ÃiÊ iÀ>ÉÊ/>ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-Ìi xä £ä
Î />>Ê i}>À>Ê*> >}ÉÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À £ÈÈ Î£
{ ÕÌ>Ê-«>Ê ÕÌÊÀ>ÃiÀÉÊ ÕÌÊÀ>ÃiÀÊ,Ê £xx n
x ÕÌ>Ê-«>Ê ,>>Ê iÕÉÊ,Þ>Ê iÕÊ, {Ç £Î
È ÕÌ>Ê-«>Ê `>ÕÕ>}ÉÊ `>ÕÕ>}Ê,Ê În
Ç ,ÊÀ>ÕÉÊÀ>ÕÊ7, nn Óx
Tinjauan Spesies Enggang Berkedut, Aceros Observation on Wrinkled Hornbill, Aceros corrugatus, di RHL Sungai Dusun corrugatus at Sungai Dusun Wildlife Reserve
Pada 11 hingga 15 Ogos 2008, satu individu spesies The presence of Wrinkled Hornbill, Aceros corrugatus enggang berkedut, Aceros corrugatus telah direkodkan at the Sungai Dusun WLR, Selangor was recorded hadir di kawasan RHL Sungai Dusun, Selangor. Spesies on 11 to 15 August 2008. The hornbill species was enggang ini mula dikesan sejak Julai 2008 berdasarkan initially observed since July 2008 based on its sound.
PERHILITAN I 81 kehadiran bunyi. Spesies ini merupakan rekod baru di This species is a new record for Sungai Dusun Wildlife RHL Sungai Dusun Reserve. It was not recorded in the Sungai Dusun WR Management Plan 2002 and the inventory conducted in January 2008.
Enggang berkedut di Rezab Hidupan Liar Sungai Dusun, Selangor Wrinkled hornbill at Sungai Dusun Wildlife Reserved, Selangor
PROGRAM INVENTORI BIODIVERSITI Biodiversity inventory programmme
Pada tahun 2008 sebanyak tujuh program inventori In 2008, seven biodiversity inventory programmes biodiversiti telah dijalankan di dalam Rezab Hidupan were conducted in Wildlife Reserves and other Liar dan kawasan perlindungan yang lain (Jadual 31). protected areas (Table 31). Agencies such as FRIM, Program ini telah disertai oleh agensi seperti FRIM, Fresh Water Fishery Research Centre (PPPAT), Sabah Pusat Penyelidikan Perikanan Air Tawar (PPPAT), Parks, Perak State Park Corporation, IBD, FDPM, UM, Taman-taman Sabah, Perbadanan Taman Negeri Perak, MARDI, UKM, UPM, UNIMAS, UMS, UNiKL, MNS IBD, JPSM, UM, MARDI, UKM, UPM, UNIMAS, UMS, TRAFFIC SEA, WWF-Malaysia and the Malaysian UNiKL, MNS, Traffic SEA dan WWF-Malaysia, Angkatan Armed Forces (ATM) participated in the programme. Tentera Malaysia (ATM). Tujuan program inventori The purpose of the inventory was to collect the update biodiversiti ini adalah untuk mendapatkan cerapan wildlife data, to identify potential ecotourism areas, to data hidupan liar yang terkini, mengenalpasti kawasan carry out enforcement and scientific research on flora berpotensi untuk ekopelancongan, menjalankan and fauna found in these areas. The results and findings penguatkuasaan dan menjalankan penyelidikan saintifik from the inventories will be used to prepare or improve berkenaan flora dan fauna yang terdapat di kawasan of the wildlife and protected areas management plan in inventori. Hasil dan penemuan baru sepanjang inventori Peninsular Malaysia. dijalankan akan dijadikan panduan bagi penyediaan dan penambahbaikan pelan pengurusan hidupan liar dan kawasan perlindungan di Semenanjung Malaysia.
Jadual 31: Senarai program inventori yang telah dijalankan pada tahun 2008 Table 31: List of inventory programme for the year 2008
° *À}À>ÊÛiÌÀ /i« ° ÛiÌÀÞÊ*À}À>i ÕÀ>Ì
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ,Ê-Õ}>Ê ÕÃÕÉÊ ÓxΣɣÉÓään £ -Õ}>Ê ÕÃÕÊ7,Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ/>«>Ê, -,Ê/>ÃiÊ iÀ>ÉÊ ÓÓÓnÉÓÉÓään Ó />ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-ÌiÊ `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ/>>Ê i}>À>ÉÊ £ÈÓÎÉxÉÓään Î />>Ê i}>À>Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ,Ê ÕÌÊÀ>ÃiÀÉÊ Ó£ÎäÉÈÉÓään { ÕÌÊÀ>ÃiÀÊ7,Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ/>>Ê ,>>Ê iÕÉÊ £ÈÓnÉnÉÓään x ,Þ>Ê iÕÊ-Ì>ÌiÊ*>ÀÊ `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ `>ÕÕ>}Ê`>Ê `>Õ,«É ÓxÉ£äÉÓäänÊxÉ££ÉÓään È `>ÕÕ>}Ê>`Ê `>Õ,«Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
82 I PERHILITANÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ,ÊÀ>ÕÉÊ £{ÓÈÉ££ÉÓään Ç À>ÕÊ7,Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ ° *À}À>ÊÛiÌÀ /i« ° ÛiÌÀÞÊ*À}À>i ÕÀ>Ì
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ,Ê-Õ}>Ê ÕÃÕÉÊ ÓxΣɣÉÓään £ -Õ}>Ê ÕÃÕÊ7,Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ/>«>Ê, -,Ê/>ÃiÊ iÀ>ÉÊ ÓÓÓnÉÓÉÓään Ó />ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-ÌiÊ `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ/>>Ê i}>À>ÉÊ £ÈÓÎÉxÉÓään JadualÎ 31 (Sambungan) / Table 31 (Continued) />>Ê i}>À>Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
° ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ,Ê ÕÌÊÀ>ÃiÀÉÊ*À}À>ÊÛiÌÀ Ó£ÎäÉÈÉÓään/i« { ° ÕÌÊÀ>ÃiÀÊ7,Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞÛiÌÀÞÊ*À}À>i ÕÀ>Ì
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ/>>Ê ,>>Ê iÕÉÊÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ,Ê-Õ}>Ê ÕÃÕÉÊ £ÈÓnÉnÉÓäänÓxΣɣÉÓään x£ ,Þ>Ê iÕÊ-Ì>ÌiÊ*>ÀÊ `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ-Õ}>Ê ÕÃÕÊ7,Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ `>ÕÕ>}Ê`>Ê `>Õ,«ÉÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ/>«>Ê, -,Ê/>ÃiÊ iÀ>ÉÊ ÓxÉ£äÉÓäänÊxÉ££ÉÓäänÓÓÓnÉÓÉÓään ÈÓ `>ÕÕ>}Ê>`Ê `>Õ,«Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ/>ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-ÌiÊ `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ,ÊÀ>ÕÉÊÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ/>>Ê i}>À>ÉÊ £{ÓÈÉ££ÉÓään£ÈÓÎÉxÉÓään ÇÎ À>ÕÊ7,Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ/>>Ê i}>À>Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ
ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ,Ê ÕÌÊÀ>ÃiÀÉÊ Ó£ÎäÉÈÉÓään { ÕÌÊÀ>ÃiÀÊ7,Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ Inventori Biodiversiti RHL Sungai Dusun Biodiversity Inventory in Sungai Dusun Wildlife ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ/>>Ê ,>>Ê iÕÉÊ Reserve £ÈÓnÉnÉÓään x ,Þ>Ê iÕÊ-Ì>ÌiÊ*>ÀÊ `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ RHL Sungai Dusun terletak di dalam Negeri Selangor Sungai Dusun Wildlife Reserve located in Selangor is ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ `>ÕÕ>}Ê`>Ê `>Õ,«É ÓxÉ£äÉÓäänÊxÉ££ÉÓään merangkumiÈ ekosistem hutan tanah pamah dan paya comprise of lowland and peat swamp forest ecosystem. gambut. Sepanjang `>ÕÕ>}Ê>`Ê `>Õ,«Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ inventori biodiversiti yang dijalankan, During the inventory, 64 species of mammals, 85 species sebanyak 16 spesies mamalia, 85 spesies burung, 16 ÛiÌÀÊ `ÛiÀÃÌÊ,ÊÀ>ÕÉÊ of birds, 16 species of reptiles,£{ÓÈÉ££ÉÓään 17 species of amphibians spesies reptilia,Ç 17 spesies amfibia dan 34 spesies À>ÕÊ7,Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞ and 34 species of insects were recorded. serangga telah direkodkan.
Inventori Biodiversiti Tapak Ramsar Tasek Bera Biodiversity Inventory of Tasek Bera Ramsar Site
Secara keseluruhannya, program inventori telah The inventory program recorded 18 species of mammals, merekodkan 18 spesies mamalia, 120 spesies avifauna, 120 species of avifauna, 2 species of reptiles and 68 2 spesies reptilia dan 68 spesies serangga. species of insects.
Inventori Biodiversiti RHL Bukit Fraser Biodiversity Inventory in Fraser’s Hill Wildlife Reserve
Program inventori ini telah mengumpul data kesan The inventory programme gathered information on pencerobohan selain kawasan yang berpotensi sebagai signs of encroachment as well as potential area for kawasan ekopelancongan dan rekreasi. Hidupan liar ecotourism and recreation. Some of the wildlife species yang berjaya dicerap adalah harimau belang, harimau recorded were tiger, black panther, Malayan tapir, wild kumbang, tapir, babi hutan, rusa sambar ular kapak boar, sambar deer, pit vipers, horned frog, rhinoceros katak bertanduk, enggang badak enggang tebang hornbill, helmeted hornbills and common shama. mentua dan murai.
Inventori Biodiversiti Taman Negara Biodiversity Inventory in Taman Negara National Park
Inventori ini telah merekodkan 456 cerapan mamalia The inventory recorded 456 observations of mammals, iaitu 27 spesies mamalia merangkumi 7 order dan consisting of 27 species of mammals from 7 order and 14 famili. Spesies yang paling banyak dicerap adalah 14 families. The most common species observed was the Gajah (Elephas maximus, 89 cerapan). Rekod avifauna elephant (Elephas maximus, 89 observations). Avifauna menunjukkan 573 cerapan dengan 126 spesies burung recorded 573 observations with 126 species of birds from yang terdiri daripada 36 famili. Spesies burung yang 36 families. The most avifauna species is the common paling banyak dicerap adalah Murai Batu (Copsychus shama (Copsychus malabaricus, 92 observations). A malabaricus, 92 cerapan) Sejumlah 34 spesies ikan air total of 34 species of fresh water fishes from 9 families tawar daripada 9 famili telah berjaya disampel. Spesies were sampled. The most common species observed is yang paling banyak dicerap adalah Terbul (Osteochilus silver sharkminnow (Osteochilus hasselti) from the hasselti) dari famili Cyprinidae. Bagi kategori serangga family Cyprinidae. A total of 143 beetle species from pula, 143 spesies kumbang yang terdiri daripada 25 families were recorded during the inventory. The 25 famili telah direkodkan. Famili Scarabaeidae Scarabaeidae family recorded the highest observations mencatatkan cerapan tertinggi dengan 25 individu. of 25 individuals.
PERHILITAN I 83 Inventori Biodiversiti Endau-Kluang dan Endau-Rompin Biodiversity Inventory of Endau-Kluang and Endau- Rompin
Secara keseluruhannya, inventori biodiversiti di RHL The diversity inventory at Endau-Kluang and Endau- Endau-Kluang dan Endau-Rompin merekodkan 12 Rompin Wildlife Reserves recorded 12 species of large spesies mamalia besar, 13 spesies mamalia kecil, 65 mammals, 13 species of small mammlas, 65 species of spesies avifauna yang terdiri daripada 27 famili, 13 avifauna from 27 families, 13 species of reptiles, 25 spesies reptilia, 25 spesies amfibia, 19 spesies ikan species of amphibian, 19 species of fish from 8 families daripada 8 famili dan 212 spesies serangga yang and 212 species of insects comprising of moths, termites, terdiri daripada kupu-kupu, anai-anai, serangga ranting, stick insects, beetles and dragonfly. The study on flora kumbang dan pepatung. Selain daripada itu, kajian flora covered the diverse fungus, ferns, ficus and forest yang dijalankan oleh penyelidik dari agensi lain meliputi fruit trees which was carried out with the assistance of kepelbagaian kulat, paku-pakis, ara dan buah-buahan researchers from other agencies. hutan.
Inventori Biodiversiti Taman Negeri DiRaja Belum Biodiversity Inventory in Royal Belum State Park
Taman Negeri DiRaja Belum merupakan kawasan The Royal Belum State Park is a protected area under perlindungan di bawah pentadbiran Perbadanan Taman the administration of the Perak State Park Corporation. Negeri Perak. Antara fauna dan flora yang direkodkan Among the fauna and flora recorded during the ketika program inventori ini berlangsung adalah 18 inventory were 18 species of large mammals, 18 species spesies mamalia besar, 18 spesies mamalia kecil, 161 of small mammals, 161 species of birds, 13 species of spesies burung, 13 spesies amfibia, 29 spesies reptilia, amphibians, 29 species of fishes, 63 species of insects, 28 spesies ikan, 63 spesies serangga, 40 spesies kulat 40 species of fungus and 16 species of forest fruit trees. dan 16 spesies buah-buahan hutan.
Inventori Biodiversiti RHL Krau Biodiversity Inventory of Sungai Dusun WR
Secara keseluruhan sebanyak 14 spesies mamalia Overall, 14 species of large mammals, 6 spesies of besar, 6 spesies mamalia kecil, 121 spesies avifauna small mammals, 49 species of insects, 121 species of dan 8 spesies ikan serta 49 spesies serangga telah avifauna and 8 species of fish were recorded during the berjaya direkodkan sepanjang inventori dijalankan. inventory. A total 27 species of herpetofauna were also Kajian herpetofauna berjaya merekodkan sebanyak 27 recorded during the survey. spesies.
PROJEK PENYELIDIKAN KERJASAMA AGENSI/ JOINT RESEARCH WITH OTHER AGENCIES / INSTITUSI LAIN INSTITUTIONS
Pada tahun 2008, Jabatan telah menerima permohonan In 2008, the Department received applications from daripada pelbagai agensi dan institusi penyelidikan untuk various agencies and research institutions to conduct menjalankan kajian ke atas biodiversiti dalam kawasan biodiversity research in protected areas. perlindungan.
Penyelidikan Ke Atas Beberapa Spesies Hidupan Liar Research on Other Wildlife Species
Sepanjang tahun 2008, Bahagian Konservasi Ex-situ, Throughout 2008, the DWNP Ex-situ Conservation Jabatan PERHILITAN telah menjalankan penyelidikan ke Division conducted research on various wildlife atas beberapa spesies hidupan liar. Antara kajian yang species. Among them are Advanced Reproductive dijalankan adalah ‘Advanced Reproductive Biotechnology Biotechnology in Malayan Porcupine’, ‘Advanced in Malayan Porcupine’, ‘Advanced Reproductive Reproductive Biotechnology in Seladang’ and Biotechnology in Seladang’ dan ‘Advanced Reproductive ‘Advanced Reproductive Biotechnology and Genetic Biotechnology and Genetic Characterization in Barking Characterization in Barking Deer’. The research is a Deer’. Penyelidikan ini melibatkan kerjasama dengan collaboration programme between the Department and Malaysian Agricultural Research and Development the Malaysian Agricultural Research and Development Institute (MARDI), National Agro Biotechnology Institute Institute (MARDI), National Agro Biotechnology (ABI), Universiti Putra Malaysia (UPM) dan Universiti Institute (ABI), Universiti Putra Malaysia (UPM) and Kebangsaan Malaysia (UKM). Penyelidikan ini masih Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Kebangsaan diteruskan untuk tahun 2009. Malaysia (UKM).
84 I PERHILITAN Kajian – kajian yang telah diterbitkan termasuk Several research papers entitled “Comparison of nutrient “Comparison of nutrient composition, dry matter intake composition, dry matter intake and costs of mixed food and costs of mixed food and commercial pellets fed and commercial pellets fed to captive Malayan porcupine to captive Malayan porcupine (Hystrix brachyura)” (Hystrix brachyura)” and “Comparative Composition of dan “Komposisi asid lemak daging landak raya Hystrix fatty acids in Malayan Porcupine (Hystrix brachyura) brachyura dengan daging haiwan yang lain”. Selain and other meat animals” were also published. A research daripada itu, satu kertas kajian yang bertajuk “Notes paper entitled “Notes on twinning in the Malayan Tapir on twinning in the Malayan tapir (Tapirus indicus)” telah (Tapirus indicus)” was presented during the 4th IUCN dibentangkan di 4th IUCN International Tapir Symposium International Tapir Symposium in Cancun, Mexico. di Cancun, Mexico.
Beberapa penyelidikan genetik yang dijalankan oleh Several genetic researches carried out by the division bahagian ini juga telah diterbitkan di dalam jurnal – jurnal were also published in local and international journals. tempatan dan antarabangsa. Ini termasuk, penyelidikan This include research on Malaysian Fruits Bats ‘Malaysian Fruits Bats Phylogeny Inferred Using Phylogeny Inferred Using Ribosomal RNA with the Ribosomal RNA’ yang bertujuan membuat kesimpulan purpose to derive at a conclusion on the phylogenic terhadap hubungan filogenetik di antara kelawar - relationship among fruit eating bats in Malaysia kelawar pemakan buah di Malaysia menggunakan using molecular technique. Other genetic researches teknik molekular. Kajian genetik lain yang diterbitkan published are “Mitochondrial DNA Diversity of Tor adalah ‘Mitochondrial DNA Diversity of Tor tambroides tambroides Valenciennes (Cyprinidae) from Five Valenciennes (Cyprinidae) from Five Natural Populations Natural Populations in Malaysia” which involved in Malaysia’ yang melibatkan ikan kelah dari 5 lokasi mahseer from 5 different locations and “Phylogenetic berbeza dan ‘Phylogenetic Relationships of the Asian Relationships of the Asian Palm Civets (Hemigalinae & Palm Civets (Hemigalinae & Paradoxurinae, Viverridae, Paradoxurinae, Viverridae, Carnivora” which analyses Carnivora’ dimana hubungan filogenetik di antara the overall phylogenetic relationship among Asian palm Musang Pulut dari subfamili yang berbeza dianalisis civets from different subfamily. secara menyeluruh.
PERHILITAN I 85
PENGURUSAN Management PENGURUSAN Management
Perjawatan Posting
Sehingga 31 Disember 2008, sejumlah 1,301 jawatan As of 31 December 2008, a total of 1,301 posts from the daripada 1,512 jawatan yang terkandung dalam Waran 1,512 posts were filled while 211 posts are vacant. Perjawatan telah diisi manakala sebanyak 211 jawatan masih kosong.
Pelantikan Appointment
Sepanjang tahun 2008, seramai 130 orang pegawai Throughout 2008, a total of 130 officers were appointed baru telah melaporkan diri di Jabatan PERHILITAN to fill the various positions within the DWNP. untuk mengisi jawatan-jawatan yang masih kosong.
PEPERIKSAAN JABATAN PERHILITAN DWNP EXAMINATION
Sepanjang tahun 2008, pihak Jabatan PERHILITAN In 2008, DWNP conducted two Departmental Special telah mengadakan dua kali Peperiksaan Khas Jabatan, Examination, 4 Departmental Service Examination and empat kali Peperiksaan Perkhidmatan Jabatan dan tiga 3 series of Competency Level Assessment Examination siri Peperiksaan Penilaian Tahap Kecekapan (PTK). (PTK).
Peperiksaan Perkhidmatan dan Khas Jabatan Service and Special Examination
Peperiksaan Perkhidmatan dan Khas Jabatan melibatkan A total of 130 candidates comprising of Assistant kakitangan Jabatan dari gred Pembantu Hidupan Liar Wildlife Officer (G11) to Wildlife Officer (G41) sat for G11 hingga Pegawai Hidupan Liar Gred G41. Seramai the Service and Special Examination (Table 32). 106 orang calon telah menduduki peperiksaan tersebut seperti yang disenaraikan di dalam Jadual 32.
Jadual 32: Peperiksaan Perkhidmatan dan Peperiksaan Khas Jabatan tahun 2008 Table 32: Service Examination and Special Examination for the year 2008
° *À}À> />À >}>Ê > ° *À}À>i >Ìi °ÊvÊ >``>ÌiÃ
*i«iÀÃ>>Ê >ÃÊ>L>Ì>ÊÕÌÕÊ*iL>ÌÕÊ`Õ«>Ê>ÀÊ££Ê`>Ê£{ÉÊ i«>ÀÌiÌÊ Ý>>ÌÊvÀÊÃÃÃÌ>ÌÊ7`viÊ"vvViÀÊ££Ê>`Ê£{Ê
£° ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ £xÉ{ÉÓään n - /" ÊÊqÊ>ÜÊ
ÊÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> £ÈÉ{ÉÓään Ó - /" ÊÊqÊ >>}iiÌÊ>`Ê ÃiÀÛ>Ì Ê *i«iÀÃ>>Ê >ÃÊ>L>Ì>ÊÕÌÕÊ*iL>ÌÕÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀi`Ê£ÇÊ`>Ê ÓÓÊ`>ÊÓÈÉÊ i«>ÀÌiÌÊ Ý>>ÌÊvÀÊ7`viÊ,>}iÀÃÊ£Ç]ÊÓÓÊ >`ÊÓÈÊ
Ó ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ ÓÓÉ{ÉÓään £{ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ
ÊÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> ÓÎÉ{ÉÓään £È - /" ÊÊqÊ >>}iiÌÊ>`Ê ÃiÀÛ>Ì
*i«iÀÃ>>Ê*iÀ `>Ì>Ê1ÌÕÊ*iL>ÌÕÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀi`Ê£ÇÉÊ -iÀÛViÊ Ý>>ÌÊvÀÊÃÃÃÌ>ÌÊ7`viÊ"vvViÀÊ£Ç
-,Ê* ,/ ÉÊ£ÃÌÊ- , - ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>À ÓÉ{ÉÓään {£ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ 88 I PERHILITANÊ Î ÊÊqÊÃ>Ã>Ã>ÃÊ*iÕ >À>> ÎäÉ{ÉÓään Ó£ - /" ÊÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì
-,Ê 1ÉÊÓ`Ê- , - ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ £ÓÉnÉÓään ÇÈ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ
ÊÊqÊÃ>Ã>Ã>ÃÊ*iÕ >À>> £ÎÉnÉÓään ÈÓ - /" ÊÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì
*i«iÀÃ>>Ê*iÀ `>Ì>Ê1ÌÕÊ*i}>Ü>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ{£ÊEÊ*i}Ê *i}>Ü>Ê`Õ«>Ê>ÀÊÓÇÉÊ-iÀÛViÊ Ý>>ÌÊvÀÊ7`viÊ"vvViÀÊ{£Ê EÊÃÃÃÌ>ÌÊ7`viÊ"vvViÀÊÓÇ
-,Ê* ,/ ÉÊ£ÃÌÊ- , - ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ ÓÓÉxÉÓään Ó{ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ
{ Ê6ÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> ÓÎÉxÉÓään ÓÓ - /" Ê6ÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì
-,Ê 1ÉÊÓ`Ê- , - ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ £{ÉnÉÓään x - /" ÊÊqÊ>ÜÊ
Ê6ÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> £xÉnÉÓään Ó - /" Ê6ÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì ° *À}À> />À >}>Ê > ° *À}À>i >Ìi °ÊvÊ >``>ÌiÃ
*i«iÀÃ>>Ê >ÃÊ>L>Ì>ÊÕÌÕÊ*iL>ÌÕÊ`Õ«>Ê>ÀÊ££Ê`>Ê£{ÉÊ i«>ÀÌiÌÊ Ý>>ÌÊvÀÊÃÃÃÌ>ÌÊ7`viÊ"vvViÀÊ££Ê>`Ê£{Ê
£° ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ £xÉ{ÉÓään n - /" ÊÊqÊ>ÜÊ
ÊÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> £ÈÉ{ÉÓään Ó - /" ÊÊqÊ >>}iiÌÊ>`Ê ÃiÀÛ>Ì Ê *i«iÀÃ>>Ê >ÃÊ>L>Ì>ÊÕÌÕÊ*iL>ÌÕÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀi`Ê£ÇÊ`>Ê ÓÓÊ`>ÊÓÈÉÊ i«>ÀÌiÌÊ Ý>>ÌÊvÀÊ7`viÊ,>}iÀÃÊ£Ç]ÊÓÓÊ >`ÊÓÈÊ
Ó ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ ÓÓÉ{ÉÓään £{ Jadual- /" 32 (Sambungan) ÊÊqÊ>ÜÊ / Table 32 (Continued)
° ÊÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>>*À}À> ÓÎÉ{ÉÓään/>À >}>Ê >£È ° - /" ÊÊqÊ >>}iiÌÊ>`Ê ÃiÀÛ>Ì*À}À>i >Ìi °ÊvÊ >``>ÌiÃ
*i«iÀÃ>>Ê >ÃÊ>L>Ì>ÊÕÌÕÊ*iL>ÌÕÊ`Õ«>Ê>ÀÊ££Ê`>Ê£*i«iÀÃ>>Ê*iÀ `>Ì>Ê1ÌÕÊ*iL>ÌÕÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀi`Ê£ÇÉÊ{ÉÊ i«>ÀÌiÌÊ Ý>>ÌÊvÀÊÃÃÃÌ>ÌÊ7`viÊ"vvViÀÊ££Ê>`Ê£{Ê-iÀÛViÊ Ý>>ÌÊvÀÊÃÃÃÌ>ÌÊ7`viÊ"vvViÀÊ£Ç
-,Ê* ,/ ÉÊ£ÃÌÊ- , - £° ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ £xÉ{ÉÓään n - /" ÊÊqÊ>ÜÊ ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>À ÓÉ{ÉÓään {£ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ Ê ÊÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> £ÈÉ{ÉÓään Ó Î - /" ÊÊqÊ >>}iiÌÊ>`Ê ÃiÀÛ>Ì ÊÊqÊÃ>Ã>Ã>ÃÊ*iÕ >À>> ÎäÉ{ÉÓään Ó£ Ê- /" ÊÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì *i«iÀÃ>>Ê >ÃÊ>L>Ì>ÊÕÌÕÊ*iL>ÌÕÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀi`Ê£ÇÊ`>Ê ÓÓÊ`>ÊÓÈÉÊ-,Ê 1ÉÊÓ`Ê- , - i«>ÀÌiÌÊ Ý>>ÌÊvÀÊ7`viÊ,>}iÀÃÊ£Ç]ÊÓÓÊ >`ÊÓÈÊ ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ £ÓÉnÉÓään ÇÈ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ Ó ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ ÓÓÉ{ÉÓään £{ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ ÊÊqÊÃ>Ã>Ã>ÃÊ*iÕ >À>> £ÎÉnÉÓään ÈÓ - /" ÊÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì ÊÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> ÓÎÉ{ÉÓään £È - /"*i«iÀÃ>>Ê*iÀ `>Ì>Ê1ÌÕÊ*i}>Ü>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ{£ÊEÊ*i ÊÊqÊ >>}iiÌÊ>`Ê ÃiÀÛ>Ì }Ê *i}>Ü>Ê`Õ«>Ê>ÀÊÓÇÉÊ-iÀÛViÊ Ý>>ÌÊvÀÊ7`viÊ"vvViÀÊ{£Ê *i«iÀÃ>>Ê*iÀ `>Ì>Ê1ÌÕÊ*iL>ÌÕÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀi`Ê£ÇÉÊEÊÃÃÃÌ>ÌÊ7`viÊ"vvViÀÊÓÇ -iÀÛViÊ Ý>>ÌÊvÀÊÃÃÃÌ>ÌÊ7`viÊ"vvViÀ棂 -,Ê* ,/ ÉÊ£ÃÌÊ- , - -,Ê* ,/ ÉÊ ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ£ÃÌÊ- , - «>Ê>ÀÊ ÓÓÉxÉÓään Ó{ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>À ÓÉ{ÉÓään {£ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ { Ê Ê6ÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> ÓÎÉxÉÓään ÓÓ - /" Ê6ÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì Î ÊÊqÊÃ>Ã>Ã>ÃÊ*iÕ >À>> ÎäÉ{ÉÓään Ó£ - /" ÊÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì -,Ê 1ÉÊÓ`Ê- , - -,Ê 1ÉÊ ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`ÕÓ`Ê- , - «>Ê>ÀÊ £{ÉnÉÓään x - /" ÊÊqÊ>ÜÊ ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ £ÓÉnÉÓään ÇÈ - /" ÊÊqÊ>ÜÊ Ê6ÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> £xÉnÉÓään Ó - /" Ê6ÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì ÊÊqÊÃ>Ã>Ã>ÃÊ*iÕ >À>> £ÎÉnÉÓään ÈÓ - /" ÊÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì
*i«iÀÃ>>Ê*iÀ `>Ì>Ê1ÌÕÊ*i}>Ü>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ{£ÊEÊ*i}Ê Peperiksaan*i}>Ü>Ê`Õ«>Ê>ÀÊÓÇÉÊ Penilaian Tahap Kecekapan-iÀÛViÊ Ý>>ÌÊvÀÊ7`viÊ"vvViÀÊ{£Ê (PTK) Competency Level Assessment Examination EÊÃÃÃÌ>ÌÊ7`viÊ"vvViÀÊÓÇ Sepanjang tahun 2008 juga Jabatan telah mengadakan Throughout 2008, the Department conducted three sebanyak 3-,Ê* ,/ ÉÊ siri Peperiksaan£ÃÌÊ- , - Penilaian Tahap Kecekapan Competency Level Assessment examinations involving (PTK) melibatkan pelbagaiÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ peringkat jawatan seperti various positions«>Ê>ÀÊ in 2008.ÓÓÉxÉÓään Ó{ berikut: - /" ÊÊqÊ>ÜÊ
{ Ê6ÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> ÓÎÉxÉÓään ÓÓ - /" Ê6ÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>ÌJadual 33 : Senarai Siri Peperiksaan Penilaian Tahap Kecekapan (PTK) Table 33 : List of Competency Level Assessment Examination series -,Ê 1ÉÊÓ`Ê- , - ÊÊqÊ1`>}Õ`>}Ê iÀ>Ì>Ê`i}>Ê*iÀ`Õ}>Ê`Õ«>Ê>ÀÊ £{ÉnÉÓään x ° - /" *i«iÀÃ>>ÊÊqÊ>ÜÊ > >}> />À >}>Ê > ° Ý>>Ì Ûà >Ìi °ÊvÊ >``>Ìià Ê6ÊqÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`>Ê*iÕ >À>> £xÉnÉÓään Ó - /" Ê6ÊqÊ >ÃVÊ ÃiÀÛ>Ì-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £äÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ££ÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê {£ÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî £° £{ÉÊÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ { Ý>>ÌÊ{£ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £xÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £äÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ££É££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÓÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ x iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê PERHILITAN I 89 ÎÓÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî Ó £ÈÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó Ý>>ÌÊÎÓ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÇÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £ÓÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ x iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÇÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ {{ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £nÉÎÉÓään
*i«iÀÃ>>Ê*/Ê -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî Î ÓnÉÇÉÓään ÓÇÉÊ «iÌiVÞÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään Ý>>ÌÊÓÇ -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £nÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £È iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £É££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÓÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê ÓÓÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî { £ÈÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î Ý>>ÌÊÓÓ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÇÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £ÓÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î{ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £nÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê £ÇÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî x ÓÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £ Ý>>Ì棂 iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÎäÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ {Ç iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓäÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî xÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÈÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê ££ÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî È £ÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î Ý>>ÌÊ££ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî {É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® xÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî xÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î *i«iÀÃ>>Ê*/Ê iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÈÉÎÉÓään Ài`Ê,£É,ÎÉ £ÉÊ «iÌiVÞÊiÛiÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî Ç £ÉÇÉÓään ÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ý>>ÌÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään ,£É,ÎÉÊ £ -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî {É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó£ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® xÉ££ÉÓään ° *i«iÀÃ>> > >}> />À >}>Ê > ° Ý>>Ì Ûà >Ìi °ÊvÊ >``>ÌiÃ
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £äÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ££ÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê {£ÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî £° £{ÉÊÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ { Ý>>ÌÊ{£ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £xÉÇÉÓään Jadual 33 (Sambungan) / Table 33 (Continued) -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £äÉ££ÉÓään ° *i«iÀÃ>> > >}>Ê*>ÀÌ > >}>®ÊÉ1ÕÊ />À >}>Ê >Î ° Ý>>Ì iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ ÛÃ-«iV>âi`® ££É££ÉÓään >Ìi °ÊvÊ >``>ÌiÃ
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £äÉÎÉÓään£ÓÉÎÉÓään > >}>Ê > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ x £ÎÉÎÉÓään £Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ££ÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê {£ÉÎÓÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>Ê-ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiîÓ`Ê-iÀiî £°Ó £{ÉÊÇÉÓään£ÈÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó £ÇÉÇÉÓään { Ý>>ÌÊ{£ Ý>>ÌÊÎÓ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £xÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiîÎÀ`Ê-iÀiî £äÉ££ÉÓään£ÓÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ x £ÎÉ££ÉÓään Î iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ££É££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÓÉÎÉÓään£ÇÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ {{ £nÉÎÉÓään x iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê ÎÓÉ*i«iÀÃ>>Ê*/ÊÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî-ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî ÓÎ £ÈÉÇÉÓäänÓnÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊÓÇÉÊ «iÌiVÞÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î ÓÉÇÉÓään Ó Ý>>ÌÊÎÓiÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÇÉÇÉÓään Ý>>ÌÊÓÇ -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £ÓÉ££ÉÓään£nÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £È £É££ÉÓään x iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÇÉÎÉÓään£ÓÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £Ó £ÎÉÎÉÓään {{ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £nÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê *i«iÀÃ>>Ê*/ÊÓÓÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî Î{ ÓnÉÇÉÓään£ÈÉÇÉÓään ÓÇÉiÛiÊÃÃiÃÃiÌÊÊ «iÌiVÞÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î £ÇÉÇÉÓään Î iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ Ý>>ÌÊÓÓ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään Ý>>ÌÊÓÇ -ÀÊiÌ}>Ê-ÀÊiÌ}>ÊÎÎÀ`Ê-iÀiÃÀ`Ê-iÀiî £nÉ££ÉÓään£ÓÉ££ÉÓään > >}>Ê > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î{ £ÎÉ££ÉÓään £È iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £É££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÓÉÎÉÓään£nÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó £ÉÎÉÓään £Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê ÓÓÉÊ£ÇÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî {x £ÈÉÇÉÓäänÓÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £ ÎäÉÇÉÓään Î Ý>>ÌÊÓÓ Ý>>Ì棂 iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÇÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎ-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiÃÀ`Ê-iÀiî £ÓÉ££ÉÓään£É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ {Ç ÓäÉ££ÉÓään Î{ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £nÉÎÉÓäänxÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ ÈÉÎÉÓään Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê £ÇÉÊ££ÉÊ «iÌiVÞÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî xÈ ÓÉÇÉÓään£ÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î ÓÉÇÉÓään £ Ý>>Ì棂 Ý>>ÌÊ££ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÎäÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £É££ÉÓään{É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î xÉ££ÉÓään {Ç iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓäÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî xÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î ÈÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÈÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/ÊÀi`Ê,£É,ÎÉ £ÉÊ ££É «iÌiVÞÊiÛiÊÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî ÈÇ £ÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ 90 I PERHILITAN ÓÉÇÉÓään Î Ý>>ÌÊ££ Ý>>ÌÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään ,£É,ÎÉÊ £ -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî {É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó£ xÉ££ÉÓään Î iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® xÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî xÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î *i«iÀÃ>>Ê*/Ê iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÈÉÎÉÓään Ài`Ê,£É,ÎÉ £ÉÊ «iÌiVÞÊiÛiÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî Ç £ÉÇÉÓään ÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ý>>ÌÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään ,£É,ÎÉÊ £ -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî {É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó£ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® xÉ££ÉÓään ° *i«iÀÃ>> > >}> />À >}>Ê > ° Ý>>Ì Ûà >Ìi °ÊvÊ >``>ÌiÃ
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £äÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ££ÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê {£ÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî £° £{ÉÊÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ { Ý>>ÌÊ{£ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £xÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £äÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ££É££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÓÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ x iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê ÎÓÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî Ó £ÈÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó Ý>>ÌÊÎÓ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÇÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £ÓÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ x iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÇÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ {{ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £nÉÎÉÓään
*i«iÀÃ>>Ê*/Ê -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî Î ÓnÉÇÉÓään ÓÇÉÊ «iÌiVÞÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään Ý>>ÌÊÓÇ -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £nÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £È iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £É££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÓÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê ÓÓÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî { £ÈÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î Ý>>ÌÊÓÓ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÇÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £ÓÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î{ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £nÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê £ÇÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî x ÓÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £ Ý>>Ì棂 iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÎäÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ {Ç iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓäÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî xÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÈÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê ££ÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî È £ÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î Ý>>ÌÊ££ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään Jadual 34 (Sambungan) / Table 34 (Continued) -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî {É££ÉÓään ° *i«iÀÃ>> > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ > >}> />À >}>Ê >Î ° Ý>>Ì iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ ÛÃ-«iV>âi`® xÉ££ÉÓään >Ìi °ÊvÊ >``>ÌiÃ
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £äÉÎÉÓäänxÉÎÉÓään > >}>Ê > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î ÈÉÎÉÓään £Ó *i«iÀÃ>>Ê*/Ê iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ££ÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/ÊÀi`Ê,£É,ÎÉ £ÉÊ {£É «iÌiVÞÊiÛiÊÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî £°Ç £{ÉÊÇÉÓään£ÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ ÓÉÇÉÓään { Ý>>ÌÊ{£ Ý>>ÌÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £xÉÇÉÓään ,£É,ÎÉÊ £ -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiîÎÀ`Ê-iÀiî £äÉ££ÉÓään{É££ÉÓään > >}>Ê > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó£ xÉ££ÉÓään Î iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ££É££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÓÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ x iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉÎÉÓään Kewangan *i«iÀÃ>>Ê*/Ê Finance ÎÓÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî Ó £ÈÉÇÉÓään Bagi tahun 2008,iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ sebanyak RM > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ 66,776,750.00 Ó The Department£ÇÉÇÉÓään was allocated RM 66,776,750.00 Peruntukan Belanja Ý>>ÌÊÎÓ Mengurus telahiiÀ> diluluskan®ÉÊ ÕÃÕÃÊ untuk-«iV>âi` for ® operating expenditure in 2008. A total of RM Jabatan PERHILITAN. Dari jumlah tersebut, sebanyak -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî 66,701,959.35 (98.39%) was spent up to 31 December RM 66,701,959.35 (98.39%) telah dibelanjakan £ÓÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ2008. The summary of expenditure is shownx in Table sehingga 31 Disember 2008. RingkasaniiÀ> perbelanjaan®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi` 35. ® £ÎÉ££ÉÓään yang telah dibuat adalah seperti di Jadual 35. -ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî £ÇÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ {{ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £nÉÎÉÓään
*i«iÀÃ>>Ê*/Ê Jadual-ÀÊi`Õ>Ê 35: LaporanÓ`Ê-iÀià Kewangan® bagi tahun 2008 Î ÓnÉÇÉÓään ÓÇÉÊ «iÌiVÞÊ Table > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ 35: Financial Report for the year 2008 Î iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään Ý>>ÌÊÓÇ *iÀÕÌÕ> *iÀLi>>> > -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî ° *À}À> V>Ì Ý«i`ÌÕÀi >>Vi > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £nÉ££ÉÓään ° *À}À>i , ® Ê, ® Ê, ®£È iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £É££ÉÓään £° >Ã>ÀÊ-i`>Ê`>ÉÊ ÝÃÌ}Ê*VÞÊ x£]ÓnÈ]xxä°ää xä]{äÎ]{n°È£ nnÎ]äÈä°Î -ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £ÓÉÎÉÓään Ó° >Ã>ÀÊ >ÀÕÉÊ iÜÊ*VÞ ££]Î]äää°ää ££]Ó£Î]È£°È £nx]Îän°äÓ£Ó iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÎÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê Î° "i"vvÊ {]ä£]Óää°ää {]än{]ÇÇÇ°Çn È]{ÓÓ°ÓÓ ÓÓÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî { iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ £ÈÉÇÉÓään Õ> ÉÊ/Ì> ÈÈ]ÇÇÈ]Çxä°ää Èx]Çä£]x°Îx £]äÇ{]Çä°ÈxÎ Ý>>ÌÊÓÓ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® £ÇÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £ÓÉ££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î{ £ÎÉ££ÉÓään Akaun Amanah Hidupan Liar iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`Wildlif® e Trust Fund -ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî Laporan terimaan dan perbelanjaan Akaun Amanah The contributions£nÉÎÉÓään and expenditure for Wildlife Rescue > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó Operasi Menyelamat Hidupan Liar iiÀ> yang terperangkap®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi` Operation® and £ÉÎÉÓään Biodiversity Conservation Trust Fund sehingga 31 Disember*i«iÀÃ>>Ê*/Ê 2008 adalah seperti di Jadual ending 31 December 2008 is shown in Table 36 and 37 36 dan laporan£ÇÉÊ terimaan «iÌiVÞÊ dan perbelanjaan-ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀià Akaun® respectively. x ÓÉÇÉÓään Amanah KonservasiiÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ Kepelbagaian Biologi > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ sehingga 31 £ ÎäÉÇÉÓään Disember 2008 Ý>>Ì棂 adalah seperti di JadualiiÀ> 37®ÉÊ ÕÃÕÃÊ. -«iV>âi`®
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî £É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ {Ç iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓäÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî xÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÈÉÎÉÓään *i«iÀÃ>>Ê*/Ê ££ÉÊ «iÌiVÞÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî È £ÉÇÉÓään iÛiÊÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ PERHILITAN Î I 91 Ý>>ÌÊ££ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään
-ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî {É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® xÉ££ÉÓään
-ÀÊ*iÀÌ>>Ê£ÃÌÊ-iÀiî xÉÎÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Î *i«iÀÃ>>Ê*/Ê iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÈÉÎÉÓään Ài`Ê,£É,ÎÉ £ÉÊ «iÌiVÞÊiÛiÊ -ÀÊi`Õ>ÊÓ`Ê-iÀiî Ç £ÉÇÉÓään ÃÃiÃÃiÌÊ > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ý>>ÌÊ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® ÓÉÇÉÓään ,£É,ÎÉÊ £ -ÀÊiÌ}>ÊÎÀ`Ê-iÀiî {É££ÉÓään > >}>Ê*>ÀÌ®ÊÉ1ÕÊ Ó£ iiÀ>®ÉÊ ÕÃÕÃÊ-«iV>âi`® xÉ££ÉÓään Jadual 36: Akaun Amanah Operasi Menyelamat Hidupan Liar Yang Terperangkap sehingga 31 Disember 2008 Table 36: Wildlife Rescue Trust Fund Operations ending 31 December 2008
>ÊÜ> *iÀLi>>> >Þ>À> >Ê À ° > >}>Ê>Ì>ÕÊ i}iÀ Ì>Ê >>Vi Ý«i`ÌÕÀi *>ÞiÌ >>Vi ° ÛÃÊÀÊ-Ì>Ìi Ê, ® Ê, ® Ê, ® Ê, ®
£° *> >}É>> ÉÊ £ä{]Ènΰ£Ó ä°ää nn]Îΰ{ä £È]Ón°ÇÓ *> >}É i« >Ì
Ó° >`>Ê-Õ>ÌiÀ>Ê1 *É ä°ää ä°ää ä°ää ä°ää -Õ>ÌÀ>Ê, ViÀÃ
ΰ >À>ÕÉÊ/}iÀ ä°ää ä°ää ä°ää ä°ää
*i}ÕÀÕÃ>Êi«iL>}>>Ê {° }ÉÊ >>}iiÌÊvÊ Óx]xän°nÈ ££°ÓÇ Óx]x£°xÈ ä°xÇ `ÛiÀÃÌÞÊ
Õ> ÉÊ/Ì> £Îä]ÓäΰÓx ££°ÓÇ ££Î]Ó{°ÓÎ £È]Óä°Ó
Jadual 37: Akaun Amanah Konservasi Kepelbagaian Biologi sehingga 31 Disember 2008 Table 37: Biodiversity Conservation Trust Fund ending 31 December 2008
>ÊÜ> *iÀLi>>> >Þ>À> >Ê À ° > >}>Ê>Ì>ÕÊ i}iÀ Ì>Ê >>Vi Ý«i`ÌÕÀi *>ÞiÌ >>Vi ° ÛÃÊÀÊ-Ì>Ìi Ê, ® Ê, ® Ê, ® Ê, ®
£° *i}ÕÀÕÃ>Ê>> Ê`>Ê Ó]£n]Îä°Ón £x]ä£Ó°{ä ÇÇn]ÓÓn°äÈ £]{ÓÈ]Ç£{°ÈÓ >À>ÕÊiÉÊ >>}iiÌÊ vÊ i« >ÌÊ>`Ê/}iÀ]Êi
Ó° *> >}É>> ÉÊ ££Ó]ÓÓ°nÎ £È]nÎÇ°nÓ ÇÇ]Ónn°£Ó Óä{]n{Ó°xÎ *> >}ÉÊ i« >Ì
ΰ *À}À>Ê1 *ÉÊ £än]xäx°ää ä°ää £ä£]nÎÈ°nÎ È]ÈÈn°£Ç 1 *Ê*À}À>i
Õ> ÉÊ/Ì> Ó]{£ä]ÇÓn°££ £n{]nxä°ÓÓ xÇ]ÎxÎ°ä£ £]ÈÎn]ÓÓx°ÎÓ
Projek Pembangunan Development Project
Kebanyakan projek pembangunan bagi Jabatan In 2008, most of the DWNP development projects were PERHILITAN pada tahun 2008 adalah di peringkat at the implementation and construction stage. Out of perlaksanaan dan pembinaan. Daripada 91 projek bagi 91 projects, a total of 52 (57.14%) projects are being RMK-9, sebanyak 52 (57.14%) projek telah dimulakan implemented while 29 (31.86%) projects were completed manakala 29 (31.86%) projek telah berjaya disiapkan and would be handed over to the Department. sepenuhnya. Bagi projek pembangunan yang telah siap, ia akan diserahkan kepada Jabatan.
Pada tahun 2008, sebanyak RM 32,551,950.00 A total of RM 32,551,950.00 was allocated for telah diperuntukkan untuk menjana projek-projek DWNP development projects in 2008. A total of pembangunan PERHILITAN, di mana sebanyak RM RM32,392,934.01 (99.51%) was spent at the end of 32,392,934.01 (99.51%) daripadanya telah berjaya 2008. dibelanjakan pada hujung tahun 2008.
92 I PERHILITAN Jadual 38: Senarai projek pembangunan bagi tahun 2008 Table 38: List of development projects for the year 2008
° >>Ê*Ài ° *ÀiVÌÊ >i
£ >Ì>À>vÊÕ>ÀÌiÀÃÊ>Ì>}>Ê/>>Ê i}>À>]ÊÕ>>Ê/> >]Ê*> >} 1«}À>`}ÊvÊ-Ì>vvÊ+Õ>ÀÌiÀÃÊ>ÌÊ/>>Ê i}>À>Ê >Ì>Ê*>À]ÊÕ>>Ê/> >]Ê*> >}
Ó *iL>}Õ>Ê/>«>/>«>Ê,>Ã>À iÛi«iÌÊvÊ,>Ã>ÀÊ-ÌiÃ
Î >Ì>À>vÊ*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> ÊiL>}Ã>>ÊÕ>>Ê>`> ]Ê*> >} 1«}À>`}ÊvÊ >Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌiÀ]ÊÕ>>Ê>`> ]Ê*> >}
{ >Ì>À>vÊiÕ`> >Ê «i>V}>Ê/>>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê iÀ>« Ê 1«}À>`}ÊvÊ VÌÕÀÃÊ>VÌiÃÊ>ÌÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê iÀ>«
x *iL>}Õ>Ê*ÕÃ>ÌÊ*i}iL>}>Ê`>Ê*i``>ÊÃiÀÛ>ÃÊ*Õ>ÕÊ* ,/ ]Ê*iÀ> iÛi«iÌÊvÊ 7 *½ÃÊ ÝÌiÃÊ iÌiÀÊ>`Ê ÃiÀÛ>ÌÊ `ÕV>ÌÊ*Õ>ÕÊ*iÀ Ì>]Ê*iÀ>
È >Ì>À>vÊ*ÕÃ>ÌÊ*iÕ >À>>Ê`Õ«>Ê>ÀÊi`iÀ>]Ê*> >} 1«}À>`}ÊvÊi`iÀ>Ê7`viÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌiÀ]Êi`iÀ>ÊÊ*> >}
Ç *iL>>Ê*i>L>ÌÊ`>Ê,Õ> Êi`>>Ê* ,/ Ê- > Ê>]Ê-i>}À ÃÌÀÕVÌÊvÊ 7 *Ê- > Ê>]Ê-i>}À½ÃÊ"vvViÊ>`Ê+Õ>ÀÌiÀÃ
n >Ì>À>vÊ >}Õ>ÊLÕÊ*i>L>ÌÊ* ,/ Ê iÀ>Ã]ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀ 1«}À>`}ÊvÊ 7 *½ÃÊi>`µÕ>ÀÌiÀÃ]Ê iÀ>Ã]ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀ
*i}ÕÕÀ>Ê-i«>`>Ê,iâ>LÊ`Õ«>Ê>À 7`viÊ,iÃiÀÛiÃÊ Õ`>ÀiÃÊ-ÕÀÛiÞ
£ä *À}À>Ê >«Õ Ê>LÌ>ÌÊ`Õ«>Ê>À 7`viÊ>LÌ>ÌÊ,i >LÌ>ÌÊ*À}À>i
££ *À}À>Ê*i}>Ì>ÊiÕ«>Þ>>Ê/i}Ê >Õ>Ì vÀ>ÌÊ/iV }ÞÊ1«}À>`}Ê*À}À>i
£Ó *iL>}Õ>Ê-ÃÌiÊ}>À>Ê,iÌÃÊ/À>Ê-ÞÃÌi® iÛi«iÌÊvÊ/À>Ê-ÞÃÌi
£Î ii}>«>Ê*ÕÃ>ÌÊÌiÀ«ÀiÌ>ÃÊ`Ê>Ü>Ã>Ê*iÀ`Õ}> iÛi«iÌÊvÊÌiÀ«ÀiÌ>ÌÛiÊ iÌÀiÃÊÊ*ÀÌiVÌi`ÊÀi>Ã
£{ />>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}Ê*>Ì>ÊVi ® *i>}Ê >Ì>Ê*>ÀÊÊ*>Ì>ÊVi ®
£x *7ÊqÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã
£È *iL>}Õ>Ê«>ÃÊi* ,/ iÛi«iÌÊvÊi* ,/ Ê>««V>Ì
£Ç *iL>}Õ>Ê/>>Ê<} iÛi«iÌÊvÊ<}V>Ê*>À
£n *iÞii}}>À>>ÊiÕ`> >Ê`>ÊvÀ>ÃÌÀÕÌÕÀÊ>L>Ì>Ê* ,/ >Ìi>ViÊvÊ 7 *½ÃÊ>VÌiÃÊ>`ÊvÀ>ÃÌÀÕVÌÕÀiÃ
£ *À}À>Ê «i>V}>Ê>Êi> Ê/>>Ê i}>À>Ê`>Ê>Ü>Ã>Ê*iÀ`Õ}> i> Ê VÌÕÀÃÊ*À}À>iÊÊ/>>Ê i}>À>Ê >Ì>Ê*>ÀÊ>`Ê«ÀÌiVÌi`Ê>Ài>Ã
Óä *À}À>ÊÛiÌÀÊ`>Ê*i>Ì>Õ>Êi«iL>}>>Ê }Ê i}>À> >Ì>Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞÊ>`Ê ÌÀ}Ê*À}À>i
Ó£ *À}À>ÊÃiÀÛ>ÃÊ`>Ê*iL>}Õ>Ê`ÕÃÌÀÊ->À>}Ê ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>} `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊ`ÕÃÌÀÞÊ ÃiÀÛ>ÌÊ>`Ê iÛi«iÌÊ*À}À>i
ÓÓ *À}À>Ê i}>Ì>Êi>Þ>>Ê >ÀÕÊ Ài>Ì}Ê iÜÊ7i>Ì ®Ê`>À«>`>Ê-ÕLiÀÊi«iL>}>>Ê } Ài>Ì}Ê iÜÊ7i>Ì ÊvÀÊ }V>Ê ÛiÀÃÌÞÊ,iÃÕÀViÃÊ*À}À>iÊ
ÓÎ *À}À>Ê*iÕ >À>>Ê`>Ê*iL>>Ê-«iÃiÃÊ`Õ«>Ê>À 7`viÊ-«iViÃÊ,i >LÌ>ÌÊ>`Ê Àii`}Ê*À}À>iÊ
Ó{ />> Ê`>ÊiÀ>ÊÜ>> Ì>Ê >ÀÌ Ê7ÀÃ
Óx *iL>}Õ>Ê->ÌÕ>ÀÊ>> Ê`Ê-Õ}>ÊiÌ>ÀÊ/>ÃÊiÞÀÊÕÕÊ/iÀi}}>Õ PERHILITAN I 93 iÛi«iÌÊvÊ i« >ÌÊ->VÌÕ>ÀÞÊ>ÌÊ-Õ}>ÊiÌ>À]Ê/>ÃÊiÞÀ]ÊÕÕÊ/iÀi}}>Õ ° >>Ê*Ài ° *ÀiVÌÊ >i
£ >Ì>À>vÊÕ>ÀÌiÀÃÊ>Ì>}>Ê/>>Ê i}>À>]ÊÕ>>Ê/> >]Ê*> >} 1«}À>`}ÊvÊ-Ì>vvÊ+Õ>ÀÌiÀÃÊ>ÌÊ/>>Ê i}>À>Ê >Ì>Ê*>À]ÊÕ>>Ê/> >]Ê*> >}
Ó *iL>}Õ>Ê/>«>/>«>Ê,>Ã>À iÛi«iÌÊvÊ,>Ã>ÀÊ-ÌiÃ
Î >Ì>À>vÊ*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> ÊiL>}Ã>>ÊÕ>>Ê>`> ]Ê*> >} 1«}À>`}ÊvÊ >Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌiÀ]ÊÕ>>Ê>`> ]Ê*> >}
{ >Ì>À>vÊiÕ`> >Ê «i>V}>Ê/>>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê iÀ>« Ê 1«}À>`}ÊvÊ VÌÕÀÃÊ>VÌiÃÊ>ÌÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê iÀ>«
x *iL>}Õ>Ê*ÕÃ>ÌÊ*i}iL>}>Ê`>Ê*i``>ÊÃiÀÛ>ÃÊ*Õ>ÕÊ* ,/ ]Ê*iÀ> iÛi«iÌÊvÊ 7 *½ÃÊ ÝÌiÃÊ iÌiÀÊ>`Ê ÃiÀÛ>ÌÊ `ÕV>ÌÊ*Õ>ÕÊ*iÀ Ì>]Ê*iÀ>
È >Ì>À>vÊ*ÕÃ>ÌÊ*iÕ >À>>Ê`Õ«>Ê>ÀÊi`iÀ>]Ê*> >} 1«}À>`}ÊvÊi`iÀ>Ê7`viÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌiÀ]Êi`iÀ>ÊÊ*> >}
Ç *iL>>Ê*i>L>ÌÊ`>Ê,Õ> Êi`>>Ê* ,/ Ê- > Ê>]Ê-i>}À ÃÌÀÕVÌÊvÊ 7 *Ê- > Ê>]Ê-i>}À½ÃÊ"vvViÊ>`Ê+Õ>ÀÌiÀÃ
n >Ì>À>vÊ >}Õ>ÊLÕÊ*i>L>ÌÊ* ,/ Ê iÀ>Ã]ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀ 1«}À>`}ÊvÊ 7 *½ÃÊi>`µÕ>ÀÌiÀÃ]Ê iÀ>Ã]ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀ
*i}ÕÕÀ>Ê-i«>`>Ê,iâ>LÊ`Õ«>Ê>À 7`viÊ,iÃiÀÛiÃÊ Õ`>ÀiÃÊ-ÕÀÛiÞ
£ä *À}À>Ê >«Õ Ê>LÌ>ÌÊ`Õ«>Ê>À 7`viÊ>LÌ>ÌÊ,i >LÌ>ÌÊ*À}À>i
££ *À}À>Ê*i}>Ì>ÊiÕ«>Þ>>Ê/i}Ê >Õ>Ì vÀ>ÌÊ/iV }ÞÊ1«}À>`}Ê*À}À>i
£Ó *iL>}Õ>Ê-ÃÌiÊ}>À>Ê,iÌÃÊ/À>Ê-ÞÃÌi® iÛi«iÌÊvÊ/À>Ê-ÞÃÌi
£Î ii}>«>Ê*ÕÃ>ÌÊÌiÀ«ÀiÌ>ÃÊ`Ê>Ü>Ã>Ê*iÀ`Õ}> iÛi«iÌÊvÊÌiÀ«ÀiÌ>ÌÛiÊ iÌÀiÃÊÊ*ÀÌiVÌi`ÊÀi>Ã
£{ />>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}Ê*>Ì>ÊVi ® *i>}Ê >Ì>Ê*>ÀÊÊ*>Ì>ÊVi ®
£x *7ÊqÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã
£È *iL>}Õ>Ê«>ÃÊi* ,/ iÛi«iÌÊvÊi* ,/ Ê>««V>Ì
£Ç *iL>}Õ>Ê/>>Ê<} iÛi«iÌÊvÊ<}V>Ê*>À
£n *iÞii}}>À>>ÊiÕ`> >Ê`>ÊvÀ>ÃÌÀÕÌÕÀÊ>L>Ì>Ê* ,/ >Ìi>ViÊvÊ 7 *½ÃÊ>VÌiÃÊ>`ÊvÀ>ÃÌÀÕVÌÕÀiÃ
£ *À}À>Ê «i>V}>Ê>Êi> Ê/>>Ê i}>À>Ê`>Ê>Ü>Ã>Ê*iÀ`Õ}> i> Ê VÌÕÀÃÊ*À}À>iÊÊ/>>Ê i}>À>Ê >Ì>Ê*>ÀÊ>`Ê«ÀÌiVÌi`Ê>Ài>Ã
JadualÓä 36*À}À>ÊÛiÌÀÊ`>Ê*i>Ì>Õ>Êi«iL>}>>Ê }Ê (Sambungan) / Table 36 (Continued) i}>À> >Ì>Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞÊ>`Ê ÌÀ}Ê*À}À>i ° >>Ê*Ài Ó£ *À}À>ÊÃiÀÛ>ÃÊ`>Ê*iL>}Õ>Ê`ÕÃÌÀÊ->À>}Ê ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>} ° `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊ`ÕÃÌÀÞÊ ÃiÀÛ>ÌÊ>`Ê iÛi«iÌÊ*À}À>i*ÀiVÌÊ >i
ÓÓ£ *À}À>Ê i}>Ì>Êi>Þ>>Ê >ÀÕÊ Ài>Ì}Ê >Ì>À>vÊÕ>ÀÌiÀÃÊ>Ì>}>Ê/>>Ê i}>À>]ÊÕ>>Ê/> >]Ê*> >} iÜÊ7i>Ì ®Ê`>À«>`>Ê-ÕLiÀÊi«iL>}>>Ê } Ài>Ì}Ê1«}À>`}ÊvÊ-Ì>vvÊ+Õ>ÀÌiÀÃÊ>ÌÊ/>>Ê iÜÊ7i>Ì ÊvÀÊ }V>Ê ÛiÀÃÌÞÊ,iÃÕÀViÃÊ*À}À>iÊ i}>À>Ê >Ì>Ê*>À]ÊÕ>>Ê/> >]Ê*> >}
ÓÎÓ *À}À>Ê*iÕ >À>>Ê`>Ê*iL>>Ê-«iÃiÃÊ`Õ«>Ê>À*iL>}Õ>Ê/>«>/>«>Ê,>Ã>À 7`viÊ-«iViÃÊ,i >LÌ>ÌÊ>`Ê Àii`}Ê*À}À>iÊ iÛi«iÌÊvÊ,>Ã>ÀÊ-ÌiÃ
Ó{Î />> Ê`>ÊiÀ>ÊÜ>> >Ì>À>vÊ*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> ÊiL>}Ã>>ÊÕ>>Ê>`> ]Ê*> >} Ì>Ê >ÀÌ Ê7ÀÃ1«}À>`}ÊvÊ >Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌiÀ]ÊÕ>>Ê>`> ]Ê*> >}
Óx{ *iL>}Õ>Ê->ÌÕ>ÀÊ>> Ê`Ê-Õ}>ÊiÌ>ÀÊ/>ÃÊiÞÀÊÕÕÊ/iÀi}}>Õ >Ì>À>vÊiÕ`> >Ê «i>V}>Ê/>>Ê i}>À>Ê*> >}]Ê iÀ>« Ê iÛi«iÌÊvÊ i« >ÌÊ->VÌÕ>ÀÞÊ>ÌÊ-Õ}>ÊiÌ>À]Ê/>ÃÊiÞÀ]ÊÕÕÊ/iÀi}}>Õ1«}À>`}ÊvÊ VÌÕÀÃÊ>VÌiÃÊ>ÌÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À]Ê iÀ>«
x *iL>}Õ>Ê*ÕÃ>ÌÊ*i}iL>}>Ê`>Ê*i``>ÊÃiÀÛ>ÃÊ*Õ>ÕÊ* ,/ ]Ê*iÀ> iÛi«iÌÊvÊ 7 *½ÃÊ ÝÌiÃÊ iÌiÀÊ>`Ê ÃiÀÛ>ÌÊ `ÕV>ÌÊ*Õ>ÕÊ*iÀ Ì>]Ê*iÀ>
PeningkatanÈ >Ì>À>vÊ*ÕÃ>ÌÊ*iÕ >À>>Ê`Õ«>Ê>ÀÊi`iÀ>]Ê*> >} Kemudahan Teknologi Upgrading of Information and Maklumat dan1«}À>`}ÊvÊi`iÀ>Ê7`viÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌiÀ]Êi`iÀ>ÊÊ*> >} Komunikasi ICT Communication Technology (ICT) Facilities
Antara beberapaÇ *iL>>Ê*i>L>ÌÊ`>Ê,Õ> Êi`>>Ê* ,/ perkara yang dilaksanakan untuk Ê- > Ê>]Ê-i>}À ÃÌÀÕVÌÊvÊ 7 *Ê- > Ê>]Ê-i>}À½ÃÊ"vvViÊ>`Ê+Õ>ÀÌiÀÃIn 2008, upgrading of ICT facilities involved acquisition peningkatan kemudahan ICT Jabatan sepanjang tahun of hardware and software as well as upgrading of 2008 ialahn perolehan >Ì>À>vÊ >}Õ>ÊLÕÊ*i>L>ÌÊ* ,/ perkakasan dan perisian ICT Ê iÀ>Ã]ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀ local area network (LAN) at five locations (DWNP serta naiktaraf1«}À>`}ÊvÊ 7 sistem rangkaian *½ÃÊi>`µÕ>ÀÌiÀÃ]Ê iÀ>Ã]ÊÕ>>ÊÕ«ÕÀ setempat (LAN) di headquarters, Institute of Biodiversity, Lanchang, lima lokasi iaitu*i}ÕÕÀ>Ê-i«>`>Ê,iâ>LÊ`Õ«>Ê>À Ibu Pejabat Jabatan PERHILITAN, Pahang; Paya Indah Wetlands, Krau WR, Pahang and Institut Biodiversiti,7`viÊ,iÃiÀÛiÃÊ Õ`>ÀiÃÊ-ÕÀÛiÞ Lanchang, Pahang, Paya Indah the National Elephant Conservation Centre, Kuala Wetlands, RHL Krau, Pahang dan Pusat Konservasi Gandah, Pahang). £ä *À}À>Ê >«Õ Ê>LÌ>ÌÊ`Õ«>Ê>À Gajah Kebangsaan,7`viÊ>LÌ>ÌÊ,i >LÌ>ÌÊ*À}À>i Pahang. Di samping££ itu,*À}À>Ê*i}>Ì>ÊiÕ«>Þ>>Ê/i}Ê >Õ>Ì pembangunan sistem e-PERHILITAN Development of e-PERHILITAN system was in its third telah memasukivÀ>ÌÊ/iV }ÞÊ1«}À>`}Ê*À}À>i fasa ketiga pelaksanaannya iaitu phase of implementation (installation, configuration and memasang,£Ó mengkonfigurasi*iL>}Õ>Ê-ÃÌiÊ}>À>Ê,iÌÃÊ/À>Ê-ÞÃÌi® dan menguji semua testing of hardware) completion of the User Acceptance perkakasan yang iÛi«iÌÊvÊ/À>Ê-ÞÃÌi terlibat serta menyelesaikan proses Test (UAT) process for five out of 11 modules. User Acceptance Test (UAT) bagi lima daripada sebelas £Î ii}>«>Ê*ÕÃ>ÌÊÌiÀ«ÀiÌ>ÃÊ`Ê>Ü>Ã>Ê*iÀ`Õ}> modul e-PERHILITAN. iÛi«iÌÊvÊÌiÀ«ÀiÌ>ÌÛiÊ iÌÀiÃÊÊ*ÀÌiVÌi`ÊÀi>à Rangkaian£{ luas />>ÊNRE*Net i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}Ê*>Ì>ÊVi ® juga telah siap dipasang di 15 The NRE*Net wide area network was installed at 15 lokasi pejabat cawangan*i>}Ê >Ì>Ê*>ÀÊÊ*>Ì>ÊVi ® Jabatan PERHILITAN. DWNP branch offices. £x *7ÊqÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à Pelupusan Peralatan*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à ICT Disposal of ICT Equipment £È *iL>}Õ>Ê«>ÃÊi* ,/ Bagi tahun 2008 iÛi«iÌÊvÊi* ,/ sebanyak 18 peralatan ICTÊ>««V>Ì yang telah In 2008, a total of 18 obsolete and uneconomical ICT usang dan tidak ekonomik untuk dibaiki telah dilupuskan. equipment were disposed. The ICT equipment comprised Aset ICT£Ç tersebut*iL>}Õ>Ê/>>Ê<} terdiri daripada komputer, komputer of computer, laptop computer, printer and Uninterupted iÛi«iÌÊvÊ<}V>Ê*>À riba, pencetak dan Uninterupted Power Supply (UPS). Power Supply (UPS). £n *iÞii}}>À>>ÊiÕ`> >Ê`>ÊvÀ>ÃÌÀÕÌÕÀÊ>L>Ì>Ê* ,/ >Ìi>ViÊvÊ 7 *½ÃÊ>VÌiÃÊ>`ÊvÀ>ÃÌÀÕVÌÕÀiÃ
£ *À}À>Ê «i>V}>Ê>Êi> Ê/>>Ê i}>À>Ê`>Ê>Ü>Ã>Ê*iÀ`Õ}> i> Ê VÌÕÀÃÊ*À}À>iÊÊ/>>Ê i}>À>Ê >Ì>Ê*>ÀÊ>`Ê«ÀÌiVÌi`Ê>Ài>Ã
Óä *À}À>ÊÛiÌÀÊ`>Ê*i>Ì>Õ>Êi«iL>}>>Ê }Ê i}>À> >Ì>Ê `ÛiÀÃÌÞÊÛiÌÀÞÊ>`Ê ÌÀ}Ê*À}À>i
Ó£ *À}À>ÊÃiÀÛ>ÃÊ`>Ê*iL>}Õ>Ê`ÕÃÌÀÊ->À>}Ê ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>} `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊ`ÕÃÌÀÞÊ ÃiÀÛ>ÌÊ>`Ê iÛi«iÌÊ*À}À>i
ÓÓ *À}À>Ê i}>Ì>Êi>Þ>>Ê >ÀÕÊ Ài>Ì}Ê iÜÊ7i>Ì ®Ê`>À«>`>Ê-ÕLiÀÊi«iL>}>>Ê } Ài>Ì}Ê iÜÊ7i>Ì ÊvÀÊ }V>Ê ÛiÀÃÌÞÊ,iÃÕÀViÃÊ*À}À>iÊ
ÓÎ *À}À>Ê*iÕ >À>>Ê`>Ê*iL>>Ê-«iÃiÃÊ`Õ«>Ê>À 7`viÊ-«iViÃÊ,i >LÌ>ÌÊ>`Ê Àii`}Ê*À}À>iÊ
Ó{ />> Ê`>ÊiÀ>ÊÜ>> Ì>Ê >ÀÌ Ê7ÀÃ
Óx *iL>}Õ>Ê->ÌÕ>ÀÊ>> Ê`Ê-Õ}>ÊiÌ>ÀÊ/>ÃÊiÞÀÊÕÕÊ/iÀi}}>Õ iÛi«iÌÊvÊ i« >ÌÊ->VÌÕ>ÀÞÊ>ÌÊ-Õ}>ÊiÌ>À]Ê/>ÃÊiÞÀ]ÊÕÕÊ/iÀi}}>Õ 94 I PERHILITAN KALENDER AKTIVITI Calendar of Events KALENDER AKTIVITI Calendar Of Events
AKTIVITI-AKTIVITI MENARIK SEPANJANG TAHUN SIGNIFICANT EVENTS THROUGHOUT 2008 : 2008 :
Memorandum Persefahaman (MoU) Memorandum of Understanding (MoU)
Sepanjang tahun 2008, beberapa Memorandum Throughout 2008, several Memorandum of Persefahaman dan Surat Persetujuan telah Understanding and Letter of Agreement were signed ditandatangani antara Jabatan PERHILITAN dan between DWNP and several external organizations. beberapa organisasi luar. Beberapa MoU lain yang masih Several MoUs are still under negotiations would be lagi dalam peringkat rundingan yang akan diteruskan pursued in 2009. The status of MoUs for 2008 are as pada tahun 2009. Berikut merupakan status beberapa follows: MoU bagi tahun 2008:
1Ê`>Ê-ÕÀ>ÌÊ*iÀÃiÌÕÕ>Ê ° Ì>À>Ê>L>Ì>Ê* ,/ Ê`>Ê >`Õ}>Ê1Ì>> -Ì>ÌÕÃ ° }iÃÊÕ>ÀÉÊ 1Ê>`Ê}ÀiiiÌÊ Ê ÌiÌ -Ì>ÌÕÃ LiÌÜiiÊ 7 *Ê>`Ê"Ì iÀÊ}iViÃ
/ iÊ ÃiÀÛ>ÌÊvÊ `>}iÀi`Ê-«iViÃ\Ê ÞÊ /i> Ê £ * ,/ <Ê i}>À>ÊÊ -ÌÀÊ ÞVÌiÀ>ÊViÀi>®Ê >«ÌÛiÊ Àii`}ÊÊ<Ê `Ì>`>Ì>}>Ê 7 *ÊqÊ<Ê i}>À>Ê i}>À>Ê >>ÞÃ>ÊvÀÊ,iÌÀ`ÕVÌÊ*À}À>iÊ «>`>ÉÊ-}i`ÊÊ ÊÕ>>ÊÕ>]Ê*iÀ>°Ê £ÓÉ£ÓÉÓään
* ,/ ÃÌÌÕÌÊ*iÞi`>Ê -ÕÀ>ÌÊ*iÀÃiÌÕÕ>ÊÕÌÕÊ>>Ê->À>}Ê ÕÀÕ}Ê /i> Ê *iÀÕL>Ì>Ê ,®É >Þ>}>Þ>}ÊÕ>ÊiÀ`À>ÕÃÊvÕV« >}ÕîÊL>}Ê `Ì>`>Ì>}>Ê Ó 7 *ÃÌÌÕÌiÊvÊ i`V>Ê /ÕÕ>ÊiÀÃÉ}ÀiiiÌÊÌÊÕ`iÀÌ>iÊ-ÌÕ`ÞÊ «>`>ÉÊ-}i`ÊÊÊ ,iÃi>ÀV Ê ,® Ê iÀV>â>ÌÊvÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊÊ £É£äÉÓään iÀ`À>ÕÃÊvÕV« >}ÕîÊ
-ÕÀ>ÌÊ*iÀÃiÌÕÕ>Ê i>>>Ê*ÀiÊÞ>}ÊÌi> Ê * ,/ ÃÌÌÕÌÊ ÕÕÃ>Ê Ê >Ü> Ê,E ÊÃ>ÌvÊÃÌÌÕÌÊ /i> Ê Î }À Ìi}Ê >>ÞÃ>Ê ®É }À Ìi}Ê >>ÞÃ>Ê ®ÉÊ}ÀiiiÌÊÌÊ `Ì>`>Ì>}>Ê 7 *Ê}À ÌiV }ÞÊ «iiÌÊ«ÀiVÌÃÊ>««ÀÛi`ÊÕ`iÀÊÌ iÊ,E Ê «>`>ÉÊ-}i`ÊÊÊ ÃÌÌÕÌiÊ >>ÞÃ>Ê ® Ì>ÌÛiÃÊvÊÌ iÊ}À ÌiV }ÞÊÃÌÌÕÌiÊ ÇÉ{ÉÓään >>ÞÃ>
MAJLIS PERASMIAN/PELANCARAN OFFICIAL OPENING / LAUNCHING CEREMONY
Beberapa majlis perasmian/pelancaran pejabat/ In 2008, official opening/launching of new offices and program telah diadakan sepanjang tahun 2008. Berikut programmes were held as follows: adalah senarai majlis perasmian/pelancaran sepanjang tahun 2008:
*iÀ>Ã>ÉÊ*i>V>À> *iÀ>Ã />À "vvV>Ê"«i}ÉÊ>ÕV }Ê "vvV>Ìi`ÊLÞ >Ìi
>ÃÊ*iÀ>Ã>ÊLÕÊ iÌÕ>Ê*i}>À> Ê>L>Ì>Ê *i>L>ÌÊ >ÀÕÊ>L>Ì>Ê * ,/ ]Ê9° }°Ê >̽ÊL`Ê * ,/ Ê-i>}ÀÉ ,>Ã`Ê->ÃÕ`ÉÊ9° }°Ê >Ì½Ê Ó£É£ÉÓään "vvV>Ê"«i}ÊvÊÌ iÊiÜÊ L`Ê,>Ã`Ê->ÃÕ`]Ê ÀiVÌÀÊ 7 *Êi>`µÕ>ÀÌiÀÃ]Ê iiÀ>]Ê i«>ÀÌiÌÊvÊÊ -i>}À 7`viÊ>`Ê >Ì>Ê*>ÀÃÊ
9>}Ê`*iÀÌÕ>Ê i}iÀÊ*Õ>ÕÊ *>}]Ê/Õ>Ê9>}Ê/iÀÕÌ>>]Ê >ÃÊ*iÀ>Ã>Ê/>>Ê /ÕÊ >̽Ê-iÀÊ1Ì>>Ê À®ÊÊ i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ L`ÕÊ,> >ÊÊLL>ÃÉÊ/Õ>Ê 96 I PERHILITAN "vvV>Ê"«i}ÊvÊ*i>}Ê 9>}Ê/iÀÕÌ>>]Ê/ÕÊ >̽Ê-iÀÊ xÉ£ÉÓään >Ì>Ê*>ÀÊ 1Ì>>Ê À®ÊÊL`ÕÊ,> >Ê ÊLL>Ã]Ê9>}Ê`*iÀÌÕ>Ê i}iÀÊ*Õ>ÕÊ*>}
iÌiÀÊ*i>V}>]Ê9 °Ê >̽Ê-ÀÊâ>>ÊLÌÊ >Ì½Ê *i>V>À>ʺ<ÊÕ>>Ê "Ì >Ê->`ÉÊÕÀ>LiÊÊ >`> »ÉÊ>ÕV }ÊvÊ £äÉÈÉÓään >̽Ê-ÀÊâ>>ÊLÌÊ >Ì½Ê º<ÊÕ>>Ê>`> » "Ì >Ê->`]Ê ÃÌiÀÊvÊ /ÕÀÃ
>ÃÊ*iÀ>Ã>Ê`>Ê /L>>Ê iÌiÀÊ-ÕLiÀÊÃÊ *iÕÌÕ«>Ê*À}À>ÊÕ}iÊ `>Ê>Ê-iÌ>À]Ê9 Ê-i>ÌÀÊ ,ÛiÀÊ V}ÞÊ/> >«ÊÊ, Ê >Ì½Ê >â> ÊLÌÊ >â>ÉÊ ®Ê*iÀ}>ÌÊiL>}Ã>>É ÕÀ>LiÊ-i>ÌÀÊ >Ì½Ê nÉnÉÓään "vvV>Ê"«i}Ê>`Ê Ã}Ê >â> ÊLÌÊ >â>]Ê i«ÕÌÞÊ vÊÌ iÊÕ}iÊ,ÛiÀÊ V}ÞÊ ÃÌiÀÊvÊ >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ >Ì>ÊiÛiÊÊ, Ê® >`Ê ÛÀiÌ
iÌiÀÊ-ÕLiÀÊÃÊ`>Ê>Ê *iLÕ>>Ê-iÕ>Ê*>Þ>Ê -iÌ>À]Ê9 Ê >ÌÕÊ Õ}>ÃÊ `> Ê7iÌ>`ÃÉ 1}}> Ê L>ÃÉÊÕÀ>LiÊ ÓäÉ£äÉÓään ,i«i}ÊvÊ*>Þ>Ê`> Ê >ÌÕÊ Õ}>ÃÊ1}}> Ê L>Ã]Ê 7iÌ>`à ÃÌiÀÊvÊ >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ >`Ê ÛÀiÌ *iÀ>Ã>ÉÊ*i>V>À> *iÀ>à />À "vvV>Ê"«i}ÉÊ>ÕV }Ê "vvV>Ìi`ÊLÞ >Ìi
>ÃÊ*iÀ>Ã>ÊLÕÊ iÌÕ>Ê*i}>À> Ê>L>Ì>Ê *i>L>ÌÊ >ÀÕÊ>L>Ì>Ê * ,/ ]Ê9° }°Ê >̽ÊL`Ê * ,/ Ê-i>}ÀÉ ,>Ã`Ê->ÃÕ`ÉÊ9° }°Ê >Ì½Ê Ó£É£ÉÓään "vvV>Ê"«i}ÊvÊÌ iÊiÜÊ L`Ê,>Ã`Ê->ÃÕ`]Ê ÀiVÌÀÊ 7 *Êi>`µÕ>ÀÌiÀÃ]Ê iiÀ>]Ê i«>ÀÌiÌÊvÊÊ -i>}À*iÀ>Ã>ÉÊ*i>V>À> 7`viÊ>`Ê*iÀ>à >Ì>Ê*>ÀÃÊ />À "vvV>Ê"«i}ÉÊ>ÕV }Ê "vvV>Ìi`ÊLÞ >Ìi
>ÃÊ*iÀ>Ã>ÊLÕÊ iÌÕ>Ê*i}>À> Ê>L>Ì>Ê9>}Ê`*iÀÌÕ>Ê i}iÀÊ*Õ>ÕÊ *i>L>ÌÊ >ÀÕÊ>L>Ì>Ê * ,/*>}]Ê/Õ>Ê9>}Ê/iÀÕÌ>>]Ê ]Ê9° }°Ê >̽ÊL`Ê * ,/ >ÃÊ*iÀ>Ã>Ê/>>Ê Ê-i>}ÀÉ ,>Ã`Ê->ÃÕ`ÉÊ/ÕÊ >̽Ê-iÀÊ1Ì>>Ê À®ÊÊ9° }°Ê >Ì½Ê Ó£É£ÉÓään "vvV>Ê"«i}ÊvÊÌ iÊiÜÊ i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ L`Ê,>Ã`Ê->ÃÕ`]Ê ÀiVÌÀÊL`ÕÊ,> >ÊÊLL>ÃÉÊ/Õ>Ê 7"vvV>Ê"«i}ÊvÊ*i>}Ê *Êi>`µÕ>ÀÌiÀÃ]Ê iiÀ>]Ê i«>ÀÌiÌÊvÊÊ9>}Ê/iÀÕÌ>>]Ê/ÕÊ >̽Ê-iÀÊ xÉ£ÉÓään -i>}À >Ì>Ê*>ÀÊ 7`viÊ>`Ê1Ì>>Ê À®ÊÊL`ÕÊ,> >Ê >Ì>Ê*>ÀÃÊ ÊLL>Ã]Ê9>}Ê`*iÀÌÕ>Ê i}iÀÊ*Õ>ÕÊ*>} 9>}Ê`*iÀÌÕ>Ê i}iÀÊ*Õ>ÕÊ iÌiÀÊ*i>V}>]Ê9 °Ê*>}]Ê/Õ>Ê9>}Ê/iÀÕÌ>>]Ê >ÃÊ*iÀ>Ã>Ê/>>Ê >̽Ê-ÀÊâ>>ÊLÌÊ >̽Ê/ÕÊ >̽Ê-iÀÊ1Ì>>Ê À®ÊÊ *i>V>À>ʺ<ÊÕ>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ "Ì >Ê->`ÉÊL`ÕÊ,> >ÊÊLL>ÃÉÊÕÀ>LiÊÊ/Õ>Ê >`> »ÉÊ>ÕV }ÊvÊ £äÉÈÉÓään "vvV>Ê"«i}ÊvÊ*i>}Ê >̽Ê-ÀÊâ>>ÊLÌÊ >̽Ê9>}Ê/iÀÕÌ>>]Ê/ÕÊ >̽Ê-iÀÊ xÉ£ÉÓään º<ÊÕ>>Ê>`> » >Ì>Ê*>ÀÊ "Ì >Ê->`]Ê ÃÌiÀÊvÊ1Ì>>Ê À®ÊÊL`ÕÊ,> >Ê /ÕÀÃÊLL>Ã]Ê9>}Ê`*iÀÌÕ>Ê i}iÀÊ*Õ>ÕÊ*>}
>ÃÊ*iÀ>Ã>Ê`>Ê /L>>Ê iÌiÀÊ-ÕLiÀÊÃÊ iÌiÀÊ*i>V}>]Ê9 °Ê *iÕÌÕ«>Ê*À}À>ÊÕ}iÊ `>Ê>Ê-iÌ>À]Ê9 Ê-i>ÌÀÊ >̽Ê-ÀÊâ>>ÊLÌÊ >Ì½Ê ,ÛiÀÊ V}Þ*i>V>À>ʺ<ÊÕ>>ÊÊ/> >«ÊÊ, Ê >Ì½Ê >â> ÊLÌÊ >â>ÉÊ "Ì >Ê->`ÉÊÕÀ>LiÊÊ ®Ê*iÀ}>ÌÊiL>}Ã>>É>`> »ÉÊ>ÕV }ÊvÊ ÕÀ>LiÊ-i>ÌÀÊ >Ì½Ê £äÉÈÉÓäännÉnÉÓään >̽Ê-ÀÊâ>>ÊLÌÊ >Ì½Ê "vvV>Ê"«i}Ê>`Ê Ã}ʺ<ÊÕ>>Ê>`> » >â> ÊLÌÊ >â>]Ê i«ÕÌÞÊ "Ì >Ê->`]Ê ÃÌiÀÊvÊ vÊÌ iÊÕ}iÊ,ÛiÀÊ V}ÞÊ ÃÌiÀÊvÊ >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ /ÕÀà >Ì>ÊiÛiÊÊ, Ê® >`Ê ÛÀiÌ
>ÃÊ*iÀ>Ã>Ê`>Ê /L>>Ê iÌiÀÊ-ÕLiÀÊÃÊ *iÕÌÕ«>Ê*À}À>ÊÕ}iÊ iÌiÀÊ-ÕLiÀÊÃÊ`>Ê>Ê`>Ê>Ê-iÌ>À]Ê9 Ê-i>ÌÀÊ *iLÕ>>Ê-iÕ>Ê*>Þ>Ê,ÛiÀÊ V}ÞÊ/> >«ÊÊ, Ê >Ì½Ê >â> ÊLÌÊ >â>ÉÊ -iÌ>À]Ê9 Ê >ÌÕÊ Õ}>ÃÊ nÉnÉÓään `> Ê7iÌ>`ÃÉ®Ê*iÀ}>ÌÊiL>}Ã>>É 1}}> Ê L>ÃÉÊÕÀ>LiÊ-i>ÌÀÊ >̽ÊÕÀ>LiÊ ÓäÉ£äÉÓään ,i«i}ÊvÊ*>Þ>Ê`> Ê"vvV>Ê"«i}Ê>`Ê Ã}Ê >ÌÕÊ Õ}>ÃÊ1}}> Ê L>Ã]Ê >â> ÊLÌÊ >â>]Ê i«ÕÌÞÊ 7iÌ>`ÃvÊÌ iÊÕ}iÊ,ÛiÀÊ V}ÞÊ ÃÌiÀÊvÊ >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ >Ì>ÊiÛiÊÊ, Ê® >`Ê ÛÀiÌ
iÌiÀÊ-ÕLiÀÊÃÊ`>Ê>Ê PROGRAM EXPERT LECTURE SERIES *iLÕ>>Ê-iÕ>Ê*>Þ>ÊEXPERT -iÌ>À]Ê9 Ê >ÌÕÊ Õ}>ÃÊLECTURE SERIES PROGRAMME `> Ê7iÌ>`ÃÉ 1}}> Ê L>ÃÉÊÕÀ>LiÊ ÓäÉ£äÉÓään ,i«i}ÊvÊ*>Þ>Ê`> Ê Sebanyak dua sesi program Expert Lecture Series telah >ÌÕÊ Õ}>ÃÊ1}}> Ê L>Ã]Ê 7iÌ>`à Two Expert ÃÌiÀÊvÊ Lecture >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ Series were conducted by the berjaya dianjurkan oleh Jabatan PERHILITAN pada tahun DWNP in>`Ê ÛÀiÌ 2008. The purpose of this programme is 2008. Program ini bertujuan memberi pendedahan dan to give exposure and knowledge to DWNP staff and pengetahuan kepada kakitangan Jabatan PERHILITAN public on issues related to biodiversity conservation in dan orang ramai mengenai isu-isu berkaitan dengan Malaysia.n The lectures were presented by experts in konservasi biodiversiti di Malaysia. Ceramah telah the respective fields. The Expert Lecture Series held at disampaikan oleh penceramah yang mempunyai the Auditorium of DWNP Headquarters are as follows: kepakaran dalam bidang masing-masing. Program Expert Lecture Series yang diadakan di Auditorium Ibu Pejabat Jabatan PERHILITAN adalah seperti berikut:
>>Ê*iViÀ>> />ÕÊ iÀ>> />À iVÌÕÀiÀ /Ìi >Ìi
ÀÊÊ Ê>Ì ÀÌV>Ê>LÌ>ÌÃÊÀÊ/ iÊ ÓÇÉÎÉÓään -ÕÀÛÛ>Ê"vÊ >>Þ>Ê >>ÃÊÊÊ*iÃÕ>ÀÊ >>ÞÃ>
*ÀvÊ >Ì½Ê ÀÊL`ÕÊ *ÀÌiVÌi`ÊÀi>ÃÊÊ >>ÞÃ>Ê\Ê/Ü>À`ÃÊÊ1vi`Ê-ÞÃÌiÊÊ >>}}Ê ÓÇÉnÉÓään >ÌvvÊ >>` `ÛiÀÃÌÞ
PERHILITAN I 97 LAWATAN TETAMU KEHORMAT, DELEGASI DAN VISITS BY VIPs, DELEGATIONS AND AGENCIES AGENSI LUAR KE JABATAN PERHILITAN TO DWNP
Sepanjang tahun 2008, Jabatan PERHILITAN menerima Throughout 2008, several visits were made by VIPs, kunjungan dan lawatan oleh tetamu kehormat, delegasi delegations and other agencies to DWNP. Among those dan agensi luar di Ibu Pejabat Jabatan PERHILITAN who visited DWNP were: dan beberapa kawasan di bawah kelolaan Jabatan PERHILITAN. Antara tetamu, delegasi dan agensi luar yang melawat Jabatan PERHILITAN adalah seperti berikut:
ii}>ÃÊ*i>Ü>ÌÉ6*Ê /ÕÕ>É/i«>Ì />À ii}>ÌÉÊ6* *ÕÀ«ÃiÉÊ6iÕiÊ >ÌiÊ
*iÃiÀÌ>Ê`>ÀÊÃÌÌÕÃÊ/>> Ê`>Ê1ÕÀÊ i}>À>Ê >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} -/1 ®ÉÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊvÀÊ >Ì>ÊÃÌÌÕÌiÊ 7À}Ê6ÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À ÓÈÉ£ÉÓään vÊ>`Ê>`Ê-ÕÀÛiÞÊ -/1 ®
*iÃiÀÌ>Ê«À}À>ʺ-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ >ÃÌ>Ê >Ü>Ì>Ê*iÃiÀÌ>Ê*À}À>ʺ-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ µÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>ÉÊ*À}À>iÊ >ÃÌ>ʵÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>»ÊiÊ «>ÀÌV«>ÌÃÊvÊÌ iʺ-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ >ÃÌ>Ê />>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊvÊ £ÉÓÉÓään µÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>» º-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ >ÃÌ>ʵÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>»Ê«À}À>iÊÛÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê *>ÀÊ
}>Ì>Ê/iÌiÀ>Ê >>ÞÃ>Ê/ ® >Ü>Ì>ÊiÊÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌ]Ê>V >} >>ÞÃ>ÊÀi`ÊÀVià 6ÃÌÊÌÊ `ÛiÀÃÌÞÊÃÌÌÕÌi]Ê>V >} ÓÉÓÉÓään
iÌÕ>Ê-iÌ>ÕÃ> >ÊiiÌiÀ>Ê-ÕLiÀÊÃÊ`>Ê >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}]ÊÕ>>Ê >Ê-iÌ>ÀÉÊ-iVÀiÌ>ÀÞÊiiÀ>]Ê ÃÌÀÞÊvÊ /> >ÉÊ7À}ÊÛÃÌÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê £ä£ÓÉ{ÉÓään >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ>`Ê ÛÀiÌ >Ì>Ê*>À]ÊÕ>>Ê/> >
9° °Ê iÌiÀÊ-ÕLiÀÊÃÊ`>Ê>Ê-iÌ>À >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊLÕÊ*i>L>ÌÊ>L>Ì>Ê ÕÀ>LiÊ ÃÌiÀÊvÊ >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ>`Ê * ,/ ÉÊ7À}ÊÛÃÌÊÌÊ 7 *½ÃÊ £ÇÉ{ÉÓään ÛÀiÌ i>`µÕ>ÀÌiÀÃ
Ý«Ê*i>V}>Ê`>Ê>Ê-iÌ>ÀÊ*Õ>ÕÊ >Ü>Ì>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} *>}ÉÊÊ*i>}Ê/ÕÀÃÊ>`Ê ÛÀiÌÊ Ý«*i>}Ê/ÕÀÃÊ>`Ê ÛÀiÌÊ Ý« 6ÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À ÓÉÇÉÓään
ÝVÊ*i>V}>Ê>Ê Ü>Ê*i}}Õ>Ê`>Ê>Ê -iÌ>ÀÊ i}iÀÊ-i>}ÀÉÊ ÝiVÕÌÛiÊ ÕVÊvÊ >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à ÇÉnÉÓään /ÕÀÃ]Ê ÃÕiÀ½ÃÊvv>ÀÃÊ>`Ê >ÌÕÀ>Ê 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à ,iÃÕÀViÃ]Ê-i>}À
/L>>Ê iÌiÀÊ*i>V}>Ê`>Ê >ÃÊ /`>>Ê*i>V}>Ê i}iÀÊ*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} ÉnÉÓään i«ÕÌÞÊ ÃÌiÀÊvÊ/ÕÀÃÊ>`ÊVÌÊ ÕVÊvÊ 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À /ÕÀÃ]Ê*i>}
ÕÕ}>ÊÀ>ÌÊiÊ*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> Ê *iÕL>Ê£Ê* iL>}Ã>>]ÊÕ>>Ê>`> ÉÊ ÕÀÌiÃÞÊ6ÃÌÉÌÊ £É££ÉÓään £Ê*ÊÀ>ViÀ >Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌiÀ]ÊÕ>>Ê >`>
ii}>ÃÊÃ>Êi«`«ÌiÀ>Ê ÃiÀÛ>Ì >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} ÓxÉ££ÉÓään Ã>Êi«`«ÌiÀ>Ê ÃiÀÛ>ÌÊ ii}>Ìià 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À
ÝVÊ*i>V}>]ÊiÃi>Ê`>Ê7>ÀÃ>]Ê *iL>}Õ>ÊiÕ>À}>Ê`>Ê>Ê Ü>Ê7>Ì>Ê >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >} *> >}ÉÊ ÝiVÕÌÛiÊ ÕVÊvÊ/ÕÀÃ]Ê ÕÌÕÀ>Ê 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê ÎäÉ££ÉÓään >`ÊiÀÌ>}i]Ê>ÞÊ iÛi«iÌÊ>`Ê7iÊ *>ÀÊ vv>ÀÃ]Ê*> >}
ii}>ÃÊ/>>Ê i}>À>Ê/>â>> >Ü>Ì>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >} ii}>ÌiÃÊvÀÊ/>â>>Ê >Ì>Ê*>À 6ÃÌÊÌÊ/>>Ê i}>À>Ê >Ì>Ê*>ÀÊ*> >} xÉ£ÓÉÓään
98 I PERHILITAN ii}>ÃÊ*i>Ü>ÌÉ6*Ê /ÕÕ>É/i«>Ì />À ii}>ÌÉÊ6* *ÕÀ«ÃiÉÊ6iÕiÊ >ÌiÊ
*iÃiÀÌ>Ê`>ÀÊÃÌÌÕÃÊ/>> Ê`>Ê1ÕÀÊ i}>À>Ê >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} -/1 ®ÉÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊvÀÊ >Ì>ÊÃÌÌÕÌiÊ 7À}Ê6ÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À ÓÈÉ£ÉÓään vÊ>`Ê>`Ê-ÕÀÛiÞÊ -/1 ®
*iÃiÀÌ>Ê«À}À>ʺ-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ >ÃÌ>Ê >Ü>Ì>Ê*iÃiÀÌ>Ê*À}À>ʺ-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ µÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>ÉÊ*À}À>iÊ >ÃÌ>ʵÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>»ÊiÊ «>ÀÌV«>ÌÃÊvÊÌ iʺ-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ >ÃÌ>Ê />>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉÊÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊvÊ £ÉÓÉÓään µÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>» º-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ >ÃÌ>ʵÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>»Ê«À}À>iÊÛÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê *>ÀÊ
}>Ì>Ê/iÌiÀ>Ê >>ÞÃ>Ê/ ® >Ü>Ì>ÊiÊÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌ]Ê>V >} >>ÞÃ>ÊÀi`ÊÀVià 6ÃÌÊÌÊ `ÛiÀÃÌÞÊÃÌÌÕÌi]Ê>V >} ÓÉÓÉÓään
iÌÕ>Ê-iÌ>ÕÃ> >ÊiiÌiÀ>Ê-ÕLiÀÊÃÊ`>Ê >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}]ÊÕ>>Ê >Ê-iÌ>ÀÉÊ-iVÀiÌ>ÀÞÊiiÀ>]Ê ÃÌÀÞÊvÊ /> >ÉÊ7À}ÊÛÃÌÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê £ä£ÓÉ{ÉÓään >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ>`Ê ÛÀiÌ >Ì>Ê*>À]ÊÕ>>Ê/> >
9° °Ê iÌiÀÊ-ÕLiÀÊÃÊ`>Ê>Ê-iÌ>À >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊLÕÊ*i>L>ÌÊ>L>Ì>Ê ÕÀ>LiÊ ÃÌiÀÊvÊ >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ>`Ê * ,/ ÉÊ7À}ÊÛÃÌÊÌÊ 7 *½ÃÊ £ÇÉ{ÉÓään ÛÀiÌ i>`µÕ>ÀÌiÀÃ
Ý«Ê*i>V}>Ê`>Ê>Ê-iÌ>ÀÊ*Õ>ÕÊ >Ü>Ì>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} *>}ÉÊÊ*i>}Ê/ÕÀÃÊ>`Ê ÛÀiÌÊ Ý«*i>}Ê/ÕÀÃÊ>`Ê ÛÀiÌÊ Ý« 6ÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À ÓÉÇÉÓään
ÝVÊ*i>V}>Ê>Ê Ü>Ê*i}}Õ>Ê`>Ê>Ê -iÌ>ÀÊ i}iÀÊ-i>}ÀÉÊ ÝiVÕÌÛiÊ ÕVÊvÊ >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à ÇÉnÉÓään /ÕÀÃ]Ê ÃÕiÀ½ÃÊvv>ÀÃÊ>`Ê >ÌÕÀ>Ê 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à ,iÃÕÀViÃ]Ê-i>}À
/L>>Ê iÌiÀÊ*i>V}>Ê`>Ê >ÃÊ /`>>Ê*i>V}>Ê i}iÀÊ*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} ÉnÉÓään i«ÕÌÞÊ ÃÌiÀÊvÊ/ÕÀÃÊ>`ÊVÌÊ ÕVÊvÊ 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À /ÕÀÃ]Ê*i>}
ÕÕ}>ÊÀ>ÌÊiÊ*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> Ê *iÕL>Ê£Ê* iL>}Ã>>]ÊÕ>>Ê>`> ÉÊ ÕÀÌiÃÞÊ6ÃÌÉÌÊ £É££ÉÓään £Ê*ÊÀ>ViÀ >Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌiÀ]ÊÕ>>Ê >`>
ii}>ÃÊÃ>Êi«`«ÌiÀ>Ê ÃiÀÛ>Ì >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} ÓxÉ££ÉÓään Ã>Êi«`«ÌiÀ>Ê ÃiÀÛ>ÌÊ ii}>Ìià 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À
ÝVÊ*i>V}>]ÊiÃi>Ê`>Ê7>ÀÃ>]Ê *iL>}Õ>ÊiÕ>À}>Ê`>Ê>Ê Ü>Ê7>Ì>Ê >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >} *> >}ÉÊ ÝiVÕÌÛiÊ ÕVÊvÊ/ÕÀÃ]Ê ÕÌÕÀ>Ê 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê ÎäÉ££ÉÓään >`ÊiÀÌ>}i]Ê>ÞÊ iÛi«iÌÊ>`Ê7iÊ ii}>ÃÊ*i>Ü>ÌÉ6*Ê *>ÀÊ /ÕÕ>É/i«>Ì />À vv>ÀÃ]Ê*> >} ii}>ÌÉÊ6* *ÕÀ«ÃiÉÊ6iÕiÊ >ÌiÊ
*iÃiÀÌ>Ê`>ÀÊÃÌÌÕÃÊ/>> Ê`>Ê1ÕÀÊ ii}>ÃÊ/>>Ê i}>À>Ê/>â>> i}>À>Ê >Ü>Ì>ÊiÊ/>>Ê>Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >} i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} ii}>ÌiÃÊvÀÊ/>â>>Ê -/1 ®ÉÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊvÀÊ >Ì>Ê*>À >Ì>ÊÃÌÌÕÌiÊ 6ÃÌÊÌÊ/>>Ê7À}Ê6ÃÌÊÌÊ*i>}Ê i}>À>Ê >Ì>Ê*>ÀÊ*> >} >Ì>Ê*>À ÓÈÉ£ÉÓäänxÉ£ÓÉÓään vÊ>`Ê>`Ê-ÕÀÛiÞÊ -/1 ®
*iÃiÀÌ>Ê«À}À>ʺ-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ >ÃÌ>Ê >Ü>Ì>Ê*iÃiÀÌ>Ê*À}À>ʺ-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ µÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>ÉÊ*À}À>iÊ >ÃÌ>ʵÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>»ÊiÊ MESY«>ÀÌV«>ÌÃÊvÊÌ iʺ-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ >ÃÌ>ÊUARAT DI PERINGKAT ANTARABANGSA />>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>}ÉINTERNATIONALÊÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃÊvÊ MEETINGS £ÉÓÉÓään µÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ >>ÞÃ>» º-ÌÕ`ÞÊ/ÕÀÊÊ >ÃÌ>ʵÕ>VÕÌÕÀiÊVÌÛÌiÃÊÊ Berikut adalah senarai mesyuarat yang dihadiri >>ÞÃ>»Ê«À}À>iÊÛÃÌÊÌÊ*i>}Ê The following are the list of international>Ì>Ê meetings attended oleh kakitangan Jabatan di peringkat antarabangsa*>ÀÊ by DWNP staff in 2008: sepanjang tahun 2008: }>Ì>Ê/iÌiÀ>Ê >>ÞÃ>Ê/ ® >Ü>Ì>ÊiÊÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌ]Ê>V >} >>ÞÃ>ÊÀi`ÊÀVià 6ÃÌÊÌÊ `ÛiÀÃÌÞÊÃÌÌÕÌi]Ê>V >} ÓÉÓÉÓään
iÌÕ>Ê-iÌ>ÕÃ> >ÊiiÌiÀ>Ê-ÕLiÀÊÃÊ`>Ê >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}]ÊÕ>>Ê >Ê-iÌ>ÀÉÊ ° iÃÞÕ>À>Ì-iVÀiÌ>ÀÞÊiiÀ>]Ê ÃÌÀÞÊvÊ /> >ÉÊ*iÃiÀÌ>7À}ÊÛÃÌÊ/>>Ê />À i}>À>Ê*> >}Ê /i«>Ì£ä£ÓÉ{ÉÓään >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ>`Ê ÛÀiÌ ° iiÌ}à >Ì>Ê*>À]ÊÕ>>Ê/> >*>ÀÌV«>Ìà >Ìi 6iÕi
9° °Ê iÌiÀÊ-ÕLiÀÊÃÊ`>Ê>Ê-iÌ>À£ ÓÎÀ`Ê iiÌ}ÊvÊÌ iÊ>ÃÊ Ìii >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊLÕÊ*i>L>ÌÊ>L>Ì>ÊÊi>Ê-i} £Ó{É{ÉÓään iiÛ>]Ê-ÜÌâiÀ>` ÕÀ>LiÊ ÃÌiÀÊvÊ >ÌÕÀ>Ê,iÃÕÀViÃÊ>`Ê * ,/ ÉÊ7À}ÊÛÃÌÊÌÊ 7 *½ÃÊ £ÇÉ{ÉÓään ÛÀiÌÓ Ì Ê iiÌ}ÊvÊÌ iÊ,i}>Ê7À}Ê i>`µÕ>ÀÌiÀÃ<>Õ``ÊLÊ- ÕÀ xÊqÊÉxÉÓään />ÞÊ/>Þ]Ê*>>Ü>]Ê ÀÕ«ÊÊ7iÌ>`à «>ÉÊ* « ià ݫÊ*i>V}>Ê`>Ê>Ê-iÌ>ÀÊ*Õ>ÕÊ >Ü>Ì>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} *>}ÉÎ ÊÊ*i>}Ê/ÕÀÃÊ>`Ê ÛÀiÌÊ Ý«*i>}Ê/ÕÀÃÊ>`Ê ÛÀiÌÊ Ý«ÈÌ Ê iiÌ}ÊvÊÌ iÊ- Ê Ý«iÀÌÊÀÕ« 6ÃÌÊÌÊ*i>}Ê ÀÊ-Û>>Ì >Ê >Ì>Ê*>ÀÓ£ÓÎÉxÉÓään LÕÀ]Ê/ >>`ÓÉÇÉÓään >}Õ«>Þ ÝVÊ*i>V}>Ê>Ê Ü>Ê*i}}Õ>Ê`>Ê>Ê -iÌ>ÀÊ{ i}iÀÊ-i>}ÀÉÊÎÀ`Ê iiÌ}ÊvÊÌ iÊ- ÝiVÕÌÛiÊ ÕVÊvÊ Ê7`viÊ >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à ÕÀà À> Ê ÕÃÌ>« > ÓÈÓÇÉxÉÓään 6iÌ>i]Ê>Ê* ,ÇÉnÉÓään /ÕÀÃ]Ê ÃÕiÀ½ÃÊvv>ÀÃÊ>`Ê vÀViiÌÊ iÌÜÀ >ÌÕÀ>Ê 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à ,iÃÕÀViÃ]Ê-i>}À Ì Ê iiÌ}ÊvÊÌ iÊ viÀiViÊvÊÌ iÊ >̽ÊL`Ê,>Ã`Ê £ÇÓ{ÉxÉÓään ]ÊiÀ>Þ /L>>Ê iÌiÀÊ*i>V}>Ê`>Ê >ÃÊx *>ÀÌiÃÊÌÊÌ iÊ ÛiÌÊÊ }V>Ê ->ÃÕ` /`>>Ê*i>V}>Ê ÛiÀÃÌÞÊ "*® i}iÀÊ*Õ>ÕÊ*>}ÉÊ >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} ÉnÉÓään i«ÕÌÞÊ ÃÌiÀÊvÊ/ÕÀÃÊ>`ÊVÌÊ ÕVÊvÊ 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ*i>}Ê >Ì>Ê*>À /ÕÀÃ]Ê*i>}È xÇÌ Ê-Ì>`}Ê ÌiiÊ iiÌ} >̽ÊL`Ê,>Ã`Ê £{£nÉÇÉÓään iiÛ>]Ê-ÜÌâiÀ>` ->ÃÕ` ÕÕ}>ÊÀ>ÌÊiÊ*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> Ê *iÕL>Ê£Ê* Ì Ê iiÌ}ÊvÊÌ iÊ,i}>Ê-ViÌvVÊ iL>}Ã>>]ÊÕ>>Ê>`> ÉÊ ÕÀÌiÃÞÊ6ÃÌÉÌÊ £É££ÉÓään £Ê*ÊÀ>ViÀÇ >`Ê/iV V>Ê ÌÌiiÊvÊÌ iÊ <>Õ``ÊLÊ- ÕÀ>Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌiÀ]ÊÕ>>Ê£ÊqÊÓÎÉnÉÓään Õi]Ê6iÌ> 1 *É Ê*ÀiVÌ >`>
ii}>ÃÊÃ>Êi«`«ÌiÀ>Ê ÃiÀÛ>Ì£äÌ Ê iiÌ}ÊvÊÌ iÊ viÀiViÊvÊÌ iÊ >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê >̽ÊL`Ê,>Ã`Ê ÓÈÉ£äÉÓäänqÊ i}>À>Ê*Õ>ÕÊ*>} ÓxÉ££ÉÓään Ã>Êi«`«ÌiÀ>Ê ÃiÀÛ>ÌÊ ii}>ÌiÃn ÌÀ>VÌ}Ê*>ÀÌiÃÊÌÊÌ iÊ,>Ã>ÀÊ 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ*i>}Ê->ÃÕ` ÈÉ££ÉÓään >Ì>Ê*>À >}Ü]ÊÀi> ÛiÌÊÊ7iÌ>`à ÝVÊ*i>V}>]ÊiÃi>Ê`>Ê7>ÀÃ>]Ê *iL>}Õ>ÊiÕ>À}>Ê`>Ê>Ê Ü>Ê7>Ì>Ê >Ü>Ì>ÊiÀ>ÊiÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >} *> >}ÉÊ ÝiVÕÌÛiÊ ÕVÊvÊ/ÕÀÃ]Ê ÕÌÕÀ>Ê 7À}ÊÛÃÌÊÌÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê ÎäÉ££ÉÓään >`ÊiÀÌ>}i]Ê>ÞÊ iÛi«iÌÊ>`Ê7iÊ *>ÀÊ vv>ÀÃ]Ê*> >} 2ND ASEAN-WEN WORKSHOP ON TASK FORCE AND ND ii}>ÃÊ/>>Ê i}>À>Ê/>â>> >Ü>Ì>ÊiÊ/>>Ê2 ASE ANi}>À>Ê*> >}-WEN WORKSHOP ON TASK FORCE WORKING ii}>ÌiÃÊvÀÊ/>â>>Ê GROUPS DEVELOP >Ì>Ê*>ÀMENT 6ÃÌÊÌÊ/>>ÊAND WOi}>À>ÊRKING >Ì>Ê*>ÀÊ*> >} GROUPS DEVELOPMExÉ£ÓÉÓäänNT
Pada 28 hingga 30 Januari 2008 bertempat di Hotel A workshop on Task Force and Working Groups Crown Princess, Kuala Lumpur, satu bengkel mengenai Development (ASEAN-WEN) was jointly organised by Task Force and Working Groups Development (ASEAN- ASEAN-WEN, with the cooperation of the Ministry of WEN) telah dianjurkan oleh ASEAN-WEN, dengan Natural Resources and Environment Malaysia, DWNP and
PERHILITAN I 99 kerjasama Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar, local NGOs (TRAFFIC South East Asia) from 28 to 30 Jabatan PERHILITAN dan NGO tempatan (TRAFFIC January 2008 at the Crown Princess Hotel, Kuala Lumpur. South East Asia). Bengkel ini disertai oleh agensi- The workshop was attended by government agencies agensi kerajaan dari negara ASEAN yang terlibat dalam from ASEAN countries which are involved in wildlife konservasi hidupan liar, Pihak tempatan turut dihadiri conservation. Malaysia was represented by DWNP, Sabah oleh wakil-wakil Jabatan PERHILITAN, Jabatan Hidupan Wildlife Department, Sarawak Forestry Department, the Liar Sabah, Jabatan Perhutanan Sarawak, pihak Royal Malaysian Custom and the Royal Malaysian Police. Kastam DiRaja Malaysia dan Polis DiRaja Malaysia.
Bengkel ini berfungsi sebagai platform bagi membantu The workshop provided a platform to assist the various agensi kerajaan berkaitan untuk berkongsi maklumat government agencies in sharing information and enhance dan menambahbaik strategi penguatkuasaan hidupan existing wildlife enforcement strategy. liar yang sedia ada.
PEMBUKAAN PEJABAT OPENING OF OFFICE BARU DI PENGKALAN AT PENGKALAN KUBOR, KELANTAN KUBOR, KELANTAN
Dalam usaha untuk In the efforts to enhance meningkatkan aktiviti enforcement on wildlife penguatkuasaan pencegahan smuggling, a new office penyeludupan hidupan liar, for the Border Control pejabat baru telah dibuka Unit at Pengkalan Kubor, pada 1 Februari 2008 di Tumpat, Kelantan was Pengkalan Kubor, Tumpat, officially opened on 1 Kelantan. Pejabat ini dikenali February 2008. The main sebagai Pejabat Unit function of the unit is to Kawalan Sempadan, Jabatan carry out surveillance on PERHILITAN Negeri Kelantan. Tugas utama unit ini all entry points along the border. adalah untuk menjalankan kerja-kerja pemantauan dan pemeriksaan di semua pintu masuk.
PENYERAHAN BANGUNAN HANDING OVER OF PENTADBIRAN DAN ADMINISTRATION KUARTERS UNIT BUILDING AND PENGURUSAN TAPAK QUARTERS AT TASEK RAMSAR TASEK BERA BERA RAMSAR SITE
Majlis penyerahan siap Projek On 14 August 2008, Bangunan Pentadbiran dan the newly completed Kuarters Unit Pengurusan administration building Tapak Ramsar Tasek Bera and quarters at Tasek Bera telah dilaksanakan oleh Ramsar Site Management Pengarah JKR Negeri Unit was officially handed Pahang, Datuk Rosman bin over by the Pahang PWD Ayub kepada Ketua Unit State Director, Y.Bhg. Pembangunan, En Mohamad Nazli Mahamad Zain bagi Datuk Rosman bin Ayub to Mr. Mohamad Nazli Mahamad pihak Jabatan pada 14 Ogos 2008. Zain, on behalf of the Department.
100 I PERHILITAN MAJLIS ANUGERAH PERKHIDMATAN CEMERLANG CEREMONY FOR EXCELLENCE SERVICE 2007 DAN MAJLIS PERSARAAN 2008 JABATAN AWARD, 2007 AND RETIREMENT, 2008 PERHILITAN
Pada 18 Ogos 2008, seramai 90 orang warga On the 18th August 2008, a total of 90 DWNP staff received PERHILITAN telah menerima Anugerah Perkhidmatan their Excellence Service Award for 2007. While 26 would Cemerlang 2007. Manakala seramai 26 orang warga be retirees were also honoured during the ceremony. The PERHILITAN yang akan bersara turut diraikan dalam ceremony was officiated by Y.Bhg Dato’ Zoal Azha Yusof, majlis tersebut. Majlis telah disempurnakan oleh Y.Bhg Deputy Secretary General I, Ministry of Natural Resources Dato’ Zoal Azha Yusof, Timbalan Ketua Setiausaha I, and Environment. Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar.
AKTIVITI EKUESTRIAN DYMM EQUESTRIAN ACTIVITIES BY HIS SERI PADUKA BAGINDA YANG ROYAL HIGHNESS SERI PADUKA DIPERTUAN AGONG DI PAYA BAGINDA YANG DIPERTUAN INDAH WETLANDS (PIW) AGONG PAYA INDAH WETLANDS (PIW) Sepanjang tahun 2008, DYMM Seri Paduka Baginda Yang Dipertuan His Royal Highness, Seri Paduka Agong, Tuanku Mizan Sultan Zainal Baginda Yang Dipertuan Agong, Tuanku Abidin telah menjalankan aktiviti Mizan Sultan Zainal Abidin conducted berkuda di PIW. PIW menjadi lokasi several equestrian activities at Paya pilihan kerana mempunyai trek Indah Wetlands (PIW). PIW was chosen berkuda yang sesuai untuk acara as location due to the suitability of the endurance di samping mempunyai track for endurance training apart from pemandangan yang menarik. the beautiful scenery in the area.
PERTANDINGAN NYANYIAN PATRIOTIC LAGU PATRIOTIK SONG SINGING COMPETITION Sempena Sambutan Hari Kemerdekaan Malaysia ke- In conjunction with the 51st 51, Ibu Pejabat Jabatan Merdeka Day Celebration, PERHILITAN telah mengadakan the DWNP HQ organized pertandingan Nyanyian Lagu a Patriotic Song Singing Patriotik pada 28 Ogos Competition on the 28th 2008 di Auditorium Jabatan August 2008, at the PERHILITAN. Sebanyak lima Auditorium. The Law and kumpulan telah mengambil Enforcement Division was bahagian di dalam pertandingan voted as the winner of the ini yang telah dimenangi oleh Bahagian Perundangan competition which was judged by the Director General and dan Penguatkuasaan. Pertandingan ini diadili oleh Y.Bhg Deputy Director General II. Ketua Pengarah dan Timbalan Ketua Pengarah II.
PERHILITAN I 101 D’TREASURE HUNT 2008 DI ZOO MELAKA D’TREASURE HUNT 2008 IN ZOO MELAKA
Sebagai menutup kempen “D’Treasure Hunt 2008” was “The Endau Rompin Tropical organized on 31st March 2008 Rainforest Experience”, satu at Zoo Melaka. The treasure program “D’Treasure Hunt hunt was part of the “The Endau 2008” telah diadakan pada Rompin Tropical Rainforest 31 Mac 2008 di Zoo Melaka. Experience” campaign Program ini anjuran Aquaria organised by Aquaria KLCC KLCC dengan kerjasama in collaboration with the Johor Perbadanan Taman Negara National Park Corporation, Bird Johor, Taman Burung Kuala Park Kuala Lumpur dan Zoo Lumpur dan Zoo Melaka. Melaka. Semua peserta dikehendaki melengkapkan tugasan yang diberikan di Taman Burung Kuala Lumpur, Zoo Melaka dan Aquaria KLCC bagi merebut gelaran dan hadiah- hadiah sampingan yang lain.
HARI KELUARGA 2008 MOTIVATION COURSE DAN PROGRAM MOTIVASI AND FAMILY DAY FOR KAKITANGAN JABATAN DWNP STAFF PERHILITAN The DWNP organized a Pada tahun 2008, Kelab motivation course and Family Sukan dan Kebajikan Day for its staff on the 20- Jabatan PERHILITAN telah 21 December 2008 at Paya menganjurkan Sambutan Hari Indah Wetlands (PIW). Various Keluarga 2008 dan Program activities were organized such as Motivasi Kakitangan Jabatan Fishing Competition, Karaoke PERHILITAN pada 20-21 Competition and Sports. Disember 2008 di Paya Indah Wetlands. Pelbagai aktiviti telah diadakan seperti Pertandingan Memancing, Pertandingan Karaoke dan Sukaneka.
102 I PERHILITAN PRODUK Product PRODUK Product
PRODUK PRODUCT
Jabatan PERHILITAN telah mempergiatkan usaha The DWNP has enhanced the publication of arcticles as penerbitan bahan-bahan penulisan sebagai rujukan references in 2008. A total of 37 products were published dan bahan edaran. Sepanjang tahun 2008, sebanyak as shown in Table 39. 37 bahan penerbitan telah dikeluarkan oleh Jabatan PERHILITAN seperti di dalam Jadual 39.
Jadual 39: Senarai bahan terbitan Jabatan PERHILITAN untuk 2008 Table 39: List of DWNP’s publications in 2008
° > >Ê/iÀLÌ> ° *ÕLV>ÌÃ
£ iÌÊÀ>Ê`>Ê>Õ>Ê*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÉÊ iÌÊÊÀ>Ê>`Ê>Õ>Ê*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊ
Ó iÌÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ>Õ>ÉÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊ iÌÊÊ>Õ>Ê
Î iÌÊ*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> ÊiL>}Ã>>ÊÕ>>Ê>`> ÉÊ >Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌÀi]Ê Õ>>Ê>`> Ê iÌ
{ ÀÃÕÀÊ ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÉÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌ
x ÀÃÕÀÊiÀ>É ÀV ÕÀiÃÊÊ}ÊÌ>i`Ê >V>µÕi
È ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ->ÌÕÊ*iÀ>>>Ê>ÉÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊqÊÊÕÀiÞÊvÊ >ÌÕÀiÊ
Ç ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ*À}À>ÊiÃi`>À>ÊÜ>ÉÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊ ÀV ÕÀiÊqÊ*ÕLVÊ Ü>ÀiiÃÃÊ*À}À>i
n ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÉÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã
ÀÃÕÀÊ/>>Ê i}>À>Êi>Ì>ÉÊÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ/>>Ê i}>À>Êi>Ì>Ê >Ì>Ê*>ÀÊ
£ä ÀÃÕÀÊ->ÌÕ>ÀÊ ÕÀÕ}ÊÕ>>ÊÕ>ÉÊ ÀV ÕÀiÃÊÊÕ>>ÊÕ>Ê À`½ÃÊ->VÌÕ>ÀÞ
££ ÀÃÕÀÊ->ÌÕ>ÀÊ>> Ê-Õ}>ÊiÌ>ÀÉÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ-Õ}>ÊiÌ>ÀÊ i« >ÌÊ->VÌÕ>ÀÞÊ
£Ó ÕÕÊvÀ>ÃÊ ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÊÕ>ÉÊvÀ>ÌÛiÊ ÊÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌÃ
£Î ÕÕÊ>ÀÃÊ*>`Õ>Ê*iÀÕÃ> >>Ê->À>}Ê ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÉÊÕ`iiÊ ÊÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊ É`ÕÃÌÀÞ
£{ ÕÕÊ>ÀÃÊ*>`Õ>Ê*ÀÃi`ÕÀÊ`>Ê-Þ>À>ÌÃÞ>À>ÌÊ«ÀÌÉ Ã«ÀÌÊ`Õ«>Ê>ÀÉÊÊÕ`iiÊÊ *ÀVi`ÕÀiÃÊ>`Ê,ÕiÃÊvÊÊ7`viÊ«ÀÌÉ Ý«ÀÌÊ
£x ÕÕÊ*ÀÃ`}Ê-i>ÀÊ `ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>ÊÓäänÉÊ >Ì>Ê `ÛiÀÃÌÞÊ-i>ÀÊÓäänÊ*ÀVii`}Ã
£È ÕÕÊ-i>ÀÊ `ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>ÊÓäänÉÊ >Ì>Ê `ÛiÀÃÌÞÊ-i>ÀÊÓäänÊ
£Ç ÕÕÊ/>>Ê i}>À>Ê/iÀi}}>ÕÊ >â>> Ê>Ê-iÕ>>`ÉÊÊ ÊÊ/iÀi}}>ÕÊ >Ì>Ê*>ÀÊ >ÌÕÀ>ÊiÀÌ>}i
£n ÕiÌÊ* ,/ Ê >}>Ê£]ÊÓ]ÊÎÊ`>Ê{®ÉÊ 7 *Ê ÕiÌÊ °Ê£]ÊÓ]ÊÎÊ>`Ê{®Ê
£ iÀÌ>ÊÃiÀÛ>ÃÉÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÜÃ
Óä «>ÀÃÊvÊ ÕÌÀiÌÃÊ «ÃÌ]Ê ÀÞÊ >ÌÌiÀÊÌ>iÊ>`Ê ÃÌÃÊvÊ Ýi`Ê`Ê>`Ê iÀV>Ê*iiÌÃÊ i`ÊÌÊ >«ÌÛiÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«iÊÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ>®
Ó£ ÕLiÊ ÀÃÕÀÊ ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}É `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊ ÕLiÊ ÀV ÕÀiÃ
104 I PERHILITANÓÓ >«À>Ê/> Õ>ÊÓääÇÊ>L>Ì>Ê* ,/ ÉÊ 7 *ÊÕ>Ê,i«ÀÌÊÓääÇ ÓÎ iiÌVÊ,i>ÌÃÊ>}ÊÎÊëiViÃÊvÊ«ÀVÕ«iÃÊ>ÞÊÞÃÌÀV`>i®
Ó{ >>ÞÃ>ÊÀÕÌÃÊ >ÌÃÊ* Þ}iÞÊviÀÀi`Ê1Ã}Ê,LÃ>Ê,
Óx ÌV `À>Ê Ê ÛiÀÃÌÞÊvÊ/ÀÊÌ>LÀ`iÃÊ6>iViiÃÊ Þ«À`>i®ÊvÀÊÛiÊ >ÌÕÀ>Ê*«Õ>ÌÃÊÊ >>ÞÃ>Ê
ÓÈ >Ì>Ê,i«ÀÌÊÊ7iÌ>`ÃÊÊÌ iÊ-ÕÌ Ê >Ê-i>
ÓÇ ÌiÃÊÊ/Ü}ÊÌ iÊ >>Þ>Ê/>«ÀÊ/>«ÀÕÃÊ`VÕî
Ón >i`>ÀÊ i>\Ê «i>V}>Ê>L>Ì>Ê* ,/ ÉÊ iÃÊ >i`>ÀÊ 7 *½ÃÊ VÌÕÀÃ
Ó *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ >Ì>ÊVÌÊ*>ÉÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ >Ì>ÊVÌÊ*>
Îä *iÀL>`}>Ê«ÃÃÊÃ`Êi>Ê >}}Ê>`>Ê,>Þ>ÊÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ>®Ê`i}>Ê >}}Ê>Ü>ÊÞ>}Ê >ÉÊ «>À>ÌÛiÊ «ÃÌÊvÊ>ÌÌÞÊV`ÃÊÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«iÊÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ>®Ê>`ÊÌ iÀÊi>ÌÊ >>Ã
Σ * Þ}iiÌVÊ,i>Ìà «ÃÊvÊÌ iÊÃ>Ê*>Ê ÛiÌÃÊi}>>iÊEÊ*>À>`ÝÕÀ>i]Ê6ÛiÀÀ`>i]Ê >ÀÛÀ>®
ÎÓ *À>`Ê ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÉÊ*ÞÀ>`Ê ÀV ÕÀiÊÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã
ÎÎ *ÃÌiÀÊ`>Ê ÀÃÕÀÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}ÉÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>ÀÊ*ÃÌiÀÃÊ>`Ê ÀV ÕÀiÃ
Î{ *ÃÌiÀÊ>> ÉÊ*ÃÌiÀÃÊÊ i« >ÌÊ
Îx *ÃÌiÀÊ,iâ>LÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀ>ÕÉÊ*ÃÌiÀÃÊÊÀ>ÕÊ7`viÊ,iÃiÀÛiÊ
ÎÈ *ÃÌiÀÊ/>«>Ê,>Ã>ÀÊ/>ÃiÊ iÀ>ÉÊ*ÃÌiÀÃÊÊ/>ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-ÌiÊ
ÎÇ ,iÛiÀÃ}Ê ÛÀiÌ>Ê i}À>`>ÌÊ/Ài`ÃÊÊÌ iÊ-ÕÌ Ê >Ê-i>Ê>`ÊÕvÊvÊ/ >>`
În *>Ìiʺ iVÌÀi>VÕ>ÌÀ»Éʺ iVÌÀiiVÕ>ÌÀ»Ê*>ÌiÌ ° > >Ê/iÀLÌ> ° *ÕLV>ÌÃ
£ iÌÊÀ>Ê`>Ê>Õ>Ê*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÉÊ iÌÊÊÀ>Ê>`Ê>Õ>Ê*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊ
Ó iÌÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ>Õ>ÉÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊ iÌÊÊ>Õ>Ê
Î iÌÊ*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> ÊiL>}Ã>>ÊÕ>>Ê>`> ÉÊ >Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌÀi]Ê Õ>>Ê>`> Ê iÌ
{ ÀÃÕÀÊ ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÉÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌ
x ÀÃÕÀÊiÀ>É ÀV ÕÀiÃÊÊ}ÊÌ>i`Ê >V>µÕi
È ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ->ÌÕÊ*iÀ>>>Ê>ÉÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊqÊÊÕÀiÞÊvÊ >ÌÕÀiÊ
Ç ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ*À}À>ÊiÃi`>À>ÊÜ>ÉÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊ ÀV ÕÀiÊqÊ*ÕLVÊ Ü>ÀiiÃÃÊ*À}À>i
n ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÉÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã
ÀÃÕÀÊ/>>Ê i}>À>Êi>Ì>ÉÊÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ/>>Ê i}>À>Êi>Ì>Ê >Ì>Ê*>ÀÊ
£ä ÀÃÕÀÊ->ÌÕ>ÀÊ ÕÀÕ}ÊÕ>>ÊÕ>ÉÊ ÀV ÕÀiÃÊÊÕ>>ÊÕ>Ê À`½ÃÊ->VÌÕ>ÀÞ
££ ÀÃÕÀÊ->ÌÕ>ÀÊ>> Ê-Õ}>ÊiÌ>ÀÉÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ-Õ}>ÊiÌ>ÀÊ i« >ÌÊ->VÌÕ>ÀÞÊ
£Ó ÕÕÊvÀ>ÃÊ ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÊÕ>ÉÊvÀ>ÌÛiÊ ÊÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌÃ
£Î ÕÕÊ>ÀÃÊ*>`Õ>Ê*iÀÕÃ> >>Ê->À>}Ê ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÉÊÕ`iiÊ ÊÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊ É`ÕÃÌÀÞ
£{ ÕÕÊ>ÀÃÊ*>`Õ>Ê*ÀÃi`ÕÀÊ`>Ê-Þ>À>ÌÃÞ>À>ÌÊ«ÀÌÉ Ã«ÀÌÊ`Õ«>Ê>ÀÉÊÊÕ`iiÊÊ *ÀVi`ÕÀiÃÊ>`Ê,ÕiÃÊvÊÊ7`viÊ«ÀÌÉ Ý«ÀÌÊ
£x ÕÕÊ*ÀÃ`}Ê-i>ÀÊ `ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>ÊÓäänÉÊ >Ì>Ê `ÛiÀÃÌÞÊ-i>ÀÊÓäänÊ*ÀVii`}Ã
£È ÕÕÊ-i>ÀÊ `ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>ÊÓäänÉÊ >Ì>Ê `ÛiÀÃÌÞÊ-i>ÀÊÓäänÊ Jadual 39 (Sambungan) / Table 39 (Continued) £Ç ÕÕÊ/>>Ê i}>À>Ê/iÀi}}>ÕÊ >â>> Ê>Ê-iÕ>>`ÉÊÊ ÊÊ/iÀi}}>ÕÊ >Ì>Ê*>ÀÊ >ÌÕÀ>ÊiÀÌ>}i ° > >Ê/iÀLÌ> £n° ÕiÌÊ* ,/ Ê >}>Ê£]ÊÓ]ÊÎÊ`>Ê{®ÉÊ 7*ÕLV>Ìà *Ê ÕiÌÊ °Ê£]ÊÓ]ÊÎÊ>`Ê{®Ê
££ iÌÊÀ>Ê`>Ê>Õ>Ê*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÉÊ iÀÌ>ÊÃiÀÛ>ÃÉÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÜÃ iÌÊÊÀ>Ê>`Ê>Õ>Ê*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊ
ÓäÓ iÌÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ>Õ>ÉÊ «>ÀÃÊvÊ ÕÌÀiÌÃÊ «ÃÌ]Ê ÀÞÊ >ÌÌiÀÊÌ>iÊ>`Ê ÃÌÃÊvÊ Ýi`Ê`Ê>`Ê iÀV>Ê*iiÌÃÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊ iÌÊÊ>Õ>Ê i`ÊÌÊ >«ÌÛiÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«iÊÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ>® Î iÌÊ*ÕÃ>ÌÊÃiÀÛ>ÃÊ>> ÊiL>}Ã>>ÊÕ>>Ê>`> ÉÊ >Ì>Ê i« >ÌÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÌÀi]Ê Ó£ Õ>>Ê>`> Ê iÌ ÕLiÊ ÀÃÕÀÊ ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}É `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊ ÕLiÊ ÀV ÕÀiÃ
ÓÓ{ ÀÃÕÀÊ ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÉÊ>«À>Ê/> Õ>ÊÓääÇÊ>L>Ì>Ê* ,/ ÀV ÕÀiÃÊÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌ ÉÊ 7 *ÊÕ>Ê,i«ÀÌÊÓääÇ
ÓÎx ÀÃÕÀÊiÀ>ÉiiÌVÊ,i>ÌÃÊ>}ÊÎÊëiViÃÊvÊ«ÀVÕ«iÃÊ>ÞÊÞÃÌÀV ÀV ÕÀiÃÊÊ}ÊÌ>i`Ê >V>µÕi `>i®
Ó{È ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ->ÌÕÊ*iÀ>>>Ê>ÉÊ >>ÞÃ>ÊÀÕÌÃÊ >ÌÃÊ* Þ}iÞÊviÀÀi`Ê1Ã}Ê,LÃ>Ê,*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊqÊÊÕÀiÞÊvÊ >ÌÕÀiÊ
ÓxÇ ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ*À}À>ÊiÃi`>À>ÊÜ>ÉÊ ÌV `À>Ê Ê ÛiÀÃÌÞÊvÊ/ÀÊÌ>LÀ`iÃÊ6>iViiÃÊ Þ«À`>i®ÊvÀÊÛiÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊ ÀV ÕÀiÊqÊ*ÕLVÊ >ÌÕÀ>Ê*«Õ>ÌÃÊÊ Ü>ÀiiÃÃÊ*À}À>i >>ÞÃ>Ê
ÓÈn ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÉÊ >Ì>Ê,i«ÀÌÊÊ7iÌ>`ÃÊÊÌ iÊ-ÕÌ Ê >Ê-i> ÀV ÕÀiÃÊÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã
ÓÇ ÀÃÕÀÊ/>>Ê ÌiÃÊÊ/Ü}ÊÌ iÊ >>Þ>Ê/>«ÀÊ/>«ÀÕÃÊ`VÕî i}>À>Êi>Ì>ÉÊÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ/>>Ê i}>À>Êi>Ì>Ê >Ì>Ê*>ÀÊ
£äÓn ÀÃÕÀÊ->ÌÕ>ÀÊ ÕÀÕ}ÊÕ>>ÊÕ>ÉÊ>i`>ÀÊ i>\Ê «i>V}>Ê>L>Ì>Ê* ,/ ÀV ÕÀiÃÊÊÕ>>ÊÕ>Ê À`½ÃÊ->VÌÕ>ÀÞ ÉÊ iÃÊ >i`>ÀÊ 7 *½ÃÊ VÌÕÀÃ
££Ó ÀÃÕÀÊ->ÌÕ>ÀÊ>> Ê-Õ}>ÊiÌ>ÀÉÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ >Ì>ÊVÌÊ*>ÉÊ ÀV ÕÀiÃÊÊ-Õ}>ÊiÌ>ÀÊ i« >ÌÊ->VÌÕ>ÀÞÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ >Ì>ÊVÌÊ*>
£ÓÎä ÕÕÊvÀ>ÃÊ ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÊÕ>ÉÊ*iÀL>`}>Ê«ÃÃÊÃ`Êi>Ê >}}Ê>`>Ê,>Þ>ÊÞÃÌÀÝÊLvÀ>ÌÛiÊ ÊÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌÃÀ>V ÞÕÀ>®Ê`i}>Ê >}}Ê>Ü>ÊÞ>}Ê >ÉÊ «>À>ÌÛiÊ «ÃÌÊvÊ>ÌÌÞÊV`ÃÊÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«iÊÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ>®Ê>`ÊÌ iÀÊi>ÌÊ £Î ÕÕÊ>ÀÃÊ*>`Õ>Ê*iÀÕÃ> >>Ê->À>}Ê ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÉÊ>>à Õ`iiÊ ÊÊ `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊ É`ÕÃÌÀÞ Î£ * Þ}iiÌVÊ,i>Ìà «ÃÊvÊÌ iÊÃ>Ê*>Ê ÛiÌÃÊi}>>iÊEÊ*>À>`ÝÕÀ>i]Ê6ÛiÀÀ`>i]Ê >ÀÛÀ>® £{ ÕÕÊ>ÀÃÊ*>`Õ>Ê*ÀÃi`ÕÀÊ`>Ê-Þ>À>ÌÃÞ>À>ÌÊ«ÀÌÉ Ã«ÀÌÊ`Õ«>Ê>ÀÉÊÊÕ`iiÊÊ ÎÓ *ÀVi`ÕÀiÃÊ>`Ê,ÕiÃÊvÊÊ7`viÊ«ÀÌÉ Ý«ÀÌÊ*À>`Ê ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÉÊ*ÞÀ>`Ê ÀV ÕÀiÊÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã
£xÎÎ ÕÕÊ*ÀÃ`}Ê-i>ÀÊ `ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>ÊÓäänÉÊ*ÃÌiÀÊ`>Ê ÀÃÕÀÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}ÉÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê `ÛiÀÃÌÞÊ-i>ÀÊÓäänÊ*ÀVii`}Ã >Ì>Ê*>ÀÊ*ÃÌiÀÃÊ>`Ê ÀV ÕÀiÃ
£ÈÎ{ ÕÕÊ-i>ÀÊ `ÛiÀÃÌÊiL>}Ã>>ÊÓäänÉÊ*ÃÌiÀÊ>> ÉÊ*ÃÌiÀÃÊÊ i« >ÌÊ >Ì>Ê `ÛiÀÃÌÞÊ-i>ÀÊÓäänÊ
£ÇÎx ÕÕÊ/>>Ê*ÃÌiÀÊ,iâ>LÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀ>ÕÉÊ i}>À>Ê/iÀi}}>ÕÊ >â>> Ê>Ê-iÕ>>`ÉÊ*ÃÌiÀÃÊÊÀ>ÕÊ7`viÊ,iÃiÀÛiÊÊ ÊÊ/iÀi}}>ÕÊ >Ì>Ê*>ÀÊ >ÌÕÀ>ÊiÀÌ>}i ÎÈ *ÃÌiÀÊ/>«>Ê,>Ã>ÀÊ/>ÃiÊ iÀ>ÉÊ*ÃÌiÀÃÊÊ/>ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-ÌiÊ £n ÕiÌÊ* ,/ Ê >}>Ê£]ÊÓ]ÊÎÊ`>Ê{®ÉÊ 7 *Ê ÕiÌÊ °Ê£]ÊÓ]ÊÎÊ>`Ê{®Ê ÎÇ ,iÛiÀÃ}Ê ÛÀiÌ>Ê i}À>`>ÌÊ/Ài`ÃÊÊÌ iÊ-ÕÌ Ê >Ê-i>Ê>`ÊÕvÊvÊ/ >>` £ iÀÌ>ÊÃiÀÛ>ÃÉÊ ÃiÀÛ>ÌÊ iÜà În *>Ìiʺ iVÌÀi>VÕ>ÌÀ»Éʺ iVÌÀiiVÕ>ÌÀ»Ê*>ÌiÌ Óä «>ÀÃÊvÊ ÕÌÀiÌÃÊ «ÃÌ]Ê ÀÞÊ >ÌÌiÀÊÌ>iÊ>`Ê ÃÌÃÊvÊ Ýi`Ê`Ê>`Ê iÀV>Ê*iiÌÃÊ i`ÊÌÊ >«ÌÛiÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«iÊÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ>®
Ó£ ÕLiÊ ÀÃÕÀÊ ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}É `LiiÃÌÊ-ÜviÌÊ ÕLiÊ ÀV ÕÀiÃ
ÓÓ >«À>Ê/> Õ>ÊÓääÇÊ>L>Ì>Ê* ,/ ÉÊ 7 *ÊÕ>Ê,i«ÀÌÊÓääÇ
ÓÎ iiÌVÊ,i>ÌÃÊ>}ÊÎÊëiViÃÊvÊ«ÀVÕ«iÃÊ>ÞÊÞÃÌÀV`>i®
Ó{ >>ÞÃ>ÊÀÕÌÃÊ >ÌÃÊ* Þ}iÞÊviÀÀi`Ê1Ã}Ê,LÃ>Ê,
Óx ÌV `À>Ê Ê ÛiÀÃÌÞÊvÊ/ÀÊÌ>LÀ`iÃÊ6>iViiÃÊ Þ«À`>i®ÊvÀÊÛiÊ >ÌÕÀ>Ê*«Õ>ÌÃÊÊ >>ÞÃ>Ê
ÓÈ >Ì>Ê,i«ÀÌÊÊ7iÌ>`ÃÊÊÌ iÊ-ÕÌ Ê >Ê-i>
ÓÇ ÌiÃÊÊ/Ü}ÊÌ iÊ >>Þ>Ê/>«ÀÊ/>«ÀÕÃÊ`VÕî
Ón >i`>ÀÊ i>\Ê «i>V}>Ê>L>Ì>Ê* ,/ ÉÊ iÃÊ >i`>ÀÊ 7 *½ÃÊ VÌÕÀÃ
Ó *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ >Ì>ÊVÌÊ*>ÉÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÊÊ >Ì>ÊVÌÊ*>
Îä *iÀL>`}>Ê«ÃÃÊÃ`Êi>Ê >}}Ê>`>Ê,>Þ>ÊÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ>®Ê`i}>Ê >}}Ê>Ü>ÊÞ>}ÊPERHILITAN I 105 >ÉÊ «>À>ÌÛiÊ «ÃÌÊvÊ>ÌÌÞÊV`ÃÊÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«iÊÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ>®Ê>`ÊÌ iÀÊi>ÌÊ >>Ã
Σ * Þ}iiÌVÊ,i>Ìà «ÃÊvÊÌ iÊÃ>Ê*>Ê ÛiÌÃÊi}>>iÊEÊ*>À>`ÝÕÀ>i]Ê6ÛiÀÀ`>i]Ê >ÀÛÀ>®
ÎÓ *À>`Ê ÀÃÕÀÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`ÃÉÊ*ÞÀ>`Ê ÀV ÕÀiÊÊ*>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`Ã
ÎÎ *ÃÌiÀÊ`>Ê ÀÃÕÀÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}ÉÊ/>>Ê i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>ÀÊ*ÃÌiÀÃÊ>`Ê ÀV ÕÀiÃ
Î{ *ÃÌiÀÊ>> ÉÊ*ÃÌiÀÃÊÊ i« >ÌÊ
Îx *ÃÌiÀÊ,iâ>LÊ`Õ«>Ê>ÀÊÀ>ÕÉÊ*ÃÌiÀÃÊÊÀ>ÕÊ7`viÊ,iÃiÀÛiÊ
ÎÈ *ÃÌiÀÊ/>«>Ê,>Ã>ÀÊ/>ÃiÊ iÀ>ÉÊ*ÃÌiÀÃÊÊ/>ÃiÊ iÀ>Ê,>Ã>ÀÊ-ÌiÊ
ÎÇ ,iÛiÀÃ}Ê ÛÀiÌ>Ê i}À>`>ÌÊ/Ài`ÃÊÊÌ iÊ-ÕÌ Ê >Ê-i>Ê>`ÊÕvÊvÊ/ >>`
În *>Ìiʺ iVÌÀi>VÕ>ÌÀ»Éʺ iVÌÀiiVÕ>ÌÀ»Ê*>ÌiÌ
LAMPIRAN Appendices LAMPIRAN Appendices
Lampiran A Appendix A
Pencapaian kes untuk tahun 2008 Wildlife Cases for the year 2008
iÃÊià /Þ«iÊvÊ >Ãià i}iÀ Õ> -Ì>Ìi /i> Õ>Ê/i>ÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ /Ì> /iV V> /iV V>
Õ> É/Ì> ¯ Õ> É/Ì> ¯
*iÀà £ÎÈ È{°n Ç{ Îx°Ó Ó£ä
i`> {Ç{ xn°Ç ÎÎÎ {£°Î näÇ
*Õ>ÕÊ*>} ÎxÇ Î° ÓÎ È°£ Înä
*iÀ> ÓxÇ nä°n È£ £°Ó Σn
-i>}À {£È nÇ°È x £Ó°{ {Çx
Õ>>ÊÕ«ÕÀ Ç Çΰn Ó ÓÈ°Ó £än
°-iL> £În Ç£°£ xÈ Ón° £{
i>> Ó xn Ó£ {Ó xä
À Î{È n°Ó {Ó £ä°n Înn
*> >} Óäx Ç°n xÓ Óä°Ó ÓxÇ
/iÀi}}>Õ {Ç ÇÓ°Î £n ÓÇ°Ç Èx
i>Ì> Σ{ ΰx ÓÓ È°x ÎÎÈ
Õ> É/Ì> Ó]Çn Çä Î]xnn
108 I PERHILITAN £ Ó £ Îä £{ £Î £ ££ ££ £Óä £ÓÇ Èx Óää xÓ£ /Ì> Ó]Çn Ó]nxä {]ÓÓä Ì ÃÊ ÎÓÊ Ê n]ÓäÇ x]Óää Óä]ÇÓä Îä]Èää {x]Î£ä £ä]nää Õ> *i>À>É «ÀÃiÌ ä ä Ó Ó Î Ó Î £ È ä ä Ó ä ä É- É- É- É- Σ{ Σ{ Óxä ]Ç£x ]Ç£x £]xxä Î]äää £Î]äää i>Ì> £ ä ä ä ä Î ä ä ä ä £ n ä ä £ ä ä {Ç Çä Èä É- Óää £]Ç{ä Ó]nxä /iÀi}}>Õ ä ä Î ä ä Î ä ä ä ä { ä ä ä ä Ó£ £È É- Óäx Óäx Îää Î]ÇÓx Ó]ÓÎä Î]ÇÓx {]ää Ó]Çää *> >} U N 2008 TAH 76] PADA A kta ä ä £ È ä ä £ ä ä Ç ä ä ä ä ä ä £x É- É- Î{È À Ó]£ää £]Óää £Ó]Σx ÈÎ]Çää £Ó]Σx ä ä ä ä ä ä n ä ä £ ä ä ä ä £ ä ä Ó £ä Óä É- Ó£ä {ä £]{xx £]{xx i>> ä ä { ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä Ó ä ä ££ ÎÇ Îä É- £În Ç{ä £În Î]ÇÇä Ó]{£x -Ì>Ìià °-iL> i}iÀÉÊ ä ä Ç Ó È £ £ ä ä È { £ ä ä Ç É- É- Îää Ó]ä {]äää x]äää £]£ää Ó]äää {]äää °Õ«ÕÀ
Lampiran B Appendix B ä ä ä ä Ç x ä ä £ Ó £ £x £Ç xä É- {£È {£È £Óä Ó]xÇä Ó]ÎÈä Ó]{ää Ì ÃÊ ÎÓÊ Ê £n]{Çä £Ç]Çää £n]{Çä -i>}À *i>À>É «ÀÃiÌ ä ä Ó ä ä ä ä Ó ä ä £ ä ä ä ä £Ç ÎÈ É- ÓxÇ Óää *iÀ> n]£ÎÇ Î]{ä Î]ä£ä Ó]äää n]£ÎÇ PAN LIAR 1972 [ PERLIND U NGAN HID PAN AH AKTA W ä ä ä ä £ Ç ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ££ ÎxÇ Îää ÇÎä ]Înä Î]äää *°*>} ä ä Ó Î ä ä x ä ä ä ä Ó ä ä £{ É- {Ç{ ÎÈx Îäx £Óä {Ç{ Σ£ä i`> £Ó]ÎÎä ££]xää ÓÓ]{x £Ó]ÎÎä ä ä ä ä ä ä Ç ä ä £ ä ä £ ä ä ä ä ÈÓ £ÎÈ £ÎÈ {ää *iÀà x]£nä Î]Èää £]Çää x]£nä £ä]{xä
Data on Offences and Revenue Collection under the Protection of Wildlife Act 1972 [Act 76] for the year 2008 Wildlife and Revenue Collection under the Protection of Data on Offences VÌ /`>> «>ÕÉÊ «Õ` «Õ` > >> ÉÊ ÕÀÌ «>ÕÉÊ «>ÕÉÊ «Õ` > >> ÉÊ ÕÀÌ ÕÀÌ «>ÕÉÊ «>ÕÉÊ «Õ` «Õ` > >> ÉÊ > >> ÉÊ ÕÀÌ ÕÀÌ «>ÕÉÊ «>ÕÉÊ «Õ` > >> ÉÊ ÕÀÌ ÕÀÌ «>ÕÉÊ «Õ` «Õ` > >> ÉÊ > >> ÉÊ ÕÀÌ ÕÀÌ «>ÕÉÊ «>ÕÉÊ «Õ` «Õ` > >> ÉÊ ÕÀÌ ÕÀÌ DATA PENCAPAIAN KES DAN HASIL DI B A PENCAPAIAN DATA ÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ iÃÊià /Þ«iÊ"vÊ >Ãià iÃÊ/i>ÉÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ /iV V>Ê >Ãià iÃÊ >Ì>}Ê>ÀÊ «iÀ`Õ}Ê -i«iÕ Þ>É >ÃiÃÊÛÛ}ÊÌÌ>ÞÊ «ÀÌiVÌi`Ê>> iÃÊ >Ì>}Ê>ÀÊ «iÀ`Õ}ÉÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ >ÃiÃÊÛÛ}Ê «ÀÌiVÌi`Ê>> iÃÊ ÕÀÕ}Ê>ÀÊ «iÀ`Õ}Ê -i«iÕ Þ>ÉÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ >ÃiÃÊÛÛ}ÊÌÌ>ÞÊ «ÀÌiVÌi`ÊLÀ`à iÃÊ ÕÀÕ}Ê>ÀÊ «iÀ`Õ}ÉÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ >ÃiÃÊÛÛ}Ê «ÀÌiVÌi`ÊLÀ`à iÃÊ iL>Ì>Ê/ÀvÊÉÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ >ÃiÃÊÛÛ}Ê ÌÀ« iÃ
PERHILITAN I 109 - ä ä Ó ä ä ä ä £ ÎÇ {x /Ì> Î]xnn Î]äää Ç]Èää Î]x{Î Õ> Ónä]ÇÓ £Èn]£{Ó ££Ó]Èxä ä ä ä ä ä ä ä ä £ ä ä x ÎÎÈ É- ÎΣ ÓÇ]x£x ££]x£x £È]äää i>Ì>
- ä ä £ ä ä ä ä Ó £ { È£ Èx É- Î]äää £]nÇä È]äxä Ç]Óä /iÀi}}>Õ ä ä ä ä ä ä ä ä x ä ä Ç É- Óxä ÓxÇ È]Óxx Ç]Èää *> >} £Î]nxx U N 2008 TAH 76] PADA ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä È £Ó ÎnÓ A kta Înn À Ó]Èää £n]Ó£x ÎÎ]Çää x£]£x ä ä ä ä ä ä ä ä £ ä ä ä ä xä xä xä Ó]ÈÇx Ó]ÈÇx i>> ä ä ä ä ä ä ä ä Ó ä ä ä ä £{ É- £{ È]xx È]xx -Ì>Ìià °-iL> i}iÀÉÊ ä ä ä ä ä ä ä ä £ ä ä Ç É- £ä£ £än n]Îä ££]äää £]Îä °Õ«ÕÀ (Sambungan) ä ä ä ä ä ä ä ä Ó ä ä {Çx {ÈÈ Ó]Çää {È]ÎÇä ÓÈ]ÓÇä Óä]£ää -i>}À Appendix B (Continued) Lampiran B ] ä ä ä ä ä ä ä ä Î ä ä £ Î£Ç Î£n *iÀ> £]{xä Ó]äää £È]ÇÎÇ £n]ÇÎÇ PAN LIAR 1972 [ PERLIND U NGAN HID PAN AH AKTA W ä ä ä ä ä ä ä ä { ä ä £ nää ÎÇ Înä Î]äää ££]Ó£ä £{]Ó£ä *°*>} ä ä £ ä ä ä ä £ ä ä { näÇ É- näÎ i`> {]Óä În]{Óä ££]xää nÊ Ê*i>À> ä ä ä ä ä ä ä ä Î ä ä £ É- Óä Ó£ä *iÀà £]Çää £]ÈÎä Ó£]ÎÎä >Ãià Data on Offences and Revenue Collection under the Protection of Wildlife Act 1972 [Act 76] for the year 2008 of Wildlife Data on Offences and Revenue Collection under the Protection VÌ /`>> iÃÉÊ >ÃÉÊ ,iÛiÕi® «>ÕÉÊ «Õ` > >> ÉÊ ÕÀÌ «>ÕÉÊ «Õ` > >> ÉÊ ÕÀÌ «>ÕÉÊ «Õ` > >> ÉÊ ÕÀÌ «>ÕÉÊ «Õ` > >> ÉÊ ÕÀÌ Pending Settled DATA PENCAPAIAN KES DAN HASIL DI B A PENCAPAIAN DATA Belum Selesai/ Selesai/ - - iÃÊiÃ
À>`Ê/Ì> Notes : /Þ«iÊ"vÊ >Ãià Õ> Ê iÃ>À
B/S S iÃÊ iL>Ì>ÊiÀ>ÌÉÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ >ÃiÃÊÛÛ}ÊÃ>Àià iÃÊiâ>>Ê /iÀ >`>«Ê >Ì>}Ê >ÀÉÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ >ÃiÃÊÛÛ}ÊÜ`viÊ >LÕÃi >>ÊiÃÉÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ "Ì iÀÊV>Ãià Õ> ÉÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ /Ì> Nota/
110 I PERHILITAN Lampiran C Appendix C
SENARAI SEBAHAGIAN KES YANG MELANGGAR AKTA PERLINDUNGAN HIDUPAN LIAR 1972 [AKTA 76] PADA TAHUN 2008 List of Cases Commited under the Protection of Wildlife Act 1972 [Act 76] For The Year 2008
° °Ê* /i«>Ì iÃ>> > i«ÕÌÕÃ> ° *Ê ° V>Ì "vviVià ,iÃÕÌÃ
iÀÌ>ÃÊ iÊÇÊÊLÕ}ÕÃÊÞ>}Ê i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ`Õ>ÊLÕ>Ê«i>À>ÉÊ ->Ã>Ì>Ê `ÃÞ>ÊÃ>À>}ÊLÕÀÕ}Ê i`Ê, £]äääÊÀÊÌÜÊÌ ÃÊ £ ÛiÃÌ}>ÌÊ Õ>>ÊÕ«ÕÀ >Þ>}>Þ>}ÊÌ>«>Ê «ÀÃiÌ *>«iÀ®Ê iLi>À>ÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ äää{Éän vÊÇÊ«>VÃÊvÊi`LiÊLÀ`½ÃÊ iÃÌÃÊ
iÀÌ>ÃÊ iÊ£{ÊLÕ}ÕÃÊ`ÃÞ>Ê i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ`Õ>ÊLÕ>Ê«i>À>ÉÊ ->Ã>Ì>Ê Ã>À>}ÊLÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}Ê i`Ê, £]äääÊÀÊÌÜÊÌ ÃÊ Ó ÛiÃÌ}>ÌÊ Õ>>ÊÕ«ÕÀ Ì>«>ÊiLi>À>ÉÊi}>Ê «ÀÃiÌ *>«iÀ®ÊÊ «ÃÃiÃÃÊvÊ£{Ê«>VÃÊvÊ äääxÉän i`LiÊLÀ`½ÃÊiÃÌÃ Ê iÊÓÊiÀÊL>Ü>ÊÌÕÃÊ iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, £]xääÊÃiÌ>«Ê Î ääÓÉän i>Ì> Ì>«>ÊiLi>À>ÉÊi}>Ê "/°ÊÕ> Ê"/Ê`Õ>ÊÀ>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê «ÃÃiÃÃÊvÊÓÊVÕ`i`Ê , Î]äääÉÊ/ÜÊvvi`iÀÃ°Ê ÕÀÌÊV>Ãi]Ê ÌÀà vi`Ê, £]xääÊi>V °Ê/Ì>ÊviÊ, Î]äää
iÊÓÊiÀÊ >À«iÌÊ*ÞÌ Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê `>Ê{ÊiÀÊ >Ê«ÞÌ ÊÌ>«>Ê «iÀÌ>>Ê, Çää]Ê«iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê { ÓäÇÉän -i>}À iLi>À>ÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ , Çää°ÊÕ> Ê`i`>Ê, £]{ääÉÊ ÕÀÌÊ vÊÊÓÊ >À«iÌÊ*ÞÌ Ê>`Ê{Ê >Ê V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, ÇääÊ£ÃÌÊV >À}i®Ê>`Ê *ÞÌ , ÇääÊÓ`ÊV >À}i®°Ê/Ì>ÊviÊ, £]{ääÊ
iÊÎÊiÀÊ ÕÀiÃiÊ iÃÊ > >> °Ê i`>Ê«iÀÌÕ`Õ >Ê *ÞÌ Ê`>ÊÓÊiÀÊL>Ü>Ê «iÀÌ>>Ê, £]xää]Ê«iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê x ÓänÉäÇ -i>}À `Õ«ÊÌ>«>ÊiLi>À>ÉÊi}>Ê , Ó]äää°ÊÕ> Ê`i`>Ê, Î]xääÉÊ «ÃÃiÃÃÊvÊÎÊ ÕÀiÃiÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, £]xääÊ£ÃÌÊ *ÞÌ Ê>`ÊÓÊÛiÊÌÀà V >À}i®Ê>`Ê, Ó]äääÊÓ`ÊV >À}i®°Ê/Ì>Ê viÊ, Î]xää
iÊxÊiÀÊ >Ê*ÞÌ Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê«iÀÌÕ`Õ >Ê `>Ê£ÊiÀÊ ÕÀiÃiÊ*ÞÌ Ê «iÀÌ>>Ê, Ó]äää]Ê«iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê È ÓÓäÉän -i>}À Ì>«>ÊiLi>À>ÉÊi}>Ê , £]xää°ÊÕ> Ê`i`>Ê, Î]xääÉÊ «ÃÃiÃÃÊvÊxÊ >Ê* ÞÌÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, Ó]äääÊ£ÃÌÊ >`Ê£Ê ÕÀiÃiÊ* ÞÌ V >À}i®Ê>`Ê, £]xääÊÓ`ÊV >À}i®°Ê/Ì>Ê viÊ, Î]xää
iÜ>ÌÊÃiÀ> Ê* Ê£{Ê °Ê iÃÊ > >> °Ê >}Ê"/Ê«iÀÌ>>]Ê`i`>Ê £nxÎxäÊ`>ÊiÊÎÊiÀÊ «iÀÌÕ`Õ >Ê«iÀÌ>>Ê, {xäÊ`>Ê L>LÊ ÕÌ>ÊÞ>}ÊÌi> Ê>ÌÊ «iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê`i`>Ê, nää°Ê"/Ê Ì>«>ÊiÃiÉÊ>ÌiÊÃÕLÃÃÊ i`Õ>Ê`i`>Ê, nääÊ`>Ê"/ÊiÌ}>Ê`i`>Ê Ç £ÇÉän /iÀi}}>Õ vÊ* Ê£{Ê °£nxÎxäÊ>`Ê , nää°ÊÕ> Ê`i`>Ê, ÓnxäÉÊ ÕÀÌÊ i}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊÎÊ`i>`Ê V>Ãi°£ÃÌÊvvi`iÀ]ÊVÕÀÌÊvi`Ê, {xäÊ£ÃÌÊ Ü`ÊL>Àà V >À}i®Ê>`Ê, nääÊÓ`ÊV >À}i®°ÊÓ`Ê vvi`iÀÊvi`Ê, nääÊ>`ÊÎÀ`Êvvi`iÀÊ vi`Ê, nää°Ê/Ì>ÊviÊ, Ó]nxä
iÊÎÊÕÌ>ÃÊiÀ>ÌÊÞ]Ê iÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê Î{Ê i>ÊLÕÕÊLÕÀÕ}ÊÕ>}Ê `i>>Ê«i>À>ÊxÊLÕ>Ê`>Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê À>Þ>Ê`>Ê£ÊLi>ÃÊiVÊLÕÕÊ i`Õ>Ê`i>>Ê«i>À>ÊÎÊLÕ>ÉÊ ÕÀÌÊ >`>ÊÌ>«>ÊiLi>À>ÉÊ V>Ãi°Ê£ÃÌÊvvi`iÀ]ÊVÕÀÌÊvi`ÊxÊÌ ÃÊ n ÓnÓÉän i`> i}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊÎÊÞÊ «ÀÃiÌÊ£ÃÌÊV >À}i®Ê>`ÊÎÊÌ ÃÊ Ã>ÀiÃ]ÊÎ{Êvi>Ì iÀÃÊvÊÀi>ÌÊ Ó`ÊV >À}i® À}ÕÃÊ>`Ê>ÊÃ>ÊVÌ>iÀÊ «ÀVÕ«i½ÃÊëiÃÊ
iÊÈÊ}ÕÊÃÃÊ Ìi}}}]£ääÊi«}ÊÕÌÊ Õ>ÀÊÃ>Ü>]ÊÎÇÊi«}ÊÕÌÊÕ>ÀÊ Ã>Ü>Ê`>À> Ê`>Ê£ääÊi«}Ê ÓÓÓÉän -i>}À ÕÌÊL>Ü>ÉÊi}>Ê iÃÊ > >> °Ê i`>ÊÎÓÊLÕ>Ê«i>À>ÉÊ «ÃÃiÃÃÊvÊÈÊÃ>VÃÊvÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`ÊÎÓÊÌ ÃÊPERHILITAN I 111 «>}ýÊÃV>iÃ]Ê£ääÊ«iViÃÊ «ÀÃiÌ vÊ« ÞÌÊÃÃ]ÊÎÇÊ«iViÃÊvÊ « ÞÌýÊÃÃÊÜÌ ÊL`Ê>`Ê £ääÊ«iViÃÊvÊÌÀÊâ>À`Ã½Ê Ãà Lampiran C (Sambungan) Appendix C (Continued)
° °Ê* /i«>Ì iÃ>> > i«ÕÌÕÃ> ° *Ê ° V>Ì "vviVià ,iÃÕÌÃ
iÊÈÊ}ÕÊÃÃÊ Ìi}}}]£ääÊi«}ÊÕÌÊ Õ>ÀÊÃ>Ü>]ÊÎÇÊi«}ÊÕÌÊÕ>ÀÊ Ã>Ü>Ê`>À> Ê`>Ê£ääÊi«}Ê ÕÌÊL>Ü>ÉÊi}>Ê iÃÊ > >> °Ê i`>ÊÎÓÊLÕ>Ê«i>À>ÉÊ ÓÓÓÉän -i>}À «ÃÃiÃÃÊvÊÈÊÃ>VÃÊvÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`ÊÎÓÊÌ ÃÊ «>}ýÊÃV>iÃ]Ê£ääÊ«iViÃÊ «ÀÃiÌ vÊ« ÞÌÊÃÃ]ÊÎÇÊ«iViÃÊvÊ « ÞÌýÊÃÃÊÜÌ ÊL`Ê>`Ê £ääÊ«iViÃÊvÊÌÀÊâ>À`Ã½Ê ÃÃ
iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ£Ê iÊxÓÊ>Ì>ÊÀ>VÉÊ LÕ>Ê«i>À>ÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê"/ÊÎÊ £ä Éän /iÀi}}>Õ i}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊxÓÊLÀ`Ê À>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, ÎäääÉÊ ÕÀÌÊ ÌÀ>«Ã V>Ãi°ÊÎÊvvi`iÀÃ°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, £]äääÊ >`ÊÎÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊi>V
iÊΣÊiÀÊÌi}}}ÉÊ iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, {]äääÉÊ ££ {ΣÉän i`> i}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊÎ£Ê ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, {]äää «>}Ã
iÊÈÊiÀÊÌ}Ê £Ó {Ç{Éän i`> V i}}Ê>ÌÉÊi}>Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, Î]xääÉÊ «ÃÃiÃÃÊvÊÈÊ`i>`Ê`ÕÃÞÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, Î]xää i>vÊiÞà ÊÊÊ iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, x]äääÊÃiÌ>«Ê iÊxÓÊiÀÊÌi}}}Ê "/°ÊÕ> Ê"/Ê`Õ>ÊÀ>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê £Î £È£Éän i>Ì> Ì>«>ÊiLi>À>ÉÊi}>Ê , £ä]äääÉÊ ÕÀÌÊV>Ãi°ÊÓÊvvi`iÀÃ°Ê «ÃÃiÃÃÊvÊxÓÊ«>}à ÕÀÌÊvi`Ê, x]äääÊÊi>V Êvvi`iÀÃ°Ê /Ì>ÊviÊ, £ä]äää
iÊ£xÊiÀÊÕÃ>}Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊÎÊ «ÕÕÌÊ Ê*>Ê ÛiÌ®Ê LÕ>Ê«i>À>ÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê"/ÊÎÊ £{ £{äÉän i>Ì> Ì>«>ÊiLi>À>ÉÊi}>Ê À>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, Î]äääÉÊ ÕÀÌÊ «ÃÃiÃÃÊvÊ£xÊVÊ V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, £]äääÊÀÊÎÊÌ ÃÊ «>ÊVÛiÌ «ÀÃiÌÊÊÎÊvvi`iÀðÊ/Ì>ÊviÊ , Î]äää
iÊnÊiÀÊÌi}}}Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, Î]äääÊ>Ì>ÕÊÓÊ £x £änÉän *°*>} Ì>«>ÊiLi>À>ÉÊi}>Ê Ì> ÕÊ«i>À>ÉÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê «ÃÃiÃÃÊvÊnÊ«>}à , Î]äääÊÀÊÓÊÞi>ÀÃÊ«ÀÃiÌ
iÊ£ÓäÊLÕÀÕ}ÊiÀL> Ê Ìi}>ÊiÀ> ÊÃiV>À>ÊÌ`>Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, Ó]äääÉÊ ÕÀÌÊ °£È ÓäÉän °Ê* /i«>Ì*iÀ> Ã> ÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊiÃ>> > V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, Ó]äääi«ÕÌÕÃ> ° *Ê ° V>Ì £ÓäÊ,i`Ü ÃiÀi`ÊLÕLÕ"vviVià ,iÃÕÌÃ
iÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê , £]xääÊ>Ì>ÕÊ{ÊLÕ>Ê«i>À>]Ê *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, Î]äääÊ>Ì>ÕÊÈÊLÕ>Ê «i>À>ÊL>}Ê"/Ê«iÀÌ>>]Êi`Õ>Ê`>Ê iÌ}>°Ê >>>>Ê"/Êii«>ÌÊ }}>Ê iÊ£xÊiÀÊÌi}}}Ê i>«>Ê`>ÌÊ>Ê> >> ÊÃiL>Þ>Ê £Ç ÓÇäÉän À ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê , £]äääÊÃiÀ>}ÉÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊ «ÃÃiÃÃÊvÊ£xÊ«>}à vi`Ê, £]xääÊ£ÃÌÊV >À}i®ÊÀÊ{ÊÌ ÃÊ «ÀÃiÌ°Ê, Î]äääÊÀÊÈÊÌ ÃÊ «ÀÃiÌÊvÀÊ£ÃÌÊvvi`iÀ]ÊÓ`Êvvi`iÀÊ >`ÊÎÀ`Êvvi`iÀÊÓ`ÊV >À}i®°Ê{Ì ÊÕÌÊnÌ Ê vvi`iÀÊÜiÀiÊL>i`Ê, £]äääÊLÞÊVÕÀÌÊ
iÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê , £]nääÊ>Ì>ÕÊÓÊLÕ>Ê«i>À>]Ê *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, Ó]nääÊ>Ì>ÕÊ{ÊLÕ>Ê 112 I £n PERHILITANΣxÉän À iÊ{ÓÊiÀÊÌi}}}Ê «i>À>ÊL>}ÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê"/Ê`Õ>Ê ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê À>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, ]ÓääÉÊ ÕÀÌÊ «ÃÃiÃÃÊvÊ{ÓÊ«>}à V>Ãi°ÊÓÊvvi`iÀÃ°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, £]nääÊÀÊ ÓÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊV >À}i®Ê>`Ê , Ó]nääÊÀÊ{ÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊvÀÊ i>V Êvvi`iÀðÊ/Ì>ÊviÊ, ]Óää
iÊÓÓÊiÀÊ ÕÀÕ}Ê -iÀ`ÌÊ `Õ«ÊÌ>«>Ê > >> Ê >À>°Ê i`>Ê, nääÉÊ >À>Ê £ ÇäÉÓään *> >}Ê iLi>À>ÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ VÕÀÌ°Êi`Ê, nää vÊÓÓÊ ÕiVÀÜi`Ê >}}*>ÀÀÌ
iÊÎÊiÀÊLÕÀÕ}Ê ÃiÀ`ÌÊ`>ÊÓÊiÀÊLÕÀÕ}Ê > >> Ê >À>°Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê ÀÕ>ÀÕ>Ê `Õ«ÊÌ>«>Ê `i`>Ê, {ää]Ê*iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, {ää°Ê Óä Ç£ÉÓään *> >} iLi>À>ÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ Õ> Ê`i`>Ê, nääÉÊ >À>ÊVÕÀÌ°Ê, Ê vÊÎÊ ÕiVÀÜi`Ê {ääÊ£ÃÌÊV >À}iÊ>`ÊÓ`ÊV >À}i®°Ê/Ì>ÊviÊ >}}*>ÀÀÌÊ>`ÊÓÊ , nää 7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i
iÊÊiÀÊLÕÀÕ}Ê ÃiÀ`Ì]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê ÀÕ>ÀÕ>]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê iÀL> ÊÌ>`Õ]ÊÎÊiÀÊ LÕÀÕ}Ê>Ì>Ê«ÕÌ ]ÊÓÊiÀÊ LÕÀÕ}ÊiÀL> ÊÌi}>Ê iÀ> ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê >Ì> >À]ÊÓÊiÀÊLÕÀÕ}Ê `>Õ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}ÊiÀL> Ê ÕÀÕÃÊi iÀ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê «Õ>Ê`>Õ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê Ó£ £ÓÇÉän *iÀà ÕÀ>ÊL>ÌÕÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ i`>Ê > >> Ê, £]ÇääÉÊ ÕÀÌÊvi`Ê vÊÊÊÊ ÕiVÀÜi`Ê , £]Çää >}}*>ÀÀÌ]Ê£Ê 7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i]Ê£Ê >VÊ>`Ê7 ÌiÊ ÕLÕ]ÊÎÊ "ÀiÌ>Ê7 ÌiiÞi]ÊÓÊ ,i`Ü ÃiÀi`Ê ÕLÕ]Ê£Ê ÕÌ>Ê ÛiÌ]ÊÓÊÀi>ÌiÀÊ ÀiiÊi>vLÀ`]Ê£Ê -ÌÀ«iÌ À>Ìi`Ê ÕLÕ]Ê£ÊÌÌiÊ ÀiiÊ*}iÊ>`Ê£Ê 7 ÌiÀÕ«i`Ê- >> ° °Ê* /i«>Ì iÃ>> > i«ÕÌÕÃ> ° *Ê ° V>Ì "vviVià ,iÃÕÌÃ
iÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê , £]xääÊ>Ì>ÕÊ{ÊLÕ>Ê«i>À>]Ê *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, Î]äääÊ>Ì>ÕÊÈÊLÕ>Ê «i>À>ÊL>}Ê"/Ê«iÀÌ>>]Êi`Õ>Ê`>Ê iÌ}>°Ê >>>>Ê"/Êii«>ÌÊ }}>Ê iÊ£xÊiÀÊÌi}}}Ê i>«>Ê`>ÌÊ>Ê> >> ÊÃiL>Þ>Ê Lampiran£Ç ÓÇäÉän C (Sambungan) À ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê , £]äääÊÃiÀ>}ÉÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊ «ÃÃiÃÃÊvÊ£xÊ«>}à vi`Ê, £]xääÊ£ÃÌÊV >À}i®ÊÀÊ{ÊÌ ÃÊ Appendix C (Continued) «ÀÃiÌ°Ê, Î]äääÊÀÊÈÊÌ ÃÊ «ÀÃiÌÊvÀÊ£ÃÌÊvvi`iÀ]ÊÓ`Êvvi`iÀÊ ° °Ê* /i«>Ì iÃ>> > >`ÊÎÀ`Êvvi`iÀÊÓ`ÊV >À}i®°Ê{Ì ÊÕÌÊnÌ Êi«ÕÌÕÃ> ° *Ê ° V>Ì "vviVià vvi`iÀÊÜiÀiÊL>i`Ê, £]äääÊLÞÊVÕÀÌÊ,iÃÕÌÃ
iÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê , £]xääÊ>Ì>ÕÊ{ÊLÕ>Ê«i>À>]Ê, £]nääÊ>Ì>ÕÊÓÊLÕ>Ê«i>À>]Ê *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, Î]äääÊ>Ì>ÕÊÈÊLÕ>Ê*iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, Ó]nääÊ>Ì>ÕÊ{ÊLÕ>Ê £n ΣxÉän À iÊ{ÓÊiÀÊÌi}}}Ê «i>À>ÊL>}Ê"/Ê«iÀÌ>>]Êi`Õ>Ê`>Ê«i>À>ÊL>}ÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê"/Ê`Õ>Ê ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê iÌ}>°Ê >>>>Ê"/Êii«>ÌÊ }}>ÊÀ>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, ]ÓääÉÊ ÕÀÌÊ iÊ£xÊiÀÊÌi}}}Ê«ÃÃiÃÃÊvÊ{ÓÊ«>}à i>«>Ê`>ÌÊ>Ê> >> ÊÃiL>Þ>ÊV>Ãi°ÊÓÊvvi`iÀÃ°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, £]nääÊÀÊ £Ç ÓÇäÉän À ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê , £]äääÊÃiÀ>}ÉÊÓÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊV >À}i®Ê>`Ê ÕÀÌÊV>Ãi°Ê ÕÀÌÊ «ÃÃiÃÃÊvÊ£xÊ«>}à vi`Ê, £]xääÊ£ÃÌÊV >À}i®ÊÀÊ{ÊÌ ÃÊ, Ó]nääÊÀÊ{ÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊvÀÊ «ÀÃiÌ°Ê, Î]äääÊÀÊÈÊÌ ÃÊi>V Êvvi`iÀðÊ/Ì>ÊviÊ, ]Óää «ÀÃiÌÊvÀÊ£ÃÌÊvvi`iÀ]ÊÓ`Êvvi`iÀÊ iÊÓÓÊiÀÊ ÕÀÕ}Ê >`ÊÎÀ`Êvvi`iÀÊÓ`ÊV >À}i®°Ê{Ì ÊÕÌÊnÌ Ê -iÀ`ÌÊ `Õ«ÊÌ>«>Ê vvi`iÀÊÜiÀiÊL>i`Ê, £]äääÊLÞÊVÕÀÌÊ > >> Ê >À>°Ê i`>Ê, nääÉÊ >À>Ê £ ÇäÉÓään *> >}Ê iLi>À>ÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ VÕÀÌ°Êi`Ê, nää vÊÓÓÊ ÕiVÀÜi`Ê iÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê >}}*>ÀÀÌ , £]nääÊ>Ì>ÕÊÓÊLÕ>Ê«i>À>]Ê *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, Ó]nääÊ>Ì>ÕÊ{ÊLÕ>Ê £n ΣxÉän À iÊ{ÓÊiÀÊÌi}}}Ê iÊÎÊiÀÊLÕÀÕ}Ê «i>À>ÊL>}ÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê"/Ê`Õ>Ê ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÃiÀ`ÌÊ`>ÊÓÊiÀÊLÕÀÕ}ÊÊi}>Ê À>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, ]ÓääÉ > >> Ê >À>°Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>ÊÊ ÕÀÌÊ «ÃÃiÃÃÊvÊ{ÓÊ«>}ÃÀÕ>ÀÕ>Ê `Õ«ÊÌ>«>Ê V>Ãi°ÊÓÊvvi`iÀÃ°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, £]nääÊÀÊ`i`>Ê, {ää]Ê*iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, {ää°Ê Óä Ç£ÉÓään *> >} iLi>À>ÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ ÓÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊV >À}i®Ê>`ÊÕ> Ê`i`>Ê, nääÉÊ >À>ÊVÕÀÌ°Ê, Ê vÊÎÊ ÕiVÀÜi`Ê , Ó]nääÊÀÊ{ÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊvÀÊ{ääÊ£ÃÌÊV >À}iÊ>`ÊÓ`ÊV >À}i®°Ê/Ì>ÊviÊ >}}*>ÀÀÌÊ>`ÊÓÊ i>V Êvvi`iÀðÊ/Ì>ÊviÊ, ]Óää, nää 7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i iÊÓÓÊiÀÊ ÕÀÕ}Ê -iÀ`ÌÊ `Õ«ÊÌ>«>Ê iÊÊiÀÊLÕÀÕ}Ê > >> Ê >À>°Ê i`>Ê, nääÉÊ >À>Ê £ ÇäÉÓään *> >}Ê iLi>À>ÉÊÃiÀ`Ì]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Êi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ VÕÀÌ°Êi`Ê, nää vÊÓÓÊ ÕiVÀÜi`ÊÀÕ>ÀÕ>]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê >}}*>ÀÀÌiÀL> ÊÌ>`Õ]ÊÎÊiÀÊ LÕÀÕ}Ê>Ì>Ê«ÕÌ ]ÊÓÊiÀÊ iÊÎÊiÀÊLÕÀÕ}ÊLÕÀÕ}ÊiÀL> ÊÌi}>Ê ÃiÀ`ÌÊ`>ÊÓÊiÀÊLÕÀÕ}ÊiÀ> ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê > >> Ê >À>°Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê ÀÕ>ÀÕ>Ê `Õ«ÊÌ>«>Ê>Ì> >À]ÊÓÊiÀÊLÕÀÕ}Ê `i`>Ê, {ää]Ê*iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, {ää°Ê Óä Ç£ÉÓään *> >} iLi>À>ÉÊ`>Õ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}ÊiÀL> Êi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ Õ> Ê`i`>Ê, nääÉÊ >À>ÊVÕÀÌ°Ê, Ê vÊÎÊ ÕiVÀÜi`ÊÕÀÕÃÊi iÀ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê {ääÊ£ÃÌÊV >À}iÊ>`ÊÓ`ÊV >À}i®°Ê/Ì>ÊviÊ >}}*>ÀÀÌÊ>`ÊÓÊ«Õ>Ê`>Õ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê , nää Ó£ £ÓÇÉän *iÀà 7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ iÕÀ>ÊL>ÌÕÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ i`>Ê > >> Ê, £]ÇääÉÊ ÕÀÌÊvi`Ê vÊÊÊÊ ÕiVÀÜi`Ê , £]Çää iÊÊiÀÊLÕÀÕ}Ê>}}*>ÀÀÌ]Ê£Ê ÃiÀ`Ì]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i]Ê£Ê ÀÕ>ÀÕ>]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê >VÊ>`Ê7 ÌiÊ ÕLÕ]ÊÎÊ iÀL> ÊÌ>`Õ]ÊÎÊiÀÊ"ÀiÌ>Ê7 ÌiiÞi]ÊÓÊ LÕÀÕ}Ê>Ì>Ê«ÕÌ ]ÊÓÊiÀÊ,i`Ü ÃiÀi`Ê ÕLÕ]Ê£Ê LÕÀÕ}ÊiÀL> ÊÌi}>Ê ÕÌ>Ê ÛiÌ]ÊÓÊÀi>ÌiÀÊ iÀ> ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}ÊÀiiÊi>vLÀ`]Ê£Ê >Ì> >À]ÊÓÊiÀÊLÕÀÕ}Ê-ÌÀ«iÌ À>Ìi`Ê ÕLÕ]Ê£ÊÌÌiÊ ° °Ê* /i«>Ì `>Õ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}ÊiÀL> ÊÀiiÊ*}iÊ>`Ê£ÊiÃ>> > i«ÕÌÕÃ> ° *Ê ° V>Ì ÕÀÕÃÊi iÀ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê7 ÌiÀÕ«i`Ê- >>"vviVià ,iÃÕÌà «Õ>Ê`>Õ]Ê£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê Ó£ £ÓÇÉän *iÀà iÊÇÊiÀÊLÕÀÕ}ÊÕÀ>ÊL>ÌÕÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ i`>Ê > >> Ê, £]ÇääÉÊ ÕÀÌÊvi`Ê iV>«ÊÕÞÌÊ `Õ«Ê`>Ê£xÊvÊÊÊÊ ÕiVÀÜi`Ê , £]Çää ÓÓ {änÉän -i>}À iÀÊLÕÀÕ}ÊÕÀ>ÊL>ÌÕÊ>}}*>ÀÀÌ]Ê£Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, Ó]{ääÉÊ ÕÀÌÊ `Õ«É7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i]Ê£ÊÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊ V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, Ó]{ää ÇÊ"ÀiÌ>Ê7 ÌiiÞiÊ>`Ê£xÊ >VÊ>`Ê7 ÌiÊ ÕLÕ]ÊÎÊ 7 ÌiÀÕ«i`Ê- >>"ÀiÌ>Ê7 ÌiiÞi]ÊÓÊ ,i`Ü ÃiÀi`Ê ÕLÕ]Ê£Ê iÊÇÊiÀÊL>Ê«ÞÌ ]Ê{Ê ÕÌ>Ê ÛiÌ]ÊÓÊÀi>ÌiÀÊ iÀÊLÕÀiÃiÊ«ÞÌ ]£ÊiÀÊÀiiÊi>vLÀ`]Ê£Ê }ÀiiÊÌÀiiÊ«ÞÌ ]Ê£ÊiÀÊ-ÌÀ«iÌ À>Ìi`Ê ÕLÕ]Ê£ÊÌÌiÊ V>À«iÌÊ«ÞÌ Ê`>ÊÓÊiÀÊÀiiÊ*}iÊ>`Ê£Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, ]ÎääÉÊ ÕÀÌÊ ÓÎ {ÓÇÉän -i>}À L`Ê«ÞÌ ÉÊ7 ÌiÀÕ«i`Ê- >>i}>Ê V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, ]Îää «ÃÃiÃÃÊvÊÇÊ >Ê« ÞÌÃ]Ê PERHILITAN I 113 {Ê ÕÀiÃiÊ« ÞÌ]Ê£ÊÀiiÊ /ÀiiÊ« ÞÌ]Ê£Ê >À«iÌÊ« ÞÌÊ >`ÊÓÊ `Ê« ÞÌ
iÊ£ÊiÀÊÌi}}}]ÊÓÊ i«}ÊÃÃÊÌi}}}]ÊÓÊ L>Ì>}Ê`ÕÀÊ>`>]Ê£ÊÌÀvÊ i«>>ÊÀÕÃ>]ÊÓÊL>Ì>}ÊÃ}Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, {]äääÊL>}Ê Ó{ xÎÉän Õ>>ÊÕ«ÕÀ L>LÊ ÕÌ>Ê`>ÊÎÊ i>ÊLÕÕÊ i`Õ>`Õ>Ê"/ÉÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê Ì Êvvi`iÀÃÊ LÕÀÕ}Ê >ÌÕÉÊi}>Ê ÜiÀiÊvi`Ê, {]äääÊ «ÃÃiÃÃÊvʣʫ>}]ÊÓÊ «ÀVÕ«iÊëiÃ]Ê£Ê`iiÀÊÃÕÊÊ ÌÀ« Þ]ÊÓÊÜ`L>À]ÊÎÊÜÊ vi>Ì iÀÃ
iÃÊ > >> °Ê i`>Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê *iÀÌ>>Ê, Ó]äääÊ>Ì>ÕÊÓÊLÕ>Ê«i>À>]Ê *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, {]äääÊ>Ì>ÕÊ{ÊLÕ>Ê «i>À>Ê`>Ê*iÀÌÕ`Õ >ÊiÌ}>Ê, {]äääÊ iÊÈxÊiÀÊÌi}}}Ê >Ì>ÕÊÈÊLÕ>Ê«i>À>ÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê Óx ÎxxÉän À ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê "/ÊÎÊÀ>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, Îä]äääÉÊ «ÃÃiÃÃÊvÊÈxÊ«>}à ÕÀÌÊV>Ãi°ÊÎÊvvi`iÀÃ°Ê ÕÀÌÊvi`Ê , Ó]äääÊÀÊÓÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊ V >À}i®]Ê, {]äääÊÀÊ{ÊÌ ÃÊ «ÀÃiÌÊÓ`ÊV >À}i®Ê>`Ê, {]äääÊ ÀÊÈÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊi>V Êvvi`iÀÃ°Ê /Ì>ÊviÊ, Îä]äää
iÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê `i`>Ê, £]äääÊ`>ÊÓÊ}}ÕÊ«i>À>]Ê *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê`i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ£Ê LÕ>Ê«i>À>]Ê*iÀÌÕ`Õ >ÊiÌ}>Ê`i`>Ê iÊ£ÊÃÃÊÌi}}}]Ê£Ê , £]äääÊ>Ì>ÕÊ£ÊLÕ>Ê«i>À>]Ê i«}ÊÕÌÊÕ>ÀÊÃ>Ü>Ê `Ê *iÀÌÕ`Õ >Êii«>ÌÊ`i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ *ÞÌ ]Ê£ÊÕÌÊÕ>ÀÊÃ>Ü>]ÊÎÊ £ÊLÕ>Ê«i>À>Ê`>Ê*iÀÌÕ`Õ >Êi>Ê iÀÊÕÃ>}Ê«ÕÕÌÊ`>Ê£ÊiÀÊ `i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ£ÊLÕ>Ê«i>À>°Ê ÓÈ xÉän Õ>>ÊÕ«ÕÀ L>LÊ ÕÌ>ÊÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊ Õ> Ê`i`>Ê, x]äääÉÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê i}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊ£Ê , £]äääÊ>`ÊÓÊÜiiÃÊ«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊ «>}ÊÃV>i]Ê£Ê `Ê« ÞÌÊ V >À}i®]Ê, £]äääÊÀÊ£ÊÌ Ê Ã]ʣʫ ÞÌÊÃ]ÊÎÊ «ÀÃiÌÊÓ`ÊV >À}i®]Ê, £]äääÊÀÊ£Ê Ê*>Ê ÛiÌ Ì Ê«ÀÃiÌÊÎÀ`ÊV >À}i®]Ê , £]äääÊÀÊ£ÊÌ Ê«ÀÃiÌÊ{Ì Ê V >À}i®Ê>`Ê, £]äääÊÀÊ£ÊÌ Ê «ÀÃiÌÊxÌ ÊV >À}i®°Ê/Ì>ÊviÊ , x]äääÊ ° °Ê* /i«>Ì iÃ>> > i«ÕÌÕÃ> ° *Ê ° V>Ì "vviVià ,iÃÕÌÃ
Lampiran C (Sambungan) iÊÇÊiÀÊLÕÀÕ}Ê iV>«ÊÕÞÌÊ `Õ«Ê`>Ê£xÊ AppendixÓÓ {änÉänC (Continued) -i>}À iÀÊLÕÀÕ}ÊÕÀ>ÊL>ÌÕÊ iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, Ó]{ääÉÊ ÕÀÌÊ `Õ«ÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊ V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, Ó]{ää ° °Ê* /i«>Ì ÇÊ"ÀiÌ>Ê7 ÌiiÞiÊ>`Ê£xÊiÃ>> > i«ÕÌÕÃ> ° *Ê ° V>Ì 7 ÌiÀÕ«i`Ê- >>"vviVià ,iÃÕÌÃ
iÊÇÊiÀÊLÕÀÕ}Ê iÊÇÊiÀÊL>Ê«ÞÌ ]Ê{Ê iV>«ÊÕÞÌÊ `Õ«Ê`>Ê£xÊiÀÊLÕÀiÃiÊ«ÞÌ ]£ÊiÀÊ ÓÓ {änÉän -i>}À iÀÊLÕÀÕ}ÊÕÀ>ÊL>ÌÕÊ}ÀiiÊÌÀiiÊ«ÞÌ ]Ê£ÊiÀÊ iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, Ó]{ääÉÊ ÕÀÌÊ `Õ«ÉV>À«iÌÊ«ÞÌ Ê`>ÊÓÊiÀÊÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊ V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, Ó]{ääiÃÊ > >> °Ê i`>Ê, ]ÎääÉÊ ÕÀÌÊ ÓÎ {ÓÇÉän -i>}À ÇÊ"ÀiÌ>Ê7 ÌiiÞiÊ>`Ê£xÊL`Ê«ÞÌ ÉÊi}>Ê V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, ]Îää 7 ÌiÀÕ«i`Ê- >>«ÃÃiÃÃÊvÊÇÊ >Ê« ÞÌÃ]Ê {Ê ÕÀiÃiÊ« ÞÌ]Ê£ÊÀiiÊ iÊÇÊiÀÊL>Ê«ÞÌ ]Ê{Ê/ÀiiÊ« ÞÌ]Ê£Ê >À«iÌÊ« ÞÌÊ iÀÊLÕÀiÃiÊ«ÞÌ ]£ÊiÀÊ>`ÊÓÊ `Ê« ÞÌ }ÀiiÊÌÀiiÊ«ÞÌ ]Ê£ÊiÀÊ V>À«iÌÊ«ÞÌ Ê`>ÊÓÊiÀÊ iÊ£ÊiÀÊÌi}}}]ÊÓÊ iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, ]ÎääÉÊ ÕÀÌÊ ÓÎ {ÓÇÉän -i>}À L`Ê«ÞÌ ÉÊi«}ÊÃÃÊÌi}}}]ÊÓÊi}>Ê V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, ]Îää «ÃÃiÃÃÊvÊÇÊ >Ê« ÞÌÃ]ÊL>Ì>}Ê`ÕÀÊ>`>]Ê£ÊÌÀvÊ {Ê ÕÀiÃiÊ« ÞÌ]Ê£ÊÀiiÊi«>>ÊÀÕÃ>]ÊÓÊL>Ì>}ÊÃ}Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, {]äääÊL>}Ê Ó{ xÎÉän Õ>>ÊÕ«ÕÀ /ÀiiÊ« ÞÌ]Ê£Ê >À«iÌÊ« ÞÌÊL>LÊ ÕÌ>Ê`>ÊÎÊ i>ÊLÕÕÊ i`Õ>`Õ>Ê"/ÉÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê Ì Êvvi`iÀÃÊ >`ÊÓÊ `Ê« ÞÌLÕÀÕ}Ê >ÌÕÉÊi}>Ê ÜiÀiÊvi`Ê, {]äääÊ «ÃÃiÃÃÊvʣʫ>}]ÊÓÊ iÊ£ÊiÀÊÌi}}}]ÊÓÊ«ÀVÕ«iÊëiÃ]Ê£Ê`iiÀÊÃÕÊÊ i«}ÊÃÃÊÌi}}}]ÊÓÊÌÀ« Þ]ÊÓÊÜ`L>À]ÊÎÊÜÊ L>Ì>}Ê`ÕÀÊ>`>]Ê£ÊÌÀvÊvi>Ì iÀà i«>>ÊÀÕÃ>]ÊÓÊL>Ì>}ÊÃ}Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, {]äääÊL>}Ê Ó{ xÎÉän Õ>>ÊÕ«ÕÀ L>LÊ ÕÌ>Ê`>ÊÎÊ i>ÊLÕÕÊ i`Õ>`Õ>Ê"/ÉÊiÃÊ > >> °Ê i`>Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê ÕÀÌÊV>Ãi°Ê Ì Êvvi`iÀÃÊ LÕÀÕ}Ê >ÌÕÉÊi}>Ê ÜiÀiÊvi`Ê, {]äääÊ*iÀÌ>>Ê, Ó]äääÊ>Ì>ÕÊÓÊLÕ>Ê«i>À>]Ê «ÃÃiÃÃÊvʣʫ>}]ÊÓÊ *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, {]äääÊ>Ì>ÕÊ{ÊLÕ>Ê «ÀVÕ«iÊëiÃ]Ê£Ê`iiÀÊÃÕÊÊ «i>À>Ê`>Ê*iÀÌÕ`Õ >ÊiÌ}>Ê, {]äääÊ ÌÀ« Þ]ÊÓÊÜ`L>À]ÊÎÊÜÊ iÊÈxÊiÀÊÌi}}}Ê >Ì>ÕÊÈÊLÕ>Ê«i>À>ÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê Óx ÎxxÉän À vi>Ì iÀÃÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê "/ÊÎÊÀ>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, Îä]äääÉÊ «ÃÃiÃÃÊvÊÈxÊ«>}à ÕÀÌÊV>Ãi°ÊÎÊvvi`iÀÃ°Ê ÕÀÌÊvi`Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê, Ó]äääÊÀÊÓÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊ *iÀÌ>>Ê, Ó]äääÊ>Ì>ÕÊÓÊLÕ>Ê«i>À>]ÊV >À}i®]Ê, {]äääÊÀÊ{ÊÌ ÃÊ *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, {]äääÊ>Ì>ÕÊ{ÊLÕ>Ê«ÀÃiÌÊÓ`ÊV >À}i®Ê>`Ê, {]äääÊ «i>À>Ê`>Ê*iÀÌÕ`Õ >ÊiÌ}>Ê, {]äääÊÀÊÈÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊi>V Êvvi`iÀÃ°Ê iÊÈxÊiÀÊÌi}}}Ê >Ì>ÕÊÈÊLÕ>Ê«i>À>ÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê/Ì>ÊviÊ, Îä]äää Óx ÎxxÉän À ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê "/ÊÎÊÀ>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, Îä]äääÉÊ «ÃÃiÃÃÊvÊÈxÊ«>}à ÕÀÌÊV>Ãi°ÊÎÊvvi`iÀÃ°Ê ÕÀÌÊvi`ÊiÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê , Ó]äääÊÀÊÓÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊ`i`>Ê, £]äääÊ`>ÊÓÊ}}ÕÊ«i>À>]Ê V >À}i®]Ê, {]äääÊÀÊ{ÊÌ ÃÊ*iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê`i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ£Ê «ÀÃiÌÊÓ`ÊV >À}i®Ê>`Ê, {]äääÊLÕ>Ê«i>À>]Ê*iÀÌÕ`Õ >ÊiÌ}>Ê`i`>Ê iÊ£ÊÃÃÊÌi}}}]Ê£Ê ÀÊÈÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊi>V Êvvi`iÀðÊ, £]äääÊ>Ì>ÕÊ£ÊLÕ>Ê«i>À>]Ê i«}ÊÕÌÊÕ>ÀÊÃ>Ü>Ê `Ê /Ì>ÊviÊ, Îä]äää*iÀÌÕ`Õ >Êii«>ÌÊ`i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ *ÞÌ ]Ê£ÊÕÌÊÕ>ÀÊÃ>Ü>]ÊÎÊ £ÊLÕ>Ê«i>À>Ê`>Ê*iÀÌÕ`Õ >Êi>Ê iÀÊÕÃ>}Ê«ÕÕÌÊ`>Ê£ÊiÀÊ iÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê`i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ£ÊLÕ>Ê«i>À>°Ê ÓÈ xÉän Õ>>ÊÕ«ÕÀ L>LÊ ÕÌ>ÊÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊ `i`>Ê, £]äääÊ`>ÊÓÊ}}ÕÊ«i>À>]ÊÕ> Ê`i`>Ê, x]äääÉÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê i}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊ£Ê *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê`i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ£Ê, £]äääÊ>`ÊÓÊÜiiÃÊ«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊ «>}ÊÃV>i]Ê£Ê `Ê« ÞÌÊ LÕ>Ê«i>À>]Ê*iÀÌÕ`Õ >ÊiÌ}>Ê`i`>ÊV >À}i®]Ê, £]äääÊÀÊ£ÊÌ Ê iÊ£ÊÃÃÊÌi}}}]Ê£ÊÃ]ʣʫ ÞÌÊÃ]ÊÎÊ , £]äääÊ>Ì>ÕÊ£ÊLÕ>Ê«i>À>]Ê«ÀÃiÌÊÓ`ÊV >À}i®]Ê, £]äääÊÀÊ£Ê i«}ÊÕÌÊÕ>ÀÊÃ>Ü>Ê `Ê Ê*>Ê ÛiÌ *iÀÌÕ`Õ >Êii«>ÌÊ`i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊÌ Ê«ÀÃiÌÊÎÀ`ÊV >À}i®]Ê *ÞÌ ]Ê£ÊÕÌÊÕ>ÀÊÃ>Ü>]ÊÎÊ £ÊLÕ>Ê«i>À>Ê`>Ê*iÀÌÕ`Õ >Êi>Ê, £]äääÊÀÊ£ÊÌ Ê«ÀÃiÌÊ{Ì Ê iÀÊÕÃ>}Ê«ÕÕÌÊ`>Ê£ÊiÀÊ `i`>Ê, £]äääÊ>Ì>ÕÊ£ÊLÕ>Ê«i>À>°ÊV >À}i®Ê>`Ê, £]äääÊÀÊ£ÊÌ Ê ÓÈ xÉän Õ>>ÊÕ«ÕÀ L>LÊ ÕÌ>ÊÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊ Õ> Ê`i`>Ê, x]äääÉÊ«ÀÃiÌÊxÌ ÊV >À}i®°Ê/Ì>ÊviÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê i}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊ£Ê , £]äääÊ>`ÊÓÊÜiiÃÊ«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊ, x]äääÊ «>}ÊÃV>i]Ê£Ê `Ê« ÞÌÊ V >À}i®]Ê, £]äääÊÀÊ£ÊÌ Ê Ã]ʣʫ ÞÌÊÃ]ÊÎÊ «ÀÃiÌÊÓ`ÊV >À}i®]Ê, £]äääÊÀÊ£Ê Ê*>Ê ÛiÌ Ì Ê«ÀÃiÌÊÎÀ`ÊV >À}i®]Ê , £]äääÊÀÊ£ÊÌ Ê«ÀÃiÌÊ{Ì Ê V >À}i®Ê>`Ê, £]äääÊÀÊ£ÊÌ Ê «ÀÃiÌÊxÌ ÊV >À}i®°Ê/Ì>ÊviÊ , x]äääÊ
114 I PERHILITAN Lampiran C (Sambungan) Appendix C (Continued)
° °Ê* /i«>Ì iÃ>> > i«ÕÌÕÃ> ° *Ê ° V>Ì "vviVià ,iÃÕÌÃ
iÊ£ÊiÀÊLÕÀÕ}Ê iÃÊ > >> °Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê `i`>}Ê}>> Ê `Õ«Ê`>Ê£Ê `i`>Ê, £ääÊ>Ì>ÕÊ£ÊLÕ>Ê«i>À>]Ê`>Ê iÀÊLÕÀÕ}Ê`>ÕÊi«>ÊLÀÕÊ *iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê`i`>Ê, £ääÊ>Ì>ÕÊ£Ê ÓÇ ÓÎÉän /iÀi}}>Õ Ì>«>ÊiLi>À>ÉÊi}>Ê LÕ>Ê«i>À>ÉÊ ÕÀÌÊV>Ãi°Ê, £ääÊÊÀÊ£Ê «ÃÃiÃÃÊvÊ£ÊÃ>Ê>ÀÞÊ Ì Ê«ÀÃiÌÊ£ÃÌÊV >À}i®]Ê, £ääÊ ÕiLÀ`Ê>`Ê£Ê ÕiÜ}i`Ê ÀÊ£ÊÌ Ê«ÀÃiÌÊÓ`ÊV >À}i® i>vLÀ`
iÊÈ{ÊiÀÊÕÃ>}Ê iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, Î]äääÉÊ ÕÀÌÊ «ÕÕÌÊÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê V>Ãi°Ê ÕÀÌÊvi`Ê, Î]äää Ón ÓÓ{Éän *> >} «ÃÃiÃÃÊvÊÈ{Ê Ê *>Ê ÛiÌ
> >> Ê,«°Ê*iÀÌÕ`Õ >Ê*iÀÌ>>Ê iÊÓÊLÕÀÕ}ÊÕÀ>ÊL>ÌÕÊ `i`>Ê, xää]Ê*iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê`i`>Ê `Õ«ÊÌ>«>ÊÃÕÀ>ÌÊiLi>À>Ê , ÎääÊ`>Ê*iÀÌÕ`Õ >ÊiÌ}>Ê`i`>Ê Ó Î£ÉÓään *> >} Þ>}ÊÃ> ÉÊi}>Ê«ÃÃiÃÃÊ , Óää°ÊÕ> Ê`i`>Ê, £]äääÉÊ,«Ê vÊÓÊ7 ÌiÀÕ«i`Ê- >> VÕÀÌ°Ê, xääÊ£ÃÌÊV >À}i®]Ê, ÎääÊÓ`Ê V >À}i®Ê>`Ê, ÊÓääÊÎÀ`ÊV >À}i®°Ê/Ì>Ê viÊ, £]äää
iÃÊ > >> °Ê i`>Ê«iÀÌÕ`Õ >Ê «iÀÌ>>Ê, ÓäääÊ>Ì>ÕÊ`Õ>ÊLÕ>Ê«i>À>Ê `>Ê«iÀÌÕ`Õ >Êi`Õ>Ê, È]äääÊ>Ì>ÕÊ i>ÊLÕ>Ê«i>À>ÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê"/Ê iÊ{{ÊiÀÊÌi}}}Ê `Õ>ÊÀ>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, £È]äääÉ Îä ÎÈäÉän À ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê ÕÀÌÊ >Ãi°ÊiÊvÀÊvÀÃÌÊvviViÊ, Ó]ÊäääÊ «ÃÃiÃÃÊvÊ{{Ê«>}à ÀÊÌÜÊÌ ÃÊ«ÀÃiÌÊ>`ÊvÀÊ ÃiV`ÊvviViÊ, È]ÊäääÊÀÊÃÝÊÌ ÃÊ «ÀÃiÌÊvÀÊi>V Êvvi`iÀ°Ê/Ì>Ê vvi`iÀ]ÊÓÊ«i«i°Ê/Ì>ÊviÊ, £È]Êäää
iÊ{x{ÊL>Ü>ÊÌÕÃÊ iÃÊ > >> °Ê i`>Ê, Ó]äääÊÃiÌ>«Ê ÃiV>À>ÊÌ`>ÊÃ> ÉÊi}>Ê "/°ÊÕ> Ê"/Ê`Õ>ÊÀ>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê Î£ ÎÈ£Éän À «ÃÃiÃÃÊvÊ{x{Ê Õ`i`Ê , {]äääÉ ÕÀÌÊ >Ãi°ÊiÊ, Ó]ÊäääÊvÀÊ ÌÀ i>V Êvvi`iÀ°Ê/Ì>Êvvi`iÀ]ÊÓÊ«i«i°Ê /Ì>ÊviÊ, {]Êäää
iÊx£ÊÕÌ>ÃÊÌ>Ê>ÊÞ>}Ê `«iÀLÕ>ÌÊ`>À«>`>Ê `Õ«>Ê «>ÕÊ, {]äääÉÊ «Õ`i`Ê ÎÓ ÎÓÉän Õ>>ÊÕ«ÕÀ >ÀÊÌ>«>Ê«iÀÌÊ«ÀÌÉÊ , {]äää i}>Ê«ÃÃiÃÃÊvÊx£ÊÊ Ü`viÊÜ>ÌV ÊÃÌÀ>«Ã
iÊ{£ÊLÕ}ÕÃÊÕÌÃ>ÀÊ «>ÕÊ, xääÊÃiÌ>«Ê"/°ÊÕ> Ê"/Ê Ã>À>}ÊLÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÊÊ ÓÊÀ>}°ÊÕ> Ê`i`>Ê, £]äääÉÊÊÓÊÓÊ ÎÎ ÇÎÉän i`> Ì>«>Ê*iÀÌÉÊi}>Ê«ÃÃià vvi`iÀÃ°Ê «Õ`i`Ê, xääÊi>V °Ê/Ì>Ê ÃÊvÊ{£Ê«>VÃÊvÊi`LiÊ viÊ, £]äää LÀ`½ÃÊiÃÌÃÊ Ê
PERHILITAN I 115 £ xä Îä ÎxÈ Ó£ ÎÓÇ ÎÓÇ ÎÈ{ ÓäÈ /Ì> Ó]{ÓÇ £]xää Ç]{ä Ó]{ÓÇ Îx]Èää £ä]xä £È]£ää {£]Óää Îx]Èää £ä]xä £È]£ää Õ> ÎÎÇ]äÓÇ ÎÎÇ]äÓÇ { ä ä Ó £ £ È xä xä £Î {ää £ää Îää ]xÎä ]xÎä Ó]Èää i>Ì> È ä ä ä ä Ç ÓÎ ÓÎ Ó£ £ÓÓ {xä Îää Îxä £ÓÓ Ó]Îää {]Óää £Ç]nää £Ç]nää /iÀi}}>Õ ä ä È x{Ó x{Ó Ó£Ó Ó£Ó £ä{ Óxn Óxn Îää ÓÈn £x£ x]Óää Î]£{ä *> >} Ç]{nÇ Ç]{nÇ Ó£]Óää £Ó]Èxä £Ó]Èxä Îä]Óää ä ä Î £ ä ä £ ä ä ä ä È£ xä xä £xä À £ä]Çää £ Î £ ä ä ä ä Ç ä ä xä £{È £{È £ää £xä Îxä i>> £Î]nä £Î]nä ä ä Ó £n ÎÇ £ £n ÎÇ £ ÓÈ ££ Îän Îän xä xä £ää £]nää £]nxä £]nää £]nxä £]Îää Ó]Óää -Ì>Ìià {ä]{ä {ä]{ä °-iL> i}iÀÉÊ ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä °Õ«ÕÀ £ ä ä ä ä £ £ £ xä £{ Ó£ Î{Î Î{Î Çää Óää £]ää £]ää £]äxä xx]nää xx]nää -i>}À Appendix D Lampiran D ä ä Ó n £n { È£ £Ç È£ä nxä £ää ää È£ä nxä *iÀ> £]Èää {]ää Î]äxä nn]Σä nn]Σä ä ä ä ä ä ä ä ä £ ä ä ä ä ÎÓ xä Ó]Èä *°*>} Number of Licences Issued and Revenue Collected in 2008 £ ä ä £ Îä Îä xä £Ç ££ £x £x {xä nxä xxä Óää i`> Î]äää Î]äää £Ç]ÇÈä £Ç]ÇÈä x ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä Îää *iÀà U N 2008 TAH DIKEL U ARKAN M ENGIK T JENIS DAN HASIL PADA B ILANGAN LESEN YANG ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ÉÊ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ Ê "Ì iÀÊ 7`Ê >À ÛiÌ ÛiÌ >iÊViVi *ÀVÕ«i i>vÊ iÞ Þ}ÊÝ >À}Ê iiÀ iÃÊià iiÀ /Þ«iÊ"vÊ >Ãià * £xÊqÊiÃiÊ >Ì>}Ê>ÀÊ>Ê9>}Ê «iÀ`Õ}É *ÀÌiVÌi`Ê7`Ê>à ViViÊ * £{ÊÊiÃiÊ >Ì>}Ê ÕÀÕ>É >LÊÕÌ>É >}É Õ>}É >`>É Ì}É ÕÃ>}É ÕÃ>}É *i>`ÕÉ >«Õ É *i>`ÕÉ >«Õ É iÃÃiÀÊ ÕÃi`iiÀÉÊ Ài>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀ ,ÕÃ>É
116 I PERHILITAN ä ä ä ä £ä Ó£ä ÎÎÈ £ä{ £ÇÓ Ó£ä Ó{n £n£x x]Óää £]Ç{ £]ÇÈÎ Ç]£x £È]Çxx ä]nxä nÇ]{xä ££]Èää ÎÇ]Óää /Ì> £{]Èää Õ> £]Ón{]£n°£x ä ä Ó ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä x £{ ÓÈ £ää Çää Ó]xä Ó]xä Î]Óää i>Ì> Ó È ä ä ä ä ä ä ä ä £ ä ä ÎÈ Î{ Óä £ää Îää £xä £]nää £]Çää Ó]{ää /iÀi}}>Õ È { ä ä ä ä ä ä ä ä Èä Ó{ Èä Ó{ £ä Îää Ó{Ó Óää ÓÎÈ Î]äää £]Óää £]xää *> >} £Ó]£ää Ó{]nää Ó Î ä ä ä ä ä ä ä ä £{ ÈÈ £{ x{ £ää Çää £xä Óän À Î]Îää Ó]£ää ÓÎ]Îää Èx]{È{ £ £ ä ä ä ä Ó ä ä £È ÓÈ £È ÓÈ xä £ È£ nää nää {xä £Óä Îää £]Îää £]Îää Î]äxä i>> £ä]{ää ä ä ä ä ä ä È ä ä ÓÎ ÓÎ £Ó ÓÎ £äÎ Èää Ó£È ££Ó ää £]£xä £]£xä x]£xä £]£xä -Ì>Ìià £ä]nää £ä]nää ££]{ää °-iL> i}iÀÉÊ ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä x ÓÈ{ ££Ó x]nÓ ÓÈ]Èää £È]nää °Õ«ÕÀ nx{]Σ£°Ó x ä ä ä ä ä ä ä ä În Óx Ón În Óx Óxä ÎÈÓ £xÇ ÓÇ £]ää Ç]nxä £]Óxä {]Óää £{]nxä {ä]xää £{]nxä -i>}À È ä ä ä ä ä ä x£ ÎÎ x£ Σ ä xää Îää ÓÇÓ xää {xä *iÀ> Ó]xäx £]£x£ £]xxä £]xxä ÓÓää xÇ]Èxä Óx]äää xÇ]Èxä Óx]äää Ó Ç £ ä ä ä ä ä ä {Î xn xä ÓÈ £ää Îxä £ä£ Ó£xä Ó]ää Î]ää £]Î£Ó £Î]xää *°*>} ÎÈx]£{Ó° Ó ä ä ä ä ä ä ä ä Î{ n ÈÎ £Î Î{ Ón£ £ää Óx£ Ón£ i`> £]Çää Ç]ää Ç]nää £]xä £]Çää £{]äxä £Ó]xxä £{]äxä £ ä ä ä ä ä ä n Î ä ä £x £{ £x £{ xä £ä Î{ Çxä Çää xää {xä *iÀà £]Çää £]xää ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ÉÊ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ (Sambungan) *ÀÌiVÌi`Ê "Ì iÀÊ «ÀÌÊ>`Ê iÃÊià >iÊ À`ÃÊ /Þ«iÊ"vÊ >Ãià iÀÉ *}Ì>i`Ê >V>µÕi >Ü>ÊÀÉ 7>ÌiÀÊ ÌÀ iÀ>É }Ì>i`Ê >V>µÕi 1>ÀÊ->Ü>É *ÞÌ 1>ÀÊ-i`ÕÉ LÀ> * £ÈÊqÊiÃiÊ-iÀ>}}>Ê «iÀ`Õ}É ÃiVÌÃÊViVi * £ÇÊqÊiÃiÊ ÕÀÕ}Ê ÕÀÕ>É ViVi * £nÊqÊiÃiÊ ÕÀÕ}Ê >ÀÊ>Ê9>}Ê «iÀ`Õ}É *ÀÌiVÌi`Ê À`ÃÊViViÊ * £ÊqÊiÃiÊ i>>>Ê*iÀ>}>>Ê -iL>}>Ê*i>}>É i>iÀ½ÃÊViVi * ÓäÊqÊiÃiÊ i>>>Ê*iÀ>}>>Ê -iL>}>Ê*i}>ÜiÌÉ />Ý`iÀÃÌÊViVi * Ó£ÊqÊiÃiÊ«ÀÌÊ `>Ê Ã«ÀÌÉ Ý«ÀÌÊViVi
Lampiran D Appendix D (Continued)
PERHILITAN I 117 Ê ä ä ä ä ä ä ä ä Ó ÓÇ ÈÎ Óä /Ì> Ó]Ç{Ó x]{ää Õ> Èn]xxä £x]Çx £Ó]ä£ ÎÎ]ÈÈä £Ó]ä£ä £nä]nÎn°{ Ó]xÇ{]Ènn°xx Ê Ê ä ä ä ä £ ä ä ä ä ä ä £ä £ÈÎ ÇÇ{ {]äÇx Ç]Ç{ä £]£Èx i>Ì> xn]xää°Ç ä]Îäx°Ç Ê Ê ä ä ä ä { ä ä x ä ä ä ä ä ä xä £ää xäx nä£ x]äxä £]ä Î]ä{ä /iÀi}}>Õ Ê Ê ä ä ä ä ä ä Ó ä ä ä ä ä ä nx Óä ÈÈx {ä Ó]£Óx È]Èxä Ó]nÇx *> >} Óäx]ä£Ó Ê ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä {nÈ £ÓÇ ÎÎ À Î]£Çx ]ÎÎä £]ÇÎ £Ó]£xä Ó{]ÓÇ°Î £x{]n°Î Ê Ê ä ä ä ä £ ä ä ä ä ä ä nÈ Óx £ä ÈÓx ÎÈ£ nÎn Ó]£xä Î]È£ä È]£Îx i>> {]Îx{ä Ê Ê ä ä ä ä È È ä ä ä ä ä ä ÈÇ Èä -Ì>Ìià £xä xn £]ÈÇx x]nä £]ää £]xn{ nn]Çäx °-iL> i}iÀÉÊ Ê Ê ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä Óäx £ÓÎ Çä x]£Óx Î]äÇx ]Çää Î]nää Ç]xäÎ °Õ«ÕÀ £]{££°Óx Ê ä ä ä ä Î ä ä ä ä ä ä Îä Î{{ £ÈÓ Çä {]£äÎ n]Èää {]äxä Ó]ÓnÎ ÓÓ]nÎä -i>}À £ÈÈ]nä Ê Ê ä ä ä ä È ä ä ä ä ä ä È£ Èä {În {]xäÎ *iÀ> £]xÓx £]£nä £ä]xä ££]nää Ón]ÇÓ ÓÇÎ]£ Ê Ê ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ÓÇ ÎΣ £Ó{ {]ÎÎÎ n]ÓÇx Î]£ää Ó]ÓÈn x]{ää *°*>} ÓÓ]Ènä {Ó]xÓÓ°ÓÓ {Ç£]Èxx°£Ó Ê Ê ä ä ä ä x ä ä ä ä ä ä ££ xä {È{ ÓÇx i`> £]n{x Î]Óx ££]Èää £ä]ÇÇÇ £n]{xä £äÇ]äÈÓ Ê ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä È xÓn ÈnÇ *iÀà £]ÇÓx x]Ónä £]£äx £{]äÈä ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi É Ê É >à ÉÊ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ Ê ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ViViÊÌÊ Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê (Sambungan) ViViÊÌÊ ViViÊÌÊ 7`Ê> 7`Ê> 7`Ê À` Ê Ê ÃiVÌà iÃÊià /Þ«iÊ"vÊ >Ãià ViViÊÌÊii«Ê7`Ê ,iÛiÕiÊvÀÊÃ>iÊvÊ Õ> Ê iÃ>ÀÉ À>`Ê/Ì> * ÓÓÊqÊiÃiÊ i}>LÊ ÕÀÕ}Ê>ÀÊ 9>}Ê «iÀ`Õ}ÉÊ ViViÊÌÊ/>iÊ*ÀÌiVÌi`Ê 7`Ê À`à ÕÀ>Ê >ÌÕÉ - >> iV>«ÊÕÞÌÉ 7 ÌiiÞi * ÓÎÊqÊiÃiÊ ii«>ÌÉ i}ÕÀÕ}Ê ÕÀÕ}Ê>ÀÊ9>}Ê «iÀ`Õ}É ii«Ê*ÀÌiVÌi`Ê7`Ê À` ÕÀ>Ê >ÌÕÉ - >> iV>«ÊÕÞÌÉ 7 ÌiiÞi * Ó{ÊqÊiÃiÊ ii«>ÌÉ i}ÕÀÕ}Ê >Ì>}Ê>ÀÉ ÕÀÕ}Ê >ÀÉ >É7`Ê À` * ÓxÊqÊiÃiÊÕÌÕÊ ii«>ÌÊ/ÀvÊ >Ì>}Ê >ÀÉ ÕÀÕ}Ê>ÀÊÞ>}Ê «iÀ`Õ}É ii«Ê/À« ÞÊvÊ*ÀÌiVÌi`Ê 7`Ê>É7`Ê À` >Ì>}Ê>ÀÉ ÕÀÕ}Ê>ÀÉ -iÀ>}}>É * ÓÈÊÊiÃiÊ i}>LÊ->À>}Ê ÕÀÕ}Ê >Þ>}>Þ>}É Ì>iÊi`LiÊLÀ`ýÊiÃÌÊ 7ÎnÊqÊ>ÃÊÕ>>Ê >À>}ÊiÃÊEÊ ÕÕÊ >vÌ>ÀÊ >}>Ê`Õ«>Ê >ÀÉ iÝ LÌÊ>`ÊÜ`viÊÀi}ÃÌiÀÊ L
Lampiran D Appendix D (Continued)
118 I PERHILITAN Ê Ê ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä Ó ÓÇ Ó ÓÇ ÈÎ Óä ÈÎ Óä /Ì> /Ì> Ó]Ç{Ó x]{ää Ó]Ç{Ó x]{ää Õ> Õ> Èn]xxä £x]Çx £Ó]ä£ Èn]xxä £x]Çx £Ó]ä£ ÎÎ]ÈÈä ÎÎ]ÈÈä £Ó]ä£ä £Ó]ä£ä £nä]nÎn°{ £nä]nÎn°{ Ó]xÇ{]Ènn°xx Ó]xÇ{]Ènn°xx Ê Ê Ê Ê ä ä ä ä £ ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä £ ä ä ä ä ä ä £ä £ä £ÈÎ ÇÇ{ £ÈÎ ÇÇ{ {]äÇx Ç]Ç{ä {]äÇx Ç]Ç{ä £]£Èx £]£Èx i>Ì> i>Ì> xn]xää°Ç xn]xää°Ç ä]Îäx°Ç ä]Îäx°Ç Ê Ê Ê Ê ä ä ä ä { ä ä x ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä { ä ä x ä ä ä ä ä ä xä xä £ää xäx £ää xäx nä£ nä£ x]äxä £]ä x]äxä £]ä Î]ä{ä Î]ä{ä /iÀi}}>Õ /iÀi}}>Õ Ê Ê Ê Ê ä ä ä ä ä ä Ó ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä Ó ä ä ä ä ä ä nx Óä nx Óä ÈÈx {ä ÈÈx {ä Ó]£Óx È]Èxä Ó]£Óx È]Èxä Ó]nÇx Ó]nÇx *> >} *> >} Óäx]ä£Ó Óäx]ä£Ó Ê Ê ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä {nÈ £ÓÇ ÎÎ {nÈ £ÓÇ ÎÎ À À Î]£Çx ]ÎÎä Î]£Çx ]ÎÎä £]ÇÎ £]ÇÎ £Ó]£xä £Ó]£xä Ó{]ÓÇ°Î Ó{]ÓÇ°Î £x{]n°Î £x{]n°Î Ê Ê Ê Ê ä ä ä ä £ ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä £ ä ä ä ä ä ä nÈ Óx £ä nÈ Óx £ä ÈÓx ÎÈ£ ÈÓx ÎÈ£ nÎn nÎn Ó]£xä Î]È£ä È]£Îx Ó]£xä Î]È£ä È]£Îx i>> i>> {]Îx{ä {]Îx{ä Ê Ê Ê Ê ä ä ä ä È È ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä È È ä ä ä ä ä ä ÈÇ Èä ÈÇ Èä -Ì>Ìià -Ì>Ìià £xä xn £xä xn £]ÈÇx £]ÈÇx x]nä £]ää x]nä £]ää £]xn{ £]xn{ nn]Çäx nn]Çäx °-iL> °-iL> i}iÀÉÊ i}iÀÉÊ Ê Ê Ê Ê ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä Óäx £ÓÎ Çä Óäx £ÓÎ Çä x]£Óx Î]äÇx ]Çää x]£Óx Î]äÇx ]Çää Î]nää Î]nää Ç]xäÎ Ç]xäÎ °Õ«ÕÀ °Õ«ÕÀ £]{££°Óx £]{££°Óx Ê Ê ä ä ä ä Î ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä Î ä ä ä ä ä ä Îä Îä Î{{ £ÈÓ Çä Î{{ £ÈÓ Çä {]£äÎ {]£äÎ n]Èää {]äxä Ó]ÓnÎ n]Èää {]äxä Ó]ÓnÎ ÓÓ]nÎä ÓÓ]nÎä -i>}À -i>}À £ÈÈ]nä £ÈÈ]nä Ê Ê Ê Ê ä ä ä ä È ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä È ä ä ä ä ä ä È£ Èä È£ Èä {În {În {]xäÎ {]xäÎ *iÀ> *iÀ> £]xÓx £]£nä £]xÓx £]£nä £ä]xä ££]nää Ón]ÇÓ £ä]xä ££]nää Ón]ÇÓ ÓÇÎ]£ ÓÇÎ]£ Ê Ê Ê Ê ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ÓÇ ÓÇ ÎΣ £Ó{ ÎΣ £Ó{ {]ÎÎÎ {]ÎÎÎ n]ÓÇx Î]£ää Ó]ÓÈn n]ÓÇx Î]£ää Ó]ÓÈn x]{ää x]{ää *°*>} *°*>} ÓÓ]Ènä ÓÓ]Ènä {Ó]xÓÓ°ÓÓ {Ó]xÓÓ°ÓÓ {Ç£]Èxx°£Ó {Ç£]Èxx°£Ó Ê Ê Ê Ê ä ä ä ä x ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä x ä ä ä ä ä ä ££ xä ££ xä {È{ ÓÇx {È{ ÓÇx i`> i`> £]n{x £]n{x Î]Óx Î]Óx ££]Èää £ä]ÇÇÇ ££]Èää £ä]ÇÇÇ £n]{xä £n]{xä £äÇ]äÈÓ £äÇ]äÈÓ Ê Ê ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä È È xÓn xÓn ÈnÇ ÈnÇ *iÀà *iÀà £]ÇÓx x]Ónä £]£äx £]ÇÓx x]Ónä £]£äx £{]äÈä £{]äÈä ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi ,iÛiÕi É É Ê Ê É É >à >à ÉÊ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ Ê ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ÉÊ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ Ê ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ ÉÊ >ÃÉ >ÃÉ ViViÊÌÊ ViViÊÌÊ Ê Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê "ÀiÌ>Ê (Sambungan) ViViÊÌÊ ViViÊÌÊ ViViÊÌÊ ViViÊÌÊ 7`Ê> 7`Ê> 7`Ê> 7`Ê> 7`Ê À` 7`Ê À` Ê Ê Ê Ê ÃiVÌà ÃiVÌà iÃÊià iÃÊià /Þ«iÊ"vÊ >Ãià /Þ«iÊ"vÊ >Ãià ViViÊÌÊii«Ê7`Ê ,iÛiÕiÊvÀÊÃ>iÊvÊ ViViÊÌÊii«Ê7`Ê ,iÛiÕiÊvÀÊÃ>iÊvÊ Õ> Ê iÃ>ÀÉ À>`Ê/Ì> Õ> Ê iÃ>ÀÉ À>`Ê/Ì> * ÓÓÊqÊiÃiÊ i}>LÊ ÕÀÕ}Ê>ÀÊ 9>}Ê «iÀ`Õ}ÉÊ ViViÊÌÊ/>iÊ*ÀÌiVÌi`Ê 7`Ê À`à ÕÀ>Ê >ÌÕÉ - >> iV>«ÊÕÞÌÉ 7 ÌiiÞi * ÓÎÊqÊiÃiÊ ii«>ÌÉ i}ÕÀÕ}Ê ÕÀÕ}Ê>ÀÊ9>}Ê «iÀ`Õ}É ii«Ê*ÀÌiVÌi`Ê7`Ê À` ÕÀ>Ê >ÌÕÉ - >> iV>«ÊÕÞÌÉ 7 ÌiiÞi * Ó{ÊqÊiÃiÊ ii«>ÌÉ i}ÕÀÕ}Ê >Ì>}Ê>ÀÉ ÕÀÕ}Ê >ÀÉ >É7`Ê À` * ÓxÊqÊiÃiÊÕÌÕÊ ii«>ÌÊ/ÀvÊ >Ì>}Ê >ÀÉ ÕÀÕ}Ê>ÀÊÞ>}Ê «iÀ`Õ}É ii«Ê/À« ÞÊvÊ*ÀÌiVÌi`Ê 7`Ê>É7`Ê À` >Ì>}Ê>ÀÉ * ÓÓÊqÊiÃiÊ ÕÀÕ}Ê>ÀÉ i}>LÊ ÕÀÕ}Ê>ÀÊ 9>}Ê «iÀ`Õ}ÉÊ ViViÊÌÊ/>iÊ*ÀÌiVÌi`Ê 7`Ê À`à -iÀ>}}>É ÕÀ>Ê >ÌÕÉ - >> * ÓÈÊÊiÃiÊ i}>LÊ->À>}Ê ÕÀÕ}Ê >Þ>}>Þ>}É iV>«ÊÕÞÌÉ Ì>iÊi`LiÊLÀ`ýÊiÃÌÊ 7 ÌiiÞi 7ÎnÊqÊ>ÃÊÕ>>Ê >À>}ÊiÃÊEÊ ÕÕÊ >vÌ>ÀÊ * ÓÎÊqÊiÃiÊ >}>Ê`Õ«>Ê ii«>ÌÉ i}ÕÀÕ}Ê >ÀÉ ÕÀÕ}Ê>ÀÊ9>}Ê iÝ LÌÊ>`ÊÜ`viÊÀi}ÃÌiÀÊ «iÀ`Õ}É L ii«Ê*ÀÌiVÌi`Ê7`Ê À` ÕÀ>Ê >ÌÕÉ - >> iV>«ÊÕÞÌÉ 7 ÌiiÞi * Ó{ÊqÊiÃiÊ ii«>ÌÉ i}ÕÀÕ}Ê >Ì>}Ê>ÀÉ ÕÀÕ}Ê >ÀÉ >É7`Ê À` * ÓxÊqÊiÃiÊÕÌÕÊ ii«>ÌÊ/ÀvÊ >Ì>}Ê >ÀÉ ÕÀÕ}Ê>ÀÊÞ>}Ê «iÀ`Õ}É ii«Ê/À« ÞÊvÊ*ÀÌiVÌi`Ê 7`Ê>É7`Ê À` >Ì>}Ê>ÀÉ ÕÀÕ}Ê>ÀÉ -iÀ>}}>É * ÓÈÊÊiÃiÊ i}>LÊ->À>}Ê ÕÀÕ}Ê >Þ>}>Þ>}É Ì>iÊi`LiÊLÀ`ýÊiÃÌÊ 7ÎnÊqÊ>ÃÊÕ>>Ê >À>}ÊiÃÊEÊ ÕÕÊ >vÌ>ÀÊ >}>Ê`Õ«>Ê >ÀÉ iÝ LÌÊ>`ÊÜ`viÊÀi}ÃÌiÀÊ L
Lampiran D Appendix D (Continued)
PERHILITAN I 119 x È Ç ÈÈ È Îx Èäx Îx ÎÇ{ Èäx /Ì> Ó]ÈÇÓ {]än {]än £]äxx £]äxx {]£În Ó]ÈÇÓ Õ> ÈÎ]nÈÈ x]nn ÈÎ]nÈÈ ä £ ä ä x x Î x ä £ä x{Ó x{Ó ÓÓä ÓÓä Èää i>Ì> ä Î ä ä { ä Çn £È Îx Çn £ä ÈÓ ÈÓ ££Ó nÓ /iÀi}}>Õ ä Î Óx x{ ÓÈ £Îx nää nää £äx £äx Çää Çää {nä {nä Óää £Îä n]nÇx *> >} x £ ä £ ä x ä ä ä ÓÓ £x £x Óx{ À £]nÇÎ ä Î £ ä ä Ç ä £ nä Ón £n nä Ón £n   Ó]xä i>> -Ì>ÌiÃ Ó Ó ä x Ó ä { { £x £Ç x£È x£È £äÇ {]ÎÎx Ç]xxx i}iÀÉÊ °-iL> ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä 7°*°°
Lampiran E Appendix E Ó ä ä ä ÇÈ {n x{ xä ÎÈ ÎÇ £nÎ Ó]x{ {]Èxn -i>}À Ç ä Î {ä £ä nx Óä £Îx Óää *iÀ> £]Σ{ £]Σ{ £]Çxä {Î]£ää £]Èää ä ä ä ä ä ä ä {x £ä £Ç xä {x £ä £Ç £]Çxä Ó]nää £]Çxä *°*>} List of Game Animals Killed Throughout Peninsular Malaysia in 2008 Animals Killed Throughout List of Game x ä x ä £x Óä Óä Ó Î{ £Îä Î{ £Îä ]Èxä Ó]{xx i`> £ä]Çää Î Ó ä ä ä ä ä ä ä Î{ £È£ Îxx *iÀà £]£{£ Ê iÃÃiÀ i Ã>ÌVÊ LÀ> 7`Ê >À 7`Ê >À -«iVià -«iÃià 7>ÌiÀÊ ÌÀ *ÞÌ ÛiÌ *ÀVÕ« *ÀVÕ« i>viÞ Þ}ÊÝ >À}Ê iiÀ >À}Ê iiÀ *}/>i`Ê >V>µÕi ->L>ÀÊ iiÀ }Ì>i`Ê >V>µÕi U N 2008 B AGI TAH DIREKOD DI BU N U H NT K SE MU A NEGERI SEL R M ENANJ NG ALAYSIA BU R U AN YANG SENARAI B INATANG >LÊÕÌ>ÉÊ iÀÉÊ >Ü>ÊÀÉÊ iÀ>ÉÊ >}ÉÊ Õ>}ÉÊ >`>ÉÊ Ì}ÉÊ ÕÃ>}ÉÊ *i>`ÕÉ >«Õ ÉÊ ÕÃi`iiÀÉÀi>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀ ,ÕÃ>ÉÊ 1>ÀÊ->Ü>ÉÊ 1>ÀÊ-i`ÕÉÊ
120 I PERHILITAN ÈÇÓ xÇ xÎÈ /Ì> Ó]ÇÎn Ó]ÈÇ£ {]ÎÓx {]ÎÓx £ä]Ènä Õ> ä Îä £ÈÎ £ÈÎ Ó{{ £äÓ £]Ó{ £]äÈx i>Ì> Ç ä ££ {£ Èä £x x£ /iÀi}}>Õ ä Ç£ xÎ {Ó Ón ££Î È£ä *> >} {È {ÇÇ £ÎÎ ÓÈ ££{ xnx £Èn À nÈ Óx nÎ ÈÈ nx nn £Ó i>> È ÈÇ ÈÇ ÓÎ Îx £n ÓÈx £ÓÈ -Ì>Ìià °-iL> i}iÀÉÊ { {ä £ Óä ÓäÈ £ÓÎ xÓ °Õ«ÕÀ nä Î{{ £ÈÓ {ÇÇ ÓäÎ £nÓ Lampiran F Appendix F £]£x -i>}À List Of Wildlife Kept 2008 List Of Wildlife nn {xÎ Óxx £ÎÓ È£ Ç£ä £Ó£ *iÀ> L iar 2008 P e m eliharaan H id u pan D ata n£ {È xä ÎΣ £Ó{ £Óx £]{ä *°*>} ££ ÓÎ {È{ {ä £ÎÓ {n Ó]£Îx i`> ä ä È x£ £Ç ÓΣ £]xnÓ *iÀà ,i`Ü ÃiÀi`Ê ÕLÕ -«iVià "ÀiÌ>Ê7 ÌiiÞi -«iÃiÃÊÉÊ -ÌÀ>Ü i>`i`Ê ÕLÕ Ê- >> Ê Þ> *}/>i`Ê >V>µÕi }Ì>i`Ê >V>µÕi ÕÀ>Ê >ÌÕÉÊ iV>«ÊÕÞÌÉÊ /}Ê >ÃÉÊ >À>Õ >À>ÕÉÊ °/i}>Ê iÀ> ÉÊ iÀÉÊ iÀ>ÉÊ PERHILITAN I 121 Lampiran G Appendix G
Senarai spesies dan jumlah sampel yang telah diterima dan dikatalogkan di Makmal WGRB List of species and number of samples recorded and catalogued at WGRB Laboratory
° -«iÃià >>Ê/i«>Ì>ÉÊ >>Ê}}iÀà °Ê->«i ° -«iViÃÊ V>Ê >iÉÊ }Ã Ê >i °ÊvÊÃ>«iÃ
£ ÕiÕÀÊvÕÛÕÃÊ iÕÀÊ >ÌÉÊ ÀÜÊiÕÀ £
Ó ÞVÌViLÕÃÊVÕV>} }>}ÉÊ-ÜÊÀÃ Óx
Î >V>V>ÊiiÃÌÀ> iÀÕÉÊ*}Ì>i`Ê>V>µÕi Ç
{ >V>V>Êv>ÃVVÕ>ÀÃ iÀ>ÉÊ}Ì>i`Ê>V>µÕi È
x >V>V>Ê>ÀVÌ`ià iÀÕÊiÌÉÊ-ÌÕ«Ì>i`Ê>V>µÕi {
È *ÀiÃLÞÌÃÊviÀ>Ã Ì}Ê ii> ÉÊ >`i`Êi>vÊ iÞ Î
Ç ÞL>ÌiÃÊ>ÀÊ>À 1}>Ê/>}>Ê*ÕÌ ÉÊ7 Ìi >`i`ÊLL Î
n -Þ« >>}ÕÃÊÃÞ`>VÌÞÕÃ ->>}ÉÊ->>} {
*}Ê«Þ}>iÕÃ "À>}Ê1Ì>ÉÊ"À>}Ê1Ì> xn
£ä *À>ÕÀÕÃÊLi}>iÃà ÕV}Ê >ÌÕÉÊi«>À`Ê >Ì £È
££ *À>ÕÀÕÃÊ«>Vi«Ã ÕV}ÊÕÌ>ÉÊ>Ì i>`i`ÊV>Ì Î
£Ó >Ì«Õ>ÊÌiV ÕV}Ê/Õ>«ÉÊÃ>Ê`iÊ >Ì {
£Î iviÃÊiLÕÃ> >À>ÕÊ > >ÉÊ Õ`i`Êi«>À` Ç
£{ *>Ì iÀ>Êi -}>ÉÊvÀV>Ê £
£x *>Ì iÀ>Ê«>À`ÕÃÊ`i>VÕÀ >À>ÕÊÕL>}ÉÊ >VÊ*>Ì iÀ £Ó
£È *>Ì iÀ>ÊÌ}Àà >À>ÕÊ i>}ÉÊ/}iÀ È£
£Ç ÀVÌVÌÃÊLÌÕÀ} ÌÕÀ}ÉÊ ÌÕÀ} Ó
£n *>}Õ>Ê>ÀÛ>Ì> ÕÃ>}Ê>ÀÉÊ >Ãi`«>Ê ÛiÌ £
£ *>À>`ÝÕÀÕÃÊ iÀ>« À`ÌÕÃ ÕÃ>}Ê*>`>É*ÕÕÌÉÊ Ê*>Ê ÛiÌ x
Óä Þ}>iÊLiiÌÌ ÕÃ>}Ê iiÀ>}ÉÊ"ÌÌiÀÊ ÛiÌ Ó
Ó£ 6ÛiÀÀ>Êi}>ë> ÕÃ>}Ê/ÌÊ iÃ>ÀÉÊ>À}iÊ-«ÌÌi`Ê ÛiÌ £
ÓÓ iÀ«iÃÌiÃÊLÀ>V ÞÕÀÕà >LÕÊ ÀÊ*i`iÉÊ- ÀÌÌ>i`Ê }ÃiÊ £
ÓÎ iÀ«iÃÌiÃÊ>Û>VÕà >LÕÊ>Ü>ÉÊ>Û>Ê }Ãi Ó
Ó{ i>ÀVÌÃÊ>>Þ>ÕÃ iÀÕ>}Ê >Ì> >ÀÉÊ >>Þ>Ê-ÕÊ i>À
Óx LÞÝÊViÀi>ÊViÀi> iiÀ>}ÊiVÉÊ->Ê >Üi`Ê"ÌÌiÀ £È
ÓÈ i« >ÃÊ>ÝÕÃ >> ÊÃ>ÉÃ>Ê i« >Ì Óx
ÓÇ µÕÕÃÊviÀÕÃÊ«ÀâiÜ>à Õ`>Ê*ÀâiÜ>ÃÉÊ*ÀâiÜ>ÿÃÊÀÃi Ó
Ón />«ÀÕÃÊ`VÕÃ />«ÀÊ >>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê/>«À xÈ
Ó ViÀ ÕÃÊÃÕ>ÌÀiÃÃ >`>Ê-Õ>ÌÀ>ÉÊ-Õ>ÌÀ>Ê, Î
Îä -ÕÃÊÃVÀv> >LÊÕÌ>ÉÊ7`Ê >À Ó
122 I PERHILITANΣ /À>}ÕÕÃÊ>«Õ >« ÉÊÀi>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀ {ä
ÎÓ /À>}ÕÕÃÊ>Û>VÕÃ *i>`ÕÉÊiÃÃiÀÊ ÕÃi`iiÀ nä
ÎÎ À>vv>ÊV>i«>À`>Ã <À>v> ÉÊÀ>vvi £
Î{ ÕÌ>VÕÃÊÕÌ>Ê«iÃÕ>i >}Ê-ii>Õ}ÉÊ,i`Ê >À}Ê ÕÌ>V Ó
Îx ÕÌ>VÕÃÊ>Ì iÀ`ià >}Ê ÀiÉÊ Ài>Ê9iÜÊ ÕÌ>V Ón
ÎÈ iÀÛÕÃÊ`ÕÛ>ÕVi ,ÕÃ>Ê*>Þ>ÉÊ >À>Ã} > Ó
ÎÇ ,ÕÃ>ÊÕVÀÊ ,ÕÃ>Ê->L>ÀÉÊ->L>ÀÊ iiÀ ÎÎ
În iÀÛÕÃÊÌÀiÃÃ ,ÕÃ>Ê/ÀÉÊ/ÀÊ iiÀ Î
Î ÝÃÊ>ÝÃ ,ÕÃ>ÊÝÃÉÊÝÃÊ iiÀ £
{ä ÝÃÊ«ÀVÕÃ ,ÕÃ>Ê >LÉÊ}Ê iiÀ Î
{£ Ãi>« ÕÃÊÌÀ>}V>iÕÃ } > £
{Ó ÃÊ>Û>VÕÃ >Ìi} Î
{Î ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ}>ÕÀÕÃ `>Ê}>ÕÀ Î
{{ ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ ÕLL>V -i>`>}ÉÊ >>Þ>Ê>ÕÀÊ n
{x ÃÊÌ>ÕÀÕÃÉ`VÕÃÊ ÞLÀ` iLÕÊiÉÊiÊ >ÌÌi £
{È iÀ >i`ÕÃÊÃÕ>ÌÀ>iÃÃ >L}ÊÕÀÕÉÊ-iÀÜ {
{Ç V >iÌiÃÊÌ>ÕÀÕÃ ÕiÊ7`iLiiÃÌ £
{n >ÃÊ>Û>V> /i}}}ÉÊ*>} ££x
{ ÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ> >`>Ê,>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«i £{{
xä Ì iÕÀÕÃÊ>VÀÕÀÕà >`>Ê LÕ}ÉÊ ÀÕà Ì>i`Ê*ÀVÕ«i £ä
x£ /ÀV ÞÃÊv>ÃVVÕ>Ì> >`>Ê*>`ÉÊ}Ì>i`Ê*ÀVÕ«i Î
xÓ /À>V iÞÃÊÃVÀ«Ì>Êii}>Ã ,i`i>Ài`Ê-`iÀÊ n
xÎ >Ì>}ÕÀÊ>vvà /ÕÌÕ}Ê-Õ}>ÉÊ >Ì>}ÕÀ Ó£
x{ >>}ÕÀÊLÀiiÃÃ /ÕÌÕ}Ê>ÕÌÉÊ >>}ÕÀ £Ó
xx }Õ>>Êë° }Õ>> Ó
xÈ 6>À>ÕÃÊiLÕÃÕÃ >Ü>Ê/ÕÃÉÊ Õ`i`Ê ÌÀ ÓÈ
xÇ 6>À>ÕÃÊÀÕ`VÃ >Ü>Ê>ÀÉÊ,Õ} Ê iVÊ ÌÀ Ó
xn 6>À>ÕÃÊÃ>Û>ÌÀ >Ü>ÊÀÉÊ7>ÌiÀÊ ÌÀ È
x i}>Ì ÕÃÊÀ>`>ÌÕÃ ««iÀ i>`Ê,>ViÀÊ £
Èä "« « >}ÕÃÊ >> 1>ÀÊ/i`Õ}Ê-i>ÀÉÊ}Ê LÀ> Ó
È£ * ÞÌÊÀiÌVÕ>ÌÕÃ 1>ÀÊ->Ü>Ê >ÌÉÊ,iÌVÕ>Ìi`Ê* ÞÌ Î
ÈÓ /ÀiÀiÃÕÀÕÃÊ«ÕÀ«ÕÀi>VÕ>ÌÕÃ 1>ÀÊ>«>Ê >>ÕÉÊ >}ÀÛiÊ*ÌÊ6«iÀ £
ÈÎ /ÃÌ>Ì>ÊÃV i}i Õ>Þ>ÊÕÕ}ÕÕ}ÉÊ>ÃiÊ >À> ÎÎ
È{ ÀV`ÞÕÃÊ«ÀÃÕÃ Õ>Þ>Ê/iL>}>ÉÊ->ÌÜ>ÌiÀÊ ÀV`i £
Èx À`i>ÊViÀi> *ÕVÕ}Ê-iÀ>«ÉÊÀiÞÊiÀ £
ÈÈ °ÊiÕVVi« >>Ê8Ê °ÊViÀi> ÞLÀ`Ê ÞÊEÊ*>Ìi`Ê-ÌÀÊ ££
ÈÇ ÞVÌiÀ>ÊViÀi>ÉLÃÊViÀiÕÃ Ì>Ê1«i ÉÊ ÞÊ-ÌÀ ÈÇ
Èn ÞVÌiÀ>ÊLÃ 9iÜLi`Ê-ÌÀÊ n
È ÞVÌiÀ>ÊiÕVVi« >> Ì>Ê*>`ÉÊ*>Ìi`Ê-ÌÀ £È
Çä i«Ì«ÌÃÊ>Û>VÕÃÊ Ì>ÊiVÉÊiÃÃiÀÊ`ÕÌ>Ì £
Ç£ >i>ÃÊVL>ÀV> *Õ>Ê >ÃÉÊ VL>ÀÊ*}i £
ÇÓ /ÀiÀÊÛiÀ>Ã *Õ>Ê>`}ÉÊ*iVi`ÊÀiiÊ*}i £
ÇÎ Ì À>VViÀÃÊ>LÀÃÌÀÃ }}>}Ê iÕ>}ÉÊ"ÀiÌ>Ê*i`ÊÀL Ó
Ç{ ÕViÀÃÊLVÀÃ }}>}Ê*>«>ÉÊÀi>ÌÊÀL £
Çx ÕViÀÃÊÀ ViÀÃ }}>}Ê >`>ÉÊ, ViÀÃÊÀL {
ÇÈ >ÕÃÊ>Ý>ÀÃ >}Ê > ÕÊÌ>ÉÊ >VÃ Õ`iÀi`ÊÌi £
ÇÇ >>iVÌÕÃÊiÕV}>ÃÌiÀ >}Ê-«ÕÌÉÊ7 ÌiLii`Ê-i>Ê >}i Ó
Çn >>ÃÌÕÀÊ`ÕÃ >}Ê iÀ> ÉÊ À> ÞÊÌi £
Ç -«ÀÃÊV ii> ÀiÃÌi`Ê-iÀ«iÌÊ >}i £
nä À}ÕÃ>ÕÃÊ>À}ÕÃ Õ>}Ê,>Þ>ÉÊÀi>ÌÊÀ}ÕÃ ÎÓ
n£ >ÕÃÊ}>ÕÃ Þ>ÊÕÌ>ÉÕ}iÊvÜ £Ó
nÓ « ÕÀ>ÊiÀÞÌ À« Ì >> iÀ> Ê >Ì>ÉÊ ÀiÃÌiÃÃÊÀiL>V ÓÇ
nÎ « ÕÀ>Ê}Ì> Þ>Ê*i}>ÀÉÊ ÀiÃÌi`ÊÀiL>V £x
n{ *>ÛÊÕÌVÕÃ iÀ>Ê>ÕÉÊÀiiÊ*i>vÜ ÓÎ
nx *Þ«iVÌÀÊ«>ÌÕ Õ>}Ê iÀÉÊ ÕÌ>Ê*i>VV x
nÈ *Þ«iVÌÀÊ>>ViÃÃ iÀ>Ê*}ÃÕÉÊ >>Þ>Ê*i>VV Ó{
nÇ -ÞÀ>ÌVÕÃÊiÌ Ì¿ÃÊ« i>Ã>Ì Ó
nn >ÕÀÀÃÊ« iVÕÀÕÃ ,Õ>ÀÕ>ÉÊ7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i Ó
n >VÀiÝÊViÀi> Þ>>Þ>ÉÊ7>ÌiÀVV £
ä ÞLÀ ÞV ÕÃÊ>VÀÀ ÞV ÕÃ />>ÕÊ,>ÌÉÊ >VÊEÊ,i`Ê À>`L £
£ ÕÀÞ>ÕÃÊV À>ÕÃ />>ÕÊÌ>ÊÕ}ÉÊ >VÊEÊ9iÜÊ À>`L Î
Ó «ÃÞV ÕÃÊ>>L>ÀVÕÃ ÕÀ>Ê,L>É >ÌÕÉÊ7 ÌiÀÕ«i`Ê- >À> Î
Î À>V Ì iÀ>Ê}ÀÃÌÀ> iV>«Ê>ÌÕ}ÉÊÌÌiÊ-«`iÀ ÕÌiÀ £
{ "ÀÕÃÊVÀÛiÌÕÃ i`>}Ê >ÃÉÊ >VÊEÊ ÀÃÊ"Ài £
x *>À>`Ã>i>Ê>«`> Ài>ÌiÀÊ À`ÃÊvÊ*>À>`Ãi Ó
È À>VÕ>ÊÀi}Ã> /}Ê >ÃÉÊÊ Þ> £
Ç À>ÊV À«ÌiÀ> ÀiiÜ}i`Ê >V>Ü £
n *ÃÌÌÕÃÊVÞ>ÕÀÕÃ >Þ>Ê*Õ}ÉÊ ÕiÀÕ«i`Ê*>ÀÀÌ
ÕLÊiÌÕ«Õ >ÌÕÊÕ}ÉÊ ÕvvÞÊÃ Ê"Ü £
£ää "ÌÕÃÊë° -V«ÃÊ"Ü {
£ä£ * `ÕÃÊL>`Õà >«Ê*>Ì>ÉÊ"ÀiÌ>Ê >ÞÊ"Ü Ó
£äÓ /ÞÌÊ>L> >«ÊÕLÕÀÉÊ >ÀÊ"Ü £
Õ> ÉÊ/Ì> £Óx£ ° -«iÃià >>Ê/i«>Ì>ÉÊ >>Ê}}iÀà °Ê->«i ° -«iViÃÊ V>Ê >iÉÊ }Ã Ê >i °ÊvÊÃ>«iÃ
£ ÕiÕÀÊvÕÛÕÃÊ iÕÀÊ >ÌÉÊ ÀÜÊiÕÀ £
Ó ÞVÌViLÕÃÊVÕV>} }>}ÉÊ-ÜÊÀÃ Óx
Î >V>V>ÊiiÃÌÀ> iÀÕÉÊ*}Ì>i`Ê>V>µÕi Ç
{ >V>V>Êv>ÃVVÕ>ÀÃ iÀ>ÉÊ}Ì>i`Ê>V>µÕi È
x >V>V>Ê>ÀVÌ`ià iÀÕÊiÌÉÊ-ÌÕ«Ì>i`Ê>V>µÕi {
È *ÀiÃLÞÌÃÊviÀ>Ã Ì}Ê ii> ÉÊ >`i`Êi>vÊ iÞ Î
Ç ÞL>ÌiÃÊ>ÀÊ>À 1}>Ê/>}>Ê*ÕÌ ÉÊ7 Ìi >`i`ÊLL Î
n -Þ« >>}ÕÃÊÃÞ`>VÌÞÕÃ ->>}ÉÊ->>} {
*}Ê«Þ}>iÕÃ "À>}Ê1Ì>ÉÊ"À>}Ê1Ì> xn
£ä *À>ÕÀÕÃÊLi}>iÃà ÕV}Ê >ÌÕÉÊi«>À`Ê >Ì £È
££ *À>ÕÀÕÃÊ«>Vi«Ã ÕV}ÊÕÌ>ÉÊ>Ì i>`i`ÊV>Ì Î
£Ó >Ì«Õ>ÊÌiV ÕV}Ê/Õ>«ÉÊÃ>Ê`iÊ >Ì {
£Î iviÃÊiLÕÃ> >À>ÕÊ > >ÉÊ Õ`i`Êi«>À` Ç
£{ *>Ì iÀ>Êi -}>ÉÊvÀV>Ê £
£x *>Ì iÀ>Ê«>À`ÕÃÊ`i>VÕÀ >À>ÕÊÕL>}ÉÊ >VÊ*>Ì iÀ £Ó
£È *>Ì iÀ>ÊÌ}Àà >À>ÕÊ i>}ÉÊ/}iÀ È£
£Ç ÀVÌVÌÃÊLÌÕÀ} ÌÕÀ}ÉÊ ÌÕÀ} Ó
£n *>}Õ>Ê>ÀÛ>Ì> ÕÃ>}Ê>ÀÉÊ >Ãi`«>Ê ÛiÌ £
£ *>À>`ÝÕÀÕÃÊ iÀ>« À`ÌÕÃ ÕÃ>}Ê*>`>É*ÕÕÌÉÊ Ê*>Ê ÛiÌ x
Óä Þ}>iÊLiiÌÌ ÕÃ>}Ê iiÀ>}ÉÊ"ÌÌiÀÊ ÛiÌ Ó
Ó£ 6ÛiÀÀ>Êi}>ë> ÕÃ>}Ê/ÌÊ iÃ>ÀÉÊ>À}iÊ-«ÌÌi`Ê ÛiÌ £
ÓÓ iÀ«iÃÌiÃÊLÀ>V ÞÕÀÕà >LÕÊ ÀÊ*i`iÉÊ- ÀÌÌ>i`Ê }ÃiÊ £
ÓÎ iÀ«iÃÌiÃÊ>Û>VÕà >LÕÊ>Ü>ÉÊ>Û>Ê }Ãi Ó
Ó{ i>ÀVÌÃÊ>>Þ>Õà iÀÕ>}Ê >Ì> >ÀÉÊ >>Þ>Ê-ÕÊ i>À Lampiran G (Sambungan) AppendixÓx GLÞÝÊViÀi>ÊViÀi> (Continued) iiÀ>}ÊiVÉÊ->Ê >Üi`Ê"ÌÌiÀ £È ÓÈ i« >ÃÊ>ÝÕà >> ÊÃ>ÉÃ>Ê i« >Ì Óx ° -«iÃià >>Ê/i«>Ì>ÉÊ >>Ê}}iÀà °Ê->«i ÓÇ ° µÕÕÃÊviÀÕÃÊ«ÀâiÜ>Ã-«iViÃÊ Õ`>Ê*ÀâiÜ>ÃÉÊV>Ê >iÉÊ }à Ê*ÀâiÜ>ÿÃÊÀÃi >i °ÊvÊÃ>«iÃÓ
Ón£ ÕiÕÀÊvÕÛÕÃÊ/>«ÀÕÃÊ`VÕà iÕÀÊ >ÌÉÊ/>«ÀÊ >>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê/>«À ÀÜÊiÕÀ xÈ£
ÓÓ ViÀ ÕÃÊÃÕ>ÌÀiÃÃÞVÌViLÕÃÊVÕV>} }>}ÉÊ >`>Ê-Õ>ÌÀ>É-ÜÊÀÃÊ-Õ>ÌÀ>Ê, ÓxÎ
ÎäÎ >V>V>ÊiiÃÌÀ>-ÕÃÊÃVÀv> iÀÕÉÊ >LÊÕÌ>ÉÊ*}Ì>i`Ê>V>µÕi7`Ê >À ÇÓ
Σ{ >V>V>Êv>ÃVVÕ>ÀÃ/À>}ÕÕÃÊ>«Õ iÀ>ÉÊ >« ÉÊ}Ì>i`Ê>V>µÕiÀi>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀ {äÈ
ÎÓx >V>V>Ê>ÀVÌ`iÃ/À>}ÕÕÃÊ>Û>VÕÃ iÀÕÊiÌÉÊ*i>`ÕÉÊiÃÃiÀÊ ÕÃi`iiÀ-ÌÕ«Ì>i`Ê>V>µÕi nä{
ÎÎÈ *ÀiÃLÞÌÃÊviÀ>ÃÀ>vv>ÊV>i«>À`>à Ì}Ê ii> ÉÊ<À>v> ÉÊÀ>vvi >`i`Êi>vÊ iÞ Î£
Î{Ç ÞL>ÌiÃÊ>ÀÊ>À ÕÌ>VÕÃÊÕÌ>Ê«iÃÕ>i 1}>Ê/>}>Ê*ÕÌ ÉÊ>}Ê-ii>Õ}ÉÊ7 Ìi >`i`ÊLL,i`Ê >À}Ê ÕÌ>V ÎÓ
Îxn -Þ« >>}ÕÃÊÃÞ`>VÌÞÕà ÕÌ>VÕÃÊ>Ì iÀ`ià ->>}ÉÊ>}Ê ÀiÉÊ->>} Ài>Ê9iÜÊ ÕÌ>V Ón{
ÎÈ *}Ê«Þ}>iÕÃ iÀÛÕÃÊ`ÕÛ>ÕVi "À>}Ê1Ì>ÉÊ,ÕÃ>Ê*>Þ>ÉÊ >À>Ã} >"À>}Ê1Ì> xnÓ
£äÎÇ *À>ÕÀÕÃÊLi}>iÃÃ,ÕÃ>ÊÕVÀÊ ÕV}Ê >ÌÕÉÊ,ÕÃ>Ê->L>ÀÉÊi«>À`Ê >Ì->L>ÀÊ iiÀ £ÈÎÎ
££În *À>ÕÀÕÃÊ«>Vi«Ã iÀÛÕÃÊÌÀiÃà ÕV}ÊÕÌ>ÉÊ,ÕÃ>Ê/ÀÉÊ/ÀÊ iiÀ>Ì i>`i`ÊV>Ì Î
£ÓÎ >Ì«Õ>ÊÌiVÝÃÊ>ÝÃ ÕV}Ê/Õ>«ÉÊ,ÕÃ>ÊÝÃÉÊÝÃÊ iiÀÃ>Ê`iÊ >Ì {£
£Î{ä ÝÃÊ«ÀVÕÃiviÃÊiLÕÃ> >À>ÕÊ > >ÉÊ,ÕÃ>Ê >LÉÊ}Ê iiÀ Õ`i`Êi«>À` ÇÎ
£{{£ *>Ì iÀ>Êi Ãi>« ÕÃÊÌÀ>}V>iÕÃ -}>ÉÊ } > vÀV>Ê £
£x{Ó *>Ì iÀ>Ê«>À`ÕÃÊ`i>VÕÀ ÃÊ>Û>VÕÃ >À>ÕÊÕL>}É >Ìi} Ê >VÊ*>Ì iÀ £ÓÎ
£È{Î *>Ì iÀ>ÊÌ}Àà ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ}>ÕÀÕà >À>ÕÊ i>}`>Ê}>ÕÀ ÉÊ/}iÀ È£Î
£Ç{{ ÀVÌVÌÃÊLÌÕÀ} ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ ÕLL>V ÌÕÀ}É-i>`>}ÉÊ >>Þ>Ê>ÕÀÊÊ ÌÕÀ} Ón
£n{x *>}Õ>Ê>ÀÛ>Ì> ÃÊÌ>ÕÀÕÃÉ`VÕÃÊ ÞLÀ` ÕÃ>}Ê>ÀÉÊ iLÕÊiÉÊiÊ >ÌÌi>Ãi`«>Ê ÛiÌ £
£{È *>À>`ÝÕÀÕÃÊ iÀ>« À`ÌÕÃ iÀ >i`ÕÃÊÃÕ>ÌÀ>iÃÃ ÕÃ>}Ê*>`>É*ÕÕÌÉÊ>L}ÊÕÀÕÉÊ-iÀÜ Ê*>Ê ÛiÌ x{
Óä{Ç Þ}>iÊLiiÌÌ V >iÌiÃÊÌ>ÕÀÕÃ ÕÃ>}Ê iiÀ>}ÉÊ ÕiÊ7`iLiiÃÌ "ÌÌiÀÊ ÛiÌ Ó£
Ó£{n 6ÛiÀÀ>Êi}>ë> >ÃÊ>Û>V> ÕÃ>}Ê/ÌÊ iÃ>ÀÉÊ/i}}}ÉÊ*>} >À}iÊ-«ÌÌi`Ê ÛiÌ ££x£
ÓÓ{ iÀ«iÃÌiÃÊLÀ>V ÞÕÀÕÃÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ> >LÕÊ ÀÊ*i`iÉÊ>`>Ê,>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«i- ÀÌÌ>i`Ê }ÃiÊ £{{£
ÓÎxä iÀ«iÃÌiÃÊ>Û>VÕÃÌ iÕÀÕÃÊ>VÀÕÀÕà >LÕÊ>Ü>É>`>Ê LÕ}ÉÊ>Û>Ê }ÃiÊ ÀÕà Ì>i`Ê*ÀVÕ«i £äÓ
Ó{x£ i>ÀVÌÃÊ>>Þ>ÕÃ/ÀV ÞÃÊv>ÃVVÕ>Ì> iÀÕ>}Ê >Ì> >ÀÉÊ>`>Ê*>`ÉÊ}Ì>i`Ê*ÀVÕ«i >>Þ>Ê-ÕÊ i>À Î
ÓxxÓ LÞÝÊViÀi>ÊViÀi>/À>V iÞÃÊÃVÀ«Ì>Êii}>à iiÀ>}ÊiVÉÊ,i`i>Ài`Ê-`iÀÊ ->Ê >Üi`Ê"ÌÌiÀ £Èn
ÓÈxÎ i« >ÃÊ>ÝÕà >Ì>}ÕÀÊ>vvà >> ÊÃ>É/ÕÌÕ}Ê-Õ}>ÉÃ>Ê i« >ÌÊ >Ì>}ÕÀ ÓxÓ£
ÓÇx{ µÕÕÃÊviÀÕÃÊ«ÀâiÜ>à >>}ÕÀÊLÀiiÃà Õ`>Ê*ÀâiÜ>ÃÉÊ/ÕÌÕ}Ê>ÕÌÉÊ >>}ÕÀ*ÀâiÜ>ÿÃÊÀÃi £ÓÓ
Ónxx />«ÀÕÃÊ`VÕÃ}Õ>>Êë° />«ÀÊ >>Þ>ÉÊ}Õ>> >>Þ>Ê/>«À xÈÓ
ÓxÈ ViÀ ÕÃÊÃÕ>ÌÀiÃÃ6>À>ÕÃÊiLÕÃÕÃ >`>Ê-Õ>ÌÀ>É >Ü>Ê/ÕÃÉÊ Õ`i`Ê ÌÀÊ-Õ>ÌÀ>Ê, ÓÈÎ
ÎäxÇ -ÕÃÊÃVÀv>6>À>ÕÃÊÀÕ`VÃ >LÊÕÌ>ÉÊ >Ü>Ê>ÀÉ7`Ê >ÀÊ,Õ} Ê iVÊ ÌÀ Ó
Σxn /À>}ÕÕÃÊ>«Õ6>À>ÕÃÊÃ>Û>ÌÀ >Ü>ÊÀÉ>« ÉÊÀi>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀÊ7>ÌiÀÊ ÌÀ PERHILITAN {äÈ I 123
ÎÓx /À>}ÕÕÃÊ>Û>VÕà i}>Ì ÕÃÊÀ>`>ÌÕà *i>`ÕÉÊ ««iÀ i>`Ê,>ViÀÊiÃÃiÀÊ ÕÃi`iiÀ nä£
ÎÎÈä À>vv>ÊV>i«>À`>Ã"« « >}ÕÃÊ >> <À>v> ÉÊ1>ÀÊ/i`Õ}Ê-i>ÀÉÀ>vvi Ê}Ê LÀ> £Ó
Î{È£ ÕÌ>VÕÃÊÕÌ>Ê«iÃÕ>i* ÞÌÊÀiÌVÕ>ÌÕÃ >}Ê-ii>Õ}ÉÊ1>ÀÊ->Ü>Ê >ÌÉÊ,iÌVÕ>Ìi`Ê* ÞÌ,i`Ê >À}Ê ÕÌ>V ÓÎ
ÎxÈÓ ÕÌ>VÕÃÊ>Ì iÀ`iÃ/ÀiÀiÃÕÀÕÃÊ«ÕÀ«ÕÀi>VÕ>ÌÕÃ >}Ê ÀiÉÊ1>ÀÊ>«>Ê >>ÕÉÊ Ài>Ê9iÜÊ ÕÌ>V >}ÀÛiÊ*ÌÊ6«iÀ Ón£
ÎÈÈÎ iÀÛÕÃÊ`ÕÛ>ÕVi/ÃÌ>Ì>ÊÃV i}i ,ÕÃ>Ê*>Þ>ÉÊ Õ>Þ>ÊÕÕ}ÕÕ}ÉÊ >À>Ã} >>ÃiÊ >À> ÎÎÓ
ÎÇÈ{ ,ÕÃ>ÊÕVÀÊ ÀV`ÞÕÃÊ«ÀÃÕà ,ÕÃ>Ê->L>ÀÉÊ Õ>Þ>Ê/iL>}>ÉÊ->L>ÀÊ iiÀ->ÌÜ>ÌiÀÊ ÀV`i ÎΣ
ÎnÈx iÀÛÕÃÊÌÀiÃÃÀ`i>ÊViÀi> ,ÕÃ>Ê/ÀÉÊ*ÕVÕ}Ê-iÀ>«É/ÀÊ iiÀÊÀiÞÊiÀ Σ
ÎÈÈ ÝÃÊ>ÝÃ °ÊiÕVVi« >>Ê8Ê °ÊViÀi> ,ÕÃ>ÊÝÃÉÊÞLÀ`Ê ÞÊEÊ*>Ìi`Ê-ÌÀÊÝÃÊ iiÀ £££
{äÈÇ ÝÃÊ«ÀVÕà ÞVÌiÀ>ÊViÀi>ÉLÃÊViÀiÕà ,ÕÃ>Ê >LÉÊ Ì>Ê1«i ÉÊ}Ê iiÀ ÞÊ-ÌÀ ÈÇÎ
{£Èn Ãi>« ÕÃÊÌÀ>}V>iÕà ÞVÌiÀ>ÊLà 9iÜLi`Ê-ÌÀÊ} > £n
{ÓÈ ÃÊ>Û>VÕà ÞVÌiÀ>ÊiÕVVi« >> >Ìi} Ì>Ê*>`ÉÊ*>Ìi`Ê-ÌÀ £ÈÎ
{ÎÇä ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ}>ÕÀÕÃi«Ì«ÌÃÊ>Û>VÕÃÊ `>Ê}>ÕÀ Ì>ÊiVÉÊiÃÃiÀÊ`ÕÌ>Ì Î£
{{Ç£ ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ ÕLL>V >i>ÃÊVL>ÀV> -i>`>}É*Õ>Ê >ÃÉÊÊ >>Þ>Ê>ÕÀÊ VL>ÀÊ*}i n£
{xÇÓ ÃÊÌ>ÕÀÕÃÉ`VÕÃÊ ÞLÀ`/ÀiÀÊÛiÀ>Ã iLÕÊiÉ*Õ>Ê>`}ÉÊ*iVi`ÊÀiiÊ*}iÊiÊ >ÌÌi £
{ÈÇÎ Ì À>VViÀÃÊ>LÀÃÌÀÃiÀ >i`ÕÃÊÃÕ>ÌÀ>iÃÃ >L}ÊÕÀÕÉÊ }}>}Ê iÕ>}É-iÀÜÊ"ÀiÌ>Ê*i`ÊÀL {Ó
{ÇÇ{ V >iÌiÃÊÌ>ÕÀÕÃ ÕViÀÃÊLVÀÃ ÕiÊ7`iLiiÃÌ }}>}Ê*>«>ÉÊÀi>ÌÊÀL £
{nÇx >ÃÊ>Û>V> ÕViÀÃÊÀ ViÀÃ /i}}}É }}>}Ê >`>ÉÊÊ*>}, ViÀÃÊÀL ££x{
{ÇÈ ÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ> >ÕÃÊ>Ý>ÀÃ >`>Ê,>Þ>É>}Ê > ÕÊÌ>ÉÊÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«i >VÃ Õ`iÀi`ÊÌi £{{£
xäÇÇ Ì iÕÀÕÃÊ>VÀÕÀÕÃ>>iVÌÕÃÊiÕV}>ÃÌiÀ >`>Ê>}Ê-«ÕÌÉÊ LÕ}É7 ÌiLii`Ê-i>Ê >}iÊ ÀÕà Ì>i`Ê*ÀVÕ«i £äÓ
x£Çn /ÀV ÞÃÊv>ÃVVÕ>Ì>>>ÃÌÕÀÊ`Õà >`>Ê*>`ÉÊ>}Ê iÀ> ÉÊ}Ì>i`Ê*ÀVÕ«i À> ÞÊÌi Σ
xÓÇ /À>V iÞÃÊÃVÀ«Ì>Êii}>Ã-«ÀÃÊV ii> ,i`i>Ài`Ê-`iÀÊ ÀiÃÌi`Ê-iÀ«iÌÊ >}i n£
xÎnä >Ì>}ÕÀÊ>vvÃÀ}ÕÃ>ÕÃÊ>À}Õà /ÕÌÕ}Ê-Õ}>ÉÕ>}Ê,>Þ>ÉÊÀi>ÌÊÀ}ÕÃÊ >Ì>}ÕÀ Ó£ÎÓ
x{n£ >>}ÕÀÊLÀiiÃÃ>ÕÃÊ}>ÕÃ /ÕÌÕ}Ê>ÕÌÉÊÞ>ÊÕÌ>ÉÕ}iÊvÜ >>}ÕÀ £Ó
xxnÓ }Õ>>Êë°« ÕÀ>ÊiÀÞÌ À« Ì >> }Õ>> iÀ> Ê >Ì>ÉÊ ÀiÃÌiÃÃÊÀiL>V ÓÇÓ
xÈnÎ 6>À>ÕÃÊiLÕÃÕë ÕÀ>Ê}Ì> >Ü>Ê/ÕÃÉÞ>Ê*i}>ÀÉÊÊ Õ`i`Ê ÌÀ ÀiÃÌi`ÊÀiL>V ÓÈ£x
xÇn{ 6>À>ÕÃÊÀÕ`VÃ*>ÛÊÕÌVÕÃ >Ü>Ê>ÀÉ iÀ>Ê>ÕÉÊÊ,Õ} ÊÀiiÊ*i>vÜ iVÊ ÌÀ ÓÎÓ
xnnx 6>À>ÕÃÊÃ>Û>ÌÀ*Þ«iVÌÀÊ«>ÌÕ >Ü>ÊÀÉÕ>}Ê iÀÉÊÊ7>ÌiÀÊ ÌÀ ÕÌ>Ê*i>VV Èx
xnÈ i}>Ì ÕÃÊÀ>`>ÌÕÃ*Þ«iVÌÀÊ>>ViÃÃ ««iÀ i>`Ê,>ViÀÊ iÀ>Ê*}ÃÕÉÊ >>Þ>Ê*i>VV Ó{£
ÈänÇ "« « >}ÕÃÊ >> -ÞÀ>ÌVÕÃÊiÌ 1>ÀÊ/i`Õ}Ê-i>ÀÉ Ì¿ÃÊ« i>Ã>Ì Ê}Ê LÀ> Ó
È£nn * ÞÌÊÀiÌVÕ>ÌÕÃ>ÕÀÀÃÊ« iVÕÀÕÃ 1>ÀÊ->Ü>Ê >ÌÉÊ,Õ>ÀÕ>ÉÊ7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i,iÌVÕ>Ìi`Ê* ÞÌ ÎÓ
ÈÓn /ÀiÀiÃÕÀÕÃÊ«ÕÀ«ÕÀi>VÕ>ÌÕÃ>VÀiÝÊViÀi> 1>ÀÊ>«>Ê >>ÕÉÊÞ>>Þ>ÉÊ7>ÌiÀVV >}ÀÛiÊ*ÌÊ6«iÀ £
ÈÎä /ÃÌ>Ì>ÊÃV i}i ÞLÀ ÞV ÕÃÊ>VÀÀ ÞV Õà Õ>Þ>ÊÕÕ}ÕÕ}ÉÊ/>>ÕÊ,>ÌÉÊ >VÊEÊ,i`Ê À>`L>ÃiÊ >À> ÎΣ
È{£ ÀV`ÞÕÃÊ«ÀÃÕà ÕÀÞ>ÕÃÊV À>Õà Õ>Þ>Ê/iL>}>ÉÊ/>>ÕÊÌ>ÊÕ}ÉÊ->ÌÜ>ÌiÀÊ ÀV`i >VÊEÊ9iÜÊ À>`L £Î
ÈxÓ À`i>ÊViÀi> «ÃÞV ÕÃÊ>>L>ÀVÕà *ÕVÕ}Ê-iÀ>«É ÕÀ>Ê,L>É >ÌÕÉÊÀiÞÊiÀÊ7 ÌiÀÕ«i`Ê- >À> £Î
ÈÈÎ °ÊiÕVVi« >>Ê8Ê °ÊViÀi>À>V Ì iÀ>Ê}ÀÃÌÀ> ÞLÀ`Ê ÞÊEÊ*>Ìi`Ê-ÌÀÊiV>«Ê>ÌÕ}ÉÊÌÌiÊ-«`iÀ ÕÌiÀ £££
ÈÇ{ ÞVÌiÀ>ÊViÀi>ÉLÃÊViÀiÕÃ"ÀÕÃÊVÀÛiÌÕÃ Ì>Ê1«i ÉÊ i`>}Ê >ÃÉÊ ÞÊ-ÌÀ >VÊEÊ ÀÃÊ"Ài ÈÇ£
Ènx ÞVÌiÀ>ÊLÃ*>À>`Ã>i>Ê>«`> 9iÜLi`Ê-ÌÀÊÀi>ÌiÀÊ À`ÃÊvÊ*>À>`Ãi nÓ
ÈÈ ÞVÌiÀ>ÊiÕVVi« >>À>VÕ>ÊÀi}Ã> Ì>Ê*>`ÉÊ/}Ê >ÃÉÊÊ Þ> *>Ìi`Ê-ÌÀ £È£
ÇäÇ i«Ì«ÌÃÊ>Û>VÕÃÊÀ>ÊV À«ÌiÀ> Ì>ÊiVÉÊÀiiÜ}i`Ê >V>ÜiÃÃiÀÊ`ÕÌ>Ì £
Ç£n >i>ÃÊVL>ÀV>*ÃÌÌÕÃÊVÞ>ÕÀÕÃ *Õ>Ê >ÃÉÊ >Þ>Ê*Õ}ÉÊ VL>ÀÊ*}i ÕiÀÕ«i`Ê*>ÀÀÌ £
ÇÓ /ÀiÀÊÛiÀ>Ã ÕLÊiÌÕ«Õ *Õ>Ê>`}É>ÌÕÊÕ}ÉÊÊ*iVi`ÊÀiiÊ*}i ÕvvÞÊÃ Ê"Ü £
£ääÇÎ Ì À>VViÀÃÊ>LÀÃÌÀÃ"ÌÕÃÊë° }}>}Ê iÕ>}É-V«ÃÊ"Ü Ê"ÀiÌ>Ê*i`ÊÀL Ó{
£ä£Ç{ ÕViÀÃÊLVÀÃ* `ÕÃÊL>`Õà }}>}Ê*>«>É>«Ê*>Ì>ÉÊÊÀi>ÌÊÀL"ÀiÌ>Ê >ÞÊ"Ü £Ó
£äÓÇx ÕViÀÃÊÀ ViÀÃ/ÞÌÊ>L> }}>}Ê >`>ÉÊ>«ÊÕLÕÀÉÊ >ÀÊ"Ü, ViÀÃÊÀL {£
ÇÈ >ÕÃÊ>Ý>ÀÃ >}Ê > ÕÊÌ>ÉÊÕ> ÉÊ/Ì> >VÃ Õ`iÀi`ÊÌi £Óx££
ÇÇ >>iVÌÕÃÊiÕV}>ÃÌiÀ >}Ê-«ÕÌÉÊ7 ÌiLii`Ê-i>Ê >}i Ó
Çn >>ÃÌÕÀÊ`ÕÃ >}Ê iÀ> ÉÊ À> ÞÊÌi £
Ç -«ÀÃÊV ii> ÀiÃÌi`Ê-iÀ«iÌÊ >}i £
nä À}ÕÃ>ÕÃÊ>À}ÕÃ Õ>}Ê,>Þ>ÉÊÀi>ÌÊÀ}ÕÃ ÎÓ
n£ >ÕÃÊ}>ÕÃ Þ>ÊÕÌ>ÉÕ}iÊvÜ £Ó
nÓ « ÕÀ>ÊiÀÞÌ À« Ì >> iÀ> Ê >Ì>ÉÊ ÀiÃÌiÃÃÊÀiL>V ÓÇ
nÎ « ÕÀ>Ê}Ì> Þ>Ê*i}>ÀÉÊ ÀiÃÌi`ÊÀiL>V £x
n{ *>ÛÊÕÌVÕÃ iÀ>Ê>ÕÉÊÀiiÊ*i>vÜ ÓÎ
nx *Þ«iVÌÀÊ«>ÌÕ Õ>}Ê iÀÉÊ ÕÌ>Ê*i>VV x
nÈ *Þ«iVÌÀÊ>>ViÃÃ iÀ>Ê*}ÃÕÉÊ >>Þ>Ê*i>VV Ó{
nÇ -ÞÀ>ÌVÕÃÊiÌ Ì¿ÃÊ« i>Ã>Ì Ó
nn >ÕÀÀÃÊ« iVÕÀÕÃ ,Õ>ÀÕ>ÉÊ7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i Ó
n >VÀiÝÊViÀi> Þ>>Þ>ÉÊ7>ÌiÀVV £
ä ÞLÀ ÞV ÕÃÊ>VÀÀ ÞV ÕÃ />>ÕÊ,>ÌÉÊ >VÊEÊ,i`Ê À>`L £
£ ÕÀÞ>ÕÃÊV À>ÕÃ />>ÕÊÌ>ÊÕ}ÉÊ >VÊEÊ9iÜÊ À>`L Î
Ó «ÃÞV ÕÃÊ>>L>ÀVÕÃ ÕÀ>Ê,L>É >ÌÕÉÊ7 ÌiÀÕ«i`Ê- >À> Î
Î À>V Ì iÀ>Ê}ÀÃÌÀ> iV>«Ê>ÌÕ}ÉÊÌÌiÊ-«`iÀ ÕÌiÀ £
{ "ÀÕÃÊVÀÛiÌÕÃ i`>}Ê >ÃÉÊ >VÊEÊ ÀÃÊ"Ài £
x *>À>`Ã>i>Ê>«`> Ài>ÌiÀÊ À`ÃÊvÊ*>À>`Ãi Ó
È À>VÕ>ÊÀi}Ã> /}Ê >ÃÉÊÊ Þ> £
Ç À>ÊV À«ÌiÀ> ÀiiÜ}i`Ê >V>Ü £
n *ÃÌÌÕÃÊVÞ>ÕÀÕÃ >Þ>Ê*Õ}ÉÊ ÕiÀÕ«i`Ê*>ÀÀÌ
ÕLÊiÌÕ«Õ >ÌÕÊÕ}ÉÊ ÕvvÞÊÃ Ê"Ü £
£ää "ÌÕÃÊë° -V«ÃÊ"Ü {
£ä£ * `ÕÃÊL>`Õà >«Ê*>Ì>ÉÊ"ÀiÌ>Ê >ÞÊ"Ü Ó
£äÓ /ÞÌÊ>L> >«ÊÕLÕÀÉÊ >ÀÊ"Ü £
Õ> ÉÊ/Ì> £Óx£ ° -«iÃià >>Ê/i«>Ì>ÉÊ >>Ê}}iÀà °Ê->«i ° -«iViÃÊ V>Ê >iÉÊ }Ã Ê >i °ÊvÊÃ>«iÃ
£ ÕiÕÀÊvÕÛÕÃÊ iÕÀÊ >ÌÉÊ ÀÜÊiÕÀ £
Ó ÞVÌViLÕÃÊVÕV>} }>}ÉÊ-ÜÊÀÃ Óx
Î >V>V>ÊiiÃÌÀ> iÀÕÉÊ*}Ì>i`Ê>V>µÕi Ç
{ >V>V>Êv>ÃVVÕ>ÀÃ iÀ>ÉÊ}Ì>i`Ê>V>µÕi È
x >V>V>Ê>ÀVÌ`ià iÀÕÊiÌÉÊ-ÌÕ«Ì>i`Ê>V>µÕi {
È *ÀiÃLÞÌÃÊviÀ>Ã Ì}Ê ii> ÉÊ >`i`Êi>vÊ iÞ Î
Ç ÞL>ÌiÃÊ>ÀÊ>À 1}>Ê/>}>Ê*ÕÌ ÉÊ7 Ìi >`i`ÊLL Î
n -Þ« >>}ÕÃÊÃÞ`>VÌÞÕÃ ->>}ÉÊ->>} {
*}Ê«Þ}>iÕÃ "À>}Ê1Ì>ÉÊ"À>}Ê1Ì> xn
£ä *À>ÕÀÕÃÊLi}>iÃà ÕV}Ê >ÌÕÉÊi«>À`Ê >Ì £È
££ *À>ÕÀÕÃÊ«>Vi«Ã ÕV}ÊÕÌ>ÉÊ>Ì i>`i`ÊV>Ì Î
£Ó >Ì«Õ>ÊÌiV ÕV}Ê/Õ>«ÉÊÃ>Ê`iÊ >Ì {
£Î iviÃÊiLÕÃ> >À>ÕÊ > >ÉÊ Õ`i`Êi«>À` Ç
£{ *>Ì iÀ>Êi -}>ÉÊvÀV>Ê £
£x *>Ì iÀ>Ê«>À`ÕÃÊ`i>VÕÀ >À>ÕÊÕL>}ÉÊ >VÊ*>Ì iÀ £Ó
£È *>Ì iÀ>ÊÌ}Àà >À>ÕÊ i>}ÉÊ/}iÀ È£
£Ç ÀVÌVÌÃÊLÌÕÀ} ÌÕÀ}ÉÊ ÌÕÀ} Ó
£n *>}Õ>Ê>ÀÛ>Ì> ÕÃ>}Ê>ÀÉÊ >Ãi`«>Ê ÛiÌ £
£ *>À>`ÝÕÀÕÃÊ iÀ>« À`ÌÕÃ ÕÃ>}Ê*>`>É*ÕÕÌÉÊ Ê*>Ê ÛiÌ x
Óä Þ}>iÊLiiÌÌ ÕÃ>}Ê iiÀ>}ÉÊ"ÌÌiÀÊ ÛiÌ Ó
Ó£ 6ÛiÀÀ>Êi}>ë> ÕÃ>}Ê/ÌÊ iÃ>ÀÉÊ>À}iÊ-«ÌÌi`Ê ÛiÌ £
ÓÓ iÀ«iÃÌiÃÊLÀ>V ÞÕÀÕà >LÕÊ ÀÊ*i`iÉÊ- ÀÌÌ>i`Ê }ÃiÊ £
ÓÎ iÀ«iÃÌiÃÊ>Û>VÕà >LÕÊ>Ü>ÉÊ>Û>Ê }Ãi Ó
Ó{ i>ÀVÌÃÊ>>Þ>ÕÃ iÀÕ>}Ê >Ì> >ÀÉÊ >>Þ>Ê-ÕÊ i>À
Óx LÞÝÊViÀi>ÊViÀi> iiÀ>}ÊiVÉÊ->Ê >Üi`Ê"ÌÌiÀ £È
ÓÈ i« >ÃÊ>ÝÕÃ >> ÊÃ>ÉÃ>Ê i« >Ì Óx
ÓÇ µÕÕÃÊviÀÕÃÊ«ÀâiÜ>à Õ`>Ê*ÀâiÜ>ÃÉÊ*ÀâiÜ>ÿÃÊÀÃi Ó
Ón />«ÀÕÃÊ`VÕÃ />«ÀÊ >>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê/>«À xÈ
Ó ViÀ ÕÃÊÃÕ>ÌÀiÃÃ >`>Ê-Õ>ÌÀ>ÉÊ-Õ>ÌÀ>Ê, Î
Îä -ÕÃÊÃVÀv> >LÊÕÌ>ÉÊ7`Ê >À Ó
Σ /À>}ÕÕÃÊ>«Õ >« ÉÊÀi>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀ {ä
ÎÓ /À>}ÕÕÃÊ>Û>VÕÃ *i>`ÕÉÊiÃÃiÀÊ ÕÃi`iiÀ nä
ÎÎ À>vv>ÊV>i«>À`>Ã <À>v> ÉÊÀ>vvi £
Î{ ÕÌ>VÕÃÊÕÌ>Ê«iÃÕ>i >}Ê-ii>Õ}ÉÊ,i`Ê >À}Ê ÕÌ>V Ó
Îx ÕÌ>VÕÃÊ>Ì iÀ`ià >}Ê ÀiÉÊ Ài>Ê9iÜÊ ÕÌ>V Ón
ÎÈ iÀÛÕÃÊ`ÕÛ>ÕVi ,ÕÃ>Ê*>Þ>ÉÊ >À>Ã} > Ó
ÎÇ ,ÕÃ>ÊÕVÀÊ ,ÕÃ>Ê->L>ÀÉÊ->L>ÀÊ iiÀ ÎÎ
În iÀÛÕÃÊÌÀiÃÃ ,ÕÃ>Ê/ÀÉÊ/ÀÊ iiÀ Î
Î ÝÃÊ>ÝÃ ,ÕÃ>ÊÝÃÉÊÝÃÊ iiÀ £
{ä ÝÃÊ«ÀVÕÃ ,ÕÃ>Ê >LÉÊ}Ê iiÀ Î
{£ Ãi>« ÕÃÊÌÀ>}V>iÕÃ } > £
{Ó ÃÊ>Û>VÕÃ >Ìi} Î
{Î ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ}>ÕÀÕÃ `>Ê}>ÕÀ Î
{{ ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ ÕLL>V -i>`>}ÉÊ >>Þ>Ê>ÕÀÊ n
{x ÃÊÌ>ÕÀÕÃÉ`VÕÃÊ ÞLÀ` iLÕÊiÉÊiÊ >ÌÌi £
{È iÀ >i`ÕÃÊÃÕ>ÌÀ>iÃÃ >L}ÊÕÀÕÉÊ-iÀÜ {
{Ç V >iÌiÃÊÌ>ÕÀÕÃ ÕiÊ7`iLiiÃÌ £
{n >ÃÊ>Û>V> /i}}}ÉÊ*>} ££x
{ ÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ> >`>Ê,>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«i £{{
xä Ì iÕÀÕÃÊ>VÀÕÀÕà >`>Ê LÕ}ÉÊ ÀÕà Ì>i`Ê*ÀVÕ«i £ä
x£ /ÀV ÞÃÊv>ÃVVÕ>Ì> >`>Ê*>`ÉÊ}Ì>i`Ê*ÀVÕ«i Î Lampiran G (Sambungan) AppendixxÓ G/À>V iÞÃÊÃVÀ«Ì>Êii}>à (Continued) ,i`i>Ài`Ê-`iÀÊ n xÎ >Ì>}ÕÀÊ>vvà /ÕÌÕ}Ê-Õ}>ÉÊ >Ì>}ÕÀ Ó£ ° -«iÃià >>Ê/i«>Ì>ÉÊ >>Ê}}iÀà °Ê->«i x{ ° >>}ÕÀÊLÀiiÃÃ-«iViÃÊ /ÕÌÕ}Ê>ÕÌÉÊV>Ê >iÉÊ }Ã Ê >>}ÕÀ >i °ÊvÊÃ>«iãÓ
xx£ ÕiÕÀÊvÕÛÕÃÊ}Õ>>Êë° iÕÀÊ >ÌÉÊ}Õ>> ÀÜÊiÕÀ £Ó
xÈÓ 6>À>ÕÃÊiLÕÃÕÃÞVÌViLÕÃÊVÕV>} }>}ÉÊ >Ü>Ê/ÕÃÉ-ÜÊÀÃÊ Õ`i`Ê ÌÀ ÓxÓÈ
xÇÎ >V>V>ÊiiÃÌÀ>6>À>ÕÃÊÀÕ`VÃ iÀÕÉÊ >Ü>Ê>ÀÉ*}Ì>i`Ê>V>µÕiÊ,Õ} Ê iVÊ ÌÀ ÇÓ
xn{ >V>V>Êv>ÃVVÕ>ÀÃ6>À>ÕÃÊÃ>Û>ÌÀ iÀ>ÉÊ >Ü>ÊÀÉ}Ì>i`Ê>V>µÕiÊ7>ÌiÀÊ ÌÀ È
xx >V>V>Ê>ÀVÌ`ià i}>Ì ÕÃÊÀ>`>ÌÕà iÀÕÊiÌÉÊ ««iÀ i>`Ê,>ViÀÊ-ÌÕ«Ì>i`Ê>V>µÕi {£
ÈäÈ *ÀiÃLÞÌÃÊviÀ>Ã"« « >}ÕÃÊ >> Ì}Ê ii> ÉÊ1>ÀÊ/i`Õ}Ê-i>ÀÉ >`i`Êi>vÊ iÞÊ}Ê LÀ> ÎÓ
飂 ÞL>ÌiÃÊ>ÀÊ>À* ÞÌÊÀiÌVÕ>ÌÕà 1}>Ê/>}>Ê*ÕÌ ÉÊ1>ÀÊ->Ü>Ê >ÌÉÊ,iÌVÕ>Ìi`Ê* ÞÌ7 Ìi >`i`ÊLL Î
ÈÓn -Þ« >>}ÕÃÊÃÞ`>VÌÞÕÃ/ÀiÀiÃÕÀÕÃÊ«ÕÀ«ÕÀi>VÕ>ÌÕÃ ->>}ÉÊ1>ÀÊ>«>Ê >>ÕÉÊ->>} >}ÀÛiÊ*ÌÊ6«iÀ {£
ÈÎ *}Ê«Þ}>iÕÃ/ÃÌ>Ì>ÊÃV i}i "À>}Ê1Ì>ÉÊ Õ>Þ>ÊÕÕ}ÕÕ}ÉÊ"À>}Ê1Ì>>ÃiÊ >À> xnÎÎ
£äÈ{ *À>ÕÀÕÃÊLi}>iÃà ÀV`ÞÕÃÊ«ÀÃÕà ÕV}Ê >ÌÕÉÊ Õ>Þ>Ê/iL>}>ÉÊi«>À`Ê >Ì->ÌÜ>ÌiÀÊ ÀV`i £È£
££Èx *À>ÕÀÕÃÊ«>Vi«ÃÀ`i>ÊViÀi> ÕV}ÊÕÌ>ÉÊ*ÕVÕ}Ê-iÀ>«É>Ì i>`i`ÊV>ÌÊÀiÞÊiÀ Σ
£ÓÈÈ >Ì«Õ>ÊÌiV °ÊiÕVVi« >>Ê8Ê °ÊViÀi> ÕV}Ê/Õ>«ÉÊÞLÀ`Ê ÞÊEÊ*>Ìi`Ê-ÌÀÊÃ>Ê`iÊ >Ì ££{
£ÎÈÇ ÞVÌiÀ>ÊViÀi>ÉLÃÊViÀiÕÃiviÃÊiLÕÃ> >À>ÕÊ > >ÉÊ Ì>Ê1«i ÉÊ ÞÊ-ÌÀ Õ`i`Êi«>À` ÈÇÇ
£{Èn *>Ì iÀ>Êi ÞVÌiÀ>ÊLÃ -}>ÉÊ9iÜLi`Ê-ÌÀÊvÀV>Ê £n
£xÈ *>Ì iÀ>Ê«>À`ÕÃÊ`i>VÕÀ ÞVÌiÀ>ÊiÕVVi« >> >À>ÕÊÕL>}É Ì>Ê*>`ÉÊ*>Ìi`Ê-ÌÀÊ >VÊ*>Ì iÀ £Ó£È
£ÈÇä *>Ì iÀ>ÊÌ}ÀÃi«Ì«ÌÃÊ>Û>VÕÃÊ >À>ÕÊ i>} Ì>ÊiVÉÊiÃÃiÀÊ`ÕÌ>ÌÉÊ/}iÀ È££
£ÇÇ£ ÀVÌVÌÃÊLÌÕÀ} >i>ÃÊVL>ÀV> ÌÕÀ}É*Õ>Ê >ÃÉÊÊ ÌÕÀ} VL>ÀÊ*}i Ó£
£nÇÓ *>}Õ>Ê>ÀÛ>Ì>/ÀiÀÊÛiÀ>Ã ÕÃ>}Ê>ÀÉÊ *Õ>Ê>`}ÉÊ*iVi`ÊÀiiÊ*}i>Ãi`«>Ê ÛiÌ £
£ÇÎ *>À>`ÝÕÀÕÃÊ iÀ>« À`ÌÕÃÌ À>VViÀÃÊ>LÀÃÌÀà ÕÃ>}Ê*>`>É*ÕÕÌÉÊ }}>}Ê iÕ>}ÉÊ"ÀiÌ>Ê*i`ÊÀL Ê*>Ê ÛiÌ xÓ
ÓäÇ{ Þ}>iÊLiiÌÌ ÕViÀÃÊLVÀà ÕÃ>}Ê iiÀ>}ÉÊ }}>}Ê*>«>ÉÊÀi>ÌÊÀL"ÌÌiÀÊ ÛiÌ Ó£
Ó£Çx 6ÛiÀÀ>Êi}>ë> ÕViÀÃÊÀ ViÀà ÕÃ>}Ê/ÌÊ iÃ>ÀÉÊ }}>}Ê >`>ÉÊ, ViÀÃÊÀL>À}iÊ-«ÌÌi`Ê ÛiÌ £{
ÓÓÇÈ iÀ«iÃÌiÃÊLÀ>V ÞÕÀÕà >ÕÃÊ>Ý>Àà >LÕÊ ÀÊ*i`iÉÊ>}Ê > ÕÊÌ>ÉÊ >Và Õ`iÀi`ÊÌi- ÀÌÌ>i`Ê }ÃiÊ £
ÓÎÇÇ iÀ«iÃÌiÃÊ>Û>VÕÃ>>iVÌÕÃÊiÕV}>ÃÌiÀ >LÕÊ>Ü>É>}Ê-«ÕÌÉÊ7 ÌiLii`Ê-i>Ê >}iÊ>Û>Ê }Ãi Ó
Ó{Çn i>ÀVÌÃÊ>>Þ>ÕÃ>>ÃÌÕÀÊ`ÕÃ iÀÕ>}Ê >Ì> >ÀÉÊ>}Ê iÀ> ÉÊ À> ÞÊÌi >>Þ>Ê-ÕÊ i>À £
ÓxÇ LÞÝÊViÀi>ÊViÀi>-«ÀÃÊV ii> iiÀ>}ÊiVÉÊ ÀiÃÌi`Ê-iÀ«iÌÊ >}i->Ê >Üi`Ê"ÌÌiÀ £È£
ÓÈnä i« >ÃÊ>ÝÕÃÀ}ÕÃ>ÕÃÊ>À}ÕÃ >> ÊÃ>ÉÕ>}Ê,>Þ>ÉÃ>Ê i« >ÌÊÀi>ÌÊÀ}ÕÃ ÓxÎÓ
ÓÇn£ µÕÕÃÊviÀÕÃÊ«ÀâiÜ>Ã>ÕÃÊ}>Õà Õ`>Ê*ÀâiÜ>ÃÉÊÞ>ÊÕÌ>ÉÕ}iÊvÜ*ÀâiÜ>ÿÃÊÀÃi £ÓÓ
ÓnnÓ />«ÀÕÃÊ`VÕë ÕÀ>ÊiÀÞÌ À« Ì >> />«ÀÊ >>Þ>ÉÊ iÀ> Ê >Ì>ÉÊ ÀiÃÌiÃÃÊÀiL>V >>Þ>Ê/>«À xÈÓÇ
ÓnÎ ViÀ ÕÃÊÃÕ>ÌÀiÃë ÕÀ>Ê}Ì> >`>Ê-Õ>ÌÀ>ÉÞ>Ê*i}>ÀÉÊ ÀiÃÌi`ÊÀiL>VÊ-Õ>ÌÀ>Ê, £xÎ
Îän{ -ÕÃÊÃVÀv>*>ÛÊÕÌVÕÃ >LÊÕÌ>ÉÊ iÀ>Ê>ÕÉÊ7`Ê >ÀÀiiÊ*i>vÜ ÓÎÓ
Σnx /À>}ÕÕÃÊ>«Õ*Þ«iVÌÀÊ«>ÌÕ Õ>}Ê iÀÉÊ>« ÉÊÀi>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀ ÕÌ>Ê*i>VV {äx
ÎÓnÈ /À>}ÕÕÃÊ>Û>VÕÃ*Þ«iVÌÀÊ>>ViÃÃ *i>`ÕÉÊ iÀ>Ê*}ÃÕÉiÃÃiÀÊ ÕÃi`iiÀÊ >>Þ>Ê*i>VV näÓ{ 124 I PERHILITAN ÎÎnÇ À>vv>ÊV>i«>À`>Ã-ÞÀ>ÌVÕÃÊiÌ <À>v> ÉÊ Ì¿ÃÊ« i>Ã>ÌÀ>vvi £Ó
Î{nn ÕÌ>VÕÃÊÕÌ>Ê«iÃÕ>i>ÕÀÀÃÊ« iVÕÀÕÃ >}Ê-ii>Õ}ÉÊ,Õ>ÀÕ>ÉÊ7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i,i`Ê >À}Ê ÕÌ>V Ó
Îxn ÕÌ>VÕÃÊ>Ì iÀ`iÃ>VÀiÝÊViÀi> >}Ê ÀiÉÊÞ>>Þ>ÉÊ7>ÌiÀVV Ài>Ê9iÜÊ ÕÌ>V Ón£
ÎÈä iÀÛÕÃÊ`ÕÛ>ÕVi ÞLÀ ÞV ÕÃÊ>VÀÀ ÞV ÕÃ ,ÕÃ>Ê*>Þ>ÉÊ/>>ÕÊ,>ÌÉÊ >À>Ã} > >VÊEÊ,i`Ê À>`L Ó£
ÎÇ£ ,ÕÃ>ÊÕVÀÊ ÕÀÞ>ÕÃÊV À>ÕÃ ,ÕÃ>Ê->L>ÀÉÊ/>>ÕÊÌ>ÊÕ}ÉÊ->L>ÀÊ iiÀ >VÊEÊ9iÜÊ À>`L ÎÎÎ
ÎnÓ iÀÛÕÃÊÌÀiÃÃ «ÃÞV ÕÃÊ>>L>ÀVÕÃ ,ÕÃ>Ê/ÀÉÊ ÕÀ>Ê,L>É >ÌÕÉ/ÀÊ iiÀÊ7 ÌiÀÕ«i`Ê- >À> Î
ÎÎ ÝÃÊ>ÝÃÀ>V Ì iÀ>Ê}ÀÃÌÀ> ,ÕÃ>ÊÝÃÉÊiV>«Ê>ÌÕ}ÉÊÝÃÊ iiÀÌÌiÊ-«`iÀ ÕÌiÀ £
{ä{ ÝÃÊ«ÀVÕÃ"ÀÕÃÊVÀÛiÌÕà ,ÕÃ>Ê >LÉÊ i`>}Ê >ÃÉÊ}Ê iiÀ >VÊEÊ ÀÃÊ"Ài Σ
{£x Ãi>« ÕÃÊÌÀ>}V>iÕÃ*>À>`Ã>i>Ê>«`> Ài>ÌiÀÊ À`ÃÊvÊ*>À>`Ãi} > £Ó
{ÓÈ ÃÊ>Û>VÕÃÀ>VÕ>ÊÀi}Ã> >Ìi}/}Ê >ÃÉÊÊ Þ> Σ
{ÎÇ ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ}>ÕÀÕÃÀ>ÊV À«ÌiÀ> `>Ê}>ÕÀÀiiÜ}i`Ê >V>Ü Î£
{{n ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ ÕLL>V*ÃÌÌÕÃÊVÞ>ÕÀÕÃ -i>`>}É >Þ>Ê*Õ}ÉÊÊ >>Þ>Ê>ÕÀÊ ÕiÀÕ«i`Ê*>ÀÀÌ n
{x ÃÊÌ>ÕÀÕÃÉ`VÕÃÊ ÞLÀ` ÕLÊiÌÕ«Õ iLÕÊiÉ>ÌÕÊÕ}ÉÊÊiÊ >ÌÌi ÕvvÞÊÃ Ê"Ü £
£ää{È "ÌÕÃÊë°iÀ >i`ÕÃÊÃÕ>ÌÀ>iÃà >L}ÊÕÀÕÉÊ-V«ÃÊ"Ü -iÀÜ {
£ä£{Ç V >iÌiÃÊÌ>ÕÀÕÃ* `ÕÃÊL>`Õà ÕiÊ7`iLiiÃÌ>«Ê*>Ì>ÉÊ"ÀiÌ>Ê >ÞÊ"Ü £Ó
£äÓ{n >ÃÊ>Û>V>/ÞÌÊ>L> /i}}}É>«ÊÕLÕÀÉÊ*>}Ê >ÀÊ"Ü ££x£
{ ÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ> >`>Ê,>Þ>ÉÕ> ÉÊ/Ì>Ê >>Þ>Ê*ÀVÕ«i £Óx££{{
xä Ì iÕÀÕÃÊ>VÀÕÀÕà >`>Ê LÕ}ÉÊ ÀÕà Ì>i`Ê*ÀVÕ«i £ä
x£ /ÀV ÞÃÊv>ÃVVÕ>Ì> >`>Ê*>`ÉÊ}Ì>i`Ê*ÀVÕ«i Î
xÓ /À>V iÞÃÊÃVÀ«Ì>Êii}>Ã ,i`i>Ài`Ê-`iÀÊ n
xÎ >Ì>}ÕÀÊ>vvà /ÕÌÕ}Ê-Õ}>ÉÊ >Ì>}ÕÀ Ó£
x{ >>}ÕÀÊLÀiiÃÃ /ÕÌÕ}Ê>ÕÌÉÊ >>}ÕÀ £Ó
xx }Õ>>Êë° }Õ>> Ó
xÈ 6>À>ÕÃÊiLÕÃÕÃ >Ü>Ê/ÕÃÉÊ Õ`i`Ê ÌÀ ÓÈ
xÇ 6>À>ÕÃÊÀÕ`VÃ >Ü>Ê>ÀÉÊ,Õ} Ê iVÊ ÌÀ Ó
xn 6>À>ÕÃÊÃ>Û>ÌÀ >Ü>ÊÀÉÊ7>ÌiÀÊ ÌÀ È
x i}>Ì ÕÃÊÀ>`>ÌÕÃ ««iÀ i>`Ê,>ViÀÊ £
Èä "« « >}ÕÃÊ >> 1>ÀÊ/i`Õ}Ê-i>ÀÉÊ}Ê LÀ> Ó
È£ * ÞÌÊÀiÌVÕ>ÌÕÃ 1>ÀÊ->Ü>Ê >ÌÉÊ,iÌVÕ>Ìi`Ê* ÞÌ Î
ÈÓ /ÀiÀiÃÕÀÕÃÊ«ÕÀ«ÕÀi>VÕ>ÌÕÃ 1>ÀÊ>«>Ê >>ÕÉÊ >}ÀÛiÊ*ÌÊ6«iÀ £
ÈÎ /ÃÌ>Ì>ÊÃV i}i Õ>Þ>ÊÕÕ}ÕÕ}ÉÊ>ÃiÊ >À> ÎÎ
È{ ÀV`ÞÕÃÊ«ÀÃÕÃ Õ>Þ>Ê/iL>}>ÉÊ->ÌÜ>ÌiÀÊ ÀV`i £
Èx À`i>ÊViÀi> *ÕVÕ}Ê-iÀ>«ÉÊÀiÞÊiÀ £
ÈÈ °ÊiÕVVi« >>Ê8Ê °ÊViÀi> ÞLÀ`Ê ÞÊEÊ*>Ìi`Ê-ÌÀÊ ££
ÈÇ ÞVÌiÀ>ÊViÀi>ÉLÃÊViÀiÕÃ Ì>Ê1«i ÉÊ ÞÊ-ÌÀ ÈÇ
Èn ÞVÌiÀ>ÊLÃ 9iÜLi`Ê-ÌÀÊ n
È ÞVÌiÀ>ÊiÕVVi« >> Ì>Ê*>`ÉÊ*>Ìi`Ê-ÌÀ £È
Çä i«Ì«ÌÃÊ>Û>VÕÃÊ Ì>ÊiVÉÊiÃÃiÀÊ`ÕÌ>Ì £
Ç£ >i>ÃÊVL>ÀV> *Õ>Ê >ÃÉÊ VL>ÀÊ*}i £
ÇÓ /ÀiÀÊÛiÀ>Ã *Õ>Ê>`}ÉÊ*iVi`ÊÀiiÊ*}i £
ÇÎ Ì À>VViÀÃÊ>LÀÃÌÀÃ }}>}Ê iÕ>}ÉÊ"ÀiÌ>Ê*i`ÊÀL Ó
Ç{ ÕViÀÃÊLVÀÃ }}>}Ê*>«>ÉÊÀi>ÌÊÀL £
Çx ÕViÀÃÊÀ ViÀÃ }}>}Ê >`>ÉÊ, ViÀÃÊÀL {
ÇÈ >ÕÃÊ>Ý>ÀÃ >}Ê > ÕÊÌ>ÉÊ >VÃ Õ`iÀi`ÊÌi £
ÇÇ >>iVÌÕÃÊiÕV}>ÃÌiÀ >}Ê-«ÕÌÉÊ7 ÌiLii`Ê-i>Ê >}i Ó
Çn >>ÃÌÕÀÊ`ÕÃ >}Ê iÀ> ÉÊ À> ÞÊÌi £
Ç -«ÀÃÊV ii> ÀiÃÌi`Ê-iÀ«iÌÊ >}i £
nä À}ÕÃ>ÕÃÊ>À}ÕÃ Õ>}Ê,>Þ>ÉÊÀi>ÌÊÀ}ÕÃ ÎÓ
n£ >ÕÃÊ}>ÕÃ Þ>ÊÕÌ>ÉÕ}iÊvÜ £Ó
nÓ « ÕÀ>ÊiÀÞÌ À« Ì >> iÀ> Ê >Ì>ÉÊ ÀiÃÌiÃÃÊÀiL>V ÓÇ
nÎ « ÕÀ>Ê}Ì> Þ>Ê*i}>ÀÉÊ ÀiÃÌi`ÊÀiL>V £x
n{ *>ÛÊÕÌVÕÃ iÀ>Ê>ÕÉÊÀiiÊ*i>vÜ ÓÎ
nx *Þ«iVÌÀÊ«>ÌÕ Õ>}Ê iÀÉÊ ÕÌ>Ê*i>VV x
nÈ *Þ«iVÌÀÊ>>ViÃÃ iÀ>Ê*}ÃÕÉÊ >>Þ>Ê*i>VV Ó{
nÇ -ÞÀ>ÌVÕÃÊiÌ Ì¿ÃÊ« i>Ã>Ì Ó
nn >ÕÀÀÃÊ« iVÕÀÕÃ ,Õ>ÀÕ>ÉÊ7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i Ó
n >VÀiÝÊViÀi> Þ>>Þ>ÉÊ7>ÌiÀVV £
ä ÞLÀ ÞV ÕÃÊ>VÀÀ ÞV ÕÃ />>ÕÊ,>ÌÉÊ >VÊEÊ,i`Ê À>`L £
£ ÕÀÞ>ÕÃÊV À>ÕÃ />>ÕÊÌ>ÊÕ}ÉÊ >VÊEÊ9iÜÊ À>`L Î
Ó «ÃÞV ÕÃÊ>>L>ÀVÕÃ ÕÀ>Ê,L>É >ÌÕÉÊ7 ÌiÀÕ«i`Ê- >À> Î
Î À>V Ì iÀ>Ê}ÀÃÌÀ> iV>«Ê>ÌÕ}ÉÊÌÌiÊ-«`iÀ ÕÌiÀ £
{ "ÀÕÃÊVÀÛiÌÕÃ i`>}Ê >ÃÉÊ >VÊEÊ ÀÃÊ"Ài £
x *>À>`Ã>i>Ê>«`> Ài>ÌiÀÊ À`ÃÊvÊ*>À>`Ãi Ó
È À>VÕ>ÊÀi}Ã> /}Ê >ÃÉÊÊ Þ> £
Ç À>ÊV À«ÌiÀ> ÀiiÜ}i`Ê >V>Ü £
n *ÃÌÌÕÃÊVÞ>ÕÀÕÃ >Þ>Ê*Õ}ÉÊ ÕiÀÕ«i`Ê*>ÀÀÌ
ÕLÊiÌÕ«Õ >ÌÕÊÕ}ÉÊ ÕvvÞÊÃ Ê"Ü £
£ää "ÌÕÃÊë° -V«ÃÊ"Ü {
£ä£ * `ÕÃÊL>`Õà >«Ê*>Ì>ÉÊ"ÀiÌ>Ê >ÞÊ"Ü Ó
£äÓ /ÞÌÊ>L> >«ÊÕLÕÀÉÊ >ÀÊ"Ü £
Õ> ÉÊ/Ì> £Óx£ ° -«iÃià >>Ê/i«>Ì>ÉÊ >>Ê}}iÀà °Ê->«i ° -«iViÃÊ V>Ê >iÉÊ }Ã Ê >i °ÊvÊÃ>«iÃ
£ ÕiÕÀÊvÕÛÕÃÊ iÕÀÊ >ÌÉÊ ÀÜÊiÕÀ £
Ó ÞVÌViLÕÃÊVÕV>} }>}ÉÊ-ÜÊÀÃ Óx
Î >V>V>ÊiiÃÌÀ> iÀÕÉÊ*}Ì>i`Ê>V>µÕi Ç
{ >V>V>Êv>ÃVVÕ>ÀÃ iÀ>ÉÊ}Ì>i`Ê>V>µÕi È
x >V>V>Ê>ÀVÌ`ià iÀÕÊiÌÉÊ-ÌÕ«Ì>i`Ê>V>µÕi {
È *ÀiÃLÞÌÃÊviÀ>Ã Ì}Ê ii> ÉÊ >`i`Êi>vÊ iÞ Î
Ç ÞL>ÌiÃÊ>ÀÊ>À 1}>Ê/>}>Ê*ÕÌ ÉÊ7 Ìi >`i`ÊLL Î
n -Þ« >>}ÕÃÊÃÞ`>VÌÞÕÃ ->>}ÉÊ->>} {
*}Ê«Þ}>iÕÃ "À>}Ê1Ì>ÉÊ"À>}Ê1Ì> xn
£ä *À>ÕÀÕÃÊLi}>iÃà ÕV}Ê >ÌÕÉÊi«>À`Ê >Ì £È
££ *À>ÕÀÕÃÊ«>Vi«Ã ÕV}ÊÕÌ>ÉÊ>Ì i>`i`ÊV>Ì Î
£Ó >Ì«Õ>ÊÌiV ÕV}Ê/Õ>«ÉÊÃ>Ê`iÊ >Ì {
£Î iviÃÊiLÕÃ> >À>ÕÊ > >ÉÊ Õ`i`Êi«>À` Ç
£{ *>Ì iÀ>Êi -}>ÉÊvÀV>Ê £
£x *>Ì iÀ>Ê«>À`ÕÃÊ`i>VÕÀ >À>ÕÊÕL>}ÉÊ >VÊ*>Ì iÀ £Ó
£È *>Ì iÀ>ÊÌ}Àà >À>ÕÊ i>}ÉÊ/}iÀ È£
£Ç ÀVÌVÌÃÊLÌÕÀ} ÌÕÀ}ÉÊ ÌÕÀ} Ó
£n *>}Õ>Ê>ÀÛ>Ì> ÕÃ>}Ê>ÀÉÊ >Ãi`«>Ê ÛiÌ £
£ *>À>`ÝÕÀÕÃÊ iÀ>« À`ÌÕÃ ÕÃ>}Ê*>`>É*ÕÕÌÉÊ Ê*>Ê ÛiÌ x
Óä Þ}>iÊLiiÌÌ ÕÃ>}Ê iiÀ>}ÉÊ"ÌÌiÀÊ ÛiÌ Ó
Ó£ 6ÛiÀÀ>Êi}>ë> ÕÃ>}Ê/ÌÊ iÃ>ÀÉÊ>À}iÊ-«ÌÌi`Ê ÛiÌ £
ÓÓ iÀ«iÃÌiÃÊLÀ>V ÞÕÀÕà >LÕÊ ÀÊ*i`iÉÊ- ÀÌÌ>i`Ê }ÃiÊ £
ÓÎ iÀ«iÃÌiÃÊ>Û>VÕà >LÕÊ>Ü>ÉÊ>Û>Ê }Ãi Ó
Ó{ i>ÀVÌÃÊ>>Þ>ÕÃ iÀÕ>}Ê >Ì> >ÀÉÊ >>Þ>Ê-ÕÊ i>À
Óx LÞÝÊViÀi>ÊViÀi> iiÀ>}ÊiVÉÊ->Ê >Üi`Ê"ÌÌiÀ £È
ÓÈ i« >ÃÊ>ÝÕÃ >> ÊÃ>ÉÃ>Ê i« >Ì Óx
ÓÇ µÕÕÃÊviÀÕÃÊ«ÀâiÜ>à Õ`>Ê*ÀâiÜ>ÃÉÊ*ÀâiÜ>ÿÃÊÀÃi Ó
Ón />«ÀÕÃÊ`VÕÃ />«ÀÊ >>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê/>«À xÈ
Ó ViÀ ÕÃÊÃÕ>ÌÀiÃÃ >`>Ê-Õ>ÌÀ>ÉÊ-Õ>ÌÀ>Ê, Î
Îä -ÕÃÊÃVÀv> >LÊÕÌ>ÉÊ7`Ê >À Ó
Σ /À>}ÕÕÃÊ>«Õ >« ÉÊÀi>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀ {ä
ÎÓ /À>}ÕÕÃÊ>Û>VÕÃ *i>`ÕÉÊiÃÃiÀÊ ÕÃi`iiÀ nä
ÎÎ À>vv>ÊV>i«>À`>Ã <À>v> ÉÊÀ>vvi £
Î{ ÕÌ>VÕÃÊÕÌ>Ê«iÃÕ>i >}Ê-ii>Õ}ÉÊ,i`Ê >À}Ê ÕÌ>V Ó
Îx ÕÌ>VÕÃÊ>Ì iÀ`ià >}Ê ÀiÉÊ Ài>Ê9iÜÊ ÕÌ>V Ón
ÎÈ iÀÛÕÃÊ`ÕÛ>ÕVi ,ÕÃ>Ê*>Þ>ÉÊ >À>Ã} > Ó
ÎÇ ,ÕÃ>ÊÕVÀÊ ,ÕÃ>Ê->L>ÀÉÊ->L>ÀÊ iiÀ ÎÎ
În iÀÛÕÃÊÌÀiÃÃ ,ÕÃ>Ê/ÀÉÊ/ÀÊ iiÀ Î
Î ÝÃÊ>ÝÃ ,ÕÃ>ÊÝÃÉÊÝÃÊ iiÀ £
{ä ÝÃÊ«ÀVÕÃ ,ÕÃ>Ê >LÉÊ}Ê iiÀ Î
{£ Ãi>« ÕÃÊÌÀ>}V>iÕÃ } > £
{Ó ÃÊ>Û>VÕÃ >Ìi} Î
{Î ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ}>ÕÀÕÃ `>Ê}>ÕÀ Î
{{ ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ ÕLL>V -i>`>}ÉÊ >>Þ>Ê>ÕÀÊ n
{x ÃÊÌ>ÕÀÕÃÉ`VÕÃÊ ÞLÀ` iLÕÊiÉÊiÊ >ÌÌi £
{È iÀ >i`ÕÃÊÃÕ>ÌÀ>iÃÃ >L}ÊÕÀÕÉÊ-iÀÜ {
{Ç V >iÌiÃÊÌ>ÕÀÕÃ ÕiÊ7`iLiiÃÌ £
{n >ÃÊ>Û>V> /i}}}ÉÊ*>} ££x
{ ÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ> >`>Ê,>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«i £{{
xä Ì iÕÀÕÃÊ>VÀÕÀÕà >`>Ê LÕ}ÉÊ ÀÕà Ì>i`Ê*ÀVÕ«i £ä
x£ /ÀV ÞÃÊv>ÃVVÕ>Ì> >`>Ê*>`ÉÊ}Ì>i`Ê*ÀVÕ«i Î
xÓ /À>V iÞÃÊÃVÀ«Ì>Êii}>Ã ,i`i>Ài`Ê-`iÀÊ n
xÎ >Ì>}ÕÀÊ>vvà /ÕÌÕ}Ê-Õ}>ÉÊ >Ì>}ÕÀ Ó£
x{ >>}ÕÀÊLÀiiÃÃ /ÕÌÕ}Ê>ÕÌÉÊ >>}ÕÀ £Ó
xx }Õ>>Êë° }Õ>> Ó
xÈ 6>À>ÕÃÊiLÕÃÕÃ >Ü>Ê/ÕÃÉÊ Õ`i`Ê ÌÀ ÓÈ
xÇ 6>À>ÕÃÊÀÕ`VÃ >Ü>Ê>ÀÉÊ,Õ} Ê iVÊ ÌÀ Ó
xn 6>À>ÕÃÊÃ>Û>ÌÀ >Ü>ÊÀÉÊ7>ÌiÀÊ ÌÀ È
x i}>Ì ÕÃÊÀ>`>ÌÕÃ ««iÀ i>`Ê,>ViÀÊ £
Èä "« « >}ÕÃÊ >> 1>ÀÊ/i`Õ}Ê-i>ÀÉÊ}Ê LÀ> Ó
È£ * ÞÌÊÀiÌVÕ>ÌÕÃ 1>ÀÊ->Ü>Ê >ÌÉÊ,iÌVÕ>Ìi`Ê* ÞÌ Î
ÈÓ /ÀiÀiÃÕÀÕÃÊ«ÕÀ«ÕÀi>VÕ>ÌÕÃ 1>ÀÊ>«>Ê >>ÕÉÊ >}ÀÛiÊ*ÌÊ6«iÀ £
ÈÎ /ÃÌ>Ì>ÊÃV i}i Õ>Þ>ÊÕÕ}ÕÕ}ÉÊ>ÃiÊ >À> ÎÎ
È{ ÀV`ÞÕÃÊ«ÀÃÕÃ Õ>Þ>Ê/iL>}>ÉÊ->ÌÜ>ÌiÀÊ ÀV`i £
Èx À`i>ÊViÀi> *ÕVÕ}Ê-iÀ>«ÉÊÀiÞÊiÀ £
ÈÈ °ÊiÕVVi« >>Ê8Ê °ÊViÀi> ÞLÀ`Ê ÞÊEÊ*>Ìi`Ê-ÌÀÊ ££
ÈÇ ÞVÌiÀ>ÊViÀi>ÉLÃÊViÀiÕÃ Ì>Ê1«i ÉÊ ÞÊ-ÌÀ ÈÇ
Èn ÞVÌiÀ>ÊLÃ 9iÜLi`Ê-ÌÀÊ n
È ÞVÌiÀ>ÊiÕVVi« >> Ì>Ê*>`ÉÊ*>Ìi`Ê-ÌÀ £È
Çä i«Ì«ÌÃÊ>Û>VÕÃÊ Ì>ÊiVÉÊiÃÃiÀÊ`ÕÌ>Ì £
Ç£ >i>ÃÊVL>ÀV> *Õ>Ê >ÃÉÊ VL>ÀÊ*}i £
ÇÓ /ÀiÀÊÛiÀ>Ã *Õ>Ê>`}ÉÊ*iVi`ÊÀiiÊ*}i £
ÇÎ Ì À>VViÀÃÊ>LÀÃÌÀÃ }}>}Ê iÕ>}ÉÊ"ÀiÌ>Ê*i`ÊÀL Ó
Ç{ ÕViÀÃÊLVÀÃ }}>}Ê*>«>ÉÊÀi>ÌÊÀL £
Çx ÕViÀÃÊÀ ViÀÃ }}>}Ê >`>ÉÊ, ViÀÃÊÀL {
ÇÈ >ÕÃÊ>Ý>ÀÃ >}Ê > ÕÊÌ>ÉÊ >VÃ Õ`iÀi`ÊÌi £
ÇÇ >>iVÌÕÃÊiÕV}>ÃÌiÀ >}Ê-«ÕÌÉÊ7 ÌiLii`Ê-i>Ê >}i Ó
Çn >>ÃÌÕÀÊ`ÕÃ >}Ê iÀ> ÉÊ À> ÞÊÌi £
Ç -«ÀÃÊV ii> ÀiÃÌi`Ê-iÀ«iÌÊ >}i £
nä À}ÕÃ>ÕÃÊ>À}Õà Õ>}Ê,>Þ>ÉÊÀi>ÌÊÀ}Õà ÎÓ Lampiran G (Sambungan) n£ >ÕÃÊ}>Õà Þ>ÊÕÌ>ÉÕ}iÊvÜ £Ó Appendix G (Continued) nÓ « ÕÀ>ÊiÀÞÌ À« Ì >> iÀ> Ê >Ì>ÉÊ ÀiÃÌiÃÃÊÀiL>V ÓÇ ° -«iÃià >>Ê/i«>Ì>ÉÊ >>Ê}}iÀà °Ê->«i nÎ ° « ÕÀ>Ê}Ì>-«iViÃÊ Þ>Ê*i}>ÀÉÊV>Ê >iÉÊ }Ã Ê ÀiÃÌi`ÊÀiL>V >i °ÊvÊÃ>«iãx
n{£ ÕiÕÀÊvÕÛÕÃÊ*>ÛÊÕÌVÕà iÕÀÊ >ÌÉÊ iÀ>Ê>ÕÉÊÀiiÊ*i>vÜ ÀÜÊiÕÀ ÓΣ
nxÓ *Þ«iVÌÀÊ«>ÌÕÞVÌViLÕÃÊVÕV>} }>}ÉÊÕ>}Ê iÀÉÊ-ÜÊÀÃ ÕÌ>Ê*i>VV Óxx
nÈÎ >V>V>ÊiiÃÌÀ>*Þ«iVÌÀÊ>>ViÃÃ iÀÕÉÊ iÀ>Ê*}ÃÕÉ*}Ì>i`Ê>V>µÕiÊ >>Þ>Ê*i>VV Ó{Ç
nÇ{ >V>V>Êv>ÃVVÕ>ÀÃ-ÞÀ>ÌVÕÃÊiÌ iÀ>ÉÊ Ì¿ÃÊ« i>Ã>Ì}Ì>i`Ê>V>µÕi ÈÓ
nnx >V>V>Ê>ÀVÌ`iÃ>ÕÀÀÃÊ« iVÕÀÕÃ iÀÕÊiÌÉÊ,Õ>ÀÕ>ÉÊ7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i-ÌÕ«Ì>i`Ê>V>µÕi {Ó
nÈ *ÀiÃLÞÌÃÊviÀ>Ã>VÀiÝÊViÀi> Ì}Ê ii> ÉÊÞ>>Þ>ÉÊ7>ÌiÀVV >`i`Êi>vÊ iÞ Î£
äÇ ÞL>ÌiÃÊ>ÀÊ>À ÞLÀ ÞV ÕÃÊ>VÀÀ ÞV Õà 1}>Ê/>}>Ê*ÕÌ ÉÊ/>>ÕÊ,>ÌÉÊ >VÊEÊ,i`Ê À>`L7 Ìi >`i`ÊLL Σ
£n -Þ« >>}ÕÃÊÃÞ`>VÌÞÕÃ ÕÀÞ>ÕÃÊV À>ÕÃ ->>}ÉÊ/>>ÕÊÌ>ÊÕ}ÉÊ->>} >VÊEÊ9iÜÊ À>`L {Î
Ó *}Ê«Þ}>iÕÃ «ÃÞV ÕÃÊ>>L>ÀVÕÃ "À>}Ê1Ì>ÉÊ ÕÀ>Ê,L>É >ÌÕÉ"À>}Ê1Ì>Ê7 ÌiÀÕ«i`Ê- >À> xnÎ
£äÎ *À>ÕÀÕÃÊLi}>iÃÃÀ>V Ì iÀ>Ê}ÀÃÌÀ> ÕV}Ê >ÌÕÉÊiV>«Ê>ÌÕ}ÉÊi«>À`Ê >ÌÌÌiÊ-«`iÀ ÕÌiÀ £È£
££{ *À>ÕÀÕÃÊ«>Vi«Ã"ÀÕÃÊVÀÛiÌÕà ÕV}ÊÕÌ>ÉÊ i`>}Ê >ÃÉÊ>Ì i>`i`ÊV>Ì >VÊEÊ ÀÃÊ"Ài Σ
£Óx >Ì«Õ>ÊÌiV*>À>`Ã>i>Ê>«`> ÕV}Ê/Õ>«ÉÊÀi>ÌiÀÊ À`ÃÊvÊ*>À>`ÃiÃ>Ê`iÊ >Ì {Ó
£ÎÈ À>VÕ>ÊÀi}Ã>iviÃÊiLÕÃ> >À>ÕÊ > >ÉÊ/}Ê >ÃÉÊÊ Þ> Õ`i`Êi«>À` Ç£
£{Ç *>Ì iÀ>ÊiÀ>ÊV À«ÌiÀ> -}>ÉÊÀiiÜ}i`Ê >V>ÜvÀV>Ê £
£xn *>Ì iÀ>Ê«>À`ÕÃÊ`i>VÕÀ*ÃÌÌÕÃÊVÞ>ÕÀÕÃ >À>ÕÊÕL>}É >Þ>Ê*Õ}ÉÊ ÕiÀÕ«i`Ê*>ÀÀÌÊ >VÊ*>Ì iÀ £Ó
£È *>Ì iÀ>ÊÌ}Àà ÕLÊiÌÕ«Õ >À>ÕÊ i>}>ÌÕÊÕ}ÉÊ ÕvvÞÊà Ê"ÜÉÊ/}iÀ È££
£ää£Ç ÀVÌVÌÃÊLÌÕÀ}"ÌÕÃÊë° ÌÕÀ}É-V«ÃÊ"Ü Ê ÌÕÀ} Ó{
£ä££n *>}Õ>Ê>ÀÛ>Ì>* `ÕÃÊL>`Õà ÕÃ>}Ê>ÀÉÊ >«Ê*>Ì>ÉÊ"ÀiÌ>Ê >ÞÊ"Ü>Ãi`«>Ê ÛiÌ £Ó
£äÓ£ *>À>`ÝÕÀÕÃÊ iÀ>« À`ÌÕÃ/ÞÌÊ>L> ÕÃ>}Ê*>`>É*ÕÕÌÉÊ>«ÊÕLÕÀÉÊ >ÀÊ"Ü Ê*>Ê ÛiÌ x£
Óä Þ}>iÊLiiÌÌ ÕÃ>}Ê iiÀ>}ÉÊÕ> ÉÊ/Ì> "ÌÌiÀÊ ÛiÌ £Óx£Ó
Ó£ 6ÛiÀÀ>Êi}>ë> ÕÃ>}Ê/ÌÊ iÃ>ÀÉÊ>À}iÊ-«ÌÌi`Ê ÛiÌ £
ÓÓ iÀ«iÃÌiÃÊLÀ>V ÞÕÀÕà >LÕÊ ÀÊ*i`iÉÊ- ÀÌÌ>i`Ê }ÃiÊ £
ÓÎ iÀ«iÃÌiÃÊ>Û>VÕà >LÕÊ>Ü>ÉÊ>Û>Ê }Ãi Ó
Ó{ i>ÀVÌÃÊ>>Þ>ÕÃ iÀÕ>}Ê >Ì> >ÀÉÊ >>Þ>Ê-ÕÊ i>À
Óx LÞÝÊViÀi>ÊViÀi> iiÀ>}ÊiVÉÊ->Ê >Üi`Ê"ÌÌiÀ £È
ÓÈ i« >ÃÊ>ÝÕÃ >> ÊÃ>ÉÃ>Ê i« >Ì Óx
ÓÇ µÕÕÃÊviÀÕÃÊ«ÀâiÜ>à Õ`>Ê*ÀâiÜ>ÃÉÊ*ÀâiÜ>ÿÃÊÀÃi Ó
Ón />«ÀÕÃÊ`VÕÃ />«ÀÊ >>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê/>«À xÈ
Ó ViÀ ÕÃÊÃÕ>ÌÀiÃÃ >`>Ê-Õ>ÌÀ>ÉÊ-Õ>ÌÀ>Ê, Î
Îä -ÕÃÊÃVÀv> >LÊÕÌ>ÉÊ7`Ê >À Ó
Σ /À>}ÕÕÃÊ>«Õ >« ÉÊÀi>ÌiÀÊ ÕÃi`iiÀ {ä
ÎÓ /À>}ÕÕÃÊ>Û>VÕÃ *i>`ÕÉÊiÃÃiÀÊ ÕÃi`iiÀ nä PERHILITAN I 125 ÎÎ À>vv>ÊV>i«>À`>Ã <À>v> ÉÊÀ>vvi £
Î{ ÕÌ>VÕÃÊÕÌ>Ê«iÃÕ>i >}Ê-ii>Õ}ÉÊ,i`Ê >À}Ê ÕÌ>V Ó
Îx ÕÌ>VÕÃÊ>Ì iÀ`ià >}Ê ÀiÉÊ Ài>Ê9iÜÊ ÕÌ>V Ón
ÎÈ iÀÛÕÃÊ`ÕÛ>ÕVi ,ÕÃ>Ê*>Þ>ÉÊ >À>Ã} > Ó
ÎÇ ,ÕÃ>ÊÕVÀÊ ,ÕÃ>Ê->L>ÀÉÊ->L>ÀÊ iiÀ ÎÎ
În iÀÛÕÃÊÌÀiÃÃ ,ÕÃ>Ê/ÀÉÊ/ÀÊ iiÀ Î
Î ÝÃÊ>ÝÃ ,ÕÃ>ÊÝÃÉÊÝÃÊ iiÀ £
{ä ÝÃÊ«ÀVÕÃ ,ÕÃ>Ê >LÉÊ}Ê iiÀ Î
{£ Ãi>« ÕÃÊÌÀ>}V>iÕÃ } > £
{Ó ÃÊ>Û>VÕÃ >Ìi} Î
{Î ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ}>ÕÀÕÃ `>Ê}>ÕÀ Î
{{ ÃÊ}>ÕÀÕÃÊ ÕLL>V -i>`>}ÉÊ >>Þ>Ê>ÕÀÊ n
{x ÃÊÌ>ÕÀÕÃÉ`VÕÃÊ ÞLÀ` iLÕÊiÉÊiÊ >ÌÌi £
{È iÀ >i`ÕÃÊÃÕ>ÌÀ>iÃÃ >L}ÊÕÀÕÉÊ-iÀÜ {
{Ç V >iÌiÃÊÌ>ÕÀÕÃ ÕiÊ7`iLiiÃÌ £
{n >ÃÊ>Û>V> /i}}}ÉÊ*>} ££x
{ ÞÃÌÀÝÊLÀ>V ÞÕÀ> >`>Ê,>Þ>ÉÊ >>Þ>Ê*ÀVÕ«i £{{
xä Ì iÕÀÕÃÊ>VÀÕÀÕà >`>Ê LÕ}ÉÊ ÀÕà Ì>i`Ê*ÀVÕ«i £ä
x£ /ÀV ÞÃÊv>ÃVVÕ>Ì> >`>Ê*>`ÉÊ}Ì>i`Ê*ÀVÕ«i Î
xÓ /À>V iÞÃÊÃVÀ«Ì>Êii}>Ã ,i`i>Ài`Ê-`iÀÊ n
xÎ >Ì>}ÕÀÊ>vvà /ÕÌÕ}Ê-Õ}>ÉÊ >Ì>}ÕÀ Ó£
x{ >>}ÕÀÊLÀiiÃÃ /ÕÌÕ}Ê>ÕÌÉÊ >>}ÕÀ £Ó
xx }Õ>>Êë° }Õ>> Ó
xÈ 6>À>ÕÃÊiLÕÃÕÃ >Ü>Ê/ÕÃÉÊ Õ`i`Ê ÌÀ ÓÈ
xÇ 6>À>ÕÃÊÀÕ`VÃ >Ü>Ê>ÀÉÊ,Õ} Ê iVÊ ÌÀ Ó
xn 6>À>ÕÃÊÃ>Û>ÌÀ >Ü>ÊÀÉÊ7>ÌiÀÊ ÌÀ È
x i}>Ì ÕÃÊÀ>`>ÌÕÃ ««iÀ i>`Ê,>ViÀÊ £
Èä "« « >}ÕÃÊ >> 1>ÀÊ/i`Õ}Ê-i>ÀÉÊ}Ê LÀ> Ó
È£ * ÞÌÊÀiÌVÕ>ÌÕÃ 1>ÀÊ->Ü>Ê >ÌÉÊ,iÌVÕ>Ìi`Ê* ÞÌ Î
ÈÓ /ÀiÀiÃÕÀÕÃÊ«ÕÀ«ÕÀi>VÕ>ÌÕÃ 1>ÀÊ>«>Ê >>ÕÉÊ >}ÀÛiÊ*ÌÊ6«iÀ £
ÈÎ /ÃÌ>Ì>ÊÃV i}i Õ>Þ>ÊÕÕ}ÕÕ}ÉÊ>ÃiÊ >À> ÎÎ
È{ ÀV`ÞÕÃÊ«ÀÃÕÃ Õ>Þ>Ê/iL>}>ÉÊ->ÌÜ>ÌiÀÊ ÀV`i £
Èx À`i>ÊViÀi> *ÕVÕ}Ê-iÀ>«ÉÊÀiÞÊiÀ £
ÈÈ °ÊiÕVVi« >>Ê8Ê °ÊViÀi> ÞLÀ`Ê ÞÊEÊ*>Ìi`Ê-ÌÀÊ ££
ÈÇ ÞVÌiÀ>ÊViÀi>ÉLÃÊViÀiÕÃ Ì>Ê1«i ÉÊ ÞÊ-ÌÀ ÈÇ
Èn ÞVÌiÀ>ÊLÃ 9iÜLi`Ê-ÌÀÊ n
È ÞVÌiÀ>ÊiÕVVi« >> Ì>Ê*>`ÉÊ*>Ìi`Ê-ÌÀ £È
Çä i«Ì«ÌÃÊ>Û>VÕÃÊ Ì>ÊiVÉÊiÃÃiÀÊ`ÕÌ>Ì £
Ç£ >i>ÃÊVL>ÀV> *Õ>Ê >ÃÉÊ VL>ÀÊ*}i £
ÇÓ /ÀiÀÊÛiÀ>Ã *Õ>Ê>`}ÉÊ*iVi`ÊÀiiÊ*}i £
ÇÎ Ì À>VViÀÃÊ>LÀÃÌÀÃ }}>}Ê iÕ>}ÉÊ"ÀiÌ>Ê*i`ÊÀL Ó
Ç{ ÕViÀÃÊLVÀÃ }}>}Ê*>«>ÉÊÀi>ÌÊÀL £
Çx ÕViÀÃÊÀ ViÀÃ }}>}Ê >`>ÉÊ, ViÀÃÊÀL {
ÇÈ >ÕÃÊ>Ý>ÀÃ >}Ê > ÕÊÌ>ÉÊ >VÃ Õ`iÀi`ÊÌi £
ÇÇ >>iVÌÕÃÊiÕV}>ÃÌiÀ >}Ê-«ÕÌÉÊ7 ÌiLii`Ê-i>Ê >}i Ó
Çn >>ÃÌÕÀÊ`ÕÃ >}Ê iÀ> ÉÊ À> ÞÊÌi £
Ç -«ÀÃÊV ii> ÀiÃÌi`Ê-iÀ«iÌÊ >}i £
nä À}ÕÃ>ÕÃÊ>À}ÕÃ Õ>}Ê,>Þ>ÉÊÀi>ÌÊÀ}ÕÃ ÎÓ
n£ >ÕÃÊ}>ÕÃ Þ>ÊÕÌ>ÉÕ}iÊvÜ £Ó
nÓ « ÕÀ>ÊiÀÞÌ À« Ì >> iÀ> Ê >Ì>ÉÊ ÀiÃÌiÃÃÊÀiL>V ÓÇ
nÎ « ÕÀ>Ê}Ì> Þ>Ê*i}>ÀÉÊ ÀiÃÌi`ÊÀiL>V £x
n{ *>ÛÊÕÌVÕÃ iÀ>Ê>ÕÉÊÀiiÊ*i>vÜ ÓÎ
nx *Þ«iVÌÀÊ«>ÌÕ Õ>}Ê iÀÉÊ ÕÌ>Ê*i>VV x
nÈ *Þ«iVÌÀÊ>>ViÃÃ iÀ>Ê*}ÃÕÉÊ >>Þ>Ê*i>VV Ó{
nÇ -ÞÀ>ÌVÕÃÊiÌ Ì¿ÃÊ« i>Ã>Ì Ó
nn >ÕÀÀÃÊ« iVÕÀÕÃ ,Õ>ÀÕ>ÉÊ7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i Ó
n >VÀiÝÊViÀi> Þ>>Þ>ÉÊ7>ÌiÀVV £
ä ÞLÀ ÞV ÕÃÊ>VÀÀ ÞV ÕÃ />>ÕÊ,>ÌÉÊ >VÊEÊ,i`Ê À>`L £
£ ÕÀÞ>ÕÃÊV À>ÕÃ />>ÕÊÌ>ÊÕ}ÉÊ >VÊEÊ9iÜÊ À>`L Î
Ó «ÃÞV ÕÃÊ>>L>ÀVÕÃ ÕÀ>Ê,L>É >ÌÕÉÊ7 ÌiÀÕ«i`Ê- >À> Î
Î À>V Ì iÀ>Ê}ÀÃÌÀ> iV>«Ê>ÌÕ}ÉÊÌÌiÊ-«`iÀ ÕÌiÀ £
{ "ÀÕÃÊVÀÛiÌÕÃ i`>}Ê >ÃÉÊ >VÊEÊ ÀÃÊ"Ài £
x *>À>`Ã>i>Ê>«`> Ài>ÌiÀÊ À`ÃÊvÊ*>À>`Ãi Ó
È À>VÕ>ÊÀi}Ã> /}Ê >ÃÉÊÊ Þ> £
Ç À>ÊV À«ÌiÀ> ÀiiÜ}i`Ê >V>Ü £
n *ÃÌÌÕÃÊVÞ>ÕÀÕÃ >Þ>Ê*Õ}ÉÊ ÕiÀÕ«i`Ê*>ÀÀÌ
ÕLÊiÌÕ«Õ >ÌÕÊÕ}ÉÊ ÕvvÞÊÃ Ê"Ü £
£ää "ÌÕÃÊë° -V«ÃÊ"Ü {
£ä£ * `ÕÃÊL>`Õà >«Ê*>Ì>ÉÊ"ÀiÌ>Ê >ÞÊ"Ü Ó
£äÓ /ÞÌÊ>L> >«ÊÕLÕÀÉÊ >ÀÊ"Ü £
Õ> ÉÊ/Ì> £Óx£ Lampiran H Appendix H
Kursus dalaman yang dijalankan oleh Jabatan PERHILITAN pada tahun 2008 List of Internal Courses Conducted by DWNP for the year 2008
° ÕÀÃÕÃÊ/i>Ê >>>Ê °*iÃiÀÌ> Õ«Õ>Ê->Ã>À />À /i«>Ì ° ÌiÀ>Ê/iV V>Ê ÕÀÃiÊ °ÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃ />À}iÌÊÀÕ« >Ìi 6iÕi
> >}>Ê £Î£xÉ£ÉÓään ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ £ i}iÊ-/Ê+®É ÎxÊ *i}ÕÀÕÃ>ÉÊ ÃÌÌÕÌiÊv -/Ê7Àà «Ê+® >>}iiÌÊ `ÛiÀÃÌÞ ÛÃ
ÕÀÃÕÃÊ`ÕÃÊ ÕÃÕÃÊ °Ê ÓnÉ£ÉÓään ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ Ó £ÉänÉÊ i«>ÀÌiÌÊ £ÎÊ £Ç{£ÊEÊ £Ç ÎÉÓÉÓään ÃÌÌÕÌiÊv `ÕVÌÊ ÕÀÃiÊ °Ê£Éän `ÛiÀÃÌÞ
ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ i}iÊ, -ÉÊ, -Ê Î ÓäÊ £ÇÓÇÊEÊ £Ç {ÈÉÓÉÓään ÃÌÌÕÌiÊv 7Àà « `ÛiÀÃÌÞ
ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÕÀÃÕÃÊ*iÀ>ÊÀi>ÌvÉÊ { ÎÓÊ ÓÇ{£ £ä£ÎÉÓÉÓään ÃÌÌÕÌiÊv Ài>ÌÛiÊ/ }Ê ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÕÀÃÕÃÊ/>ÃÀ`iÉÊ x ÓÎÊ £Ç £££xÉÓÉÓään ÃÌÌÕÌiÊv />Ý`iÀÞÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
ÕÀÃÕÃÊ `>ÊÃ>Ê >Ê ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ È Ìi}ÀÌÉÊÕ>Ê >«Ì>Ê>`Ê {ÇÊ ÓÇ{£ £Ó£xÉÓÉÓään ÃÌÌÕÌiÊv Ìi}ÀÌÞÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
,Ê-Õ}>Ê ÕÃÕ]Ê ÕÀÃÕÃÊ/>}>«>Ê >`>Ê ÓÓÊ £Ç{£ £nÓ£ÉÓÉÓään -i>}ÀÉ7 Ê Ç -Õ>ÌiÀ>ÉÊ-Õ>ÌÀ>Ê -Õ}>Ê ÕÃÕ]Ê , Ê >«ÌÕÀiÊ ÕÀÃi -i>}À
ÕÀÃÕÃÊ*i}ÕÀÕÃ>ÊvÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ n >ÕÃ>Ê`Õ«>Ê>ÀÉÊ ÎÇÊ £ÇÓÇ £nÓÓÉÓÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊ Õ>7`viÊ vVÌÊ `ÛiÀÃÌÞ >>}iiÌÊ ÕÀÃi
i}iÊ*>}>ÀÊ iÌÀÉÊ ÎäÊ £Ç £ÈÉÎÉÓään i]i>Ì> iVÌÀVÊiViÊ ÕÀÃi
ÕÀÃÕÃÊ`ÕÃÊ ÕÃÕÃÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ £ä Õ«Õ>Ê£Ê °ÊÓÉänÉÊ {ÇÊ £Ç £äÓÓÉÎÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊ i«>ÀÌiÌÊÀÕ«Ê£Ê `ÛiÀÃÌÞ `ÕVÌÊ ÕÀÃiÊ °ÊÓÉän
>L>Ì>Ê {Î * ,/ ÊEÊ ÓxÉ{ÉÓään ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÌiÀ>Ì>Ê/>«ÀÊ ££ }iÃÊÕ>ÀÉÊ ÃÌÌÕÌiÊvÊ -Þ«ÃÕ 7 *ÊEÊ"Ì iÀÊ `ÛiÀÃÌÞ }iViÃ
i}iÊiÃi>>Ì>Ê -iÕ>Ê«iÀ}>ÌÊ £Ó *iÀ `>Ì>ÊÜ>ÉÊ*ÕLVÊ Ó£ÊÊ >Ü>Ì>ÉÊÊiÛi É{ÉÓään *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à -iÀÛViÊ->viÌÞÊ7Àà «
126 I PERHILITAN Lampiran H (Sambungan) Appendix H (Continued)
° ÕÀÃÕÃÊ/i>Ê >>>Ê °*iÃiÀÌ> Õ«Õ>Ê->Ã>À />À /i«>Ì ° ÌiÀ>Ê/iV V>Ê ÕÀÃiÊ °ÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃ />À}iÌÊÀÕ« >Ìi 6iÕi
ÕÀÃÕÃÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê>ÕÌiÀÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ £Î iÀÕ>ÌÉÊ+Õ>ÌÞÊ ÕÌiÀÊ {äÊ £ÇÊEÊ £Ç £{£nÉ{ÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ >>}iiÌÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
ÕÀÃÕÃÊÊ*i>`Õ>Ê *ÕÃ>ÌÊ,iÀi>ÃÊ >ÌÕÊ £{ iÀÃÊ{Ý{ÉÊ{8{Ê,ÃÊ ÓnÊ £ÇÊEÊ,Î Ó£ÓxÉ{ÉÓään >],>ÕLÉÊ ÀÛ}Ê VÊ ÕÀÃi ,iVÀi>Ì>Ê iÌÀiÊ >ÌÕÊ >]Ê,>ÕL
ÕÀÃÕÃÊÃ>ÃÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ £x >`Ã>«ÉÊ >ÃVÊ>`ÃV>«iÊ {äÊ ,£ ÓÓÓÇÉ{ÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ >>}iiÌÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
ÕÀÃÕÃÊ*i}ÕÕ >Ê*>ÃÕ>Ê £È iÀÕ«Õ>ÉÊ/i>Ê {ÓÊ £ÇÓÈ ÓÇÎäÉ{ÉÓään 7>}Ê*>}]Ê*iÀà Õ`}Ê ÕÀÃi
i}iÊ>«À>Ê/> ÕÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ £Ç ÓääÇÉÊÓääÇÊÕ>Ê,i«ÀÌÊ £xÊ ÓÇ{£ £{£ÇÉxÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ 7Àà «Ê `ÛiÀÃÌÞ
iÌÀ}Ê ÕÀÕ}ÉÊ ÓäÊ £Ç{£ £{Ó£ÉxÉÓään -}°ÊiÌ>À] £n À`Ê iÌÀ} /iÀi}}>Õ
ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÕÀÃÕÃÊiÜ>}>ÉÊ £ ÎäÊ 7£ÇÊEÊ £Ç ÓxÓnÉxÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ >ViÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÕÀÃÕÃÊÌ}À>vÉÊ Óä ÓÎÊ £Ç{£ xnÊÉÈÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ * Ì}À>« ÞÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
ÕÀÃÕÃÊ`ÕÃÊ ÕÃÕÃÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ Ó£ >L>Ì>ÉÊ i«>ÀÌiÌÊ {ÓÊ £Ç] £Ç],Î,£ Ó£ÎÉÈÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ `ÕVÌÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞÊ
ÕÀÃÕÃÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê ÓÓ Ã«Ì>ÌÊ Ê£ÉänÉÊ Î£Ê -iÕ>Ê«iÀ}>ÌÊ £ÇÓäÉÈÉÓään *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à ëÌ>ÌÞÊ >>}iiÌÊ °Ê >Ü>Ì>ÉÊÊiÛi £ÉÊänÊ ÕÀÃi
i}iÊiÀÌ>ÃÊ->ÌvÉÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÓÎ -ViÌvVÊ*>«iÀÊ ÕÀÃi ÈÊ ÓäÓÓÉÈÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ `ÛiÀÃÌÞ
ÃÌÌÕÌÊ>Ì >Ê ÕÀÃÕÃÊ*i`>Ü>>Ê i >>Ê >Ê Ó{ >ÕÌ>ÉÊ`Û>ViÊ ÓÓÊ ÓÇ{£ ÓÎÓÇÉÈÉÓään *i`>Ü>>] *ÀÃiVÕÌÊ ÕÀÃi >}ÉÊÕ`V>Ê`Ê i}>Ê/À>}Ê ÃÌÌÕÌi]Ê >}Ê
PERHILITAN I 127 Lampiran H (Sambungan) Appendix H (Continued)
° ÕÀÃÕÃÊ/i>Ê >>>Ê °*iÃiÀÌ> Õ«Õ>Ê->Ã>À />À /i«>Ì ° ÌiÀ>Ê/iV V>Ê ÕÀÃiÊ °ÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃ />À}iÌÊÀÕ« >Ìi 6iÕi
Óx ÕÀÃÕÃÊ ÀÃÕÀÊ>L>Ì>ÉÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ i«>ÀÌiÌÊ ÀV ÕÀiÊ £Ê £Ç{£ ÓÎÓÇÉÈÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
ÓÈ ÕÀÃÕÃÊ >>Ê*iÃ>À>ÉÊ ÓÎÉÈÉÓään ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÕÌÕÀiÊ,iÌÀiiÃÊ ÕÀÃi £Ê £ÇÓÈÊEÊ ÓÓ ÎÉÇÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ `ÛiÀÃÌÞ
/iÊ*iÀÃ>«i>ÉÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÓÇ iÌÀ}Ê >>>ÊiVÉÊ £ÈÊ £ÇÓÓ ÎäÉÈÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ ->Ê >>ÃÊ->«}ÉÊ {ÉÇÉÓään `ÛiÀÃÌÞ iÌÀ}Ê/iV µÕiÃ
ÕÀÃÕÃÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`Õ«>Ê Ón >ÀÉÊ7`viÊ >>}iiÌÊ ÎäÊ £Ç Ç££ÉÇÉÓään <Ê i>> ÕÀÃi
ÕÀÃÕÃÊ*i}i`>>Ê Ó `Õ«>Ê>ÀÉÊ7`viÊ {ÓÊ £Ç £{£nÉÇÉÓään <Ê i>> >`}Ê ÕÀÃi
ÕÀÃÕÃÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê £Ç{£ÊE £Ç£ÉÇÉÓään ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ Îä />Ì>ÌiÀÌLÉÊ Ã«>ÀÞÊ ÎÇÊ Ê £Ç ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ >>}iiÌÊ ÕÀÃiÊ `ÛiÀÃÌÞ
ÕÀÃÕÃÊ*iÀÕ`>}>Ê / -ÉÊ Ó£ÓxÉÇÉÓään ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ Î£ / -Ê>ÜÊ ÕÀÃi {äÊ £Ç{£ ÓnÉÇÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ `ÛiÀÃÌÞ
ÕÀÃÕÃÊ*iÞ>Ã>Ì>ÉÊ {ÉnÉÓään ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ ÎÓ ÛiÃÌ}>ÌÊ ÕÀÃi ÎäÊ ÓÇ{£ ΣÉÇÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ `ÛiÀÃÌÞ
ÎÎ ÕÀÃÕÃÊÌ}À>vÉÊ £ÎÊ -iÕ>Ê«iÀ}>ÌÊ ÎÉnÉÓään *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à * Ì}À>« ÞÊ ÕÀÃi >Ü>Ì>ÉÊÊiÛi
Î{ ÕÀÃÕÃÊ/ ÉÊ/ Ê ÕÀÃi ÎäÊ £ÇÓÇ £ä£ÎÉnÉÓään -* Êi`> ®
ÕÀÃÕÃÊ-ÃÌiÊ*iÀ>>Õ>Ê ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ Îx ÀÉÊ VÀÊVVÕÌ}Ê ÎäÊ ÓÇ{£ÊEÊ £Ç £££nÉnÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ -ÞÃÌiÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
ÎÈ ÕÀÃÕÃÊ iÌÀÊ iÌiiÉÊÊ ÓÓ £ÇÓÇ £ÓÎÉnÉÓään >À>]Ê*> >} iÌÀÊ iÌiiÊ ÕÀÃiÊÊ
ÕÀÃÕÃÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê`Õ«>Ê ÎÇ >ÀÊ >>ÊÕÀÕ}>ÉÊ ÓÇ £ÇÓÇ £nÓ£ÉnÉÓään <Ê i>> 7`viÊ >«ÌÛiÊ >>}iiÌÊ ÕÀÃi
ÕÀÃÕÃÊi*iÀi >ÉÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ În i*iÀi >Ê ÕÀÃi {ä 7£ÇÊEÊ £Ç ÓäÓÓÉnÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ `ÛiÀÃÌÞ
>Ì>}>ÊÊ ÕÀÃÕÃÊ/iÌiÊ ÃÌÌÕÌÊ ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ Î ÌiÀ«ÀiÌ>ÃÉÊÌiÀ«ÀiÌ>ÌÊ ÓÓÊ `ÛiÀÃÌÉÊ-Ì>vvÊ n£ÓÉÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ /iV µÕiÊ ÕÀÃi vÊÃÌÌÕÌiÊvÊ `ÛiÀÃÌÞ `ÛiÀÃÌÞÊ
128 I PERHILITAN Lampiran H (Sambungan) Appendix H (Continued)
° ÕÀÃÕÃÊ/i>Ê >>>Ê °*iÃiÀÌ> Õ«Õ>Ê->Ã>À />À /i«>Ì ° ÌiÀ>Ê/iV V>Ê ÕÀÃiÊ °ÊvÊ*>ÀÌV«>ÌÃ />À}iÌÊÀÕ« >Ìi 6iÕi
ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ {ä ÕÀÃÕÃÊ /ÉÊ /Ê ÕÀÃi {ä £ÇÓÇ £Î£xÉ£äÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ `ÛiÀÃÌÞ
>Ì>}>ÊÊÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÊ`>Ê ÕÀÃÕÃÊ*iÀÌ}>Ê i>ÃÊ *]ÊÕ>>Ê *]ÊÕ>>Ê {£ `>Ê iÞi>>ÌÉÊ ÓÇ >`> ÉÊ-Ì>vvÊvÊ £{£xÉ£äÉÓään >`> ÉÊ ]Ê iÀ}iVÞÊ>`Ê,iÃVÕiÊ ÃÌÌÕÌiÊvÊ Õ>>Ê>`> ÕÀÃiÊ `ÛiÀÃÌÞÊ>`Ê
]ÊÕ>>Ê>`> Ê
ÕÀÃÕÃÊ/i>Ê Õ`} {Ó /i>Ê1Ì>À>®ÉÊ/i>Ê Õ`}Ê ÓÈÊ ]7] Ê£ÇÓÓÊEÊ Ó£Ó{É£äÉÓään *i}>>ÊÕÕ]*iÀ> ÀÌ Ê/i>®Ê ÕÀÃi ,£,Î
ÕÀÃÕÃÊiÃi`>À>ÊÜ>Ê ÕÀÕ}Ê>Þ>}>Þ>}ÊÕ>Ê {Î iÀÃ>>Ê>Ì>}>Ê {x /iÀLÕ>ÉÊ"«i ÓÎÓ{É£äÉÓään />À>Ê i>V Ê,iÃÀÌ]Ê >L>Ì>ÉÊÊ `LiiÃÌÊ i}iÀÊ-iL> -ÜvÌiÌÊ*ÕLVÊÜ>ÀiiÃÃÊ ÕÀÃi
ÕÀÃÕÃÊ*iÀi > ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ {{ /i`iÀÊ >Ê-iLÕÌ >À}>®ÉÊ {äÊ £ÇÊEÊ£ÇÓÇ ÓÎÓxÉ£äÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ *ÀVÕÀiiÌÊ ÕÀÃiÊ/i`iÀÊ `ÛiÀÃÌÞ >`Ê+ÕÌ>Ì®
ÕÀÃÕÃÊ ÌÛ>ÃÊ >Ê £ÇÓÓ]7£Ç]Ê {x i««>ÉÊ ÌÛ>ÌÊ>`Ê {äÊ £Ç ££]Ê,Î,£ Ó{ÓÇÉ£äÉÓään Õ>Ì>]Ê*> >} i>`iÀà «Ê ÕÀÃi
i}iÊ*/ÊÓÇÊ`>Ê£ÇÉÊ {È */Ê7Àà «ÊvÀÊÓÇÊ>`Ê ÎÓÊ £ÇÓÇ ÓnÎäÉ£äÉÊÓään 7>}Ê*>}]*iÀà £Ç
{Ç ÕÀÃÕÃÊÃ>ÃÊ>Þ>ÉÊ >ÃVÊ ÓxÊ -iÕ>Ê«iÀ}>ÌÊ {ÈÉ££ÉÓään *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à >Þ>}Ê ÕÀÃi >Ü>Ì>ÉÊÊiÛi
>Ì>}>Ê/>>Ê />>Ê i}>À>Ê i}>À>Ê*> >}ÉÊ *> >}ÉÊ/>>Ê ÕÀÃÕÃÊ iÞi>>ÌÊ*ÎÉÊ {n {äÊ -Ì>vvÊvÊ/>>Ê ÎÇÊÉ££ÉÓään i}>À>Ê*> >}Ê *ÎÊ,iÃVÕiÊ ÕÀÃi i}>À>Ê*> >}Ê >Ì>Ê*>À >Ì>Ê*>ÀÊ
{ ÕÀÃÕÃÊxÃÉÊxÃÊ ÕÀÃi ÓÇÊ {£{n xÇÊÉ££ÉÊÓään i>>
xä ÕÀÃÕÃÊëÌ>ÌÉÊ ÎÓÊ £ÇÓÇ Ó{ÓÇÉ££ÉÓään *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à ëÌ>ÌÞÊ ÕÀÃi
ÕÀÃÕÃÊÃ>ÃÊ*i}ÕÀÕÃ>Ê ÃÌÌÕÌÊ `ÛiÀÃÌÉÊ x£ -i«>`>ÉÊ >ÃVÊ Õ`>ÀÞÊ ÓÓ £ÇÓÇ £{ÊÉ£ÓÉÓään ÃÌÌÕÌiÊvÊÊ >>}iiÌÊ ÕÀÃi `ÛiÀÃÌÞ
xÓ i}iÊ*i}ÕÀÕÃ>ÊxÃÉÊxÃÊ ÓÓÊ -iÕ>Ê«iÀ}>ÌÊ xÉ£ÓÉÓään *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à >>}iiÌÊ ÕÀÃiÊ >Ü>Ì>ÉÊÊiÛi
i}iÊ ÕÀÕ}Ê xÎ >Þ>}>Þ>}ÊÕ>ÉÊ `LiÊ {ÎÊ /iÀLÕ>ÉÊ"«i £Ó£ÎÉ£ÓÉÓään *>Þ>Ê`> Ê7iÌ>`à iÃÌÊ-ÜvÌiÌÊ7Àà «Ê
i}iÊÃ>ÃÊ,iiÀÉÊ >ÃVÊ />>Ê i}>À>Ê*Õ>ÕÊ x{ ,>}iÀÊ ÕÀÃi {äÊ £Ç{£ £x£ÇÉ£ÓÉÓään *>}ÉÊ*i>}Ê Ê Ê >Ì>Ê*>À
PERHILITAN I 129 /Ì> £ x Ç Ç Î £ £ £ £Î {n £ä ÎÓ ÎÎ £ÇÎ Õ> É ä £ x £ ä x Ç £ ä ä ä n ä ä £Ó />ÃÊ/iÀÕ} ä È ä ä { £ ä ä ä È ä ä ä È ££ -ÕÀÛiÞÊÀi>à /iÕÊ,ÕL> ä ä ä £ ä £ ä ä ä £ ä ä Çn Ón £äÇ }-}°Ê -}°Ê Õ iÕ«>} >Ü>Ã>Ê/>Õ>ÉÊ ä ä ä Î Ç ä £ ä £ £ ä ££ Ó£ £ä >Ê ÕÊ>Õ £ È ä Ó È Ç ä ä £ ä ä £ £Ç ÓÓ £Ç Õ>>ÊÕ> Lampiran I Appendix I asan tinja u an b agi B ANCIAN BU R U NG- NG AIR DI ASIA w *ÕVÕ}ÊÕ> *ÕVÕ}Ê-iÀ>`>Õ *ÕVÕ}Ê-iÀ>« *ÕVÕ}Êi>` >}>ÕÊiV >}>ÕÊ iÃ>À Ì>Ê1«i Ì>ÊiV ÀiLiÊiV ,Õ>ÀÕ> -Ì>ÀÊ i>V> >>Ê/i«>Ì> V>Ê >i Survey Results According to Species and Survey Area for Asian Waterbird Census Survey Asian Waterbird for Area to Species and Survey According Survey Results ÞVÌVÀ>ÝÊÞVÌVÀ>Ý À`i>Ê«ÕÀ«ÕÀi> À`i>ÊViÀi> ÕÌÀ`iÃÊÃÌÀ>ÌÕà }ÀiÌÌ>Ê}>ÀâiÌÌ> }ÀiÌÌ>Ê>L> ÞVÌiÀ>ÊViÀi> i«Ì«ÌÃÊ>Û>VÕà />V ÞL>«ÌÕÃÊÀÕvVà >ÕÀÀÃÊ « iVÕÀÕà *Àâ>>ÊvÕÃV> >>Ê->Ìv -ViÌvVÊ >iÊ /Ì> /Ì> H asil tinja u an b erdasarkan spesies dan ka Ê/Ì> Ê/Ì> Ê Ê ," -ÊEÊ , /- >VVÀÜi`Ê } ÌÊiÀ *ÕÀ«iÊiÀ ÀiÞÊiÀ -ÌÀ>Ìi`ÊÌÌiÊÀii®ÊiÀ ÌÌiÊ }ÀiÌ Ài>ÌÊ }ÀiÌ Õ> É -/",- ÞÊ-ÌÀ iÃÃiÀÊ`ÕÌ>Ì Õ> É - ÊEÊ 1 - ÌÌiÊÀiLi Õ> É ,-]Ê 1 -ÊEÊ ""/- 7 ÌiLÀi>ÃÌi`Ê7>ÌiÀ i ,Õ``ÞLÀi>ÃÌi`Ê À>i Õ> É Õ«°É >>Ê}}iÀà ÀÕ«É }Ã Ê >iÊ ," -ÊEÊ , /- >VVÀÜi`Ê } ÌÊiÀ *ÕÀ«iÊiÀ ÀiÞÊiÀ -ÌÀ>Ìi`ÊÌÌiÊÀii®ÊiÀ ÌÌiÊ }ÀiÌ Ài>ÌÊ }ÀiÌ Õ> É £ Ó Î { x È Ç n £ä ££ ° °
130 I PERHILITAN /Ì> Ó Ó Î Ó £ £ Ó £ä ÓÎ {{ £xä £xÓ {£Î Õ> É ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä ä Óä />ÃÊ/iÀÕ} ä Ó ä ä ä ä £ ä ä ä £x Îx £n -ÕÀÛiÞÊÀi>à /iÕÊ,ÕL> ä ä ä ä ä ä ä ä Ó ä £xä £xÓ ÓÈä }-}°Ê -}°Ê Õ iÕ«>} >Ü>Ã>Ê/>Õ>ÉÊ ä Î Ó Î n Ó £ ä ä ä ä £ x£ >Ê ÕÊ>Õ Ó x ä ä ä ä ä ä ä ä ä Ç {Ç Õ>>ÊÕ> >>Ê/i«>Ì> V>Ê >i ,>«>}Ê ÕÌ i``Ê*>ÃÀ i``Ê-iÀi} i``Ê*Ã>ÕÊ,>ÕÌ i``Ê>Ê iÀ> i``Ê>Ê>Õ i``Ê*>Þ> ,>«>}ÊiÀÞÕÌ Ê Ê Ê >>ÀÊi«>>Ê >Ì >>ÀÊ >ÌÕÊ iÀÕL> /Ì>ÊÕLiÀÊvÊ`Û`Õ>ÃÊ Ê >>Ê->Ìv -ViÌvVÊ >i 6>iÕÃÊ`VÕà 6>iÕÃÊ`VÕà VÌÌÃÊ Þ«iÕVà VÌÌÃÊ Þ«iÕVà 8iÕÃÊViÀiÕà ÕiÕÃÊ« >i«Õà /À}>ÊÌÌ>Õà /À}>ÊiLÕ>À> /À}>ÊÃÌ>}>Ìà /À}>ÊÃÌ>}>Ìà *ÕÛ>ÃÊvÕÛ> *ÕÛ>ÃÊvÕÛ> Ê Ê >ÀÕÃÊLÀÕVi« >Õà `>ÃÊ ÞLÀ`Õà /Ì> /Ì> Ê Ê (Sambungan) -", , -ÊÊ7 ,- ,i`Ü>ÌÌi`Ê>«Ü} Ê->`««iÀ /iÀiÊ->`««iÀ 7 LÀi Ê,i`à > ÊÀiià > >Àà Ê->`««iÀ *>VvVÊ`iÊ*ÛiÀ Õ> É / , - ÀÜ i>`i`ÊÕ 7 ÃiÀi`Ê/iÀ Õ> É Õ«°É >>Ê}}iÀà ÀÕ«É }Ã Ê >iÊ -", , -ÊÊ7 ,- ,i`Ü>ÌÌi`Ê>«Ü} Ê->`««iÀ /iÀiÊ->`««iÀ 7 LÀi Ê,i`à > ÊÀiià > >Àà Ê->`««iÀ *>VvVÊ`iÊ*ÛiÀ Õ> É Õ> ÊiÃiÕÀÕ >Ê`Û`ÕÉÕ> ÊiÃiÕÀÕ >Ê`Û`ÕÉ Ê Ê ° £Ó £Î £{ £x £È £Ç £n £ Óä Ó£ £Ó £Î £{ £x £È £Ç £n £ °
Lampiran I Appendix I (Continued)
PERHILITAN I 131 Senarai Singkatan List of Abbreviations
ABI Agro-Biotechnology Institute of Malaysia
ATM Angkatan Tentera Malaysia
CBD Convention on Biodiversity
CEPA Communication, Education and Public Awareness
CITES Convention on International Trade in Endangered Species of Fauna and Flora
DON Defenders of Nature
DWNP Department of Wildlife and National Parks
FRIM Forest Research Institut of Malaysia
GIS Geographic Information System
GP Grand Prix
IBD Institut Biodiversiti
ICT Information and Communication Technology
IMR Institute of Medical Research
INSTUN Institut Tanah dan Ukur Negara
IUCN International Union for the Conservation of Nature
JAS Jabatan Alam Sekitar
Jhr Johor
JKR Jabatan Kerja Raya
JPM Jabatan Perdana Menteri
JPN Jabatan Pelajaran Negeri
JPSM Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia
JRE Jungle River Ecology
KAS Bahagian Konservasi Alam Sekitar, Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar
Ked Kedah
KLCC Kuala Lumpur City Centre
KPM Kementerian Pelajaran Malaysia
K’tan Kelantan
KWR Krau Wildlife Reserve
MARDI Malaysian Agricultural Research and Development Institute
132 I PERHILITAN Senarai Singkatan List of Abbreviations
Mka Melaka
MNS Malayan Nature Society
MYCAT Malaysian Conservation Alliance for Tigers
NRE Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar
N.S Negeri Sembilan
OKT Orang Kena Tuduh
Pah Pahang
PBT Pihak Berkuasa Tempatan
PIW Paya Indah Wetlands
PKHL Pusat Konservasi Hidupan Liar
P.P Pulau Pinang
PPBD Program Pendidikan Biodiversiti
PPPAT Pusat Penyelidikan Perikanan Air Tawar
Prk Perak
R&D Research and Development
RHL Rezab Hidupan Liar
SED State Education Department
S’gor Selangor
SSN Persatuan Sahabat Sungai Nenggiri
T’ganu Terengganu
TNA Training Need Analysis
TNPP Taman Negara Pulau Pinang
UIAM Universiti Islam Antarabangsa Malaysia
UiTM Universiti Teknologi Mara
UKM Universiti Kebangsaan Malaysia
UM Universiti Malaya
UMS Universiti Malaysia Sabah
UMT Universiti Malaysia Terengganu
UNDP United Nations Development Programme
PERHILITAN I 133 Senarai Singkatan List of Abbreviations
UNEP United Nations Environmental Programme
UNiKL Universiti Kuala Lumpur
UNIMAS Universiti Malaysia Sarawak
UNISEL Universiti Selangor
UPM Universiti Putra Malaysia
USM Universiti Sains Malaysia
UTM Universiti Teknologi Malaysia
UPTRTB Unit Pengurusan Tapak Ramsar Tasek Bera
WCS Wildlife Conservation Society
WCC Wildlife Conservation Centre
WCU Wildlife Crime Unit
WWF World Wildlife Fund for Nature
W.P. Wilayah Persekutuan
WR Wildlife Reserve
134 I PERHILITAN 11 7 5 4 6 3 10 9 2 8
1
Lembaga Pengarang Editorial Board
Penasihat Advisor 1 Dato’ Abd Rasid bin Samsudin
Pengerusi Chairperson 2 Misliah binti Mohamad Basir
Penyunting Editor 3 Dr Zainal Zahari bin Zainuddin 4 Aminuddin bin Jamin 5 Loo Kean Seong 6 Nosrat Ravichandran 7 Nurshirah Binti Mustapha 8 Nor Hani binti Abdul Samat 9 Zaitul Hazlin binti Mat Jusoh
Setiausaha Secretary 10 Suzilawati Binti Ramzan
Koordinator Penerbitan Publication Coordinator 11 Allan Rodrigo Balang
PERHILITAN I 135