CREATING TURKISHNESS: AN EXAMINATION OF TURKISH NATIONALISM THROUGH GÖK-BÖRÜ
GÜLDEN İZ KIBRIS
SABANCI UNIVERSITY SPRING 2005
1
CREATING TURKISHNESS: AN EXAMINATION OF TURKISH NATIONALISM THROUGH GÖK-BÖRÜ
By GÜLDEN Z KIBRIS
Submitted to the Graduate School of Arts and Social Sciences in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Arts
Sabanci University Spring 2005
2
CREATING TURKISHNESS: AN EXAMINATION OF TURKISH NATIONALISM THROUGH GÖK-BÖRÜ
APPROVED BY:
Assoc. Prof. Halil Berktay (Thesis Supervisor) ......
Asst. Prof. Y. Hakan Erdem ......
Asst. Prof. E. Burak Arıkan ......
DATE OF APPROVAL: 12 August 2005
3
© GÜLDEN Z KIBRIS 2005 All Rights Reserved
4
Abstract CREATING TURKISHNESS: AN EXAMINATION OF TURKISH NATIONALISM THROUGH GÖK-BÖRÜ Güldeniz Kıbrıs History, M.A. Thesis Supervisor: Assoc. Prof. Halil Berktay 2005, ix + 113 pages
This M.A. thesis attempts to exhibit the cross-fertilization between the Pan- Turkist and Kemalist varieties of Turkish nationalism through their definitions of ‘Turkishness.’ In the same vein with contemporary nationalisms, the late Ottoman/Republican nationalist elite created ‘Turkishness’ by referring to a mythical past. In that creation process, the Pan-Turkist and Kemalist nationalist discourses historically developed in the same pool and used similar intellectual sources. Though their ultimate goals were different, the two varieties scrutinized very similar racist and nationalist references in their imaginations of Turkish identity as racially superior.
In the name of revealing the similarities and differences, a Pan-Turkist journal, Gök-Börü [Grey Wolf] has been examined. Published and edited by Reha O uz Türkkan, the journal appeared between 1942 and 1943 as a byproduct of the special aggressive international environment. A discourse analysis shows that like the Kemalist elite, writers of the journal emphasized the superiority of the Turkish race the difference being that in order to ‘prove superiority,’ the latter highlighted the uniqueness of the Turkish race whereas the former put fingers on the similarities with the ‘Western’ civilization. Thus, it has been argued that Gök-Börü’s Pan-Turkist discourse was not a deviance from the official ideology of the Kemalists; instead it was complementary to it. Combining theories of nationalism with practice and focusing mainly on similarities among different varieties, this thesis offers an examination of Turkish nationalism from a broader and continuous historical perspective.
Keywords: Turkish Nationalism, Racism, Gök-Börü, Turkish History Thesis, Second World War.
5
Özet TÜRKLÜ ĞÜ YARATMAK: GÖK-BÖRÜ ÜZER İNDEN B İR TÜRK MİLL İYETÇ İLİĞİ İNCELEMES İ Güldeniz Kıbrıs Tarih Yüksek Lisans Programı Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Halil Berktay 2005, ix +113 sayfa
Bu çalı mada, Pan-Türkçü ve Kemalist ‘Türklük’ tanımlarından yola çıkılarak, Türk milliyetçili inin bu iki çe idi arasındaki kar ılıklı beslenmenin sergilemenmesi amaçlanmaktadır. Di er milliyetçiliklerinde oldu u gibi, Türklük kavramı da geç Osmanlı/erken Türkiye Cumhuriyeti milliyetçi elitlerinin mitsel bir geçmi e atıfta bulunmasıyla yaratılmı tır. Bu yaratım sürecinde, Pan-Türkçü ve Kemalist milliyetçi söylemler tarihsel olarak aynı havuzda geli mi ve benzer entelektüel kaynaklar kullanmı lardır. Nihai amaçları farklı olmasına ra men, Türk milliyetçili inin iki çe idi de Türk kimli ini ırksal açıdan en üstün bir ekilde tahayyül ederek neredeyse aynı milliyetçi ve ırkçı referansları kullanmı tır.
Sözü edilen benzerlikleri ve farklılıkları açı a çıkarmak amacıyla, 1942-1943 yılları arasında kinci Dünya Sava ı’nın yaratmı oldu u agresif siyasi ortamın bir yan ürünü olarak ortaya çıkmı , Reha O uz Türkkan tarafından basılan Gök-Börü isimli Pan-Türkçü dergi örneklem olarak kullanılmı tır. Derginin söylem analizi gösterir ki; Kemalist elit gibi Gök-Börü yazarları da Türk ırkının üstünlü ü vurgulamı tır. Vurgulamadaki fark öyledir; Kemalistler Türklerin Batı kadar üstün oldu unu kanıtlamaya çalı ırken, Gök-Börü Türklerin kendine has ve üstün oldu unu anlatmaya çalı ır. Bu çalı mada faklılıklar da belirtilerek, Gök-Börü’nün resmi ideolojiden bir sapma de il; aksine onun bir tamamlayıcısı oldu u savunulmu tur. Milliyetçilik teorilerini pratikle birle tiren ve farklı varyasyonlar arasındaki benzerlikleri özellikle vurgulayan tez, Türk milliyetçili inin geni ve devamlılık arz eden tarihsel bir incelemesini sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Türk Milliyetçili i, Irkçılık, Gök-Börü, Türk Tarih Tezi, kinci Dünya Sava ı
6